1) POJĘCIE MAKROEKONOMII

M koncentruje się na funkcjonowaniu gospod jako całości. Przedmiotem badań m są zmien agregatowe, a przede wszystkim globalny poziom produkcji i dochodu, poz zatrudnienia i bezrobocia, poz popytu globalnego oraz poz cen i tempo inflacji. Analizy makroekonomiczne powinny spełniać dwie funkcje:

*poznawczą - wyjaśnienie kształtowania się współza leżności w przebiegu procesów gospodarczych, zrozumienie ich przyczyn i konsekwencji,

*aplikacyjną - na podstawie wiedzy o przebiegu proces gosp pozwala formułować pewne wskazówki pod adresem polityki gospodarczej, określić sposoby oddziaływania na przebieg procesów gospodarczych.

2) RÓWNOWAGA GOSPODARCZA to stan gosp, w którym zachowana jest równow globalnego popytu i globalnej podaży na w-kich rynkach: dóbr i usług oraz czynników wytwórczych, a także w wy mianie z zagranicą - jest równoczesne występowanie równowagi wewn i zewn. Osiągnięcie i utrzymanie r g jest b trudne, z uwagi na ogromną liczbę czynni ków, które oddziałują na pop i podaż na każdym z rynków, wytrącając je stale z ukształtowaneg stanu r.

3) RÓWNOWAGA PIENIĘŻNA to stan, w którym wielkość zapotrzebowania na realne zasoby pieniądza (pop na pieniądz) równa jest wielkości zaoferowanej (podaży pieniądza). Na rynku pieniężnym panuje równowaga, jeżeli stopa procentowa wyznaczona jest przez punkt przecięcia krzywych pop i pod pieniądza.

W gosp zgłaszany jest popyt na pieniądz, czyli na zasób pieniądza jakiego ludzie potrzebują, aby móc robić zakupy, dokonywać niezbędnych płatności. Z drugiej strony bank centralny kraju określa podaż pieniądza. Mamy więc 2 str rynku, czyli popytową i podażową, które możemy połączyć, aby otrzymać obraz całego rynku pieniężnego. Pod pieniądza jest stała i nie zależy od wysokości stopy procentowej, gdyż wyznaczana jest decyzją banku centralnego. Definiując podaż pieniądza, mówimy, że tworzą ją gotówka i depozyty bankowe. Depozyty umożliwiają kreowanie pieniądza przez banki.

4) WZROST GOSPODARCZY- przyrost realnego produktu narodowego brutto, czyli powiększanie się zdolności danego kraju do produkcji dóbr i usług zaspokajających potrzeby. Głównymi czynnikami w g są: inwestycje (powiększanie kapitału rzeczowego), postęp techniczny i doskonalenie zdolności ludzkich. Syntetycznym miernikiem w g jest poziom i tempo wzrostu produktu narodowego brutto przypadającego na 1 mieszkańca. W g następuje wtedy, gdy gospod dysponuje większymi zasobami czynników produkty jnych, lub lepszymi technologiami, czyli sposobami lepszego wykorzystania posiadanych czynników. W g zależy od tempa zdobywania nowych zasobów i rozwijania nowych technologii. Obydwa te czynniki zależą od dzisiejszych decyzji produkcyjnych, czyli od sposobów bieżącego wykorzystania zasobów. Należy w tym miejscu przypomnieć rozróżnienie na dobra kapitałowe i konsumpcyjne: D kapitałowe: są to produkty wykorzystywane do produkcji innych dóbr i usług. D konsumpcyjne: są to produkty, które są konsumowane bezpośrednio a nie zatrudniane do produkcji w dalszym ciągu. //Inwestowanie na bieżąco, zwiększanie konsumpcji jest to w g. Społecz może zwiększać tempo w g zwiększając stosunek pro dukowanych dóbr kapitałowych do konsumpcyjnych, promując w ten sposób inwestowanie. Równiż postęp technologiczny jest czynnikiem przyśpieszającym w g. Ogólnie mówiąc zwiększanie środ przeznaczonych na bad naukowe, czyli zwiększanie i ulepszanie prod i d kapitałowych i konsumpcyjnych powoduje w g.

6) CYKL KONIUNKTURALNY przejawia się wahaniami produkcji i zatrudnienia wokół krótkookre sowego trendu. W procesie wzrostu gosp aktywność gosp ulega na przemian nasileniom i załamaniom. Cykl gosp to inaczej okres pomiędzy jednym a 2 załamaniem. Składa się on z czterech faz: *kryzysu (recesji) - produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie, *depresji(dna) - stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrob, *ożywienia - wzrost produkcji i cen, spadek bez, *rozkwitu (szczytu, boomu) - stabilizacja produkcji i cen na wysokim poziomie, pełne zatrudnienie.

Jeśli chcemy dowiedzieć się w jakim tempie rozwijała się gosp to pomijamy skrajne wartości osiągane przez wielk produkcji w trakcie przebiegu c k, w ten sposób otrzymujemy trend (trend pokazuje ścieżkę wzrostu gosp i jest on stale rosnący, gdyż zwiększa się potencjał produkcyjny gospodarki).

Gospodarka jest skomplikowanym organizmem jeśli więc zmieni się w niej 1 wielkość to pociąga za sobą kaskadę zmian innych wielkości. Zmiany te składają się na proces dostosowawczy do nowych warunków. I oczywiście tym zmianom wielkości produkcji oraz zatrudnienia towarzyszą zmiany poziomu cen, płac, stopy procentowej, kursów papierów wartościowych, konsumpcji i oszczędności. Są następujące cykle koniunkturalne: *Juglera: określany mianem cyklu klasycznego; *Kitchina: czyli cykl określany mianem cyklu mniejszego; *Kondratiewa: cykl długi;

Cykl k może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, przy czym skala produkcji, cen i bezrobocia może być zróżnicowana. Państwo może podejmować pewne działania na rzecz złagodzenia wahań koniunkturalnych i łagodzenia ich skutków. Noszą one nazwę interwencjonizmu państwowego. Za przyczynę występowania cykli k uznaje się wahania w działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw.

Rachunek dochodu narodowego.

