397


SAKRAMENTOLOGIA

Nazwa i pojęcie

Mysterion - tajemnica

Typoi - figura

Sacramentum - sakrament

Apostołowie zostali ministrami sakramentów.

Sacramentum - sacra-mentum - środek dający rzecz świętą.

Mysterion - mysterium (łac) - tajemnica św. Obrzęd, religia dla wtajemniczonych, udział w życiu bóstwa. To pojecie wys. Już w Septuagincie. W ks. Mdr. . - „mądrość jest odsłonięciem tajemnic...”, „kto stara się być uczniem takiej mądrości osiągnie zbawienie...” tajemnica, tylko nie nazwana po imieniu. Mdr. 8.4-7 („bo jest wtajemniczona w wiedzę Boga i w Jego dziełach dokonuje wyboru. Jeśli w życiu bogactwo jest dobrem pożądanym - cóż cenniejszego niż Mądrość, która wszystko sprawia? Jeśli rozwaga jest twórcza - któreż ze stworzeń bardziej twórcze niż Mądrość? I jeśli kto miłuje sprawiedliwość - jej to dziełem są cnoty: uczy bowiem umiarkowania i roztropności, sprawiedliwości i męstwa, od których nie ma dla ludzi nic lepszego w życiu.”)

Dn 2,27-30 („Daniel odpowiedział wobec króla: Tajemnicy, o którą król pyta, nie zdołają wyjawić ani mędrcy, ani wykładacze snów, ani wróżbici, ani astrologowie. Jest jednak Bóg w niebie, który odsłania tajemnice, i On oznajmia królowi Nabuchodonozorowi, co nastąpi przy końcu dni. Twój sen i widzenia, jakie miałeś na swym łożu, są następujące: Ciebie, królu, na twym łożu ogarnęły myśli, o tym, co ma później nastąpić. Ten zaś, który odsłania tajemnice, wyjawił tobie, co się stanie. Co do mnie zaś, tajemnica ta stała mi się wiadoma nie dlatego, jakobym był mędrszy od wszystkich ludzi, lecz aby udzielić wyjaśnienia królowi, a ty, byś rozumiał myśli swego serca.”) - zamierzone przez Boga przyszłe wydarzenia, których nie jest w stanie odgadnąć żaden wróżbita.

W teologii rabinistycznej mówi się o sekretach.

W Nowym Testamencie Mk.4,11 - „wam dana jest tajemnica Królestwa Niebieskiego”. Apostołowie otrzymali szczególna łaskę. Ten fragment pokazuje, że są tacy, którym należy mówić w przypowieściach.

Listy Pawła. Paweł mówi, że poznał tajemnice Boga - w J.Ch. (Kol2,2 „ aby ich serca doznały pokrzepienia, aby zostali w miłości pouczeni, ku /osiągnięciu/ całego bogactwa pełni zrozumienia, ku głębszemu poznaniu tajemnicy Boga - /to jest/ Chrystusa.”). Podkreśla, że zbawczy plan Boga jest do poznania na ziemi na sposób ziemski.

Ef 1,9 „ przez to, że nam oznajmił tajemnicę swej woli według swego postanowienia, które przedtem w Nim powziął”) - tajemnica Boga uobecnia się w sposób stały.

Ef 2.15 („pozbawił On mocy Prawo przykazań, wyrażone w zarządzeniach, aby z dwóch [rodzajów ludzi] stworzyć w sobie jednego nowego człowieka, wprowadzając pokój”)

Mysterion to nie tylko Jezus Chrystus. „mysterion wg. Św. Pawła tworzy własne granice, inaczej niż to czynią ludzie” - Racinger

W języku biblijnym te pojęcia otrzymały szczególne znaczenie:

- Królestwo Boże

Typoi - figury

Stary Testament

  1. Pascha Żydowska - zabijanie Baranka, na cześć wyjścia z Egiptu. Na jej podstawie Chrystus utworzy Eucharystię.

  2. Obrzezanie

  3. Błogosławieństwo - Abram

  4. Woda wytrysk ze skały

Te figury są zapowiedzią zbawczych wydarzeń Chrystusa o przedłużenie tych wydarzeń: „to czyńcie na moja pamiątkę...”

Ef 5,34 - są rzeczywistości opisywane w sposób symboliczny i odsyłane do Chrystusa

Jan Chryzostom: „Misterium jest rzeczywistością nieznana i tajemniczą, czcigodną, przedziwną, którą można poznać tylko wiarą a nie rozumem naturalnym.

Pojecie sakramentu pojawia się po Soborze Trydenckim „są to ustanowione przez Chrystusa znaki skutecznego przekazujące człowiekowi, jaką oznaczają.

Najpierw były misteria, które przez figury dały zrozumienie dla sakramentów.

Św. Augustyn: „sakrament jest rzeczywistością, która ponad obrazem przekazywanym zmysłom pozawala dojść umysłowi do czegoś innego od siebie.” Sakrament jest czynnością celebrowaną, w której to, co się wspomina. Łaska sakramentu różni się od figury. Pod figurą jest sakrament. Każdy sakrament ma materią i formę, które tworzą znak święty. „Przystępuje słowo do materii i staje się sakramentem.

Sakramenty są to znaki odnoszące się do rzeczy Bożych. Sakrament jest znakiem świętym niewidzialnej ofiary zbawczej.

W średniowieczu: Izydor z Sewilli- sakramenty zostały tak nazwane, dlatego że pod przykrywką cielesności, łaska Boża obdarza tajemniczo zbawieniem.

Berengariusz z Tur- nawiązuje do Augustyna. Zauważa podobieństwo miedzy rzeczywistością materialną, a przekazywaną łaską. Następuje oddzielenie znaku od łaski. Po konsekracji chleb i wino są znakiem Krwi i Ciała- wtedy zażądano od niego wyznania wiary. Berengiusz zmienił pogląd i stwierdził, że jest to prawdziwe Ciało i Krew Chrystusa.

W średniowieczu zwracano uwagę na kapłaństwo - nie mogło być sakramentów bez szafarza sakramentów.

Sakramentami były: relikwie, obrzęd poświęcenia pól, błogosławieństwo pokarmów, chrzest, Eucharystia.

Od XII wieku zaczęto wydzielać sakramenty z innych znaków - próbę podjął Hugo od św. Wiktora. „Sakrament jest to element cielesny lub materialny dokonany na zewnątrz w sposób zmysłowy, na mocy podobieństwa reprezentujący, z ust. oznaczający, na zasadzie uświęcenia zwierający jakąś niewidzialną, duchową łaskę.” „Sakramenty to jakieś naczynia.”

Piotr Lombard - sakrament jest znakiem łaski Bożej i przyczyną łaski Bożej”. Każdy sakrament zawiera łaskę i udziela łaski. Jako pierwszy wymienia 7 sakramentów (tak jak dzisiaj). Nikt przed Lombardem nie próbował określić ilości sakramentów.

Nauka o konieczności posiadania intencji przez szafarza - intencja uczynienia tego co czyni Kościół.

Aleksander z Hales / +1245 / dowodził, że sakramenty nie wszystko sprawiają, nie są magią, one uobecniają święte zdarzenia np. Eucharystia nie sprawia Ciała i Krwi, tylko je oznacza. Opracował naukę o charakterze sakramentów. Sakramenty mają 3 elementy:

Od tego czasu nauczano, że sakrament jest pieczęcią - nieodwracalnym znakiem (chrzest, bierzmowanie, kapłaństwo). Te sakramenty powodują uczestnictwo w kapłańskiej, prorockiej i królewskiej funkcji Chrystusa ( 2 Kor1,22 „On też wycisnął na nas pieczęć i zostawił zadatek Ducha w sercach naszych”; Ef1,13-14 „W Nim także i wy usłyszeliście słowo prawdy, Dobrą Nowinę o waszym zbawieniu. W Nim również uwierzyliście i zostaliście opatrzeni pieczęcią Ducha Świętego, który był obiecany.On jest zadatkiem naszego dziedzictwa w oczekiwaniu na odkupienie, które nas uczyni własnością [Boga], ku chwale Jego majestatu”; Dz3,12 „Na ten widok Piotr przemówił do ludu: Mężowie izraelscy! Dlaczego dziwicie się temu? I dlaczego także patrzycie na nas, jakbyśmy własną mocą lub pobożnością sprawili, że on chodzi?”; Dz7,3 „I powiedział do niego: Opuść ziemię swoją i rodzinę swoją, a idź do ziemi, którą ci wskażę”; Dz13,16 „Wstał więc Paweł i skinąwszy ręką, przemówił: Słuchajcie, Izraelici i wy, którzy boicie się Boga!”; Dz14,1-3,9 „W Ikonium weszli tak samo do synagogi żydowskiej i przemawiali, tak że wielka liczba Żydów i pogan uwierzyła. Ale ci Żydzi, którzy nie uwierzyli, podburzali i źle usposobili pogan wobec braci. Pozostali tam dość długi czas i nauczali odważnie, ufni w Pana, który potwierdzał słowo swej łaski cudami i znakami, dokonywanymi przez ich ręce. Słuchał on przemówienia Pawła; ten spojrzał na niego uważnie i widząc, że ma wiarę potrzebną do uzdrowienia”; Dz20,4 „Aż do Azji towarzyszył mu Sopater, syn Pyrrusa z Berei, z Tesaloniczan Arystarch i Sekundus, Gajus z Derbe i Tymoteusz, a z Azji Tychik i Trofim”) Z powodu tych znaków nie wolno tych sakramentów powtarzać. Tym który wyciska znamię jest Duch Święty, kształtując człowieka na podobieństwo Chrystusa. Charakter sakramentalny został zatwierdzony na Soborze Trydenckim.

