Georgrafia pytania, SZKOŁA, geografia, różne


SPIS WSZYSTKICH PYTAŃ:

1. Budowa i skład chemiczny atmosfery.
2. Zróżnicowanie zawodowej struktury ludności na świecie w zależności od poziomu rozwoju gospodarczego i podziału na ludność wiejską i miejską.
3. Co decyduje o powstawaniu okręgów i ośrodków w obecnej Polsce. Pozytywne i negatywne skutki dla danego regionu.
4. Geografia - czym się zajmuje i jakie nauki wchodzą w jej skład ?
5. Położenie geograficzne Polski i wynikające z niego konsekwencje.
6. Jak zmieniały się poglądy na kształt naszej planety i budowy wszechświata ?
7. Geograficzne uwarunkowania zróżnicowania ludności pod względem rasowym.
8. Wpływ budowy geologicznej Polski na ukształtowanie powierzchni.
9. Dlaczego mapa jest źródłem informacji geograficznej ? Podział map.
10. Rozmieszczenie ludności na świecie w powiązaniu z pojęciemi: ekumena, subekumena, anekumena.
11. Sieć wodna Polski
12. Ruch obrotowy i obiegowy ziemi oraz ich następstwa.
13. Proces urbanizacji. Przyczyny i skutki.
14. Największe ośrodki hutnictwa żelaza w Polsce. Jakie czynniki zadecydowały o lokalizacji.
15. Najważniejsze typy gleb i ich rozmieszczenie na świecie.
16. Na jakich surowcach opiera się współczesna energetyka ? Podaj największych producentów i wpływ na środ.geograf. ich eksploatacji i przetwarzania.
17. Które rodzaje transportu mechanicznego na lądzie odgrywają decydującą rolę w rozwoju gospodarczym kraju ? Podaj ich krótką charakterystykę.
18. Obieg wody w przyrodzie.
19. Przyczyny migracji i ich skutki. Gdzie na świecie dominuje migracja niekontrolowana i kontrolowana oraz jej skutki ?
20. W jakich gałęziach przemysłu wykorzystywane są sół kamienna, siarka i węgiel kamienny ? Miejsce eksploatacji w polsce.
21. Budowa wnętrza ziemi i zachodzące w niej zmiany.
22. Co to są surowce odnawialne i nieodnawialne ? Jak jest ich rola we współczesnej gospodarce.
23. Zanieczyszczenie i ochrona środowiska w Polsce.
24. Czym różni się minerał od skały ? Podział skał na grupy i przykłady ich gospodarczego wykorzystania.
25. Wymień dwie międzynarodowe organizacje gospodarcze i polityczne mające duże znaczenia dla Europy.
26. Migracja w Polsce po II wojnie światowej.
27. Przedstaw rozmieszczenie formacji roślinnych na kuli ziemskiej i ich wpływ na główne typy gleb.
28. Wyjaśnij dlaczego pszenica i ryż należą do najszlachetniejszych zbóż świata. Podaj światowe zbiory i największych producentów.
29. Warunki rozwoju rolnictwa w Polsce.
30. Rodzaje wietrzeń i ich skutki.
31. Główne rejony hodowli bydła rogatego na świecie i ich znaczenie w wyżywieniu oraz w przemyśle.
32. Omów znaczenie przemysłu chemicznego w Polsce i jego bazę surowcową.
33. Działalność wód lądowych w kształtowaniu rzeźby powirzchni Ziemi i gospodarce człowieka.
34. Znaczenie lasów w przemyśle i środowisku geograficznym.
35. Skąd do Polski sprowadzamy używki ?
36. Jaką rolę odgrywa przemysł elektromaszynowy w gospodarce kraju ? Największe ośrodki produkcji środków transportu w Polsce.
37. Czynniki lokalizacji przemysłu. Główne obszary przemysłowe świata.
38. Które z roślin uprawianych w Polsce zaliczamy do przemysłowych. Podaj ich produkcje i znaczenie.
39. Jakie kraje zaliczamy do wysoko rozwiniętych gospodarczo ? Podaj strukturę zatrudnienia w tych krajach.
40. Przedstaw rozmieszczenie wielkich płyt kontynentalnych i ich wpływ na rozmieszczenie współczesnych zjawisk wulkanicznych i sejsmicznych.
41. Główne przyczyny utrzymujących się problemów wyżywienia i ich skutki.
42. Współczesne problemy urbanizacji w Polsce.
43. Typy wybrzeży.
44. Przemysł elektroniczny i elektrotechniczny. Największe ośrodki w Polsce.
45. Wymień największe ośrodki przemysłu energetycznego w Polsce.
46. Wpływ ruchu obrotowego Ziemi na co dzień w środowisku geograficznym. Omów jego skutki.
47. Wymień kilka gałęzi przemysłu spożywczego Polsce i uzasadnij które z nich mają decydujące znaczenie w wyżywieniu ludności kraju..
48. Rachuba czasu na ziemi. Rodzaje czasów, granica zmiany daty.
49. Wymień główne rejony wydobycia ropy naftowej na świecie i jej największych producentów oraz jej znaczenie we współczesnym świecie.
50. Przedstaw położenie Polski w europie na tle krain geograficznych, budowy geologicznej i klimatu oraz wynikające stąd skutki.
51. Czym różni się gleba od skały. Wymień podstawowe typy gleb na świecie i ich wykorzystanie rolnicze.
52. Wymień zagłębia węgla kamiennego i brunatnego w Polsce. Omów wykorzystanie tych surowców.
53. Omów podział jezior ze względu na ich genezę. Przedstaw ich rozmieszczenie na świecie.
54. Wyjaśnij pojęcia ekumena, subekumena, anekumena. Omów główne czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej.
55. Wyjaśnij pojęcia dorzecze system rzeczny zlewisko. Scharakteryzuj główne ustroje rzeczne i podaj ich przykłady.
56. Scharakteryzuj ruchy wód oceanicznych (falowanie, pływy, prądy morskie)i podaj ich przyczyny.
57. Omów główne formy kształtowania powierzchni lądów (depresja, nizina, wyżyna , góry).
58. Wymień 6 krain zoogeograficznych. Wyjaśnij oraz przedstaw charakterystyczne zwierzęta ze stref.

