Pedagogika Nowego Wychowania, IV ROK, Pedagogika


PEDAGOGIKA NOWEGO WYCHOWANIA

Geneza i rozwój Nowego Wychowania

Według D. Drynda Nowe Wychowanie to ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły i radykalnej zmiany w wychowaniu. To społeczna krytyka rzeczywistości wychowawczej, to oddolne dążenia pedagogów praktyków do reformy ich pracy i życia młodego pokolenia, to także oryginalne koncepcje teoretyczne budujące nowy światopogląd nowoczesnego społeczeństwa, które chciało być społeczeństwem edukującym się w duchu braterstwa i pokoju. Jest ono swobodne, ekspresyjne, nieakceptujące sztywnych schematów i systemów.

Trzy składniki Nowego Wychowania, pozwalające traktować je jako zjawisko odrębne:

Wundt uczucia to proces samodzielny i z niego wyprowadza się procesy woli. Herbart podstawowy proces psychiczny to mechanika wyobrażeń sprowadzająca uczucia i wolę do gry wyobrażeń dokonującej się w obszarze mas apercepcyjnych.

Wychowanie funkcjonalne Claparede - istotą jest tutaj autokreacja, wolność i twórczość. Podstawą działania, jakie chce się w dziecku wywołać stanowią potrzeby dziecka i jego dążność do osiągnięcia jakiegoś celu. Nowa była tez definicja kształcenia.

Na rozwój Nowego Wychowania składały się trzy wielkie nurty:

Kolebką Ruchu Nowego Wychowania w Europie były m. in.: Francja, Szwajcaria, Niemcy, Anglia, a poza Europą Stany Zjednoczone. Przyjmuje się, że okres rozwoju i rozkwitu pedagogiki reform przypada na ostatnie dziesięciolecie XIX w., a jego górną granicą jest wybuch II Wojny Światowej. Można jednak przyjąć datę powstania pierwszej pracowni psychologii eksperymentalne w 1879 r. za umowny, chronologiczny początek przemian, które skrystalizowały się ideologii Nowego Wychowania. W Polsce przyjmuje się, że ruch ten rozwijał się w podobnym, czasie jak w Europie Zachodniej. Cechą wyróżniającą polską formę Ruchu Nowego Wychowania była sprawa niepodległości i polskości systemu oświatowego.

Główne idee Nowego Wychowania

Pajdocentryzm - pedagogika ma wychodzić od dziecka, wychowanie ma wychodzić od naturalnych potrzeb dziecka i uwzględniać jego fazy rozwojowe.

Wychowanie ma uszanować naturalne tempo rozwoju każdego wychowanka, bez sztucznego wychowanka heteronomicznych celów. Miało być samo w sobie życiem, spontaniczną aktywnością wychowanków wyznaczoną ich bieżącymi zainteresowaniami i aktualnie przeżywanymi problemami.

Szkoła nie chciała być tylko przygotowaniem do życia, ale chciała w nim głęboko uczestniczyć, akceptując indywidualne różnice i spontaniczną socjalizację.

Aktywizm- wywodzi się od Deweya- poznanie świata miało być procesem samodzielnej eksploracji, a nie biernego przyswajania z góry narzucanych treści. Akcentowanie samodzielności poznawczej, zainteresowań wychowanka, jego potrzeb, psychologicznych różnic między ludźmi doprowadziło do rozróżnienia indywidualności i charakteru lub osobowości, a ostatecznie do przyjęcia zasady indywidualizmu i rozwoju. Naturalizm i humanizm wychodziły z tej samej psychologii indywidualnej, ale różnica polegała na tym, że naturalizm odnosił się do psychosomatycznej indywidualności wychowanka, a humanizm do osobowości duchowej, aksjologicznej, czyli najwyższej postaci rozwoju człowieka.

Dychotomiczność pedagogiki Nowego Wychowania- jedną z jej własności. Wyraża następstwo i przeciwstawność naturalizmowi humanizmowi,zmieniającą się postawę człowieka wobec samego siebie, odchodzenie od postrzegania spraw ludzkich z perspektywy „Ja”, a poszukiwanie wartości intersubiektywnych i społecznych uniwersalnych, wyraża też zwrot od dążenia do harmonii wewnętrznej do poszukiwania tej harmonii ze świętem zewnętrznym.

Przeciwieństwo subiektywizmowi pedagogicznemu - wychowanie jako proces odśrodkowy polegający na swobodnej ekspresji, z ograniczeniem lub wykluczeniem oddziaływań zewnętrznych wywieranych za pomocą nauczania w dydaktyce i przymusu w wychowaniu moralnym. Wiedza byłą funkcją chaotycznych zainteresowań. Subiektywizm izolował jednostkę, przeciwstawiał się potrzebie facylitacji życia indywidualnego przez życie w gromadzie. Człowiek zostaje zamknięty we własnym
tu i teraz. A wartością subiektywizmu było docenianie zmienności i niepowtarzalności każdej jednostki i pogłębianie samowiedzy.

