Zasady przewozu towarów niebezpiecznych w transporcie samochodowym

Transport towarów niebezpiecznych może być realizowany przez:

• Transport drogowy- ADR

• Transport kolejowy - RID

• Transport materiałów niebezpiecznych śródlądowymi drogami wodnymi - ADN

• Transport morski materiałów niebezpiecznych - IMDG

• Transport lotniczy materiałów niebezpiecznych - ICAO IT

Jak w temacie, chciałabym skupić się transporcie drogowym, czyli konwencji ADR (fr. L' Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route)

Umowa ADR to europejska umowa dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (ADR) sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. została opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego, przez Polskę Umowa ADR została ratyfikowana w 1975 r. Przepisy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim (zawsze z początkiem roku nieparzystego).

Towarem niebezpiecznym są materiały przedmioty, których przewóz na podstawie ADR jest zabroniony, albo jest dopuszczony wyłącznie na warunkach podanych w ADR. Towarem niebezpiecznym są wszelkie przedmioty i towary stwarzające zagrożenie w transporcie i posiadające numer UN.

W konwencji opisane jest 13 klas zagrożeń:

1.Materiały i przedmioty wybuchowe

2.1Gazy palne

2.2 gazy niepalne

2.3 gazy trujące

3. ciecze zapalne

4.3 ciecze niebezpieczne w zetknięciu z wodą

5.1 materiały utleniające

6.1 materiały trujące

6.2 materiały zakaźne

7. materiały promieniotwórcze

8. materiały żrące

9. materiały niebezpieczne

Sposób przewozu:

1. W sztukach przesyłki ( może być w opakowaniach transportowych lub bez)

Sztuki przesyłki - materiał w bębnach, butelkach, beczkach, kanistrach, skrzyniach.

Mogą być załadowane do pojazdów lub kontenerów:

• zamkniętych

• krytych opończą

• odkrytych

Ładunek powinien być rozmieszczony i zabezpieczony przed przemieszczaniem się za pomocą:

• pasów

• przesuwnych przegród

• regulowanych podpór

• poduszek powietrznych

• materiałów przeciwpoślizgowych

Sztuki przesyłek posiadające rożne nalepki ostrzegawcze mogą zostać załadowane do tego samego pojazdu lub kontenera, tylko wtedy gdy pozwala na to umowa ADR.

Podczas załadunku towarów niebezpiecznych należy ściśle przestarezgac zakazów ładowania razem, ponieważ można spowodować powstanie dużego zagrożenia podczas przewozu.

2. Luzem -> bezpośrednio w kontenerze, bądź skrzyni ładunkowej pojazdu

Towary te mogą być przewożone tylko wtedy, gdy jest to dozwolone na podstawie przepisów szczegółowych w umowie ADR, pod warunkiem że wymagania tego przepisu są spełnione, oraz że towary zostaną zapobiegające wydostaniu się towaru z pojazdu lub kontenera.

3. W cysternach -> Tylko niektóre towary, dokładnie określone niebezpieczne materiały ciekłe, granulaty i niektóre materiały sproszkowane. Do przewozu danego materiału można stosować tylko cysterny odpowiadające danemu kodowi również określonemu w umowie ADR.

Cysterna powinna być napełniona tylko takimi materiałami, które są dopuszczone w umowie ADR. Cysterna powinna spełniać wszystkie wymagania techniczne i powinna być sprawna.

Towarom niebezpiecznym wszystkich klas, z wyjątkiem klasy 7, przypisano kody literowe-cyfrowe zwane kodami klasyfikacyjnymi. Litery występujące w kodach (dla klas innych niż klasa 1) są pierwszymi literami angielskich nazw zagrożeń. Cyfry - o ile występują - wykazują na dalszy podział towarów w obrębie zagrożeń wykazanych literami, np. kod CF1 oznacza materiał żrący, palny ciekły a kod CF2 - materiał żrący, palny, stały.

