Pedagogika Opiekuńczo Wychowawcza
22.02.2007
Pedagogika z definicją nie jest nauką. Jest dziedziną wiedzy. Jak wszystkie filozofie, humanistyki. Co nie znaczy, że są mniej ważne czy potrzebne.?
Kryteria naukowości: przedmiot badań, cel, metodę i system pojęć.
Przedmiot pedagogiki opiekuńczo- wychowawczej jest wszystko to, co jest potrzebą i zaspokajaniem potrzeb. Cały czas tworzy się jako dyscyplina naukowa.
Metody -typowe dla pedagogiki, nie posiada własnych szczególnych metod innych niż inne dyscypliny pedagogiki.
Pedagogika opiekuńczo- wychowawcza jest bardzo związana z praktyką. Odnosi się do praktycznych sposobów rozwiązywania istniejących problemów. Praktyczność wiąże się normatywnością- musi być określone kto i co ma wykonać w jaki sposób.
Czy można mówić o wyłączności przedmiotu pedagogiki opiekuńczo- wychowawczej?
Trudno jest określić wyłączność przedmiotu, każda subdyscyplina pedagogiki w pewnym stopniu zajmuje się opieką i wychowaniem.
Brak modelu teoretycznego pedagogiki opiekuńczej. A co za tym idzie brak jednoznacznych pojęć, systemu uporządkowanych pojęć. Nawet badania pedagogiki opiekuńczej niejednokrotnie wykraczają poza jej obszar.
Nawet pojęcie opieki jest różnie definiowane.
4 sposoby odnoszenia się do pojęcia opieki:
-opieka jako działania ograniczone do usuwania zagrożeń lub skutków zagrożeń, czyli mające na celu doprowadzenie do normy.
-opieka utożsamiana z pojęciem wychowania ( opieka = wychowanie)
-opieka odnosząca się do szerokiego kontekstu, w każdej sytuacji społecznej można odnaleźć element opiekuńczy.
-opieka kojarzona jest z pojęciem pomocy, ale nie utożsamia, bo opieka zmusza do przejęcia odpowiedzialności za osobę, którą się opiekujemy, jednak nie ubezwłasnowolnienie podopiecznego.
Z tego wynika, że pedagogikę opiekuńczą postrzega się jako :
-szczególną relację międzyludzką
-dyscyplinę traktującą o wychowaniu i wychowaniu przez opiekę
- mówi się o opiece w procesie edukacji
Pedagogika opiekuńczo- wychowawcza jest trudna do wyodrębnienia od pedagogiki społecznej i pedagogiki specjalnej.
Według ustaleń naukowców kryteria naukowości są niewystarczające dla tworzących się dyscyplin, bo odnoszą się do istniejących nauk.
Są inne kryteria:
Dla tworzenia dyscypliny ważne jest istnienie zorganizowanej instytucjonalnie grupy ludzi badających określony obszar rzeczywistości.
Musi ona najmniej wyodrębniać wyraźnie określony obszar badań.
Musi istnieć specyficzny język i metodologię badań.
( które pedagogika dzieli z naukami społecznymi i historycznymi)
Powstają instytucję badające określone problemy.
Powoływane są specjalistyczne czasopisma, publikowane są wyniki badań.
Organizacja spotkań naukowych.
Powoływanie stowarzyszeń naukowych ( międzynarodowych, ogólnokrajowych).
Istnieją podręczniki.
Możliwe jest nadawanie stopni naukowych z danej dziedziny.
Istnieje odrębny program studiów.
Pedagogika opiekuńcza powyższe kryteria spełnia ( a przynajmniej jest na dobrej drodze, żeby je spełnić)
01.03.07
Ewolucja form opieki i pomocy:
Najstarszą formą opieki jest opieka wzajemna. Typowa dla wielkich rodzin, społeczności sąsiedzkich, wspólnot religijnych, cechów rzemieślniczych.
Patermalizm, dobroczynność, filantropia.
Potem te funkcje przejmowały organy państwowe.
Wielkie rodziny: ( mowa o wieku XVIII głównie)
Czyli wielopokoleniowe w języku dzisiejszym.
Rodzinę obowiązywało niepisane prawo pomocy, opieki nad dotkniętych nieszczęściem członków rodziny.
Obyczaj nakazywał też lepiej sytuowanym członkom rodziny pomoc reszcie rodziny. ( obyczaj- podlega kontroli społecznej. Zwyczaj - sprawa jednostki)
Dziś można takie formy pomocy spotykać głównie w społecznościach wiejskich, małomiasteczkowych.
W społecznościach wielkomiejskich, na skutek atomizacji społeczeństwa, zrywane są więzi.
Społeczność sąsiedzka:
Zasady bardzo podobne do powyższych. Wsparcie w sytuacjach katastrof, śmierci żywiciela rodziny, nieszczęścia. Podobnie jak w przypadku wielkich rodzin, atomizacja ( odcinanie się bardzo małych grup społecznych od innych) wpływa destruktywnie na realizację tej formy pomocy.
Przykład- ochotnicza Straż Pożarna ( koordynacja różnych form pomocy i wsparcia)
Lokalne wspólnoty religijne:
W krajach katolickich pomoc organizowały parafie. Każdy , kto może ( a może każdy) ma moralny obowiązek pomagać. Parafie zaczynały jako pierwsze organizować przytułki, szpitale, placówki oświatowe itp. ( 1204- zakład dla sierot papieża Innocentego w mediolanie). Siostry Szarytki sprowadzone przez królową Marię Ludwikę, założyły Instytut św Kazimierza- przytułek dla sierot.
Szpital podrzutków zorganizowany przez księdza Bandonin.
Zatrudnił mamki, do 7 roku życia były pod opieką rodzin wiejskich, a potem wracały warszawy na nańkę, później dziewczynki zastawały służącymi, chłopcy byli przyuczani do zawodu .
Do dziś działalność kościoła jest bardzo prężna ( Selezjanie). Taką działalność podejmowały również wspólnoty.
Cechy rzemieślnicze i gildie kupieckie:
Stowarzyszenie zawodowe w statutach maiły informacje merytoryczne i zarządzania finansowe- składki wszystkich członków cechu dające fundusze na świadczenia ratownicze i opiekuńcze. Oprócz tego działalność na rzecz pomyślnego rozwoju członków cechu i jego uczniów ( organizacja warunków sprzyjających rozwojowi)- organizacja terminu warunków sprzyjających rozwojowi)- organizacja terminu u mistrzów, rekursy ( kluby sportowe).
Wszystkie te formy pomocy są działaniami równych wobec równych (równe sobie podmioty). W miarę rozwoju cywilizacji, industrializacji , urbanizacji te wspólnoty osłabły, osłabły więc działania pomocowe. Pomoc równych wobec równych była przez to spychana na marginesie. A potrzeby nie malały, a raczej rosły. Zaczęły się więc tworzyć inne mechanizmy realizacji tej pomocy.
