PRZEDMIOT PRAWA HANDLOWEGO
Pyt. Np. scharakteryzować podstawowych rodzajów form działalności gospodarczej
Zakres przedmiotu prawa handlowego.
Podstawowe gałęzie prawa
1.prawo cywilne
2.prawo administracyjne
3.prawo karne
Podstawową podziału na gałęzie są dwa kryteria
1.przedmiot regulacji prawnej- co ma być regulowane
2.metoda regulacji prawnej
PRAWO HANDLOWE JEST DZIAŁEM PRAWA CYWILNEGO. Tworzą go:
-przepisy regulujące organizację (ustrój) oraz działanie przedsiębiorców
-przepisy, za pomocą których państwo wpływa na obrót gospodarczy (np. cła, podatki, przepisy dot. Zezwoleń, koncesji)
-przepisy regulujące stosunki cywilnoprawne pomiędzy przedsiębiorcami (np. przepisy kodeksu cywilnego dot. Umowy sprzedaży, umowy najmu, umowy leasingu)- polskie prawo stoi na stanowisku jedności prawa cywilnego, znaczy to, że przepisy które regulują poszczególne rodzaje umów są praktycznie takie same i obowiązują zarówno przedsiębiorców jak i osoby nie zajmującej się działalnością gospodarczą. Jednak co do przedsiębiorców są to przepisy bardziej zaostrzone.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORCY
Przedsiębiorca - termin ten jest wieloznaczny.
1.Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art.33 z1 par.1kc(ułomna osoba prawna), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (definicja z art.43 z 1 kc). Pojęcie to trzeba stosować , że jeżeli rozwiązujemy sprawę dot. Sprawy prywatnej to zawsze stosujemy tą definicję chyba, że znajdziemy definicję szczególną. W innych ustawach znajdziemy inne definicje.
2.przesiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ( z dnia 02 lipca 2004r)
art.4 ust.1 par.1 jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną- wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Par.2 za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (przedsiębiorcą nie jest spółka cywilna tylko są wspólnicy działający razem w spółki). Jednocześnie można przyjąć, że ta definicja na pewno będzie miała znaczenie w obrębie prawa publicznego.
Cechy wspólne obu definicji
1.wskazanie podmiotów, które mogę być przedsiębiorcami
2.odwołanie się do kryterium działalności gospodarczej.
W kodeksie cywilnym nie ma definicji działalności gospodarczej. Należy zatem skorzystać z definicji legalnej zawartej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.
Definicja działalności gospodarczej zbudowana jest z dwóch elementów
1.wskazania rodzajów działalności, które mogą stanowić działalność gospodarczą (wskazane są rodzaje aktywności)
2.wskazanie cech jakie musi mieć dana aktywność aby mogła być uznana za działalność gospodarczą.
Rodzaje aktywności, które mogą stanowić działalność gospodarczą
1.działalność wytwórcza
2.działalność budowlana
3.działalność handlowa
4.działalnośc usługowa
5.poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż
6.działalność zawodowa
Oprócz tych działalności muszą być też spełnione następujące przesłanki (cechy)
1.zarobkowość
2.zorganizowanie działalności
3.ciągłość
1.Charakter zarobkowy
-działalność gospodarcza nastawiona jest na uzyskanie zysku. Podmiot prowadzący taką działalność liczy na to, że uzyska nadwyżkę wpływów nad wydatkami.
-charakteru zarobkowego nie zmienia fakt nieuzyskania efektu w postaci zysku. Cała ekonomia opiera się bowiem na niepewności.
Czynności, które dokonywane są w ramach działalności gospodarczej muszą być nastawione na zaspokojenie cudzych potrzeb poprzez uczestnictwo w obrocie. Działalność zarobkowa nastawiona na zaspokajanie tylko własnych potrzeb (np. lokowanie oszczędności na rachunku bankowym, inwestowanie na giełdzie) nie ma charakteru działalności gospodarczej.
Zamiar uzyskania zysku przejawia się:
-najczęściej poprzez złożenie odpowiedniego wniosku o ujawnienie w rejestrze przedsiębiorców bądź w ewidencji działalności gospodarczej
-poprzez inne czynności np. formułowanie ofert, zamieszczanie ogłoszeń w gazetach, urządzenie lokalu, zainstalowanie szyldu
Problem odpłatności(jeżeli pojawia się zysk pojawia się problem odpłatności)
-sam fakt pobierania za usługę opłaty nie może przesądzać o zarobkowym charakterze danej działalności
Działalność non profit
-działalność gospodarczą nie będzie działalność motywowana celami o charakterze idealistycznym np. działalność społeczna (np. na rzecz ochrony praw dzieci, konsumentów), charytatywna (np. prowadzenie przytułków dla bezdomnych, schronisk dla zwierząt), kulturalna, oświatowa, w zakresie sportu amatorskiego itd.