Wykaz numeryczny towarów niebezpiecznych składa się z pozycji indywidualnych i grupowych. Pozycje indywidualne obejmują ściśle zdefiniowane , pojedyncze materiały i przedmioty wymienione z nazwy i niewymagające klasyfikacji. Pozycje grupowe obejmują grupy towarów nie wymienionych z nazwy, wyodrębnione na podstawie podobieństwa zagrożeń. Klasyfikacja towarów nie wymienionych z nazwy, np. preparatu, mieszaniny lub odpadu podlega na jego zaliczeniu do jednej - i tylko jednej - pozycji grupowych w poszczególnych klasach podane są w formie „drzew decyzyjnych” w podrozdziałach 2.2.x.3 ADR. Na przykład drzewo decyzyjne dla klasy 3 podane jest w podrozdziale 2.2.3.3, a dla klasy 6.1 - w podrozdziale 2.2.61.3 ADR.

Towary nie wymienione z nazwy powinny być zaliczane do odpowiedniej pozycji grupowej z uwzględnieniem ich zagrożenia dodatkowego.

Pozycję grupowe obejmują:

- ściśle zdefiniowane grupy towarów, np. farby, kleje;

- grupy towarów posiadających taką samą chemiczną grupę funkcyjną, np. alkohol, estry;

- grupy towarów o podobnym zagrożeniu i takim samym stanie fizycznym, np. materiały zapalne ciekłe, trujące.

Tablica ADR (pomarańczowa odblaskowa tablica informacyjna umieszczona na pojazdach przewożących substancje niebezpieczne) zawiera dwa numery rozpoznawcze przewożonej substancji tj.:

•numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa - dwie lub trzy cyfry (w liczniku),

•numer rozpoznawczy materiału - cztery cyfry (w mianowniku). Tablica z umieszczonymi na niej numerami rozpoznawczymi stosowana jest przy przewozach materiałów niebezpiecznych w cysternach lub luzem. Przy przewozach w tzw. sztukach przesyłki stosowane są tablice pomarańczowe bez numerów rozpoznawczych. Wymiar standardowy tablicy to 40x30 cm. Obowiązuje w międzynarodowym transporcie drogowym na podstawie umowy ADR.

          Przepisy krajowe nie mogą naruszać zasady zawartej w artykule 2 Umowy ADR, która mówi, że przewóz towarów niebezpiecznych jest dozwolony po spełnieniu wymagań dotyczących ich klasyfikacji, pakowanie, oznakowanie, dokumentacji oraz konstrukcji i wyposażenia pojazdu. Państwa- Strony Umowy ADR mogą wprowadzać na swoich terytoriach wymagania dotyczące:

- przewozu towarów niebezpiecznych w czasie ekstremalnych warunków pogodowych, klęsk żywiołowych, w stanach zagrożenia porządku publicznego, itp.;

- przejazdu przez mosty, tunele i podobne obiekty;

- dostępu do portów i innych terminali;

- używania środków transportu kombinowanego, np. promów lub pociągów

- tras przejazdu przez obszary o dużej wrażliwości ekologicznej, gęsto zaludnione, zawierające niebezpieczne instalacje przemysłowe, itp.

Ponadto, Państwa- Strony Umowy ADR mogą zawierać po miedzy sobą umowy specjalne dopuszczające czasowe (do 5 lat) odstępstwa od obowiązujących przepisów. W przypadku przystąpienia Polski do umowy specjalnej, jej tekst w języku polskim publikowany jest w Dzienniku Urzędowym Ministra Transportu.

Każdy przedsiębiorca którego działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych albo związane z nim pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek (każdorazowo w ilościach, dla których umowa ADR wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu), jest obowiązany prowadzić nadzór wewnętrzny nad tymi czynnościami i w tym celu wyznaczyć na swój koszt jednego lub więcej doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością.

Do przewozu materiałów niebezpiecznych mogą być użyte pojazdy samochodowe (z wyjątkiem motocykli) oraz ciągnięte przez nie przyczepy (naczepy). Zespół pojazdów stanowiący jednostkę transportową może zawierać tylko jedną naczepę.