Paternalizm - świadczenie możnego na rzecz jego klienteli, pomocników, służby ( początek jeszcze w czasach feudalnych ) , opiera się na pojęciu familii, która obejmowała poza rodzinę możnego jego pracowników, ludzi pozostających jego dyspozycji.
Takie działania do dziś widać w łodzi- domy dla robotników fabryk, szpitale korczaka, sterlinga, fundowane przez fabrykantów.
Założenia i metody filantropii świeckiej i dobroczynności kościelnej niewiele się różniły. Obie grupy działaczy łączy przekonanie o konieczności pomocy.
Jeśli wolność zdefiniujemy przez odpowiedzialność, to im bardziej jesteś wolny ( bo zamożny, wykształcony) tym bardziej odpowiedzialny, zobowiązany do pomocy.
Konieczność wsparcia- tak, ale na jakich zasadach, komu, w jaki sposób, wedle jakich kryteriów? Trzeba pomagać , ale mądrze, z głową.
08.03.07
1866- Francja- Towarzystwo Opieki nad Nieprawidłowością. Powoływało ono lokalne towarzystwo przyjaciół dzieci. Stowarzyszenie dobroczynności powstałe z mniejszych lokalnych towarzystw ( Anglia). Był to początek rewolucji w myśleniu o opiece, pomocy.
Podstawową zasadą działań stało się rozpoznawanie potrzeb, przez analizę warunków życia, sytuacji osób , które miały być objęte pomocą. To była rewolucja- wcześniej nikt nie wpadł na pomysł najpierw sprawdzenia, czego potrzeba, a potem pomagania w sposób sensowny.
( becikowe: żadna forma pomocy nie jest godna wyśmiania, można wyśmiać sposób technicznego, prawnego sposobu rozwiązania problemu. Pomysł dobry, problem z adresatem).
Na podstawie tej „ rewolucji w myśleniu” wypracowano metody badawcze- studium indywidualnego myślenia. Spopularyzowane prze Mary Richmond.
Założenia tej metody:- szczegółowe badania,
nie tylko biografia, ale i środowisko , społeczność , rodzina badanego obiektu
badać pracowników społecznych, powinien znaleźć przyczyny problemu i określić wpływ pomocy na usuwanie źródeł nędzy, wykolejenia
nie tylko pomoc, ale przede wszystkim pobudzenie aktywności i zaradności osób objętych akcją charytatywną.
Z czego wynika profesjonalizacja- trzeba umieć takie analizy przeprowadzić, żeby miały sens. Tu zaczyna się zawód pedagogiki opiekuńczej. Przygotowanie fachowe pozwalały na planowe, metodyczne i metodologiczne działania bo trzeba wiedzieć jak działać i skąd biorą się problemy i jak to sprawdzić.
Zaczęto organizować kursy, szkoły ( na poziomie średnim) a także katedry na uniwersytetach do nauki, przygotowania profesjonalnych pracowników socjalnych, pedagogów wychowawczych.
W Polsce w latach 20 XIX w pojawiły się pierwsze towarzystwa dobroczynne. Warunki ich rozwoju były trudne , ze względu na podział zaborów.
1814- Warszawa- Warszawskie Towarzystwo Dobroczynne
1880 - nastąpiła specjalizacja form pomocy, próby utworzenia Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Udało się w Krakowie w 1913.
1884- Towarzystwo Opieki nad ubogimi matkami i ich dziećmi.
1820- Warszawskie Towarzystwo Lekarskie.
1888- Warszawskie Towarzystwo Higieniczne.
Motywacje były różne- chęć uspokojenia społeczeństwa
-patryjotyzm ( bo pomoc Polakom, godziła w interesy zaborców) co jest typowe dla polskiej dobroczynności XIX w
-tworzono biblioteki, nauki w języku polskim, bursy dla biednych dzieci uczących się
-humanitaryzm, współodczuwanie z ludźmi cierpiącymi.
Cały ten system pomoc owy rozwijał się i komplikował. Ruchy i organizacje społeczne ( a zatem nie zinstytucjonalizowane ) pojawiły się w latach 40 XIX w ( ruchy robotnicze) , przyczyniło się to do powstawania i rozwijania placówek społecznych. Jeśli dany ruch zdobywał większe poparcie ogólno krajowe, zwracał się do zarządów miast o pomoc- początek angażowania instytucji państwa o pomoc ( to jest różnica od dobroczynności z natury samodzielnej, niezależnej od państwa). Podstawą działania ruchów społecznych stała się zasada równości- współdziałania z potrzebującymi pomocy. Ruchy społeczne powstały na podłożu ideowo- politycznym. Działały na rzecz rozwoju osób objętych działaniem ruchu społecznego. Rzadziej wprost opiekowały się ludźmi, ponieważ przez działania wychowawcze lepiej można było wdrażać idee leżące u podstaw działania ruchów społecznych.
Policja i policyjne formy opieki: Najstarszy sposób ingerowania w sprawy opieki i pomocy przez państwo, samorządy. Początkowo policja pomagać miała przez utrzymanie porządku oczyszczenia miast z elementów niepożądanych ( włóczędzy , ladacznice, sieroty) . opieką więc objęci byli mieszkańcy miast. W miarę rozwoju cywilizacyjnego do myślenia służb mundurowych przenikały idee humanitaryzmu ( troska o człowieka jako takiego). Pojawiły się działania zapobiegawczo- profilaktyczny.
Działania policji obejmowały : -reakcja na chorobę epidemiologiczną
-dozór nad prostytucją
-ograniczenie włóczęgostwa i żebractwa dzieci ( policyjne izby dziecka)
Etatyzacja opieki i pomocy w rozwoju :- przejmowanie przez resorty państwowe zadań opieki i pomocy w rozwoju ( w Polsce rozwój w 40- lecie międzywojennym). Zaczeło się od subwencjonowania - przekazywania środków zrzeszeniom religijnymi utrzymującym szpitale, domy opieki itp.: a również ruchom, organizacjom społecznym ( biblioteki) . a przez to wzrastał kontrola państwa nad gospodarowaniem tymi środkami, programami działania tych placówek.
15.03.07
Pomoc i opieka- te pojęcia znaczeniowo zachodzą na siebie
-ich definicje różnią się zależnie odperspektywy słownikowej lub praktycznej.
Podstawowe założenie znaczeniowe: ludzkie życie to czynności
działania ludzkie- zaspokajanie potrzeb i rozwiązywanie sytuacji problemowych
-są osoby w społeczeństwie które sobie z tym nie radzą- dlatego obejmuje je opieką i pomocą- co ułatwia im funkcjonowanie, również zmierza do usamodzielnienia ich (by były zdolne do samopomocy)
opieka - funkcjonuje w wielu znaczeniach również potocznych
Parametry pojęcia Opieka
-troska życzliwość czułość dbałość pielęgnacja pieczołowitość- określają charakter znaczeniowy i funkcjonalny pojęcia, - opieką można otaczać ludzi niezależnie od wieku.