-pozostanie działalnością non profit jeśli ewentualne dochody (np., dotacje, darowizny, zapisy testamentowe) będą służyły finansowaniu celu idealnego.
Działalność not for profit
-działalność not for profit ma charakter działalności nastawionej na cel zarobkowy. Prowadzona jest tak aby przynosiła zysk. Ale zysk nie jest rozdzielany pomiędzy uczestników ale przeznaczany na realizację celów i charakterze niegospodarczym (np. cele społeczne, charytatywne, kulturalne, ekologiczne) np. fundacja -hipoterapia.
-podmioty not for profit mogę prowadzić działalność gospodarczą.
2.Zorganizowanie
Aby dana działalność mogła być określona mianem działalności gospodarczej musi mieć charakter zorganizowany. Zorganizowanie można rozpatrywać w dwóch aspektach
-formalnym
-materialnym
Zorganizowanie formalne
Zorganizowanie formalne polega na dokonaniu szeregu czynności wymaganych prawem czynności legalizujących działalność np.:
-wystąpienie z wnioskiem o wpisanie do rejestru przedsiębiorców
-dokonanie zgłoszenia dla celów podatkowych, statystycznych, ubezpieczeń społecznych
-wystąpienie o udzielenie koncesji, licencji
-wybór nakazanej przepisami formy prowadzenia działalności itd.
Zorganizowanie w aspekcie materialnym
Zorganizowanie w aspekcie materialnym polega na prowadzeniu danej działalności w oparciu o przedsiębiorstwo w sensie przedmiotowym (przedsiębiorstwo w aspekcie materialnym to zespół składników materialnych i niematerialnych służących do prowadzenia działalności gospodarczej).
3.ciągłość
Działalność gospodarcza prowadzona jest w oparciu o ciąg stale powtarzających się regularnych czynności. Nie oznacza to jednak, że musi być prowadzona w sposób permanentny i nieprzerywany.
Przesłankę ciągłości zachowuje np. działalność sezonowa prowadzona w niektórych porach roku. (dla przedsiębiorców, którzy nie zatrudniają pracowników przewidziano przywilej w postaci możliwości zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej od 1 miesiąca do 24 miesięcy).
Ciągłość może być rozpatrywana w następujących aspektach:
-czasowym
-celowym (planowym)
-stałej podstawy utrzymania się
PRZEDSIĘBIORSTWO
Termin przedsiębiorstwo jest wieloznaczny i bywa używany w następujących znaczeniach:
-podmiotowym
-funkcjonalnym
-przedmiotowym
Przedsiębiorstwo w ujęciu podmiotowym
-podmiot praw i obowiązków sferze prawa cywilnego, powstających w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jednostka organizacyjna (osoba) mająca zdolność do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej.
-w języku prawnym termin przedsiębiorstwo w ujęciu podmiotowym pojawia się stosunkowo rzadko np.,:
-art. 1 przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządowym i samofinansującym się przedsiębiorcą wyposażonym w osobowość prawną
Przykład:
-zdanie-przedsiębiorstwo państwowe X zakupiło samochód ciężarowy, oznacza to, że podmiot prawa (osoba prawna) jakim jest przedsiębiorstwo państwowe X stało się właścicielem danego samochodu ciężarowego,
W odniesieniu do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (np. spółek) użycie terminu przedsiębiorstwo w ujęciu podmiotowym może być mylące.
Zamiast terminu przedsiębiorstwo w ujęciu podmiotowym, dla oznaczenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą należy używać terminu przedsiębiorca.
Przedsiębiorstwo w ujęciu funkcjonalnym
To czynności faktyczne i prawne składających się na prowadzenie działalności gospodarczej.
Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym
Przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. (art.55 z 1 kc)
ELEMENTY PRZEDSIĘBIORSTWA
w kodeksie cywilnym wskazano elementy wchodzące w skład przedsiębiorstwa. Wyliczenie to ma charakter przykładowy i nie tworzy zamkniętego katalogu (art. 55z 1 pkt.1 kc):
-nazwa przedsiębiorstwa- to oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części
Nazwa przedsiębiorcy a nazwa przedsiębiorstwa
-firma to nazwa pod którą działa przedsiębiorca. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko (nie wyklucza to włączenia do firmy określeń wskazujących na przedmiot działalności, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych).
Np. robotex S.A.
