Rozdział 1. Prawo Karne Skarbowe- pojęcie, funkcje i miejsce w systemie prawa karnego.
1.Pojęcie prawa karnego skarbowego
Prawo karne skarbowe to zespół norm o charakterze materialnoprawnym, procesowym i wykonawczym, które określają jakie zachowania godzące lub zagrażające dochodom lub interesom finansowym Skarbu Państwa lub innych podmiotów publicznoprawnych są zabronione pod groźbą kary, jakie kary i inne środki penalne mogą być orzeczone wobec sprawcy, jakie są zasady odpowiedzialności karnej skarbowej i możliwośći jej uniknięcia, jakie są uprawnienia stron, organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, odmienności w zakresie postępowania w sprawach karnych skarbowych i w zakresie wykonywania orzeczeń skazujących
W obszarze prawa karnego skarbowego można zatem wyróżnić 3 działy: materialne prawo karne skarbowe, procesowe prawo karne skarbowe i wykonawcze p.k skarbowe.
Subsydiarność norm materialnoprawnych- materialne prawo karne skarbowe ma charakter subsydiarny w stosunku do szeroko rozumianego prawa finansowego. Zabezpiecza przy pomocy sankcji karnych właściwe rozliczanie się z dotacji, subwencji, a także realizację obowiązków z zakresu prawa: podatkowego, celnego, dewizowego
2.Funkcje prawa karnego skarbowego
a) ochronna: prawo karne skarbowe chroni przy pomocy sankcji karnych interesy finansowe i budzety: państwa, jednostek samorządu terytorialnego (dalej JST), i Wspólnot Europejskich przed czynami mogącymi im zagrozić
b) prewencyjno-wychowawcza: p.k. skarbowe oddziaływuje na ogół społeczeństwa (prewencja generalna) i ukaranego sprawcę (prewencja indywidualna), uświadamiająć społeczną szkodliwość naruszeń i ich nieopłacalność. Może się to odbywać przez kształtowanie świadomości prawnej (prewencja generalna pozytywna) jak i przez odstraszanie (p.g. Negatywna)
c)represyjno- sprawiedliwościowa: represja karna to naturalna konsekwencja ujawnienia czynu penalizowanego, co wiąże się z pociągnięciem sprawcy do odpowiedzialności karnej
d)egzekucyjna: prawo karne skarbowe przez szereg instytucji i środków prawnokarnych ma zapewnić wyrównanie należności publicznoprawnej uszczuplonej czynem sprawcy
f) gwarancyjna
Specyfika prawa karnego skarbowego i jego związek z innymi działami prawa karnego.
Specyficzny ogólny przedmiot ochrony: prawo karne skarbowe tym różni się od p.k powszechnego, że normuje wyłącznie kwestie ponoszenia odpowiedzialności karnej za czyny naganne godzące w budżety lub interesy finansowe określonych podmiotów publicznoprawnych (Skarb Państwa, JST, WE)
-ma ono ściśle ograniczony zasięg zastosowania, w przeciwieństwie do p.k powszechnego nie cechuje się uniwersalnością zastosowania
Charakter prawa skarbowego: p.k skarbowe oparte jest w przeważającej mierze na zasadach i instytucjach charakterystycznych dla całego prawa karnego, widać tutaj tendencję do jak największej jednolitości terminologii, instytucji rozwiązań w stosunku do powszechengo p. Karnego dotyczącego przestępstw i wykroczeń
Występują jednak pewne rożnice:
-specyfika prawa karnego skarbowego narzuca konieczność wprowadzenia instytucji i rozwiązań nieznzanych prawu karnemu powszechnemu takich jak: odpowiedzialność posiłkowa, zgłoszenie interwencji, odpowiedzialność osób działających za podmioty będące adresatami norm finansowoprawnych chronionych przy pomocy sankcji karnych przez przepisy prawa karnego skarbowego
Rozdział 2. Kształtowanie się i rozwoj prawa karnego skarbowego w Polsce.
Ustawodawstwo karne skarbowe obowiązujące w latach 1926-99.