0x01 graphic

1. Budowa i skład chemiczny atmosfery. Która warstwa warstwa ulega największemu zmniejszaniu i jakie to może spowodować skutki ?

Atmosfera składa się z mieszaniny gazów (powietrze) oraz z drobnych cząsteczek stałych i ciekłych (aerozoli). Stałe składniki powietrza to: azot (78%), tlen (21%), argon (1%) oraz neon, hel, metan, krypton, wodór. Udział składników stałych nie zmienia się do wysokości 80 km. Zmienne składniki to: para wodna, dwutlenek węgla, tlenek węgla, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon. Cechy fizyczne atmosfery tj. ciśnienie, gęstość i temp. powietrza zmieniają się wraz z wysokością.

Troposfera - sięga do 7 km nad biegunami i do 16 km nad równikiem. Temperatura spada od średnio 15C przy powierzchni do -50C w górnej granicy. Zawiera prawie całą parę wodną znajdującą się w atmosferze. Pomiędzy warstwą tą a stratosferą znajduje się tropopauza.
Stratosfera - sięga do 50km. Początkowo utrzymuje się stała niska temp. Wzrost temp. do ok. 0C jest związany z pochłanianiem prom.nadfioletowego przez ozon. Największa koncentracja ozonu występuje na wys. 20-30 km i warstwę tę nazywa się ozonosferą. W dolnej stratosferze zachodzą silne poziome ruchy powietrza (prądy strumieniowe). Stratopauza ma stałą temp.=0C i oddziela stratosferę i mezosferę.
Mezosfera - sięga do 80 km., ze wzrostem wysokości - spadek temp do ok.-110C. Mezopauza - oddziela mezosferę od termosfery.
Termosfera (jonosfera) - temp. rośnie wraz z wysokością osiągając na wys.ok.400 km 1500C, co wiąże się z pochłanianiem prom.słonecznego przez cząsteczkowy tlen i azot. Powietrze jest silnie zjonizowane. Występują zjawiska zorzy polarnej, czyli świecenia zjonizowanych atomów tlenu i azotu. Górną granicę trudno ustalić, ze wzg.na jej gazowy charakter. Do wysokości 2000km wyróżnia się jeszcze egzosferę.