7BULLS S.A. (art.43 z 2 par.1 kc, art.43 z 5 par,1,2kc)
Firma identyfikuje przedsiębiorcę. Nazwa przedsiębiorstwa identyfikuje przedsiębiorstwo danego przedsiębiorcy.
ELEMENTY PRZEDSIĘBIORSTWA
Prawa własności
-prawo własności nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości.
Prawo do lokalu
-szczególne znaczenie praktyczne ma prawo do lokalu, w którym prowadzona jest działalność usługowa oraz handlowa, zwłaszcza handel detaliczny. Chodzi o powiązanie danego lokalu z określoną klientelą.
Z lokalu przedsiębiorca może korzystać na podstawie :
-prawa własności nieruchomości innego prawa rzeczowego do nieruchomości np. użytkowania wieczystego
-praw wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych
Wierzytelności
Czyli możliwość żądania (zaskarżalnego) spełnienia określonego świadczenia np. zapłaty określonej sumy pieniędzy, od innego podmiotu (art.55 z 1 pkt.4). ta możliwość jest elementem przedsiębiorstwa.
Środki pieniężne
Środki pieniężne w postaci gotówki w kasie oraz pieniądze na rachunku bankowym
Prawa z papierów wartościowych
Np. akcje innej spółki akcyjnej mogą przykładowo dawać prawo do dywidendy oraz głosowania na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy.
Patenty i inne prawa własności przemysłowej
Patent, wzór użytkowy, wzór przemysłowy.
Majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne
-przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest tzw. Utwór, przykładem utworu może być program komputerowy. Utwór jest utrwalany na nośniku, ale samo przeniesienie własności nośnika nie przenosi na nabywcę autorskich praw majątkowych. Do przeniesienia tych praw potrzebna jest umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji.
Koncesje, zezwolenia, licencje
Koncesje i zezwolenia wydawane są w formie decyzji administracyjnych na rzecz przedsiębiorcy.
Tajemnice przedsiębiorstwa
Informacje techniczne, technologiczne i handlowe.
Księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Księgi rachunkowe, dokumenty umów z kontrahentami, korespondencja z kontrahentami, decyzje administracyjne, wyroki sądowe, dokumentacja techniczna, dokumentacja płacowa pracowników.
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba, że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Zbycie przedsiębiorstwa a Odpowiedzialność za zobowiązania
Nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwami chyba, że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach mimo zachowania należytej staranności.
Nabywca odpowiada za to zobowiązanie całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.
odpowiedzialność małżonka za długi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Art.1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Par.1 małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński.
Par.2 małżeństwo zostaje również, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.
Skutek małżeństwa
ART.31
PAR.1 Z CHWILĄ ZAWARCIA małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
MAJĄTEK WSPÓLNY
Art.31 par.2 do majątku wspólnego należą w szczególności :
1)pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
2)dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
3)środki zgromadzone na rachunku otartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
Art.33 do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1)przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
2)przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
3)prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
4)przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. proteza nogi).
5)prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie
6)przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.
7)wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków
8)przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków
9)prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy
10)przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.(zasada surogacji)
Zarząd majątkiem wspólnym
Art.36 par.1
Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkowym wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o:
-stanie majątku wspólnego
-wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym
-zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.
Art.36 par.2
Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym chyba, że przepisy poniższe stanowią inaczej.
Art.36 par.3
Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do
-wykonywania zawodu lub
-prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie
W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności.
Art.361 par.1
Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka
Par.2
Sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej jeżeli mogła się z nim zapoznać przed dokonaniem czynności prawnej.
Sprzeciw nie jest możliwy w stosunku do czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej.
Zarząd majątkiem wspólnym - ZGODA
Jeden małżonek składa oświadczenie woli dotyczące majątku wspólnego. W niektórych wypadkach magna jest zgoda drugiego małżonka.
Art.37
Par.1 zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania
1)czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odplatanego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.
2)czynności prawnej prowadzącej, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal(spółdzielcze prawo własności)
3)czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
4)darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych
Par.2
Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.
Par.3
Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu
Par.4
Jednostronna czynność prawa dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nie ważna.
Nabywanie i zbywanie przedsiębiorstwa- małżonkowie muszą być zgodni.
Odmowa zgody
Jeżeli jeden z małżonków :
-odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności albo
-jeżeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody
Drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia jeżeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI
Zawarcie małżeństwa nie zmienia faktu, że oboje małżonkowie są odrębnymi osobami fizycznymi. Oznacza to, że sami odpowiadają za swoje zobowiązania.
W drodze wyjątku :
Art. 30 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Par.1 oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny np. czynsz, opłata za prąd, wodę, jedzenie.
