1) późnienie poznawcze i poznanie rozumne wg Allporta

2) Cechy natury ludzkiej wg Allporta

Allport przedstawił osiem podstawowych załozeń dotyczących natury ludzkiej:

a). Wolność - determinizm. Allport najwyraźniej ze wszystkich współczesnych psychologów akcentuje ludzką wolność. Uważa że jednostka może kształtować swoje życie i przyjmuje za to odpowiedzialność. Jednak koncepcja cech opracowana przez niego stawia poważne ograniczenia wolności w ludzkim postępowaniu. Ponieważ cechy są uformowane w osobie, w dużym więc stopniu determinują ludzką percepcje i czynności.

b). Racjonalność - irracjonalność. Ludzie są istotami racjonalnymi. Ale Allport zgadza się też z freudystami, którzy podkreślają dominującą rolę irracjonalności w życiu psychicznym ludzi o zaburzonych emocjach.

c). Holizm - elementalizm. Teoria Allporta to przeplatanie holizmu i elementalizmu chociaż holizm jest bardziej dominujący w jego systemie. Twierdzi ze osobowość nigdy nie może być w pełni zrozumiana poprzez badanie każdej cechy oddzielnie. Był on przekonany, że jakiś system wymiarów albo schemat pojęciowy jest konieczny do badania osobowości, utrzymywał też że cecha musi być ostatecznie odniesiona do całego układu osobowości którego jest elementem. Różne cechy (elementy) łączą się poprzez byt holistyczny, jakim jest prioprium - właściwość, która przyczynia się do wewnętrznej jedności całej osobowości.

d). Konstytucjonalizm - environmentalizm. Allport przyjmuje prawie doskonałą równowagę pomiędzy konstytucja i środowiskiem w uznawaniu ich roli w formowaniu natury ludzkiej. Twierdzi, że każda cecha znajduje się równocześnie pod wpływem genetycznym i środowiska.

e). Subiektywność - obiektywność. Autor w swojej teorii podkreśla bardzo mocno jedyność a znacznie mniej subiektywność. Dla niego świat doświadczeń subiektywnych jest tylko jednym z wielu komponentów które konstytuują strukturę osobowości.

f). Proaktywność - reaktywność.

g). Homeostaza - heterostaza. Funkcjonowanie popędów homeostatycznych jest częścią prymitywną i zwierzęcą ludzkiej motywacji. Jeżeli chodzi o heterostazę to poprzez nią człowiek jawi się jako ukierunkowany na wzrost i integrację.

h). Poznawalne - niepoznawalne. Zasada realizmu heurystycznego która utrzymuje że ponieważ w każdej jednostce są zgeneralizowane tendencje do pewnych czynności lub pewne cechy, zadaniem psychologa jest wykryć jakie one są. Ponieważ cechy nie są nigdy bezpośrednio obserwowalne, lecz tylko wydedukowane, istnieją przeszkody w odkryciu ich prawdziwej natury (niepoznawalność). Jednak Allport wierzy że osobowość jest przynajmniej w przybliżeniu poznawalna.

3) Cele psychologii wg Allporta

• dążenie do uwzględnienia złożoności i niepowtarzalności indywidualnego zachowania człowieka

• traktowanie zachowania jako spójnego wewnętrznie i zdeterminowanego przez działające czynniki

• uzmysłowienie że brak jest ciągłości między normalnymi i anormalnymi, dzieckiem i dorosłym, tym co zwierzęce i tym co ludzkie

• zastosowanie metody i wiedzy psychologicznej w dążeniach do polepszenia niepożądanych warunków społecznych

• wyjaśnienie różnych pojęć dotyczących osobowości - duży nacisk na definiowanie pojęć

• wyjaśnienie osobowości za pomocą cech

4) Cechy wg Allporta

Na początku Allport podzielił cechy na indywidualne i wspólne, lecz obie te kategorie objął tą samą definicją. Dlatego też w 1961 roku wprowadził pewne zmiany: termin cecha zarezerwował dla cech wspólnych, a na miejsce cechy indywidualnej wprowadził nowy termin - dyspozycja osobista albo cechy morfogeniczne.