2. Zróżnicowanie zawodowej struktury ludności na świecie w zależności od poziomu rozwoju gospodarczego i podziału na ludność wiejską i miejską.

Zatrudnienie w rolnictwie: w krajach Europy zatrudnia ono od kilku (W.Brytania - 2,1%, Szewcja - 3,9%, Belgia - 2,5%) do kilkunastu procent (Wsp.Niepodległ.Państw - 18,8%). Polska jest wyjątkiem - 27%. W wysoko rozwiniętych krajach pozaeuropejskich struktura zatrudnienia jest podobna jak w Europie (Stany Zjednoczone - 3%, Japonia - 8%). W słabo rozwiniętych krajach Afryki i Azji z rolnictwa utrzymuje się 60-70% ludności. W Ameryce Łacińskiej (z wyjątkiem niektórych krajów, np.: Argentyny, Chile, Meksyku, Brazyli, Wenezueli, Urugwaju) w rolnictwie pracuje 40-50% ogółu zatrudnionych.

3. Co decyduje o powstawaniu okręgów i ośrodków w obecnej Polsce. Pozytywne i negatywne skutki dla danego regionu.

Skupienie przemysłu w niektórych miejscach wynika ze zróżnicowania cech środowiska przyrodniczego i warunków społeczno-ekonomicznych. W wielu przypadkach głównym czynnikiem są określone zdarzenia historyczne. Na rozwój przemusłu wpływa rozmieszczenie złóż surowców miner., bliskość źródeł energii, rynki zbytu, dogodne położenie transportowe, rozwinięta infrastruktura techniczna, rynek pracy, zaopatrzenie w wodę, istniejące tradycje przemysłowe.

Czynnikiem sprzyjającym koncentracji przemysłu są już istniejące zakłady przemysłowe. W tym przypadku działają tzw. korzyści wspólnej lokalizacji. Wynikają one z korzystania ze wspólnej infrastruktury technicznej, wzajemnej wymiany surowców i półfabrykantów między lokalnymi przedsiębiorstwami. Sprzyja to też obniżeniu kosztów transportu, racjonalnemu wykorzystaniu siły roboczej oraz wspólnego zaplecza naukowo-badawczego.

Największe ośrodki w Polsce to: Górnośląski Okręg Przemysłowy (przem.paliwowo-energetyczny, hutnictwo i przem.elektromaszynowy - szczególnie maszyn górniczych i hutniczych), Warszawski O.P.(przem.elektromaszynowy-elektroniczny, farmaceutyczny, perfumeryjno-kosmetyczny, odzieżowy, poligraficzny), ) i Łódzki O.Przem.(przem.lekki-wlókiennictwo, farmaceutyczny, kosmetyczny i gumowy) Negatywne: zanieczyszczenie i degradacja środowiska, brak wody, przeciążona sieć komunikacyjna, źle wpływa na zdrowie mieszkańców,
Pozytywne: daje zatrudnienie dużej liczbie ludzi, rejon staje się bogatszy,

4. Geografia - czym się zajmuje i jakie nauki wchodzą w jej skład ?

Geografia - jest to nauka badająca powłokę ziemi, jej przestrzenne zróżnicowanie pod względem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym oraz zraz związki jakie zachodzą pomiędzy środowiskiem geograficznym a działalnością społeczeństw. Najczęściej spotykamy podział geografii na: fizyczną, ogólną, społeczno-gospodarczą, regionalną.