Rys historyczny: II RP
ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 roku
ustawa karna skarbowa z dnia 18 marca 1932
Dekret Prezydenta RP z dnia 3 listopada 1936 prawo karne skarbowego
Rys historyczny: PRL
-dekret z dnia 11 kwietnia 1947 r
-ustawa karna skarbowa z dnia 13 kwietnia 1960
-ustawa karna skarbowa z dnia 26 października 1971
-kodyfikacja karna skarbowa z dnia 10 września 1999 r
Autonomiczność kodeksu karnego skarbowego
autonomiczny charakter regulacji materialnoprawnej: obecny kks wykazuje zdecydowanie wyższy stopień samodzielności niż wcześniejsze ustawy i dekrety skarbowe. Zaznacza się to w szczególności w części materialnoprawnej gdzie rozbudowane zostały definicje ustawowe, zasady odpowiedzialności karnej skarbowej, instytucje wyłączające odpowiedzialność, dyrektywy wymiaru kary, środków karnych i środków probacyjnych
Postanowienia art 20 par. 1 kks: o autonomiczności zagadnień ogólnych części materialnoprawnej świadczą najdobitniej postanowienia zawarte w tym art i w art art 46, gdzie zadekretowano, że do przestępstw skarbowych nie mają zastosowania przepisy części ogólnej k.k, z zastrzeżeniem paragrafu 2, a do wykroczeń skarbowych nie mają zastosowania przepisy części ogólnej kodeksu wykroczeń z wyjątkiem art 186.
Nieautonomiczny charakter regulacji procesowej: zupełnie inną zasadę przyjęto w stosunku do postepowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz do postepowania wykonawczego. W tych postepowaniach oparto się na uregulowaniach przepisó kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego wykonawczego- jest to tzw generalne odesłanie do prawa karnego powszechnego w przedmiocie postępowania w sprawach karnych skarbowych
Nieautonomiczny charakter regulacji dotyczącej wykonywania orzeczeń: w zakresie postepowania wykonawczego autonomia przepisów kks jest najwęższa. Wynika to z przyjetej zasady polegającej na uregulowaniu w jednym akcie prawnym jakim jest kodeks karny wykonawczy, całej problematyki wykonywania orzeczeń zapadających w sprawach przestępst i wykroczeń zarówno powszechnych jak i skarbowych
Kodeks karny skarbowy przewiduje pewne dodatkowe, a niekiedy odmienne uregulowania dotyczące wykonywania orzeczeń zapadłych w sprawach przestępstw czy wykroczeń skarbowych w stosunku do tych zawartych w kkw gdy: wymaga tego specyfika orzeczonych kar, środków, organów egzekucyjnych lub konieczność zabezpieczenia interesu finansowego państwa lub innych podmiotów uprawnionych
Zakres recepcji unormowań i odesłań do powszechnego prawa karnego.
Recepcji określonych przepisów części ogolnej kodeksu karnego dokonano jedyniew odniesieniu do przestępstw skarbowych- chodzi tutaj zwłaszcza o art 20 paragraf 2 kks, nie uczyniono tego w stosunku do wykroczeń skarbowych. W drodze recepcji przepisów kodeksu karnego kks nakazuje odpowiednie stosowanie do przestępstw skarbowych m.in isnstytucji usiłowania udolnego i nieudolnego, dyektyw szczególnego wymiaru kary w przypadku usiłowania nieudolnego, instytucji podżegania, pomocnictwa, zasady odpowiedzialności i wymiaru kary za te formy zjawiskowe
Generalne odesłanie w kwestiach procesowych do kpk: odmienne od kpk regulacje w kks zostały wprowadzone lub zmodyfikowane z uwagi na swoisty charakter postępowania karnego skarbowego, występujące strony czy organy upoważnione do prowadzenia dochodzenia, oskarżenia przed sądem czy karania w drodze mandatu karnego z wykroczenie skarbowe
Generalne odesłanie w kwestii wykonywania orzeczń do kkw: funkcję głównego źródła regulacji w przedmiocie postępowania wykonawczego powszechnego jak i skarbowego stanowi kkw, natomiast regulacje z kks mają funkcje pomocnicze w stosunku do tego źródła.
Kompleksowość i zupełność unormowań kodeksu karnego skarbowego.
a) kompleksowość kks: kodeks karny skarbowy reguluje w sposób kompleksowy 3 podstawowe gałęzie prawa karnego sensu largo (prawo karne: materialne, procesowe i wykonawcze)
b) zupełność kks: kodeks karny skarbowy zawiera zupełny katalog czynów zabronionych będących przestępstwami lub wykroczeniami skarbowymi.
Rozdział 3. Kodeks karny skarbowy, jego budowa i struktura przepisów.