Opieka- wypadkowa wieku, stanu, i sytuacji człowieka, stan rzeczy wpływa na sytuacje rzeczy i odwrotnie sytuacja wpływa na stan.
Opieka- obejmuje ludzi znajdujących się w normalnej sytuacji oraz w szczególnych przypadkach losowych- nie tylko w sytuacjach zagrożenia czyli patologii.
Spolegliwy opiekun- odpowiedzialny, odważny, sprawiedliwy, wymagający
(T. Kotarbiński)
-opieka może objąć jednostki i grupy
-działania opiekuna podejmowane są przez jednostki i grupy organizacje
-przedmiotem opieki są również przedmioty, zwierząt, środowisko.
Opieka - działanie mające na celu ochronę, wspieranie rozwoju, obronę przed kimś lub czymś.
Helena Radlińska - protoplasta pedagogiki społecznej w Polsce
-pierwsza zwróciła uwagę na pojęcie opieki
-wiązała je z wychowaniem, organizacją życia społecznego, medycyna i higiena
-najważniejszy był związek opieki i wychowania
-każde działanie opiekuńcze zawiera w sobie elementy wychowania
-opieka jest czynnością pierwotną względem wieku innych, wychowania co wynika z podstawowego znaczenia , jako zachowania życia i zdrowia.
Koncepcje opieki:
Helena Radlińska - opieka pojawia się gdy pojawi się zjawisko niekorzystne dla człowieka ( działania profilaktyczne)- opieka obejmując osoby niezdolne do samodzielnego działania, funkcjonowania zmusza do podejmowania decyzji za podopiecznego , układ relacji jest tu niesyntetyczny- co wynika z sytuacji podopiecznego ,- przejmujemy za niego odpowiedzialność- cecha opieki grożą ca przemocą opiekuna i zabijanie w podopiecznym samodzielność ( ubezwłasnowolnienie)- może do tego dojść gdy opiekun niepotrafi poradzić sobie z sytuacja w której staje się niepotrzebny- sytuacja opieki może być zafałszowana przez opiekuna ( który chce być nadal potrzebny ) przez podopiecznego ( któremu z opieką jest łatwiej), - należy prowadzić do sytuacji w której czasowa, początkowe ubezwłasnowolnienie będzie znikome lub niepotrzebne.
Zagrożenia w opiece:
ubezwłasnowolnienie, nadopiekuńczość, skrajność działania opieki, narzucanie wzorów, społeczne zaspokajanie potrzeb
zagrożenia zwiększają ciężar odpowiedzialności opiekuna
odpowiedzialność opiekuna warunkowana jest zdaniem, przyzwoleniem podopiecznego.
Odpowiedzialność opiekuna może być: - zupełna, ograniczona,- podzielona
Nieodpowiedzialne zachowanie opiekuna:- wyróżnia się opiekuna ponad podopiecznym,- niedocenianie podopiecznego jako równego partnera,- gdy opiekuna od podopiecznego różnice dzielą a nie tylko różnią.
Odpowiedzialność- to nie .......... przyjmowanie wolnych obowiązków, to świadome przyjęcie praw innych, jako własnych, spontaniczne regulowani przejawami życia społecznego, włączenie się w realizację tych praw i pomoc bliźniego,- miara odpowiedzialności opiekuna jest nie tylko zaspokajanie potrzeb podopiecznego ale również doprowadzenie do sytuacji samodzielności podopiecznego
22.03.07
Opieka ma charakter ciągły ............ i urzeczywistnia się bezwzględnie trudnym układzie czyli stosunku opiekuńczym, takich ........ nie posiada , nie musi posiadać pomoc.
Pomoc- jest doraźna , okresowa, interesowna, przypadkowa, wzajemna
Nie wymaga zawiązywania trwałych więzi osobowych, -występuje w sytuacji opieki, - opieka może występować w roli sytuacji pomocy, - pomoc powinna się kończyć gdy podopieczny się usamodzielnia .
Opieka dotyczy osób samodzielnych i niepełnosprawnych
Pomaganie podopiecznemu występuje gdy czynności opiekuńcze stają się stopniowo czynnościami pomocy. W końcu ulegają samoredukcji do przekroczenia granicy opieki : -potrzebującemu opieki pomoc nie wystarcza
-w sytuacji osoby całkowicie niezdolnej do zaspokojenia swoich potrzeb, pomoc jest niepotrzebna , bo jest niewystarczająca . ale w ramach opieki nad ta osoba realizujemy też czyny pomocewe.
Opieka i Pomoc - dwa różne rodzaje działalności , ale nie dość by móc przewidzieć te w danej sytuacji praktycznej, występuje tylko opieka lub tylko pomoc - ale są sytuacje w których wystarczy pomóc lub konieczna jest opieka.
Koncepcja psychologiczna Opieki_- Opieka - obejmuje 4 podstawowe elementy:
1)Mamy do czynienia z zespołem przekonań, założeniami filozoficznych ukierunkowujących opiekę
2)Zestaw celów intencji, które wyrastają z analizy potrzeb
3)Zbiór działań i czynności wyznaczających to co się dzieje w sytuacji opieki
4)Emocje i uczucia towarzyszące opiece.
Jest procesem dwustronnym bo i opiekun i podopieczny uczestniczą w tej sytuacji, - taka relacja opiekuńcza może mieć charakter werbalny, niewerbalny, behawioralny.
Bardzo ważne w opiece:
Wolność osobista- możliwość dokonywania wyboru
-Indywidualizacja opieki ( nastawienie na jednostkę)
-cele opieki powinny odzwierciedla potrzeby podopiecznego.
Stała obecność opiekuna ( specyficzne, samodzielne działania )
-skupienie na potrzebach,- udzielanie wsparcia, kontakt fizyczny i werbalny ,
-ukierunkowanie działań na zwiększenie samodzielności podopiecznego
-Ambiwalencja uczuć w sytuacji opieki jest typowa i niezbywalna, by radzić sobie z negatywnymi uczuciami.
-prawo do opieki mają ci którzy jej potrzebują
Diagnoza potrzeb- zawdzięczamy psychologii w opiece
-zakres opieki musi być zgodny z potrzebami podopiecznego, bo to tylko wtedy opieka może być skuteczna.
Diagnoza by: chronić zasoby, muszą być celnie kierowane- chronić przed podejmowaniem i realizacją nadmiernej opieki.
Opieka ta sfera trwałych interakcji między dwoma lub więcej osobami , przedmiotu takiej interakcji jest ochrona, zapobieganie, pomoc , wsparcie za nasilenie ulgi, co dokonuje się w relacji opieki nasyconej emocjami.