Geografia fizyczna - nauka badająca środowisko geograficzne (zew.część skorupy ziemskiej, dolne warstwy atmosfery, powłokę wodną, gleby, świat zwierzęcy). Dzieli się na: geomorfologia, hydrografia, oceanografia, klimatologia, geografia gleb, roślin, zwierząt, glacjologia.
Geografia ekonomiczna - wyjaśnia przestrzenną strukturę gospodarki świata oraz bada terytorialny rozwój ludzkości. Dzieli się na: geografia przemysłowa, komunikacji, rolnictwa, osadnictwa, usług.

5. Położenie geograficzne Polski i wynikające z niego konsekwencje.

Matematyczne położenie Polski określają współrzędne geograficzne skrajnych punktów. Są to: Przylądek Rozewie, Szczyt Opołonek w Bieszczadach, na zach.od Cedyni, kolano Bugu na wsch.od Strzyżowa. Równoleżnikowa rozciągłość, powoduje występowanie 40-minutowej różnicy czasu lokalnego między skrajnymi punktami. Czas urzędowy w Polsce jest czasem środkowoeuropejskim (U+1h). Rozciągłość południkowa powoduje różnicę długości trwania dnia, dochodzącą do 1,5h (w zimie dzień jest dłuższy na południu, a w lecie na północy), a także różnicę wysokości górowania Słońca. Polska ma klimat umiarkowany ciepły, przejściowy między morskim a kontynentalnym. 99% powierzchni kraju leży w zlewisku M. Bałtyckiego. Tylko niewielkie skrawki powierzchni należą do zlewiska M. Czarnego i m. Północnego. Polska to kraj wybitnie nizinny o średniej wysokości 179m. Tereny powyżej 500m. - 3,%, powyżej 1000m. - 0,1%, poniżej 300m. - 91,3%

6. Jak zmieniały się poglądy na kształt naszej planety i budowy wszechświata ?

  1. system geocentryczny Ptoreneusza (II w.p.n.e.) - ziemia w środku, a słońce, księżyc i pozostałe planety krążą wokół niej.

  2. teoria heliocentryczna Kopernika - Słońce w centrum wszechświata, a ziemia i pozostałe planety krązą wokół niego ruchem jednostajnym kołowym.

7. Geograficzne uwarunkowania zróżnicowania ludności pod względem rasowym.

  1. rasa biała (Europejdalna) - Europa, Afryka Północna, Australia, Ameryka Pn. i Pd., Azja połud-zachod.

  2. rasa żółta (Mongoloidalna) - Azja Pn. i Wsch., pierwotna ludność obu Ameryk(Indianie), Ameryka Pn. (eskimosi)

  3. rasa czarna (Negoidalna) - Afryka Środ.i Połud., pierwotna ludność Australi i Malezi

  4. rasy mieszane b+cz=mulat, ż+b=metys, cz+ż=zambosi

8. Wpływ budowy geologicznej Polski na ukształtowanie powierzchni.

Polska od północy obramowana jest Baltykiem, od południa pasami górskimi Sudetów i Karpat jest w większości krajem nizinnym. Do wysokości 300 m. n.p.m. jest położone ponad 91% powierzchni. Niziny w większości należą do Niżu Środkowoeuropejskiego, jedynie niziny północno-wschodnie i Polesie do Niżu Wschodnioeuropejskiego. Na południe od nizin występuje pas wzniesień (Sudety z przedgórzem, Wyżyna Śląsko-Krakowska i Wyżyna Małopolska). Pas ten oddzielony jest kotlinami przedgórskimi od pogórzy i pasm górskich Karpat. Na terenie Polski występuje północna część łuku Karpat, a przez Przełęcz Łupowską przebiego granica między Karpatami Zachodnimi i Wschodnimi. Przewaga nizin, równoleżnikowy układ form rzeźby, nisko położone działy wodne ułatwiają powstawanie szlaków komunikacyjnych w kierunku wschód-zachód. Główne rysy ukształtowania Polski są efektem jej położenia na pograniczu głównych geologicznych jednostek strukturalnych Europy do których należą: - prekambryjska platforma wschodnioeuropejska; - paleozoiczna platforma Europy Środkowej i Zachodniej; - łuk Karpat (obszar fałdowań alpejskich).