Definicja cechy - struktura neuropsychiczna mająca zdolność dostarczania wielu bodźców funkcjonalnie równoważnych oraz inicjowania i ukierunkowywania równoważnych form zachowania adaptacyjnego i ekspresyjnego.

Definicja dyspozycji osobistej - zgeneralizowana struktura neuropsychiczna mająca zdolność dostarczania wielu bodźców funkcjonalnie równoważnych oraz inicjowania i ukierunkowywania równoważnych form zachowania adaptacyjnego i charakterystycznego.

Cechy i dyspozycje można podzielić na:

-dominujące -w zasadzie wpływa na całe zachowanie np. osobowość autorytarna

-centralne- łatwo rozpoznać, ujawniają się w zachowaniu najczęściej np. grzeczność, towarzyskość.

-wtórne- dotyczą wąskiego zakresu bodźców, mało istotne dla opisu osobowości

Inne rozróżnienie:

a). Cechy wspólne - każda zgeneralizowana dyspozycja, co do której większość ludzi w danej kulturze można ze sobą porównac.

b) cechy jednostkowe - oznaczają dyspozycje w specyficzny sposób charakterystyczne tylko dla jednej osoby.

5) Na czym polega badanie ekspresyjności wg Allporta

Technika dopasowania (matching), w której bada się korelacje różnych typów ekspresji ludzkiej osobowości, np. charakter pisma, sposób podawania ręki, cechy głosu.

6) Kryteria dojrzałej osobowości u Allporta

Osoba dojrzała odznacza się:

a). Rozszerzeniem swojego „Ja”, twórczym uczestnictwie w pracy, życiu rodziny i innych ludzi

b). Jest społecznie przystosowana, charakteryzuje się pozytywnym, serdecznym nastawieniem do innych. Dwa rodzaje serdeczności interpersonalnej : intymność i współczucie

c). Odczuwa emocjonalne bezpieczeństwo i akceptuje siebie

d). Odznacza się realistyczn percepcją otoczenia i realistycznymi ocenami

e). Jest zdolna do samoobiektywizacji, do wglądu w siebie i poczucia humoru

f). Posiada integrującą ją filozofię życia, której może dostarczać religia

7. Proprium do 6 r.ż.

Prioprium nie jest wrodzone lecz rozwija się w czasie. Allport wyróżnia 7 aspektów w rozwoju prioprium czy poczucia swej osobowości.

-W ciągu pierwszych 3 lat życia pojawiają się: poczucie cielesnego ja, poczucie ciągłości własnej tożsamości, szacunek dla samego siebie.

-Między 4 a 6 rokiem życia pojawia się: zasięg swego ja, obraz samego siebie.

-Gdzieś między 6 a 12 rokiem życia dziecko uświadamia sobie że może radzić sobie ze swymi problemami dzięki rozumowaniu i myśleniu.

- W okresie dorastania pojawiają się zamiary, długoterminowe plany i odległe cele są to tzw. dążenia priopriacyjne.

Według Alporta pojęcie ja i ego można stosować przymiotnikowo dla określenia funkcji priopriacyjnych w obrębie całej sfery osobowości, ale sądzi że żaden z tych terminów nie powinien być stosowany jako rzeczownik.

8. Rodzaje cech w/ Cattella

Cechy-stanowią strukturę psychiczną, są „czymś” wywnioskowanym z obserwowanego zachowania w celu wyjaśnienia regularności czy spójności tego zachowania.

Cechy powierzchniowe- można o nich wnioskować bezpośrednio na podstawie obserwowanego zachowania. Mogą wykazywać zbieżną lub rozbieżną charakterystykę i nie muszą mieć wspólnej przyczyny.

Cechy źródłowe- reprezentują podstawowe zmienne, z których zbudowana jest osobowość. Wnioskuje się o nich na podstawie analizy czynnikowej. Pozwalają wyjaśnić ludzkie zachowanie.

Z cech powierzchniowych i źródłowych można wyodrębnić:

Cechy zdolnościowe (poznawcze) - dotyczą tego, jak dobrze osoba radzi sobie z rozwiązywaniem zadań. Np. Inteligencja.

Cechy temperamentalne- charakteryzują tempo i ogólny styl, w jakim osoba wykonuje dowolne czynności.

