UKŁAD LIMBICZNY

Układ limbiczny (inaczej rąbkowy, brzeżny) - układ struktur w mózgu biorący udział w regulacji zachowań emocjonalnych. Znajduje się pomiędzy pniem mózgu i podwzgórzem a korą nową

Układ rąbkowy kieruje reakcjami agresji, obronnymi, bólu, pobieraniem pokarmu, przyjmowaniem wody i soli mineralnych, czynnościami macierzyńskimi i seksualnymi, bierze udział w regulacji procesów snu i czuwania, ma wpływ na mechanizmy uczenia się i pamięci.
Pobudzenie układu limbicznego wyzwala odpowiednie zachowanie mające na celu zaspokojenie odpowiedniego popędu. W procesie tym pobudzony zostaje też układ dokrewny i autonomiczny układ nerwowy.
W obrębie układu limbicznego znajdują się także ośrodki odpowiedzialne za regulację częstości oddychania i skurczów serca, wysokość ciśnienia krwi oraz tempa przemiany materii.

Jest on itotny dla procesu zapamiętywania oraz motywacji danego osobnika. Bierze również udział w koordynacji czynności układu somatycznego i autonomicznego. W jego skład wchodzą różne struktury, zwykle wymienia się:

• korę zakrętu obręczy

• korę okołowęchową

• wzgórze [wstępna ocena bodźców zmysłowych, przesyłanie do kory (oprócz węchu).]

• podwzgórze [reguluje homeostazę: termoregulacja, rytmy biologiczne, współpraca z autonomicznym układem nerwowym, kontrola przysadki mózgowej, głodu i pragnienia. Boczna część podwzgórza - ośrodek przyjemności.]

• hipokamp

• sklepienie

• ciała suteczkowate

• jądro migdałowate

Drażnienie prądem tych obszarów wywołuje psychozy i halucynacje.
Zawiera struktury kontrolujące typowe zachowania dla danego gatunku.
Emocje, zachowania opiekuńcze, kora stara (limbiczna), jądra migdałowate (amygdala) kontrolują strach i agresję.

Czym są emocje?

Emocje - automatyczne, krótkie; złożone reakcje organizmu, widoczne na zewnątrz, korelaty fizjologiczne.
Powstały w wyniku rozszerzenie mechanizmów zachowania homeostazy, by przygotować organizm do odpowiedniej reakcji.
Zaangażowany jest głównie pień mózgu i układ limbiczny, ciało jest obszarem ekspresji emocji.
Emocje tła, emocje pierwotne i wtórne (Damasio).

Jakie mamy pierwotne emocje? Różne teorie, zwykle 4 pary:
Smutek-radość (szczęście), odraza-akceptacja, strach-złość, zdziwienie-oczekiwanie.
Kombinacje lub wariacje - emocje wtórne.

Uczucia - w większości języków odróżniane od emocji.
Refleksyjne, obrazy stanu mózgu/organizmu wywołane emocjami.
Uczucia są prywatne, łatwe do ukrycia, umysł jest obszarem, w którym się pojawiają.
Zaangażowana jest głównie kora mózgu.

TWÓR SIATKOWATY

Twór siatkowaty albo układ siatkowaty (łac. formatio reticularis), inaczej: siatkowaty, retikularny, "kora pnia mózgu" - rozciąga się w pniu mózgu od międzymózgowia do rdzenia przedłużonego, a następnie przechodzi w twór siatkowaty rdzenia kręgowego.

Neuryty tworu siatkowatego mają następujące cechy charakterystyczne:

• ich dendryty słabo się rozgałęziają,

• neuryty dzielą się na gałęzie wstępujące i zstępujące,

• komórki ich są w niektórych miejscach rozproszone.

W rdzeniu kręgowym twór siatkowaty znajduje się w warstwie pośredniej pomiędzy istotą szarą tworzącą rogi (słupy) przednie i tylne, w pobliżu kanału środkowego.

Udało się wyodrębnić 96 jąder tworu, z których najważniejsze to:

• jądro boczne

• jądro podtrójdzielne

• jądro szwu

• jądro brodawkopodobne

• jądro miejsca sinawego

• jądro olbrzymiokomórkowe

• jądro środkowe górne

• jądro konarowo-mostowe nakrywki

• jądro śródmiąższowe

Czynność

Twór siatkowaty jest uważany za "generator energii" i reguluje procesy zachodzące w różnych częściach OUN. Właściwą jego cechą jest zdolność do modulowania bodźców czuciowych i ruchowych, które przez twór przebiegają.

Przez twór siatkowaty przechodzą także włókna nerwowe wychodzące z kory mózgowej (włókna zstępujące) i innych ośrodków. W ten sposób twór siatkowaty działa pobudzająco na odbieranie pewnych informacji sensorycznych i blokowanie innych.

Twór ten można porównać do urządzeń sygnalizujących, zwrotnic i stacji przeładunkowych, łączących ze sobą duże stacje kolejowe.

Znaczną część wnętrza mostu zajmuje struktura bardzo ważna dla całego ośrodkowego układu nerwowego. Jest to tzw. twór siatkowaty. W jego skład wchodzą liczne neurony, tworzące skupiska zwane jądrami tworu siatkowatego oraz włókna nerwowe przebiegające w różnych kierunkach ku poszczególnym częściom mózgowia.

Obszarowo twór siatkowaty przekracza granice mostu, sięgając z jednej strony (część zstępująca) - niżej położonego rdzenia przedłużonego, a nawet szyjnej części rdzenia kręgowego, z drugiej (część wstępująca) - śródmózgowia, a nawet struktur podkorowych, usytuowanych w pobliżu kory. W tworze siatkowatym zbiegają się drogi doprowadzające pobudzenia powstałe we wszytkich narządach zmysłu, w tym płynące z rdzenia kręgowego oraz pochodzące z jąder podkorowych. Część wstępująca tworu siatkowatego rozprowadza impulsy do wszystkich pól kory, do ośrodków podkorowych, kierujących zachowaniem oraz do ośrodków kontrolujących układ autonomiczny i nadzorujących układ dokrewny. Część zstępująca tworu siatkowatego sprawuje nadzór nad czynnością rdzenia kręgowego, wpływając na stan napięcia mięśni szkieletowych.

Twór siatkowaty ma zasadniczy udział w regulacji zjawisk związanych z czuwaniem i snem, aktywując fazę czuwania.

---