Przeciwieństwo obiektywizmowi pedagogicznemu- umieszczenie wychowania w tym, co relatywnie lub uniwersalnie trwałe, czyli szukanie podstaw wychowania w więzi społecznej lub w idealnym świecie wartości.

Wewnętrzna dialektyka rozwoju Nowego Wychowania- polegała na tym, że uwalniając się od metafizyki Herbarta, a nawet ogłaszając ostateczny koniec pedagogiki filozoficznej (Kretzschmar), w końcu powraca do filozofii.

Bogdan Nawroczyński zaprezentował rozwój pedagogiki NW i ustalił kilka jej podstawowych linii rozwoju:

Podstawowe idee i zasady pedagogiki NW zawarte są w dokumentach kongresowychLigi Nowego Wychowania i wypowiedziach jej przedstawicieli. Międzynarodowa Liga Nowego Wychowania powstała w 1915 r., zreorganizowana w 1921 r. z siedzibą w Calais.

Ferriere w broszurze z 1919 r. wymienia następujące cele NW:

Celem szkoły staje się teraz:

Krytyka Nowego Wychowania:

Przykłady Ruchu Nowego Wychowania

Pedagogika waldorfska (Rudolf Steiner)

Powstała 7 września 1919r. w Stuttgarcie. Była to prywatna, wolna od systemu szkół państwowych 8-klasowa szkoła utworzona z inicjatywy wyłącznie rodziców. Jej progi przekroczyło 300 uczniów w 1919r. Była to pierwsza jednolita, koedukacyjna szkoła w Niemczech, skupiająca w klasach łączonych głównie dzieci specjalnej troski, tzw. dzieci trudne. Pierwszą tego typu szkołą, powstałą w Polsce była Powszechna Szkoła Podstawowa nr 11 w Warszawie po 1989 r.

Główne założenia pedagogiki waldorfskiej:

  1. Wyposażenie nauczycieli w wiedzę w zakresie antropozofii (ogólna wiedza o człowieku i jego rozwoju duchowym), dydaktyki, metodyki nauczania, wiedzy o charakterze ćwiczeń językowych i medytacyjnych, sztuce tworzenia planu nauczania

  2. Podstawowym warunkiem zaistnienia w życiu człowieka sfery duchowej jest wolność. Człowiek od urodzenia powinien dorastać w wolności od żądań władzy państwowej

  3. Zadaniem wychowawcy jest stworzenie jednostce szansy na rozwinięcie swoich zdolności, indywidualności i zainteresowań. Dzięki temu będzie współobywatelem w kształtowaniu społeczeństwa i państwa

  4. Szkoły mają być niezależne. Prawa muszą równe dla wszystkich ludzi, skąd nie ma w szkołach typu Waldorf hierarchicznej struktury. Stanowią wolne stowarzyszenie rodziców, nauczycieli i uczniów respektujących nawzajem swoją wewnętrzną wolność. Decyzje podejmowane są kolegialnie przez osiąganie jednomyślności

  5. Steiner wyróżnił 4 okresy następujących po sobie narodzin wraz z rozwijającymi się ciałami lub powłokami. Są to:

  1. Siedem wskazań Steinera dla wychowania okultystycznego:

  1. Szukanie wzmocnień dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Wyżej niż zdrowie uczeń może stawiać tylko obowiązek

  2. Czuj się członkiem wszechświata i miej poczucie odpowiedzialności

  3. Dojście do przekonania, że myśli, uczucia i czyny jednostki mają dla świata jednakowe znaczenie. Zgubą jest nienawiść i przemoc wobec bliźniego

  4. Własny byt ludzki tworzy się wewnątrz nas samych. Ten, kto będzie tak uważał, będzie umiał także rozpoznać swoje obowiązki

  5. Stałość w podejmowaniu decyzji

  6. Poczucie wdzięczności za wszystko, co się otrzymuje. Nasza jaźń to dar wszechświata

  7. W postawie życiowej należy brać pod uwagę te wymienione warunki

  1. Proces kształcenia i wychowania ma odpowiadać naturalnemu rytmowi: czuwania i snu zapamiętania i zapominania

  1. Trójfazowy plan zajęć:

  1. Każda jednostka podzielona jest na 20-dniowe fazy aktywności, by zachować rytm miedzy zapamiętywaniem, przeżywaniem, przedstawianiem, formowaniem, wdychaniem i wydychaniem powietrza

  2. Prymat żywego słowa nad drukowanym, kontaktu bezpośredniego, dialog a nie monolog, Prowadzenie przez uczniów zeszytów do zajęć głównych, gdzie piszą esencję treści, które powiedział nauczyciel. Głównym celem nauczyciela jest prowadzenie badań i ćwiczeń duchowych (czyli dbanie o własny rozwój duchowy)

  3. Organizacja przez uczniów, nauczycieli i rodziców festynów, świat, uroczystości. Organizowane są co miesiąc i klasy pokazują sobie nawzajem, czego nauczyły się przez ten czas, np. wierszy, pieśni, małe/duże formy teatralne

Pedagogika montessoriańska (Maria Montessori)

Wrażliwe fazy:

Pedagogika korczakowska (Janusz Korczak)

Idee przewodnie Janusza Korczaka:

  1. Szacunek do dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność, jako podmiotu.

  2. Zasada (i praktyka) partnerstwa dziecka w procesie wychowania.

  3. Prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych za warunki życia dziecka.

  4. Poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku.

  5. Techniki   działania   pedagogicznego jako   konsekwencja   przyjętych   ogólnych   założeń   systemu opiekuńczo - wychowawczego.