Podstawowym pytaniem jest z jakiego majątku wierzyciel może egzekwować wierzytelność do jednego z małżonków. Czy z majątku osobistego męża, czy żony czy z majątku wspólnego. Majątek wspólny jest zwykle nieproporcjonalnie większy w stosunku do majątków osobistych.
1.jeżeli wierzytelność powstałą przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków wierzyciel może :
-żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika
-żądać zaspokojenia z wynagrodzenia za pracę
-z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej
-z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich, własności przemysłowej i innych praw twórcy.
2.jeżli drugi małżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania to wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków (całego). (ten który wyrazi zgode nie odpowiada majątkiem osobistym).
Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego albo jeśli zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej wierzyciel może żądać zaspokojenia :
-z majątku osobistego dłużnika
-z wynagrodzenia za pracę
-z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej
-z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich.
Jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa przez jednego z małżonków wierzyciel może żądać zaspokojenia :
-z majątku osobistego dłużnika
-z jego wynagrodzenia za pracę
-z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej
-z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich
-a także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
Spółka cywilna regulowana jest przepisami kodeksu cywilnego. Do zawiązania tej spółki konieczne jest zawarcie umowy. Umowa ta stanowi źródło stosunku cywilno-prawnego spółki.
Spólka cywilna na pewno będzie na egzaminie
Niezbędnymi elementami umowy spółki cywilnej są postanowienia zwierające:
1.wskazanie wspólnego celu gospodarczego, do którego wspólnicy zobowiązują się dążyć
2.wskazanie sposobu działania, za pomocą którego poszczególni wspólnicy będą przyczyniać się do osiągnięcia wspólnego cel. Przykładem takiego działania jest wniesienie wkładów.
Wspólny cel gospodarczy może obejmować prowadzenie działalności gospodarczej oraz działania, które nie mają charakteru działalności gospodarczej np. oszczędzenie wydatków.
Formy umowy spółki
-zwykła forma pisemna na podstawie art.80par.2 kc
-inna forma szczególna, jeśli przedmiotem wkładu do spółki jest prawo, do którego przeniesienia wymagana jest forma szczególna.
Spólka cywilna z punktu widzenia teorii organizacji jest jednostką organizacyjną (organizacją).
Z punktu widzenia teorii prawa cywilnego spółka cywilna nie stanowi podmiotu prawa. Brak jej zdolności prawnej. W obrocie występuje wykorzystując zdolność prawną wspólników. (wspólnicy tak jakby działają razem). Nie jest też ułomną osobą prawną.
Termin majątek spółki cywilnej jest wygodnym skrótem myślowym. Skoro spółka cywilna nie ma zdolności prawnej to nie może mieć własnego majątku. Majątek ten stanowi wspólność łączną wspólników. (majątek wspólników, dług wspólników).
Cechy wspólności łącznej
-w majątku wspólnym nie ma wyznaczonych udziałów (każdy ma wszystko)
-wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku, ani udziałem w poszczególnych elementach tego majątku
-w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników.
Taki ustrój nałożony jest przez ustawę.
Np. trzy osoby zakładają spółkę i wnoszą różne majątki osobowe. Te trzy majątki nakładają się w pewnym miejscu i powstaje majątek wspólny. I to jest wspólność łączna.
Wspólnik odpowiada za zobowiązania :
-całym swoim majątkiem (odpowiada nie tylko majątkiem objętym własnością łączną ale Również odpowiada majątkiem osobistym)
-bez ograniczenia (nie da się wyłączyć za pomocą umowy odpowiedzialności za zobowiązania spółki) gdyby była taka klauzula w umowie to byłaby ona nieważna
-solidarnie z pozostałymi wspólnikami (wierzyciel może żądać spełnienia całości albo części świadczenia od jednego, kilku albo nawet wszystkich wspólników według swojego uznania . wspólnicy pozostają zobowiązani aż do spełnienia całego świadczenia).
Wierzyciel może żądać też zaspokojenia wierzytelności także z majątku osobistego.
Prowadzenie spraw spółki
-sprawy , które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki (np. podjęcie decyzji o przeprowadzeniu inwentaryzacji- są to wewnętrzne sprawy spółki), każdy ze wspólników spółki cywilnej może sam prowadzić sprawy chyba, że którykolwiek ze wspólników się temu sprzeciwi, w tym wypadku potrzebna będzie uchwała (zgoda wszystkich).
-sprawy przekraczające zakres zwykłych czynności spółki, do prowadzenia tych spraw konieczna jest uchwała
-czynność nagła jest to czynność, której nie podjęcie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty. Każdy ze wspólników może podjąć samodzielnie czynność nagłą (np. spółka prowadzi hurtownię i magazyn znajduje się w pobliżu rzeki i wspólnik sam podejmuje decyzję o przeniesieniu magazynu ze względu na zbliżającą się powódź) .