Koncepcje pomocy : 2 Podejścia
Podmiot wspomagający _ skupienie się na dawcy i jest wynikiem tradycyjnego przekonania że pomaganie jest zawsze bezwzględnie bezwarunkowo dobre
Podmiot wspomagający- przesunięcie zainteresowania na biorcę, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o warunki dobrej skutecznej pomocy
Pomoc- wspieranie i rozwijanie i innych osób.
29.03.07
Opieka- ma charakter ciągły , bezinteresowny i urzeczywistnia się bezwzględnie trudnym układzie czyli stosunku opiekuńczym. Takich cech nie posiada, nie musi posiadać pomoc:
Pomoc jest doraźna okresowa, interesowna przypadkowa, wzajemna ( jeśli może) nie wymaga nawiązywania trwałych więzi osobowych. Występuje oczywiście w sytuacji opieki. Również opieka może występować w sytuacji pomocy.
Pomoc powinna się kończyć , gdy podopieczny się usamodzielnia. Opieka dotyczy osób samodzielnych i niepełnosprawnych.
Pomaganie podopiecznemu występuje gdy czynności opiekuńcze stają się stopniowo czynnościami pomocy. W końcu ulegają samo redukcji, aż do przekroczenia granicy opieki.
Potrzebującemu opieki pomoc nie wystarczy , pomoc i opieka jest zbędna.
W sytuacji osoby całkowicie niezdolnej do zaspokojenia swoich potrzeb pomoc jest niepotrzebna, bo niewystarczająca. Ale w ramach opieki nad taką osobą realizujemy też czyny pomocowe.
Opieka i pomoc to dwa różne rodzaje działalności, ale nie dość, by móc przewidzieć te w danej sytuacji praktycznej, występuje tylko opieka lub tylko pomoc. Ale są sytuacje w których wystarczy pomóc, lub konieczna jest opieka.
Koncepcja psychologiczna opieki: Opieka -jest spotkanie osób ( interpersonalnym) obejmującym cztery podstawowe elementy :
mamy doczynienia z zespołem przekonań i założeniami filozoficznych ukierunkowujących opiekę.
Zestaw celów intencji, które wyrastają z analizy potrzeb.
Zbiór działań i czynności wyznaczających to co się dzieje w sytuacji opieki.
Emocje i uczucia towarzyszące opiece.
Jest procesem dwu stronnym, bo i opiekun i podopieczny uczestniczy w tej sytuacji. Taka relacja opiekuńcza może mieć charakter werbalny , niewerbalny, behawioralny.
Wolność osobista- możliwość dokonywania wyboru. Indywidualizacja opieki ( nastawienie na jednostkę) . cele opieki odzwierciedlać powinny , zaspakajać potrzeby podopiecznego.
Bardzo ważne w opiece: stała obecność opiekuna ( specyficzne , samodzielne działanie ) skupienie na potrzebach. Udzielanie wsparcia, kontakt fizyczny i werbalny. Ukierunkowanie działań na zwiększenie samodzielności podopiecznego.
Ambiwalencja- wczuć w sytuacje opieki jest typowa i niezbędna, ba radzić sobie z negatywnymi uczuciami.
Prawo do opieki mają wszyscy ci , którzy potrzebują opieki ( ale to antrologia).
Diagnoza potrzeb- to zawdzięczamy psychologii w opiece. Zakres opieki musi być zgodny z potrzebami podopiecznego, bo tylko wtedy może być skuteczna.
Diagnoza by: - chronić zasoby- musi być celnie kierowane.- chronić przed podejmowaniem i realizacją nadmiernej opieki, którą prowadzi.
Opieka jest to sfera trwałych i długotrwałych interakcji między dwiema lub większą liczbą osób, przedmiotem takiej interakcji jest ochrona, zapobieganie, pomoc, wsparcie za nasilenie ulgi, co dokonuje się w relacji opieki nasyconej emocjami.
Koncepcje pomocy: 2 podejścia:
podmiot wspomagający- skupia się na dawcy i jest wynikiem tradycyjnego przekonania że pomaganie jest zawsze bezwzględnie bezwarunkowo dobra.
Podmiot wspomagany- przesunięcie zainteresowania na biorcę, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o warunki dobrej skutecznej pomocy .
Pomoc- wspieranie i rozwijanie innych osób.
Podział czynności : Rejkowskiego: w oparciu o kryterium relacji i między ty, co osiąga podmiot wspomagany a tym ,co osiągają inni, zaangażowani w pomoc. Zalicza pomoc do czynności pro społecznych ( czyli na rzecz obiektów społecznych, poza „ja”)
Czynności pro społeczne: podejmowana bez gratyfikacji innej niż świadomość odniesienia korzyści realnej przez osoby wspomagane.
Pomoc- relacje między dwoma osobami : wspomagający i wspomagany ma charakter jednostronny, jest intencjonalna musi być oceniona jak pomoc, zaakceptowania przez obu partnerów relacji.
Pomoc relacyjna- oparta na relacji miedzy osobami.
Pomoc nierelacyjna- pomoc instytucjonalna, będącą sposobem realizacji polityki społecznej
Branner- pomaganie powinno umożliwiać rozwój w pożądanym przez wspomaganego kierunku. Celem pomocy jest dopomaganie w pomaganiu sobie samemu.
-umieć radzić sobie z problemami
-umieć racjonalnie ocenić trudności i problemy
-umieć rozwiązywać problemy, znać techniki, sposoby
-umieć dokonywać wyborów, wartościować, podejmować decyzje
-czego trzeba nauczyć wspomaganego
Parametry ( uwarunkowania) pomocy:- trafność, -adekwatność stosowanych środków, -bezinteresowność , -internacjonalność, -dobrowolność działań,- możliwość określenia konsekwencji działań.
Jednak najważniejsze jest uznanie sytuacji za pomoc przez obie strony relacji, pomoc nieustrukturalizawana/ nieformalne .
W przypadku pomocy instytucjonalnej / profesjonalna pomoc jest określona z góry i zdefiniowana przez osoby udzielającej pomocy, profesjonalnej. Jest świadczeniem usług, opiera się na określonych regułach , przepisach. Mamy tu doczynienia z zagrożeniem działań, co daje sprzeczności. W tym przypadku pomocy zagrożeniem dla podmiotowości człowieka jest brak czasu, jednostronnością działań, brak środków.
05.04.07
Pomoc Nieformalna ( istniejąca w sieci społecznego wsparcia). Także jednostronna. Bardziej elastyczna w formie. Możliwa jest jednak zamiana ról- dzisiaj ja tobie , jutro ty mnie. Istoty jest jej wspólny.
