Afiliacja - usynowienie - zachowanie polityczne, polegające na nawiązaniu i podtrzymywaniu pozytywnych kontaktów i współpracy przez jednostki, grupy, organizacje z innymi grupami i organizacjami; zgłoszenie akcesu, przystąpienie do danej grupy politycznej. Nawiązanie trwałej współpracy między zbiorowymi podmiotami, mający podobny, lub różny potencjał polityczny, współpraca ta ma na celu realizację podobnych, bądź identycznych zadań politycznych, przy zachowani samodzielności i niezależności organizacyjno - programowej danych podmiotów.

Aktor polityczny - jednostka, lub grupa osób uczestniczących w roli podmiotu w sytuacji politycznej. Jako jednostka aktor polityczny jest najczęściej politykiem, grupę osób może tworzyć elektorat, naród, rząd, działacze partyjni. Aktor polityczny scenę polityczną widzi jako teatr, o przyszłości jego kariery decyduje recepcja społeczna, stąd najistotniejsza jest dla niego prezencja w mediach.

Aktywność polityczna - zachowanie ludzkie, polegające na formułowaniu i realizacji celów politycznych, związanych z rolami spełnianymi przez jednostki, lub grupy w ramach systemu politycznego. Aktywność polityczna określa stopień uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji, oraz poziom zaangażowania w życie polityczne. Określa się pięć stopni aktywności politycznej: 1) znikome zainteresowanie jednostki, lub grupy życiem politycznym;

2) ograniczenie się do spełniania podstawowych obowiązków politycznych (np. uczestnictwo w wyborach); 3) członkostwo w organizacjach o charakterze politycznym (partie, grupy interesu); 4)społeczne pełnienie ról kierowniczych w organizacjach politycznych; 5) zawodowe uprawianie polityki .

Alienacja - postawa, zachowanie polityczne, polegające na uniezależnieniu się jednostki, lub grupy od społeczności i rzeczywistości politycznej, w której się kształtowały, które sprzyjały kreacji i promocji politycznej. Jest to zanik więzi pomiędzy człowiekiem, a tym co jest wytworem jego działania, lub współdziałania. Główną przyczyną wkraczania na drogę alienacji jest niedowartościowanie, oraz dążenie do większego samostanowienia i samodzielności. Alienacja pojawia się też jako wyraz bezsilności jednostek i grup wobec przywódców, jako postawa nieufności politycznej.

Anomia polityczna - stan świadomości społecznej, polegający na względnym zaniku norm w społeczeństwie, lub grupie. 5 stopni anomii: 1) przekonanie o obojętności przywódców politycznych wobec jednostki; 2) przekonanie, że niewiele da się osiągnąć w społeczeństwie, którego funkcjonowanie nie jest oparte na stabilnych regułach; 3) przekonanie, że niemożliwe jest osiągnięcie założonych celów życiowych; 4) poczucie bezsensu własnych działań i egzystencji ; 5) przekonanie, że człowiek nie może liczyć na wsparcie ze strony najbliższego otoczenia społecznego. Anomia występuje w okresach politycznych przesileń (kryzysów, transformacji, rewolucji), gdy przebudowie systemu gospodarczego, społecznego i politycznego nie towarzyszy przebudowa systemu wartości, gdy dotychczasowe wzorce normatywne są nieadekwatne do obecnej sytuacji, a nowe wzorce jeszcze się nie ukształtowały, bądź nie zostały zaadoptowane przez społeczeństwo. Cechą anomii jest dominujące przekonanie o niemożności przewidzenia rozwoju wypadków, a w związku z tym niemożności czynienia planów na przyszłość. Scena polityczna jest trwale dzielona na rządzących i rządzonych .

Artykulacja interesów - 1) w szerszym ujęciu - proces ujawnienia i dążenie do zaspokojenia potrzeb i interesów jednostek, zbiorowości, oraz grup społecznych, odzwierciedlający się w działaniach politycznych i pozapolitycznych, podejmowanych przez nie; 2) w ujęciu węższym - proces zmierzający do poinformowania ośrodków władzy o istniejących potrzebach i interesach podmiotów społecznych

Autorytet polityczny - Jest to klasa pojęć służących do opisu wpływu jednej osoby i instytucji na inne osoby, czy instytucje, czyli do opisu stosunków społecznych, w tym stosunków politycznych. Istotą autorytetu jest oddziaływanie jednego podmiotu na drugi za pomocą pewnego wzorca w dłuższym czasie, czy procesie. Autorytety są ważnym czynnikiem rozwoju duchowego jednostek, ważnym czynnikiem wychowawczym, a w rezultacie ważnym determinantem kultury zbiorowości ludzkich, oraz pewnym rodzajem władzy. Autorytet polityczny to autorytet który uznawany jest przez duże grupy społeczne, który oddziałuje na decyzje w sprawach dotyczących społeczności lokalnych, a także i przede wszystkim zbiorowości regionalnych, narodowych i globalnych. Źródła autorytetu: -reprezentowany system wartości politycznych; - znajomość polityki; - sposób powstania (oparty na sile, czy na dobrowolności); - zaplecze polityczne; - mity polityczne.