Cechy dynamiczne- wiążą się z pytaniem, dlaczego i jak jednostka jest „napędzana”(pobudzana) do czynienia tego, co czyni. Opisują motywacyjny aspekt zachowań oraz rodzaje celów istotnych dla jednostki. Wśród cech dynamicznych Cattell wyróżnił (opisują one sferę motywacyjną osobowości):

*Ergi- wrodzone psychofizyczne tendencje, mające składnik percepcyjny, afektywny i dążeniowy. Np. bezpieczeństwo, seks, ciekawość, głód, gniew

*Sentymenty- kształtują się pod wpływem oddziaływań środowiskowych i własnych doświadczeń. Mają status cech a odznaczające się nimi osoby zwracają uwagę na określone obiekty, reagują na nie i wyrażają w stosunku do nich określone emocje. Np. religia- „pragnę uwielbiać Boga”, kariera- „musze nauczyć się umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu”.

*Postawy- obserwowalne przejawy zachowania, na ich podstawie można wnioskować o ergach i sentymentach. Można je scharakteryzować odwołując się do trzech elementów postawy: siły zainteresowań, kierunku działania i obiektu, na który jest ona skierowana.

dane L - dokumentacja życia

dane Q - kwestionariusz samoopisowy

dane T - test obiektywny

9. Technika P, Q, R

Technika P (1os. dużo pomiarów) - porównuje się w niej wyniki róznych pomiarów, uzyskane przez tą samą osobę w różnych okolicznościach lub w różnym czasie. Pytamy tu jak spojne jest zachowanie danej osoby?

Technika Q (2. os. dużo pomiarów)- koreluje się tutaj duża liczbę różnych pomiarów dotyczących dwóch osób.

Technika R - reprezentuje zwykły sposób podejścia przyjmowany przez psychologów. Porównuje się tu dużą liczbę osób pod względem wyników uzyskanych przez nie w dwu lub więcej testach. Podstawowe pytanie tutaj to czy osoby uzyskujące wyniki wysokie w jednym teście uzyskają też wysokie wyniki w drugim? Odmiana tej techiki jest także różnicowa technika R. Tutaj pomiaty powtarza się dwukrotnie i różnice między nimi koreluje się i poddaje analizie czynnikowej.

10. Co to jest równanie dynamiczne i do czego służy

Inaczej nazywane równaniem specyfikacyjnym. Wyraża ono zaangażowanie dynamicznych cech źródłowych osoby w działanie. Jest to połączenie ze sobą informacji w konkretnym wypadku, aby przewidzieć reakcję danej jednoski w pewnej określonej sytuacji tzn, że daną reakcję można przewidzieć na podstawie cech danej osoby, z których każda jest ważona stosownie do swej istotności w okreslonej sytuacji. Może ono także służyć do określenia stopnia konfliktu jaki reprezentuje pewien sposób działąnia danej osoby.

11. Sieć dynamiczna u Cattella

Różne cechy dynamiczne są powiązane ze sobą tworząc pewien układ służebności (sieć dynamiczna). Postawy są służebne wobec sentymentów, a sentymenty wobec ergów, które są podstawowymi siłami napędowymi osobowości. W sieci tej można zauważyć, że jednej postawie towarzyszy wiele sentymentów, a jeden sentyment może być służebny kilku ergom. Jednym z ważniejszych sentymentów pojawiających się dość często jest własne ja.

12. Badania R i P u Cattella

Badania P - badał 20 postaw pewnego 24 latka, studenta szkoły aktorskiej. Postawy mierzono 2 razy dziennie przez 40 dni, obliczono korelację dla tych 80 posiedzeń i przeprowadzono analizę czynnikową. Uzyskane w ten sposób czynniki powinny reprezentować dynamiczne cechy źródłowe danej osoby i można się przekonać jak dalece są one podobne lub różne od cech ludzi w ogóle wykrytych za pomocą techniki R i jak występujące w nich z dnia na dzień fluktuacje odzwierciedlają wydarzenia z życia osoby w ciągu okresu badań. 20 postaw, które zostały uwzględnione w tych badaniach wybrano z próbki postaw użytych w badaniach prowadzonych przez Catella przy zastosowaniu techniki R, mierzono je za pomocą 3 technik: pomiaru preferencji, pomiaru płynności słownej, pomiaru hamowania retroaktywnego.