Reprezentacja spółki cywilnej
Każdy wspólnik jest umocowany do reprezentacji spółki w takich granicach, w jakich uprawniony jest do prowadzenia jej spraw. Zasada ta może zostać zmodyfikowana : umową spółki oraz uchwałą wspólników.
-Osoba A B i C prowadzi kwiaciarnię i w kwiaciarni jest samochód dostawczy, jest we wspólności łącznej. Tj. w obrębie przedsiębiorstwa znajduje się samochód. Decyzja o zmianie samochodu jest decyzją przekraczającą zakres zwykłych czynności spółki bo nie ma charakteru bieżącego codziennego. Do tego potrzebna jest uchwała. Jeżeli tylko wspólnik A sprzeda samochód to znaczy, że taka była umowa lub została podjęta uchwała.
-trzy osoby A B i C zajmują się prowadzeniem salonu samochodowego w którym sprzedają samochody nowe i używane. Osoba B podjęła samodzielną decyzję o sprzedaży jednego samochodu - czynność ta nie przekracza zwykłych czynności. B podpisał umowę bo miał do tego prawo.
SPÓŁKA JAWNA
Spółka jawna regulowana jest przepisami Kodeksu Spółek Handlowych (KSH). Do zawiązania takiej spółki konieczne jest zawarcie umowy pomiędzy wspólnikami oraz wpis do rejestru.
Forma umowy spółki:
- zwykła forma pisemna, ale zastrzeżona pod rygorem nieważności
-forma surowsza, gdy przedmiot wkładu tego wymaga, np. forma aktu notarialnego; prawo własności nieruchomości.
Spółka jawna powstaje dopiero z momentem wpisu do Rejestru Przedsiębiorców w KRS. Wpis jest obowiązkowy i konstytutywny.
Z punktu widzenia teorii prawa cywilnego spółka jawna jest tzw ułomna osoba prawną wyposażoną przez prawodawcę w zdolność prawną. Może w e własnym imieniu:
-nabywać prawa, w tym prawo własności nieruchomości,
-zaciągać zobowiązania,
-pozywać
- i być pozywaną.
W KSH przepis wskazuje ze spółki osobowe (w tym jawna) mają prawo pozywać i być pozywaną. Spółka jawna jest podmiotem prawa cywilnego. Przepisy dot. spółek handlowych uległy zmianie w kwestii powstania spółek.
Przedmiotem wkładu do spółki jawnej może być:
- wkład pieniężny,
-wkład niepieniężny w postaci aportu (ma charakter majątkowy, jest przenoszalne, ma jakąś wartość dla spółki),
- praca.
-Wkłady mogą być wnoszone na 2 sposoby:
-na własność - są przedmiotem rozliczenia,
-do używania - wnoszone w naturze.
Majątek spółki jawnej jest odrębny od majątku wspólników (wynika z posiadania przez spółkę zdolności prawnej).
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej.
Za swoje zobowiązania odpowiada przede wszystkim sama spółka jawna swoim własnym majątkiem. Ma zdolność prawną.
Wspólnik odpowiada za zobowiązania:
-całym swoim majątkiem osobistym - nie tym co wniósł do spółki bo tym co wniósł do spółki odpowiada spółka,
-bez ograniczenia - jest to cecha charakterystyczna i nie da się tego zmienić w drodze umowy, nie da się tego wyłączyć,
-solidarnie z pozostałymi wspólnikami - solidarnie, czyli wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w całości lub w części od jednego, kilku lub wszystkich wspólników do momentu aż zobowiązanie zostanie w całości spełnione,
-subsydiarnie - wierzyciel może żądać zaspokojenia swojej wierzytelności z majątku osobistego wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Bezskuteczność - kodeks nie definiuje tego pojęcia, ale w ciągu kilku lat obowiązywania ustawy doktryna wypracowała pewne stanowisko w tej sprawie
np. komornik odmówił wszczęcia egzekucji z tego powodu że ilość majątku w spółce nie wystarcza na pokrycie egzekucji; egzekucja była prowadzona i zobowiązanie zostało częściowo spełnione, ale nie ma już więcej majątku w spółce - zakończenie egzekucji jest bezskuteczne; wiadomo ze jest majątek w spółce ale został ukryty przez wspólnika/-ów.
Subsydiarność nie przeszkadza w pozwaniu wszystkich wspólników.
