prawa człowieka do druku, Prawa człowieka


Human Rights (Thomas Paine wymyślił) - ludzkie uprawnienia (w takiej formule termin pojawił się w Deklaracji PC i Obywatela) Nie jest to określenie ściśle prawnicze, może być pojmowane filozoficznie. Termin ten pojawił się w 18 wieku czyli relatywnie niedawno.

Człowiekiem jest się od narodzin do śmierci, ale doktryny prawne niektórych krajów zakładaja że Prawo do życia może być uchylone i można człowieka zabić, takie praktyki były do niedawna w Europie (np.w procesie Norymberskim po 2 wojnie światowej prawo do życia dla niektórych było uchylone tj. kara śmierci) I znów jest spór czy prawo do życia należy się człowiekowi zależnie od tego co zrobi czy niezależnie

3 generacje PC

- prawa i wolności osobiste i polityczne

- społeczne, ekonomiczne i kulturowe (Meksyk wprowadzil jako pierwszy)

- zbiorowe (solidarnościowe) jak prawo do pokoju czy rozwoju

Na Prawa Człowieka składają się np.:

1) Prawo do Wolności, którą można jednak ograniczyć czyli nie jest absolutne np. aresztowanie

- w 13 wieku w Wielkiej Karcie Swobód w WB unormowano zakaz pojmowania bez uzasadnienia

- w 15 wieku hasło „Nie można człowieka porwać bez wyroku sądowego”

- prawo do wolności było również ograniczane przez feudalizm (jedni ludzie mieli inne prawa niż inni np. w Japonii tych nieuprzywilejowanych traktowano jako własność tj praktycznie niewolnictwo)

- w 1964 w USA zniesiono segregacje rasową

- rewolucja francuska zniosła niewolnictwo, ale potem przywrócono na kilka lat

- pierwszy kraj w Europie który efektywnie zniósł niewolnictwo to WB w 1833 (najpóźniej kraje iberyjskie w latach 70' 19 wieku)

2) Prawo do Równości (praw czy wobec prawa), to również unormowano relatywnie niedawno

- w 1973 Szwajcaria dopiero wprowadziła prawo głosowania dla kobiet

- dopiero po rewolucji młodzieżowej w 1968 zaczęły upadać ograniczenia wobec decyzji kobiet za kogo wychodzą

To wszystko relatywizuje PC - Czy Europa była ich promotorem ? - niekoniecznie, 500 lat pne cesarz Persji był pierwszym władcą który częściowo zniósł niewolnictwo. Europa powinna jednak uczyć innych odnośnie PC, szczególnie cywilizacje czy państwa które są dużo młodsze od europejskich

To czynniki kulturowe sprawiły że PC w Europie stały się popularniejsze, posiadają 3 elementy:

- etyka judeochrześcijańska (to co wypływa z judaizmu i postjudaizmu)

- grecka estetyka (poszukiwani piękna i doskonałości)

- rzymska doktryna prawa (wszystkie prawa można skodyfikować)

Ważna też była wiara w jednego, konkretnego Boga - tam gdzie panował ateizm nie było raczej zasad humanizmu.

Wierzący wierzyli że oprócz praw naturalnych, istniały prawa odgórne boskie, czyli były niektóre prawa ważniejsze niż prawa świeckie.

PC może podzielić na 2 kategorie:

- prawa od (ktoś nam czegoś nie zrobi, są łatwiejsze do egzekwowania)

- prawa do (są trudniejsze do egzekwowania)

Koncepcja Prawa Naturalnego

Cesarz Justynian je uznał i uważał że możemy sobie stanowić prawa ale mamy już kodeks praw, pochodzących od Boga. Dobre prawa to te które konkretyzują prawa natury.

W koncepcji PC jest pewien problem bo na początku jest założenie że z samego faktu urodzenia jakieś prawa nam się należą, ale nie jest tak wszędzie - jest problem szerzenia PC, w niektórych społecznościach jest/było to kulturowo obce (np. kultura azjatycka twierdziła że dziecko nie jest człowiekiem, tj nie posiada tych praw)

Dyskryminacja - że ktoś ma mniejsze uprawnienia ze względu na jakąś ceche (zła płeć, kolor skóry, zła orientacja czy wiara)

Jak ktoś się urodził w rodzinie rolników to podchodził pod prawa rzeczowe, jak ktoś się urodził w rodzinie szlacheckiej to podchodził pod prawa polityczne. W 19 wieku w Europie były jeszcze cenzusy (majątkowe, wykształcenie, urodzenie) dotyczące prawa do głosowania. Ogólnie - nieposzanowanie PC bierze się często ze złej woli ludzi którzy ograniczali innym prawa, a nie przez instytucje państwowe.

1910 Paryż - przyjęto Konwencje o zakazu niewolnictwa ludności białej (niby ochrona PC ale przejaw dyskryminacji)

Ogólnie to Europa którą się uważa za kolebke PC, zafundowała ludziom nierzadko największe cierpienia związane z łamaniem Praw Człowieka. A jeśli ktoś z poza Europy nie chce podpisac pewnego pakietu PC to ma ku temu powody, mniej lub bardziej racjonalne. Nie zawsze to co dobre dla nas, jest dobre dla innych.

PC od sfery intelektualnej do wykonawczej

- Hugo Grocjusz, John Locke i Thomas Moore (uruchomili specyficzną szkołe myślenia angielską)

- Paweł Włodkowic na Soborze w Konstancji w 15 w. miał wpływ na prawa mniejszości religijnej, unormowanie wolności religijnej dotyczyło styczności europy ze światem muzułmańskim (aby Ci nie dyskryminowali chrześcijan np. w Turcji czy Francji, ale często to było tylko instrumentem polityki zagranicznej - PC często są takim instrumentem czy pretekstem)

- prawa mniejszości religijnych przeniknęły potem na normowanie praw mniejszości etnicznych (np. małe traktaty wersalskie nie obowiązywały mniejszości etnicznych w zachodniej europie

Karta Narodów Zjednoczonych - co mówi o PC ?