Badania R - dotyczyły np. wymiarów służących do opisania charakteru narodowego.

13) Zadanie psychologii wg Cattella to badanie: ( ?) reakcji, zachowania, mechanizmu trawienia [testowe]

Przeprowadzanie kontrolowanych eksperymentów, bardziej wyrafinowane metody statystyczne, rozwinięcie jako fundamentu psychologii klinicznej - analizy czynnikowej

14) Najważniejsze tezy badań Gray'a

a) Gray wbrew Eysenckow twierdzi (lepiej warunkują się introwertycy, wysokie pobudzenie, dobre hamowanie, różnicowanie reakcji warunkowej):

- lepiej warunkują się ekstrawertycy, bo są bardziej podatni na nagrody, a ta forma warunkowania jest skuteczniejsza!

• Stąd: warunkowanie zachodzi łatwiej i szybciej:

- u Introwertyków ale tylko wtedy gdy bodźcem warunkowym jest kara

- gdy bodźcem warunkowym jest nagroda to u Ekstrawertyków

b) Gray podważył pierwotność wymiarów ekstrawersji i neurotyczności, uważał, że są wtórne w stosunku do podstawowych wymiarów zidentyfikowanych przez niego jako lęk i impulsywność

15) Założenia Wielkiej Piątki

16) Badania Zucermana

- stworzył model cechy, którą nazwał poszukiwaniem doznań

- poszukiwanie doznań ma 4 składniki:

a) poszukiwanie dreszczu emocji i przygód (poszukiwanie ekscytujących doznań przez uczestniczenie w działaniach ryzykownych),

b) poszukiwanie przeżyć (poszukiwanie ekscytacji poprzez umysł, zmysły oraz niekonformistyczny styl życia);

c) rozhamowanie (poszukiwanie doznań poprzez stymulację społeczną oraz poprzez zachowania rozhamowujące, jak np. picie);

d) podatność na nudę (unikanie sytuacji oraz działań jednostajnych i nudnych)

- stworzył teorię biologiczną mającą wyjaśniać różnice indywidualne w zakresie poszukiwania doznań - wysoki poziom poszukiwania doznań wiąże się z niskim poziomem działania norepinefryny; ludzie posiadający tę cechę poszukują stymulacji w celu skompensowania niższego niż optymalny poziomu tej substancji.

17) Poziomy osobowości u Eysencka

Według Eysencka osobowość jest rozpatrzona jako zorganizowana hierarchia, w której na poziomie najwyższym znajdują się typy, a następnie na poziomie niższym znajdują się cechy. Jeszcze niżej znajduje się poziom reakcji nawykowych, natomiast na samym dole hierarchii znajdują się reakcje specyficzne, czyli zachowania obserwowane rzeczywiście

18) Charakterystyka osobowości A, B, C i charakterystyczne choroby.

A- neurotyczni-ekstrawertycy - skłonność do choroby wieńcowej wywołane nadmiernym pobudzeniem

B- ambiwertycy - osoby zdrowe, wywodzące się z jednostek zrównoważonych

C- neurotyczni-introwertycy - skłonności do nowotworów

19) Czy osoba cierpiąca bierze tabletki uspokajające - Frankl

Nie bierze tabletek, bo przyczyna rozpaczy nie zostanie w ten sposób usunięta; jednostka jest zainteresowana przyczyną swej rozpaczy, nie zaś jej usunięciem.

20) Co to jest warunkowanie wg Frankla

Frankl używa tego pojęcia na określenie związków pomiędzy warstwami bytu ludzkiego, warstwy niższe nie mogą być przyczyną zaistnienia warstw wyższych, ale są warunkiem ich pojawienia się, bez nich wyższe nie mogłyby zaistnieć.