Pozwanie spółki, uzyskanie wyroku, klauzula odwołalności przeciwko spółce, to stanowi tytuł wykonawczy z którym zwracamy się do komornika, jeżeli w spółce jest majątek to egzekucja kończy się sukcesem. Jeśli w spółce nie ma majątku to trzeba złożyć kolejny pozew by egzekwować zobowiązanie od wspólników.
Powinniśmy pozwać spółkę oraz wspólników w jednym pozwie aby się zabezpieczyć na wypadek braku majątku w spółce; najpierw tytuł egz wydany przeciwko spółce jest i gdy tylko część jest ściągnięta to idziemy do komornika żeby resztę ściągnął z majątku osobistego wspólników.
Wartość wkładu wniesionego do spółki przez poszczególnych wspólników przeliczana jest na tzw. udział kapitałowy.
---Wspólnikowi należy się 5% od udziału kapitałowego rocznie, nawet gdy spółka nie przynosi zysków,
---Wspólnik ma prawo do udziału w zysku spółki. Może być kształtowany dowolnie umową do momentu doprowadzenia do powstania spółki lwiej (gdy jeden ze wspólników nie będzie miał zysku)
Prowadzenie spraw spółki
-Nie przekraczają zwykłych czynności spółki, każdy ze wspólników może je wykonywać je samodzielnie.
-Sprawy przekraczające zakres czynności zwykłych - obowiązkowe jest podjęcie uchwały
-Czynność nagła - to taka której niedokonanie mogłoby narazić spółkę na poważną szkodę. Może ją dokonać każdy ze wspólników samodzielnie, ale nie ma sformalizowanego zawierania uchwał.
Czynności dokonywane w ramach reprezentacji spółki jawnej
Z punktu widzenia KSH każdy wspólnik jest uprawniony do reprezentowania spółki jawnej.
---Wspólnik może sam zrezygnować z prawa do reprezentacji przy zawieraniu umowy spółki,
---Wspólnik został pozbawiony prawa do reprezentacji wbrew swojej woli na drodze prawa wyroku sądu wydanego z ważnych powodów.
Informacje o prawie do reprezentacji znajduje się w rejestrze przedsiębiorców.
KSH stanowi, że prawa wspólnika do reprezentowania wspólnika spółki jawnej nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osoby trzeciej.
Przykład
W spółce jest 3 wspólników a, b, c. Wspólnik c przy zawieraniu umowy zrezygnował z reprezentowania spółki. Wspólnicy zastanawiali się nad zawarciem umowy z X i podjęli uchwałę zgodnie z którą nie zawrą tej umowy.
---Następnego dnia c przyjął ofertę X
---Następnego dnia b przyjął ofertę X
W wewnątrz spółki zachowanie b jest zachowaniem niezgodnym z umową. Jeżeli spółka poniesie z tego tytułu szkodę będzie mogła żądać odszkodowania od b. Takie zachowanie może być traktowane jako odjecie prawa do reprezentacji spółki.
SPÓŁKA KOMANDYTOWA
Regulowana KSH. Występują 2 kategorie wspólników
-komplementariusze
-komandytariusze
W spółce musi być przynajmniej 1 komplementariusz i 1 komandytariusz.
Do zawiązania tej spółki potrzebna jest umowa, ale w przeciwieństwie do umowy spółki jawnej musi być zawarta pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego. Spółka ta powstaje w momencie wpisu do Rejestru Przedsiębiorców w KRS. Wpis jest obligatoryjny i konstytutywny.
Z punktu widzenia teorii prawa cywilnego jest tzw ułomna osoba prawną czyli posiada zdolność prawną.
Może:
-nabywać prawa, w tym prawo do nieruchomości,
-zaciągać zobowiązania,
-pozywać
-i być pozywaną.
Wspólnicy i zobowiązania
---Komplementariusz - reprezentuje spółkę i prowadzi jej sprawy; odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, bez ograniczenia, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz subsydiarnie. Sytuacja prawna komplementariusza w odpowiedzialności za zobowiązania jest taka sama jak wspólnika spółki jawnej
---Komandytariusz - jego stopień zaangażowania może być regulowany, nie reprezentuje spółki (musiałby mieć pełnomocnictwo od komplementariusz), jeśli będzie coś robił bez pełnomocnictwa albo po za jego zakresem odpowiada za zobowiązania tak jak komplementariusz.
Odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym, solidarnie z pozostałymi wspólnikami, subsydiarnie. Odpowiedzialność komandytariusza ma charakter ograniczony. Odpowiada on za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej (wyrażona w pieniądzu ustalona w umowie i wpisana do rejestru przedsiębiorców kwota do której komandytariusz zobowiązuje się odpowiadać za zobowiązania spółki) ale jest wolny od wartości wniesionego do spółki wkładu. Od sumy komandytowej należy odróżnić wkład komandytariusza, np. wkład pieniężny albo aport. Wniesienie wkładu do spółki powoduje zwiększenie wartości majątku spółki komandytowej.