9. Dlaczego mapa jest źródłem informacji geograficznej ? Podział map.

Mapa - obraz powierzchni Ziemi lub innego ciała niebieskiego spożądzony na płaszczyźnie zgodnie z przyjętym odwzorowaniem, na którym to obrazie za pomocą umownych znaków w uogólniony sposób prezentowana jest treść. Skala mapy wyraża stosunek pomiędzy odległością dwóch punktów na mapie a rzeczywistą odległością. (liczbowa - 1:20000; mianowana - 1cm=10km; liniowa - graf.)
Podział ze wzg.na treść: - ogólnogeograficzna (hipsometryczne, fizyczne i polityczne); - matematyczne (zwane specjalnymi); - tematyczne (dzielimy na: +dotyczące zjawisk przyrodniczych, +zjawisk gosp.-społ.; +kształtowanie i ochrona środowiska człowieka).
Ze wzg.na skalę: -małoskalowe; -średnioskalowe; -wieloskalowe

10. Rozmieszczenie ludności na świecie w powiązaniu z pojęciemi: ekumena, subekumena, anekumena.

Ekumena - obszar stale zamieszkany przez ludzi.
Subekumena - obszar przejściowo zamieszkiwany lub tylko wykorzystywany gospodarczo.
Anekumena - tereny bezludne, nie zamieszkałe, nie wykorzystywane gospodarczo.
Czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności: -woda; -warunki klimatyczne; -oddalenie od mórz; -rzeźba terenu; -bogactwa mineralne; -rozwój przem.i transp.; -dobre gleby

11. Sieć wodna Polski

Prawie cały obszar kraju znajduje się w zlewisku Bałtyku, w dorzeczach dwóch głównych rzek Wisły i Odry. Poza nimi do Bałtyku uchodzą rzeki Pojezierzy Pomorskiego i Mazurskiego (Wieprz, Słupia, Łeba, Pasłęka, Łyna). Reżim rzek polskich jest złożony - deszczowo-śnieżny z podwójnym maksimum stanów: letnim opadowym i wiosennym roztopowym.
Układ sieci rzecznej jest asymetryczny, nawiązuje do ogólnego nachylenia terenu z południa na północny zachód. Działy wód na obszarze niżu są niskie, niektóre znajdują się w dnach pradolin. Ułatwia to budowę kanałów i połączenia systemów rzecznych.

Jeziora zajmują ok. 1% obszaru. W większości są to jeziora polodowcowe:

Ponadto występują małe jeziora zakolowe (starorzecza), nadbrzeżna (Łebsko, Gardno), deltowe (Drużno). Zasoby wodne Polski są mniejsze niż zachodnich sąsiadów, głównie ze wzg.na mniejsze sumy opadów. Słabe zagospodarowanie rzek i mała liczba zbiorników retencyjnych na rzekach powodują, że nie można magazynować wód wezbraniowych w dostatecznym stopniu. Wykorzystanie wód powierzchniowych jest ograniczone z powodu wysokiego stopnia ich zanieczyszczenia. Na wielu obszarach kraju zaznacza się deficyt wody.

12. Ruch obrotowy i obiegowy ziemi oraz ich następstwa.

Ruch obrotowy - obrót Ziemi wokół własnej osi pochylonej pod kątem 60o33' w stos.do płaszczyzny ekliptyki. Następstwa: -zmiana pór dnia; -spłaszczenie przy biegunach; -przypływy i dopływy mórz; -działanie siły Koriolisa; -widome ruchy gwiazd.
Ruch obiegowy - odbywa się w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara, po drodze w kształcie elipsy, zwanej orbitą w ciągu 365 dni, 6 godzin, 9 minut, 9,5 sekundy. Stałę nachylenie płaszczyzny równika i osi ziemskiej powoduje, że Słońce w swym widomym ruchu przesuwa się pomiędzy zwrotnikami Raka i Koziorożca i zmienia oświetlenie w ciągu roku. Następstwa: -występowanie pór roku; -zmiana kąta padania promieni słonecznych; -różna długość trwania dnia i nocy.