Jest to dokument uniwersalny i obowiązuje każdego kto jest sygnatariuszem.

Art. 1/3 (cele) - popierać PC i zachęcać do poszanowania (czyli nie przestrzegać czy zmuszać), czyli to miękkie i nieprecyzyjne gwarancje PC. Nie dają podstaw do egzekucji tych praw

Art. 2/7 (zasady) - żaden artykuł karty nie dotyczy kwestii wewnętrznej kompetencji kraju, dlatego siłą rzeczy aspekt PC systemu międzynarodowego. Ogólnie większość problemów PC dotyczy systemu wewnętrznego krajów i taki punkt w karcie mówi że na mocy karty państwo może powiedzieć `'to nie jest wasza sprawa''

Jest jeden sposób pośrednio wywiedziony z karty który pozwala NZ zrobić coś państwu które łamie PC.

Mówi o tym rozdział 5 o RB - Rada może interweniować na wszelkie sytuacje które mogą stanowić zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Czyli jeśli Rada zinterpretuje że naruszenie PC zagraża pokojowi to może zadziałać.

Czysto teoretycznie - jeśli istnieje masowe naruszenie PC i RB powie że to zagrożenie dla pokoju, wtedy teoretycznie może nałożyć na kraj sankcje zbrojne. Były przyjmowane np. rezolucje na RPA ws. apartheidu

Co ciekawe w Powszechnej Deklaracji PC jest mowa Narody Zjednoczone zapewniły poszanowanie PC - co jest mocnym nadużyciem, które może służyć przyspieszeniu załatwiania kwestii PC.

SYSTEM UNIWERSALNY PC ,A SYSTEM EUROPEJSKI

(Międzynarodow Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966 Nowy Jork

(Europejska Konwencja o Ochronie PC i Podstawowych Wolności 1950 Rzym)

PRAWO DO ŻYCIA - w Pakcie w art. 6 , w Konwencji w art. 2.

Pakt nie bierze na siebie przepisów szczegółowych, a mówi że ustawy wewnętrzne mają to regulować i chronić samowolne pozbawienie życia (samowolnie oznacza że między obywatelami, ale w świetle prawa pozbawienie życia, nie jest tu wprost zakazane)

Ale potem dodany 2 protokół w 1989 - mówi że kraj który ratyfikował protokół (ratyfikacja nie jest konieczna), nie wykona kary śmierci oraz że będzie się starać stopniowo znosić prawnie wykonywanie kary śmierci.

Ten protokół przewiduje też wyjątek czyli państwo może dać `'zastrzeżenie'' - że z zakazu kary śmierci może być wyłączony przypadek dotyczący czasu wojny i najpoważniejszych przestępstw wojennych

Pakt również mówi że niezależnie od regulowań wewnętrznych to jest prawo do ułaskawienia z kary śmierci (nawet jak jesteśmy skazani to PM nam daje prawo rozpatrywania i ewentualnej amnestii - w PL np. ułaskawienie daje Prezydent)

Pakt mówi też że kara śmierci nie będzie wykonywana wobec osób niepełnoletnich i kobiet w ciąży

NATOMIAST w Europejskiej Konw.o ochr.PC.i.podst.woln jest protokół 2 o zniesieniu kary śmierci i protokół 13 o zniesieniu we wszystkich okolicznościach

Czemu jest taki podział na Pakt praw obywatelskich i politycznych ORAZ Pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych

Prawa 1 Generacji - obywatelskie, polityczne i fundamentalne

Prawa 2 Generacji - ekonomiczne, społeczne, kulturalne

Podział wynika z pewnego poglądu że jedne są nadrzędne nad drugimi.

Równoległe do prądu demokratyzacji opartej na wolności, w Europie rozwijała się inna myśl która mówiła o innych prawach.

Powszechna Deklaracja PC z 1948 zawierała obydwa zestawy praw, a Pakty dopiero w 1966 (ratyfikowane po 10 latach) - taka długa przerwa bierze się z tego że był konflikt zachodu (zwolennicy 1 generacji) i wschodu (zwolennicy 2 generacji) [np. Chiny ratyfikowały 2 generacje a 1 nie]

Pierwszy raz standarty prawne dotyczące 2 Generacji to 1919 r.

Czyli to nie jest tak że ludzkość najpierw zajęła się prawami politycznymi a potem ekonomicznymi.

Ogólnie więc - kraje zachodu prymat dla 1 Generacji, a kraje wschodu i rozwijające się to prymat 2 Generacji - które pozwalają na minimum egzystencjonalne, a potem dopiero można zajmować się politycznymi ect. Dla zachodu prawa obywatelskie i polityczne przysługują każdemu i trzeba było je unormować w prawie międzynarodowym.

W NZ przez pierwszy okres zimnej wojny (lata 50 i 60) dominowały państwa zachodnie i to one narzucały rytm i były decydujące wobec stanowionych regulacji. Nieprawdą jest to co niektórzy mówią że były one liberalne i olewały prawa gospodarcze i społeczne (Unesco,WTO,MOP ..)

W latach 60 to był ostatni moment aby uchwalić coś korzystne dla nich, dlatego Pakty wtedy powstały (chociaż już widać wpływy komunistyczne w drugich paktach tj gospodarczych)

Co wtedy było w Europie jeśli chodzi o regulacje

System Europejski paradoksalnie lepiej reguluje kwestie gospodarcze, społeczne i ekonomiczne (m.in. w wielu krajach europejskich od lat 40' komuniści i lewicowcy stanowili znaczące grupy polityczne), Europejska Karta Społeczna to 1961 rok w Turynie

W Pakcie politycznym jest zapewnienie i przestrzeganie tych praw i zalecenie aby kraje tworzyły prawo realizujące pakt, natomiast w Pakcie gospodarczym jest mowa o staraniu się i stopniowego wdrażania praw (a nie od razu) - to widać jaka jest różnica odnośnie praw politycznych i gospodarczych (polityczne to `'prawa od'', gospodarcze to `'prawa do'' które są trudniejsze do zrealizowania).