Św. Tomasz z Akwinu / + 1274 / - „sakrament jest znakiem jakiejś rzeczy świętej odnoszący się do człowieka(...) znakiem rzeczy świętej o ile uświęca ludzi.” Tomasz ukazał ogólne znaczenie sakramentu. W sakramencie rozróżnił materię i formę ( np. chrzest: woda-materia, słowa-forma).

Ex opero operato - sakrament działa na mocy samego wykonania tego dzieła.

Ex opero operatis - dodatkowe otwarcie się na łaskę Bożą. Im bardziej będziemy otwarci, tym więcej otrzymamy z łaski.

Sakramenty myśli reformatorów. Pojmowanie sakramentów sposób zupełnie inny niż dotychczas.

„Sakramenty jako środki umocnienia w wierze, jako świadectwa i pieczęcie życzliwości oraz łaski Bożej dla człowieka. Upełniają one sumienie i są znakami dokonanego odpuszczenia grzechów.” Luter.

U Lutra nie ma różnicy pomiędzy znakami ST a NT, usprawiedliwienie zależy od wiary. Protestanci uznają chrzest i Eucharystię podobnie jak obrzezanie. Sakramenty działają poprzez wiarę w Boga i nie są środkami łaski. Skutki uwarunkowane są od sytuacji podmiotu w chwili przyjmowania go. Sakrament - symbol obietnicy Boga, który przebacza.

Luter nie wiąże sakramentów z rzeczą. Rzecz typu woda, chleb pomaga człowiekowi dostrzec symbol.

Luter zwraca uwagę na dwa sakramenty: chrzest i Eucharystię dlatego, że tylko w tych dwóch sakr. Widzi działanie Chrystusa. Przywiązuje wielką wagę do Słowa Bożego.

Po co sakramenty u Lutra? Są w stanie podtrzymywać wiarę.

Kalwin - sakramenty wyjaśniają swą skuteczność kiedy duch dołącza...

Pod nieobecność Ducha sakramenty nie są wstanie nic dać. Położony jest nacisk na Ducha, który porusza serce i uczucia.

Chrzest i Eucharystia są znakiem zewnętrznym wypowiadanym słowem. Sakramenty mają dla nas charakter gestów, które mają nas wychowywać. Chrzest można zrozumieć na podstawie wiary, która usprawiedliwia, jest znakiem włączenia we wspólnotę Kościoła, staje się pomocą w potwierdzeniu wiary przed ludźmi. W chrzcie jest obietnica zbawienia. Przypomina o wszczepieniu w Wydarzenia Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Pana Jezusa.

Kalwin zauważa, że chrzczenie dzieci oznacza dawanie znaku. Znaki te mają być przejściowe, kiedy dzieci dojrzeją mają same wyznać swą wiarę.

Chleb i wino pozostają tym, czym są, tylko oznaczają Ciało i Krew, a wierny, który przyjmuje te znaki otrzymuje siły do tego, aby być z Panem Bogiem. W Eucharystii otrzymujemy Jezusa Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego. Obecność Jezusa jest prawdziwa, o tyle, że wyzwala łaskę duchową. Nie dokonuje się żadna czynność ofiarnicza.

Ex opero operato wg protestantów - skuteczność nie uświęca, ale katolicy pojmują te skuteczność jako ingerencję w Pana Boga. Usprawiedliwienie dokonuje się przez Chrystusa, nie wystarcza zasygnalizowanie uczestnictwa w łasce.

Grzech pierworodny pozostaje w człowieku pomimo chrztu.

Jak reformatorzy pojmują zbawczą obecność Jezusa? Sakrament nie ma nic wspólnego ze słowami wypowiedzianymi przy powstaniu sakramentu. Bóg obdarza łaską. Znak jest pomocą w wierze. W takiej sytuacji nie jest możliwe zaistnienie łaski przez wypowiadanie słów Jezusa. Odrzucają przekonanie, że Kościołowi został powierzony skarb słów Jezusa dzięki którym sprawowane są sakramenty.

Nigdy nie było tylu prób dialogu co dzisiaj. To co najbardziej nas dzieli to podejście do sakramentów.

Nauka o sakramentach trochę się zmieniła, co jest dowodem na bogactwo Objawienia. W katolicyzmie najbardziej rozwinęło się znaczenie znaku jako znaku zmysłowego ustanowionego przez Jezusa na stałe dla oznaczenia i udzielania łaski odkupieńczej. Po Soborze Watykańskim II sakramenty rozumiane są na 2 sposoby:

  1. zewnętrznie - jako znak

  2. od strony treści (wew.) jako udzielenie łaski, konkretna tajemnica soteriologiczna

KKK 1131: „ sakramenty są skutkami ustanowionymi przez Chrystusa, powierzone Kościołowi...” „...przynoszą owoc w tych którzy przyjmują je z odpowiednią dyspozycją.”

Widzimy, że dzisiaj rozumie się sakramenty personalistycznie. Jest to miejsce dialogu Boga z człowiekiem. Jest komunią między mną a Bogiem, a także miedzy Kościołem i Bogiem. Sensy i realność nadają osoby Boskie i ludzkie. W naszym życiu dużą rolę odgrywa liturgia. Znaki liturgiczne wiążą wiernych z Bogiem (to znaki święte realizujące dzieło Boga w nas).

Sakramenty w Magisterium Kościoła

3 spośród 7 sakramentów wyciskają na duszy niezniszczalne znamię (chrzest, bierzmowanie, kapłaństwo)

LG: „Sakrament jest dziełem całego Kościoła...jest dziełem Chrystusa.” Konstytucja ta przedstawia sakramenty jako aktualizacja Królestwa Bożego. Ma polegać na praktykowaniu cnót.

Uwagi ogólne o sakramentach. Sakramenty udzielane są tylko w Kościele. Sakramenty dzielone są przez wspólnotę, otrzymujemy je dla budowania Kościoła. Sprawowane powinny być przez biskupa i w jedności z nim.

Ustanowienie sakramentów. Wszystkie sakr. Ustanowił Chrystus. Jednak jednoznacznie i wyraźnie Chrystus założył Kościół. Sakramenty to ziarna włożone w Kościół. Najważniejszym sakramentem jest Eucharystia, która zanurza nas w wydarzenia Paschalne. Eucharystia łączy się z każdym sakramentem (chrzest, bierzmowanie-odbywają się na Mszy św.) Sakr. Eucharystii możemy przyjąć w stanie łaski uświęcającej. Sakr. Kapłaństwa i małżeństwa przyjmowane są również na Eucharystii. Chrzest, bierzmowanie i kapłaństwo są niepowtarzalne- nie można ich przyjąć drugi raz. Wyciskają na duszy niezmywalny znak, pieczęć. Sakr. małżeństwa i chorych są względnie niepowtarzalne.

Sakr. mają strukturę daru Bożego. Bóg daje sakramenty, gdyż pierwszy umiłował człowieka. Pierwszym szafarzem sakramentów jest sam Chrystus. Dlatego, że sacerdos et hostia kapłaństwo związane jest z ofiara Chrystusa na krzyżu. Cały Kościół ma strukturę sakramentalną- przez rozliczne działania przybliża ludziom możliwość zbawienia.

Ustanowienie sakramentów. Chrystus ustanowił sakramenty.

Uważa się, że:

1) przyczyną sprawczą główną sakramentów (=causa eficens principalis) jest Trójjedyny Bóg

(udzielane w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego);

2) przyczyną sprawczą nadrzędną pierwszorzędną sakramentów (=causa eficens ministerialis

primaria) jest Chrystus jako człowiek - to, co Jezus uczynił dla nas, to jest dzięki Wcieleniu;

3) przyczyną sprawczą nadrzędną drugorzędną sakramentów (=causa eficens ministerialis secundaria)

jest Kościół (w Kościele ta posługa jest aktualizowana przez szafarzy).

Ustanowienie sakramentów przez Chrystusa. Czy one na pewno pochodzą od Chrystusa, czy też od kultów? Nie można wiązać kultu z sakramentami, choć kultura miała wpływ na rozwój sakramentów, lecz istota pozostaje ta sama.