Cel;
-poprawienie stanu osoby wspomaganej dokonującej się przez zmiany zachowania
-uzyskanie własnego względu w sprawę samorozumienia
-zmianę subiektywnego poczucia emocjonalnego i do zmiany obrazu samego siebie
JSTNIEJĄ TE CELE SĄ ZREALIZOWANE TO ZMIENIA SIĘ STYL ŻYCIA , OSOBOWOŚCI, CZY ZMIANA STYLU WPŁYWA NA ZMINE OSOBOWOŚCI, CZY ODWOROTNIE?
Różnica między pomocą profesjonalną i nieformalną: -
-w jedności
-asymetria w profesjonalnej i nieformalnej- egelitaryzm (równy pomaga równemu)
-sformalizowana profesjonalna ( co działa na niekorzyść pomocy profesjonalnej)
-asymetryczność wyrażona w określeniu celów, planowanie działań ( jak instytucja przewiduje tak będzie)
Kontakty- ograniczenie podmiotów
Pomaganie ujmowane jest wtedy jako proces o określonej chromo logię w sytuacji gdy wspomagany na kłopot, a wspomagający ,ma mu stworzyć warunki, w których sobie z nim poradzić, ale musi móc liczyć na jego współpracę.
Istota pomagania: ( hierarchiczna)
-osobowość pomagającego
-umiejętności pomagającego
-warunki ułatwiające rozwój
Warunki potrzebne do efektywnego pomagania wg. Karola Rogera :
-autentyczna i empatyczna postawa wspomagającego jako podstawa tych warunków.
Pomoc Efektywna- kiedy terapeuta przyjmuje postawę terapeutyczną , która może być prawdziwa , gdy zaistnieje.
Kongruencja - zgodność z samym sobą troska o podopiecznego, postawa akceptacji nastawienie na klienta empatyczne zrozumienie odczuć drugiego człowieka .
12.04
Dlaczego pomagamy albo nie? Zależy to od kilku czynników:
-nastawienie: idealistyczne- czyli pomoc postrzegana jako działanie szlachetne,
-realistyczne-pomoc i pomaganie pojmowane jest jako naturalny składnik aktywności życiowej .-Naturalistyczne- jako walka przynosząca ujmę wspomaganemu i straty pomagając
Pomoc może też być postrzegana jako sposób na życie ( stałe poleganie na pomocy, stałe pomaganie), w takiej relacji brak nastawienia na człowieka , relacja hierarchiczna ( wspomagany niżej). Może wystąpić oderwanie pomocy od jej podmiotu ( pomoc niezależnie od człowieka). Może też wystąpić wyuczona bezradność. Oprócz pomagania instytucyjnego , emocjonalnego można kierować się teorią pomagania (która próbuje opowiedzieć na pytanie dlaczego pomagamy). Najogólniej można te teorie podzielić na behawioralną i humanistyczną, psychoanalityczne , norma centryczne.
Behawioralna- pomagamy (działamy pro społecznie gdy to przynosi nam korzyść) a zatem przed przystąpieniem do pomocy rodzinie, bilans zysków i strat.
Humanistyczne - zachowania pomocowe jako funkcja podstawowych potrze jednostki .
Realizacja potrzeb afiliacji- pomagając należymy do grupy , akceptacji- wspomagani nas akceptują działanie pomocowe jako funkcja socjalizacji opartej na potrzebach człowieka. Pomagamy , bo to leży w naszej naturze, jak potrzeby.
Psychoanalityczne- nie istnieją wrodzone tendencje pro społeczne (opozycja do humanistycznych). Te wymagania społeczne zintegralizowane w formie sumienia (ego) oraz Ja idealnego( superego) zawierają rozkazy działania na rzecz społeczeństwa.
Normo centryczne- spełnianie norm daje satysfakcję i budujące poczucie własnej wartości , oraz z drugiej strony ( Norma Indykatywna- co należy robić, Norma konstruktywna- jak robić to co należy) powoduje niezadowolenie i poczucie winy, gdy ich nie realizujemy.
Szwarc : stykamy się z potrzebą , odrzucamy emocjonalne pobudzenie , aktywizuje wiedze podmiotu o oczekiwania podmiotu wobec siebie samego. ( Internalizacja normy)
Hipoteza Osobistego Interesu- podmiot działa tylko ze względu na własny interes. Cała teoria odnosi się do sfery emocjonalnej człowieka, czynności percepcyjnych. Podejmowanie działań poznawczych zależy również od motywacji zaspokojenia potrzeb (czynności motywacyjnych)
Zależy tez od tego czy posiadamy środki , umiejętności ( czynności Instrumentalne).
Polska wersja oparta o Regulacyjną teorię osobowości- opisująca całokształt mechanizmów mogących pośredniczyć w regulacji w zachowań pro społecznych .
Mechanizmy regulacyjne:- mechanizmy popędowo emocjonalne -czyli empatia związana z nią hipoteza altruizmu , -poczucie świadomości , tożsamości odniesienie się do struktury „Ja”, -sieć wartości, system wartości- deklarowany o odczuwany przez podmiot .
-Sieć Operacyjna- zasoby , możliwości działaniowe, regulacja zachowań pro społecznych jest oparta o system ( czterech powyższych). Można tylko mówić o przewadze któregoś z elementów.
Sieć wartości- pełni istotną rolę , w regulacji , ponieważ działanie na rzecz drugiego człowieka musi przedstawiać wartości dla działającego podmiotu, by mogło zaistnieć, może być wartością- autodeliczną (samą w sobie ), może być wartością Instrumentalną - być środkiem do osiągnięcia jakiegoś celu, może być postrzegana jako warunek samozadowolenia podmiotu, działanie może być uznane za wartość ponieważ zbliża nas do ideału uznanego przez nas za istotną.
Efektywność działań pomocowych- ogólnie zależy od tego, czy są one celowe, adekwatne, a zatem od wyboru modelu pomagania .
Dwa podstawowe modele: 1) pomaganie jako dawanie komuś, tego, czemu mu brakuje, wówczas gdy na to zasługuje. Więc warunkiem jest dobra wola, intencja środki pomagającego. Uczestnicy interakcji nierówni. Pomagający i pomoc dostarczają gotowych rozwiązań.2) Pomoc jako zwiększanie u osoby wspomaganej zdolności do pomagania samej sobie. Modele te mogą być konkurencyjne, jeśli tak je zdefiniujemy. Powinno się je jednak traktować komplementarnie.
Kryterium odpowiedzialności jednostki: Inne modele : Konieczność odpowiedzialności osoby wspomaganej za swoją przeszłość. -Konieczność odpowiedzialności za przyszłość.
Pomagając dążymy do tego, by nasze działania były sprawiedliwe i efektywne, a więc wspomagany powinien być odpowiedzialny w jakimś stopniu za swoją sytuacje, a także za korzystanie pomocy.