Ponadto doktryna liberalna mówi o małej ingerencji kraju w gospodarke -> stąd mniejsza skuteczność praw zapisana w prakcie gospodarczym. Na prawa polityczne można się powołać, można skarżyć ect - na gospodarcze nie można się powołać, nie ma systemu sądowniczego i ogólnie opcji dociekania się tych praw. Kraje są więc rozliczane z dobrej intencji, a nie z faktycznego przestrzegania - mechanizmy kontrolne mają luźny charakter.

W Systemie Uniwersalnym kontrola praw gospodarczych:

Państwo co 5 lat ma dać sprawozdanie z wypełnienia praw na ręce Sekretarza Generalnego NZ, który nic wielkiego z tym nie robi, tylko przekierowuje to ECOSOCu, która powinna wyłonić ciało które będzie zajmować się tymi kwestiami, ale długo tego nie robiła więc zrzucała wszystko na Komisje PC. W którymś momencie ECOSOC w 1987 powołała Komitet Spraw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. którzy ekspercko czytają te sprawozdania. Czyli te kwestie do 87' trafiły do Komisji PC, a potem do Komitetu, który sobie debatuje i ewentualnie wzywa kraj na przesłuchanie. Przyjeżdża delegat z danego kraju , odpowiada na pytania i przyjmuje zalecenia - to wszystko ma bardzo mało restrykcyjny charakter !!

W Systemie Europejskim kontrola (Rada Europy) praw gospodarczych:

Państwo co 1 lub 2 lata ma dac sprawozdanie które idzie do Sekretarza Generalnego RE, który kieruje ją do Komitetu Ekspertów, który debatuje i rozpatruje, i dalej daje do Zgromadzenia Parlamentarnego. Komitet Ekspertów daje swój raport to Komitetu Rządowego ds.społecznych, ci znów tworzą raport który trafia na Komitet Ministrów (msz krajów europy) i on kombinuje co dalej z tym zrobić - jeśli są poważne naruszenia to dają zalecenia do państwa (poprzez głosowanie kwalifikowaną większością głosów) - to też jest mało restrykcyjne !!

Pojawiła w europejskim systemie instytucja Skargi Zbiorowej (podstawowa różnica między systemami):

- pozarządowe organizacje afirmowane przy RE mogą składać

- skarga trafia do Sekretarza Generalnego, a potem do Komitetu Ekspertów który sprawdza czy spełnione wymogi formalne

- potem raport do Zgromadzenia Parlamentarnego ect , tak samo jak w kontroli

Europejska Karta Społeczna 1961 Turyn - główny instrument prawny zapewniający spojność społeczną

- podmiotem norm obywatele krajów i cudzoziemcy z krajów które ją ratyfikowały (czyli większość europejczyków)

- to socjalny odpowiednik europejskiej Konwencji o ochronie PC i podst wolności

- określa prawa i wolności ekonomiczne i społeczne obywateli oraz mechanizm kontrolny (kraje RE)

- prawa jak do mieszkania, zachowania zdrowia, dostępu do edukacji, zatrudnienia, ochrony prawnej i socjalnej ect

- karta i jej protokół dodatkowy z 1988 to dwie samodzielne UM gwarantujące prawa socjalne

- dwie główne grupy praw to prawa związane z warunkami pracy i spójnością społeczną oraz grupa z m.in. prawem do ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego

- zrewidowana w 1996 i lista artykułów z 19 do 31

Relacje między systemem uniwersalnym, a europejskim - w kwestii praw kobiet, dzieci, niepełnosprawnych, pracowników migrujących.

Generalnie oba systemy są do siebie podobne, mają podobne standarty, ale jeśli chodzi o kobiety dzieci ect to uniwersalny mógłby istnieć bez europejskiego. W europejskim systemie w powyższych dziedzinach nie mamy całościowego rozwiązania konwencyjnego.

Konwencja o likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979 Nowy Jork

Konwencja o prawach dziecka 1989 Nowy Jork

Konwencja praw osób niepełnosprawnych 2006 Nowy Jork

-- to wszystko są rozwiązania uniwersalne -

Po stronie europejskiej (Rada Europy) natomiast szczegułówe jak np.

Konwencja o adopcji dzieci (przysposobienia) z 1993

- aby rozwiązać problemy adopcyjne

- dziecko adoptowane przez ludzi z innego kraju to problem z obywatelstwem

- organy państwowe muszą wydać pozwolenie na wyjazd dziecka

- na mocy tej konwencji o tym czy dziecko może być adoptowane orzeka państwo przyjmujące które wystawia certyfikat odpowiedniości danej rodziny

Wniosek jest taki że system europejski przyjmuje jako postawy standarty tworzone przez Narody Zjednoczone, a sam przyjmuje tylko szczegółowe rozwiązania. Ogół praw pozostaje na poziomie europejskim.

Konwencja o prawach dziecka 1989 (prawie wszystkie kraje ratyfikowały)

Art. 1 to definicja dziecka czyli istota ludzka poniżej 18 lat chyba że zgodnie z prawem uzyska pełnoletniość

- nie można powoływać do wojska do 15 roku życia

- dzieci traktowane bez dyskryminacji

- państwa mają dopasowywać prawo wewnętrzne do zapisów konwencji

- państwa zobowiązują się do podjęcia określonych działań administracyjnych aby realizować konwencje

- państwo musi dbać o tożsamość, obywatelstwo itp. Dziecka (nie może go naturalizować)

- państwo musi dbać o prawa każdego dziecka niezależnie od narodowości ect

- dziecko ma prawo znać swoich rodziców o ile to możliwe

- kwestie powołania do wojska to 1 protokół reguluje że - podniesiono wiek do 18 lat, ale może wcześniej jeśli świadomie zdecyduje i będzie zgoda opiekunów

Ogólnie dziecko to człowiek który niezależnie od warunków i okoliczności powinien dostać wsparcie od każdego.

Ma dostać full ochrony i pomocy.