1) RUCHOKRĘŻNY W GOSP Schemat ten służy do obliczania dochodu narodowego.

a) dochody i wydatki konsumpcyjne: *gosp domowe dostarczają przedsiębiorstwom czynniki produkcji, otrzymują dochody od przedsiębiorstw w postaci płac, zysków oraz renty, wydają te dochody na dobra i usługi wytwarzane przez przedsięb, *przedsięb wykorzystują czynniki produkcji do wytwarzania dóbr i usług, płacą gosp domowym za wykorzystane czynniki produkcji, sprzedają dobra i usługi.

Bardzo wyraźnie rysują się dwie sfery:

-przepływ czynników produkcji,

-przepływy pieniężne między tymi podmiotami.

Poziom aktywności gospodarczej możemy mierzyć:

-wartością wytworzonych dóbr i usług,

-poziomem dochodów czynników produkcji,

-wartością wydatków na dobra i usługi.

b) Inwestycje to powstanie nowego aparatu wytwórczego, budynków, zapasów na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży.

c) Oszczędności to część dochodów w danym czasie, która nie została przeznaczona na cele konsumpcyjn.

d) podatki: • bezpośrednie nakładane na dochody (od płac, zysków, odsetek i czynszów), • pośrednie (od wartości dodanej - VAT), • specjalne (akcyza).

e) wyd budżetowe: • płace urzędników państwow, policjantów i żołnierzy, • zakup maszyn urządzeń, np. zakup samolotów, czołgów, itp., • nakłady inwestycyjne na budowę dróg, szpitali, szkół, obiektów użyteczności publicznej, itp.

f) transfery - emerytury, renty, zasiłki dla bezrob, dopłaty do linii kolejowych przynoszących straty, dotacje do inwestycji, itp.

g) eksport - db, które zostały wytworzone w danym kraju, a następnie sprzedane za granicą.

h) import to te dobra, które zostały wytworzone za granicą i są kupowane w celu zaspokojenia potrzeb gospodarki krajowej.

2) PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) to suma dóbr i usług wytworzona przez czynniki produkcji znajdujące się na terytorium danego kraju baz względu na to, kto jest właścicielem tych czynników wytwórczych. PKB=O+W

(O - oszczędności W - wydatki konsumpcyjne)

PKB w cenach rynkowych jest to suma produkcji dóbr i usług wytworzonych w danym kraju łącznie z podatkami nałożonymi na te db. PKB=O+W+G G - podatki na dobra i usługi wytworzone w danym kraju

PKB w cenach czynników produkcji jest to suma dóbr i usług wytworzonych w danym kraju pomniej szona o wielkość podatków pośrednich (Tp).

PKB=O+W+G-Tp Uwzględniając ex i im należy dodać wartość ex netto (NEx) NEx=Ex - Im Odejmując wielk amortyzacji maszyn, urządzeń oraz dóbr kapitałowych otrzymamy wielk produktu narodowego netto, czyli dochód narodowy

Y=O+W+G+NEx-Tp-A

(Y - dochód narodowy A - amortyzacja)

3) PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB)

Pojęcie to możemy zdefiniować w dwojaki sposób:

a) na podst dochodów uzyskanych z czynn produkcji:

PNB - suma w-kich dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od tego, gdzie znajdują się czynn wytwórcze będące ich własnością.

b) na podstawie kategorii produktu krajowego brutto:

PNB to produkt krajowy brutto, którego wielk została skorygowana o wielk przepływu zysków z zagranicą.

PNB można liczyć w ujęciu nominalnym / realnym. W ujęciu nom mierzy się go w cenach nominalnych, natomiast w ujęciu realnym w cenach stałych.

4) DOCHÓD NARODOWY (Y) jest wielkością ekonomiczną w gosp, przy pomocy której można określić jej stan. Wzrost d n oznacza przejawianie się korzystnych tendencji w gosp i jej rozwój. Odwrotne tendencje recesyjne znajdują swój wyraz w zahamowaniu tempa wzrostu, a następnie spadku d n.

5) SPOSOBY MIERZENIA

Wartość dodana - jest wartością produkcji firmy pomniejszoną o wart zużytych czynników produkcji.

Dochód narodowy jest równy wydatkom całkowitym ponoszonym w gosp i wartości prod narodowego. Mamy 3 sposoby mierzenia dochodu narodowego:

a) jako sumę wartości dodanej wszystkich produktów końcowych wytworzonych w gospodarce w danym okresie, na ogół w roku, jest to produkt narodowy;

b) jako sumę wydatków poniesionych przez w-tkie podmioty gospodarujące w tej gosp w danym okresie;

c) jako sumy w-kich postaci dochodów (płac, rent, odsetek, zysków) gosp domow - jest to dochód nar.

6) ZASTOSOWANIE

*ustalenie właściwych proporcji między poszczególnymi składnikami dochodu takimi jak: konsumpcja, inwestycje, zyski, płace i podatki;

*porównanie dochodu narodowego z innymi krajami;

*porównanie zmian wielkości z roku na rok, dokonywanych w celu zmierzenia sukcesów lub niepowodzeń naszej gospodarki;

Czynniki determinujące równowagę gospodarczą i dynamikę dochodu narodowego.

1) POPYT GLOBALNY I JEGO SKLADNIKI

Pop globalny w badanej przez nas gosp to suma wydatków podmiotów gospodarujących (gosp domowych i przedsiębiorstw) na zakup dóbr i usług.

Gosp domowe przeznaczają swoje dochody na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych. Nato przedsiębiorstwa dokonują zakupów inwestycyjnych. Pop g składa się z dwóch części, a mianowicie pop konsumpcyjnego i pop inwestycyjnego. Używając symboli strukturę pop gl można przedstawić następująco: AD = C + I

(AD - pop glob; C - pop konsump; I - pop inwestyc)

2) POPYT KONSUMPCYJNY Najważniejszym czynnikiem wyznaczającym poziom wydatków kons jest dochód dyspozycyjny (po uwzględnieniu podatk bezpośrednich i ewentualnych transferów otrzymywa nych od państwa). Obserwacja struktury wydatków gosp d pozwala jednoznacznie stwierdzić, że rodziny o niskim poz dochodu gros wydatków przeznaczają na zakup db 1rzędu(żywność, mieszkanie). A rodziny zamożne, osiągające wysokie dochody nie tylko bezwzględnie, ale również %, mniejszą część dochod przeznaczają na db kons, a większą na oszczędności.

Pomiędzy dochodem do dyspozycji, a wydatkami na konsumpcję występują zależności funkcyjne.