Model moralny- ( duża odpowiedzialność)
Model medyczny
Model oświatowy ( wysoka odpowiedzialność za problem , mała za rozwiązanie)
Model kompensacyjny ( mała odpowiedzialność za problem , duża odpowiedzialność za rozwiązanie- sprawiedliwa ( niewinny) - efektywna ( przejmuje się )
Najkorzystniejszy wydaje się być model kompensacyjny.
Formy i rodzaje pomocy:
1)Pomoc Impulsywna- oparta na mechanizmie empatii.
2)Pomoc Strategiczna- jest wynikiem kalkulacji zysków
3)Pomoc Normatywna- oparta na realizacji normy sprawiedliwości, zasługiwanie na pomoc.
4)Pomoc Alko centryczna - oparta na zmianie , na korzyść sytuacji wspomaganego.
Treść: 1) pomoc Emocjonalna, 2) pomoc rzeczowo- instrumentalna , 3) pomoc informacyjna.
19.04
Podstawą efektywności pomocy są określone cechy, umiejętności osoby pomagającej:
-sprawne funkcjonowanie pomagającego (sam sobie daje rade , umie się komunikować, nawiązywać dobre relacje interpersonalne , życzliwe nastawienie do innych ludzi).
4 zakresy umiejętności interpersonalnych: 1) wzajemne poznanie i zaufanie , 2) dokładne jednoznaczne wzajemne zrozumienie, 3) umiejętności pozytywnego oddziaływania na siebie, 4) umiejętności konstruktywnego rozwiązywania problemów a co ważniejsze konfliktów.
Pomoc nie musi być rzeczą bezwarunkowo dobrą , o tym trzeba pamiętać , by pomagać efektywnie. Skuteczna pomoc powinna uwzględnić rzeczywiste potrzeby wspomaganego jego rozwój do samopomocy, koszty pomocy.
Samopomoc- jest to działanie oparte na zasadzie wzajemności dobrowolności i spontaniczności.
Grupa Wsparcia- równo uprawnionych uczestników których podstawowym celem wzajemne zapewnienie pomocy, wzajemnego poparcia w rozwiązywaniu problemów. By w niej uczestniczyć należy posiadać pewne kompetencje. Grupy takie funkcjonują poza instytucjami.
Co różni grupę wsparcia od pomocy instytucjonalnej:
1)względna strukturyzacja (zwykle występuje nieformalny lider, ale brak sztywnego podziału na role)
2)bezpośrednie interakcje o charakterze podmiotowym (między osobami)
3)samodzielnie definiują całe działanie
4)samodzielne w kierowaniu własną aktywnością
5)wspólnota problemów wszystkich członków grupy ( te same problemy, angażujące wszystkich co daje poczucie bezpieczeństwa , wzajemnej akceptacji
6)spontaniczność i otwartość wyrażenia myśli i działania
Jest to rozwój pomocy pozainstytucjonalnej nieprofesjonalnej , ale grupy wsparcia mogą podejmować współprace z instytucjami.
LEVI- Grupy Samopomocy- typ „ Pomoc Nieprofesjonalna”
Uczestniczące grupy wsparcia to dewianci- zmierzający da zmiany zachowania członków grupy, nabycia umiejętności życia z problemami , przetrwanie grup naznaczonych jako dewiacyjne. Niedewiańci - samo rozwój lub działanie na rzecz jakieś sprawy .
Według celów wyróżniamy grupy: 1) grypy zmierzające do komformizacji swoich członków (doprowadzenie do tego żeby przystosowali się do norm społecznych chodzi o przetrwanie)
2)grupy dążące do zmiany norm społecznych ( zmienić normy, żeby nie być uznawanym za dewianta).
W grupach samopomocowych inne są metody działania , inne są relacje między uczestnikami. Relacja partnerska i równorzędna pomagającego i wspomaganego , działanie na rzecz wszystkich członków grupy.
Sieć Wsparcia Społecznego:
Pomocniczość - pochodzi od łac. Subsydium- oznacza materialną lub finansową pomoc państwa w stosunku do osób , grup, lub instytucji . element polityki społecznej i socjalnej.
Subwencja -polega przede wszystkim na udzielaniu pomocy w postaci ulg podatkowych , zasiłki, stypendia, dotacje, kredyty.
Zasada pomocniczości jest składnikiem racjonalnej polityki społecznej.
Zasada komplementarności - komplementarność wpływów , relacji interpersonalnych , ma zapewnić spójność tych wszystkich oddziaływań.
Zasada interwencjonalizmu - ( działanie ratownicze) ratownictwo, pomoc doraźna.
Zasada pomocniczności i wsparcia społecznego nazywamy zasadą Subiektywności - bez względu na podmiot działania państwo, samorząd , kościoły, wolontariat , zakład pracy, rodzina, władza różnych szczebli i kręgów powinno działać tylko wtedy gdy, nie wystarczają działania wspólnot i osób tej władzy podległych.
Jest to naturalny sposób organizowania się osób.
Zasada pomocniczości w ujęciu:
Negatywnym- władza różnych szczebli nie powinna przeszkadzać osobom lub grupom społecznym w podejmowaniu inicjatyw i własnych działań.
Pozytywnym- rolą i głównym sensem działania każdej władzy jest podtrzymanie wspomaganych osób i grup a w ostateczności wspomaganie wysiłków tych osób i grup.
Co może być realizowane tylko w państwie demokratycznym i obywatelskim, jest to ogromne zobowiązanie w stosunku do obywateli.
WSPARCIE- w sytuacji trudnej szukamy wsparcia, pomocy wśród osób bliskich. Różnych rodzajów wsparcia potrzebujemy siebie. Towarzystwo emocjonalne w problemie - nie rozwiązuje problemu , wartość autoteliczna ( rozmowa jako forma). Stała potrzeba wsparcia wpływa na społeczne relacje.
Sieć Wsparcia społecznego- wytwarza w nas poczucie wspólnoty , jest to istotny element w życiu człowieka , kształtuje relacje między ludzkie , nazywamy spiralą życzliwości siłami społecznymi. Jest to fundament pomocy nieformalnej , poczucie wspólnoty wiąże się z posiadaniem grupy wsparcia przypisanej do jakieś przestrzeni ( rodzina, sąsiedzi).
5 płaszczyzn wsparcia (przez grupy)
1)wsparcie emocjonalne ( polega na słowie , komunikat werbalny i niewerbalny, np.: jesteśmy z tobą , jesteś nasz, pamiętamy o tobie)
2)wsparcie wartościujące p ( jesteś dla nas kimś znaczącym, jesteś kimś wartym, )
3)Wsparcie Instrumentalne- polega na dostarczeniu konkretnej pomocy.
4)Wsparcie Informacyjne -udzielanie porad , informuje pomagających rozwiązać problem ,
5)Wsparcie Duchowe- psychiczno- rozwojowe kiedy jednostki i grupy ( rodzina) po mimo wysiłku udzielanego im wsparcia , osoby pozostają w sytuacji trudnej, co powoduje rezygnacje, załamanie, poczucie beznadziejności.