Budowa kodeksu
kks zawiera 191 art zamieszczonych w 3 tytułach (Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe)
każdy z 3 tytułów został podzielony na działy, natomiast te na rozdziały
cechą charakterystyczną każdego z 3 tytułów jest wyodrębnienie tzw części ogólnej (tyt. I i III) i przepisów ogólnych (tyt II)
Struktura przepisów prawa karnego skarbowego
żróżnicowana struktura przepisów kks:
przepisy materialnoprawne części ogólnej, przepisy procesowe i wykonawcze mają charakter jednoczłonowy (normowanie w sposób opisowy różnych instytucji)
przepisy materalnoprawne części szczegółowej mają charakter dwuczłonowy, składają się z dyspozycji (okrśla osobę mogocą być sprawcą lub rodzaj nagannego zachowania) i sankcji (okresla karę grożąco za dany czyn)
3.Rodzaje dyspozycji
a) podział ze względu na określenie nagannego zachowania
opisowe: rodzaj nagannego zachowania przez mniej lub bardziej rozwinięty opis
nazwowe: określają czyn zabroniony używając nazw
nazwowo-opisowe: posługują się opisem czynu z jednoczesnym wykorzystaniem nazw "kto podrabia albo przerabia znak akcyzy albo upoważnia do odbioru banderol"
b) podział ze wzgledu na strukturę dyspozycji
proste: składają się z jednego zespołu znamion
złożone: dzielą się na alternatywne ( co najmniej dwa zespołu znamion, a każde z nich stanowi podstawe do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej) i operujące koninkcją (wymagają dla bytu przestepstwa lub wykroczenia łącznego spełnienia co najmniej dwóch zespołów znamion)
C)podział dotyczący kwestii kompletności dyspozycji
zupełne: zawierają pełny opis penalizowanego zachowania
niezupełne: dzielą się na zależne ( wymagają sięgnięcia do innego przepisu w tym samym akcie prawnym) i blankietowe (wymagają sięgnięcia do przepisów z innego aktu prawnego)
Rodzaje sankcji
Polski system prawa karnego w tym prawa karnego skarbowego posługuje się systemem sankcji względnie określonych: takich, których rozmiar grożącej kary jest określony widełkowo od-do.
Budowa sankcji:
sankcja prosta: wskazuje tylko jeden rodzaj kary grożącej za typ lub odmianę typu czyny zabronionego
sankcja złożona: przewidują dwa lub więcej rodzajów kar, dzielą się na alternatywne (dwa lub więcej rodzajów kar do wyboru), kumultatywne (dwa lub więcej rodzajów kar do łącznego zasądzenia) i alternatywno-kumultatywne (kilka rodzajów kar do wyboru z możliwością ich łącznego zasądzenia)
Rozdział 4. Zasady obowiązywania ustawy- KKS.
Czas popełnienia czynu karnego skarbowego i zasady doboru odpowiedniego ustawodawsta karnego skarbowego dla jego ocen.
Dla ustalenia znaczenia czasu popełnienia czynu karnegego skarbowego niezbędne są 2 kwestie:
-ustalenie czy dane zachowanie było dozwolone, czy zakazane przez ustawę w chwili jego popełnienia
-ustalenie czy sprawca czynu miał w chwili jego popełnienia osiągnięty wiek upowazniający do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej
Wiek odpowiedzialności karnej: zarówno w przypadku przestepstw jak i wykroczeń to minimum 17 lat, kks nie wskazuje żadnych wyjątków od tej zasady. Jednakże istnieje możliwość potraktowania dorosłego w pierwszym roku dorosłości (czyli między 17, a 18 rokiem zycia) jak sprawcy małoletniego i zastosowanie wobec niego srodków wychowawczych, leczniczych lub poprawczychzamiast kary jeśli właściwości i warunki osobiste sprawcy za tym przemawiają
Czas popełnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych
kodeksowa definicja czasu popełnienia czynu karnego skarbowego: czyn zabroniony, uważa się za popełniony w czasie, w którym następiło zachowanie sprawcy. Czasem popełnienia czynu jest więc czas zachowania
zachowanie dzieli się na działanie jak i zaniechanie
zachowanie- kompleks ruchów fizycznych, będąchych wyrazem woli sprawcy, dostrzegalny na zewnątrz
czas popełnienia czyny przez zaniechanie: ostatni moment, w którym mozliwe było wywiązanie się z określonego typu obowiązku
czas popełnienia czynu ciągłego: data popełnienia ostatniego z czynów składajacych się na czyn ciągły
Czyn ciągły- taki sam czyn naganny, w krótkich odstepach czasu, z góry powziętym zamiarem lub przy takiej samej sposobności
czas popełnienia czynu trwałego: ostatni moment, do którego utrzymywany był stan naganny
Zasada lex retro non agit i dopuszczalny wyjatek od niej w razie zmiany ustawodawstwa.
