KIERUNEK:  FINANSE I RACHUNKOWOŚĆ

E G Z A M I N   D Y P L O M O W Y
Obrony:  czerwiec/lipiec 2009

Rok akademicki 2008/2009

Zagadnienia problemowe

1.Problem racjonalności w ekonomii

2.Rynek i gospodarka rynkowa

3.Pieniądz - jego istota i funkcje

4.Cena jako kategoria ekonomiczna - istota, funkcje, rodzaje cen

5.Popyt i podaż oraz czynniki determinujące ich zmiany

6.Prawo popytu i podaży

7.Cena równowagi rynkowej - mikroekonomiczna analiza problemu

8.Elastyczność popytu i podaży

9.Gospodarstwo domowe jako podmiot gospodarczy

10.Wzrost dochodów a zmiana struktury wydatków konsumenta - prawo Engla

11.Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarczy

12.Funkcja produkcji

13.Koszty w przedsiębiorstwie - rodzaje kosztów

14.Korzyści i niekorzyści skali produkcji

15.Równowaga przedsiębiorstwa (optimum techniczno-ekonomiczne)

16.Modele rynku (doskonałego i niedoskonałego) w teorii ekonomii

17.Rynek pracy i jego specyfika

18.Interwencjonizm państwowy - wykładnia teoretyczna i prekursorzy

19.Argumenty za i przeciw interwencjonizmowi państwowemu

20.Istota bezrobocia - w ujęciu neoklasyków i J.M. Keynesa

21.Budżet i równowaga budżetowa państwa

22.Dług publiczny i sposoby jego finansowania

23.Ekspansywna i restrykcyjna polityka pieniężna - cele i narzędzia

24.Aktywna i pasywna polityka fiskalna

25.Wzrost a rozwój gospodarczy

26.Czynniki wzrostu gospodarczego.

27.Pojęcie cyklu koniunkturalnego; cykl klasyczny i powojenny

28.Instytucje rynku kapitałowego i pieniężnego

29.Papiery wartościowe na rynku kapitałowym

30.Europejski Bank Centralny, jego rola i zadania w strefie euro

31.Struktura kapitału przedsiębiorstwa - dźwignia finansowa

32.Etapy integracji gospodarczej

33.Produkt krajowy brutto i dochód narodowy

34.Istota i źródła analizy finansowej

35.Istota i rodzaje ubezpieczeń

36.Podatki i opłaty publiczne

37.Analiza i ocena zdolności kredytowej

38.Produkt jako element marketingu mix

39.Kapitał spekulacyjny i skutki jego działania

40.Bank centralny - jego organy i zadania

41.Model konkurencji doskonałej

42.Rodzaje i charakterystyka kredytów

43.Pojęcie i rodzaje strategii w marketingu

44.Istota i miejsce marketingu w przedsiębiorstwie

45.Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego

46.Zakres i funkcje finansów publicznych

47.Rozliczenia międzybankowe - Krajowa Izba Rozliczeniowa

48.Inflacja, rodzaje i skutki dla gospodarki

49.Kurs walutowy w gospodarce rynkowej

50.Kredyt kupiecki w finansowaniu przedsiębiorstwa

1.Problem racjonalności w ekonomii

Racjonalność gospodarowania polega na tym że podmioty zbierają i analizują przy pomocy rozumu wszystkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji.

Narzędzia racjonalnego gospodarowania:

• Zasad największego efektu- przy pomocy danych nakładów należy dążyć do uzyskania jak największych efektów.

• Zasada minimalizacji nakładów- założony efekt produkcji zamierzamy osiągnąć przy jak najniższych nakładach

• rachunek ekonomiczny- polega na porównaniu uzyskiwanych z danej działalności efektami z ponoszonymi w związku z tą działalnością nakładami w celu wybrania możliwie najbardziej efektywnych ekonomicznie rozwiązań. cechy: wariantowość, kompleksowość, dualność

• Granica możliwości produkcyjnych- wskazuje alternatywne kombinacje 2 grup produktów, które społeczeństwo jest w stanie wytworzyć w ciągu danego okresu czasu wykorzystując do tego w całości i w najlepszy sposób posiadane zasoby i technologię.

3 PIENIĄDZ - JEGO ISTOTA I FUNKCJE

Pieniądz jest to środek wymiany, który jest przyjmowany jako zapłata w transakcjach gospodarczych, ten środek może być akceptowany jako pieniądz wtedy, gdy posiada następujące cechy:

• Trwałość -nie ulega szybkiemu zniszczeniu, zepsuciu

• Przenośność - może przenosić wartość i własność

• Podzielność- jednostka podstawowa dzieli się na mniejsze jednostki

• Ograniczona podaż musi być ograniczona jak i emisja i kreacja pieniądza

Funkcje pieniądza:

1 kategoria -podstawowa funkcja pieniądza

• Miernik wartości

• Środek cyrkulacji

2 kategoria - pochodne funkcje pieniądza

1. Środek tezauryzacji

2. Środek płatniczy

Miernik wartości - pieniądz jako miernik wartości pozwala porównywać wartość różnych dóbr poprzez sprowadzenie ich /tych wartości/ do wspólnego mianownika czyli wyrażenie tych wartości w jednoimiennych wielkościach /cenach/

Środek cyrkulacji - pieniądz jako środek cyrkulacji pozwala na rozdzielenie w czasie , w przestrzeni i co do ilości jednej transakcji wymiany towaru na towar na szereg transakcji wymiany towaru na pieniądz dzięki czemu zwiększa się prawdopodobieństwo wymiany towaru na towar .

Środek tezauryzacji - to środek który pozwala gromadzić, przechowywać wartość

Środek płatniczy - pieniądz służy do regulowania różnych zobowiązań nie związanych z zakupem towarów i usług są to np. płatności dotyczące zaciąganych i spłaconych pożyczek ,regulowania zobowiązań podatkowych, płacenia składek ubezpieczeń

Cechy pieniądza jako składnika aktywów

- gotówka

- środek na rachunku bieżącym

Cechy:

• Brak kosztów transformacji /zaleta/

• Brak dochodów z wartości przechowywanych pieniędzy /wada/

• Stała nominalna wartość przechowywana w pieniądzu /wada/

3. Cena jako kategoria ekonomiczna - istota, funkcje, rodzaje cen

Istota Ceny - ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena może dotyczyć m.in. towaru lub usługi. Według większości teorii ekonomicznych cena równa się wartości danego dobra. Według szkoły austriackiej wartość nie jest wielkością obiektywną i taka równość nigdy nie zachodzi, gdyż wtedy nigdy nie doszłoby do wymiany (każda strona musi bardziej wartościować to co otrzymuje od tego co daje w zamian).

funkcje ceny:

• Informacyjno - bodźcowa - parametru, który pozwala określić wielkość przychodów ze sprzedaży, a także parametru pobudzającego do określonego działania. Nabywcę ceny informują o ile zmniejszą się jego zasoby pieniężne, jeśli dokona on zakupu. Sprzedającego ceny informują o ile zwiększy się jego przychód, jeśli dokona on sprzedaży.

• Redystrybucyjna (wtórny podział, rozdział). Ceny są narzędziem podziału dóbr i usług, oraz przesuwania dochodów od jednych grup społecznych do innych i do budżetu państwa. Państwo również może dokonywać redystrybucji dochodów przy pomocy cen - różnicując obciążenie cen podatkami, ustalając ceny minimalne / maksymalne czy dotując pewne gałęzie gospodarki.

• Stymulacyjna - narzędzie oddziaływania na dostawców i odbiorców - im wyższy jest poziom cen, tym większa jest opłacalność produkcji. Stymuluje to producentów do zwiększania rozmiarów produkcji. Niższy poziom cen zniechęca producentów i powoduje ograniczenia produkcji. Wyższy poziom cen może skłaniać producentów do zwiększenia produkcji a nawet podnoszenia wartości użytkowej wyrobów (jakość, estetyka, funkcjonalność). Zazwyczaj wyższy poziom cen skłania konsumentów do ograniczenia spożycia a niższy stymuluje wzrost spożycia.

Przy pomocy cen państwo może stymulować wzrost spożycia niektórych wyrobów tj. modyfikować strukturę spożycia, a także regulować poziom dochodów realnych w społeczeństwie.

• Agregacyjna - umożliwia sumowanie niedodawanych w sensie fizycznym wielkości

Rodzaje cen:

Ceny wolnorynkowe - są wyznaczane przez rynek na podstawie działania praw popytu i podaży. Ten typ cen kształtuje się na rynku masowych produktów o niewielkim stopniu monopolizacji. Klasycznym przykładem cen wolnorynkowych są ceny artykułów rolnych - o ile oczywiście nie ingeruje w tę sferę państwo. Również handel detaliczny jest sferą działania cen wolnorynkowych - o tyle oczywiście o ile jest on samodzielny w dziedzinie wyboru źródeł zaopatrzenia i nie podlega dyktatowi zmonopolizowanych hurtowni.

Ceny regulowane - są ustalane przez przedsiębiorstwa lub ich porozumienia, wykorzystujące swą pozycję rynkową. Należą do nich m.in. ceny kartelowe, ustalone przez porozumienia przedsiębiorstw typu kartelowego, a więc zawierane w celu kontroli cen.