Argumenty:

1) przeciw temu, że sakramenty pochodzą od Chrystusa:

a) Kościół od razu nie mówił o tym, że jest 7 sakramentów;

b) nie było jednej konkretnej definicji;

c) w I połowie X wieku następuje duża różnica w znakach sakramentalnych.

Nie można bezpośrednio powiedzieć, że sakramenty pochodzą od Chrystusa.

2) za tym, że sakramenty pochodzą od Chrystusa:

a) Chrystus przejął materię i formę w ogólności;

b) najważniejsze, że substancja i istota pochodzą od Chrystusa;

c) jeżeli przyjmiemy, że sakramenty pochodzą od Jezusa, to powiemy: sakramenty zbawcze

mają źródło w czynach i życiu Chrystusa, dlatego mówimy, że zostały ustanowione

przez Chrystusa.

Mk 11, 4-6 „Poszli i znaleźli oślę przywiązane do drzwi z zewnątrz, na ulicy. Odwiązali je, a niektórzy ze stojących tam pytali ich: Co to ma znaczyć, że odwiązujecie oślę? Oni zaś odpowiedzieli im tak, jak Jezus polecił. I pozwolili im” - pełen mocy znak nadchodzącego w Nim panowania Boga. Sakramenty mają być sprawcą tego, że Bóg będzie panował nad nami.

Symbolicznym działaniom Chrystusa możemy przypisać charakter sakramentu - np.:

a) przyjęcie chrztu - może stanowić wskazówkę, by wprowadzić do Kościoła chrzest;

b) Ostatnia Wieczerza - Jego pozostania z nami w sposób zbawczy w chlebie i winie;

c) sakrament pojednania - Pan Jezus często przebacza ludziom, zachęca do wspólnoty;

d) bierzmowanie - widzi konkretną rolę Parakleta;

e) sakrament chorych - uzdrawianie chorych przez Pana Jezusa, towarzyszyły temu liczne gesty;

f) małżeństwo - cud w Kanie Galilejskiej oraz Mt 19,3-12 „Wtedy przystąpili do Niego faryzeusze, chcąc Go wystawić na próbę, i zadali Mu pytanie: Czy wolno oddalić swoją żonę z jakiegokolwiek powodu? On odpowiedział: Czy nie czytaliście, że Stwórca od początku stworzył ich jako mężczyznę i kobietę? I rzekł: Dlatego opuści człowiek ojca i matkę i złączy się ze swoją żoną, i będą oboje jednym ciałem. A tak już nie są dwoje, lecz jedno ciało. Co więc Bóg złączył, niech człowiek nie rozdziela. Odparli Mu: Czemu więc Mojżesz polecił dać jej list rozwodowy i odprawić ją? Odpowiedział im: Przez wzgląd na zatwardziałość serc waszych pozwolił wam Mojżesz oddalać wasze żony, lecz od początku tak nie było. A powiadam wam: Kto oddala swoją żonę - chyba w wypadku nierządu - a bierze inną, popełnia cudzołóstwo. I kto oddaloną bierze za żonę, popełnia cudzołóstwo. Rzekli Mu uczniowie: Jeśli tak ma się sprawa człowieka z żoną, to nie warto się żenić. Lecz On im odpowiedział: Nie wszyscy to pojmują, lecz tylko ci, którym to jest dane. Bo są niezdatni do małżeństwa, którzy z łona matki takimi się urodzili; i są niezdatni do małżeństwa, których ludzie takimi uczynili; a są i tacy bezżenni, którzy dla królestwa niebieskiego sami zostali bezżenni. Kto może pojąć, niech pojmuje!”.

Dla teologii oczywiste jest, że sakramenty pochodzą od Jezusa, ale interpretacje były różne:

a) św. Augustyn - sakramenty wypłynęły wraz z Kościołem z boku Chrystusa;

b) św. Tomasz - sakramenty ustanowił wyraźnie i bezpośrednio, odwołując się do niespisanej Tradycji Apostolskiej;

c) św. Bonawentura - wystarczą tylko pośrednie znaki Chrystusa.

Sobór Trydencki powiedział, że jeśli ktoś twierdzi, iż sakramenty nie zostały ustanowione przez Chrystusa lub uważa, że nie jest ich 7, niech będzie wyłączony.

Karl Rahner - Jezus Chrystus ustanowił 7 sakramentów sakramentów tym znaczeniu, że założył Kościół jako sakrament powszechny i podstawowy, natomiast 7 sakramentów to uprzywilejowane formy samorealizacji Kościoła.

Głównym twórcą sakramentów jest Pan Bóg (=causa eficiens ministerialis primaria). Sakrament może tworzyć byt. Chrystus jako Bóg jest główną przyczyną sakramentów. Związanie sakramentów sakramentów człowieczeństwem jest głębokie i czerpie swą moc z Wydarzeń Paschalnych.

Św. Albert Wielki - antidotum na 7 grzechów głównych - 7 sakramentów.

Św. Tomasz z Akwinu dopatruje się paralelizmu pomiędzy życiem naturalnym, a sakramentalnym.

Nie można ograniczać 7 sakramentów do 7 znaków, dlatego, że łaska Pana Boga jest niepojęta.

Kościół jako sakrament.

1) Benedyktyn Andrzej Stolz - 1939 - w dziele „De Ecclesiae” po raz pierwszy mówi, że Kościół jest

sakramentem primarium.

2) Semelroth - „Die Kirche als ursakrament” - Kościół jako pra-sakrament.

Kościołowi należy się szacunek, bo jest znakiem i narzędziem zbawienia, a tzn., że Pan Bóg postanowił mnie zbawić we wspólnocie. Kościół jest sakramentem całego świata.

Sobór Watykański II -

1)„Lumen gentium”:

a) nr 1: „Kościół jest w Chrystusie niejako narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem”;

b) nr 9: Bóg powołał wspólnotę;

c) nr 48: Kościół jako powszechny sakrament zbawienia.

2) „Konstytucja o liturgii”:

a) nr 43: Kościół jest sakramentem.

W Eucharystii zawiera się całe dobro Kościoła, zawiera się Chrystus. W Eucharystii zawierają się inne sakramenty i sakramentalia, sakramentalna aktualizują się przez kapłana. W Eucharystii uczestniczą ci, którzy przyjęli chrzest - sakrament ten sprawowany jest przeważnie podczas Eucharystii; podobnie jak bierzmowanie; sakrament pokuty wiąże się z przyjęciem Komunii św.(nie możemy przystąpić do Komunii św. w stanie grzechu ciężkiego); sakrament chorych, kapłaństwa, małżeństwa.

Sobór Watykański II - Konstytucja o liturgii nr 5: „Albowiem z boku Chrystusa umierającego na krzyżu zrodził się przedziwny sakrament całego Kościoła.”

Sakramentalność Kościoła opiera się na cielesności - Kościół jest Mistycznym Ciałem Chrystusa

SW II - „Lumen gentium” nr 14: „Jezus Chrystus, bowiem jest jedynym Pośrednikiem i drogą zbawienia.”

Kościół jest naczyniem łaski poprzez Ciało Chrystusa, a na nas się ta łaska wylewa, czyli uczestnicząc w życiu Kościoła uczestniczymy w życiu Chrystusa:

a) Eucharystia - uobecnia historię ofiary;

b) chrzest - wszczepienie w Chrystusa;

c) bierzmowanie - umacnia nowe życie;

d) kapłaństwo - wynika z ofiary Chrystusa - ofiara składana za wielu;

e) małżeństwo - zjednoczenie Chrystusa z odkupioną ludzkością - małżonkowie jako Oblubieniec i Oblubienica (Chrystus i Kościół);

f) pokuta - regeneruje więź z Chrystusem i Kościołem;

g) sakrament chorych - przygotowuje do eschatologii.

W Kościele życie chrześcijańskie otrzymuje pełnię. Kościół jest wspólnotą wertykalną - prowadzącą ku górze, ku Bogu. Przyjmując sakramenty lub biorąc w nich udział, uczestniczymy i tworzymy historię zbawienia. Kościół jako sakrament rozpoczął się od Wcielenia.

Wnioski:

1) Kościół się rozwija dzięki nam, bo Kościół to my. Dzięki nam rozwija się działanie sakramentów eklezjalnych.

2) Kościół funkcjonuje jako sakrament wtedy, gdy zachowuje ścisły związek z Chrystusem (drzewo zakorzenione w Chrystusie).

Sakramentologia nie jest z niczego. Trzeba zwrócić uwagę, że Sakramentologia połączona jest z innymi naukami: egzegeza biblijna, teologia fundamentalna, teologia dogmatyczna, teologia pastoralna, teologia moralna, prawo kanoniczne, liturgika.

Miejsce sakramentologii w dogmatyce. „W sakramentologii zawarta jest eklezjologia.” - Karl Rahner.