Funkcja konsumpcji wyraża związek pomiędzy zamierzoną wielkością konsumpcji a dochodem do dyspozycji. Pozwala ona określić poz zamierzonej konsumpcji przy każdej wielk dochodu. Możemy ją zapisać w następujący sposób: C = APp + ksk * Yd

(C - wydatki na konsumpcję; APp- wiel konsumpcji niezależna od dochodu; ksk - współ skłonności do konsum; Yd - dochód dyspozycyjny konsumentów).

Parametr APp jest to pop autonomiczny, a więc taki pop, który jest niezależny od wielkości dochodu.

Przyjmijmy założenie, że w Polsce oszacowano, iż współczynnik APp osiągnął wielkość 8 bln zł. Oznacza to, że gosp dom przeznaczą na konsumpcję tę sumę nawet w przypadku, gdyby w tym czasie nie otrzymały żadnych dochodów. Finansowanie autono micznych wydatków k może pochodzić z 2 źródeł:

*Zamożne gosp dom mogą przeznaczyć środki na wydatki kons ze zgromadzonych wcześniej zasobów majątkowych (zasoby te mogą być zebrane np. w postaci akcji, obligacji, dóbr trwałego użytku itp.);

*Ubogie gosp dom, które nie dysponują zgromadzon wcześniej zasobami majątkowymi, finansują swój pop autonom z zaciągniętych pożyczek i kredytów.

Drugim parametrem funkcji k jest współczynnik ksk, który wstępnie określony został jako współczynnik skłonności do konsumpcji. Dzięki niemu określamy, ile ludzie chcieliby wydać na konsumpcję z dochodu, który by otrzymali dodatkowo. Jest to krańcowa skłonnośc do konsumpcji i definiuje się KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO KONSUMPCJI

jest to wielk dodatkowej konsumpcji wynikającej ze zwiększenia dochodu o jednostkę. W polityce gospej znajomość ksk ma duże znaczenie. Pozwala odp, z dużą dozą prawdopodobieństwa, na co przeznaczą ludzie dodatkowe dochody i w jakiej proporcji wydadzą je na dobra konsumpcyjn, a ile zaoszczędzą.

7) OSZCZĘDNOŚCI A INWESTYCJE

Oszczędności możemy określić jako część dochodu, której gosp domowe nie wydały na bieżącą konsump.

Z tego określenie wynika, że pomiędzy dochodem a oszczędnościami istnieje funkcjonalna zależność, którą możemy określić jako funkcję oszczędności. Możemy ją wyprowadzić z funkcji konsp. Podobnie jak f konsumpcji, tak i f oszczędności ma liniowy charakter. Jeżeli pop autonom i był finansowany ze wcześniej zgromadzonych zasobów (oszczędności), to o taką wielkość oszczędności zostaną zmniejszone.

Krańcowa Skłonność do Oszczędzania - jest to część (ułamek) każdej złotówki, która nie została wydana na konsumpcję, a odłożona (zaoszczędzona).

Pomiędzy ksk a kso istnieje ścisła współzależność. Wynika ona z tego, że każda dodatkowa złotówka dochodu może być przeznaczona na w określonych proporcjach na konsumpcję i oszczędności. W związku z tym zawsze prawdziwa jest zależność:

KSK + KSO = 1

Przez Inwestycje rozumie się nakłady w gospodarce zmierzające do tworzenia i powiększania zasobów kapitału trwałego (fabryki, urządzenia) i niezbędnych zapasów związanych z jego funkcjonowaniem.

W potocznym rozumieniu pojęcie inwestycji jest znacznie szersze. Np mówi się, że ktoś dokonał inw kupując papiery wartościowe (akcje, obligacje) albo kawałek ziemi. Taka inw nie przyczyniła się do powiększenia zasobów kapitału trwałego. Dlatego też z punktu widzenia ekonomicznego takie przypadki określa się mianem pozycji transferowych.

Z analizy kons i osz wiemy, że te wielk są f dochodu. Powstaje pytanie, czy pomiędzy inwestycjami a dochodem istnieje podobna zależność funkcjonalna. Na obecnym etapie rozważań nie. Decyzje inwest podejmuje się uwzględniając następ okoliczności:

*przewidywania przedsiębiorstw odnośnie do zmian w popycie na produkowane przez nie dobra;

*zmiany w przewidywanej rentowności przedsięwzięcia inwestycyjnego;

*warunki konkurencji;

Kierując się tymi motywami przedsiębiorcy w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych nie uwzględniają zmian poziomu bieżącego dochodu. Inwestycje mają więc charakter autonomiczny.

Wiemy już, że wielkość inwestycji i oszczędności determinują różne czynniki. Oszczędności są f dochodu. Można powiedzieć, iż zależą od niego w sposób bierny. Natomiast wysokość inwestycji zależy nie od wielk bieżącego dochodu, ale od autonomiczn czynników rozwoju gospodarczego. Aby równowaga pomiędzy inw a oszcz była zachowana, w gospodarce muszą być spełnione następujące warunki:

1 Oszczędności rzeczywiście dokonane przez gosp domowe muszą być równe oszczędnościom przez nie planowanym przy danym poziomie dochodu.

2 Inwestycje aktualnie podjęte przez przedsięb muszą być równe inwestycjom przez nie planowanym.

3 Warunkiem równowagi poz dochodu narodowego jest zachowanie równości pomiędzy inwestycjami a zrealizowanymi oszczędnościami. Sr - Ir

Innymi słowy, gospodarka będzie dążyła do równowagi wówczas, gdy planowane oszczędności będą równe zrealizowanym oszczędnościom oraz planowane i zrealizowane inwestycje będą równe.

Równowaga pomiędzy inw a oszcz w gosp nie realizuje się natychmiastowo. W rzeczywistości jest procesem - planowane i zrealizowane inwestycje i oszczędności zbliżają się do stanu równowagi.

3) TEORIA MNOŻNIKA

Mnożnik - Jest to wielk mówiąca ile razy wzrośnie dochód w efekcie wystąpienia impulsu uruchamia jącego działanie mechanizmu. Zmiana poziomu dochodu w wyniku zmiany popytu globalnego to rezultat działania mechanizmu mnożnikowego w gospodarce. Działanie mechanizmu mnożnikowego w gospodarce nie jest tylko jednokierunkowe, spadek popytu globalnego prowadzi do spadku produkcji.