Ceny urzędowe - są ustalane przez organy administracji państwowej. Były szeroko stosowane w gospodarkach centralnie kierowanych, w gospodarkach rynkowych skala ich zastosowania jest znacznie mniejsza. Nie mniej odgrywają one istotną rolę jako narzędzie polityki gospodarczej państwa w wybranych sektorach gospodarki np. w rolnictwie, gospodarce energetycznej itp. Ustalanie przez państwo cen w gospodarce rynkowej może być uzasadnione względami społecznymi lub interesem gospodarki narodowej. Polegają one na administracyjnym wprowadzeniu ceny maksymalnej lub minimalnej - z pominięciem mechanizmu rynkowego. Wyznaczenie przez państwo ceny maksymalnej, stanowiącej pułap cenowy dla sprzedawców oznacza , że sprzedawca, który oferuje dany towar po cenie wyższej postępuje nielegalnie.

Cena maksymalna - wprowadzana jest z reguły w sytuacji braku dóbr o istotnym znaczeniu społecznym w celu ochrony konsumentów przed zbyt wysokimi cenami. Mogą to być np. mieszkania komunalne, budowane ze środków budżetowych dla grup ludności o najniższych dochodach lub niektóre środki żywnościowe w przypadku dotkliwego nieurodzaju.

Stosowanie cen maksymalnych ma na celu obniżenie poziomu cen płaconych przez konsumentów, natomiast wprowadzenie cen minimalnych zmierza do podwyższenia cen jakie otrzymują producenci lub dostawcy. Ustalenie ceny minimalnej oznacza że dobra i usługi na które ustalono tego rodzaju ceny, nie mogą być przez producentów sprzedawane poniżej tej ceny. To znaczy że nabywcy takich dóbr (państwo lub odbiorcy prywatni) mają obowiązek płacenia producentom tej właśnie, ustalonej ceny minimalnej.

• Cena równowagi rynkowej - mikroekonomiczna analiza problemu

Cena równowagi jest to cena równoważąca rynek . Oznacza to, że przy tej cenie rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej.

Cena równowagi rynkowej - cena, przy której występuje zrównoważenie popytu (D) i podaży (S).

Krzywa popytu przecina się z krzywą podaży, tworząc w ten sposób punkt równowagi cenowej. Obie krzywe stanowią instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej, następuje nadwyżka popytu nad podażą. Natomiast kiedy cena jest większa od ceny równowagi rynkowej występuje nadwyżka podaży nad popytem.

Rynki tworzą układ który wytwarza stan równowagi cen i produkcji.

Równowaga:

- zrównoważenie popytu i podaży (uzgodnienie ilości ceny) tworzy sytuację równowagi rynkowej.

- towarzyszy tej sytuacji:

a). cena równowagi (na dane dobro)

b). ilość równowagi

8.

ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY

Elastyczność popytu i podaży określa relację popytu/podaży na zmianę cen i dochodów/cen.

Wyróżniamy:

4. elastyczność cenowa,

5. elastyczność dochodowa,

6. elastyczność mieszana.

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA -jest to stosunek względnej zmiany ceny. Popyt elastyczny E>1-oznacza zmianę ceny o 1% powoduje zmianę popytu o więcej niż 1%, dotyczy dóbr wyższego rzędu: samochody, mieszkania, biżuteria. Popyt nieelastyczny E<1 oznacza, że zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu o mniej niż 1%, dotyczy artykułów potrzeby: chleb, woda, mleko. Popyt proporcjonalny E=1 oznacza, że zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu o 1%. Popyt doskonale elastyczny E->oo mała zmiana po stronie ceny powoduje nieograniczone zmiany po stronie popytu. Popyt doskonale nieelastyczny występuje wtedy, gdy cena jest niska a potrzeby są w pełni zaspokojone (zboże) lub, gdy pojawia się konieczność zakupu danego dobra (leki) i nasze dochody pozwalają zabezpieczyć każdą wysokość cen. ***Znajomość elastyczności popytu pozwala przewidzieć, jaka będzie reakcja popytu na zmianę ceny stosownie do przewidywanej reakcji można dokonać odpowiednich zmian w strukturze produkcji i podaży. ***Elastyczność popytu umożliwia tez określenie, o ile należy podnieść cenę danego dobra (towaru), aby zlikwidować nadwyżkę popytu lub o ile obniżyć cenę, aby zlikwidować nadwyżkę podaży.

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ popytu -jest to reakcja popytu na zmianę dochodów. Znajomość jej umożliwia prognozowanie zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego zachodzących pod wpływem wzrostu gospodarczego wzrostu poziomu zamożności. Zgodnie z prawem Engla w miarę wzrostu dochodu rośnie zapotrzebowanie na dobra trwałego użytku np. TV, samochody, wycieczki, natomiast spada udział wydatków na żywność. Prawidłowość ta nastąpi, gdy spełnione są dwa warunki: -potrzeby wyższego rzędu są zaspokojone, -musi nastąpić znaczny wzrost dochodu.

ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA jest to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany ceny innego dobra, które pozostaje z nim w związku komplementarnym lub substytucyjnym. ***Dla towarów substytucyjnych zmiany cen i popytu odbywają się w tym samym kierunku, np.: rośnie cena masła to rośnie popyt na margarynę. ***Natomiast stosunku do towar-ów komplementarnych zmiany ceny i popytu są różnokierunkowe, np.: rośnie cena samochodów to maleje popyt na benzynę i odwrotnie, kied

9. Gospodarstwo domowe jest dobrowolnym związkiem ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy.

Warunkiem istnienia gospodarstwa domowego jako jednostki konsumpcyjnej jest praca zarobkowa przynajmniej jednego z jego członków lub inne źródło dochodów. Członkowie rodzin sprzedają na rynku pracy swoje usługi, traktowane przez przedsiębiorstwa jako ich osobowe czynniki produkcji i w zamian za świadczone usługi, odpowiednio do posiadanych kwalifikacji i zajmowanego stanowiska, otrzymują określone dochody. Dochody te w olbrzymiej większości są wydawane na bieżącą konsumpcję (zakup żywności, opłaty itd.). pewna część bieżących dochodów rodziny jest oszczędzana w banku w celu dokonania poważniejszych zakupów
w przyszłości (dom, samochód).Część zaoszczędzonych dochodów może być lokowana w papierach wartościowych w formie obligacji państwowych przynoszących stały dochód lub w formie akcji spółek przynoszących zmienną w czasie dywidendę, która jest formą udziału akcjonariuszy w zyskach spółki akcyjnej.

A zatem, oprócz dochodów z pracy, gospodarstwo domowe może powiększać swoje dochody w formie procentów od oszczędności i różnych papierów wartościowych, dywidend od akcji oraz rent z tytułu dzierżawienia posiadanej ziemi lub posiadanych zasobów mieszkaniowych.

0. Wzrost dochodów a zmiana struktury wydatków konsumenta- prawo Engla

Prawo Engla- wraz ze wzrostem (spadkiem) dochodu konsumenta rosną (spadają), ceteris paribus, rozmiary kupowanego przez konsumenta dobra.

Zmiany rozmiarów kupowanych dóbr mogą odbywać się w różnym tempie. Zależy to od tego czy dobra zaspakajają potrzeby podstawowe czy wyższego rzędu. W miarę wzrostu dochodu konsument wydaje relatywnie coraz mniej na dobra podstawowe a coraz więcej na dobra luksusowe. W rezultacie w dłuższym okresie zmienia się struktura konsumpcji. W społeczeństwach o wysokich dochodach konsumenci wydają znacznie więcej na produkty wyższego rzędu natomiast znacznie mniej w relacji do dochodów na dobra podstawowe.

Zależność ekonomiczna mówiąca, że w gospodarstwach domowych:

1. wraz ze wzrostem dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem zmniejsza się (wydatki na żywność rosną mniej niż proporcjonalnie do przyrostu dochodu) - bezwzględna wysokość wydatków na artykuły żywnościowe rośnie wraz ze wzrostem dochodu jednak udział wydatków na żywność w całości wydatków zmniejsza się wraz ze wzrostem dochodu konsumenta

2. udział wydatków na odzież, opłaty za mieszkanie oraz prąd i gaz wraz ze wzrostem dochodów nie zmienia się ( wydatki na te dobra stanowią stosunkowo stały procent niezależnie od zmian dochodu)

3. wydatki na niektóre dobra przemysłowe (nowe samochody, meble, sprzęt elektroniczny, biżuterię), a także na wykształcenie, podróże, ochronę zdrowia wzrastają w tempie szybszym od tempa wzrostu dochodów ( wydatki na te dobra wzrastają więc bardziej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodów konsumenta).

13. Koszty w przedsiębiorstwie-rodzaje kosztów.

Koszt-celowe zużycie środków pieniężnych w określonym czasie mające na celu wytworzenie określonego produktu lub świadczenie usługi. Ważne jest aby z pojęciem kosztu utożsamiać takie zużycie posiadanych środków, które przynosi konkretny rezultat. W momencie gdy brak jest tej korzyści wówczas powstaje strata.

Koszty całkowite można podzielić na różne grupy w zależności od przyjętego kryterium.

Pierwszą z nich stanowią koszty według rodzaju. Związane są one z zużyciem konkretnego czynnika produkcji i dzielą się one na:

7. materiałowe ( materiały, energia, surowce, paliwo)

8. amortyzację,

9. osobowe, przede wszystkim wynagrodzenia pracowników

10. pozostałe ( czynsze, usługi obce )

Koszty możemy również rozdzielić ze względu na miejsce (dział) w którym one powstają, mogą to być zatem:

• koszty produkcji podstawowej,

• koszty produkcji pomocniczej,

• koszty sprzedaży

• koszty marketingu

• koszty działalności badawczej

• koszty administracji, itp.