W warunkach krajowych dozwolone jest użycie również ciągnika rolniczego z przyczepą do przewozu paliwa do silników Diesla, materiałów utleniających stosowanych jako nawozy sztuczne oraz materiałów trujących stosowanych jako środki ochrony roślin pod warunkiem, że wymienione towary przewożone są w sztukach przesyłki ilościach nie przekraczających limitów podanych w rozdziale 6.

Do przewozu może być użyty typowy pojazd (bez żadnych zmian konstrukcyjnych, niewymagający dodatkowych badań technicznych). Jedynie w niektórych przypadkach wskazuje się rodzaj pojazdu (kryty, odkryty, zamknięty).

Pojazdy samochodowe o d.m.c. powyżej 12 ton, rejestrowane po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1987r. oraz pojazdy o d.m.c. powyżej 3,5 tony lecz poniżej 12 ton, zarejestrowane po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2007 r., powinny posiadać ogranicznik prędkości. Ogranicznik powinien być nastawiony tak, aby - po uwzględnieniu jego tolerancji technicznej - pojazd nie mógł przekraczać Prędkości 90 km/h.

Do przewozu towarów klasy 1 przeznaczone są pojazdy typu EX/II i EX/III (frugon). Pojazdy te są zamknięte lub kryte, napędzane silnikiem wysokoprężnym. Pojazdy te powinien być tak zaprojektowane, zbudowane i wyposażone, aby przewożone materiały wybuchowe były zabezpieczone przez zagrożeniami zewnętrznymi i warunkami atmosferycznymi. Kabina kierowcy powinna być oddzielona od przedziału ładunkowego pełną ścianą. Silniki w tych pojazdach powinien być umieszczony przed przednią ścianą przedziału ładunkowego. Dopuszcza się umieszczenie silnika pod przedziałem ładunkowym pod warunkiem, że ciepło wydzielane przez ten silnik nie spowoduje wzrostu temperatury na wewnętrznej powierzchni przedziału ładunkowego powyżej 80^oC. Układ wydechowy pojazdów EX/II i EX/III oraz układy wydechowy innych urządzeń zamontowanych , powinny być tak zbudowane i umiejscowione, aby wydzielane przez nie ciepło nie powodowało podobnie jak silnik, wzrostu temperatury na wewnętrznej powierzchni działu ładunkowego powyżej 80^oC. Dodatkowo podłoga przedziału ładunkowego pojazdu EX/III wraz ze ścianą czołowa powinny stanowić jednolita powierzchnie pozbawiona szczelin, a nadwozie powinno być wykonane z materiału o minimalnej grubości 10 mm, odpornego na ciepło i ogień, a wszystkie drzwi wyposażone w zamki.

Pojazdy typu cysterna, bateria, przeznaczone do przewozu kontenerów-cystern przeznaczone do przewozu ładunków niebezpiecznych w ruchu drogowym podlegają dopuszczeniu przez Transportowy Dozór Techniczny, który przeprowadza również ich badania okresowe. Do tej grupy pojazdów zaliczany między innymi:

Pojazdy typu FL do przewozu materiałów ciekłych o temperaturze zapłonu do 60^oC i gazów palnych;

Pojazdy typu OX do przewozu nadtlenków wodoru, stabilizowanego lub nadtlenku wodoru stabilizowanego w roztworze wodnym;

Pojazdy typu AT do przewozu ładunków w kontenerach-cysternach i bateriach.

Pojazdy typu EX/II, EX/III, FL, OX i AT powinny być poddawane corocznym badaniom technicznym w kraju ich rejestracji w celu potwierdzenia zgodności z odpowiednimi przepisami ADR oraz z ogólnymi przepisami bezpieczeństwa dotyczącymi układów hamulcowych, oświetlenia, itp. Obowiązującymi w kraju ich rejestracji.

Próby szczelności, ciśnieniowe próby hydrauliczne i wewnętrzne sprawdzenie stanu zbiorników cystern powinny być przeprowadzane co 3 lata dla rewizji zewnętrznej 6 lat dla rewizji wewnętrznej.