Mnożnik jest to stosunek ostatecznej zmiany w wielkości dochodu (PKB) do pierwotnej zmiany wielkości wydatków: K="delta"Y / "delta" I

Im większa jest ksk tym większy jest mnożnik - czyli tym większy jest ostateczny skutek w postaci przyrostu PKB. W przypadku niskiej skłonności do konsumpcji ostateczny skutek jest stosunkowo mniejszy. Znając ksk łatwo możemy obliczyć wielk mnożnika, a tym samym wielkość przyrostu PKB wywołanego początkowym wzrostem wydatków. K=1/1-KSK

Rola państwa w ruchu okrężnym.

WYDATKI I TRANSFERY

Wydatki - Wydatki budżetu państwa można podzielić na 2 podstawowe grupy: W na zakup db i usług (obejmujące - nakłady na służbę zdrowia, szkolnictwo, kulturę, obronę narodową) oraz płatności transferowe (emerytury pracowników państwowych, zasiłki dla bezrobotnych, inne zasiłki oraz odsetki płacone od długu państwowego).

W naszej gosp występują tylko podatki bezpośrednie.

Podatki netto - to podbezpośrednie pomniejszone o transfer zasiłku. Wyd na konsumpcję, oszcz i podatki.

BUDŻET - STRUKTURA DOCHODOW I WYDATKÓW Budżet państwa -roczny plan gromadzenia dochodów i realizacji wydatków przez państwo w związku z wykonywaniem jego funkcji.

Konieczność umocnienia kontroli parlamentu nad gospodarką finansową rządu doprowadziła do sformułowania zasad budżetowych ułatwiających funkcje kontrolne władzy ustawodawczej. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy: *zasadę rocznego okresu budżetowego; Oznacza ona, że rząd ma upoważnienie do pobierania dochodów i ich wydatkowania tylko w czasie jednego roku. *z jedności budżetu; gosp finansowa państwa winna być ujęta w j1 planie budżetowym. Jej uzupełnieniem jest zasada jego zupełności, *z zupełności budżetu; nie może być dochodów i wydatków państwa, które by nie były ujęte w pl budżetowym *z jawności b.

Budżet państwa składa się z 2 zasadniczych części: ze str dochodów i strony wydatków przeznaczonych na zakup dóbr i usług a także płatności transferowyc. Przedstawiając do zatwierdzenia projekt budżetu przez parlament, rząd określa zarówn poz dochodów, jak i wydatków. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w pl budż poz wydatków nie zależy od wielk dochodu. Inaczej rzecz się ma z dochodami budż. Głównym źródłem tych dochodów są podatki. Możemy przyjąć założenie, że w gosp podatki mają charakter propos cjonalny. Przy określonej stopie podatkowej dochody budże rosną wraz ze wzrostem produkcji i dochodu narod, a maleją wraz z ich spadkiem. Ważna jest tu odp na pyt, przy jakim poz produkcji osiągnięta zost równowaga budż, a więc taka sytuacja, kiedy wydatki państwa = wpływom budżetowym z tytułu podatków.

Oznaczając symbolem G poziom wydatków budżetu państwa, PP dochody budżetowe z tytułu podatków, możemy stwierdzić, że równowaga budżetowa będzie osiągnięta wówczas, gdy spełniony będzie warunek:

G - PP = 0 W gosp może w określonych w-kach powstać zarówno deficyt b, jak również nadwyżka b 3) DEFICYT BUDŻETOW, DŁUG PUBLICZNY

W normalnie funkcjonującej gosp narodowej wydatki budż państwa nie powinny przekraczać poz wpływów budżetowych, wówczas zachowana jest równowaga budżetowa. W praktyce nie zawsze jest ona utrzyma na. Może wystąpić zarówno nadwyżka jak i deficyt b

Nadwyżka budżetowa może być wykorzystana na finansowanie wybranych dziedzin życia społeczno - gosp. Nie tylko, że nie stwarza ona żadnych zagrożeń dla funkcjonowania gospodarki, ale może wpłynąć na przyśpieszenie jej rozwoju.

Diametralnie odmienne problemy powoduje deficyt budż. Pojawia się on wówczas, gdy w skali roku występuje brak środków na pokrycie wydatków budż. Źródłem finansowania deficytu jest kredyt publicz. Może on mieć charakter wewn i zewn. Kredyt wewn powstaje w oparciu o pożyczki publiczne zaciągnięte u osób i instytucji w obrębie obszaru, który podlega władzy publicznej zaciągającej pożyczkę. Kredyt zew to pożyczk, którą władze wykonawcze zaciągają u osób lub instytucji znajdujących się poza obszarem administracji państwowej (państwowe pożyczki zagr)

Częstą i powszechnie stosowaną formą zaciągania pożyczek publ jest emisja papierów wartościowych. Zalicza się do nich bony skarbowe i obligacje państ. Obligacje państw sprzedawane są na wolnym rynku wszystkim podmiotom. Mogą je nabywać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, krajowe i zagraniczne.

Bony skarbowe mogą być oferowane bezpośrednio centralnemu bankowi lub bankom komercyjnym po odpowiedniej stopie dyskontowej. Dlatego też stano wią alternatywę dla lokaty niektórych depozyt tów. Pożyczki publ są zaciągane na określony okres, po upływie którego zaciągnięty kred publ należy spłacić.

Powstały w wyniku zaciągania kredytów dług publicz wymaga obsługi. Składa się na nią opłacanie odsetek od obligacji i pożyczek oraz konieczność wykupu nowych transz tych obligacji bądź krótkoterminowych bonów skarbowych.

Obsługa długu publicznego może mieć dwa źródła finansowania. Po 1, mogą być tworzone specjalne fundusze, głównie ze źródeł podatkowych. Fundusze te określają się mianem f amortyzujących pożyczki. Po 2, zobow wynikające z obsługi długu publ mogą być regulowane z ogólnych dochodów budżetowych bądź też ze środków uzyskiwanych z emisji nowej pożyczki. Przy chronicznym deficycie, takim jaki wystąpił w Polsce na początku lat 90, koszty obsługi długu publ mogą być bardzo wysokie. Na wysoki poz kosztów obsługi długu publ może wpłynąć: bardzo wysoka stopa % oraz zaciągane przez państwo pożyczki krótkoterminowe w postaci bonów skarbowych o wysokiej stopie dyskonta.

POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA - JEJ ROLA I KONSEKWENCJE Polit fiskalną można podzielić na pasywną i aktywną.