Ponadto koszty możemy podzielić na

• zmienne, które zmieniają się w zależności o wielkości produkcji

• stałe, których wielkość nie ulega zmianie wraz ze zmniejszeniem bądź zwiększeniem produkcji.

Powstałe koszty można również skalkulować na wytworzony produkt. Mogą one wtedy być:

• bezpośrednie, gdy łatwo można je wyliczyć na konkretny produkt, na przykład zużycie blachy do produkcji rynien,

• pośrednie, gdy nie dotyczą one wprost wytwarzanego produktu. Należy je wtedy odpowiednio przeliczyć według z góry określonego kryterium. Przykładem są koszty sprzedaży, transportu itp.

Z kolei mając na uwadze działalność przedsiębiorstwa możemy wyróżnić koszty:

• działalności operacyjnej, związane z podstawową działalnością podmiotu gospodarczego,

• pozostałej działalności operacyjnej, a więc są to takie koszty, które wynikają z innych, niż podstawowa działalność, zdarzeń,

• finansowe, są to między innymi: odsetki, różnice kursowe, prowizje.

Dzieląc koszty całkowite przez wielkość produkcji uzyskujemy koszty jednostkowe całkowite. Analogicznie możemy obliczyć koszty jednostkowe zmienne i stałe.

17. Rynek pracy i jego specyfikacja.

Rynek pracy - rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej. Inaczej jest to miejsce w którym odbywa się proces kupna oraz sprzedaży pracy.

Wyróznia się jego nastepujace rodzaje:

1. rynek lokalny - praca w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania (do 60-70 km)

2. rynek regionalny - dotyczący całego regionu (np. województwo)

3. rynek krajowy - dotyczący całego kraju

4. rynek zagraniczny - praca poza granicami kraju ojczystego

5. rynek oficjalny- gdy osoba p[racuje zgodnie z prawem,a z jej płacy pobiera się składki ZUS itp.

Specyfikacja rynku pracy

Rynek pracy jest inny niż rynki produktów. W każdej gospodarce występuje mniejsze lub większe bezrobocie. W języku rynku dóbr oznacza to, że towar rynku pracy (czyli ludzkie umiejętności) mogą stale nie znajdować nabywców. . Rynek pracy jest specyficzny, ponieważ cena (czyli płace) nie ustala się na nim w taki sposób, aby wszyscy chętni do pracy znaleźli zatrudnienie. Z pewnych powodów płace ustalone są za wysoko, a więc zgodnie z analizą podaży i popytu następuje przewaga sprzedających nad kupującymi - na rynku produktów powoduje to przyrost towarów w magazynach, na rynku pracy pojawia się bezrobocie.

18. Interwencjonizm państwowy-wykładania teoretyczna i prekursorzy

Interwencjonizm państwowy - polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych. Ingerencja państwa w procesy gospodarcze wolnego rynku. Przeciwieństwo liberalnej gospodarki. Trzy główne jego cele zwolenników interwencjonizmu to :

• ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet korzystny dla gospodarki,

• pobudzenie popytu globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się za jedną z przyczyn wahań koniunkturalnych,

• podniesieni tempa wzrostu gospodarczego.

Interwencjonizm może przybierać różne formy:

• bezpośrednie finansowanie niektórych inwestycji gospodarczych z kasy państwowej, np. budowy autostrad,

• "ratowanie" upadających przedsiębiorstw przez preferencyjne kredyty, oddłużanie i ew. przejmowanie upadłych przedsiębiorstw na własność skarbu państwa,

• bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji lub usług,

• skupowanie przez państwo nadmiaru niektórych towarów i ich późniejsze sprzedawanie w celu utrzymania stałego poziomu cen,

• uczestniczenie przez państwo w grze na rynkach finansowych poprzez posiadanie pakietów akcji wybranych przedsiębiorstw oraz emisję własnych papierów wartościowych (np. obligacji),

• bezpośrednia interwencja państwa w rynek walutowy - polegająca np. na utrzymaniu kursu własnej waluty przez wykupywanie obcych walut na rynku wewnętrznym,

• wprowadzanie monopolu państwowego w niektórych sektorach gospodarki, np. produkcji mocnych alkoholi,

• regulacja rynku poprzez wprowadzanie systemu koncesjonowania niektórych form działalności gospodarczej np. w celu obrony słabszych podmiotów przed silniejszymi,

• płynną regulację podstawowych stóp procentowych, nie wynikających z bezpośredniej podaży pieniądza na rynku lecz przeciwnie zapobiegającej potencjalnym, niekorzystnym zjawiskom na rynku,

• "pompowanie" pieniędzy na rynek poprzez pomoc socjalną (np. zasiłki dla bezrobotnych),

• stosowanie systemu, którego celem jest nie tylko pozyskiwanie środków do budżetu państwa ale także regulacja rynku przez np. różnicowanie stóp podatkowych w różnych sektorach gospodarki, czy ulgi na inwestycje,

• regulacja rynku poprzez nakazowe rozbijanie naturalnych i wymuszonych monopoli zagrażających utrzymywaniu prawdziwej konkurencji,

• kontrole cen niektórych towarów (ale nie wszystkich) np. mleka,

• podejmowanie przez państwo przedsięwzięć pozwalających zwiększyć zatrudnienie bez wzrostu podaży dóbr i usług (np. poprzez roboty publiczne)

• protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego (np. poprzez nakładanie na towary cła).

Polityka interwencjonizmu państwowego powoduje zwiększenie wydatków budżetu państwa (deficyt budżetowy). Źródłem jej finansowania jest najczęściej dług publiczny.

Prekursorzy:

John M. Keynes - teoria popytowa Keynesa powstała jako reakcja na Wielki kryzys ekonomiczny lat 1929-1933. Wystąpił wtedy spadek PKB i wzrost bezrobocia. Keynes stwierdził, że prawo Say'a nie działa, choć nigdy naukowo tego nie dowiódł. Wg niego gospodarka pozostawiona sama sobie będzie zawsze popadać w stan nierównowagi. Teoria przez niego prezentowana została po raz pierwszy przedstawiona w publikacji Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza w 1936 roku. Odrzucał prymat wolnej konkurencji i liberalnej polityki handlowej . Państwo powinno aktywnie działać na polu gospodarczym, a nie być tylko „nocnym stróżem”. Gospodarka ze swej natury ma charakter niestabilny i dlatego wymaga stosowania aktywnych posunięć polityki gospodarczej w celu wyeliminowania bezrobocia i inflacji. W rzeczywistości nie istnieje doskonała konkurencja. Siły tkwiące w gospodarce nie zapewniają jej równowagi nawet przy pełnym wykorzystaniu siły roboczej i zasobów kapitałowych, konieczny jest czynnik zewnętrzny, który pobudzi popyt. Funkcje stymulatora popytu powinno pełnić państwo. Przy czym zadaniem państwa nie jest zastępowanie rynku, a jedynie regulowanie cyklu koniunkturalnego. Państwo powinno dostrajać koniunkturę (łagodzić spadki, stymulować wzrosty).

Jego zdaniem główną przyczyną palących problemów w gospodarce rynkowej (przede wszystkim bezrobocia) jest niewystarczający popyt globalny. Państwo powinno oddziaływać na jego wzrost poprzez zapewnienie w miarę dużej ilości pieniądza w gospodarce oraz poprzez obniżanie stóp procentowych. Operowanie stopami procentowymi powinno zapewnić wzrost inwestycji, co będzie skutkowało powstawaniem nowych miejsc pracy i obniżeniem bezrobocia. Państwo powinno też realizować inwestycje publiczne, lecz nie przez zwiększanie obciążeń podatkowych, ale poprzez np. dług publiczny. Wzrost globalnego popytu można też osiągnąć poprzez redystrybucję dochodów (zasiłki dla bezrobotnych, progresywny system podatkowy). Keynes uważał, żę najważniejszym problemem do rozwiązania we współczesnej gospodarce jest bezrobocie, z którym należy walczyć nawet kosztem rosnących cen.

Szkoła Keynesowska:

Okun, R.Harrod, E.Domar, M.Kalecki : głównym czynnikiem zwiększającym tempo wzrostu gospodarczego jest zwiększanie popytu globalnego i zmniejszanie bezrobocia; wzrost popytu stwarza bodźce do wzrostu inwestycji, a to oznacza wzrost produkcji i zatrudnienia; opowiadają się za odpowiednia ingerencją państwa w procesy gospodarcze.

19. Interwencjonizm państwowy, polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych. Przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego. Zwolennicy interwencjonizmu wskazują na trzy główne jego cele: ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny,

a nawet korzystny dla gospodarki, pobudzenie popytu globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się za jedną z przyczyn wahań koniunkturalnych oraz podniesienie tempa wzrostu gospodarczego. Do głównych narzędzi pozwalających realizować politykę interwencjonizmu należą:

1. podejmowanie przez państwo przedsięwzięć inwestycyjnych pozwalających zwiększyć zatrudnienie bez wzrostu podaży dóbr i usług (np. roboty publiczne);
   
   2) dotacje do nierentownych przedsiębiorstw lub ich nacjonalizacja;
   
   3) protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego;
   
   4) polityka monetarna;
   
   5) polityka fiskalna.
   