Bezpieczeństwo - pojęcie wieloznaczne, odnoszące się do: 1) braku zagrożenia; 2) systemu instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych gwarancji likwidacji, lub minimalizacji zagrożeń; 3) jedna z istotniejszych wartości egzystencjalnych, wiążąca się z poczuciem stabilności, trwałości korzystnego stanu rzeczy, odczuciem zagrożenia, wrażeniem pewności. W sferze stosunków politycznych występuje bezpieczeństwo międzynarodowe i bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Rodzaje bezpieczeństwa: narodowe, regionalne, planetarne, zbiorowe, militarne, ekonomiczne, technologiczne, ekologiczne, ideologiczne.

Biurokracja - grupa profesjonalnych urzędników, zorganizowanych w formie hierarchicznej piramidy, którzy mają do wypełnienia racjonalne funkcje w warunkach istnienia uniwersalnych i sformalizowanych zasad i procedur postępowania. W innym znaczeniu: nadmiar formalistyki w działalności urzędów, powodujący długotrwałe i niekompetentne załatwianie spraw przy jednoczesnym zaniedbaniu interesów jednostki i dobra ogółu. Typ idealnej biurokracji według M. Webera: 1) stałość i powtarzalność czynności urzędowych związana z ich formalizacją; 2) zasada kompetencji i hierarchii; 3) zasada, iż działalność urzędnika jest zajęciem podstawowym, stanowiącym źródło utrzymania, ale nie dostarczającym żadnych dodatkowych korzyści; 4) zasada prowadzenia dokumentacji całej działalności; 5) struktura administracji jest jednoznacznie wyznaczona przez cel działania. Biurokracja może przeistoczyć się w biurokratyzm, następuje to wówczas, gdy administracja izolowana jest od kontroli społecznej, pojawia się nadmierny formalizm w przestrzeganiu prawa, oraz centralizm w hierarchicznym systemie podporządkowania.

Błąd polityczny - działanie, decyzja, lub zachowanie podmiotu polityki, prowadzące do nieoczekiwanego rezultatu, sprzecznego z jego własnym interesem, interesem grupy, którą reprezentuje lub całego społeczeństwa. Błędy mogą wynikać z: 1) braku dostatecznej siły; 2) braku wiedzy i doświadczenia; 3) nadmiernej rutyny i pewności siebie 4) niedostatecznego zaangażowania i wysiłku; 5) niewłaściwej oceny sytuacji. W zależności od rangi błędu, a zwłaszcza tego, czy dotyczy on działań strategicznych, taktycznych, czy operacyjno-wykonawczych, różne mogą być jego konsekwencje - od bieżących kłopotów aż po zachwianie równowagi całego systemu politycznego .

Charyzma - pojęcie rozumiane zwykle w sposób dwojaki: 1) jako atrybut, osobista cecha jednostki, niecodzienna właściwość danej osoby; 2) jako relacja między liderem, a jego zwolennikami, czyli wpływ jaki ten pierwszy ma na drugich. Przywódca charyzmatyczny jest zawsze radykałem, który rzuca wyzwanie ustalonemu porządkowi. Panuje nad ludźmi dzięki cechom nieosiągalnym dla innych i nie dającym się pogodzić z prawami myśli i działania rządzącymi życiem codziennym. Fenomen charyzmy pojawia się zwykle tylko w pewnych okolicznościach historycznych: załamania się dotychczasowego ładu, silnie odczuwanej deprywacji, ostrych przesileń cywilizacyjnych.

Cele polityczne - założenia związane z dążeniem do zdobywania i wykonywania władzy politycznej, praktycznym przejawem wyboru celów i środków ich realizacji jest decyzja polityczna. Cele polityczne są tworzone przez różne podmioty polityki, a zwłaszcza przez organizacje polityczne, elity, grupy społeczne i jednostki. Cele polityczne można rozpatrywać, przyjmując różne kryteria ich podziału, np. jako ogólne i konkretne, główne i uboczne, proste i złożone, indywidualne i grupowe, strategiczne i taktyczne itp. Cele polityczne są przyczyną i motywem działań społecznych, służą konkretyzacji potrzeb i wartości jednostek i grup odnoszących się do zakresu polityki.

Demokracja - typ reżimu politycznego zakładający możliwość partycypacji i kontestacji (uczestnictwa i opozycji politycznej). Termin ten wszedł w użycie już w V w. p.n.e. Demokracją określano władzę, na którą wpływ miał lud. Obecni demokrację rozumie się jako władzę, na którą wpływ może mieć większość osób uprawnionych. Demokratycznie (lub niedemokratycznie) sprawuje się władzę w określonej zbiorowości, w szczególnym przypadku w zbiorowości państwowej. Do zasad demokracji należy: wolność organizowania się, wolność tworzenia ugrupowań politycznych, istnienie opinii publicznej, wolność słowa i druku, stowarzyszania się, zgromadzeń, petycji i manifestacji, niezawisłe sądownictwo, zasada alternacji politycznej (wybory), możliwość odwoływania rządzących itd. System polityczny jest systemem demokratycznym o tyle, o ile główne gremia podejmujące decyzje powoływane są w wyniku okresowo odbywających się wyborów, z wolnym dostępem kandydatów, całą zaś dorosła ludność ma prawo głosu. Wśród uwarunkowań wpływających na rozwój demokracji wymienia się: strukturę społeczną (silna klasa średnia jest czynnikiem stymulującym demokrację), poziom rozwoju ekonomicznego (większość państw demokratycznych charakteryzuje się wysokim PNB), czynniki kulturowe, czynniki religijne, czynnik zewnętrzny (dyfuzja demokratycznych wzorów z zagranicy).