Suma komandytowa jest tylko zobowiązaniem do ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki komandytowej i nie zwiększa ona majątku spółki. Wartość sumy komandytowej ujawniana jest w rejestrze, oznacza się ją dla każdego komandytariusza osobno.
Komandytariusz wolny jest od odpowiedzialności za zobowiązania spółki w granicach wartości wniesionego do spółki wkładu.
Suma komandytowa - wkład = odpowiedzialność
Np. 15000 -10000 =5000, 1000 -10000 =0, 7000 -10000 =0 (3000)
Za swoje zobowiązania odpowiada przede wszystkim sama spółka komandytowa swoim własnym majątkiem (bez ograniczenia). Ma zdolność prawną. Sytuacja jest inna gdy patrzymy na wspólników spółki.
Funkcje sumy komandytowej
-ustalenie funkcji prawnej komandytariusza (ile może stracić) już w momencie podpisanie umowy może obliczyć ile ma straty,
- poprawienie wiarygodności finansowej spółki (spółka chce zaciągnąć komercyjny kredyt; bank sprawdzi majątek spółki i komandytariuszy),
Prowadzenie spraw spółki:
- jeżeli komandytariusz chce to można tak skonstruować umowę spółki aby prowadził sprawy spółki tak jak komplementariusz, nie może tylko poprawiać sprawozdań finansowych corocznych.
W firmie spółki umieszcza się tylko nazwisko komplementariusza.
spółki kapitałowe z.oo- podatek od osób prawnych CITwypłaca dywidendy płaci podatek od dywidend
spółki osobowe
nie płacą podatku od osób prawnych,
subsydialna odpowiedzialność
1.Zysk
2.Odpowiedzialność za zobowiązania
Komplementariuszem jest spółka komandytowa ABCD. Firma spółki to „ABCD spółka komandytowa”.
Ustawy, pytania dotyczące zagadnień ogólnych np. spółka cywilna, jawna, spółki osobowe a spółki kapitałowe (podmiotowość- osobowość prawna, odpowiedzialność za zobowiązania spółki)
Pytania dotyczące tworzenia spółek kapitałowych, organy w spółkach kapitałowych, organy nadzoru w spółce zoo-rozdział w kodeksie „nadzór” - 3 elementy,
SPÓŁKA PARTNERSKA
Spółka osobowa, wywodzi się ze stanów zjednoczonych. Szkoda nie może w prawie cywilnym prowadzić do wzbogacenia się. Jest to spółka utworzona przez wspólników 9partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jedyna spółka, której nie mogą założyć osoby prawne.
Wolny zawód - taka osoba może wykonywać swoja pracę wszędzie, np. adwokat (w każdym miejscu)lekarz, dziennikarz, ma tu znaczenie osoba- osobiste wykonywanie zawodu przez daną osobę. W ustawie jest cała lista w KSH. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów:
Adwokat,Aptekarz,Architekt,Inżynier budownictwa.Doradcza podatkowy
Doradca inwestycyjny,Księgowy
Lekarz,Notariusz, Pielęgniarka
Art. 92 umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. To jest tylko zawiązanie spółki. Żeby spółka powstała konieczny jest wpis do rejestru (art.94).
Jest ona ułomną osoba prawną (jest przedmiotem prawa i ma zdolność prawną). Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej:
---Spółka partnerska jest tzw, ułomna osoba prawną - sama ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki
---Za zobowiązania spółki ponoszą odpowiedzialność także partnerzy
Całym swoim majątkiem
Solidarnie
Subsydiarnie
W sposób ograniczony (2 przypadki - art..95 paragraf 1.
---Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez partnerów w spółce,
---Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, który podlegał kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług zwianych z przedmiotem działalności spółki.
Reprezentacja spółki partnerskiej:
- każdy z partnerów
- zarząd (dopuszcza się w tej spółce jego utworzenie)
SPÓŁKI KAPITAŁOWE
- są osobami prawnymi
- wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania
- działają przez swoje organy
- najważniejszym elementem konstrukcyjnym oprócz wspólników jest kapitał
- przeniesienie uprawnień w spółce na inną osobę jest nieograniczone ( można przenieść bez żadnych problemów)
SPÓŁKA Z O.O.
Jest osobą prawną i może być utworzona przez jedną (przy działalności naznaczonej dużym ryzykiem) albo więcej osób w każdym celu prawie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki z o.o.