   Zakres i wykorzystanie tych narzędzi zależy od potrzeb gospodarki, wynikających przede wszystkim ze stopnia jej rozwoju oraz aktualnego stanu koniunktury. Polityka interwencjonizmu państwowego stwarza zagrożenie inflacją, wynikające ze zwiększonych wydatków budżetu państwa (deficyt budżetowy). Źródłem jej finansowania jest najczęściej dług publiczny.

Pytanie nr 20.

„Istota bezrobocia w ujęciu neoklasyków i J.M. Keynes'a”

1. J. M. Keynes Postulował aktywną rolę państwa na rynku. Jego zdaniem główną

przyczyną problemów w gospodarce rynkowej przede wszystkim bezrobocia jest niewystarczający popyt globalny. Państwo powinno więc oddziaływać na jego wzrost. W tym celu według Keynes'a należy zapewnić w miarę dużą ilość pieniądza w gospodarce oraz obniżyć stopy procentowe.

Operowanie stopami procentowymi powinno zapewnić wzrost inwestycji, co powinno skutkować powstaniem nowych miejsc pracy i obniżeniem bezrobocia. Oprócz oddziaływania na wielkość inwestycji prywatnych państwo może realizować inwestycje publiczne. Finansowanie inwestycji publicznych nie powinno się jednak odbywać poprzez zwiększanie obciążeń podatkowych, ale poprzez np. dług publiczny. Nowe inwestycje oraz związane z tym nowe miejsca pracy powinny wpłynąć na zwiększenie popytu globalnego w gospodarce.

Wzrost globalnego popytu można osiągnąć także stosując redystrybucję dochodów poprzez m. in. zasiłki dla osób bezrobotnych czy progresywny system podatkowy.

W opinii Keynes'a państwo powinno wdrażać takie instrumenty, które będą skutkować zwiększeniem dochodów społeczeństwa i przedsiębiorstw, a tym samym "przełożą się" na wzrost popytu globalnego. To powinno z kolei pozwolić na lepsze wykorzystanie potencjału kraju. Keynes uważał, że najważniejszym problemem do rozwiązania we współczesnych gospodarkach jest bezrobocie, z którym należy walczyć nawet kosztem rosnących cen.

Są to podstawowe założenia modelu interwencjonizmu państwowego według Keynes'a. W tej koncepcji państwo pełni rolę stabilizacyjną, zaś jego działania są ukierunkowane przede wszystkim na walkę z bezrobociem. W opinii Keynes'a państwo powinno oddziaływać na gospodarkę, ponieważ w rzeczywistości nie istnieje doskonała konkurencja. Jednak zadaniem państwa nie jest zastępowanie rynku, a jedynie regulowanie cyklu koniunkturalnego. Państwo powinno "dostrajać" koniunkturę (łagodzić spadki, stymulować wzrost).

2. Odmienne poglądy reprezentują neoklasycy, według których gospodarka jest

wyposażona w automatyczne mechanizmy, przede wszystkim elastyczne ceny i płace. Interwencja państwa nie jest więc wymagana, ponieważ rynek sam najlepiej poradzi sobie z problemami gospodarki. Z kolei keynesiści uważają, że nie można jednocześnie walczyć skutecznie z bezrobociem i inflacją. Państwo musi zdecydować, który element ograniczać kosztem "zaniedbania" drugiego, przy czym bezrobocie jest uważane za problem ważniejszy. Z tego powodu skłaniają się raczej ku wykorzystaniu polityki podatkowej zamiast narzędzi monetarnych. Państwo powinno zatem mieć silną pozycję, by mieć możliwość zastosowania różnych instrumentów w celu łagodzenia sytuacji na rynku, nie ograniczając jednocześnie swobody działalności podmiotów gospodarujących.

Pytanie 21

Budżet io równowaga budżetowa państwa

Budżet państwa - jest najwyższej rangi planem finansowym polityki państwa oraz narzędziem polityki społecznej, uwzględniającym planowane dochody i wydatki państwa na następny rok budżetowy. Jako dochody uwzględnia się m.in. wpływy z podatków pośrednich i bezpośrednich, dochody niepodatkowe (np. cła), dochody z prywatyzacji oraz dochody zagraniczne. Mianem wydatków określa się m.in. koszty dotacji, obsługi długi publicznego, obsługi strefy budżetowej, rozlioczeń z bankami, subwencji dla gmin oraz rezerw ogólnych.

Równowaga budżetowa - oznacza pełne pokrycie wydatków budżetowych dochodami budżetowymi a także nadwyżką dochodów nad wydatkami.

24. Aktywna i pasywna polityka fiskalna.

Polityka fiskalna ( inaczej budżetowa) opiera się na wykorzystaniu podatków i wydatków budżetowych do stabilizacji gospodarki oraz realizacji innych celów ekonomicznych i społecznych. Instrumenty te mogą być wykorzystywane w różny sposób. Można mówić o aktywnej i pasywnej polityce fiskalnej. Istotą aktywnej polityki fiskalnej jest podejmowanie takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze. Natomiast pasywna polityka fiskalna polega na wykorzystywaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury, czyli takich instrumentów, które samoczynnie, bez ingerencji państwa, wpływają na zmiany poziomu dochodu narodowego i inne wielkości ekonomiczne (np. popyt, zatrudnienie). Są to podatki od dochodów ludności, przedsiębiorstw, podatki pośrednie, świadczenia społeczne (np. zasiłki dla bezrobotnych), programy pomocy dla rolnictwa. (Podatki te hamują spadek ogólnego popytu ludności i przeciwdziałają presji inflacyjnej.) Instrumenty te mają za zadanie utrzymywać dotychczasową sytuacje gospodarczą, a więc nie zapewniają warunków zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Aktywna polityka fiskalna polega na świadomym interwencjonizmie, wymagającym każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych takich jak: zwiększenie lub ograniczenie wydatków budżetowych na określone cele (np. roboty publiczne), zmiana stawek i zasad opodatkowania, zmiana zasad subwencjonowania przedsiębiorstw oraz określanie sposobu, zakresu i terminu wykorzystania tych instrumentów. Decyzje takie z reguły prowadzą w dłuższym okresie do wzrostu udziału wydatków budżetowych w dochodzie narodowym i napotykają na krytykę ze strony zwolenników nurtu liberalnego, przeciwstawiających się nadmiernemu rozszerzaniu roli państwa w gospodarce oraz arbitralnemu manipulowaniu podatkami i wydatkami budżetowymi. Aktywna polityka fiskalna może mieć charakter:

• ekspansywny - pobudzenie popytu globalnego poprzez zwiększenie wydatków państwa lub obniżenie podatków. Powoduje to uaktywnienie procesów gospodarczych i wzrost dochodu narodowego;

• restrykcyjny - państwo ogranicza nadmierny popyt globalny przez zmniejszenie wydatków budżetowych lub podwyższenie podatków.

Istotną słabością aktywnej polityki fiskalnej jest to, iż decyzje dotyczące korygowania działania instrumentów fiskalnych wymagają zmian legislacyjnych w programach budżetowych. Prowadzi to do opóźnień w działaniu instrumentów polityki fiskalnej. Opóźnienia te wynikają z czasu niezbędnego do sformułowania, akceptacji i wdrożenia pakietu środków polityki interwencyjnej. Można wyodrębnić cztery rodzaje opóźnień:

• diagnostyczne, związane z potrzebą dokonania oceny zmian zachodzących w gospodarce, zebrania niezbędnych informacji statystycznych i ich przetworzenia;

• decyzyjne, wynikające z czasu potrzebnego do dokonania wyboru narzędzi, które powinny być zastosowane i przeprowadzenia zmian legislacyjnych;

• wdrożeniowe, ze względu na czas niezbędny do praktycznego zastosowania przyjętego pakietu środków polityki gospodarczej;

• związane z reakcją podmiotów gospodarczych na wprowadzone narzędzia interwencyjne.

25 wzrost a rozwój gospodarczy

Wzrost gospodarczy to proces zwiększania zasobu dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych,

Miernikami wzrostu gospodarczego są:

PKB (produkt krajowy brutto) - jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. Inaczej mówiąc PKB mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce kraju.

PNB ( realny produkt narodowy brutto) - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji. Świadczy o ilości dóbr i usług, na których zakup może pozwolić sobie gospodarka jako całość.

Proces wzrostu gospodarczego uzależniony jest od czynników ekonomicznych, politycznych, kulturowych, demograficznych i przyrodniczych. Do najważniejszych należą:

-nakłady pracy i jej wydajność

-zasoby naturalne

-kapitał produkcyjny - budowle, maszyny

-kapitał finansowy

-technologia - wiedza o tym, jak wykorzystać pracę i kapitał do wytwarzania dóbr i usług

-postęp organizacyjny

-nauka

-czynniki rynkowe, np. rozwój rynków finansowych

-polityka gospodarcza państwa

-stabilność polityczna

Wzrost gospodarczy polega więc na rozszerzaniu i ulepszaniu materialnych i osobowych czynników produkcji. Wymaga to ciągłej akumulacji kapitału, dzięki gromadzonym oszczędnościom i inwestycjom, ciągłego doskonalenia ludzkich umiejętności i dokonywania postępu technicznego.

Ze wzrostem gospodarczym związane jest pojęcie rozwoju gospodarczego. Obejmuje on nie tylko wszystkie składniki wpływające na wzrost dochodu narodowego, ale także jakościowe przemiany zachodzące w dłuższym okresie w rzeczowej, własnościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej. Jest więc procesem zmierzającym do ogólnego wzrostu zamożności społeczeństwa i jakościowej poprawy jego warunków życia.