13. Proces urbanizacji. Przyczyny i skutki.

Obecnie w wielu miastach przemysł przestał być głównym czynnikiem miastotwórczym, ale jednak przeszłości proces urbanizacji był silnie związany z procesem industralizacji. W efekcie najsilniej zurbanizowane są kraje uprzemysłowione. W krajach wysoko rozwiniętych wskaźniki ludności miejskiej na ogół przekracają 75%, a nierzadko wynoszą 80-90%(W. Brytania, Holandia, Szwecja)

Obecnie w krajach najsilniej rozwinietych procesy urbanizacyjne uległy zahamowaniu, i obserwuje się raczej inny proces, polegający na zamieraniu śródmieść i przemieszczaniu się ludzi na przedmieścia. Szybkie tempo urbanizacji można zauważyć w krajach, w których z opóźnieniem rozpoczęły się procesy industrializacyjne (Europa Śr.i Pd. oraz Wsp.Niepodl.Państw). W wielu krajach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej obserwuje się ucieczkę ludności z przeludnionej, nie gwarantującej min.warunków egzystencji wsi do miast, w nadziei znalezienia jakiejkolwiek pracy.. Pracy jednak nie ma dla wszystkich, i powstają substandardowe dzielnice otaczające wielkie miasta, krajów rozwijających się.
Cechą procesów urbanizacyjnych jest szybki rozwój dużych miast, liczących więcej niż milion mieszkańców. Bardzo często wokół wielkiego miasta powstaje większa liczba znacznie mniejszych ośrodków miejskich, powiązanych funkcjonalnie z miastem centralnym - aglomeracja miejska.
Często wokół miasta centralnego wytwarza się zurbanizowana strefa podmiejska zamieszkiwana przez ludność pracującą w tym mieście. Tworzenie stref podmiejskich ułatwia rozwój motoryzacji i dobrych dróg dojazdowych. Przyciągająco działają również lepsze warunki środowiskowe.
Korzyści: -lepsze wykorzystanie infrastruktury technicznej; -większa wydajność pracy; -miększa możliwość wyboru rodzaju pracy; -łatwość kooperacji sąsiadujących ze sobą zakładów; -łatwość kontaktów z placówkami naukowo-badawczymi; -dogodne warunki korzystania z wyspecjalizowanych placówek służby zdrowia, handlowych, finansowych i kulturalnych.
Negatywy: -wysokie koszty zaopatrzenia w niezbędne surowce i materiały; -wysokie koszty usuwania zanieczyszczeń przemysł.i komunalnych; -trudności z zaopatrzeniem w wode; -przeciążenie komunkiacji miejskiej; -pogorszenie się warunków środowiskowych; -wzrost kosztów budownictwa; -choroby systemu nerwowego człowieka; -wzrost przestępczości i patologii społecznej; -obniżenie się bezpieczeństwa mieszkańców.
Podejmowane próby hamowania wzrostu wielkich miast są bezskuteczne.

14. Największe ośrodki hutnictwa żelaza w Polsce. Jakie czynniki zadecydowały o lokalizacji.

Największe złoża rudy żelaza występują na Górnym Śl., w okręgu Częstochowsko-Wieluńskim, wyżynie kielacko-sandomierskiej, okolice Łęczycy i Suwałek. Wydobycie wynosi ok.200 tyś ton. Hutnictwo bazuje na rudach żelaza z Ukrainy, Brazyli, Szwecji (12 mln.ton).
Huty znajdują się blisko surowca, topników (w Chorzowie, Dąbrowie Górniczej, Krakowie, Stalowa Wola, Ostrowiec Świętokrzyski, Częstochowa, Warszawa). Produkcja stali = 10 mln.ton.
Jakie czynniki zadecydowały ? - bliskość złóż rudy żelaza, industralizacja terenu, duża liczba ludności, woda.