Więzi z innymi ludźmi chronią nas przed wyobcowaniem. Bliskie więzi nie dopuszczają do poczucia samotności , a przez to zwiększają wytrzymałość psychiczną.
26.04
Wsparcie Społeczne- to pomoc jednostce , grupie wtedy kiedy jednostki lub grupy nie są w stanie przezwyciężyć problemy, rodzaj interwencji społecznych , podjętej przez jedną lub dwie strony w sytuacji problemowej dochodzi w tedy do wymiany informacji emocjonalnej lub instrumentalnej.
Warunki skuteczności - konieczna jest spójność miedzy potrzebami biorcy a rodzajem udzielanego wsparcia. Cel takiej interakcji zmierza do rozwiązania problemu jednego lub obu stron, realizowane w sieci wsparcia społecznego- (rodzina) powinna mieć zdolność wsparcia społecznego ( przyjaciele), (organizacje) (osoby związane z siecią wsparcia społ. Cieszą się lepszymi warunkami życia, maja lepsze emocje, łatwiej nawiązują kontakty)
Wsparcie społeczne -zastępuje człowiekowi inne sposoby rozwiązywania problemów, jeżeli występuje pernamentalnie dochodzi do zaburzenia jednostki, do samodzielnego radzenia sobie w sytuacjach krytycznych ( zanik samodzielności i postępująca konieczność uzależnienia się od wsparcia, pomocy). Stały i wysoki poziom wsparcia utrzymywane przez środowisko, daje negatywny wpływ na zdolności adaptacyjne.
Nadmierna kontrola, nadopiekuńczość rodziców- zapępownie .
Mechaniz: Spirala Życzliwości- warunkiem i podstawowym założeniem jest zasada korzystności w relacjach międzyludzkich , jest poczuciem wrażliwości rodzących się miedzy ludźmi, istotne jest nastawienie, postawa chcąca doprowadzić do rozwiązania problemu .
Manitetacja - (nie mogę się za bardzo odczytać wiec nie jestem pewna co do tego)
Po przez przekazywanie czytelnych impulsów emocjonalnych ( wypowiedź , gesty)
Przekazy Sprawcze- prowadzące do zintegrowanego wykonywania działań.
Zasada korzystności- poczucie wrażliwości, które rodzi się między ludźmi.
Cechy charakteryzujące wsparcie- pomoc i wsparcie jest procesem przebiegającym w różnych fazach życia.
Akceptacja konkretnej osoby- jest pierwszy warunek właściwie pojętego wsparcia w sposób do innych sposobów, zdobycie wiedzy o danej osobie.
Diagnoza-rozpoznanie stanu rzeczy na podstawie danych obserwacji i ogólnego stanu rzeczy -pisana przyporządkowująca, - ocena genetyczna ( odpowiada na pytanie o przyczynę rzeczy),- ocena znaczeń-( odpowiada na pytania w jaki sposób, zaburzenie oddziaływuje na całość systemu, jak całość przystosowuje się do zaburzenia), -ocena prognostyczna (polega na formułowaniu prognozy)
Niezbędna jest rzetelna diagnoza osoby którą mamy wspierać.
Zbiór umiejętności: nastawienie na słuchanie (aktywne słuchanie) , nastawienie na mówienie, otwartość w ujawnianiu swoich myśli, otwartość w przyjmowaniu punktu widzenia drugiej osoby, czytelność wyrażenia myśli( poziom werbalizacji umiejętności werbalizacji) , spójność treści przekazywanych za pomocą słów z przekazem niewerbalnym.
10.05
Podtrzymywanie -organizowanie warunków działania i umiejętności kierowaniem działaniem osób i grup społecznych, umiejętności mediowania, umiejętności spajania własnych doświadczeń.
Cechy niezbędne do nawiązywania kontaktów z drugą osobą:- człowiek ma przyczynić się do usunięcia problemów jak najszybciej, budowanie własnego „Ja”, - wspomaganie nie będzie traktowane jako efekt uboczny, powinno nauczyć radzenia sobie w trudnych sytuacjach, jest wartością sama w sobie, -najpierw ja sam mogę zrobić, czym sam dysponuje.
Aktywne poszukiwanie- przyjęcie aktywnej postawy .
A.Poszuk- Pomocy- przekonanie podopiecznego że musi uwewnętrznić to, że nie zależy oczekiwać na gotowa pomoc , aktywność daje predyspozycje do wykorzystania ma przyszłość.
Wsparcie i Skuteczna Pomoc- pomagam tak bym mógł sam sobie pomóc.
Wsparcie społeczne - powinno mieć charakter profilaktyczny, wymiar humanitarny.
Skuteczność wsparcia społecznego- powinno występować we wczesnej fazie dysfunkcji lub uprzedzić stan. Formy działalności wspierającej trafne/adekwatne do występowania zagrożenia i wyznaczone stopniem i zakresem niesamodzielności życiowej człowieka. Niezbędne jest wsparcie bezpośrednie- polega na utrzymaniu kontaktów bezpośrednich związków między którymi udzielają pomocy. Należy uwzględnić zasadę współdziałania i dialogu. Rozumienie drugiego człowieka ( obie strony) postawić siebie na miejscu drugiej osoby ( spojrzeć na jego problemy z jego strony). Kierowanie się normami etycznymi i sprawiedliwością , uczciwością, skromnością, prawdomównością, wielkodusznością, wierność, poszanowanie godności człowieka. Niezbędne zachowanie w działaniu, spontaniczność oraz nadawanie pomocy charakteru nieformalnego. Preferowanie środowiska , formalnie działanie osoby odpowiedzialnej za pomaganie , powinny starać się stworzyć sieć wsparcia ( po przez zainteresowanie uwrażliwienie na problemy osoby która wspieramy).
Wsparcie społeczne - w metaforyzmie znaczący inny- nie tylko podmiot opieki wsparcia ale też jego nadawcy. Obejmuje profesjonalistów np.: stowarzyszenia. Skuteczne jest gdy: -środowisko mobilizuje potencjał i energie jednostek lub grup do rozwiązywania problemów trudnych w danym środowisku.-kiedy środowisko i jego elementy takich jak jednostki, grupy, instytucje, stowarzyszenia, zgłaszają gotowość do współdziałania w rozwiązywaniu problemów .
Sieć wsparcia społecznego- działa pozytywnie wtedy gdy mamy doczynienia z pytaniem jakie będą efekty pomocy , dokonujemy ewolucji.