  6. Koncepcja wychowawcy, wynikająca z ogólnej postawy Korczaka wobec dziecka.

Ze względu na treść pedagogiczną Nowego Wychowania podkreśla się w dziełach Janusza Korczaka trzy główne jego zakresy:

Zwracał uwagę na nierównoprawną pozycję dzieci w społeczeństwie, ich zależność od dorosłych. Trzeba uznać dziecko za pełnowartościowego człowieka od chwili narodzin, na każdym etapie swojego istnienia i ma prawo być sobą, takim jakim jest. Był kreatorem takich wartości, jak: miłość do bliźnich, sprawiedliwość, godność, szacunek, piękno i prawda.

Wychowawcy mają zapewnić dzieciom takie prawa, jak:

Zwraca uwagę na partnerstwo w relacji wychowawca - wychowanek, które powinno wyrażać się w odrzuceniu przez pedagogów rygoru na rzecz wzajemnego porozumiewania się, współdziałania, wspólnego uzgadniania ważnych spraw, zaufania do dziecka, do jego rozsądku i umiejętności w stosunkach interpersonalnych między dzieckiem a wychowawcą.

Pedagogika petersenowska (Peter Petersen)

  1. Wolność w poglądach. To realny, swobodny rozwój sił duchowych człowieka w jego naturalnym środowisku, jakim miała być wspólnota. Jedyny dopuszczalny przymus to przymus sytuacji pedagogicznej.

  2. Problem wzajemnych relacji między jednostką i grupą społeczną. Peter Petersen za H. Staudingerem uważał, iż „każda jednostka jest oszlifowaną soczewką, w której przegląda się wspólnota.”

  3. Osobowość. Atrybutem indywidualności jest stan wewnętrznej harmonii woli, działania i stanów uczuciowych. Taka indywidualność zmierzająca do osiągnięcia celów ponadosobowych i celów wspólnoty staje się osobowością.

  4. Wychowanie. Funkcja, obejmująca całą rzeczywistość, która sprawia to, co w człowieku nazywamy uduchowieniem, uczłowieczeniem, osobowością. Prawdziwe wychowanie dokonujące się w relacji „człowiek-człowiek” i „człowiek-przyroda” jest niezamierzonym oddziaływaniem duchowym (ma charakter nieokreślony, bezkierunkowy, spontaniczny i irracjonalny). Petersen wykluczał możliwość określenia istoty wychowania, ale jednocześnie zakładał istnienie jakiejś wspólnej, ponadludzkiej, instancji gwarantującej jego jedność. Wychowanie dokonywać się miało w zgodzie z ideami pedagogiki reform, miało wychodzić od wspólnoty wychowawczej, od organizacji pracy, od sytuacji wychowawczej. Uczniowie sami ustalali prawa, których potem konsekwentnie przestrzegali. Wychowawcę miała cechować harmonia wewnętrzna, otwarcie na cele wspólnoty duchowej, wiara w ideę braterstwa. Jego działanie miało polegać na działaniach pozawerbalnych.

  5. Kształcenie. Zadaniem nauczyciela było tworzenie zdrowej atmosfery pracy, pobudzanie wychowanków do swobodnych wypowiedzi oraz wyjaśnianie technicznych trudności związanych z podjętą przez dzieci pracą. W planie jenajskim obowiązywała koncepcja tygodniowego planu pracy - tydzień każdy tydzień miał swoje naczelne hasło - brak sztywnego programu nauczania, przedmiotem pracy szkolnej były tematy aktualnie wysuwane przez grupę (niepostrzeżenie ukierunkowywane przez nauczyciela).

Zajęcia przedmiotowe odbywały się w postaci kół. Formy aktywności zewnętrznej: swobodna rozmowa, praca, zabawa i uroczystości (przyjęcie nowego rocznika, pożegnanie starego, urodziny dzieci, święta religijne). Formy aktywności wewnętrznej: myślenie, oglądanie, rozważanie i odczuwanie.

Zasada indywidualizacji tempa pracy oznaczała rezygnację z systemu klasowo -lekcyjnego, stworzenie warunków do powstania wspólnot (warunki: uznanie dziecka za wartość, spożytkowanie różnic indywidualnych, holizm, potraktowanie wychowania jako wspierania autokracji, zdolność do dialogu).

Organizacja procesu oparta o sześć zasad:

Pedagogika freinetowska (Celestyn Freinet)

Osią jego pedagogiki jest swobodna ekspresja. Wokół niej zbudował on gamę technik pozwalających na aktywizację całej osobowości wychowanka i wkraczanie w wiele dziedzin twórczości kulturalnej. Ekspresja sztuki dziecięcej wg niego ma być możliwie wszechstronna.

Techniki Freineta:



Wyszukiwarka