15. Najważniejsze typy gleb i ich rozmieszczenie na świecie.

gleby strefowe

gleby astrefowe

16. Na jakich surowcach opiera się współczesna energetyka ? Podaj największych producentów i wpływ na środ.geograf. ich eksploatacji i przetwarzania.

Surowce energetyczne:

  1. węgiel kamienny: Chiny, USA, Indie, Rosja

  2. ropa naftowa: Arabia Saudyjska, Rosja, USA, Iran

  3. gaz ziemny: były ZSRR, USA, Kanada, Holandia, morze północne

  4. węgiel brunatny: Niemcy, były ZSRR, Czechy i Słowacja, USA

17. Które rodzaje transportu mechanicznego na lądzie odgrywają decydującą rolę w rozwoju gospodarczym kraju ? Podaj ich krótką charakterystykę.

Transport dzielimy na:

  1. kolejowy - odgrywa dużą rolę w przewozach na duże odległości. Polskie nie należą do nowoczesnych. Mimo zacofania technicznego pod względem przewożonych ładunków PKP wyprzedzają tylko Rosja, USA, Chiny, Indie, Niemcy.

  2. drogowy - służy głównie przewozom lokalnym i regionalnym. Transport samochodowy umożliwia przewóz towarów od nadawcy do odbiorcy bez konieczności przeładowywania. Zużycie energii jest 3-5 razy większe niż w kolejowym.

Transport przemysłowy (rurociągowy): a)ropociągi ;b) gazociągi c)wodociągi

18. Obieg wody w przyrodzie.

Woda tworząca hydrosferę jest w ciągłym ruchu: Krążenie wody obejmuje: -opad, wsiąkanie, transpiracja (parowanie wody z powierzchni organizmu roślinnego), spływ powierzchniowy, spływ podziemny, parowanie z powierzchni terenu, -z powierzchni mórz i oceanów, -przemieszczanie się pary wodnej w atmosferze. Dzięki krążeniu wszystkie wody na Ziemi stanowią jedność i podlegają stałej wymianie.

19. Przyczyny migracji i ich skutki. Gdzie na świecie dominuje migracja niekontrolowana i kontrolowana oraz jej skutki ?

Migracja ludności ze wsi do miast, w celu znalezienia pracy.

  1. z Europy do Ameryki Pn., Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Pd.

  2. wywóz 20mln. niewolników z Afryki do Ameryki Pn i Brazyli

  3. z Chin do Azji Pd.-Wsch.

  4. na tle religijnym między Indiami a Pakistanem

  5. wewnątrzkontynentalne w Ameryce Pn. (-ze wschodu na zachód; -murzyni z południa na północ)

  6. wewnętrzne migracje na terenie ZSRR i WNP

20. W jakich gałęziach przemysłu wykorzystywane są sół kamienna, siarka i węgiel kamienny ? Miejsce eksploatacji w polsce.

Węgiel kamienny: jest głównym bogactwem mineralnym Polski. Występuje w 3 zagłębiach: Górnośląskim, Dolnośląskim i Lubelskim. Jest jednym z podstawowych towarów eksportowych. 50% wydobytego węgla kamiennego zużywa energetyka. Ponad 60% wytwarzanej energi w Polsce pochodzi z elektrowni opalanych węglem kamiennym.+ przemysł: metalurgiczny.
Siarka: Polska posiada jedne z największych w świecie złoża siarki. Występuje ona w 3 obszarach: tarnobrzeskim, grzybowskim, lubaczowskim. Polska należy do największych w świecie producentów siarki. Przemysł: chemiczny,
Sól kamienna: występuja na: Podkarpacie, Górny Śląsk, Wielkopolska, Kujawy, rejony zatoki Puckiej. Przemysł: mineralny, spożywczy, farmaceutyczny, Jest surowcem do produkcji sody, chloru i kwasu solnego.

