Zespół miejski, pojęcie (używane najczęściej w zestawieniach statystycznych) oznaczające duże miasto wraz z otaczającymi je miastami. Termin zespół miejski nie jest jednoznacznie zdefiniowany, oznaczać może zarówno jednostkę administracyjną, jak i wykraczającą poza jej granice aglomerację. Do ważniejszych zespół miejskich w Polsce zalicza się: zespół miejski Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, zespoły portowo-miejskie gdański i szczeciński, zespół miejski - warszawski, łódzki, krakowski, poznański, bydgosko-toruński, lubelski, wrocławski.
«kilka sąsiadujących miast lub osiedli tworzących pewną całość o wspólnej administracji i komunikacji»
Aglomeracja (z łaciny agglomero - gromadzę), skupienie na określonym obszarze dużej liczby osób i budynków (aglomeracja miejska) lub zakładów produkcyjnych (aglomeracja przemysłowa). Aglomeracja odnosi się do urbanistyki (tj. planowania przestrzennego np. miast) i uprzemysłowienia.
Aglomeracja monocentryczna - typ aglomeracji. Składa się ona z jednego miasta centralnego, wokół którego powstają mniejsze miasta satelitarne, pełniące wyspecjalizowane role (np. dzielnic sypialnych - Legionowo czy Jabłonna, przemysłowe - Pruszków, Piaseczno, Konstancin Jeziorna, Tarczyn). Aglomeracja monocentryczna powstaje wtedy, gdy jedno dynamicznie rozwijające się miasto wymusza powstawanie w strefie zewnętrznej rozwój nowych osiedli i przestrzeni zurbanizowanych.
Przykładami aglomeracji monocentrycznej mogą być: warszawska, łódzka, paryska.
Aglomeracja policentryczna w szerokim rozumieniu to rodzaj konurbacji, w wąskim rozumieniu to synonim konurbacji.
Przykładem aglomeracji policentrycznej jest aglomeracja rybnicka powstała z dawnej, słabo zaawansowanej konurbacji czy aglomeracja bydgosko-toruńska powstała w efekcie zbliżenia pól oddziaływań dwóch większych miast.
Istotnym elementem jest używanie nazwy aglomeracja w odniesieniu do układów policentrycznych. Zgodnie z przyjętymi w naukach geograficznych zasadami, aby użyć w odniesieniu do układu wieloogniskowego określenia aglomeracja trzeba zaznaczyć jednocześnie, że ma się na myśli aglomerację policentryczną. W przypadku, gdy mowa o formie, która jest konurbacją de facto, najlepiej ją tak po prostu nazwać, np. policentryczna aglomeracja bydgosko-toruńska, konurbacja katowicka
Największe aglomeracje miejskie w świecie: Nowy Jork, Tokio, Rio de Janeiro. W Polsce aglomeracją przemysłową jest np. Górny Śląsk. Formą aglomeracji jest konurbacja - skupienie kilku miast leżących blisko siebie w całość połączoną linią komunikacyjną, np. Trójmiasto (Gdańsk, Sopot, Gdynia) rozciągnięte wzdłuż linii kolei elektrycznej.
Nowy Jork lub Miasto Nowy Jork (ang. New York, New York City lub City of New York, oficjalnie The City of New York) - miasto w stanie Nowy Jork, największe pod względem liczby ludności miasto w Stanach Zjednoczonych. "Miasto, które nigdy nie śpi", zwane także "Wielkim Jabłkiem" ("Big Apple"). Leży na wschodnim (atlantyckim) wybrzeżu USA, przy ujściu rzek Hudson i East River do Zatoki Nowojorskiej. Uważany za światowe centrum m.in. reklamowe i medialne (do niedawna także finansowe). W Nowym Jorku mieści się główna siedziba ONZ.
Nowy Jork zaliczany jest do najgęściej zaludnionych miejsc w Stanach Zjednoczonych. Liczba mieszkańców miasta przekracza 8 milionów (dane ze spisu w 2000 roku), powierzchnia wynosi 1214 kilometrów kwadratowych, co daje gęstość zaludnienia ok. 10 tys. osób na km kwadratow
Megalopolis (z gr. megalo- = 'wielko-', polis - 'miasto') - wielkoprzestrzenne układy osadnicze, powstające w wyniku łączenia rozległych, peryferyjnych stref zabudowy jednorodzinnej i związanych z nią usług rozwijających się wokół aglomeracji i dużych miast. Potocznie tak nazywa się powiązany funkcjonalnie i komunikacyjnie obszar dwóch lub więcej aglomeracji.