Większość krajów ratyfikowało bo wstyd nie podpisać, to by oznaczało po prostu że nie chce się bronić praw dziecka.

Kto nie podpisał jest napiętnowany

Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979

Na początku kobiety chciały upodmiotowienia (np. prawo do wyboru partnera życiowego, pełne prawo do edukacji)

Tego rodzaju prawa kobiety uzyskały w Europie Zachodniej w połowie 19 wieku

Ogólnie Europa kontynentalna była szybsza niż wyspy brytyjskie w ustalaniu praw

Sufrażystki chciały prawa do głosu na równi z mężczyznami (najpóźniej Szwajcaria 1973)

Konwencja:

- prawo głosu

- czynne i bierne prawo wyborcze

- państwo zmieniają prawo wewnętrzne do zastosowań konwencji

- prawa polityczne ogólnie (zrzeszanie, stowarzyszanie ect)

- zakaz zmuszania do prostytucji (a nawet jak się zgodzi to nie można w tej `roli' wyjeżdżać do innego kraju)

- zmiana społecznych wzorców dot. mężczyzn i kobiet

Konwencja praw osób niepełnosprawnych 2006 - stwarzanie sytuacji aby niepełnosprawni nie czuli się inny

W jakiej UM jest zawarta regulacja dotycząca mniejszości - Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych art. 27:

`'W Państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne lub językowe, osoby należące do tych mniejszości nie mogą być pozbawione prawa do własnego życia kulturalnego, wyznawania i praktykowania własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem wraz z innymi członkami danej grupy'' - z tego można wyciągnąć 2 rzeczy:

- nie ma tam sformułowania mniejszości `'narodowej''

- zawarte są prawa dla innych mniejszości ale nie mają prawa do komunikowania się własnym językiem z władzami publicznymi, oraz nie ma prawa wyciągania uprawnień z praktykowania własnej Religi, ogólnie tendencja jest taka aby tym mniejszościom nie przeszkadzać, wszystko mogą robić co chcą ale we własnym zakresie - czyli umowa ta nie stawia tych mniejszości na priorytetowej pozycji

Idea mniejszości narodowej pierwszy raz narodziła się w:

- pierwsza taka figura prawna to dokument ustanawiający Austro-Węgry

- małe Traktaty Wersalskie były przełomem, które mimo że były ograniczone geograficzne (dotknęły państwa pokonane z Europy wschodniej i środkowej), ale dotykały materii głębszej czyli dyskryminacji - takiego rozwiązania po 2 WŚ nie powtórzono

- dziś jedyną rzeczą która chroni mniejszości to art. 27 Paktu czyli pod tym względem Europa ma braki

Czemu obserwując Jugosławie kraje uznały że warto podpisać tego rodzaju umówy:

Europejska Karta języków regionalnych lub mniejszościowych 1992

Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych 1995

Konwencja Ramowa mówi że regulacje zapisane w dokumencie, mogą iść dalej.

Preambuła

Odrębność i bogactwo kulturowe jest samo w sobie (kraje to zapisały bo zauważyły że ta odrębność zbyt szybko ginie)

Burzliwe wydarzenia historyczne udowadniają że ochrona mniejszości narod. niezbędna dla stabilizacji, demokracji i pokoju

(kraje uznały że ochrona mniejszości może się opłacać bo one i tak istnieją i będą istnieć, więc nadanie im ram prawnych stworzy poczucie bezpieczeństwa, nie będą one funkcjonowały w szarej strefie; nałożyć również na nie pewne zobowiązania np. do przestrzegania prawa krajowego o czym mówi art. 20.)

Różnica między Konwencją Ramową a Kartą Języków Mniejszościowych ?

- Karta jest bardziej szczegółowa niż Konwencja Ramowa i mówi o drobniejszej kwestii dotyczącej mniejszości, bo łatwiej się zgodzić najpierw na jedną rzecz

- W Karcie kraje mogą wybierać co przestrzegać a w Ramowej trzeba przestrzegać wszystkiego

- Konwencja opierą się na podstawie państwowych regulacji natomiast Karta ma sporo definicji (definicje języka, terytoria ect)

Pozytywna Dyskryminacja - że daje się mniejszości więcej praw niż większości (zbyt dużo niż się należy), w umowach nie jest to określane jako dyskryminacje bo źle się nie kojarzy i jest często zapisywane w ten sposób że: dane działanie, na mocy traktatu nie jest uznawane za dyskryminacje

Po co mniejszości narodowej takie umowy jak Karta czy Konwencja ?

- pomaga im w oświacie (możliwość nauki swojego języka czy prawo tworzenia szkół prywatnych)

- tworzenie stowarzyszeń

- kwestie administracyjne (np. oficjalne uznanie ich nazwisk)

- aby np. proces sądowy odbył się w języku narodowym, lub choćby miał tłumacza czy dokumenty we własnym języku

PRAWA MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH

Mniejszość narodowa to figura prawna która występuje w konwencjach.

Wszystkie Konwencje przyznają prawa członkom tych grup a nie całym grupom.

Art. 3 Konwencji ramowej o mniejszościach 1995 mówi że każda osoba ma prawo decydować czy należy do takiej mniejszości czy nie. Ale pojawia się pytanie, jak stwierdzić istnienie takiej mniejszości -> to państwo uznaje czy na jego terytorium istnieje jakaś mniejszość. Nie ma międzynarodowej definicji mniejszości narodowej, więc kompetencja da pozostaje państwu.

Jak prawa mniejszości były by regulowane bez

Konwencji Ramowej o ochronie mniejszości 1995

Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych 1992:

- konflikty zbrojne na tle mniejszościowym

- mniejszości mogą domagać się roszczeń

Mniejszość narodowa można definiować jako mały naród - a każdy naród ma prawo do samostanowienia (w tym może być problem). Jeśli państwo uzna jakąś mniejszość może potem mieć problem bo mogą pojawić się nacjonalistyczne tendencje (np. 20-21 art. Konwencji Ramowej mówi że mniejszości mają funkcjonować według PM, ale ciężko określić co ważniejsze, prawo do samostanowienia czy integralność państwa ect.)