Demokracja bezpośrednia - typ demokracji w której naród bezpośrednio podejmuje decyzje polityczne. Demokracja bezpośrednia polega zatem na tym, że ważne decyzje podejmowane są nie przez reprezentantów narodu, ani tym bardziej urzędników, lecz przez samych obywateli. Funkcjonuje współcześnie kilka instytucji demokracji bezpośredniej. Są to: referenda, sprzeciw ludowy (weto ludowe), inicjatywa ludowa, zebranie mieszkańców.

Doktryna polityczna - zespół poglądów, twierdzeń, przekonań, z określonej dziedziny: filozofii, teologii, polityki itp., z reguły odnoszących się do różnych aspektów życia społecznego. Doktryna polityczna w wąskim znaczeniu obejmuje wyodrębniony w czasie i przestrzeni zakres problemów i zjawisk określonej ideologii, lub koncepcji określonego autora w danej dziedzinie. W szerokim znaczeniu doktryna polityczna występuje jako synonim ideologii (np. doktryna konserwatywna, liberalna, socjaldemokratyczna). Z reguły doktryna polityczna jest konkretyzacją ideologii. Stanowi uporządkowany zbiór poglądów na organizację polityczną społeczeństwa, problemy władzy itp. Na gruncie jednej ideologii może się jednak wykształcić wiele doktryn politycznych. Jedna doktryna może też nawiązywać do kilku ideologii. Doktryny od XIX wieku charakteryzuje się jako prawicowe, centrowe i lewicowe.

Doradca polityczny - osoba zaufana, dobierana spośród grona praktyków i naukowców, bliskich poglądom i linii politycznej danego polityka. Doradcy muszą posiadać umiejętność sprawnego operowania swą wiedzą i doświadczeniem tak, aby formułować swe opinie i wnioski w sposób, który będzie możliwy do przyjęcia przez polityka. J.D. Riviera wskazał na cztery przypadki zniekształcenia roli doradcy:

1. gdy doradcami zostają ludzie podzielający poglądy szefa, i gdy wahają się sformułować i „podać” pogląd odmienny;

2. gdy doradca jest jednocześnie szefem jakiegoś urzędu, co niechybnie wywołuje konflikt ról, jakie on pełni;

3. gdy rozstrzygnięcie doradcy odbywa się na korzyść racji partykularnych;

4. gdy doradca pragnie budować własną pozycję, bądź siłę;

W razie zajścia jednej (lub kilku, albo wszystkich na raz) z powyższych dewiacji roli doradcy, zwiększa się bardzo prawdopodobieństwo podjęcia przez decydenta decyzji zdecydowanie nietrafnej i niezoptymalizowanej, czyli popełnienia błędu politycznego.

Działanie polityczne - podejmowanie i realizacja decyzji politycznych, poprzez zorganizowane podmioty, których wynikiem jest powstawanie faktów politycznych i kształtowanie się określonych procesów politycznych.

Cechy działania politycznego:

1. ma charakter celowy;

2. podejmuje się je w celu wywołania określonych skutków politycznych (np. dymisja);

3. jest zazwyczaj podejmowane w interesie wielkich grup społecznych;

4. duży stopień instytucjonalizacji, ze względu na udział aparatu państwowego, partyjnego, oraz organizacji społecznych;

5. cechuje je zwykle wysoki poziom zorganizowania uczestniczących w nich grup społecznych;

6. posiada charakter konfliktowy;

7. jest na ogół działaniem zbiorowym

Działania polityczne mogą przybierać formę bezpośrednią, bądź pośrednią. Działania polityczne można sklasyfikować na podstawie:

1. stopnia złożoności;

2. rodzaju podmiotów, podejmujących działanie;

3. liczby podmiotów, uczestniczących w działaniu, oraz zależności pomiędzy nimi;

4. stopnia instytucjonalizacji;

5. zakresu swobody podmiotu wykonującego działanie;

6. stopnia przymusowości działań;

Ekspert polityczny - osoba, której kompetencje uznaje jej środowisko zawodowe. Ekspert nie jest osobą kreowaną, ponieważ można jedynie powołać, czy też zamówić ekspertyzę, co będzie oficjalnym potwierdzeniem opinii ustalonej w jego środowisku zawodowym. Ekspert zatem jest to czynnik, który ma się przyczynić do zapewnienia wszechstronnej, rzetelnej informacji, do jej wzbogacenia najnowszymi osiągnięciami wiedzy fachowej. Istotne jest zapewnienie ekspertowi swobody formułowania i wyrażania poglądów. Jeśli ekspert, poza godziwym wynagrodzeniem, będzie oczekiwał dodatkowych korzyści, to jego opinie będą tendencyjne, dopasowane do życzeń ośrodka powołującego.