Pasywna polityka fiskalna: opiera się na działaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury. Spowo dowane jest to faktem, że niektóre elemen dochodów i wydatków państwa cechuje tendencja do automat reagowania na zmiany sytuacji gosp kraju. Takimi ważnymi auto stabilizatorami są podatki. Zaliczamy do nich: p dochodowy i p VAT. Stopa podatkowa wpływa na osłabienie działania mnożnika.

Aktywna polityka fiskalna: to taki typ polityki w której rząd stosuje określone środki i narzędzia mające na celu przeciwdziałanie wahaniom koniunktury oraz ograniczenie bezrobocia i wzrostu cen. Główne narzędzia tak rozumianej pol fiskalnej:

1,Zmiany stawek i struktury pod; 2,Zmian wydatków budżetowych a zwłaszcza wydatków inwestycyjnych; 3,Korektę deficytu i obsługę długu publ;

4)PIENIĄDZ Pieniądzem może być wszystko co jest akceptowane przez ludzi jako zapłata. Pieniądz może występować w formie gotówkowej i bezgotówkowej. P jest to środek umożliwiający wymianę dóbr i usług, a jego funkcje może pełnić cokolwiek, co tylko jest akceptowane przez ludzi przy tej wymianie. Ludzie żyjący współcześnie akceptują zadrukowane kawałki papieru, które przecież same w sobie nie są czymś cennym. Nabrały one wartości tylko dlatego, że ludzie przyjęli je jako środek płatniczy.

Funkcje pieniądza: 1Pieniądz jako miernik wartości (jednostka rozrachunkowa): p jest powszechnie używany w wymianie i występuje jako jednostka rozrachunkowa. Jest to wspólny mianownik, którym wyraża się względnie wartość w-tkich dóbr i usług, czyli określa się ceny, a także prowadzi rozliczenia, jeśli cena jest wyższa to towar ma większą wartość. Na wartość towaru składają się: *jakość materiału; *ilość materiału; *ilość pracy włożonej w wykonanie; *wartość surowca; *producent;

Wielkość, nazwę i status prawny jednostki pieniężnej ustala władza państwa lub bank emisyjny w poszczeg krajach. W poszczególnych krajach istnieją określone jednostki pieniężne. Wartość jednostki monetarnej wyrażoną ilością złota nazywamy parytetem złota.

2Pieniądz jako śr cyrkulacji (wymiany): początkowo towar był wymieniany na towar. W tej syt sprzedaż towaru była dla producenta jednocześnie nabywanie innego towaru. Wymagała taka forma wielu wysiłkw, czasu i zbieżności wzajemnych potrzeb. Wprowadzen pieniądza do procesu wymiany rozdzieliło od siebie akty kupna i sprzedaży w czasie i przestrzeni. Sprzedawca towaru nie musiał za otrzymane pieniądz kupować innego towaru. Taka syt stwarzała określon konsekwencje dla rynku np.: może być więcej pieniędzy niż danych towarów które chcą nabyć kupujący, lub może nastąpić brak towarów na rynku.

3Pieniądz jako środek tezauryzacji (gromadzenia skarbu): dzięki temu, że za pieniądze można kupić dowolny towar, staje się on powszechnym ucieleśnie niem bogactwa społecznego. Wycofany z obiegu może być śr tezauryzacji czyli śr gromadzenia skarbu i przechowywania go. Aby pieniądz dobrze pełnił funkcję tezauryzacji jego siła nabywcza musi być względnie stała. Nie nadaje się do pełnienia tej funkc pieniądz papierowy przy stałej inflacji. Śr takimi poza p mogą być różne dobra: biżuteria, antyki itd.

3Pieniądz jako śr płatniczy: to pien transakcyjny. We wczesnym stadium wymiany towarowo - pieniężnej sprzedaż towarów odbywała się za gotówkę, a więc jednocześnie ze sprzedażą towaru występowała zapłata. Rozwój stosunków towarowych wytworzył nową formę wymiany: kupno i sprzedaż na kredyt. P jako środek płatniczy jest wykorzystywany przy regulowaniu zobowiązań z tytułu zakupionych na kredyt towarów i usług oraz zaciągniętych pożyczek pieniężnych, podatkowych, opłat administr i innych.

4P światowy: żadna gosp nie jest samowystarczalna. Każde państwo musi dokonywać rożnych transakcji. Pieniądzem światowym może być dolar, euro, itd. Musi to być waluta bardziej stabilna niż inne. Najważniejszym p światowym jest złoto w sztabach.

POPYT NA PIEN - PODST DETERMINANTY

Jest to zależność między wielk zasobu pieniądza, jaki ludzie chcą posiadać, a stopą %. Im st % jest niższa, tym więcej pieniędzy ludzie chcą mieć - gdyż mniej tracą w postaci niższych odsetek. Wraz ze wzrostem stopy % ludzie są gotowi coraz więcej oszczędzać i ograniczać swoje zapotrzebowanie na posiadanie pieniądza, gdyż jego cena rośnie. Oznacza to, że krzywa pop na pieniądz ma nachylenie ujemne jak wszystkie znane nam krzywe pop. Na skutek zmian stopy zmienia się wielkość popytu na pieniądz.

SYSTEM BANKOWY I JEGO FUNKCJE

Syst bankowy spełnia następujące funkcje w gosp:

*kreuje pieniądz jako ostateczny środek zapłaty;

*zaspokaja zapotrzebowanie na pieniądz za pomocą kredytu; *jest pośrednikiem pomiędzy posiadaczami środków pieniężnych, a ich użytkownikami.

W skład systemu bankowego wchodzą następujące instytucje: *Bank Centralny, który najczęściej powstał na bazie banków emisyjnych; *B operacyjne; *B specjalne; *Spółdzielni; *Kasy oszczędnościowe.

Funkcje B Centralnego: *emisyjna; *bank banków; *bank gospodarki narodowej i banku państwa;

Pełniąc funkcję banku emisyjnego Bank Centralny emituje pieniądz. Jako bank banków spełnia on następujące funkcje: *reguluje cyrkulacje pieniądza bankowego; *reguluje płynność całego systemu; *określa możliwości kredytowe b operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne;

Głównymi sferami działalności banku centralnego jako banku państwa są następujące dziedziny: *organizacja i obsługa płatności zagr; *kształtowanie kursu walut; *pośrednictwo w kupnie i sprzedaży złota i dewiz; *utrzymywanie na określonym poz rezerw międzynarodowych środków pieniężnych;

Banki operacyjne (handlowe) są podm gosp, których podst f jest zaspokajanie za pomocą kredytu zaporze bowania na pienoraz gromadzenie wolnych fund pieniężnyc i przekształcanie ich w fund funkcjonalne.