Największą porażke w tym względzie ponieśli Hiszpanie którzy poszli na duże ustępstwa, a większość tych grup na terenie hiszpański posuneło się do eskalacji.

Kwestie mniejszości narodowych uregulowano pierwszy raz dopiero w Europie w latach '90 (duży wpływ miała na to wojna w Jugosławii). Wcześniej w czasie zimnej wojny państwa narodowe nie chciały słyszeć o przyznaniu praw mniejszościom narodowym, co było echem 2 wojny. Ten przełom w latach 90 to też nie od razu, najpierw uregulowano kwestie języków, a dopiero później stopniowo inne elementy.

W jakiej UM jest regulacja dotycząca mniejszości - Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych art. 27: `'Państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne lub językowe, osoby należące do tych mniejszości nie mogą być pozbawione prawa do własnego życia kulturalnego, wyznawania i praktykowania własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem wraz z innymi członkami danej grupy'' - można z tego wyciągnąć 3 ważne rzeczy:

Kiedy narodziła się w Europie idea mniejszości narodowej ?

- pierwsza figura prawna pojawiła się w dokumencie ustanawiającym Austro-Węgry

- przełomem małe

LUDOBÓJSTWO

W statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego nie ma definicji zbrodni o agresji, ta zbrodnia będzie karana dopiero po jej zdefiniowaniu

W prawie wewnętrznym coś takiego jak zbrodnia jest sytuacją oczywistą , w PM kwestia karania państwa jest obca, można co najwyżej karać jednostki reprezentujące państwo - a karać jednostki za zbrodnie (ludobójstwo ect) jest trudne.

Jedyne kary dla państwa to np. sankcje gospodarcze, wykluczenie z organizacji czy potępienie przez środowisko międzynarodowe

Agresja do jakiegoś była legalna, poprzez koncepcje wojny sprawiedliwej i niesprawiedliwej (w czasach chrześcijaństwa wojna była sprawiedliwa jeśli prowadzona przeciwko Saracenom), i inne tego typu uzasadnienia.

Prąd zdelegalizowania wojny po części zrealizował się w Pakcie Ligi Narodów (tylko agresywna wojna miała być kara)

Ostatecznie zbrodnia o agresji została zakazana w Karcie Narodów Zjednoczonych.

Ale i tak są problemy z interpretacją i karaniem (np. to co zrobiła Rosja w Gruzji to według niej) , nawet w latach 90 nie zdefiniowano odpowiednio zbrodnie o agresji, i w związku z tym odpuszczono temat.

Teraz wiemy że wojna jest nielegalna ale niewiadomo kogo karać za agresje, jednostkę można ale to i tak trudne.

Do końca 1 WŚ koncepcja karania jednostki za działanie państwa było nie do pomyślenia.

1 pomysł aby ukarać jednostke w świetle PM to próba ukarania Wilhelma II po 1 WŚ, francuzi chcieli go poprowadzić do odpowiedzialności za tą wojnę, ale projekt upadł, i przez lata 20 i 30 do niego nie wracano. Jednakże w pewnym momencie zaczęto debatę dotyczącą innych zbrodni i karania jednostek, a 2 WŚ nadała dużego kopa tym rozważaniom

Wtedy konieczność zdefiniowania zbrodni pojawiła się z dwóch wyraźnych doświadczeń - mord ormian przez turków 1915-17, oraz mord asyryjczyków przez arabów 1933.

Jedyną rzeczą jest karanie za zbrodnie wojenne, zbrodnie zaczęły się rozwijać w prawie humanitarnym, przede wszystkim można je wnioskować z Konwencji Haskich.

W momencie kiedy alianci byli zgodni co do tego że przywódców 3 Rzeszy czy Japonii karać - nie można było odpowiednie przepisu znaleźć. W normalnym prawie jest tak że możesz być ukarany za zbrodnie która miała miejsce po ustanowieniu odpowiedniego prawa, ale w statucie Trybunały Norymberskiego i Trybunału ds. Dalekiego Wschodu zapisano że zbrodniarze i tak powinni być sądzeni (?) - więc w Norymberdze i Tokio sądzono tych zbrodniarzy za zbrodnie przeciwko ludzkości (zbrodnie wojenne).

W 1942 nazwano ta zbrodnie z dwóch słów - Geno+Cide (rasa/lud + zabójstwo) => ludobójstwo (zdefiniowania w doktrynie Larkina). Ten termin przebił się w 1948 w Konwencji ws. Zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa

Zbrodnia przeciwko ludzkości i ludobójstwo kojarzą się podobnie, ale ludobójstwo jest rodzajem zbrodni przeciwko ludzkości (które jest pojęciem szerszym). Zbrodnie przeciw ludzkości ustalone w Statucie Norymberskiego Międzynarodowego Trybunału Wojskowego z 8 sierpnia 1945 (oraz w Konwencji ws. Niestosowania przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości z 1968 art. 1 - zbrodnie przeciw ludzkości określone w Norymberskim Trybunale, i potwierdzone przez rezolucje NZ)

Co składa się na zbrodnie przeciw ludzkości

- to co stanowi statut Trybunały w Norymberdzie

- wysiedlenia

- apartheid

- ludobójstwo z 1948 Konwencji ws. Zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa

Zbrodnie wojenne uregulowane w Konwencjach Genewskich 1949.

Międzynarodowy Trybunał Karny (przyjęty w Rzymie 1998, a w życie w 2002)

Siedziba w Hadze i sąd dla jednostek a nie krajów.