Miejscem poszczególnych sakramentów jest Kościół. Nie można oddzielać sakramentologii od chrystologii. Sakramentologię należy połączyć z pneumatologią - w sakramencie działa Duch Święty.

Eschatologia - sakramenty przybliżają nas do życia wiecznego.

Sakramenty mają odniesienia:

a) chrystyczne - wszystkie mają odniesienie do Chrystusa - „to, co było widzialne w Chrystusie, przeszło w Jego misteria” - Leon Wielki. Miejsce oglądania zajęła nauka.

Sakramenty nawiązują do życia Chrystusa, które „są tradycją i sukcesją”.

b) eklezjalne - sakramenty żyją i funkcjonują, o ile ujęte są jako misteria (zinterpretowane przez Kościół). Sakramenty są zapodmiotowane w osobach dzięki wiązadłom eklezjalnym.

Kościół wraz z Chrystusem tworzy jedną osobę mistyczną; ten Kościół działa mocą kapłaństwa urzędowego i powszechnego.

c) pistologiczne (wiara) - sakramenty nie istnieją bez wiary nadprzyrodzonej. Wiara rodzi się ze słowa.

Celem każdego sakramentu jest uświęcenie człowieka (budowanie Mistycznego Ciała), oddanie czci Panu Bogu. 7 sakramentów nie tylko zakładają wiarę, ale wiarę umacniają. Sakramenty przyjmujemy wiarą Kościoła (chrzest). Sakramenty są wiec wyznaniem wiary. Sakramenty są duszą i życie liturgii (KKK 1122-1126).

d) odkupieńcze - sakramenty wprowadzają odkupienie w osobę ludzką, wprowadzają odkupienie, bo działa w nich Chrystus. Wszystkie sakramenty zakotwiczone są w odkupieniu. Działają dzięki mocy Chrystusa i Jego Ducha, niezależnie od świętości szafarza.

Łaska sakramentalna jest zawsze łaską Ducha Świętego, bo to On nas przemienia i jednoczy nas z Trójcą Świętą.

e) eschatologiczne - w każdym sakramencie dokonuje się udział w życiu wiecznym. Wszystkie łaski są zalążkami wieczności, dlatego, że w każdym sakramencie dokonuje się paruzja Pana. Każdy sakrament uwidacznia łaskę, przypomina Mękę, zapowiada przyszłą chwałę.

Sakramentalia.

Sakramentalia - znaki święte, które nie wywodzą się od Chrystusa, ale z Kościoła i naszej pobożności. Mogą być tylko podobne do sakramentów, gdyż nie mają takiej mocy jak sakrament.

Sakramentalia potrzebne są do pełni doskonałości, nie działają ex opera operato, ale pomagają pamiętać o Bogu. Są podobne do sakramentów - mają modlitwę i formę, dlatego też łatwiej je zrozumieć. Są ustanowione przez Kościół, dlatego można je znieść. Kościół posługuje się nimi w trosce o lud Boży. Sakramentalia są błogosławieństwem osób, miejsc, przedmiotów. My, chrześcijanie jesteśmy napełnieni Bożym błogosławieństwem, dlatego powinniśmy błogosławić wszystkich. Sakramentalia mają różne znaczenie w konfrontacji z materializmem (dzięki sakramentaliom rzeczy materialne mają kontakt z Jezusem, codzienne rzeczy stają się bardziej nadprzyrodzone).

Sakramentalia to rzeczy lub przedmioty, którymi posługuje się Kościół, aby uświęcić lud, podobnie na wzór sakramentów (KKK 1663-1669).

Sakramentalia różnią się od sakramentów:

a) ustanowione przez Kościół (a nie przez Chrystusa);

b) wynikają z kapłaństwa wspólnego (a nie ministerialnego);

c) działają ex opera operantis (a nie ex opera operato);

d) nie udzielają łaski Ducha Świętego na sposób sakramentów, lecz przez wstawiennictwo Kościoła

uzdalniają nas do Bożego działania;

e) nie dotyczą 7 sfer życia, ale obejmują całe życie.

KKK 1668: „Sakramentalia zostały ustanowione przez Kościół dla uświęcenia pewnych posług, stanów życia i użytkowania rzeczy potrzebnych człowiekowi w Kościele. (…) Według decyzji biskupa sakramentalia mogą dotyczyć kultury, regionu, epoki. Zawierają zawsze modlitwę, której często towarzyszy znak (krzyża lub nałożenie rąk).”

Jeśli mówimy, że każdy może tworzyć sakramentalia, to mamy na myśli człowieka wierzącego.

Rodzaje sakramentaliów:

a) konstytutywne - ustanawiające, konsekrujące (konsekracja opata, dziewic, błogosławieństwo lektorów, akolitów, konsekracja ołtarza, poświęcenie olejów, popiołu, naczyń, szat liturgicznych);

b) inwokatywne - proszące - prośba o dobrodziejstwo duchowe (błogosławieństwo osób, posiłków);

c) oczyszczające - egzorcyzmy;

d) ludowe - wyrażające religijność ludową (pielgrzymki, procesje, droga krzyżowa, różaniec, medalik, szkaplerz, pomnik, krzyże przy drodze, święconka).

Sakramentalia są pewnymi działaniami świętymi:

a) modlitwy - dlatego sakramentalia nazywa się Kościołem modlącym się;

b) korzystanie z poświęconych żywiołów (woda święcona);

c) praca także może uświęcać;

d) spożywanie poświęconych pokarmów;

e) ogólne wyznawanie swoich grzechów;

f) okazywanie miłości ubogim i potrzebującym;

g) korzystanie z obiektów i rzeczy sakralnych.

CHRZEST ŚWIĘTY.

Chrzest - sakrament fundamentalny, jest wymowną obecnością Boga także dla niewierzących.

Chrzest odpowiada prapierwotnemu dążeniu do lepszego świata. W sakramencie tym chodzi o odmienienie życia na lepsze. Chrzest jest bramą otwierającą na inne sakramenty. Dzięki niemu zostajemy wszczepieni w Chrystusa i włączeni w Kościół. W chrzcie korzystamy z wody. Woda jest Bożym ośrodkiem chrzczenia całego świata - Pismo Święte: Rdz 1,1-2 „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami”; Rdz 2,10-14 „Z Edenu zaś wypływała rzeka, aby nawadniać ów ogród, i stamtąd się rozdzielała, dając początek czterem rzekom. Nazwa pierwszej - Piszon; jest to ta, która okrąża cały kraj Chawila, gdzie się znajduje złoto. A złoto owej krainy jest znakomite; tam jest także wonna żywica i kamień czerwony.”; ;Kpł 14,7 „Potem pokropi siedem razy tego, który ma być oczyszczony z trądu i w ten sposób oczyści go. A ptaka żywego wypuści na pole”; Lb 19,19-20 „I tak pokropi mąż czysty tego, który jest nieczysty, trzeciego i siódmego dnia, a w siódmym dniu będzie uwolniony od winy. Mąż nieczysty wypierze szaty swoje, obmyje się w wodzie i wieczorem będzie czysty. Lecz mąż, który stał się nieczysty, a nie dokonał aktu oczyszczenia, będzie wyłączony ze społeczności; zbezcześcił bowiem przybytek Pana. Nie został pokropiony wodą oczyszczenia, więc pozostaje nieczysty”; Joz 3,14-17 „Gdy więc lud wyruszył ze swoich namiotów, by przeprawić się przez Jordan, kapłani niosący Arkę Przymierza szli na czele ludu. Zaledwie niosący arkę przyszli nad Jordan, a nogi kapłanów niosących arkę zanurzyły się w wodzie przybrzeżnej - Jordan bowiem wezbrał aż po brzegi przez cały czas żniwa - zatrzymały się wody płynące z góry i utworzyły jakby jeden wał na znacznej przestrzeni od miasta Adam leżącego w pobliżu Sartan, podczas gdy wody spływające do morza Araby, czyli Morza Słonego, oddzieliły się zupełnie, a lud przechodził naprzeciw Jerycha. Kapłani niosący Arkę Przymierza Pańskiego stali mocno na suchym łożysku w środku Jordanu, a tymczasem cały Izrael szedł po suchej ziemi, aż wreszcie cały naród skończył przeprawę przez Jordan.”; Mt 3,1-12 „W owym czasie wystąpił Jan Chrzciciel i głosił na Pustyni Judzkiej te słowa: Nawróćcie się, bo bliskie jest królestwo niebieskie. Do niego to odnosi się słowo proroka Izajasza, gdy mówi: Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, Dla Niego prostujcie ścieżki. Sam zaś Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder, a jego pokarmem była szarańcza i miód leśny. Wówczas ciągnęły do niego Jerozolima oraz cała Judea i cała okolica nad Jordanem. Przyjmowano od niego chrzest w rzece Jordan, wyznając przy tym swe grzechy. A gdy widział, że przychodzi do chrztu wielu spośród faryzeuszów i saduceuszów, mówił im: Plemię żmijowe, kto wam pokazał, jak uciec przed nadchodzącym gniewem? Wydajcie więc godny owoc nawrócenia, a nie myślcie, że możecie sobie mówić: Abrahama mamy za ojca, bo powiadam wam, że z tych kamieni może Bóg wzbudzić dzieci Abrahamowi. Już siekiera do korzenia drzew jest przyłożona. Każde więc drzewo, które nie wydaje dobrego owocu, będzie wycięte i w ogień wrzucone. Ja was chrzczę wodą dla nawrócenia; lecz Ten, który idzie za mną, mocniejszy jest ode mnie; ja nie jestem godzien nosić Mu sandałów. On was chrzcić będzie Duchem Świętym i ogniem. Ma On wiejadło w ręku i oczyści swój omłot: pszenicę zbierze do spichlerza, a plewy spali w ogniu nieugaszonym”; Mk 1,1-8 „Początek Ewangelii o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym. Jak jest napisane u proroka Izajasza: Oto Ja posyłam wysłańca mego przed Tobą; on przygotuje drogę Twoją. Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, Jemu prostujcie ścieżki. Wystąpił Jan Chrzciciel na pustyni i głosił chrzest nawrócenia na odpuszczenie grzechów. Ciągnęła do niego cała judzka kraina oraz wszyscy mieszkańcy Jerozolimy i przyjmowali od niego chrzest w rzece Jordan, wyznając /przy tym/ swe grzechy. Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder, a żywił się szarańczą i miodem leśnym. I tak głosił: Idzie za mną mocniejszy ode mnie, a ja nie jestem godzien, aby się schylić i rozwiązać rzemyk u Jego sandałów. Ja chrzciłem was wodą, On zaś chrzcić was będzie Duchem Świętym”; J 19,34 „tylko jeden z żołnierzy włócznią przebił Mu bok i natychmiast wypłynęła krew i woda.”; Ap 22,1-2 „I ukazał mi rzekę wody życia, lśniącą jak kryształ, wypływającą z tronu Boga i Baranka. Pomiędzy rynkiem Miasta a rzeką, po obu brzegach, drzewo życia, rodzące dwanaście owoców - wydające swój owoc każdego miesiąca - a liście drzewa /służą/ do leczenia narodów.”.