Cechą charakterystyczną tych banków jest to, iż nie mając prawa emitowania biletów bankowych stanowią źródło podaży pieniądza ich działalność determinują 2 czyn: *B operacyjne obsługują obrót gotówkowy i bezgotówkowy. *B handlowe są podm gosp, których celem jest dążenie do osiągnięcia zysk

Banki specjalne różnią się od b handlowych sferą działania. Ma ona specjalny charakter wynikający albo z zakresu działania albo charakteru i rodzaju klienteli. Przykładem b specj może być b hipoteczny.

Powołany jest urząd nadzoru bankowego. Gł zad urz *Niedopuszczenie by b naruszały prawo bankowe. *Niedopuszczenie do utraty płynności przez bank.

Zmiany w prawie bankowy koncentrowały się wokół problemów: a/ zmiany struktury własnościowej, a więc przekształcenie b państw w b w formie spółek akcyjnych, b/ ustalenie zasad na jakich można otrzymać zezwolenie na otwarcie nowych b, c/ określenie zakresu i instrumentów działania NBP.

ROLA B CENTRALN W POLIT PIENIĘŻNEJ

Głównymi sferami działalności b central jako b państ są następ dziedziny: *organizacja i obsługa płatności zagranicznych; *kształtowanie kursu walutowego; *pośrednictwo w kupnie i sprzedaży złota i dewiz; *utrzymywanie na określonym poziomie rezerw międzynarodowych środków pieniężnych;

B central w systemie bankowym spełnia funkcje: *b emisyjnego; *b banków; *b gosp narodowej i b państ;

Pełniąc funkcję banku emisyjnego Bank Centralny emituje pieniądz. Jako bank banków spełnia on następujące funkcje: *reguluje cyrkulacje pieniądza bankowego; *reguluje płynność całego systemu; *określa możliwości kredytowe bank operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne;

Inflacja DEFINICJA, WIELKOŚCI REALNE I NOMINALNE (ceny, płace, procent)

Infl jest to proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nie akceptowane społeczn zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. We współcz gosp światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach. Stopień nasilenia inflacji określa stopa in, wyrażająca w % wzrost poziomu cen w badanym okresie w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę.

Miernikiem infl jest stopa inflacji, czyli % przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w ciągu roku.

Stopa inflacji = Poziom cen w roku bieżącym - poziom cen w roku poprzednim / poziom cen w roku poprzednim i całość razy 100.

Wielkości nominalne (inaczej mówiąc pieniądze) wyrażają wartość wykorzystując ceny bieżące. Wielkości realne uwzględniając istnienie inflacji umożliwiają porównywanie wartości w czasie. Aby przeliczyć wielkości nominalne na wielkości realne ekonomiści posługują się indeksami.

RODZAJE INFLACJI Aze wzgl na formę:*otwarta - przejawia się pod postacią wzrostu cen, *stłumiona - wzrost cen jest sztucznie hamowany, a presja inflac przejawia się w formie nie zaspokojonego popytu.B z punktu widzenia tempa: *pełzająca - do kilku % w skali rocznej - nie powodująca zakłóceń w przebiegu procesów gosp, poddająca się kontroli, *krocząca - nie przekraczająca 10% - oczekiwania infl wywołują określone zachowania podmiotów gosp wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać kontroli. *galopująca - znacznie przekracz 10% - powoduje narastające zakłócenia w przebiegu procesów gosp, osłabienie systemw motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzr gosp, *hiperinflacja - natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gosp z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gosp, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecz. Cze wzgl na mnogość jej przyczyn *popytowa (pieniężna) jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądz w obiegu, jej źródłem mogą być nadmierne wydatki państwa, nie znajdujące pokrycia w dochodach (inflacja budżet), nadmierna kreacja pieniądza kredytowego (inflacja kredytowa) lub nadmierny w stosunku do wzrostu produkcji wzrost płac (inflacja płacowa).*kosztowa - związana jest ze wzrostem kosztów produkcji

SKUTKI INFLACJI Procesy inflac w gosp mogą mieć charakter infl antycypowanej (przewidywanej) oraz infl nieantycypowanej (nieprzewidywalnej) są to procesy odmienne. W w-kach inflacji antycypowanej jednostki przewidują wzrost cen w gospodarce i są w stanie uzyskać z tego tytułu rekompensaty.

W inflacji nieantycypowanej grupy społeczne tracą w wyniku obniżania się realnych dochodów inne zaś wyraźnie zyskują. W tej infl należy zwrócić uwagę na: *dochody emerytów i rencistów i zatrudnionych w sektorze publ wypłacane są w stałych wielkościac, zmiana tych stawek dokonuje się powoli; *w w-kach inflacji odbywa się również przepływ dochodów i podatków do budżetu państwa; *na procesach inflacyjnych tracą wierzyciele, a zyskują dłużnicy;

Nasilenie proces infl zmniejsza bodźce do oszczędz. Zmniejsza również możliwość rozwoju gosp. Procesy infl w gosp wpływają na wypaczanie rachunku ekonomicznego. Infl wpływa negatyw na mechanizm alokacji zasobów w znaczny stopniu go wypaczając. W w-kach inflacji potęguje się możliwość podjęcia błędnych decyzji. Spekulacja i ucieczka od pieniądza na rzecz gromadzenia dóbr trwałego użytku ogranicza bardziej efektywne zastosowanie kapitału.

METODY I NARZĘDZIA OGRANICZAN INFL

Ograniczenie inflacji lub przeciwdziałanie jej wystąpieniu wymaga: *odpowiedniej polityk państwa w zakresie kształtowania dochodów społeczeństwa, *ograniczenia deficytu budż (polt fiskalna), *kontroli emisji pieniądza przez b centralny, *kreacji pieniądza kredytowego przez b komercyjne (polit monetarna).

BEZROBOCIE (1998 poniżej 10%) to zjawisko gosp polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jego miarą jest stopa bezrob, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezr do zasobu siły robocz lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym (16-65 lat mężczyźni i 16-60 lat kobiety). Siła roboc jest to liczb os pracujących lub poszukujących pracy.