Już w roku 1948 w Konwencji mówi się o jakimś miedzynarodowym trybunale karnym (art. 6 mówiący że osoby za ludobójstwo przed takim trybunałem będą skarżone). Ogólnie od 2 WŚ myślano nad kompleksowym trybunałem, który w końcu będzie w pełni rozstrzygał zbrodnie - ale prawdziwe prace trwały po zimnej wojnie

2 poważne impulsy które sprawiły rozpoczęcie pisania statutu MTK

- zbrodnie na terenie Jugosławii

- zbrodni w Rwandzie

Wobec obydwóch tych zdarzeń stworzono 2 trybunały ad hoc, powołane rezolucją RB ONZ (MTK ustanowiony Konwencją)

Ich jurysdykcja nie jest subsydiarna w stosunku do prawa wewnętrznego (MTK działa pomocniczo)

MTK statut przyjęto głosowaniem na Konwencji w Rzymie 1998 (w 2002 w życie)

- nie podpisały m.in. USA, Izrael, Irak (USA w ogóle zagroziły że jeśli będzie się sądzić ich żołnierzy to zrobią akcję militarną by ich uwolnić)

- nie ratyfikowały m.in. Chiny czy Rosja

- obowiązuje na terytorium stron i odnośnie krajów które uznały jego właściwość (i ich obywateli stron i krajów uznających właściwość)

- rozstrzyga zbrodnie po 2002 roku (dlatego m.in. Japonia nie bała się podpisać)

Organy MTK (art. 34)

- Prezydium (w jego skład wszyscy 18 sędziowie)

- Wydział Odwoławczy, Wydział Orzekający i Wydział Przygotowawczy

- Urząd Prokuratora

- Sekretariat

INTERWENCJA HUMANITARNA - forma użycia siły przez 1 lub wiecej krajów przeciwko krajowi na którego obszarze dzieją się dany konflikt

Źródłem prawa humanitarnego są konflikty zbrojne i działanie na takim terenie (konflikty zbrojne definiowane jako konfrontacja państw - i do takich sytuacji prawo humanitarne się odnosi)

Po zimnej wojnie nie było raczej konfliktów państw, natomiast były konflikty w wyniku pogorszenia sytuacji wewnętrznej państwa (partyzanci) - więc prawo humanitarne do takich sytuacji nie do końca ma zastosowanie bo trudno wskazać stronę konfliktu do której miałoby być stosowane (stronami nie są kraje). W związku z tym prawo humanitarne jest troche nie do zaaplikowania jeśli chodzi o współczesne standarty.

Więc społeczność międzynarodowa szukała skutecznego sposobu na te standarty - i jednym z pomysłów jest Interwencja Humanitarna.

Twórcą I.H jest Hugo Grocjusz - w swych rozważaniach na temat wojny i pokoju sformułował koncepcje interwencji humanitarnej. Pierwsza Interwencja to 19 wiek i wojny Imperium Osmańskiego czyli prześladowanie chrześcijan, a interwentem były państwa europejskie (np. WB,Francja,Rosja), które chronili swoich obywateli, niezależnie gdzie oni się znajdowali. Czyli wydarzenia quasi interwencje humanitarne były od dawna ale nie były tak nazywane.

Ograniczenia Interwencji Humanitarnej - art.2/7 KNZ

Żadne postanowienia Karty nie upoważniają ONZ do interwencji w wewnętrzne sprawy kraju, ani żądania aby kraj przekazał taką sprawa. Jednak ta zasada nie dotyczy środku przymusu z rozdziału 7 (sankcje nakładane przez RB). Ogólnie to wszystko to zasada nieingerencji w sprawy wewnętrzne. Jest ona przez wiele krajów traktowana bardzo poważnie.

Zasada nieingerencji jest jednym z elementów, obok integralności terytorialnej czy politycznej - które wszystkie tworzą zasade suwerenności. Często naruszając jeden element, narusza się wszystkie inne.

W jakich okolicznościach można użyć siły w SM zgodnie z KNZ ?

- art. 51 czyli w samoobronie (ale znów pole do interpretacji tj jeśli naszych gdzieś biją a nie jest to nasze terytorium to co zrobić, wszak ludność jest elementem konstytutywnym kraju)

- w sytuacji kiedy RB o tym zdecyduje (rada w tej kwestii ma szerokie pole do popisu - w art. 39 ma dość dowolne kompetencje)

Procedura stosowania przez RB sankcji (rozdział 7 KNZ) - decyzje podejmowanie większością 9/15 RB ale w tym muszą być wszyscy stali członkowie RB (co często problemowe poprzez konflikt panstw zachodnich z wschodnimi)

W czasie zimnej wojny Interwencji Humanitarnych prawie nie było, byli przedstawiciele 2 bloków i nikt się ani swoich sojuszników nie karał.

W związku z tym stworzono Misje Pokojowe mające za zadanie peace keeping (to zaczęło być później kojarzone z ideą interwencji humanitarnej). Ich doktryna kształtowała się do lat '80, dużo budżetu na to szło.

Po zimnej wojnie zapanował swego rodzaju pokój i zgoda (szczególnie w RB) - efektem tego był rozwój doktryny operacji pokojowych. Stworzono Peace Making (popularna zwłaszcza po 1992 Agendzie na rzecz pokoju) - ten środek miał być usprawnieniem działalności NZ na rzecz utrzymywania pokoju i bezpieczeństwa.

To miało podatny grunt bo po zimnej wojnie rozpoczęła się eskalacja stłumionych wcześniej konfliktów, szczególnie etnicznych np. w byłej Jugosławii (np. masakra w Srebrenicy - to był przypadek kiedy zdano sobie sprawe że operacje peace keeeping czy ma king i tak nie wystarczą)

Nieudane Interwencje humanitarne

- interwencja ONZ w Somalii (głównie prowadzona przez żołnierzy amerykańskich którzy myśleli że łatwo to załatwią)

- NATO bombarduje Serbie (amerykanie rozjebali zarówno cele wojskowe jak i cywilne, ogólnie nie mogli tego zrobić bo RB nie wydała zgody)

To m.in. pokazuje że interwencje humanitarne są często głęboko upolitycznione (dużo większe środki dawano na Jugosławie niż na Somalie - ta redystrybucja środków była nierówna ze względu politycznych

Odpowiedzialność za ochrone - zasada że jeżeli kraj nie może chronić swoich obywateli to inne społeczność międzynarodowa musi krajowi w tym pomóc - ten pomysł został włączony do reformy ONZ w 2001 (jednak pomimo akceptacji tej idei przez społeczeństwo międzynarodowe, nie ma ona mocy wiążącej)