21) Wg Frankla człowieka najbardziej interesuje: a)przyjemność b)przyczyna przyjemności c) -skutek przyjemności d) duchowość - człowiek nie skupia się na przyjemności ale na jej przedmiocie, podobnie z cierpieniem skupiamy się na osobie którą straciliśmy a nie na przeżywaniu cierpienia

22) 1 prawo Frankla

Prawa antropologii przestrzennej:

I - oznacza, że perspektywa spojrzenia na człowieka tylko od strony jednego wymiaru: biologicznego (cielesnego, somatycznego), psychicznego lub neotycznego (duchowego) prowadzi często do pojawienia się sprzecznych interpretacji;

II - Jeśli zredukujemy wszystkie wymiary do jednej płaszczyzny interpretacyjnej, wówczas prowadzi to z jednej strony do uproszczeń, a z drugiej pomimo istnienia w niej odrębnych wymiarów, wskazuje na jedność osoby ludzkiej

23) wg Frankla odczytywanie sensu ma charakter : subiektywny, obiektywny

24) Charakterystyka destruktywności wg Fromma

Ma źródło w poczuciu samotności i bezsilności, w niemożności ich przezwyciężenia. Osoba pałą chęcią niszczenia całego świata - próba ratowania się przed grożącą z jego strony zagładą. Zazwyczaj te impulsy są racjonalizowane: sumienie, miłość, patriotyzm, ojczyzna, Bóg, obowiązek. Jeżeli z jakichś przyczyn osoba nie może niszczyć innych zaczyna niszczyć siebie. Liczy się tylko niszczenie. Może popychać do samookaleczenia nawet do samobójstwa. Źródłem destruktywności jest uczucie lęku - każde zagrożenie budzi lęk i w rezultacie osoba chce się bronić, chce zniszczyć przedmiot, który powoduje lęk. Drugim źródłem destruktywności jest zablokowanie życia, czyli niemożność spontanicznego wyrażania „ja” swoich emocjonalnych, intelektualnych możliwości, brakuje jej bezpieczeństwa i spontaniczności.

25) Typ receptywny - charakteryzuje się biernością, zależny od innych, konformistyczny, przyjmuje poglądy i wartości z zewnątrz, pragnie akceptacji i aprobaty ze strony otoczenia, brakuje mu zaangażowania i energii w dążeniach.

26) Charakterystyka osobowości autorytarnej wg Fromma

Osobowość, która stanowi psychologiczny fundament faszyzmu. Jednostka poddaje się autorytetowi i ulega mu, jednocześnie sama chce nim być i podporządkowywać sobie ludzi. Jest to mieszanka masochizmu i sadyzmu, chęć stopienia się w jedno z tłumem, bądź jako jednostka uległa, bądź jako pan i władca. Siła władzy wywołuje w nim miłość, podziw, gotowość do podporządkowania się. Osoby takie są skłonne walczyć przeciw jakiemuś zbiorowi autorytetów, mają tendencję do buntu, ale jednocześnie sami się podporządkowują innej sile - innej grupie. Uważa, że życie jest zdeterminowane przez siły stojące na zewnatrz własnego „ja, szczęście jest możliwe tylko wtedy gdy poddamy się tym siłom.

27) Rodzaje więzi człowieka ze społeczeństwem Fromm

Więź pierwotna - istnieje dopóki proces indywiduacji nie doprowadzi do pełnego wyłonienia się jednostki, stanowi normalny etap w rozwoju ludzkiego, zapewnia bezpieczeństwo, więź ta łączy dziecko z matką, członka pierwotnej społeczności z jego klanem i przyrodą. Kiedy jednostka uwolni się z pierwotnej więzi nie może już do niej powrócić. Pragnąc powrócić do tych pierwotnych tworzy więzi wtórne np. masochistyczne, które dają tylko pozorne bezpieczeństwo, ta więź jest tylko ucieczką nie jest naturalna, „ja” jest zalęknione tak, że sytuacja jest nie do zniesienia.

28) Typ gromadzący - nastawiony jest na systematyczne gromadzenie rozmaitych dóbr, takich jak np. posiadłości, władza, miłość, wiedza i prestiż, jest to możliwe dzięki praktycznemu nastawieniu i metodycznemu działaniu, z czym łączy się lojalność wobec innych, ale też brak wyobraźni, sztywność oraz pewna podejrzliwość.

29) Typ marketingowy - typowy produkt społeczeństwa industrialnego, jest jak towar na sprzedaż, który ma przyciągnąć potencjalnych nabywców, liczy się sposób autoprezentacji, zdolność do celowego działania, ciekawość świata i otwartość na zmiany, choć pod tą atrakcyjną zasłoną kryje się najczęściej oportunizm, brak ostatecznego celu w życiu i obojętność wobec otoczenia.