Tradycyjnie terminem Megalopolis określa się Megalopolis wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych (tzw. BosWash), gdzie na obszarze ok. 146 tys. km2 zamieszkuje ponad 45 mln ludności. Obejmuje miasta: Boston, Hartford, Nowy Jork, Filadelfia, Baltimore i Waszyngton.
Jednakże współcześnie rozważa się istnienie jeszcze innych megalopolis:
megalopolis okręgu Wielkich Jezior w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie (tzw. CHICATOR): Milwaukee, Chicago, South Bend, Toledo, Detroit, Cleveland, Buffalo, Hamilton i Toronto, rozwijające się w kierunku południowym ku aglomeracji Indianapolis-Cincinnati-Dayton-Columbus-Wheeling-Pittsburgh; zamieszkuje je ponad 35 mln ludności, jest obszarem o znacznie mniejszej spójności niż poprzednie.
megalopolis zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych z aglomeracjami San Francisco, zwane Bay Area (San Francisco-San José-Santa Cruz-Oakland-Berkeley) wraz z Sacramento oraz Los Angeles (Los Angeles-Long Beach-San Bernardino-Santa Barbara-San Diego), również o wyraźnie mniejszej spójności. Południowokalifornijskie megalopolis jest jednak najszybciej rozwijającym się w USA i liczy ponad 27,5 mln mieszkańców.
megalopolis brytyjskie - Londyn-Birmingham-Manchester-Liverpool, którego jądro stanowi tzw. Czarna Anglia liczące 20,5 mln mieszkańców.
Coraz wyraźniej rysujące się megalopolis zachodnioeuropejskie: Paryż-Lille-Bruksela-Antwerpia, wraz z obszarem Randstad Nederlanden (Rotterdam-Utrecht-Amsterdam) i Zagłębie Ruhry (zob. "europejski banan"), liczące około 36 mln mieszkańców. Jest to wybitnie policentryczny obszar o wciąż jeszcze małej spójności.
megalopolis brazylijskie - Săo Paulo i Rio de Janeiro-Nova Iguaçu, największy w Ameryce Południowej - skupia na obszarze około 165 tys. km kw. prawie 34,5 mln mieszkańców.
Aglomeracja warszawska - silnie zurbanizowany obszar, w skład którego wchodzi Warszawa oraz liczne miasta i wsie województwa mazowieckiego. Jest to typowy przykład aglomeracji monocentrycznej z dominującą rolą ośrodka centralnego (Warszawa). Bardzo często pojęcie to jest błędnie utożsamiane wyłącznie z Warszawą w jej granicach administracyjnych
Do dnia dzisiejszego nie ma jednoznacznie zdefiniowanych granic tej aglomeracji. Jedni widzą je w odległości od 20 do 30 km od centrum Warszawy, a inni nawet do 40-50 km. Z teoretycznego punktu widzenia aglomeracją powinien być zespół powiązanych ze sobą więzami przestrzennymi i funkcjonalnymi miast. Taka definicja pozwala wyznaczyć 2 zasięgi aglomeracji warszawskiej jako zespołu miejskiego:
1 - Zespół funkcjonalno-przestrzenny (Obszar Metropolitalny Warszawy): Warszawa oraz: Legionowo, Marki, Ząbki, Zielonka, Kobyłka, Wołomin, Sulejówek, Józefów, Otwock, Karczew, Konstancin-Jeziorna, Piaseczno, Piastów, Pruszków, Ożarów Mazowiecki, Łomianki
2 - Zespół funkcjonalny: Miasta z punktu 1 oraz: Nowy Dwór Mazowiecki, Radzymin, Góra Kalwaria, Milanówek, Brwinów, Podkowa Leśna, Grodzisk Mazowiecki, Błonie, Halinów, Jabłonna
Należy również pamiętać, że jedność przestrzenną i funkcjonalną z powyższymi miastami tworzą silnie zurbanizowane wsie i osiedla takie jak Raszyn, Michałowice których mieszkańcy prowadzą typowo miejski styl życia. Wzorując się na anglosaskim systemie administracyjnym jednostki te można nazwać dzielnicami podmiejskimi Warszawy.