Trudności związane z Interwencją Humanitarną

- jest problem kto ma to robić, jakimi środkami, według czyjego pozwolenia

- niektórzy twierdzą że powinna interweniować ONZ i RB ale historia pokazała że czasem jest to nieskuteczna, ciężko jej szybko wypracować spójne stanowisko i zanim podejmą decyzję to jest już za późno

- zgromadzenie ogólnie nie może bo nie ma do tego prawa, zajmuje się wszystkim co nie jest w kompetecji RB

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA - powołany w 1959 a pierwsza rozprawa w 1960

(Europejska Konwencja o Ochronie PC i Podstawowych Wolności Rzym 4 listopada 1950)

Między rokiem 1959 a 1998 Trybunał był organem doradczym Komitetu Ministrów i wówczas skargi rozpatrywała Europejska Komisja PC powstała w 1954

W 1959 Trybunał pełnił w systemie Rady Europy funkcje doradczą w kwestii interpretacji Konwencji - a na mocy protokołu 9 Europejskiej Konwnecji mógł przyjmować skargi które dostawał poprzez Komitet Ministrów lub Komisje PC (one decydowały czy daną sprawe skierować do trybunału)

Protokół 11 Europejskiej Konwencji powstał po to aby zreformować system i zrewidować mechanizm kontroli, coraz więcej krajów (szczególnie po poszerzeniu stron konwencji o kraje wschodnie po upadku ZSRR) zaczęło składać skargi ect - wszystko się nasiliło w większej ilości. Obecnie ok. 800 mln może skarżyć.

Na mocy protokołu 11 wszystkie skargi miały iść do Europejskiego Trybunału PC

Większość skarg to były skargi na zbyt długie procesy sądowe - postanowiono wtedy usprawnić czyli poprzez zwiększenie rygorystyczności i zmniejszanie składów komitetów decydujących o rozpatrzeniu skargi (protokół 14 jednak on nie wszedł jeszcze w życie bo Rosja go nie ratyfikowała)

Rocznie do trybunału wpływa około 20-30 tyś rocznie (z każdym rokiem liczba się zwiększa)

TRYBUNAŁ

Trybunał uprawniony do interpretacji Konwencji i protokołów

Za Trybunał płaci Rada Europy

Organy Trybunału i kompetencje

Zgromadzenie Plenarne (wszyscy sędziowie)

- nie załatwia skarg ale sprawy administracyjne jak wybór swojego szefa i wiceszefów, szefa kancelarii, skład izby, uchwala regulamin trybunału ect)

Kancelaria i sekretarze prawni

- ich funkcje określa regulamin trybunału

Izba

- 7 sędziów to podstawowy skład

- jeśli komitet dopuścił skargę to ona ją dostaje i orzeka z jakimś wyrokiem

Wielka Izba

- 17 sędziów, w tym Przewodniczący Trubunału

- jest instytucją odwoławczą (w okresie 3 miesiecy od wyroku) jeśli stronom się nie podoba wyrok jednej z czterech izb, jej wyroki są ostateczne

- zespol 5 sedziow przyjmuje wniosek o odwolanie (to Panel Wielkiej Izby)

- jeśli jest procedura odwoławcza to w nastepnej instancji nie może być skład poprzedniej izby poza przewodniczącym i poza sędzim z kraju którego skarga dotyczy

- dostaje skargi z których zrzeka się izba

- wyroki ostateczne, uzasadnione i opublikowanie

Komitet Trybunały

- 3 sędziów, czuwa aby kraj wywiązywał się z zobowiązań wynikających z wyroku

- bada dopuszczalność skargi indywidualnej i jednomyślnie decyduje o ewentualnym niedopuszczeniu (decyzja ostateczna)

Nie ma organu który ma uprawnienia prokuratorskie, sąd wydaje wyroki na podstawie materiału który dostał od stron. Odszkodowania zarządzają Izby oraz Wielka Izba

Sędziowie

- 43 sędziów czyli tylu ile jest stron

- wybiera ich zgromadzenie parlamentarne większością głosów z listy 3 kandydatów danego kraju

- kraj nie musi rekomendować tylko swoich rodaków

- kadencja to 6 lat i możliwa reelekcja (ale połowa kadencja połowy trwa 3 lata, są oni losowani)

- kadencje można wydłużać a decyduje o tym zgromadzenie

- sędzia wybranu w miejsce innego którego kadencja nie upłynęła sprawuje urząd do konca kadencji poprzednika

- maksymalny wiek to 70 lat, wtedy wciąż zajmuje się sprawami którymi się zajmował, ale nie bierze już nowych

- sędzia nie może być odwołany (chyba że pozostali 2/3 głosów że przestał spełniać wymogi)

Skarga

- Trybunał przyjmuje skargi od każdej osoby, organizacji pozarządowej lub grupy jednostek

- Trybunał rozpatruje sprawe dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych z prawa wewnętrznego

- odrzuca skargi anonimowe, nie dające się pogodzić z Konwencją lub protokołami

- może w każdej fazie skreślić skarge (skarżący nie podtrzymuje skargi, spór jest rozstrzygnięty czy inne przyczyny)

- może ponownie wpisac skarge na liste spraw jeśli uzna za konieczne

- skarge można składać we wszystkich językach ale urzędowym Trybunału angielski i francuski

Jak uzna skargę za dopuszczalną to:

- kontynuuje rozpatrywanie z udziałem stron i ewentualnie podejmuje dochodzenie

- jeśli doprowadzono do polubownego załatwienia sprawy to skresla skarge

- rozprawy są publiczne chyba ze zdecyduje inaczej

- dokumenty złożone u szefa kancelarii sa publicznie dostępne chyba ze zdecyduje inaczej

- może zarządzić słuszne zadośćuczynienie

SYSTEM PANAMERYKAŃSKI

W Ameryce powstał system będący kopią rozwiązań Rady Europy.