Rozwój gospodarczy w aspekcie rzeczowym wyraża się np. w szybszym wzroście przemysłu przetwórczego niż wydobywczego oraz w jeszcze szybszym wzroście sfery usług konsumpcyjnych w porównaniu ze wzrostem całej sfery produkcji materialnej.

Rozwój gospodarczy w aspekcie własności wyraża się w powstawaniu własności państwowej i komunalnej, w rosnącym udziale wielkich korporacji w ogólnym zasobie kapitału, np. w powstawaniu coraz większej liczby międzynarodowych korporacji.

Rozwój gospodarczy w aspekcie instytucjonalnym wiąże się z rosnącą rolą instytucji państwowych, budżetu państwa oraz systemu bankowego i rynku kapitałowego w funkcjonowaniu gospodarki narodowej.

Podsumowując można stwierdzić, że rozwojowi gospodarczemu towarzyszy wewnętrzna transformacja społeczeństwa, zmiana jego struktury zawodowej i społecznej, która sprzyja stopniowej poprawie jego bytu materialnego i społeczno - kulturowego. Natomiast wzrost gospodarczy jest tym, do czego dąży każda gospodarka, uwzględniając jednak zarówno jego zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom i występujące w tych przypadkach korzyści i niekorzyści. Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest podwyższenie standardu życia, zwiększenie produkcji, lepsza sytuacja socjalna, większe bezpieczeństwo publiczne.

28. INSTYTUCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO I PIENIĘŻNEGO

RYNEK KAPITAŁOWY to zespół decyzji finansowych przedsiębiorstw, instytucji finansowych i osób fizycznych. Rynek ten umożliwia przekształcenie nagromadzonych oszczędności w inwestycje. Na tzw. rynek kapitałowy składają się : rynek papierów wartościowych , rynek hipoteczny , rynek długoterminowych pożyczek bankowych

Instytucje rynku kapitałowego :

Komisja Nadzoru Finansowego ( KNF )
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. ( GPW )
Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych (SEG)
Związek Maklerów i Doradców (ZMID)
Komisja Papierów Wartościowych ( KPW )
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych ( KDPW )
Domy Maklerskie

RYNEK PIENIĘŻNY - jest segmentem rynku finansowego, gdzie przeprowadzane są operacje instrumentami finansowymi o terminie zapadalności poniżej 1 roku. Przedmiotem obrotu są krótkoterminowe kredyty i lokaty międzybankowe oraz papiery dłużne o zapadalności krótszej niż rok Do najważniejszych funkcji rynku pieniężnego należy wyrównanie niedoborów lub nadwyżek płynności banków, określenie wysokości stopy procentowej w krótkim i średnim okresie oraz stworzenie bankowi centralnemu możliwości realizowania polityki monetarnej. Rynek pieniężny dostarcza krótkoterminowego kapitału na finansowanie działalności bieżącej banków oraz przedsiębiorstw, pozwala też zyskownie lokować nadwyżki płynności. Jest miejscem, gdzie podmioty posiadające nadmiar kapitału oferują go tym, którzy zgłaszają zapotrzebowanie na towar, jakim jest pieniądz.

Uczestnicy rynku pieniężnego

Podmiotami przeprowadzającymi transakcje na rynku mogą być zarówno banki czy państwo, jak i instytucje ubezpieczeniowe, przedsiębiorstwa, samorządy terytorialne czy osoby fizyczne. Kluczowe znaczenie mają jednak banki komercyjne, w praktyce tworzące ten rynek oraz bank centralny, który swoją polityką wpływa na wielkość podaży pieniądza i cenę kredytu, czyli najistotniejsze uwarunkowania sytuacji na rynku pieniężnym. Największy segment rynku pieniężnego to rynek międzybankowy.

UCZESTNICY RYNKU PIENIĘŻNEGO

• Banki komercyjne
  - Bank Centralny
  - Instytucje finansowe (fundusze inwestycyjne, emerytalne i firmy ubezpieczeniowe)
  - Instytucje nie finansowe (przedsiębiorstwa produkcyjne, usługowe, handlowe)
  - Osoby fizyczne
  - Brokerzy

30. Europejski Bank Centralny, jego rola i zadania w strefie euro.

Europejski System Banków Centralnych (ESBC) rozpoczął swoją działalność wraz z początkiem trzeciego etapu tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) i wprowadzeniem 1 stycznia 1999 roku wspólnej waluty euro do bezgotówkowego obiegu. ESBC składa się z Europejskiego Banku Centralnego (EBC), będącego centralą, którego siedziba mieści się we Frankfurcie nad Menem, oraz krajowych banków centralnych wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Początkowo do ESBC należały więc banki centralne 12 państw członkowskich UE, tj. Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Niemiec, Portugalii i Włoch; od 1 maja 2004 r. przystąpiło kolejnych 10 banków centralnych nowych państw członkowskich, w tym Narodowy Bank Polski, a od 1 stycznia 2007 r. dołączyły banki centralne Bułgarii i Rumunii. Przed rozpoczęciem działalności ESBC w państwach członkowskich trwał czteroletni okres dostosowawczy, tak ażeby poszczególne krajowe banki centralne państw Unii Europejskiej mogły funkcjonować we wspólnym Systemie. W tym celu musiały one przede wszystkim dostosować krajowe przepisy prawne do przepisów wspólnotowych, szczególnie swoje statuty. Najważniejszą kwestią było zagwarantowanie niezależności działania przy wykonywaniu zadań powierzonych ESBC przepisami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Traktat stanowi, że głównym celem ESBC jest utrzymywanie stabilności cen, a o ile nie będzie to naruszać celu podstawowego, ESBC może swoimi działaniami wspierać ogólną politykę gospodarczą Wspólnoty, skierowaną na wzrost gospodarczy, zwalczanie bezrobocia, ekspansję eksportową, restrukturyzację oraz unowocześnienie gospodarki, rozwój regionalny. Dla realizacji podstawowego celu, o którym wyżej mowa, ESBC ma wyłączność w zakresie sprawowania polityki pieniężnej w krajach należących do strefy euro. Polega ona miedzy innymi na ustalaniu podstawowych stóp procentowych, przeprowadzaniu operacji walutowych, określaniu wielkości emisji wspólnej waluty euro i rezerw dewizowych Systemu. Tak prawnie zagwarantowana niezależność EBC i krajowych banków centralnych wzorowana była na rozwiązaniach przyjętych przez niemiecki bank centralny Deutsche Bundesbank. Niski poziom inflacji marki niemieckiej upatrywano w niezależność Bundesbanku od rządu federalnego w sprawowaniu polityki pieniężnej. Wytyczając zatem ESBC za główny cel: utrzymywanie stabilności cen, wykorzystano w dużej mierze rozwiązania obowiązujące w Deutsche Bundesbanku. Chciano również prestiż, którym cieszył się niemiecki bank centralny, przenieść na Europejski Bank Centralny i uczynić go niejako kontynuatorem polityki prowadzonej przez niemiecki bank centralny. Stąd nie przez przypadek na siedzibę EBC wybrano Frankfurt nad Menem - miasto, w którym mieści się centrala Deutsche Bundesbanku. Chociaż Europejski System Banków Centralnych powstał z początkiem 1999 r., Europejski Bank Centralny rozpoczął swoją działalność na kilka miesięcy przed tą datą. 1 czerwca 1998 r. zastąpił on, działający od 1994 r., Europejski Instytut Walutowy (EIW), którego siedziba mieściła się we Frankfurcie nad Menem. Głównym celem działalności Instytutu było wzmocnienie współpracy między bankami centralnymi państw Unii Europejskiej oraz przygotowania ich do funkcjonowania w ramach wspólnego Systemu. Wszystkie kompetencje, przewidziane przepisami wspólnotowymi, EBC przyjął z początkiem działalności ESBC, tj. z dniem 1 stycznia 1999 r. Do najważniejszych należy sprawowanie polityki pieniężnej w państwach należących do strefy euro. Podstawą prawną funkcjonowania ESBC jest wyżej wspomniany Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Statut ESBC i EBC, będący załącznikiem do Traktatu. Europejski System Banków Centralnych nie posiada osobowości prawnej. W jego imieniu, również na forum międzynarodowym, działa Europejski Bank Centralny, który posiada najszerszy zakres zdolności prawnej dostępnej przez prawo wspólnotowe. Z tego względu, zadania przypisane ESBC wykonywane są w głównej mierze przez EBC. Jest on m.in. odpowiedzialny za ustalanie polityki pieniężnej państw strefy euro, przeprowadzanie transakcji dewizowych, utrzymywanie rezerw dewizowych i zarządzanie nimi, wyłączne sprawowanie polityki emisyjnej w stosunku do waluty euro, np. poprzez wydawanie pozwoleń na emisje banknotów euro, czy też ustalanie wielkości emisji. EBC przyczynia się także do ułatwiania funkcjonowania systemów płatniczych i nadzoru bankowego, ma prawo do działalności prawotwórczej (wydając decyzje, zalecenia, i wytyczne), opiniodawczej i doradczej w kwestiach należących do jego kompetencji. Innym ważnym zadaniem jest uzyskiwanie i przetwarzanie danych statystycznych, na podstawie których przygotowywane są prognozy i opracowania makroekonomiczne. W celu zapewnienia Europejskiemu Bankowi Centralnemu odpowiedniej niezależności finansowej, dysponuje on odpowiednim kapitałem założycielskim, który obecnie wynosi 5,760 mld EUR. Pochodzi on z wpłat od narodowych banków centralnych ESBC. Udziały w części kapitału EBC poszczególnych państw zostały określone na podstawie tzw. klucza subskrypcji, w którym wzięto pod uwagę liczbę ludności danego państwa i jego PKB. Jednakże krajowe banki centralne, które nie należą do strefy euro, wpłacają tylko cześć (7%) kwoty przypadającej im do zapłaty, stanowiącą wkład w koszty operacyjne EBC. Pozostała cześć zostanie przekazana w momencie przystąpienia do strefy euro. Banki centralne spoza strefy euro nie są także zobowiązane do wpłacania kwoty w poczet rezerw walutowych EBC. Nie jest to jedyne rozróżnienie istniejące miedzy bankami centralnymi państw należących do strefy euro i będącymi poza nią. Co prawda z formalnego punktu widzenia, państwa będące poza strefa euro są członkami Unii Gospodarczej i Walutowej, ale jako państwa, które nie przyjęły jeszcze wspólnej waluty. Z tego względu nie maja prawa do uczestnictwa kształtowaniu polityki pieniężnej krajów strefy euro. W rezultacie prezesi banków centralnych krajów nienależących do strefy euro nie zasiadają w Radzie Prezesów EBC - organie, który jest bezpośrednio odpowiedzialny za kształtowanie wspólnej polityki pieniężnej. Rada Prezesów skupia członków Zarządu EBC i prezesów narodowych banków centralnych państw strefy euro. Natomiast wszyscy prezesi krajowych banków centralnych są członkami innego organu decyzyjnego, jakim jest Rada Ogólna. Organ ten, mający zasadniczo charakter tymczasowy, zajmuje się głownie pełnieniem funkcji doradczych i administracyjnych. Trzecim organem decyzyjnym EBC jest Zarząd. Tworzą go Prezes, Wiceprezes oraz 4 członków. Kadencja każdego z nich trwa 8 lat i jest nieodnawialna. Do głównych zadań Zarządu należy realizacja polityki pieniężnej, zgodne z wytycznymi i postanowieniami Rady Prezesów, a także prowadzenie bieżących spraw EBC. Na czele Zarządu zasiada Prezes EBC, który przewodniczy Radzie Prezesów i Radzie Ogólnej, a także reprezentuje ESBC na zewnątrz. Pierwszym Prezesem EBC był holender Willem Duisenberg. Jego kadencja powinna zakończyć się w 2006 roku, jednak w wyniku złożonej rezygnacji, jesienią 2003 r. funkcje te objął Jean-Claude Trichet, prezes banku centralnego Francji. Pomimo zadań, jakie spoczywają na Europejskim Banku Centralnym, niebagatelną rolę w Systemie odgrywają również krajowe banki centralne. Te należące do strefy euro realizują przede wszystkim politykę pieniężną ustaloną przez organy decyzyjne EBC, tj. przez Radę Prezesów i Zarząd. Ten ostatni wydaje instrukcje kierowane do krajowych banków centralnych, które w celu realizacji polityki pieniężnej stosują konkretne instrumenty pozostające w ich gestii, jak rezerwę obowiązkową, operacje otwartego rynku, czy też kredyt i depozyt na koniec dnia. Banki centralne strefy euro zajmują się ponadto emisją banknotów, wykonywaną na zamówienie EBC.
Natomiast do zadań wszystkich krajowych banków centralnych ESBC należy zbieranie danych statystycznych dotyczących sytuacji makroekonomicznej w danym kraju i przekazanie ich do EBC. Są one podstawą przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki pieniężnej oraz wykorzystywane są w działalności analityczno-badawczej, prowadzonej przez odpowiednie komórki EBC. Banki krajowe biorą także udział w opiniowaniu projektów aktów prawnych organów wspólnotowych, w tym projektów regulacji EBC oraz projektów regulacji krajowych, które dotyczą kompetencji ESBC.