30) Dwa aspekty indywiduacji w/g Fromma

Indywiduacja rozpoczyna się od przecięcia pępowiny, stajemy się indywidualnym człowiekiem, jest to proces wyzwalania się jednostki z jej pierwotnych więzów. Ma 2 aspekty

- pozytywny - dziecko staje się samodzielne, wzmacnia się fizycznie, uczuciowo, umysłowo, wzrasta poczucie siły, rozwija się samodzielna, niezależna struktura „ja”, przestaje być krępowane przed więzy pierwotne

- z drugiej strony wzmaga się samotność, więź pierwotna oznaczała bezpieczeństwo i jedność ze światem, dziecko zaczyna sobie uświadamiać, że jest istotą wyodrębnioną od innych, staje się samotne, bezsilne, wzmaga się poczucie zagrożenia

31) System socjalistycznej wspólnoty u Fromma -

Humanistyczny Socjalizm Wspólnoty - doskonałe społeczeństwo opracowane przez Fromma. Jednakowe możliwości obywateli, brak samotności, izolacji, rozpaczy, osiągnięcie ideałów marksistowskich - przekształcenia alienacji człowieka w systemie własności prywatnej w możliwość samorealizacji jako społeczna, aktywna twórczo jednostka w socjalizmie.

32) Konformizm Fromma

Jednostka przestaje być sobą, w pełni adoptuje ten rodzaj osobowości, który oferują jej wzory kulturowe, dzięki temu staje się zupełnie podobna do innych, taka, jaką Ci inni spodziewają się zobaczyć. Znika rozbieżność między „ja” i światem, a wraz z nią świadomy lęk przed samotnością i bezsiłą. Osoba, która rezygnuje ze swojego indywidualnego „ja” i staje się automatem identycznym z milionem innych otaczających ją automatów, nie musi już czuć się samotna i zlękniona. A jednak cena, jaką za to płaci to utrata samego siebie.

33) Typ produktywny - posiada wyraźnie określoną tożsamość osobistą i społeczną, autonomiczny, giętki i spontaniczny w działaniu oraz zaangażowany w działania mające na celu dobro społeczne. Zdolny do twórczej realizacji wewnętrznego potencjału w pracy, miłości i efektywnym myśleniu.

34) Przyczyny polityczno- społeczno-gospodarcze faszyzmu

- klasa robotnicza po licznych porażkach politycznych straciła nadzieję, zwątpiła w skuteczność politycznego działania

- Hitlera identyfikowano z „Niemcami” kiedy została tylko jego partia walka z nią oznaczałaby tak jakby walkę z „Niemcami”

- hitlerowska ideologia najbardziej trafiała do niższych klas średnich. Charakteryzował je nadmierny szacunek dla władzy, kult oszczędzania, podejrzliwość, umiłowanie siły, nienawiść do słabych

- inflacja odegrała dużą rolę, ludzie zaczęli wątpić w sens oszczędzania

- osłabł autorytet ojca i młode pokolenie robiło co chciało

- większość ludzi ogarnęło poczucie indywidualnej bezsilności i znikomości

35) Charakterystyczne cechy nerwicy

a) Nierozwiązane wewnętrzne konflikty, których siłą napędową są popędy - siła specyficzna neurotyków

b) Wyizolowanie, bezradność, lęk, strach, wrogość

c) Celem jest zdobycie bezpieczeństwa

d) Neurotyczna struktura charakteru - nerwica charakteru, składa się on ze sprzecznych (a więc konfliktowych, wzajemnie się wykluczających) tendencji, które neurotyk chce pogodzić a jest to niemożliwe

e) Lęk podstawowy jest osią nerwicy i głównym motorem napędowym

f) Lęk wtórny

36) Konsekwencje wyparcia wrogości - kroki

Jeżeli wrogość zostanie wyparta, jednostka jej sobie w ogóle nie uświadamia a więc nie może jej kontrolować. W ten sposób wyparta wrogość rośnie, bo nie zostaje w żaden sposób wyrażona ani rozwiązana, stale się odradza i tworzy podłoże do nieokreślonego lęku. Jednostka np. udaje że wrogie impulsy nie znajdują się w niej ale poza nią, rzutowane są na inne osoby, które stają się nagle dla nas groźne. A więc skoro lęk wynika z poczucia zagrożenia to łatwo o reakcję obronną w postaci wrogości. I tak zatacza się błędne koło lęku i wrogości. Utrwalają się mechanizmy obronne, które utrzymują wrogość w nieświadomości - utrwalają się w postaci względnie stałych potrzeb neurotycznych. Następnie kształtują się postawy: od, ku i przeciw ludziom.