Pojazdy samochodowe oraz przyczepy przeznaczone do użycia jako jednostki transportowe do przewozów materiałów niebezpiecznych powinny być wyposażone w układy hamulcowe , których konstrukcja i skuteczność spełnia odpowiednie wymagania techniczne podane w Regulaminie EKG nr 13 w wersji aktualnej na dzień dopuszczenie pojazdu. Wyposażenie ABS dotyczy zarejestrowanych pojazdów po raz pierwszy po dniu 30 czerwca 1993 roku, a obowiązek posiadanie takich wymagań dotyczy od dnia 30 czerwca 2001 roku.

Jednostka transportowa powinna być wyposażona w co najmniej jedna gaśnicę o zawartości nie mniejszej niż 2 kg proszku gaśniczego. Pojazdy powyżej 3,5 tony d.m.c. lecz nie większej niż 7,5 tony, powinny być wyposażone w jedną lub więcej gaśnic o łącznej zawartości 12 kg proszku gaśniczego, przy czym zawartość co najmniej jednej gaśnicy nie może być mniejsza niż 6 kg. Jednostki transportowe po wyżej 7,5 tony d.m.c, powinny być wyposażone w jedną lub więcej gaśnic o łącznej wartości 12 kg proszku gaśniczego, przy czym zawartość co najmniej jednej gaśnicy nie może być mniejsza niż 6 kg.

W przypadku przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach lub luzem, tablice powinny zawierać numer rozpoznawczy zagrożenia (w części górne) i numer UN (w części dolnej), numery powinny być naniesione czarnymi cyframi o wysokości 100 mm, grubości lini 15 mm i oddzielone czarną, pozioma linią o grubości 15 mm. Powinny być one nieścieralne i możliwe do odczytania po piętnastominutowym przebywaniu w ogniu.

Pojazdy przewożące towary niebezpieczne w cysternach stałych, cysternach odejmowalnych lub luzem oraz towary klasy 1 i 7 w sztukach przesyłki, powinny być oznakowane na obu bokach i z tyłu nalepkami ostrzegawczymi. Nalepki powinny być umieszczone na podłożu o kontrastującym kolorze lub otoczenia linią przerywaną lub ciągłą.

Nalepki powinny być również umieszczone na wszystkich ścianach bocznych kontenerów, kontenerów wieloelementowych do przewozu gazów, kontenerów- cystern, cystern przenośnych oraz nadwozi wymiennych.

Nalepki powinny mieć kształt kwadratu o wymiarach co najmniej 250X250 mm, ustawionego na wierzchołku. Wewnątrz nalepki w odległości 12,5mm od jej krawędzi, powinna przebiegać linia równoległa do tych krawędzi, w takim samym kolorze jak kolor symbolu.

Przewóz materiałów wybuchowych klasy 1 oraz innych szczególnie niebezpiecznych ładunków wymaga posiadania przez przewoźnika zgody na przemieszczanie tych materiałów, wydanej przez Ministra Gospodarki i Pracy na wniosek odbiorcy oraz uzgodnienia planu ochrony transportu z właściwym ze względu na miejsce rozpoczęcia przewozu, komendantem wojewódzkim Policji oraz komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej.

Pojazd przed wyruszeniem w zaplanowaną trasę musi posiadać dokument przewozowy, instrukcje pisemne dla kierowcy, zaświadczenie ADR, dokument ze zdjęciem potwierdzające tożsamość każdego członka załogi pojazdu, świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych, certyfikat pakowania, kopie świadectwa dopuszczenia przez właściwą władzę dla niektórych towarów klas 1, 4.1 i 5.2.

Ze względu na wysokie ryzyko pojazdy kontrolowane są za pomocą system GPS, umożliwiający na dokładne określenie pozycji pojazdu na trasie. W przypadku kradzieży pojazdu policja w łatwy sposób może go odnaleźć i udaremnić dostanie się groźnych ładunków w niepowołane ręce.

Państwa które ratyfikowały umowę ADR

Albania, Austria, Azerbejdżan, Belgia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra, Dania, Estonia, Federacja Rosyjska, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Kazachstan, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Malta, Maroko, Mołdawia, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Republika Czeska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Tunezja, Ukraina, Węgry, Wielka Brytania, Włochy

---