32. ETAPY INTEGROCJI GOSPODARCZEJ

Proces integracji gospodarczej obejmuje kilka następujących po sobie faz. Każda z faz obejmuje inne środki i metody integracji, a jednocześnie jest kontynuacją poprzedniej. Do czynników sprzyjających rozwojowi tego procesu można zaliczyć m.in.: bliskość geograficzną, podobny poziom infrastruktury gospodarczej, komplementarność (wzajemne dopasowanie) gospodarek narodowych oraz przychylne nastawienie władz państwowych.

Poszczególne etapy integracji gospodarczej to: obszar wolnego handlu, unia celna, wspólny rynek, unia gospodarcza z jednolitym rynkiem wewnętrznym oraz unia pieniężna. Te wszystkie postaci integracji gospodarczej można scharakteryzować następująco:

Obszar wolnego handlu charakteryzuje się usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami objętymi jego zasięgiem. Państwa uczestniczące w nim nie prowadzą jednak wspólnej polityki handlowej, tj. w szczególności nie stosują jednolitych stawek celnych, kontyngentów i plafonów wobec państw nie uczestniczących w obszarze wolnego handlu (państw trzecich).

Unia celna charakteryzuje się nie tylko usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami w niej uczestniczącymi, ale również tym, iż stosują one wspólną politykę handlową (celną) wobec państw trzecich. Tak więc regulacje dotyczące ceł, kontyngentów i plafonów są w unii celnej ujednolicone, bez względu na to, które państwo je stosuje wobec kraju trzeciego.

Wspólny rynek oznacza jeszcze wyższy poziom integracji - funkcjonuje w nim nie tylko unia celna, ale, co ważniejsze, państwa uczestniczące w tym przedsięwzięciu przyjmują wiele wspólnych polityk: w dziedzinie rolnictwa, transportu, prawa konkurencji, opodatkowania i polityki regionalnej. Wspólny rynek wprowadza także cztery inne swobody a mianowicie : swoboda osiedlania się , swobodny przepływ kapitalu , swobodny przepływ osób , swobodny przepływ towarów

Unia ekonomiczna (gospodarcza) to forma integracji, w której zapewniony jest swobodny przepływ kapitału, zniesione są wszelkie bariery w świadczeniu w którymkolwiek z państw uczestniczącym w niej usług (bez względu na kraj pochodzenia usługodawcy i usługobiorcy), jak również może występować pewna, niekiedy daleko idąca, koordynacja polityk makroekonomicznych państw członkowskich. W europejskiej wersji unii gospodarczej obejmuje ona: jednolity rynek (charakteryzujący się czterema swobodami - przepływu osób, usług, towarów i kapitału), wspólne polityki w dziedzinie konkurencji oraz stymulowania rozwoju strukturalnego i regionalnego, jak również koordynacji polityk makroekonomicznych (także w ich komponencie budżetowo-fiskalnym).

Unia pieniężna charakteryzuje się pełną liberalizacją przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi, pełną integracją rynków usług bankowych i finansowych, nieodwołalnym zamrożeniem kursów walutowych tych państw, prowadzeniem jednolitej polityki kursowej i pieniężnej (powołanie ponadnarodowego organu decyzyjnego, którego decyzje są wiążące dla całego ugrupowania), wprowadzeniem jednej waluty.

Etapy integracji europejskiej :

Proces integracji europejskiej przebiegał w następujących etapach, które możemy nakreślić następująco:

1. zainicjowanie strefy wolnego handlu;

2. działania zmierzające do zaistnienia unii celnej;

3. powstanie wspólnego rynku;

4.ukształtowanie się unii gospodarczej;

5. pełna integracja gospodarcza

W praktyce życia politycznego możliwe są oczywiście pewne przesunięcia- i tak np.:

Dwa pierwsze etapy (strefę wolnego handlu oraz unię celną) przeprowadzono w sposób zintegrowany. Unię gospodarczą, z kolei, poszerzono o dodatkowy aspekt - unię walutową. Kierunkiem zmian integracyjnych w Europie było doprowadzenie do jednoczesnego zjednoczenia w sferze gospodarki i polityki (polityka wewnętrzna, zagraniczna i wymiaru sprawiedliwości, czy też obronna).

33. PKB i dochód narodowy

Produkt Krajowy Brutto ( PKB ) - to wartość wytworzonych w danym okresie i kraju33. PKB i dochód narodowy

produktów ( niezależnie od tego czy właściciel czynników wytwórczych jest obywatelem danego kraju czy innego państwa ) takich przy tym produktów i takich usług , które nie zostały poddane w danym okresie dalszemu przetworzeniu tzn. że otrzymały postać ostateczna i opuściły sferę produkcji ( dobra finalne ) .

Dochód Narodowy - obejmuje całość dochodów wypłaconych za wykorzystanie czynników produkcji w określonym czasie ich właścicielom oraz niepodzielne zyski przedsiębiorstw, przeznaczone na ich rozwój. Dochód narodowy jest sumą procentów płac i rent oraz niepodzielnych zysków przedsiębiorstw.
DN jest równy całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN. Oblicza się go przez odjęcie amortyzacji od PNB wyrażonego w cenach czynników produkcji. Dochód narodowy jest to ilość pieniędzy, jaką dysponuje gospodarka na dobra i usługi, po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

Produkt narodowy netto ( PNN ) = Dochód narodowy =

=Produkt narodowy brutto ( PNB ) - amortyzacja

34. Istota i źródła analizy finansowej

ISTOTA ANALIZY FINANSOWEJ

Obecne warunki funkcjonowania przedsiębiorstw wymagają bardziej wnikliwego opisu istoty i znaczenia analizy finansowej. Wynika to z charakteru gospodarki rynkowej, która z natury jest gospodarką pieniężną, eksponująca kategorie wartościowe występujące

w przedsiębiorstwie. Dlatego analiza finansowa stała się przedsiębiorstwom potrzebna do podejmowania decyzji bieżących i strategicznych.