Lex retro non agit- niemożność pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za czyny, które w chwili ich popełnienia nie były zabronione przez prawo.
W przypadku zmiany ustawodawstwa między popełnionym czynem, a prawomocnym orzeczeniem stosuje się zasadę ustawy nowej, jeżeli jest ona tak samo korzystana lub względniejsza dla sprawcy. Jesli ustawa nowa jest mniej korzystana dla sprawcy to przy wyrokowaniu jako wyjatek stosuje się ustawę starą.
Wyjątkowe znaczenie zmiany ustawodawstwa dla prawomocnych orzeczeń: Zmiana ustawodawstwa co do zasady nie wpływa na sytuację prawną sprawcy, po prawomocnym orzeczeniu.
Wyjątki, gdy sąd zastosuje nową ustawę już po prawomocnym orzeczeniu:
jeżeli wg nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem zagrożony jest karą, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn zabroniony w nowej ustawie
jeżeli wg nowej ustawy czyn zabroniony nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności to orzeczoną karę pozbawienia wolności zamienia się na karę grzywny (gdzie 1 dzień= 2 stawki dzienne)
jeżeli wg nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem nie jest już zagrożony pod groźbą kary to kary nie wykonuje się, jeżeli została wdrożona to przerywa się jej wykonanie, a jeśli została wykonana- fakt skazania ulega zatarciu
4. Obowiązywanie kks co do miejsca i osób.
Definicja miejsca popełnienia czynu zabronionego: miejscem popełnienia czynu jest miejsce zachowania sprawcy albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpic (jest to tzw zasada wszędobylstwa)
zasada terytorialności
Polska jurysdykcja krajowa w sprawach karnych skarbowych, a tym samym orzekanie w oparciu o przepisy kks ma miejsce w stosunku do: każdego sprawcy bez względu na obywatelstwo, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP, na polskim statku morskim, na stałej platformie wiertniczej umieszczonej na szelfie kontynentalnym, a także na polskim statku powietrznym
Wyłączenie polskiej jurysdykcji krajowej: jeżeli sprawca z mocy ustawy, umowy lub powszechnie uznawanych zwyczajów międzynarodowych korzytsa z immunitetu zakrajowości (dyplomatycznego lub konsularnego)
-sprawcę czynu można uznać jednak za persona non grata, władze polskie mogą wezwać sprawcę do opuszczenia kraju w ciągu wyznaczonego czasu
W związku z wejściem Polski do UE wprowadzona zostałą zasada, która postanawia, że przepisy kks stosuje się także do obywateli polskich i cudzoziemców, którzy przebywając na terytorium RP nakłaniają lub udzielają pomocy w popełnieniu za granicą przestepstwa podatkowego lub związanego z rozliczeniami z tytułu dotacji, przestępstwa celnego lub przeciwko obrotowi z zagranicą
Rozdział 5. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe
Definicja przestępstwa i wykroczenia skarbowego oraz jej elementy
Ogólna definicja przestępstwa i wykroczenia skarbowego zrekonstruowana z przepisów kks zawiera następujące elementy:
zachowanie (czyn) o znamionach określonych w kks
społecznie szkodliwe w stopniu większym niż znikomy
zabronione pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w chwili popełnienia
zawinione przez sprawcę
Czyn i jego formy.
-czyn to zachowanie człowieka sterowane jego wolą, nie będzie więć czynem zachowanie wymuszone przez tzw przymus fizyczny nieodporny
-czyn może mieć dwojaką postać: aktywną (działanie) i bierną (zaniechanie)
-co do zasad przestępstwa i wykroczenia skarbowe można dokonać w obu formach, chyba, że kodeks stanowi, że dany czyn zabroniony może mieć tylko formę działania (delicta commisiva) lub tylko formę zaniechania (delicta commisiva)
-czyn naganny w formie działania polega więć na przełamaniu nakazu natomiast w formie zaniechania na nie wywiązaniu się z określonego typu obowiązku
Społeczna szkodliwość czynu.