Materia i forma.

Materią jest czysta woda(materia dalsza), woda święcona (materia bliższa).

Formą są słowa: „Ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.”

Namaszczenie jest znakiem otrzymania Ducha Świętego. W liturgii Wschodu razem ze chrztem przyjmuje się sakrament bierzmowania.

Sakramentu udziela diakon lub prezbiter.

Dz 2,38 „Nawróćcie się - powiedział do nich Piotr - i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego.” / Mt 28,19 „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.” - na początku uważano, że chrzest udzielany jest w Imię Jezusa. Dopiero w III w. stwierdzono, że chrzest udzielany jest w Imię Trójcy Przenajświętszej.

Szafarz sakramentu:

a) zwyczajny - biskup, prezbiter, diakon;

b) nadzwyczajny - każdy człowiek, jeśli czyni to, co chce uczynić Kościół; Kościół przypadku niebezpieczeństwa utraty życia przez dziecko nowo narodzone musi być zgoda matki lub ojca dziecka, chyba, że nie można o tą zgodę zapytać.

Jeśli ktoś przyjął ten sakrament w niebezpieczeństwie utraty życia, sakramentu później się nie powtarza.

Biała szata - symbol narodzin dla nieba.

Świeca - symbol światła Chrystusa, aby ta światłość prowadziła ochrzczonego przez życie.

Krzyżmo święte - znamię Ducha Świętego.

Rodzice i chrzestni.

Chrzestni są zastępcami w wychowaniu chrześcijańskim dzieci w przypadku śmierci rodziców.

Rodzice będą odpowiadać przed Bogiem za wychowanie dzieci.

Rodzaje chrztu:

a) krwi - śmierć za wiarę nie otrzymawszy chrztu z wody (np. męczennicy z I w., katechumeni);

b) pragnienia - ktoś, kto nie otrzymał chrztu (katechumen), ale pragnął być ochrzczony, lecz nie przyjął sakramentu (np. rozbitek na bezludnej wyspie);

c) heroizmu moralnego - chrzest sumienia - gdy ktoś nie znając Ewangelii i Kościoła lub mając wypaczony ich obraz walczy o jakieś dobro.

Coraz częściej zdarza się, że chrzest jest przyjmowany ze względu na to, że tak wypada.

Chrzest:

Los dzieci zmarłych bez chrztu.

Teologia do końca się nie wypowiada. Kościół daje pewne rozwiązania w tej sprawie.

Pokropek - pokropienie zwłok zmarłego nienarodzonego dziecka.

Rozwiązania:

Bierzmowanie - sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego.

Materia - namaszczenie krzyżmem i włożenie rąk. Krzyżmo - oliwa z oliwek zmieszana z żywicą drzewa balsamowego. Sakrament bierzmowania jest sakramentem uzdrowienia. Krzyżmo musi być poświęcone przez bp diecezjalnego nawet wówczas, gdy tego sakramentu udziela prezbiter. Krzyżmo święci się w Wielki Czwartek - Kościół pragnie pokazać, że na wzór Chrystusa biskup gromadzi całe prezbiterium diecezji. Także w Kościele wschodnim poświęcenie oleju zarezerwowane jest biskupowi, lub czasem patryjarsze.

Forma - formą są słowa wypowiedziane przez biskupa: N. - przyjmij znamię daru Ducha Św.. Amen. Naznacza się na czole ( fronton oznacza całe ciało). W Kościele wschodnim mówi się: „znamię Ducha Świętego” i naznacza się w różnych częściach ciała: na czole, oczach, nosie, plecach, rękach, nogach.

Dary Ducha Św.: Duch Św. Jest jedną z osób Trójcy Św. Zstępuje na Jezusa, pozostaje na Nim i działa w Nim. Całe działanie Jezusa jest przepełnione Duchem Św. ( Łk. 4,1 „Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu [Świętym] na pustyni”). Jezus obwieszcza przyjście Parakleta, który pozostanie z Nami na zawsze. On przekaże nam prawdę ( J 14, 16n „Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Pocieszyciela da wam, aby z wami był na zawsze”). Jezus mówi, że to jest ten sam Duch, którego otrzymali Sędziowie do rozstrzygania różnych spraw. Duch daje radę, męstwo. ( Dz. 1, 5-8 „Jan chrzcił wodą, ale wy wkrótce zostaniecie ochrzeczeni Duchem Świętym. Zapytywali Go zebrani: Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Izraela? Odpowiedział im: Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec ustalił swoją władzą, ale gdy Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi.”) - Jezus poleca czekać na spełnienie obietnicy, „aby byli świadkami Ewangelii...” To zesłanie rozszerzy się na wszystkich wierzących ( Dz. 2, 39 „Bo dla was jest obietnica i dla dzieci waszych, i dla wszystkich, którzy są daleko, a których powoła Pan Bóg nasz.”). Jezus nakazał chrzest z wody i Ducha Św., który oczyszcza i poświęca człowieka Jezusowi (Dz. 2, 38 - 39).

( Dz. 8, 14-17 „Kiedy Apostołowie w Jerozolimie dowiedzieli się, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do niej Piotra i Jana, którzy przyszli i modlili się za nich, aby mogli otrzymać Ducha Świętego. Bo na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Wtedy więc wkładali /Apostołowie/ na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego.”), ( Dz. 19, 1-7 „Kiedy Apollos znajdował się w Koryncie, Paweł przeszedł okolice wyżej położone, przybył do Efezu i znalazł jakichś uczniów. Zapytał ich: Czy otrzymaliście Ducha Świętego, gdy przyjęliście wiarę? A oni do niego: Nawet nie słyszeliśmy, że istnieje Duch Święty. Jaki więc chrzest przyjęliście? - zapytał. A oni odpowiedzieli: Chrzest Janowy. Jan udzielał chrztu nawrócenia, przemawiając do ludu, aby uwierzyli w Tego, który za nim idzie, to jest w Jezusa - powiedział Paweł. Gdy to usłyszeli, przyjęli chrzest w imię Pana Jezusa. A kiedy Paweł włożył na nich ręce, Duch Święty zstąpił na nich. Mówili też językami i prorokowali. Wszystkich ich było około dwunastu mężczyzn.”) - Apostołowie i tylko oni przekazywali Ducha Św. Nałożenie rąk w tym sakramencie jest inne niż odpuszczenie grzechów. Dzięki darom każdy ma postępować według Ducha. Dar pobożności i modlitwy.