System amerykanski funkcjonuje w ramach Organizacji Panstw Amerykanskich (powstałej na gruzach Unii Panamerykańskiej) , utworzonej na mocy Karty z Bogoty w 1948, która jest prawnie wiążąca.

Karta z Bogoty ujmuje PC mało kompleksowo więc stworzono Deklaracje praw i obowiązków człowieka 1948 gdzie nowością są obowiazki wobec spoleczenstwa, rodzicow, dzieci, kształcenia, prawa, płacenia podatków ect.

Czyli pierwszy raz pojawia się system w którym uwzględnione sa też obowiązki oprócz praw.

Po utworzeniu Miedzyamerykanskiej Komisji Praw Czlowieka, deklaracja stala sie wiazaca. Deklaracje uznały kraje obu Ameryk.

W roku 1959 powstała Komisja utworzona przy OPA, w Santiago de Chile - np. rozpatrywanie skarg o naruszenie PC czyli formułuje zalecenia. Organem statutowym OPA została w 1967 w Buenos Aires bo 2 lata wczesniej uzyskała możliwość przyjmowania skarg w Rio de Janeiro. Na początku była tylko ciałem eksperckim, a w 1965 dostała możliwość przyjmowania skarg.

W 1969 utworzono Konwencje Praw Człowieka, która weszła w życie w 1978 (kopia europejskiej konwencji), jednak jest ona węższa niż deklaracja, gdyż deklaracje łatwiej zaakceptować. Konwencji nie ratyfikowały kilka krajów Karaibów, Kanada czy USA - czyli stronami konwencji są praktycznie kraje ameryki łacińskiej

Potem rozszerzano kompetencje Konwencji:

- protokół San Salwador 1998 gdzie dodane prawa gospodarcze i społeczne (w życie 1999)

- protokół z 1990 o zniesieniu kary śmierci (nie wszedł jeszcze w życie)

Dlatego mówimy de facto o 2 obowiązujących reżimach

  1. Deklaracja Praw i Obowiązków 1948

  2. Amerykańska Konwencja PC 1969

W obydwóch reżimach kompetencje ma Komisja PC i za każdym razem działa w stosunku do innych krajów, innego zakresu praw i innych procedur.

Istnieje takze Miedzyamerykanski Trybynal Praw Czlowieka - kompetencje

- jest fakultatywny (niewiele krajów uznało jego kompetencje czyli obowiązuje tylko kraje które go uznały

- Komisja ma kompetencje by skierować skarge do trybunału

- 7 sędziów (obywatele OPA)

- 2 kadencje po 6 lat

- decyduje większością

Podobieństwa i różnice między europejskim, a amerykańskim systemem

- w ameryce nie ma organu pilnującego wykonanie wyroku wiec państwa muszą to robić dobrowolnie

- Amerykański trybunał rozpatruje dużo gorsze sprawy niż Europejski

- w europejskim systemie nie ma elementu obowiązków (deklaracja amerykańska ma)

- w europejskim do 1998 była Komisja PC (potem połknął jej kompetencje trybunał), w amerykańskim też jest taka komisja

- poza powyższymi kwestiami obydwa systemu są bardzo podobne

- w amerykańskim obowiązkowy charakter ma skarga indywidualna a państwowa fakultatywny (w europie odwrotnie)

- w Ameryce niewiele krajów uznało kompetencje trybunału

Różnice zakresu praw chronionych Europejską Konwencją i Amerykańską Konwencją

- nie ma wielkich różnić

- amerykanska daje prawo do osobowości prawnej, obywatelstwa, posiadania

- łatwiej jest zawiesić prawa w amerykańskiej, ale katalog praw których nie można zawiesić jest szerszy

SYSTEM AFRYKAŃSKI

W Afryce powstal system  rozwinietej konstrukcji formalnej- czyt. Papierowej.

System PC powstal w ramach Organizacji Jednosci Afrykanskiej.

Stalo sie to dzieki przyjeciu przez OJA w 1981 r, afrykanskiej Karty praw czlowieka i narodów, ktora weszla w zycie w 1986 r.

Karta nie pomija praw obywatelskich i politycznych ale punkt ciezkosci jest przesuniety na prawa ludow, obowiązki czlowieka, jego prawa ekonomiczne i spoleczne. Slaboscia dokumentu jest niezbyt scisly i nieprecyzyjny jezyk, umozliwiajacy dowolnosc w interpretacji.

Charakterystyczne jest takze jednosc praw i obowiazkow. Mechanizmy implementacyjne sa slabe i maja polityczy charakter, brak jest organow sadowniczych.

W praktyce jedynymi realnymi miedzynarodowymi czynnikami ochrony praw czlowieka sa dzialania podejmowane przez organizacje międzynarodowe ONZ

OCHRONA PC W AZJI

W Azji podejmowane sa niesmiale proby w plaszczyznie pozarzadowej. Wystepuje tutaj podzial na demokratycze Indie, autorytarna Indonezje, quasi-totalitarne Chiny oraz supertotalitana Koree Polnocna.

Wspolnym czynnikiem tych krajow jest niski stopien ratyfikacji miedzynarodowych instrumentow w dziedzinie ochrony PC.

Przeslanki nieuwzgledniania praw czlowieka:

-kolektywistyczne pojmowanie jednostki, ktora ma glownie obowiazki

-brak tradycji prawa

- stosunek panstwa do spoleczenstwa, nadrzedny

- niski poziom aspiracji politycznych.

Na przelomie lat 70 i 80 podjeto pewne starania aby wprowadzic w Azji namiastki regionalnego sytemu ochrony praw czlowieka w ramach ONZ. Wobec spolecznej niecheci zostaly one zaniechane.

W ramach instutucji pozarzadowych istnieje LAWASIA- organizacji kilkunastu krajow wschodniej Azji i zachodniego pacyfiku, istnieje Staly Komitet Praw Czlowieka. Dziala takze Regionalna Rada Praw czlowieka azji Poludniowo-wschodniej z siedziba w Manili.


Wyszukiwarka