Tworzenie spółki z o.o. i akcyjnej na egzaminie, kapitały udziały wkłady!!!!!
Tworzenie spółki z o.o. etapy:
---Zawianie spółki - to najczęściej zawarcie umowy pomiędzy wspólnikami, ale jeśli jest tworzona przez jedną osobę wtedy sporządzenie aktu erekcyjnego (u notariusza oświadczenie). Zarówno umowa jak i oświadczenie jednostronne woli muszą przyjąć formę aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Zawiązanie spółki powoduje powstanie „spółki z o.o. w organizacji” W drodze wyjątku spółka ta już może prowadzić działalność ale musi w swojej firmie dodatek „w organizacji”- oznacza że nie została jeszcze wpisana do rejestru. Po dokonaniu wpisu w rejestrze końcówka „w organizacji” znika.
---Wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienie nadwyżki. Skoro za zobowiązania spół z o.o. odpowiada tylko spółka to prawodawca dąży do tego żeby została ona wyposażona w jakiś majątek.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5 000 zł. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł.
Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział obejmowany jest po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego (adwio).
Suma wszystkich udziałów musi wynosić tyle ile kapitał zakładowy.
---Powołanie organów spółki, w tym koniecznie zarządu, a w niektórych wypadkach także ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (jeśli wymaga tego ustawa lub umowa spółki). Jeżeli w umowie zapisane jest że dane orany mają być w spółce to trzeba je ustanowić przed dokonaniem wpisu spółki. W przepisach prawa - gdy jest 25 wspólników i kapitał powyżej 500 000 zł.
Spółka w której udziałowcem jest jst nazwana jest spółką komunalną i musi mieć obowiązkowo powołana radę nadzorczą.
---Wpis do rejestru. W tym momencie spółka przestaje być spółka w organizacji i staje się spółką właściwą, uzyskuje osobowość prawną (staje się osoba prawną). W czasie działania spółki w organizacji mamy doczynienia z wyjątkowym sposobem odpowiedzialności za jej zobowiązania.
---spółka w organizacji jest ułomną osoba prawną, ma zdolność prawną i sama odpowiada za swoje zobowiązania swoim własnym majątkiem (jeśli już taki ma)
--- za zobowiązanie to odpowiadają udziałowcy do wysokości zadeklarowanego w umowie a nie wniesionego wkładu
--- osoby które działały w imieniu spółki przy zaciąganiu tego zobowiązania odpowiadają bez ograniczenia (np. członek zarządu, pełnomocnik wybrany przez wspólników)
Ten reżim trwa do momentu zarejestrowania spółki.
Organy spółki z o.o.
Kompetencje, kto je powołuje i odwołuje !!!!
Zarząd - prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją. Składa się z jednego lub wielu członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.
Członek zarządu jest powoływani i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Gdy w zarządzie są 2 osoby to gdy jedna np. ginie to nie ma zarządu. W praktyce ilość osób w zarządzie określa się widełkowo (od do).
Nadzór może być w spółce sprawowany na 3 osoby:
---Przez wspólników - to różni spółkę z o.o. od akcyjnej
---Przez 2 wyspecjalizowane organy:
A)Rada Nadzorcza - podlega wspólnikom (powoływana jest i odwoływana przez nich), jej funkcja jest kontrola, sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Zawsze może zażądać wyjaśnień. Ma ona funkcję związana z reprezentacją spółki. Rada reprezentuje ją w 2 wypadkach:
----dokonanie czynności prawnej z członkiem zarządu np. podpisanie z nim umowy o pracę
--- spory sądowe pomiędzy członkiem zarządu a spółką (reprezentuje ją rada nadzorcza)
Skład rady:
- musi liczyć przynajmniej 3 członków (kolegium)
- nie może w jej skład wchodzić członek zarządu, osoba która bezpośrednio podlega członkowi zarządu, główny księgowy, adwokat albo radca prawny spółki.
B)Komisja rewizyjna - ma funkcje podobne (ograniczone) do rady nadzorczej, to ograniczenie dotyczy tylko kwestii finansowej, ocenia ona sprawozdania sporządzone przez zarząd raz w roku (bilans i rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z działalności spółki za ubiegły rok), ocenia wnioski zarządu dotyczące podziałów odzyskanych zysków i poniesionych strat, składa coroczne pisemne sprawozdanie z wyników tej oceny
Zgromadzenie wspólników - nie jest organem nadzoru !!!!!
Zwyczajne
Powinno odbywać się w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:
- rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,
- powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty
- udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.
Oprócz tych mogą być podejmowane jeszcze inne.
Każde zgromadzenie poza tym jednym jest nazywane zgromadzeniem nadzwyczajnym.