Ustanowienie sakramentu bierzmowania. Został wydzielony od sakramentu chrztu przez ascetów „duchonosicieli” dla umocnienia życia duchowego ok. III/IV w. Nie można powiedzieć, że został on wymyślony ( Łk. 24, 49 „Oto Ja ześlę na was obietnicę mojego Ojca. Wy zaś pozostańcie w mieście, aż będziecie uzbrojeni mocą z wysoka.”). Na początku, sakramentu chrztu udzielali tylko bp. Wskutek wzrostu ilości osób postanowiono:, aby przekazać udzielanie bierzmowania prezbiterom, albo zarezerwować chrzest dla prezbiterów, a bierzmowanie biskupom. Kościół zachodni poszedł za tą drugą alternatywą. Uważa się, że ta druga jest dobra.

Szafarz bierzmowania. Pierwotnym szafarzem jest biskup. Na wschodzie jest nim prezbiter, który chrzci i bierzmuje w jednej liturgii, jednak Krzyżmo poświęcone jest przez biskupa. Biskup w Kościele zachodnim może poprosić innego bp. Np. pomocniczego, seniora lub z innej diecezji. Prezbiter może bierzmować tylko w określonych warunkach, musi mieć prawne zezwolenie, delegacje, gdy udziela chrztu osobie, która nie jest dzieckiem (w stanie zrozumieć, że przyjmuje coś niezwykłego), osobie znajdującej się w niebezpieczeństwie śmierci.

Skutki. Bóg jest dla każdego zakryty. Duch święty jest Bogiem zakrytym. Najtrudniej jest ująć bierzmowanie w aspekcie dogmatycznym (KKK 1285) - przyjęcie bierzmowania jako dopełnienie chrztu, bierzmowany otrzymuje Ducha Świętego, aby bronić wiary Jezusa Chrystusa.

Bierzmowanie:

Sakrament Pokuty - sakrament uzdrowienia (są dwa takie sakramenty: namaszczenie chorych i spowiedź).

Spowiedź - spowiadać się komuś. Kościół pokazuje różne nazwy tego sakramentu: spowiedź (Sobór Watykański II mówi o sakramencie spowiedzi), Mk. 1,15 „Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię.” - sakrament nawrócenia (proces, który się dokonuje w człowieku - chęć zmiany swojego życia), sakrament pokuty (wskazuje na zjawisko osobistej i zbiorowej refleksji nad moralnością życia i uznanie swojej grzeszności), sakrament przebaczenia (połączone z przebaczeniem Boga, którego o to proszę), sakrament pojednania (dokonuje się poprzez dialog, Pan Bóg jedna nas ze sobą i z Kościołem - z drugim człowiekiem). Kościół przyczynia się do naszego pojednania poprzez miłość i przykład. Mamy kochać drugiego człowieka nawet wtedy, gdy robi głupstwa.

Pokuta - kiedyś nie utożsamiano jej z sakramentem spowiedzi. Dziś pokuta jest „lokowana” w samym środku sakramentu pojednania. Pokuta nie ma być ekshibicjonistyczną formą, ale ma mieć „wątek” nadprzyrodzony. Coś takiego jak pokuta istniało i istnieje we wszystkich religiach. Człowiek potrzebuje pokuty i miłosierdzia, wynika to z tego, że posiada sumienie, które każe stawać się lepszy. Dawniej pokuta miała charakter bardziej rygorystyczny i zewnętrzny.

Później Kościół znosi tę formę: wprowadza praktykę konfesjonału.

Nawrócenie do Pana Boga - trwanie w miłości Boga.

Miłość do Pana Boga - pokazanie Panu Bogu, że się Go kocha., podobnie każdy człowiek chce i musi być kochany. Idziemy do konfesjonału bo kochamy. Idę zaczerpnąć z miłości Boga.

Dawanie dobrego przykładu. Sakrament pokuty jest także pożytkiem dla innych.

Duch Św. W sakramencie pojednania tak naprawdę Duch Św. pomaga w uzyskaniu autentycznej pokuty i zadośćuczynienia. Nikt sam z siebie nie jest w stanie tego sobie wypracować. Trzeba modlić się o łaskę wiary.

Pokuta wewnętrzna powinna wyrażać się na zewnątrz przez:

Pokuta na płaszczyźnie społecznej

Materia i forma.

Sakrament Pojednania nie ma materii, dlatego materią nie mogą być grzechy bo musiałyby być materiałem składowym odkupienia. Jest jednak quasimateria: akty penitenta (żal za grzechy, wyznawanie grzechów i zadośćuczynienie). Przedmiotem są grzechy ciężkie - śmiertelne i dotychczas nie odpuszczone, a także grzechy lekkie.

Ciężkie - nie zagradzają nam drogi do nieba

Lekkie - nie zagradzają nam drogi do nieba

1J5,16 „jest grzech, który sprowadza śmierć.”

Forma sakramentu pojednania: „Bóg Ojciec Miłosierdzia...przez posługę Kościoła Ja odpuszczam Tobie grzechy w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. Następuje osobowe spotkanie z Bogiem.

Ten sakrament wiąże się z historycznością człowieka. Spowiedź dodaje nam sił do dalszego życia, do dążenia do świętości. Pokuta związana z całym życiem. Rozgrzeszenie pozwala stworzyć nowy stan moralny. Jest dopełnieniem sakramentu chrztu i przygotowaniem do Eucharystii.

Pismo Święte:

Sakrament Chorych

Potrzebuje wyjaśnienia we współczesnym świecie. Nie jest to ostatni sakrament, ma on na celu umocnienie w chorobie. Jednak od strony dogmatycznej jest najsłabiej uargumentowany. W konstytucji dogmatycznej jest „Sacram Unctione infirmorum” Paweł VI podał nazwę tego sakramentu: Sakrament Chorych, a nie Ostatnie Namaszczenie.

SWII mówi, że przez sakrament cały Kościół poleca chorych Bogu przez uwielbionego i cierpiącego Chrystusa. Celem jest otrzymanie łaski i przyczynia się do naszego zabawienia. Modlitwa za chorych ma bardzo duże znaczenie, przysparza ona wiele dobra Ludowi Bożemu. Niektóre wyznania chrześcijańskie nie przyjmują namaszczenia jako sakramentów.

Mk 6,13 „Wyrzucali też wiele złych duchów, a wielu chorych namaszczali olejem i uzdrawiali.”

Jk 5,14-16 „Choruje ktoś wśród was? Niech sprowadzi kapłanów Kościoła, by się modlili nad nim i namaścili go olejem w imię Pana. A modlitwa pełna wiary będzie dla chorego ratunkiem, a jeśliby popełnił grzechy będą mu odpuszczone”.

Udzielanie sakramentów zarezerwowane jest tylko dla kapłanów nawet w niebezpieczeństwie śmierci.

Materia i forma sakramentu chorych.

MATERIA

Olej z oliwek poświęcony w Wielki Czwartek, od 1972 r w Polsce może to być inny olej pochodzenia roślinnego. Namaszcza się czoło oraz ręce.

Forma została zmieniona przez Pawła VI: „przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże Ciebie łaską Ducha Świętego Amen. Pan, który odpuszcza ci grzechy niech Cię wybawi łaskawi i łaskawie podźwignie. Amen

Celebracja tego sakramentu może być indywidualna lub zbiorowa. Należy zadbać o uroczystą celebrację tego sakramentu w domu, wszyscy domownicy powinni być przy udzielaniu tego sakramentu i modlić się w intencji chorego.

Cele i skutki sakramentu

  1. Przygotowanie na śmierć

  2. Odpuszczenie grzechów lekkich i ciężkich

  3. Trwanie do końca w wierze

  4. Przewrócenie zdrowia i sił fizycznych

Skutki i owoce

  1. Dary Ducha Świętego

  2. Odpuszczenie grzechów

  3. Związanie się z męką i śmiercią Pana Jezusa

  4. Ewentualne przywrócenie zdrowia choremu

  5. Każdy chory ma przysparzać dobra Ludowi Bożemu

  6. Wzrost życia duchowego i nadprzyrodzonego

  7. Umocnienie wiary, nadziei i miłości

Wiatyk - sakrament chorych połączony z Komunią Świętą. Wiatyk to jest pójście do chorego przytomnego, najlepiej jeśli są połączone 3 sakramenty: pokuty, komunii świętej i namaszczenia chorych.

KAPŁAŃSTWO

W ST mamy różnych kapłanów; kapłanów, arcykapłanów. Koncepcja kapł.:

Istnieją 3 rodzaje święceń:

- episkopatu

- prezbiteratu

- diakonatu

tak naprawdę mamy 2 stopnie kapłaństwa. Diakonat od strony dogmatycznej nie jest kapłaństwem. Kiedyś były 2 rodzaje święceń diakonatu: jedni posługiwali do stołu, drudzy posługiwali przy ołtarzu. Diakon nie składa w ścisłym tego słowa znaczeniu składaniem ofiary(Eucharystii).

