Kręgosłup - budowa anatomiczna:

 

                  Kręgosłup człowieka składa się z 33-34 kręgów, ułożonych jeden na drugim tworząc ruchomą oś dla głowy oraz tułowia. Kręgosłup leży po grzbietowej stronie ciała, i budujące go kręgi ograniczają kanał kręgowy w którym biegnie rdzeń kręgowy. Całość kręgosłupa dzieli się na odcinki, i tak od góry wyróżniamy :

-         szyjny - zbudowany z 7 kręgów

-         piersiowy - zbudowany z 12 kręgów

-         lędźwiowy - zbudowany z 5 kręgów

-         krzyżowy ( kość krzyżowa ) - zbudowany z 5 kręgów

-         ogonowy ( kość ogonowa ) - zbudowany z 4 - 5 kręgów

             Wszystkie kręgi są podobnie zbudowane, lecz na poszczególnych poziomach kręgosłupa kręgi posiadają pewne cechy charakterystyczne, odróżniające je od innych.. Każdy kręg składa się z dwóch podstawowych części, czyli trzonu oraz łuku kręgowego. Trzon kręgowy stanowi silną i grubą część przednią kręgu, natomiast łuk kręgowy to słabsza i cieńsza struktura tworząca część tylną. Trzon oraz łuk kręgowy otaczają otwór kręgowy. Każdy kręg posiada siedem wyrostków odchodzących od łuku kręgowego :

-     z tyłu nieparzysty wyrostek kolczysty

-         w kierunku górnym i dolnym parzyste wyrostki stawowe górne i dolne

-         w kierunku bocznym parzyste wyrostki poprzeczne

                   Prawidłowo wykształcony kręgosłup posiada fizjologiczne krzywizny, które pozwalają na optymalne jego funkcjonowanie. W odcinku szyjnym występuje lordoza, czyli łukowate wygięcie kręgosłupa do przodu. Kręgi piersiowe tworzą kyfozę piersiową, czyli łukowate wygięcie ku tyłowi. W odcinku lędźwiowym kręgosłupa występuje lordoza lędźwiowa. Ostatnią krzywiznę tworzy kość krzyżowa, i jest to kyfoza krzyżowa.

 

                    

Pomiędzy kręgami znajdują się krążki międzykręgowe, umożliwiające ruchomość kręgosłupa w wielu płaszczyznach. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z części zewnętrznej, tj. pierścienia włóknistego, oraz części wewnętrznej, tj. jądra miażdżystego. Prawidłowo jądro miażdżyste w ok. 80% zbudowane jest z wody, i podlega prawom hydrodynamiki Istotne jest zachowanie się jądra miażdżystego podczas ruchów zgięciowych w kręgosłupie.

Jądro miażdżyste przemieszcza się bowiem w stronę przeciwną do wykonywanego ruchu przez kręgosłup. I tak podczas zgięcia kręgosłupa w przód, jądro miażdżyste przesuwa się w kierunku tylnym. Analogicznie sytuacja przebiega podczas zgięcia w tył oraz na bok.

Krążek międzykręgowy pełni rolę swoistego amortyzatora dla całego kręgosłupa.

 

 

Funkcje kręgosłupa:                    

                     Lokalizacja oraz budowa kręgosłupa, pozwala mu pełnić istotne funkcje dla naszego organizmu.

Główne zadania jakie pełni kręgosłup człowieka to :

-ochrona rdzenia kręgowego

      -podpora dla ciała

-stanowi narząd ruchu

Funkcje te zapewniają prawidłowe wykonywanie wielu czynności przez człowieka.

 

Odcinek szyjny kręgosłupa: 

                    Odcinek szyjny kręgosłupa zbudowany jest z 7 kręgów. Kręgami charakterystycznymi na tym poziomie są: 

-pierwszy kręg - atlas ( kręg szczytowy )

-drugi kręg - kręg obrotowy

-siódmy kręg

Pierwsze dwa kręgi mają istotne znaczenie pod względem funkcjonalnym.

Atlas pełni funkcje podporową głowy, oraz tworzy wraz z kłykciami potylicznymi staw górny głowy. W stawie tym odbywają się ruchy zgięcia głowy w przód i w tył. Atlas posiada charakterystyczną budowę, gdyż nie ma wykształconego trzonu, oraz wyrostka kolczystego.

Kręg obrotowy wraz z Atlasem tworzy staw dolny głowy, umożliwiający wykonywanie ruchów głowy w kierunkach bocznych i obrotowych. Ten kręg posiada również charakterystyczną anatomię, w postaci trzonu znacznie wydłużonego w górę. Ta odmienna budowa dwóch pierwszych kręgów, pozwala na znaczną ruchomość w odcinku szyjnym kręgosłupa.

Kręg siódmy charakteryzuje się wydatniejszym niż pozostałe kręgi wyrostkiem kolczystym, który jest łatwo wyczuwalny palpacyjnie. 

 

Odcinek piersiowy kręgosłupa: 

                       Odcinek piersiowy zbudowany jest z 12 kręgów. Cechą charakterystyczną kręgów piersiowych jest ich połączenie z żebrami, wraz z którymi tworzą stawy żebrowo-kręgowe. Kręgi na poziomie piersiowym posiadają mocne i masywne zarówno trzony, jak i łuki kręgowe.

Ruchomość w tym odcinku jest znacznie ograniczona w porównaniu do odcinka szyjnego. Dwa ostatnie kręgi piersiowe ( tj. 11 i 12 ) posiadają budowę zbliżoną już do kręgów lędźwiowych.

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa: 

                         Odcinek lędźwiowy kręgosłupa buduje 5 kręgów. Podobnie jak kręgi piersiowe odznaczają się dużą wielkością, w odróżnieniu od kręgów szyjnych. Ruchomość na tym poziomie jest większa niż w odcinku piersiowym. Często ruchy w kręgosłupie lędźwiowym występują jako ruchy towarzyszące ruchom w stawach barkowym i biodrowym.

 

Odcinek krzyżowy kręgosłupa: 

                         Odcinek krzyżowy kręgosłupa to 5 kręgów, które u dorosłego człowieka ( ok. 20 roku życia ) zrastają się tworząc kość krzyżową. Kość krzyżowa jest częścią składową miednicy, tworząc jej tylną część.

 

Kość ogonowa: 

                           Kość ogonową tworzy 4 - 5 kręgów o szczątkowej budowie, u których wyraźnie zachowane są trzony kręgowe. Podobnie jak w przypadku kości krzyżowej u dzieci w odcinku tym występują oddzielne kręgi, które następnie zrastają się tworząc kość ogonową.

 

 

Źródła : 1. Bochenek A. ; Reicher M. ; Anatomia Człowieka Tom I; PZWL Warszawa 1999r.

              2. Putz R. ; Pabst R. : Atlas anatomii człowieka - Sobotta; Urban & Partner Wrocław 1997r.

---