Kto potrzebuje pomocy: ofiary przemocy w rodzinie ( kierunek działania przemocowych tej rodziny)
Jerzy Melki Bruda- Przemoc - twierdzi że gdy środowisko i sposoby użyte do uzyskania i sprawowania kontroli są krzywdzące oraz gdy człowiek którym kontroluje nie masz szans się bronić. Wszystkie nieprzypadkowe akty godzące w osobistą godność jednostki lub przyczyniające się do fizycznej lub psychicznej szkody osoby wykraczające poza społeczne zasady wzajemnej relacji.
Typy przemocy: 1)Przemoc w rodzinie- może ona obejmować przemoc ze strony dorosłych, nadużycia do współmałżonka i dzieci, przemoc ze strony dzieci- nadużycia rodziców lub rodzeństwa ,-przemoc rodziców i dzieci do ludzi starszych-2)Przemoc w szkole,-3)Przemoc w środowisku społecznym ( uliczna , podwórkowa, stadionowa).
Utożsamiają przemoc domową z przemocą w rodzinie -przemoc domowa. Naruszająca prawo i dobra osobiste , powodujące cierpienia i szkody. Inni rozróżniają te dwa typy : twierdzą że określanie przemocy w rodzinie odnosi się do dowolnego rodzaju przemocy fizycznej lub psychicznej jakie ma miejsce w obrębie jednej rodziny. Obejmuje małżonków, rodzeństwo, rodziców, i starszych członków rodziny.
Przemoc domowa- oznacza przemoc fizyczną lub psychiczną jako jeden z dorosłych partnerów seksualnych zadaje drugiemu. Problem przemocy domowej/rodzinnej jest akceptowana społecznie.
24.05
Rodzaje Przemocy - Gorąca -jest podstawą furii czyli dynamiczne ,polegające na nagłej utracie kontroli, podjęcie agresywnych zachowań, rozładowują się w aktach bezpośredniego wyładowania fizycznego i psychicznego, wywołuje cierpienie i szkody, najbardziej zauważalny, spektakularny , pojawiają się nagle i stosunkowo szybko znika. Negatywne i intensywne przeżycia związane z frustracją czyli z brakiem zaspokojenia jakiś potrzeb lub zablokowania dążeń, agresywna furia reakcja na stres. -Chłodna- zasadniczo nie manifestuje się w formie fizycznej, jest kontrolowanie zaplanowane w bardzo szczegółowy sposób , polega na realizowaniu przez sprawców specyficznego scenariusza, jest zracjonalizowana - sprawca tworzy sobie uzasadnienia do tego postępowania , charakteryzuje się perfidią .
Formy Przemocy: Fizyczna- zachowanie intencjonalne , ryzyko uszkodzenia ciała, niezależnie od tego czy do tego uszkodzenia dochodzi występuje w formie Czynnej i Biernej. Czynna -popychanie, policzkowanie, szarpanie za włosy, kopanie, ciągniecie za włosy, uderzanie pięścią, szybka jazda dla pasażera, oparzenia, przypalanie papierosem.
Bierna- przejawia się w formie zakazów: zakaz mówienia w określonym czasie, zakaz chodzenia, zakaz oddawania potrzeb fizjologicznych w określonym czasie w sposób nieuzasadniony.
Problem dziecka zaniedbywanego - pozbawienie niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb dzieci: - nie mają wystarczającej ilości pożywienia, nie mają pożywienia odpowiedniego ze względu na wiek lub na potrzeby zdrowotne, nie mają zaspokojonych potrzeb higienicznych, nie maja zaspokojonych potrzeb zdrowotnych, same decydują o swojej edukacji , rodzice nie kontrolują i nie odnoszą się do postępu lub braków dziecka w nauce, nie są chronione przed przypadkowymi urazami (źródło ognia), żyją w brudnym otoczeniu, pozbawione opieki w domu i poza nim.
Zespół dziecka Maltretowanego- 1961 jako stan kliniczny u dzieci , które doznały ciężkich obrażeń fizycznych przez rodziców i opiekunów , poniżej 3 r.ż. Czynniki Zwiększające ZDM: -dziecko niechciane, określone mianem trudnego /poniżej 3r.ż. (płaczliwe, krzykliwe, problemy ze snem, dziecko poniżej 2,5 kg), najczęściej narażeni są chłopcy niż dziewczynki, upośledzone lub kalekie, adoptowane. Czynniki zagrożenia za strony rodziców ZDM: kiedy są niedojrzali, w dzieciństwie byli maltretowani, byli karani, nie wykształceni, zaburzenia osobowości, charakteru, psychiczne.
3 Czynniki kulturowe, wew rodzinne: występują konflikty między rodzicami, nie mają dibre kontaktu z dziećmi, zbyt wygórowane oczekiwania w stosunku do dziecka, związki w których tylko jedno z rodziców matka/ ojciec jest naturalny, rodzina często zmienia miejsce zamieszkania, w rodzinach gdzie maltretowana jest żona, alkoholizm w rodzinie, kulturowa akceptacja kar cielesnych.
I konsekwencje ZDM: zaburzenia mowy, motoryki, procesów poznawczych, nadpobudliwość- apatia, tiki ,fobie.
II konsekwencje ZDM -natury fizycznej i psychicznej
Przemoc Psychiczna- Amnasty International: -izolacja, ograniczenie snu i pożywienia, narzucanie własnych sądów, degradacja werbalnie, poniżenie, przezywanie, hipnoza, narkotyzowanie, groźba zabójstwa, terror małżeński : psychiczna, przemoc- podkreśla się podobieństwo ofiary przemocy w rodzinie a sytuacją zakładników terrorystów, ten który jest przetrzymywany zdany na łaskę lub niełaskę sparawcy.
Formy Przemocy Psychicznej: przymus i groźby, polega na zastraszaniu, na emocjonalnym zastraszaniu, wykorzystywaniu polegającym na niesłusznym oskarżaniu, upokarzaniu, niesłuszne obwinianie, manipulowaniu poczuciem winy, wmawianie choroby psychicznej, odmawianie współżycia seksualnego, izolacja przez nieuzasadnione kontrolowanie kontaktów społecznych, nie pozwolenie z korzystania z tel, samochodu, zakaz opuszczania domu, niesłuszne oskarżenie o spowodowanie przemocy, wykorzystywanie dzieci do kontroli nad współmałżonkiem, wzbudzanie poczucia winy za rzekome nie wywiązywanie się z roli rodzicielskiej, porywanie i przetrzymywanie dzieci, groźba pozbawienia władzy rodzicielskiej, wrogie nastawienie dziecka do drugiego rodzica, podejmowanie decyzji bez równego udziału drugiej osoby, sztuczne definiowanie roli mężczyzny i kobiety, wykorzystywanie finansowe( zabieranie pieniędzy, kontrolowanie pieniędzy, wydzielaniezbyt małych kwot na utrzymanie, niszczenie przedmiotów mających jakoś wartość dla ofiary, agresja wobec ulubionych zwierząt domowych ofiary.