37) Czym różnią się potrzeby neurotyków - zdrowych

Potrzeby nie są neurotyczne, gdy u człowieka występują razem ze sobą, a nie tylko potrzeby z jednego rodzaju postawy (od/do/przeciw ludziom). Osoba potrafi je zaspokajać w sposób giętki i realistyczny. Nabierają rysu neurotycznego gdy stają się nienasycone, nierealistyczne i nieselektywne. Np. potrzeba władzy jest neurotyczna gdy jednostka pragnie ją zaspokajać we wszelkich kontaktach z otoczeniem, nie ma w tym umiaru i nie potrafi odnieść jej do określonej sfery życia. O neurotyczności potrzeb decyduje również ich powiązanie z określoną postawą, co pociąga za sobą wybiórczą realizację jednych potrzeb i nieobecność innych.

Cechy potrzeby neurotycznej:

- kompulsywność - potrzeba staje się potrzebą życiową, musi być zaspokojona za wszelką cenę, bez niej osobie wydaje się, że nie może dalej żyć np. „muszę być kochany za wszelką cenę”

- nienasycenie - zachłanność, może się przejawiać w ogólnej cesze osobowości - w sposobie jedzenia, kupowania, niecierpliwość

38) Definicja średniej biospołecznej

Człowiek jest istotą biospołeczną, przez co należy rozumieć, że rozwój człowieka stanowi wynik interakcji między czynnikami biologicznymi i społecznymi. Wynika stąd , że trudno oddzielać temperament od osobowości. Znaczy to również, że rozwój osobowości nie może być rozpatrywany w izolacji od czynników biologicznych.

39) Od ludzi/do ludzi/przeciw ludziom - potrzeby neurotyczne

Kategoria postawy	Potrzeby neurotyczne	Objawy zachowań
Postawa typu „do”	Potrzeba miłości i aprobaty	Pragnie podobać się innym, spełniać ich oczekiwania; wrażliwość na możliwość odtrącenia, lęk przed agresją i wrogością
		Potrzeba posiadania partnera	Poszukuje osoby która się o niego (nią) zatroszczy; przecenia miłość drugiej osoby; obawa przed porzuceniem, samotnością
		Potrzeba ograniczenia własnego życia (własnych potrzeb)	Próbuje być niewymagająca, nierzucającą się w oczy, skromną; zadawala się małym
	Potrzeba typu „przeciw”	Potrzeba mocy (władzy)	Dąży do dominacji i kontroli nad innymi, gloryfikacja siły, pogarda dla słabości
		Potrzeba wykorzystywania innych	Korzysta z innych, wykorzystuje do własnych celów; obawa przed posądzeniem o „głupotę”
		Potrzeba prestiżu i uznania	Szuka publicznej akceptacji; obawa przed poniżeniem
		Potrzeba osiągnięć	Dążenie do bycia najlepszym; ambitny, obawa przed porażką
	Postawa typu „od”	Potrzeba bycia podziwianym (admiracji)	Nadęty, nie szuka uznania społecznego, wyolbrzymione mniemanie o sobie
		Potrzeba samowystarczalności i niezależności	Nie zabiega o innych; utrzymuje dystans; nie wiąże się z innymi, samotnik
		Potrzeba doskonałości i niedostępności	Dążenie do poczucia wyższości; obawa przed popełnieniem błędu i krytyką.