Elita polityczna - grupa ludzi, wyodrębniona na podstawie kryterium udziału w procesie podejmowania decyzji państwowych. Istnieją trzy metody wyodrębniania elity politycznej:

1. metoda pozycyjna - elitę polityczną tworzą osoby zajmujące strategiczne pozycje w państwie;

2. metoda reputacyjna - elitę polityczną tworzą osoby, które w mniemaniu opinii publicznej mają istotny wpływ na decyzje państwowe;

3. metoda decyzyjna - elitę polityczną tworzą osoby faktycznie podejmujące decyzje, bądź mające na nie istotny wpływ;

Według teorii elit G. Mosca i V. Pareto każde społeczeństwo dziali się na większość rządzoną i mniejszość rządzącą, strukturą pośredniczącą między elitą, a masami jest subelita (urzędnicy państwowi, intelektualiści, naukowcy), elita sprawuje władzę posługując się formułą polityczną, która jest uzasadnieniem uprzywilejowanej pozycji elity, a każda elita zostaje po pewnym czasie zastąpiona przez inną elitę.

Ewolucja polityczna - wszelki rozwój polityczny służący przechodzeniu do stanu bardziej złożonego lub pod pewnym względem doskonalszego. Ewolucja, będąc przeciwieństwem rewolucji zakłada unikanie w trakcie przeobrażeń politycznych zachowań gwałtownych, wiążących się z możliwością użycia przemocy. Ewolucja polityczna wymaga wcześniejszych działań politycznych (np. zmian legislacyjnych), dających podstawę do ich właściwego przeprowadzenia. Ewolucja polityczna obejmuje takie przypadki transformacji polityczno - ustrojowej, które są dokonywane bez naruszenia ram instytucjonalnych funkcjonującego ustroju politycznego, lub społecznego. Ewolucja może przebiegać w sposób zaplanowany, bądź mimo woli podmiotów polityki.

Fakt polityczny - przejaw procesów politycznych, związany z walką o zdobycie władzy państwowej, stanowiący część życia społecznego i występujący wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z organizacją społeczeństwa i sprawowaniem władzy oraz zorganizowaniem i sterowaniem procesami społecznymi .

Gra polityczna - 1) w odniesieniu do teorii gier jako metody analizowania polityki;

2) jako gry symulacyjne służące do kształcenia polityków i analityków polityki, pozostając w ścisłym związku z teorią gier; 3) jako raczej publicystyczne określenie bieżącego układu sił i dynamiki sceny politycznej; 4) pojęcie używane w kontekście socjotechniki, rozumianej jako gra polityczna rządzących i społeczeństwa;

Interes polityczny - jedna z form interesów społecznych, wyrażająca konieczność zbiorowego współdziałania w celu opanowania obiektywnych warunków istnienia i rozwoju w zakresie danej potrzeby politycznej. Interes polityczny można rozpatrywać w dwóch płaszczyznach:

1. jako interes polityczny sensu stricto, wyrażający dążenie podmiotów społecznych do udziału w sprawowaniu władzy za pośrednictwem państwa, systemu partii politycznych i organizacji społecznych;

2. interes polityczny sensu largo, wyrażający dążenie dużych grup społecznych do realizacji swoich interesów, przy udziale władzy politycznej;

Według kryterium podmiotu: interesy ogólnospołeczne, narodowościowe i etniczne, jednostkowe. Według kryterium przedmiotu możemy wyróżnić interesy: ekonomiczne, ideologiczne, społeczne, kulturalne, itp.

Klasa polityczna - grupa społeczna składająca się z ludzi, których działania mają charakter polityczny, tj. odnoszą się do interesów różnych grup społecznych. Na klasę polityczną składają się zarówno członkowie elity władzy, jak też opozycji, jednostki wnoszące do systemu kwestie polityczne oraz reprezentanci interesów różnych sił składających się na społeczeństwo obywatelskie, a także przedstawiciele wyższych szczebli administracji państwowej, oraz aparaty partyjne. Według pełnionych funkcji klasę polityczną można podzielić na:

1. elity artykulacyjne, które określają potrzeby społeczne i wyznaczają cele polityczne;

2. elity wpływu składające się z osób zajmujących wysokie pozycje poza strukturą władzy państwowej, lecz wywierające duży wpływ na decyzje polityczne;

3. elity decyzyjne, składające się z osób zajmujących wysokie pozycje w strukturze organizacji państwowej;

Funkcje klasy politycznej:

1. jest społecznym fundamentem rekrutacji nowych członków do elity władzy;

2. jest płaszczyzną artykulacji interesów społecznych i wyrażania celów politycznych;

3. jest płaszczyzną ujawniania się konfliktów społecznych, przez co działa stabilizująco na system polityczny;

Kultura polityczna - pojęcie powstałe dopiero w XIX wieku, jednakże jak na to zwracali uwagę niektórzy politolodzy , coś na kształt kultury politycznej towarzyszy człowiekowi od chwili, kiedy wypowiedział się po raz pierwszy na temat polityki. Na gruncie polskiej nauki termin kultura polityczna nie jest nowy. Pojawił się on w publicystyce w czasie rewolucji w 1905r. Wówczas pojęcie to używane było w rozumieniu potocznym, oznaczało powściągliwość polityczną, grę fair , wstrzymywanie się od działań ekstremalnych. W obecnym rozumieniu kultura polityczna to całokształt wartości, norm i reguł zachowania, utrwalonych w świadomości podmiotów, biorących udział w działaniach politycznych. Tak rozumiana kultura polityczna spełnia trzy główne funkcje:

1. regulacyjną, odnoszącą się do porządkowania i ujednolicania działań politycznych;

2. socjalizacji politycznej, oznaczającej proces wchodzenia członków danej społeczności w kulturę polityczną;

3. integracyjną, tworzącą podstawy do skoordynowania działań politycznych, oraz do współdziałania lub współpracy jednostek i grup w dążeniu do osiągnięcia określonych wartości i dóbr;

Strukturę kultury politycznej tworzą:

1. wiedza o polityce, znajomość faktów, oraz zainteresowanie nimi;

2. ocena zjawisk politycznych, sądy wartościujące, dotyczące tego jak powinna być sprawowana władza;

3. emocjonalna strona postaw politycznych;

4. uznane w danym społeczeństwie wzory zachowań politycznych;

Manipulacja polityczna - pejoratywne określenie metody realizacji celów politycznych, poprzez niejawne oddziaływania na świadomość i zachowania jednostek, oraz grup społecznych. W znaczeniu ogólnym manipulacja to wywieranie wpływu na kogoś i celowe wprowadzanie go w błąd, a także zaaranżowanie sytuacji prowadzącej do podjęcia przez jednostki z góry przewidzianych działań, przyjęcia takich a nie innych opinii i poglądów, wyrażania określonych postaw i zachowań, których efekty nie są uświadomione przez manipulowane osoby.

Manipulacja polityczna stosowana jest zwykle, gdy podmiot dominujący w stosunkach politycznych, pragnący zrealizować określone cele (decyzje, reformy, itp.) a) nie posiada legitymacji politycznej; b) liczy się z oporem społecznym, wobec zmian, które zamierza wprowadzić; c) nie dysponuje wystarczającym czasem i środkami na gratyfikacje materialne dla pewnych przynajmniej grup społecznych; d) napotyka na irracjonalne (przynajmniej jego zdaniem) niezrozumienie własnych intencji; e) występuje wśród rządzących przekonanie, że emocjonalnie wzmocnione oddziaływanie na osobowość człowieka jest bardziej efektywne niż proces racjonalnego przekonywania.

Tendencja do manipulacji politycznej występuje w każdym systemie politycznym, jednakże szczególnie w systemach autorytarnych i totalitarnych występują warunki do efektywnej manipulacji politycznej.

Środki umożliwiające manipulację dzielimy m.in. na:

1. środki językowe, uzyskujące różne własności wyrażeń językowych;

2. środki pozajęzykowe, wśród których poczesne miejsce zajmują socjotechniki aktywizowania potrzeb jednostki, zmierzające do kształtowania pożądanej przez manipulatora ich hierarchii;

Manipulować można także wzbudzając poczucie strachu, zagrożenia, wykorzystując fobie etniczne i religijne, stosując kampanię negatywną w wyborach itp.

Mit polityczny - najczęściej określany bywa jako zmyślenie, a więc produkt umysłu, którego status najtrafniej przyrównać można do wypowiedzi artystycznej w kulturze. Mity nie mogą być rozpatrywane w kategoriach prawdy lub fałszu. Mit umiejscowić można pomiędzy religią a nauką. Dzisiaj mity są wypróbowanym środkiem socjotechniki i psychotechniki, a kultura masowa ma sama w sobie charakter mitogenny.

Żywotność mitów we współczesnej rzeczywistości społeczno - politycznej wynika jednak z funkcji, roli i zadań które mity realizują:

1. mity służyły i służą pewnym interesom grupowy, klasowym, kastowym itp.;

2. mity legitymizują władzę, mają też zdolność do usprawiedliwiania jednostkowych błędów i niedoskonałości;

3. mity uzasadniają decyzje oraz stany wyższej konieczności;

4. mity udzielają pozoru naturalności temu, co arbitralne;

5. rzeczywistość dzięki mitom wydaje się prosta i nieskomplikowana;

6. mity socjalizują jednostki, nadając wartości pewnym osobom i postępowaniom, tym samym lansują własne wzory zachowań;

7. mity ustanawiają bezpośrednią i pozytywną łączność między psychiką indywidualną a społeczeństwem;

8. mity pełnią rolę teorii społecznych względem technik praktycznego działania;

9. mity są formą regulacji zachowań oraz formą ich programowania i samoprogramowania;

10. mity ułatwiają osiągnięcie porozumienia i spójności wewnątrz grupy;

Wyróżniamy mity polityczne, a więc te, dotyczące organizacji państwa, społeczeństwa i władzy oraz mity politycznego znaczenia, czyli wszystkie inne. Według kryterium treści ideowych można wyróżnić mity ideowe, czyli dynamiczne, oraz mity statyczne, czyli budujące irracjonalne wyobrażenia o rzeczywistości.