Pewien poziom b (3-4%) jest w gosp nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb). Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem niekorzystnym.

RODZAJE BEZROBOCIA Z punkty widzenia form przejawiania się b wyróżniamy: *płynne - to taki stan rynku pracy, gdy każdorazowo występuje pewna liczba ludzi bez pracy, lecz skład tej grupy zmienia się. Po pewnym czasie część z b znajduje pracę, niektórzy z pracujących ją chwilowo tracą. *chroniczne - to taki stan rynku pracy, gdy grupa b nie ma żadnych (/bardzo małe) szanse na znalezienie pracy. Grupę tę najczęściej stanowią ludzie w wieku podeszłym, o złym stanie zdrowia i inwal. *utajone - to taka forma b, która nie jest objęta żadnymi statyst.

Według klasyfikacji wywodzącej się z teoretycznego nurtu keynessowskiego, wyróżniamy: *frykcyjne - obejmujące osoby czasowo bezrob z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji. Jest to b, które ma charakter płynny, wywodzące się z niedoskonałości rynku pracy, opóźnień czasowych w dopasowaniu struktury podaży pracy do struktury popytu na pracę. Te niedopasowania strukturalne na rynku pracy wynikają ze zmiany w strukturze popytu na pracę, spowodowanej zmianami w strukturze produkcji, a także wiążącą się z napływem siły roboczej na rynek pracy, zmianą preferencji, co do miejsca pracy. W wyniku działania tych czynników z 1 str powstają wolne miejsca pracy, z 2 zaś okresowo pojawia się b. Ma ono jednak charakter płynny, po pewnym czasie bezrobotni znajdują jednak swoje miejsca pracy. *strukturalne - związane z ograniczeniem produkcji / zanikaniem pewnych dziedzin działalności gosp, w związku z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody, jest to b pozorn podobne do b frykcyjnego, jednak zmiany na rynku pracy mają charakter trwały. Mogą być one efektem zmian techniki i technologii wytwarzania obejmując swym zasięgiem większość dziedzin wytwórczych. Prowadzi to z 1 str do powstania wielu nowych miejsc pracy, a z 2, w niektórych grupach zawodow do powstania wielkiego b *klasyczne, pojawiające się, gdy w wyniku działalności związków zawodow lub ustawodawstwa pracy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi (pracodawcy zmniejszają wówczas popyt na pracę), *technologiczne, związane z wprowadzaniem postępu techniczn, zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń, *cykliczne - nierozerwalnie związane z niedostatecznym popytem. W okresie prosperity rośnie zatrudnienie, zmniejsza się b, wzrasta produkcja i pop globalny. Po osiągnięc apogeum następuje załamanie - zmniejsza się popyt, produkcja i zatrudnienie. Lekarstwem na ten rodzaj b jest pobudzenie aktywności gosp, zwiększenie pop gl.

Łagodzenie skutków bezrob to: przekwalifikowania b, przygotowanie zawodowe młodzieży, udzielanie pożyczek, organizowanie prac interwencyjnych, wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych i dodatków wyrównawczych oraz składek na ubezpieczenie.

Aktywne formy walki z bezrob to: przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie bezrob, zatrudnianie przy robotach publ, pożyczki na podjęcie działalnośc gosp, pożyczki na dodatkowe miejsca pracy, przygo towanie zawodowe młodocianych pracowników.

NATURALNA STOPA BEZROBOCIA

stopa b właściwa dla obecnej struktury gospodarki. Innymi słowy jest to stopa b określona strukturalnymi i frykcyjnymi siłami gosp. Nie może być obniżona przez powiększanie globaln pop bez wywołania infl.

BEZROB A INFL - KRZYWA PHILLIPSA

Analizując zależności pomiędzy stopą wzrostu płac nominalnych, a stopą wzrostu bezrob na podstawie krzywej PHILLIPSA, widzimy, że przy zerowej stopie wzrostu płac nominalnych, b wynosi 5 %. Natomiast przy poziomie b wynoszącym tylko 1 % tempo wzrostu płac nominalnych wynosić będzie 6,5 %. Oryginalna krzywa PHILLIPSA pokazuje, że wyższej stopie wzrostu płacy nominalnej towarzyszy niższa stopa b i odwrotnie. Badania statyczne na przestrzeni niemal 100 lat pokazały, że relacja ta ma charakter stabilny. Można więc było ba tej podstawie wyciągnąć wniosek, że taki sam charakter zachowa ona w przyszłości. Obecnie krzywą P przedst się jako zależność między tempem wzrostu cen, a stopą b. Takie przedstawienie krzywej było możliwe dzięki przyjęciu założenia, że istnieje funkcjonalny związek pomiędzy tempem wzrostu płac, a stopą inflacji.

Tę sytuację można jednak zmienić poprzez aktywną politykę pieniężną. W jej wyniku następuje wzrost pop globalnego, który prowadzi do większego zapotrzebowania na siłę roboczą. W tej sytuacji przedsiębiorcy są skłonni zgodzić się na szybszy wzrost płac. Rosną płace, a w ślad za nimi ceny.

Spadek b powoduje przyśpieszenie tempa inflacji i odwrotnie. Prowadząc restrykcyjną polit pieniężną można zmniejszyć tempo i, ale kosztem większego b

Teoretyczna koncepcja krzywej PHILLIPSA zyskała dużą popularność w kręgach akademickich. Przyczyny tej popularności wynikały z 2 powodów:

1Przyczyny infl są stosunkowo łatwe do rozróżnienia w teorii. W praktyce mamy zwykle do czynienia z wzajemnym oddziaływaniem czyn pop i kosztowych, a w związku z tym wyodrębnienie wpływu na wzrost cen presji pop i kosztów jest niemożliwy. Krzywa P integruje popyt i koszową teorię infl, a więc stanowi syntezę dorobku teoretycznego na temat inflacji.

2Ujęcie teo trafnie interpr rzeczywistość gosp. Uzasadn tego zjawiska wynikało z następ przyczyn: *odrzucone zostało przekonanie, że możliwe jest utrzymanie stabilności cen w gosp dążącej do pełnego zatrudn -cele wzajemnie przeciwstawne; *teoretyczne ujęcie krzywej P zostawiało zakres wyboru pomiędzy tempem infl, a wielkością bezrob; *mniejsze b to wyższe tempo inflacji i odwrotnie, co powoduje możliwość poszukiwania złotego środka - wybranie najmniej szkodliwej polityki gospodarczej.