Obszar aglomeracji warszawskiej wg "Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego" z 2004 [edytuj]
Aglomeracja warszawska wg "Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego"
Oficjalnie granice aglomeracji warszawskiej zostały ustalone tylko w "Planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego" [1](Uchwała Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dniu 7 czerwca 2004). Wg tego planu w skład aglomeracji oprócz Warszawy wchodzi 15 gmin miejskich, 11 gmin miejsko-wiejskich i 13 gmin wiejskich województwa mazowieckiego, położonych na terenie 10 powiatów ziemskich: nowodworskiego, legionowskiego, warszawskiego zachodniego, wołomińskiego, żyrardowskiego, grodziskiego, mińskiego, otwockiego, piaseczyńskiego i pruszkowskiego. Z tego tylko powiat pruszkowski wchodzi w skład aglomeracji w całości, reszta powiatów częściowo
Konurbacja, zespół leżących blisko siebie miast lub osiedli, powiązanych ze sobą gospodarczo i komunikacyjnie. Konurbacja składa się z kilku równorzędnych ośrodków, stymulujących rozwój innych, mniejszych miast. Przykładem konurbacji w Polsce jest Górnośląski Okręg Przemysłowy
Trójmiasto, popularna nazwa zespołu urbanistyczno-portowego składającego się z Gdańska, Sopotu i Gdyni. Łącznie zamieszkuje go około 770 tys. mieszkańców (2001). Posiada własną komunikację - Szybką Kolej Miejską, ponadto linie tramwajowe, trolejbusowe, autobusowe. Przez Trójmiasto prowadzą międzynarodowe drogi łączące północ Polski z południową Europą. W pobliskim Rębiechowie znajduje się port lotniczy krajowy i międzynarodowy.
Trójmiasto (kasz. Trzëgard) - konurbacja złożona z Gdańska, Gdyni i Sopotu.
Marszałek Jan Kozłowski zobowiązał się do dopilnowania przestrzegania umowy między miastami. Tekst Karty Trójmiasta nie zawiera ogólników, lecz przewiduje konkretne działania, więc możliwość ewentualnego interpretowania go po swojemu jest ograniczona.
My, mieszkańcy Gdańska, Sopotu i Gdyni, pragniemy harmonijnego, wszechstronnego i dynamicznego rozwoju metropolii trójmiejskiej. Wyrzekając się szkodliwej konkurencji, deklarujemy wolę współpracy z poszanowaniem tradycji i tożsamości naszych miast. Uwzględniając powyższe, przedstawiamy najpilniejsze zadania, których realizacji powinniśmy się wspólnie podjąć:
wprowadzenie wspólnego biletu komunikacji miejskiej;
opracowanie zintegrowanych rozkładów jazdy komunikacji miejskiej i tras łączących wszystkie trzy miasta;
budowa trójmiejskiej sieci ścieżek rowerowych;
stworzenie kalendarza imprez kulturalnych;
koordynacja dużych remontów dróg w poszczególnych miastach;
wprowadzenie zintegrowanej sygnalizacji świetlnej ("zielona fala");
promocja atrakcji turystycznych Gdańska, Gdyni i Sopotu w kraju i za granicą;
działania mające na celu przyciągnięcie nowych inwestycji;
planowanie budowy obiektów sportowych i kulturalnych; stworzenie sieci szkół dostosowanej do potrzeb rynku pracy.
Powierzchnia 417,31 km²
Górnośląski Okręg Przemysłowy, GOP, konurbacja przemysłowa w południowej części Wyżyny Śląskiej, największa i najważniejsza w Polsce.
Powierzchnia ok. 2,7 tys. km2. W skład GOP wchodzi 14 większych miast i kilkanaście mniejszych miast i wsi. Główne miasta GOP połączone są ze sobą gęstą siecią arterii komunikacyjnych, kolejowych i drogowych. Do największych miast zalicza się: Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Katowice, Mysłowice, Ruda Śląska, Siemianowice, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze.
Region o ogromnej koncentracji przemysłu wydobywczego i hutniczego. Na obszarze GOP czynnych jest ok. 50 kopalń, 17 hut, 8 hut metali kolorowych. Poza węglem kamiennym wydobywa się tutaj rudy cynku i ołowiu (Bytom, Tarnowskie Góry). Na obrzeżach konurbacji skupiły się ogromne elektrownie spalające węgiel eksploatowany w zagłębiu. Do największych zaliczają się elektrownie w Łaziskach Górnych, Będzinie, Jaworznie i Sierszy. Węgiel eksploatowany w zachodniej części GOP, jako lepszy jakościowo, przerabiany jest na koks i gaz w Zabrzu, Gliwicach, Bytomiu i Rudzie Śląskiej.