Moralność polityczna - zbiór norm harmonijnego współżycia społecznego, rozumiany jako zbiór nakazów, dotyczących tego jak postępować na płaszczyźnie działań politycznych w sposób politycznie akceptowalny. Są cztery stanowiska, dotyczące rozwiązań relacji pomiędzy moralnością a polityką:

1. stanowisko amoralistyczne - zakłada jakościową odmienność moralności od polityki, jakoż e moralność dotyczy stosunków pomiędzy jednostkami ludzkimi, natomiast polityka zajmuje się stosunkami pomiędzy takimi organizacjami społecznymi jak państwa i narody;

2. stanowisko moralistyczne - zakłada jedność polityki i moralności, bezwzględny prymat sprawiedliwości, podporządkowanie celów politycznych zasadom moralnym;

3. stanowisko makiawelistyczne - rozumowanie przypisywane N. Machiavellemu, akcentuje przeciwstawność moralności w stosunku do polityki, „cel uświęca środki, nawet najbardziej niegodziwe z moralnego punktu widzenia środki”;

4. realizm polityczny - w sytuacjach konfliktowych nakazuje kierować się zasadą mniejszego zła, zwolennicy tej opcji argumentują, że ni zawsze sprawowanie polityki w zgodzie z zasadami moralności jest możliwe;

Motywacja polityczna - proces psychiczny wywołujący i ukierunkowujący zachowania polityczne. Mechanizm motywacji oparty jest na świadomym i/lub podświadomym uleganiu ludzi wpływom różnorakich bodźców, które skłaniają ich do podjęcia lub zaprzestania działalności politycznej. Może to być chęć uzyskania władzy, uzyskania prestiżu, poczucie przynależności i solidarności grupowej, chęć naprawy świata itp. Ogólni rozróżniamy bodźce egoistyczne i prospołeczne.

Perswazja - sposób wpływania na jednostki i grupy społeczne w celu skłonienia ich do przyjęcia pewnych poglądów i postaw oraz spowodowania pewnych zachowań. W sferze polityki perswazja polega zatem na świadomym ukierunkowanym informowaniu i wyjaśnianiu natury różnorakich zjawisk i procesów politycznych, konkretnych decyzji merytorycznych czy personalnych, uczestnictwa w wyborach, nawiązywania koalicji itd. Istotą perswazji jest przekonanie ludzi o zasadności prezentowanych treści, a zwłaszcza o konieczności podjęcia pożądanych przez oddziałujący podmiot zachowań. Podstawowymi instrumentami perswazji są:

1. argumentacja racjonalna;

2. oddziaływanie emocjonalne;

Skuteczność perswazji zależy od:

1. poziomu politycznego zróżnicowania, bądź polaryzacją społeczeństwa (grupy), co może skutkować bezrefleksyjnym odrzucaniem komunikatów określonych podmiotów;

2. ilości i wzajemnych relacji ośrodków władzy i ośrodków wpływu politycznego;

3. charakteru komunikacji politycznej, rodzaju i natężeniem szumów, trafności argumentacji, umiejętności pobudzenia emocjonalnego odbiorców;

4. poziomu trwałości więzi łączących nadawców i odbiorców;

PLURALIZM POLITYCZNY - teoria wg której rzeczywistość lub jej część, a także samo poznanie składa się z bytów różnorakich, wykazujących niezależność oraz niesprowadzalnych do jednej realności. W sensie polit. - odnieść można odnieść do części życia i aktywności ludzkiej, której jądrem jest zdobycie, utrzymanie i wykorzystanie władzy oraz relacje między uczestnikami społeczności międzynarodowej. Zasada pp wywodzi się z ideii wolności jednostki oraz równości wszystkich obywateli w suwerennym i zróżnicowanym społeczeństwie demokratycznym, gwarantującym wolność wyrażania rozbieżnych interesów, idei i programów oraz zapewniającym warunki dla ich konkurencji. [osobiście uważam,że lepiej bym to wyjaśnił, jakbym się na tym znał ]

PODMIOTOWOŚC POLITYCZNA-trwała zdolność grupy lub organizacji do świadomego podejmowania suwerennych i racjonalnych działań. Zjawisko trwałe i zobiektywizowane, integralnie związane z całą kulturą ludzką. Dziedziczy się kulturowo [ Chmaj odmawia podmiotowości jednostkom ], państwo, partie polit, org. społ.

POTRZEBY POLITYCZNE- zależność pozycji społecznej oraz drogi życiowej jednostek i grup do ich aktywności politycznej oraz świadomości politycznej. A) skuteczne uczestnictwo w wyborach do organów przedstawicielskich ( potrzeba elekcji ) b) organizowania się, tworzenia struktur związanych z uczestnictwem w życiu politycznym w celu wywarcia wpływu na bieg wydarzeń polit. ( potrzeba koalicji ) c) skutecznego oddziaływania pośredniego (reprezentacji) d)bezpieczeństwa osobistego, nietykalność jednostki e)nieskrępowanej wypowiedzi ( ekspresji)

PROCES POLITYCZNY-przebieg regularnie po sobie następujących faktów politycznych, pozostającym ze sobą w związku przyczynowo skutkowym. 1)procesy w społeczeństwie jako całości 2)wielkich grup społ 3) procesy instytucjonalne( np. zmiany w systemie partyjnym ) 4) poziomie jednostkowo-grupowym

PROGRAM POLITYCZNY-konkretyzacja doktryny politycznej w określonych ramach czasowych, terytorialnych, społeczno-politycznych, międzynarodowych. Niekiedy utożsamiany z doktryną, gdyż granica miedzy nimi jest mniej wyraźna niż między ideologią i doktryną

PRZYWÓDZTWO POLITYCZNE - możliwość kierowania grupami społecznymi. Wyodrębnić można p formalne - wynikające z zajmowanej odpowiedniej pozycji społecznej i politycznej, umożliwiającej sterowanie zachowaniami politycznymi. Odmianą jest przywództwo nieformalne, kiedy stanowi ono rezultat uznawania autorytetu przywódcy, bez wymogu zajmowania przez nich właściwej pozycji w strukturze władzy. Kryterium stylu sprawowania władzy -autorytarne i demokratyczne.