Postawy typu „do” - polegają na uległości wobec innych, zależności od innych, szukania miłości u innych

Postawy typu „przeciw” - przejawiają się jako zachowania narcystyczne, dążenie do perfekcjonizmu lub w formie agresji (poniżanie innych) lub ekspansji w stosunku do innych (zdobycia władzy nad innymi)

Postawy typu „od” - wyrażają się dążeniem do rezygnacji z kontaktów z innymi, wycofywaniu się i zamykaniu w sobie

40) Podobieństwa u Horney i Fromma

Nacisk na zjawisko alienacji, lęku przez samotnością, odtrąceniem społecznym

41) Sposoby ucieczki przed lękiem u Horney

a) racjonalizacja - polega na zmianie lęku w racjonalny strach; najlepiej pozwala wytłumaczyć przed sobą chęć unikania odpowiedzialności

b) zaprzeczenie jego istnienia - wymazanie go ze świadomości, lekceważenie, świadome przezwyciężanie (uwidoczniają się wówczas jedynie zjawiska somatyczne towarzyszące uczuciu strachu czy lęku - dreszcze, pocenie się, itp.)

c) odurzanie - można to robić świadomie i dosłownie (alkohol, narkotyki; pogrążanie się w życiu towarzyskim ze strachu przed samotnością; pogrążenie się w pracy; aktywność seksualna)

d) unikanie wszelkich sytuacji, myśli czy uczuć mogących wywoływać lęk - człowiek może być świadomy istnienia lęku i jednocześnie świadomy że go unika (np. lęk przez wodą czy wysokością - unikanie nurkowania, wspinaczki wysokogórskiej); może też mieć niejasną świadomość lub brak świadomości unikania pewnych rodzajów działania (np. odkładanie wizyty do lekarza)

42) Sposoby ucieczki wg Fromma

Człowiek stosuje mechanizmy ucieczki aby zasypać szczelinę, która utworzyła się między indywidualnym „ja” a światem. Próbuje przezwyciężyć samotność poprzez cofnięcie się, rezygnację z wolności. Ma to charakter wewnętrznego przymusu. Mechanizmy:

a) Autorytaryzm - tendencja do rezygnacji z niezależności swojego indywidualnego „ja” i wtopienie się w kogoś albo w cos znajdującego się na zewnątrz. Szukanie nowych „wtórnych więzów” jako zastępstwa utraconej więzi pierwotnej ze światem. Najbardziej wyraziste formy to masochizm i sadyzm.

b) Destruktywność - Źródło takie samo, niemożność znoszenia jednostkowej bezsilności i izolacji. Dążenie do uniknięcia poczucia bezsilności wobec świata poprzez zniszczenie go. Żądza niszczenia jest najczęściej nieuświadomiona, jest racjonalizowana przez np. miłość, obowiązek, sumienie, patriotyzm.

c) konformizm - patrz pytanie 32

43) Potrzeby człowieka wg Fromma

- potrzeba powiązań - motywuje ku przezwyciężaniu izolacji od natury i od społeczeństwa, najpełniej realizuje się poprzez twórczą miłość i opiekę nad innymi, odpowiedzialność, zrozumienie, szacunek wobec drugiego człowieka

- potrzeba transcendencji - człowiek pragnie stać się osobą twórczą, dzięki twórczości życie staje się celowe pragnie więzi wykraczających poza zwierzęcą naturę,

- potrzeba zakorzenienia - dążenie do przynależności, bezpieczeństwa i stabilności, do znalezienia własnego miejsca w społeczeństwie, człowiek chce czuć się częścią świata, że należy do niego

- potrzeba tożsamości - chce być jednostką jedyną w swoim rodzaju, niepowtarzalną, odrębną, motywuje do podejmowania własnych decyzji, jeśli nie potrafi tego osiągnąć poprzez wysiłek twórczy określa swoją tożsamość identyfikując się z grupą

- potrzeba systemu orientacji - przyjmowanie, formułowanie systemu przekonań który zapewnia stały i spójny sposób rozumienia świata

- potrzeba stymulacji - pragnienie zaangażowania się w jakąś formę stymulującej aktywności konstruktywnej lub destruktywnej

DANE L, Q, T

ANALIZA CZYNNIKOWA

SENTYMENTY

ERGI

POSTAWY

TEMPERAMENTALNE

ZDOLNOŚCIOWE

DYNAMICZNE

ŻRÓDŁOWE

CECHY

POWIERZCHNIOWE

---