Sobór Watykański II powrócił do diakonatu stałego (mężczyzna zdrowy psychicznie i fizycznie, samotny lub żonaty), do pomocy w służbie liturgii. Diakonat stały nie prowadzi do prezbiteratu. Ważną rzeczą jest, aby ten człowiek był wykształcony teologicznie(6-10lat), musi mieć także zgodę małżonki(najważniejsza jest rodzina). Dobrze jest gdy ten mężczyzna ma już odchowane dzieci. Wtedy człowiek ten jest też bardziej dyspozycyjny. W Polsce nie ma zbyt dużo diakonów stałych. Jest to spowodowane problemami materialnymi(zazwyczaj diakon pracuje na zasadzie wolontariatu, co zrobić gdy diakon straci pracę? Dla diakona potrzebne jest większe mieszkanie(gdy ma rodzinę) niż dla księdza

Materia sakramentu kapłaństwa(święceń): włożenie rąk bp na głowę wyświęcanego, ta materia została ustanowiona 15.08.1972r.przez Pawła VI: ,,materią jest nałożenie rąk bp na każdego z osobna w milczeniu''. W święceniach biskupich nakłada się ręce na wyświęcanego przez konsekratorów (dziś nie ma już namaszczenia głowy). Dlaczego kiedyś było inaczej? Jeśli diakonat i prezbiterat było to nałożenie rąk a w biskupich nałożenie rąk i namaszczenie aby podkreślić wyższość biskupstwa. Dziś nie ma żadnego uzasadnienia dla rozróżnienia i ,,inności'' święceń.

Forma: są to słowa konsekracji. Miejscem ustanowienia jest modlitwa, celem posługa ołtarza, przyzywa się też Ducha Świętego - z modlitwy nad święceniami diakonatu, święcenia prezbiteratu - odnowić serca, aby pociągali innych do poprawy obyczajów, święcenia biskupie(sakra) wylej na tego moc pochodzącą od Ciebie, niech tworzą Kościół.

Pismo Święte jako fundament pod ten sakrament: kapłaństwo w Nowym Testamencie jest inne w Starym Testamencie, traktuje Jezusa jako proroka, króla i kapłana. Chrystus jest jedynym kapłanem. Z tego powodu, że kapłaństwo czerpie z Jezusa Chrystusa, kapłaństwo nie jest stanem, zawodem, urzędem. Sakrament wyłonił się z działań instytucjonalnych Jezusa i rozwijał się już w czasach apostolskich: 2Tm1,6 „Z tej właśnie przyczyny przypominam ci, abyś rozpalił na nowo charyzmat Boży, który jest w tobie przez włożenie moich rąk”, 1Tm4,14 „Nie zaniedbuj w sobie charyzmatu, który został ci dany za sprawą proroctwa i przez nałożenie rąk kolegium prezbiterów”, 1Tm5,22 „Na nikogo rąk pospiesznie nie wkładaj ani nie bierz udziału w grzechach cudzych?”

Biskupstwo jest uznawane przez Sobór Watykański II jako pełnia kapłaństwa, dlatego że te święcenia dają władzę:

Biskupi jako następcy Kolegium Apostołów są In persona Christi.

Każdy prezbiter powinien być cieniem biskupa - być narzędziem biskupa. Bo właściwie odpowiedzialność za parafię i Kościół ponosi biskup.

Diakonat - są to święcenia, powołani są do: służby słowa, liturgii i posługi charyzmatycznej.

Kapłaństwo wspólne. Wszyscy wierni na mocy chrztu i bierzmowania uczestniczą w misji królewskiej, prorockiej i kapłańskiej Chrystusa, który jest żertwą ofiarną i Głową Kościoła. Cały Kościół jest kapłański. Każdy dodatkowo otrzymuje funkcję według swoich charyzmatów.

Pismo Święte:

1P2,4-5,,wierni stanowią święte kapłaństwo ...mają składać duchowe ofiary”

1P2,9-10,,wy jesteście wybranym plemieniem, narodem świętym, ludem Bogu na własność przeznaczonym''

Ap1,5-6,,chrystus przez krew uczynił nas uczestnikami kapłaństwa, kapłanami...''

Ap5,10 „i uczyniłeś ich Bogu naszemu królestwem i kapłanami, a będą królować na ziemi.”

Tak pojęte kapłaństwo ma charakter duchowy.

Skutki kapłaństwa ministerialnego:

MAŁŻEŃSTWO

Małżeństwo jest podstawą rodziny. Jest sakramentem ,,społecznym'', w służbie dla wspólnoty. Małżeństwo jest to związek dwóch osób płci przeciwnej. Oboje małżonkowie są odpowiedzialni za zbawienie swoich współmałżonków. Instytucja małżeństwa jest cząstką ekonomii zbawienia. Przez narodzenie możliwe jest zbawienie, gdyby nie pocznie się dziecko nie będzie zbawienia. Do tego wątku ekonomii dochodzimy...

Wg nauki katolickiej:

Istota małżeństwa. To przymierza zawierana między dwojgiem osób z woli Chrystusa dlatego małżeństwo udzielane jest przez Boga. Sakrament jest niezniszczalnym znakiem miłości Chrystusa do Kościoła.

Materia sakramentu. Materi nie można sprowadzać tylko do ciała bo biorą w niej udział dwie osoby. W dalszym znaczeniu jest to mężczyzna i kobieta. Bliższe znaczenie: zespół cech: zespół możności dzięki którym małżeństwo może zrealizować się w pełnym znaczeniu(psychicznej, somatycznej i personalnej). Małżeństwo mogą zawrzeć osoby ochrzczone, musi być wolność wyboru, nie może być przeszkody ze strony prawa naturalnego i kościelnego.

Formą sakramentu jest wola(zgoda) wyrażona przez dwojga małżonków na zewnątrz i wewnątrz Kościoła i wobec świadków.

Szafarz sakramentu. Jedni przyjmują że Kościół, inni że małżonkowie. Przyjmuje się, że szafarzami są współmałżonkowie na płaszczyźnie Kościoła. „Prawdziwa miłość włącza się w miłość Bożą”.

Cele małżeństwa:

Protestanci uważają małżeństwo za rzecz świecką.

Do istoty sakramentu potrzebny jest:

Małżeństwa między narzeczonymi innych wyznań możliwe, ale muszą oboje zadeklarować jedność i nierozerwalność małżeństwa. Strona katolicka dodatkowo musi zobowiązać się do wychowania po katolicku dzieci. Sakrament jest sakramentem, dla tych, którzy ten sakrament uznają.

Kościół domowy - rodzina jako najmniejsza komórka Kościoła. Rodzice dają dzieciom życie, uczą je modlić się.

Przymioty małżeństwa:

  1. sakramentalność

  2. nierozerwalność

  3. rodzinność

  4. nastawienie na przyszłość

  5. budowanie domu(?!)

EUCHARYSTIA

Eucharystia jest dziękczynieniem, wyrazem wdzięczności Bogu(Łk 22,19„Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc: To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę!” ; 1Kor 11,24 „ i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: To jest Ciało moje za was [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę!”). Eucharystia ma wiele nazw ukazujących jej cząstkę ponieważ sedno jest nie do ujęcia: Ostatnia Wieczerza, Łamanie chleba, Sakrament Ołtarza, Zgromadzenie Eucharystyczne, Święta Uczta, Msza Święta - missio - posłanie wiernych, aby wypełniali swoje powołanie.

Ustanowiona została bezpośrednio przez Jezusa Chrystusa i nie było to w zasadzie nigdy kwestionowane(SW II. KL 47; LG 11; KKK 1322-1327).

  1. Problem obecności Jezusa pod postaciami chleba i wina

  2. Eucharystia jako ofiara

  3. Eucharystia jako sakrament

Ad. 1 - Problem obecności Jezusa pod postaciami chleba i wina

Chrystus jest obecny w Eucharystii Kościołotwórczo(Mt 18,23 „ Dlatego podobne jest królestwo niebieskie do króla, który chciał rozliczyć się ze swymi sługami.”). Chrystus obecny jest w modlitwie, przez naszą wiarę przez miłość Ojca i Syna w Duchu Świętym, w swoim Słowie(stół słowa ma nas przygotować do stołu ofiary), w Magisterium Kościoła, w Liturgii Kościoła.

Jak jest Chrystus obecny w Eucharystii? Vere realite substancialite. Jest obecny cały, jeden w dwóch naturach(wraz z Ciałem i Duszą).