PUCZ- zamach stanu, przewrót ; nagłe, z użyciem przemocy przejęcie władzy politycznej w państwie przez jednostkę lub grupę osób, pozostających dotąd zazwyczaj z daleka od władzy.

RACJONALNOŚ POLITYCZNA-założenie dotyczące działalności społeczno-politycznej, opierające się na nowoczesnych metodach naukowych, dobrym przemyśleniu i uzasadnieniu, wyrosłe na gruncie racjonalizmu czyli poglądu na świat, gdzie uznaje się wyłącznie argumenty natury rozumowej.

REFORMA POLITYCZNA-stopniowa zmiana istniejącej rzeczywistości, kontrolowana przez grupę rządzącą, nie naruszająca ram instytucjonalnych ustroju politycznego i społecznego. Przeciwieństwo rewolucji. Klasyfikacja :

a)wg genezy : prewencyjne ( podjęte z własnej inicjatywy grupy rządzącej ) i wymuszone ( zapoczątkowane w wyniku silnego nacisku społecznego lub w wyniku przymusu obiektywnych okoliczności ) B) wg podmiotów: odgórne ( przez władzę polityczną na szczeblu centralnym lub lokalnym ) i oddolne ( przez poszczególne grupy społeczne np. inicjatywa ludowa ) c)wg adresatów: do całego społeczeństwa ( charakter kompleksowy) i do poszczególnych grup społecznych lub jednostek ( charakter partykularny )d)wg skutków ( najważniejsze ): regulacyjne, innowacyjne i adaptacyjne ; częściowo rozładowujące napięcie rewolucyjne; wsteczne, stabilizujące i postępowe ; osłabiające, stabilizujące lub wzmacniające przewagę interesów grup społecznych, mających przemożny wpływ na proces rządzenia.

REWOLUCJA-nagła i bezprawna zmiana ustroju państwa lub jedynie grupy rządzącej, niosąca za sobą szereg zmian o charakterze prawno-instytucjonalnym a) szczególny okres historyczny, w którym występuje obiektywna możliwość zmiany elity władzy ( wstecznej na postępową ) lub zmiana formacji społ.-ekonom.b) każde zbrojne i krwawe przejęcie władzy i zmiana ustroju c) obalenie rządu od środka państwa d) transformacja systemu polit. E) proces polityczny, zespół zmian zachodzących w następujących po sobie stadiach rozwojowych, których wynikiem są określone przeobrażenia. [ Chmaj to szeroko ujmuje, zostało mi 10 pojęć.... ]

REŻIM POLITYCZNY - zasady i mechanizmy regulujące funkcjonowanie centrum władzy politycznej oraz ogół metod, jakimi posługuje się aparat państwowy w stosunkach z ludnością państwa. Faktyczny sposób, styl sprawowania władzy i egzekwowania posłuszeństwa wobec niej.

RZĄDZĄCY-podmiot dominujący w procesie rządzenia, wyodrębniona grupa ludzi zajmująca się rządzeniem - "elita władzy", "kierownictwo polityczne", ""władza polityczna", "grupa przywódcza". Z punktu widzenia prawa: lud lub naród - suweren. Rządzi pośrednio ( demokracja przedstawicielska ).

RZĄDZENI-podmiot podporządkowany w procesie rządzenia, podlegający władzy rządzących. Jednym z najważniejszych aspektów sprawowania władzy przez rządzących jest egzekwowanie posłuchu rządzonych, miernikiem stosunek liczby decyzji podjętych do wykonanych.

RZĄDZENIE-wykonywanie władzy państwowej, w szczególności proces podejmowania decyzji i kierowania aparatem państwowym dla zapewnienia ich realizacji. W skład procesu nazywanego rządzeniem wchodzą 4 typy decyzji : a) konkretyzacja interesów ( decydowanie o treści interesów grup społ. w danych warunkach ) b) decydowanie o kompetencji różnych podmiotów w zakresie realizacji interesów skonkretyzowanychc) decydowanie o celach, dla których możliwe jest użycie społecznych zasobów środków przymusu oraz ich dyslokacji pomiędzy poszczególne podmioty d) decydowanie o składzie grup podejmujących decyzję w powyższych zakresach

SOCJALIZACJA POLITYCZNA-trwający przez całe życie jednostki proces kształtowania postaw, świadomości i kultury politycznej. Polega na wytwarzaniu i przekazywaniu przez różnorakie podmioty, wiedzy, wartości, emocji, motywacji oraz wzorów zachowań, które jednostka powinna przyswoić, najlepiej zaś zinternalizować.