Wzrost gospodarczy i wahania cykliczne

WZROST GOSPODARCZY A ROZWÓJ

Często pojęcia wzrost i rozwój gospod traktowane są jako synonimy i stosowane zamiennie. Nie do końca jednak z taką interpretacją można się zgodzić. Wprawdzie wzrost i rozwój gosp są to zjawiska, które występują łącznie, nie mniej jednak pojęcie rozwoju jest pojęciem szerszym, obejmującym swym zakresem pojęcie wzrostu gosp. Wzrost gosp można określić jako ilościowe zwiększanie się z okresu na okres podst wielkości ekonomicznych, a przede wszystkim dochodu narodowego. Pojęcie rozwoju gosp natomiast obejmuje swym zakresem nie tylko zmiany ilościowe, ale także zmiany jakościowe zachodzące we strukturze społeczno - ekonomicznej w metodach wytwarzania i stosunkach ekonomiczn.

RODZAJE WAHAŃ W GOSPODARCE

Proces rozwoju gosp zachodzący w bardziej lub mniej widocznych, powtarzających się z pewną regularnością załamań ogólnej aktywności produkcyj nej i handlowej określa jako cykl koniunkturalny.

Podstawowa klasyfikacja wahań gospodarczych:

Wahania koniunktury gosp charakteryzują się zróżnicowanym natężeniem i długością trwania ich w czasie. Wyodrębnienia się: zmiany długookresowe, wahania koniunkturalne oraz wahania sezonowe.

Zmiany długookresowe w gospodarce określa się mianem trendu. Pojęcie trendu można zdefiniować jako tendencje rozwojową (zwyżkową lub zniżkową) ujawniającą się w jakiejś dziedzinie w długim okres.

Rozwojowe tendencje w gosp sa sumarycznym wyrazem wpływu następujących grup czynników:

*Postępu naukowo - technicznego; *Podaż czynnika pracy; *Podaży rzeczowych czynników produkcji.

Wahania koniunkturalne są to zmiany w aktywności gosp społeczeństwa wyrażające się w ekspansji lub kurczeniu się tej aktywności wokół linii trendu.

W sezonowe są to zmiany nasilenia działaln gosp dokonujące się na przestrzeni roku. Zm te są efektem zjawisk (bez/)pośrednio związanych z porami roku.

W przypadkowe są to zmiany aktywności gosp spowodowane czynnikami losowymi, takimi jak pożary, powodzie, strajki i wojny.

Zmiany realnych wielkości gosp (dochód narod, poz inwest, produkcji) są rezultatem kompleksowego oddziaływania czynników wynikających ze w-tkich rodzajów wahań. R=T+S+C+P (R - wah realnych wielk ekon T - trend rozwojowy S - wah sezonowe C - wah koniunkturalne P - wah przypadkowe)

Wahania cykliczne powtarzają się co pewien czas, wykazując przy tym pewną regularność, co pozwoliło na wyodrębnienie rodzaju wahań koniunkturalnych.

c koniunkturalne: *c Kuglera -c klasyczny; c Kitchina- c mniejszy; c Kondratiewa: c długi;

MODEL CYKLU KONIUNKTURALNEGO

w klasycznym modelu cyklu koniunkturalnego (cykl typu Juglera) bardzo wyraźnie wyróżnić można cztery fazy: a) kryzysu, b) depresji, c) ożywienia, d) rozkwitu. Pełny cykl koniunkturalny obejmuje okres od kryzysu do kryzysu. Cykle koniunkturalne są w istocie rzeczy cyklami działalności gospodarczej, dlatego też najodpowiedniejszym miernikiem wahań cyklicznych jest miernik ogólnej działalności gospodarczej, jakim jest produkt narodowy brutto.

CYKL KONIUNKTURALNY WE WSP GOSP

We współczesnym cyklu można wyróżnić następ fazy: kryzys, ożywienie i stabilizację koniunktury. Na taki przebieg wpłynął cały szereg czynników związan ze zmianami strukturalnymi współczesnej gospodarki kapitalistycznej. Zaliczyć do nich należy: *synchronizację cyklu związaną ze skutkam II wojny światowej *rewol naukowo-techniczną i wynikające z niej zm strukturalne w gosp światowej *antycyklicz działalność państwa (interwencjonizm światowy)

We współcz gosp dominuje tendencja wypierania starych gałęzi wytwarzanych przez nowe. Powstawanie nowych gałęzi zmienia strukturę pop na siłę roboczą. Przeobrażenia w strukturz pop na rynku pracy pod wpływem doskonalenia technik produkcji znacznie wyprzedzają zmiany w struktur kwalifikacji, a więc pod siły roboczej. Te procesy powodują przyspieszenie tempa wzrostu bezrob strukturalnego.

Stały wzrost produkcji nowy gałęzi w tworzeniu produktu społecznego ma niejednoznaczny wpływ na przebieg cyklu koniunkturalnego.

INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY

Przez pojęcie interwencjonizmu państwowego rozumie się ingerencję państwa w przebieg procesów gospodarowania. Tak pojmowany interwencjonizm nie jest zjawiskiem typowym dla wyłącznie dla współczesnego etapu rozwoju gospodarki kapitalistycznej. Bardzo znaczny był udział państwa w początkowym okresie powstawania gospodarki rynkowej. W tym czasie najbardziej charakterystycznymi formami tej interwencji były polityka protekcjonistyczna, system ulg podatkowych i dogodne kredyty dla przedsiębiorców, ułatwienie procesów wywłaszczeniowych w rolnictwie, polityka kolonialna i podbój obcych terytoriów. W XIX wieku i pierwszej dekadzie dwudziestego stulecia bezpośrednie oddziaływanie państwa na gospodarkę osłabło. System gospodarki kapitalistycznej bowiem mógł realizować swe cele i utrzymać równowagę dzięki mechanizmowi wolnej konkurencji. Po wielkim kryzysie z lat trzydziestych XX wieku interwencjonizm państwowy miał przeciwdziałać masowemu i długotrwałemu bezrobociu, by z czasem przekształcić w instrument wspomagający i korygujący mechanizm rynkowy.

www.forstudents.of.pl

---