-nie jest przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym, czyn zabroniony, któregi społeczna szkodliwość jest znikoma
-mierniki społecznej szkodliwość określa ustawa, są to:
rodzaj lub charakter naruszonego lub zagrożonego dobra
waga naruszonego obowiązku finansowego
wysokość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej
sposób i okoliczności popełnienia czynu
postać zamiaru, motywacja sprawcy
rodzaj naruszonej reguły ostrożności i stopień jej naruszenia
Bezprawność karna czynu.
-bezprawność karna oceniana jest przez pryzmat ustawy obowiązującej w chwili popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego
Wina.
-dla bytu przestepstwa lub wykroczenia skarbowego niezbędne jest istnienie winy w chwili popełnienia czynu w myśl zasady nullum crimen, nullum contravention sine culpa
3 teorie winy
a) psychologiczna: stosunek psychiczny sprawcy do czynu
b) normatywna: istnienie winy wiąże się z możliwością postawienia zarzutu z powodu przełamania normy prawnokarnej
c)psychologiczno-normatywna (kompleksowa): zarzucalny z punktu widzenia prawa stosunek sprawcy do czynu
Ogólne warunki przypisania winy: wiek umożliwiający pociągnięcie do odpowiedzialności karnej (tj minimum 17 lat, poczytalność sprawcy i działanie w tzw normalnej sytuacji motywacyjnej
Rodzaje i formy winy.
2 podstawowe rodzaje winy: umyślna i nieumyślna
Wina umyślna.
-wiąże się z istnieniem zamiaru popełnia czyny zabronionego
Formy winy umyślnej
a) zamiar bezpośredni (dolus directus): sprawca chce popełnić czyn zabroniony
b) zamiar ewentualny (dolus eventualis) sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i godzi się na jego popełnienie
c)zamiar bezpośredni o szczególnym zabarwieniu (dolus directus coloratus): charakterystyczny dla tzw przestępstw i wykroczeń kierunkowych (w stawowym opisie czynu musi być wskazany motyw, cel działania sprawcy)
d)zamiar quasi-ewentualny (dolus quasi eventualis): sprawca chce popełnić czyn zabroniony (uniknięcie opodatkowania) i godzi się na jego skutki ( godzi się na uszczuplenie należności publicznoptawnej) jest to więc połączenie zamiaru bezpośredniego z ewentualnym
e)zamiar premedytowany (dolus praemeditatus) zamiar przemyślany, podjęty po głębszym namyśle,łączy się zazwyczaj z przygotowanym planem działania
f) zamiar nagły: zamiar podjęty bez namysłu, pod wpływem jakiegość bodźca, na ogół oceniany jako mniej naganny niż premedytowany
Wina nieumyślna
-cechuje ją brak zamiaru popełnia czynu zabronionego
-dwie formy tej winy: lekkomyślność i niedbalstwo
-czyn zabroniony jest popełniony nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia czynu przewidywał (lekkomyślność) lub mógł przewidzieć
Hybrydalna forma winy.
-można ją rozpoznać po charakterystycznym ustawowym zwrocie "sprawca chociażby działa nieumyślnie"
-co oznacza, że dany czyn można popełnić w obu rodzajach winy, przy nieumyślność całkowicie wystarcza zeby wejść w konflikt z prawem karnym
-bez względu na to, z jakiej winy spawca popełni czyn zabroniony, będzie odpowiadał zawsze na podstawie tej samej kwalifikacji prawnej i przy zagrożeniu tą samą sankcją
Reguła dotycząca rodzaju zawinienia (art 4 paragraf 1 KKS): przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe można popełnić umyślnie.
-przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe można popełnić także nieumyślnie, jeżeli kodeks tak stanowi
Dwupodział na przestępstwa i wykroczenia skarbowe
Kryteria rozwarstwienia czynów karnych skarbowych:
a) kryterium formalne: kształt sankcji
-za przestępstwo skarbowe grożą surowsze sankcje przewidujące karę grzywny w stawkach dziennych, karę ograniczenia wolności, karę pozbawienia wolności
-za wykroczenie skarbowe grozi kara grzywny określona kwotowo
b)kryterium materialne
-przestępstwo skarbowe cechuje się większą dozą społecznej szkodliwości niż wykroczenie skarbowe
c)kryterium dotyczące wartości przedmiotu czynu albo uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej
-jeżeli wartość przedmiotu czynu lub uszczuplonej, narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia to czyn ma status wykroczenia
Podmiot przestępstw i wykroczeń skarbowych
-podmiotem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, czyli sprawcą może być tylko osoba fizyczna
-jest to związane ze specyfiką prawa karnego opartego na indywidualnym czynie sprawcy, indywidualnej winie i dolegliwości o charakterze osobistym
-podmiotem czynów zabronionych przez kks może być tylko osoba fizyczna, która ukończyła 17 lat, poniżej tej granicy kks nie przewiduje żadnych wyjątków pociągnięcia do odpowiedzialności
-z uwagi na podmiot przestępstwa dzielimy na:
wykroczenia i przestępstwa powszechne: w kks określone prze zaimek "kto", może to być każdy człowiek zdolny z uwagi na wiek i poczytalność do popełniania przestępstw lub wykroczeń
wykroczenia i przestepstwa indywidulane: w kks okreslone przez rzeczownik np. Producent, podatnik, platnik, inkasent, okresla zindywidualizowany krąg podmiotów
-z przepisów prawa wynika, że wyżej wymienionymi podmiotami mogą być nie tylko osoby fizyczne, ale też osoby prawne i jednostki organizacyjne, jednkaze jesli jakiś podmiot zbiorowy ma status identyczny jak wymagany dla podmiotu danego przestepstwa lub wykroczenia- to jego sprawcą może być wyłącznie osoba fizyczna, która w imieniu danej firmy lub innej jednostki organizacyjnej spełnia określone czynności lub obowiązki
Okoliczności uchylające lub umniejszające winę i ich wpływ na odpowiedzialność karną.
a) Nieletniość
-za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17, chyba że przepis ustawy stanowi inaczej
-jest to wyłączenie spod odpowiedzialności karnej skarbowej nieletnich sprawców, kks nie przewiduje od tej zasady żadnych wyjątków (ZASADA NIEODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ SKARBOWEJ SPRAWCÓW NIELETNICH)
-nieodpowiedzialność karna skarbowa nie oznacza, że nie ponoszą oni nigdy ujemnych konsekwencji w związku z popełnianiem czynów zabronionych przez kks
-zgodnie bowiem z ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich można wobec nich zastosować środki wychowawcze, lecznicze, poprawcze
-kks przewiduje możliwość potraktowania dorosłego sprawcy w pierwszym roku dorosłości (17-18 lat) jak sprawcę nieletnego i zostosowania wobec nich zamist kary lub śroka karnego wyżej wymienionych środków jeżeli właściwości i warunki osobiste sprawcy za tym przemawiają
b) Niepoczytalność i stan poczytalności ograniczonej.
-nie popełnia przestępstwa ten kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, innych zakłóceń czynności psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpznać jego znaczenia lub pokierować swoim zachowaniem
Przyczyny niepoczytalności:
choroba psychiczna
uposledzenie umysłowe
inne zakłocenia czynności psychicznych
Choroby psychiczne, czyli psychozy mogą mieć podłoże organiczne (uchwytne zmiany komórek mózgowych np, po przebytej kile_ lub nieorganiczne ( brak zmian w mózgu, natomiast stwierdza się m.in schizofrenię, parafrenię, paranoję)
-od chorób psychicznych należy odróżnic psychopatie, psychopata ma zdolność rozpoznia znaczenia czynu, może mieć problem z pokierowaniem swoim zachowaniem, co powoduje, że uzaje się go za poczytalnego, a tylko niekiedy stwierdza się poczytalność ograniczoną
Upośledzenia umysłowe.