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE-sfera działalności publicznej nie objęta kontrolą państwa. Współczesna def: obszar w którym nowoczesny człowiek w prawomocny sposób zaspokaja swój interes własny i rozwija swą indywidualność, ucząc się jednocześnie wartości działania grupowego, solidarności społecznej i uzależnienia swojego dobrobytu od dobrobytu innych ludzi, wychowuje go ono do roli obywatela i przygotowuje do udziału w życiu państwowym. Warunki konieczne: liberalizm polit. i gosp. c)mechanizmy zapewniające równowagę społ. d) kultura obywatelska. [ znowu ta z "a" - masakra ]

STEREOTYP POLITYCZNY - wg W. Lippmana naturalna bariera poznawcza, wynikająca z ograniczoności percepcyjnej ludzkiego mózgu. Funkcjonujący na poziomie świadomości potocznej, historycznie, społecznie i kulturowo uwarunkowany, względnie trwały, emocjonalny, przyjmujący postać generalizacji lub kategoryzacji obraz rzeczywistości politycznej.

STOSUNKI POLITYCZNE-relacje między podmiotami polityki, tj. wielkimi i małymi grupami społecznymi występującymi w roli grupowych podmiotów życia politycznego, państwami, instytucjami, organizacjami i ruchami polit., polit. grupami interesu i nacisku oraz jednostkami pełniącymi role polit wynikające ze sprawowania władzy

ŚWIADOMOŚĆ POLITYCZNA-jedna z form aktywności społecznej, odzwierciedlająca subiektywne odzwierciedlenie rzeczywistości polit. Elementy : wiedza, wartości, wyobrażenia, oceny i postawy. M.in. świadomość narodowa, klasowa, rasowa, religijna

WARTOŚCI POLITYCZNE-wieloznaczne określnie stosowane w określeniu do idealnych stanów, których osiągnięcie i utrzymanie jest przedmiotem zainteresowania uczestników życia politycznego. Brak jednolitej typologii, np. życie, godność, bezpieczeństwo, demokracja, równość, tolerancja, sprawiedliwość,solidarność,uczciwość

WIĘZI POLITYCZNE-oparte na wspólnocie (podobieństwie) poglądów, wartości interesów i usytuowania społecznego, względnie trwałe stosunki charakteryzujące zbiorowe podmioty polityki. Podstawa trwałości i spójności danego podmiotu oraz jego sprawności w realizowaniu przyjętych celów, związanych przede wszystkim ze sprawowaniem władzy politycznej bądź oddziaływaniem na nią.

WŁADZA POLITYCZNA- odmiana władzy - rodzaju stosunku społ, zależności pomiędzy ludźmi, władza polityczna jest takim stosunkiem społ, w którym określony podmiot instytucjonalny, jednostkowy lub zbiorowy, może podejmować decyzje o sytuacji innych podmiotów w ramach organizacji państwowej, quasi-państwowej lub organizacji państw

POLITYKA - ( zobaczcie w notatkach) , 1) w sensie formalno-prawnym - działalność instytucji państwowych, 2) podejście behawioralne - określana w kategoriach władzy, wpływu i konfliktów istniejących w różnych płaszczyznach życia społecznego 3) orientacja funkcjonalne - funkcja systemu społecznego, zapewniająca jego rozwój przez rozwiązywanie konfliktów, agregację i selekcję interesów, socjalizację polityczną itd. 4) w ujęciu racjonalnym : podejmowanie decyzji w ramach procesu sprawowania władzy i walki o nią 5) postbehawioralne stanowisko :dziedzina życia społecznego, której zasadniczym zadaniem jest rozwiązywanie problemów społeczeństwa i osiąganie celów wynikających z rozpatrywania potrzeb społecznych 6) proces stanowienia decyzji przez jednostki i grupy.

POSTAWA POLITYCZNA- względnie trwały i spójny stosunek jednostki do systemu polit i jego poszczególnych części składowych, manifestujący się w zachowaniach politycznych. Składniki :

1. intelektualny ( poznawczy ) - wszelka wiedza o zjawiskach i procesach politycznych będących przedmiotem postawy

2. afektywny - emocje, uczucia i oceny, jakie człowiek wiąże z danym obiektem politycznym i jednocześnie wartościuje go pozytywnie lub negatywnie

3. behawioralny - dyspozycja lub stan gotowości do podjęcia ukierunkowanego zachowania politycznego wobec przedmiotu postawy.

PROCES POLITYCZNY - przebieg regularnie po sobie następujących faktów politycznych, pozostających ze sobą w związku przyczynowo-skutkowym.

SYSTEM POLITYCZNY - struktura w ramach której toczy się życie polityczne, wiele ujęć koncepcje :

• instytucjonalna ( strukturalna ) - ogól instytucji za pośrednictwem których podejmowane są decyzje polityczne.

• Behawiorystyczno-funkcjonalna- zachodzący w obrębie takich wspólnot jak państwo, partia, związek zawodowy itp dynamiczny proces społeczny, którego istotą jest przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania polityczne

• Systemowa - wskazuje na relacje pomiędzy systemem a jego otoczeniem.

• Racjonalna: zależności powstałe w wyniku walki o władzę lub jej utrzymanie tworzą system polit.

WŁADZA POLITYCZNA - tego nie będę szukał... sama władza to : rodzaj zależności między ludźmi, rodzajem stosunku społecznego.

---