Istotą analizy finansowej jest to, że jako część analizy ekonomicznej, która zajmuje się oceną efektywności działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuacją majątkową i finansową. Efektywność działalności przedsiębiorstwa i jego sytuacja majątkowa i finansowa są ściśle ze sobą powiązane. Wysoka efektywność przedsiębiorstwa prowadzi do dobrej sytuacji finansowej i odwrotnie.

Zaprezentowane ujęcie istoty analizy finansowej, jest z jednej strony zgodne z wewnętrznymi potrzebami współczesnego społeczeństwa, z drugiej zaś odpowiada potrzebom odbiorców zewnętrznych, w tym głównie akcjonariuszy, udziałowców, dostawców, banków. Wynika ono także z aktualnego stanu wiedzy o istotnie i funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Wiedzę te charakteryzuje się przede wszystkim to, że w gospodarce rynkowej:

- nie można przedsiębiorstwa traktować wyłącznie jako jednostki wykonawczej, należy traktować jako podmiot samodzielny, realizujący swoje cele i posiadający szeroki zakres funkcji;

- przedsiębiorstwo nie jest nastawione wyłącznie na przetrwanie, większość przedsiębiorstw nastawiona jest na rozwój;

- nie można traktować przedsiębiorstwa jako systemu zamkniętego, lecz jako obiekt badań w kategoriach systemu otwartego, ściśle powiązanego z otoczeniem.

Podsumowując Analiza finansowa była różnie definiowana początkowo występowała wyłącznie w praktyce i pełniła funkcje dokumentacyjno-objaśniające, objaśnienia te dotyczyły liczb zawartych w bilansie czy w rachunku zysków i strat później traktowana była jako składnik rachunkowości a nie analizy ekonomicznej. Ważne jest, że współczesna analiza finansowa potrzebna jest przedsiębiorstwu nie tylko do interpretacji liczb zawartych w sprawozdaniu finansowym, lecz przede wszystkim do lepszego wykorzystania zasobów, poprawy wyników działalności. Powinna ułatwić przedsiębiorstwom podejmowania takich decyzji, które umożliwią efektywny rozwój w przyszłości.

ŹRÓDŁA ANALIZY FINANSOWEJ

Wyniki analizy finansowej są w dużym stopniu zależne od rodzaju, zawartości i jakości materiałów źródłowych.

Materiały źródłowe analizy finansowej można podzielić na:

- materiały wewnętrzne, zawierające informacje pochodzące z wewnątrz przedsiębiorstwa,

- materiały zewnętrzne, informujące o otoczeniu, czyli zewnętrznych warunkach funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Materiały wewnętrzne mogą pochodzić z ewidencji gospodarczej, statystyki ekonomicznej, rachunkowości i z danych pozaewidencyjnych. Dane z ewidencji obejmują (dokumentację pierwotną i wtórną, zapisy dokonane z syntetycznych syntetycznych analitycznych urządzeniach ewidencyjnych, sprawozdawczość).

Do materiałów źródłowych pozaewidencyjnych wykorzystywanych analizie finansowej zaliczamy:

- wyniki poprzednich analiz, w tym zwłaszcza analizy roku ubiegłego

- dane planistyczne, a zwłaszcza plan finansowy, biznesplany, kalkulacje wstępne, kosztorysy,

- protokoły z posiedzeń zarządu i rad nadzorczych,

- informacje pochodzące od kompetentnych pracowników przedsiębiorstwa.

Podstawowym źródłem analizy finansowej są sprawozdania finansowe.

35. ISTOTA I RODZAJE UBEZPIECZEŃ

Istotą ubezpieczenia jest gromadzenie kapitału powstającego ze składek ubezpieczeniowych podmiotów przeznaczonego na wyrównanie uszczerbku materialnego lub łagodzenie następstw spowodowanych określonymi zdarzeniami losowymi. Ubezpieczenie związane jest z ryzykiem, gdyż zdarzenie powodujące stratę może ale nie musi się wydarzyć i nie można z góry określić powstałej szkody. Stopień ryzyka powstania szkody jest głównym czynnikiem określającym wysokość składki ubezpieczeniowej. Składka ubezpieczeniowa, która ubezpieczony płaci do instytucji ubezpieczeniowej, powinna pokryć wypłatę przewidzianych odszkodowań ( składka netto) oraz koszty działalności instytucji ubezpieczeniowej, jej zysk i działalność prewencyjną polegającą na zapobieganiu powstawaniu i rozszerzaniu się niepomyślnych zdarzeń losowych powodujących szkody( razem składka brutto). Generalne założenie ubezpieczeniowe stanowi, że składka netto powinna pokryć wypłatę odszkodowań.
W stosunku ubezpieczenia występują 2 lub 3 osoby:
Ubezpieczający który zawiera z instytucją ubezpieczeniową umowę ubezpieczenia i płaci ustaloną składkę oraz jest uprawniony do otrzymania odszkodowania, przy czym to uprawnienia może on przekazać na rzecz osoby trzeciej
Ubezpieczony osoba, której dobra są objęte ochroną ubezpieczeniową i ma z tego tytułu prawo do odszkodowania
Ubezpieczyciel którym jest instytucja prowadząca działalność ubezpieczeniową, zwaną również asekuracyjna, pobierająca składki i wypłacająca odszkodowania.

Rodzaje ubezpieczeń:
-dobrowolne
-obowiązkowe
-osobowe(społeczne)
-majątkowe(gospodarcze)

Grupa ubezpieczeń dobrowolnych jest bardzo różnorodna pod względem ryzyk jakie obejmuje. Jest jednak zasada, która łączy wszystkie ubezpieczenia z tej grupy - zasada swobody umowy.
Ubezpieczenia dobrowolne, powstają nie z mocy prawa, lecz na podstawie umowy między ubezpieczającymi i zakładem ubezpieczeń.
Ubezpieczenia dobrowolne:

• Autocasco (AC): pokrycie kosztów naprawy pojazdu, gdy ubezpieczony był sprawcą wypadku; wypłata odszkodowani w przypadku kradzieży auta. AC, jest najpopularniejszym komunikacyjnym ubezpieczeniem z którego korzystają przedsiębiorcy. Ta forma ubezpieczeniowa jest wyjątkowo godna polecenia, gdyż chroni ona przed poniesieniem przez Państwa znacznych kosztów wynikających z likwidacji szkód. 

• Następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW): wypłata odszkodowania w przypadku utraty zdrowia lub życia kierowcy w tym również pasażerów na skutek wypadku komunikacyjnego

• Assistance (ASS): pomoc techniczna i medyczna w razie wypadku, awarii pojazdu lub jego kradzieży. Ubezpieczenie ASS obejmuje również pokrycie kosztów zakwaterowania, transportu chorych oraz przyznania auta zastępczego.

W ubezpieczeniach obowiązkowych istnieje prawny nakaz zawarcia umowy. Dotyczy to obu stron - ubezpieczającego i ubezpieczyciela.

Do ubezpieczeń obowiązkowych należą m.in.:

• OC komunikacyjne

• OC rolników

• OC budynku wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego

• OC adwokatów

• OC radców prawnych

• OC notariuszy

Ubezpieczenia społeczne to rozwiązania prawne, mające na celu zapewnienie środków utrzymania ubezpieczonym i ich rodzinom w przypadkach czasowej lub trwałej niezdolności do pracy, niemożności zarobkowania lub też ograniczenia tej zdolności.

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

• ubezpieczenie emerytalne,

• ubezpieczenia rentowe,

• ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa zwane ubezpieczeniem chorobowym

• ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zwane wypadkowym.

Przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, np. zasiłków, emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy, uzależnione jest od opłacania składek na te ubezpieczenia. Tym też różnią się ubezpieczenia społeczne od pomocy społecznej.

Ubezpieczenia majątkowe ( od szkód) ich zadaniem jest wyrównywanie szkód zdarzeń lo0sowych powodujących straty o charakterze majątkowym np. ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych,

36. PODATKI I OPŁATY PUBLICZNE

Podatek - obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach. Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać cechy: nieodpłatność , przymusowość , publicznoprawność , bezzwrotność ,charakter pieniężny.

Ogólny podział podatków :

- podatki nadzwyczajne - są to podatki wprowadzone jednorazowo lub na bardzo krótki okres

- podatki zwyczajne - stanowią dochód państwa o charakterze stałym

Podział podatków wg źródła pokrycia :

• podatki bezpośrednie : podatek dochodowy od osób fizycznych , podatek dochodowy od osób prawnych , podatek od spadków i darowizn , podatek od czynności cywilnoprawnych , podatek rolny , podatek leśny , podatek od nieruchomości , podatek od środków transportowych.

• Podatki pośrednie : podatek od towarów i usług , podatek akcyzowy i podatek od gier

Klasyfikacja podatków :

• Kryterium podmiotu ( ten co płaci podatek ) : osoby fizyczne , prawne , jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

• Kryterium przedmiotu ( od czego płacimy podatek ) : przychodowe , dochodowe , majątkowe, konsumpcyjne

Funkcje podatku : Definiują pojęcie podatku należy powiedzieć o funkcjach podatku , które utożsamiane z rolą podatku ,określają miejsce , jakie zajmuje on w gospodarce. Wymienia się 4 funkcje podatku : alokacyjna , stabilizacyjna , redystrybucyjna , stymulacyjna , informacyjna.