-obejmuje niedorozwój umysłowy (w okresie prenatlanym i wczasie wczesnego dzieciństwa) i uszkodzenie intelektu ( w poźniejszym okresie)
Inne zakłócenia czynności psychicznych:
-zatrucia spowodowane alkoholem, narkotykami, lekami, chemikaliami
-silna gorączka
stan hipnozy
-zapalenie opon mózgowych
Skutki zakłóceń czynności psychicznych
a) niemożność rozpznania znaczenia czynu: sprawca nie zdaje sobie sprawy z tego co czyni, nieprawidłowo odbiera rzeczywistość lub nie ma świadomości szkodliwości społecznej czynu
b)niemożność pokierowania swoim zachowaniem: brak hamulców albo stymulatorów do zachowania się zgodnie z prawem
-stanowi konieczny warunek uznania niepoczytalności, gdyż zdarzają się sytuacje, gdy przy zachowanej zdlności rozpoznania znaczenia czynu sprawca nie może pokierować swoim zachowaniem
Dla stwierdzenia stanu niepoczytalności konieczne są:
-opinie co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów ba temat stanu zdrowia psychicznego i stanu poczytalności w chwili czynu i w toku postepowania
Poczytalność ograniczona:
-jeżeli w czasie popełnienia czynu zabronionego zdolnośc rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem była- zpowodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innych zakłóceń czynności psychicznych-ograniczona, sprawca odpowiada karnie
wpływ poczytalności ograniczonej na wymiar kary
-w przypadku popełnienia przestepstwa w stanie znacznego ograniczenia poczytalności, sąd nie może wymierzyć kary większej niż 2/3 górnej granicy zagrożenia przewidzianego przez ustawę, fakultatywnie może zastosować nadzywczajne złagodzenie kary, a nawet odstapić od jej wykonania
-w przypadku popełnienia wykroczenia skarbowego w stanie znacznego ograniczenia poczytalności sąd ma możliwość odstąpienia od wymierzenia kary i środka karnego za wyjątkiem przepdku przedmiotów
c) Błąd.
-co do faktu
-co do prawa
-co do kontratypu
ad1) błąd co do faktu
-może być błędem istotnym (dotyczy znamion ustawowych czynu) lub błędem nieistotnym
skutki błędu istotnego:
niemożność pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej za przestepstwo lub wykroczenie umyslne
możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie nieumyslne, jeżeli kks tak stanowi
Szczególna odmiana błędu istotnego: błąd polegający na przeświadczeniu, że działa się w warunkach, uzasadnijących łagodniejszą odpowiedzialność karną
-jeżeli jest błędem usprawiedliwionym, sprawca będzie odpowiedał na podstawie przepisu przewidującą łagodniejszą odpowiedzialność karną, tak jaby okiliczności umożliwiająe łągodniejszą kwalifikację czynu rzeczywiście nastąpiły
ad2) błąd co do kontratypu
Kontratyp- okoliczność wyłączająca bezprawność czynu
Prawo karne skarbowe przewiduje tylko jeden kontratyp: bezkarne eksperymentowanie na polu ekonomii i techniki pod warunkiem, że spodziewana korzysć ma istotne znaczenie gospodarcze, a oczekiwane jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zgodne z aktualnym stanem wiedzy
-zarówno w warunkach działania dozwolonego kontratypu jak i w warunkach usprawiedliwionego błęu co do niego sprawca nie ponosi odpowiedzialności karnej
ad3)błąd co do prawa
-jeżeli jest usprawiedliwiony wyłącza odpowiedzialność karną skarbową
-jest usprawiedliwiony gdy sprawcy nie można zarzucić braku należytej staranności w ustaleniu obowiązującego prawa
-jest to hołdowanie zasadzie, że nie zawsze nieznajomość prawa szkodzi (ignorantia iuris non semper nocet)
-nie można skutecznie powoływać się na niezawinioną nieświadomość stanu prawa jeżeli z ustalonych faktów wynika, że sprawca nie tylko nie starał się w sposób należyty zapoznać z obowiązującym uregulowaniem, choć miał taką możliwość u odpowiednich organów, ale wręcz wyraźnie z takiej możliwości zrezygnował
d)Anormalna sytuacja motywacyjna
-w przypadku działania w anormalnej sytuacji motywacyjnej nie można pociągnąc do odpowiedzialności
1.Presja psychiczna
-nie będzie możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności, jeżeli nie udowodni się sprawcy, że mógł zachować się zgodnie z prawem
2.Działanie na rozkaz
-nie jest uregulowane w kks, jednak w drodze recepcji przepisów kk dotycząceych działania żołnierza na rozkaz, wynika, że żołnierza wykonującego rozkazy, a prz tym popełniającego czyn zabroniony nie można pociągnąć do odpowiedzialności karnej gdy nie miał on zamiaru popełnienia przestępstwa
Działanie w warunkach wyższej konieczności
-podobnie jak przepisy dotyczące działania na rozkaz nie zostały te zagadnienia uregulowane w kks
-przykład działania w warunkach wyższej konieczności wyłączające odpowiedzialność karną; nieżłożenie w terminie deklaracji podatkowej z powodu ratowania włąsnego dobytku przed zbliżającą się falą powodziową.
Created by Maciej Wasielewski (L) jeżeli jesteś fajną laską, zadzwon!