Vere - Chrystus nie jest obecny tylko w znaku, ale jest prawdziwie(Zwinglich - przeciw)

Realite - chleb jest Ciałem Chrystusa a nie tylko obrazem Chrystusa(Oekolampadius -przeciw)

Substancialite - Chrystus jest obecny substancjalnie, jest byt(Kalwin - przeciw)

Fundamenty biblijne pod Eucharystię:

  1. zapowiadające - J6

  2. o ustanowieniu Eucharystii - Mt 26,26-28 „A gdy oni jedli, Jezus wziął chleb i odmówiwszy błogosławieństwo, połamał i dał uczniom, mówiąc: Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje. Następnie wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie, dał im, mówiąc: Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów”; Mk 14,22,24 „A gdy jedli, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał i dał im mówiąc: Bierzcie, to jest Ciało moje. Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie dał im, i pili z niego wszyscy. I rzekł do nich: To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana.”; Łk 22,19-20 „Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc: To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę! Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana”; 1Kor 11,23-25 „ Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: To jest Ciało moje za was [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę! Podobnie, skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę!”

  3. o uczestnictwie w Eucharystii - 1Kor 10,14-21 „Dlatego też, najmilsi moi, strzeżcie się bałwochwalstwa! Mówię jak do ludzi rozsądnych. Zresztą osądźcie sami to, co mówię: Kielich błogosławieństwa, który błogosławimy, czy nie jest udziałem we Krwi Chrystusa? Chleb, który łamiemy, czyż nie jest udziałem w Ciele Chrystusa? Ponieważ jeden jest chleb, przeto my, liczni, tworzymy jedno Ciało. Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba. Przypatrzcie się Izraelowi według ciała! Czyż nie są w jedności z ołtarzem ci, którzy spożywają z ofiar na ołtarzu złożonych? Lecz po cóż to mówię? Czy może jest czymś ofiara złożona bożkom? Albo czy sam bożek jest czymś? Ależ właśnie to, co ofiarują poganie, demonom składają w ofierze, a nie Bogu. Nie chciałbym, byście mieli coś wspólnego z demonami. Nie możecie pić z kielicha Pana i z kielicha demonów; nie możecie zasiadać przy stole Pana i przy stole demonów.”;

1Kor 11,28nn „Niech przeto człowiek baczy na siebie samego, spożywając ten chleb i pijąc z tego kielicha.”

Teologii łatwiej jest powiedzieć czym Eucharystia nie jest niż czym jest: nie jest to obecność symboliczna, Chrystus nie jest w Eucharystii jak dziecko, nie podlega analizie chemicznej.

Źródła obecności Chrystusa w Eucharystii:

Przed i po konsekracji widzimy, że rzeczywistość się nie zmienia, ale po konsekracji istnieje cały Chrystus na mocy słów i dzięki Duchowi Świętemu(epikleza), dzięki unii hipostatycznej - w komunii znajduje się bóstwo. Współprzenikanie - Chrystus obecny przed i po podzieleniu w całości: cały w całości i cały w częściach.

Transignifikacja - zmiana znaczeń

Transfiznalizacja - zmiana celu, przeznaczenia. W ten sposób Ciało Chrystusa jest darem. Chleb na ołtarzu jest uosobieniem Chrystusa.

Transcentacja - przemiana bycia, zmiana jednego bytu w drugi byt. Ujęcie mistyczne

Paweł VI zarządał zatrzymania się nad transubstantacio(Misterium fidei).

Ad.2 Eucharystia jako ofiara

Eucharystia jest określana jako sacrifificium(ofiara) misssa - pojawia się dopiero w IV wieku. Miała oznaczać coś co zostało już dokonane. Na Wschodzie inne nazwy: czynienie tajemnicy, wykonywać rzeczy tajemne, czynności święte, sprawowanie urzędu lub czynności. Nazwy jednak są drugorzędne. Z tych nazw nie dowiemy się istoty Eucharystii.

Podstawy w PŚ: ofiara to oddanie siebie lub rzeczy Bogu przez ustanowiony akt dokonany przez konkretną osobę.

Luter stwierdził, że Msza jest ofiarą, gdzie obecny jest Chrystus(później Go nie ma). Kalwin odrzuca przeistoczenie i ofiarę - ludzie gromadzą się aby przyjmować Jezusa przez Jego moc i siłę.

Chrystus bazując na Pasze czyni ofiarę do której potrzebna jest konkretna osoba - kapłan. Melchizedek ze ST jest prototypem ofiary Chrystusa. Hbr 5,6-10 „ jak i w innym /miejscu/: Tyś jest kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka. Z głośnym wołaniem i płaczem za dni ciała swego zanosił On gorące prośby i błagania do Tego, który mógł Go wybawić od śmierci, i został wysłuchany dzięki swej uległości. A chociaż był Synem, nauczył się posłuszeństwa przez to, co wycierpiał. A gdy wszystko wykonał, stał się sprawcą zbawienia wiecznego dla wszystkich, którzy Go słuchają, nazwany przez Boga kapłanem na wzór Melchizedeka.”;

Mt 16.26-28 „Cóż bowiem za korzyść odniesie człowiek, choćby cały świat zyskał, a na swej duszy szkodę poniósł? Albo co da człowiek w zamian za swoją duszę? Albowiem Syn Człowieczy przyjdzie w chwale Ojca swego razem z aniołami swoimi, i wtedy odda każdemu według jego postępowania. Zaprawdę, powiadam wam: Niektórzy z tych, co tu stoją, nie zaznają śmierci, aż ujrzą Syna Człowieczego, przychodzącego w królestwie swoim.”;

1Kor 10,11 „ A wszystko to przydarzyło się im jako zapowiedź rzeczy przyszłych, spisane zaś zostało ku pouczeniu nas, których dosięga kres czasów”.

Didache naucza, że charakter ofiarniczy jest od samego początku sprawowania Eucharystii.

Natura Mszy Świętej:

Msza Święta jest niekrwawą ofiarą Chrystusa wraz z Kościołem sprawowana pod postaciami chleba i wina:

  1. jest czymś co jest w relacji do ofiary Chrystusa na Krzyżu.

  2. jest czymś co jest współdziałaniem z Odkupicielem

  3. Jezus jest Najwyższym Kapłanem i jedynym Pośrednikiem(Chrystus podczas każdej Mszy składa ofiarę poprzez konkretnych ofiarników)

  4. Człowieczeństwo jest przedmiotem ofiary, podmiotem ofiary jest Chrystus - Żertwa.

Ofiara na krzyżu jest ofiarą pierwotną, a msza święta jest odtworzeniem. Chrystus raz złożył ofiarę, a Msze sprawuje się często. Ofiara krzyża - krwawa w przeciwności do ofiary Mszy.

Chrystus ofiaruje każdą Mszę Świętą - przewidział wszystkie Msze i ofiarował Bogu.

Msza Święta a kapłaństwo.

Jedynym kapłanem jest Chrystus, a ryt zewnętrzny może być sprawowany przez ludzi na mocy święceń. Msza i kapłaństwo są ze sobą nierozerwalne. Każdy uczestniczy we Mszy na tyle na ile składa ofiarę ze swego życia.

Waldensi - uważali, że mszę można sprawować tylko w stanie łaski uświęcającej.

Protestanci - przyznają władzę sprawowania Eucharystii osobie wyznaczonej przez gminę.

Warto przyjmować komunię św. w jakieś konkretnej intencji.

1P 2,5 „wy również, niby żywe kamienie, jesteście budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo, dla składania duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa.” - ofiary duchowe

Cele Mszy Świętej:

  1. wielbienie Boga

  2. dziękczynienie Bogu

  3. prośba

  4. przebłaganie za grzechy

Owoce Mszy Świętej:

Wszystkie owoce wynikają z ofiary Chrystusa, a także z ofiary całego Kościoła. Rodzaje owoców ze względu na ofiarujących:

Ad. 3. Eucharystia jako sakrament

Dzisiaj nie można rozdzielać Eucharystii od Mszy Świętej. Ponieważ Eucharystia jest pokarmem istnieje materia i forma.

Materia: chleb pszenny, przaśny, nie kwaszony na Zachodzie i chleb kwaszony na Wschodzie, wino gronowe(czerwone, białe - wytrawne)

Forma: słowa wypowiedziane przez Chrystusa na Ostatniej Wieczerzy. Kościół Wschodni uważa za formę słowa epiklezy. Dziś Kościół Zachodni uważa za formę epiklezę i słowa wypowiedziane przez Chrystusa.

Signum tantum - postać chleba i wina

Res et sacramentum - rzecz, która oznacza znak tego co będzie

Res tantum - rzecz sama ostatecznie oznaczona

Eucharystia jest czymś co przybliża do nieba i dokonuje się stale w nas(na ołtarzu świata). Jest pokarmem na nieśmiertelność.

Skutki Eucharystii:

  1. podtrzymuje i rozwija życie nadprzyrodzone

  2. zadatek zmartwychwstanie i życia wiecznego

  3. jednoczy w Kościele, tworzy Kościół

  4. oddala nas od grzechu

  5. daje radość i pokój

„Jeżeli nie będziecie spożywali Ciała Syna Człowieczego i nie będziecie pili Krwi Jego, nie będziecie mieli w sobie życia” (J 6,53)

31


Wyszukiwarka