Opłaty publiczne są formą nie podatkowych dochodów budżetu państwa lub budżetów organów samorządowych, nie mających charakteru płatności transferowych , lecz będących ekwiwalentem za określone świadczenia wzajemne instytucji państwowych i samorządowych na rzecz osób je wnoszących. Wyróżnia się trzy grupy opłat publicznych:

1) opłaty administracyjne, związane z działalnością urzędów, takie jak np. opłaty skarbowe pobierane przy zawieraniu umów majątkowych, wydawaniu świadectw i zezwoleń, opłaty sądowe i arbitrażowe, patentowe, legalizacyjne i in.

2) opłaty gospodarcze, np. z tytułu korzystania ze środowiska naturalnego i jego zanieczyszczania, za legalizację przyrządów mierniczych, za ochronę wynalazków, wzorów użytkowych itp.

3) opłaty socjalne i kulturalne, np. za korzystanie ze żłobków, przedszkoli, zakładów pomocy społecznej, za wstęp do muzeów i in.

42. RODZAJE I CHARAKTERYSTYKA KREDYTÓW

Kredyt - jest stosunkiem ekonomicznym pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Może on występować w formie towarowej lub pieniężnej.

Kredyt towarowy - polega na regulowaniu zapłaty przez dłużnika za dostarczone mu przez wierzyciela towary z opóźnieniem w stosunku do terminu dostawy.

Kredyt pieniężny - polega na odstąpieniu określonej ilość pieniędzy przez osobę fizyczną lub prawną drugiej osobie, pod warunkiem ich zwrotu w ustalonym terminie oraz zapłaty procentowej, tj. ceny za korzystanie z kredytu.

Podział kredytów ze względu na:

11. termin spłaty:

• krótkoterminowe - do 1 roku,

• średnioterminowe - do 5 lat,

• długoterminowe - powyżej 5 lat,

12. rodzaj kredytobiorcy:

• osoby fizyczne,

• osoby prawne,

13. przeznaczenie:

• konsumpcyjny - są przeznaczone na realny zakup towarów i usług konsumpcyjnych przez ludność, a także na sfinansowanie potrzeb związanych z budownictwem mieszkaniowym,

• obrotowe - przeznaczone na bieżące potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą,

• inwestycyjny - służy finansowaniu nakładów gospodarczych na stworzenie nowych lub powiększenie istniejących środków trwałych,

14. sposób ewidencjonowania przez bank kredytu:

• w rachunku bieżącym,

• w rachunku kredytowym,

15. odnawialność:

- odnawialne,

- nieodnawialne,

f) formę zabezpieczeń:

- lombardowy - pod zastaw, bank musi mieć fizyczny przedmiot zastawu (papiery wartościowe, bon skarbowy),

- hipoteczny - udzielany pod hipotekę,

g) walutę w jakiej udziela się kredytu:

- złotówkowe,

- walutowe.

49. KURS WALUTOWY W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Kurs walutowy jest to cena waluty wyrażona w innej walucie.

Funkcje kursu walutowego:

• Informacyjna - kurs walutowy informuje osoby fizyczne i prawne danego kraju o cenie walut obcych, informacja ta jest bezpłatna, przydatna dla eksporterów, importerów , przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i usługowych,

• Cenotwórcza - przenoszenie poprzez kurs walut, zagranicznego układu cen na układ krajowy wraz z konsekwencjami dla gospodarki krajowej.

Zmiany kursu walutowego przez władze walutowe:

• Dewaluacja - obniżenie kursu waluty krajowej wobec walut obcych. Płaci się wówczas więcej jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty obcej,

• Rewaluacja - podwyższenie kursu waluty krajowej wobec walut obcych. Płaci się wówczas mniej jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty obcej.

Zmiany kursu walutowego jako zmiany rynkowe:

1. Aprecjacja - wzrost kursu waluty na rynkach walutowych,

2. Deprecjacja - spadek kursu waluty na rynkach walutowych.

Czynniki wpływające na kurs walutowy:

1. Ekonomiczne:

- Podaż i popyt na waluty,

- Stan bilansu handlowego i płatniczego,

- Różnice stóp procentowych,

- Różnice stóp inflacji,

- Poziom cen w kraju i za granicą,

- Przepływy kapitałowe,

- Polityka walutowa,

- Polityka pieniężno-kredytowa,

- Koniunktura i stan gospodarczy kraju,

- Koniunktura i stan gospodarczy krajów, z którymi utrzymywane są stosunki ekonomiczne i finansowe,

2. Polityczne:

- Występowanie napięć politycznych,

- Konflikty regionalne,

- Kryzysy finansowe,

3. Psychologiczne:

- Optymistyczne lub pesymistyczne przewidywania zmian koniunktury i rozwoju gospodarki.

Determinanty kursu walutowego:

- Podaż i popyt na rynku walutowym,

- Tempo wzrostu gospodarczego,

- Poziom realnej stopy procentowej,

- Tempo wzrostu cen.

43. Strategia marketingowa - oznacza zestaw średnio- i długookresowych zasad oraz wytycznych postępowania, które wyznaczają ramy dla rynkowych działań operacyjnych (J. Altkorn). Są to zatem problemy na jakie mogą napotkać przedsiębiorstwa, oraz ogół wytycznych, które odgrywają kluczową rolę przy podejmowaniu decyzji. Muszą pozostawać w zgodzie z wcześniej ustaloną misją przedsiębiorstwa. Aby stworzyć strategię marketingową należy przede wszystkim określić tę część, która dotyczy kształtowania pola rynkowej aktywności przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo ma do wyboru cztery rodzaje strategii :

16. strategia penetracji rynku - ma na celu zwiększenie sprzedaży wcześniej oferowanego produktu na dotychczasowym rynku,

17. strategia rozwoju rynku - polega na wejściu z dotychczas produkowanymi produktami na nowe, wcześniej nie obsługiwane segmenty rynku,

18. strategia rozwoju produktu - polega na obsłudze dotychczasowego rynku przez przedsiębiorstwo oferujące nowy lub zmodyfikowany produkt,

19. strategia dywersyfikacji działalności - polega na wejściu na nowy rynek z nowym produktem. Przedsiębiorstwo może dokonać dywersyfikacji: poziomej (np. producent obuwia zaczyna produkować odzież), pionowej (wstecz np. malarz zaczyna produkować farby, oraz wprzód malarz otwiera galerię) lub równoległej (np. malarz zaczyna działać w branży gastronomicznej).

46. Zakres i funkcje finansów publicznych.

Finanse publiczne - zjawiska i procesy pieniężne związane z powstawaniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.

Środkami publicznymi są:

• dochody publiczne;

• środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi

środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego

Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

• środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi

• przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego

oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące:

20. ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,

21. z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu

terytorialnego,

• ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,

• z otrzymanych pożyczek i kredytów;

• przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące

z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

• gromadzenie dochodów i przychodów publicznych

• wydatkowanie środków publicznych

• finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

• finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego

• zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

• zarządzanie środkami publicznymi

• zarządzanie długiem publicznym

• rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej

Funkcje finansów publicznych :

Funkcja alokacyjna.

Istota funkcji polega na tym, że finanse publiczne są narzędziem alokacji części zasobów w gospodarce rynkowej, skutkiem czego jest dostarczenie towarów i usług obywatelom, społecznościom lokalnym oraz całemu społeczeństwu. Następuje to w związku z zadaniami publicznymi i społecznymi stawianymi przed państwem. Zadania te nie mogą być wykonane za pomocą mechanizmu rynkowego, gdyż związane jest to z następującymi niesprawnościami tego mechanizmu:

• nadmierne zróżnicowanie dochodów obywateli ograniczałoby dostęp pewnej liczby osób do niektórych dóbr np. oświata, ochrona zdrowia,

• pozostawienie pełnej swobody wyboru obywatelowi mogłoby wyrządzić szkodę jemu jak i społeczeństwu,

• konieczność usuwania efektów ubocznych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej np. skażenie środowiska naturalnego, obciążenie sieci komunikacyjnej

Funkcja redystrybucyjna

Państwo spełniając swoje funkcje musi ponosić wydatki związanie z alokowaniem dóbr publicznych i społecznych jednocześnie nie wytwarzając żadnego dochodu, dlatego musi sięgać do dochodów innych podmiotów. Dokonuje się to przez redystrybucję czyli wtórny podział , który jest realizowany w różnych przekrojach np. między różnymi grupami ludności, regionami lub krajami. Redystrybucja dochodów jest realizowana w formie pieniężnej przez system transferów dochodów. Realizacja tej funkcji jest przedmiotem kontrowersji, gdyż narusza interesy jednych podmiotów przysparzając korzyści innym.

Funkcja stabilizacyjna

Funkcja ta polega na umiejętnym posługiwaniu się instrumentami alokacji zasobów i redystrybucji dochodów dla łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego czyli hamowanie ekspansji gospodarczej w okresie jej nadmiernego wzrostu bądź pobudzenie aktywności gospodarczej w okresie słabnięcia procesów gospodarczych.

Do stabilizacyjnego oddziaływania, finanse publiczne wykorzystują najczęściej dwie grupy instrumentów:

• podatki

• wydatki

nadwyżka

niedobór

E

C₁

C_R

C₂

ilość

podaż

popyt

---