21. Budowa wnętrza ziemi i zachodzące w niej zmiany.

Skorupa ziemska - zewnętrzna powłoka ziemi składająca się z 2 jednostek: 1)powłoki granitowej - warstwy nieciągłej występującej tylko w obrębie kontynentów; 2)powłoki bazaltowej - opasającej cały glob.
Strefa granitowa (SIAL) - krzem, glin, tlen
Strefa bazaltowa (SIMA) - krzem, magnez.
Między skorupą ziemską a płaszczem ziemi występuje powierzchnia nieciągłości MOHO - oddziela ona wartswy różniące się właściwościami fizycznymi.
Płaszcz ziemi: a) zewnętrzny (górny) - CROFESIMA; b) wewnętrzny (dolny) - NIFESIMA
Jądro: a)zewnętrzne - ciekłe, być może gazowe; b)wewnętrzne - stan skupienia stały. Temp.rośnie średnio co 33 metry o 1oC i wynosi wew.ziemi 4500oC. Ciśnienie wzrasta średnio co 3,7 m. o 1 atmosferę, a wew.ziemi =3,6mln atmosfer. Gęstość zmienia się od 2,7g/cm3 w warstwie granitowej do ok.16-20g/cm3 w jądrze.
Litosfera - skorupa ziemska i górna (zew.) część płaszcza ziemskiego.

22. Co to są surowce odnawialne i nieodnawialne ? Jak jest ich rola we współczesnej gospodarce.

Surowce odnawialne: energia wodna, słoneczna, wiatru, prądów morskich, biomasy
Surowce nieodnawialne: kopaliny

23. Zanieczyszczenie i ochrona środowiska w Polsce.

Polska należy do najsilniej zanieczyszczonych krajów świata. Ogranicza to możliwośi dalszego rozwoju. Główne źródło zanieczyszczenia stanowi przemysł, a ponadto transport, rolnictwo i gospodarka komunalna.

Powietrze jest zanieczyszczone gazami i pyłami. Najwięcej zanieczyszczeń powodują zakłady spalające węgiel kamienny i brunatny, cementownie oraz zakłady hutnicze. Pyły i gazy zawarte w atmosferze powodują skażenie gleb i wód. Szczególnie groźna jest koncentracja metali w glebie.
Wśród zanieczyszczeń gazowych najbardziej groźnie są tlenki siarki i azotu. W ogólnym bilansie tlenku siarki Polska otrzymuje 40% z zagranicy (Niemcy, Czychy, Słowacja)
Wody: Są zanieczyszczone przez odprowadzanie ścieków, rolniczych zmywów powierzchniowych, gromadzenia odpadów poprzemysłowych. Wody płynące mają właściwości samooczyszczania, jednak istniej próg zanieczyszczeń, po przekroczeniu którego rzeka traci tą zdolność oczyszczania.
Źródłem zanieczyszczeń wód są: wysypiska śmieci, hałdy odpadów poprzemysłowych, przecieki paliw i innych substancji. Degradacja wód powierzchniowych i podziemnych. Zagrożone są też wody Morza Bałtyckiego. Źródłem są ścieki płynące razem z wodami rzek, pozostałości nawozów mineralnych, azot, fosfor. Na skutek zwiększonego gromadzenia się substancji organicznej, wystepuje zużycie tlenu, a w następstwie powstanie strefy nasyconej siarkowodorem.

W celu ochrony środowiska można stosować 3 strategie: -zachowanie środowiska w niezmienionym stanie; -usuwanie ze środowiska substancji toksycznych i odpadów; -planistyka (planowanie działalności gosp. tak, aby jej wpływ na środ.był jak najmniejszy. Podejmowane w Polsce działania na rzecz ochrony środowiska są niewspółmierne do istniejącego stanu zagrożenia.

24. Czym różni się minerał od skały ? Podział skał na grupy i przykłady ich gospodarczego wykorzystania.

Skorupa ziemska zbudowana jest ze skał, a skały składają się z minerałów.
Minerał - naturalny elementarny składnik skorypu ziemskiej o ustalonym składzie chemicznym, określonych właściwościach fizycznych i jednorodnej budowie. Minerały które mają duży udział w budowie skał, nazywamy minerałami skałotwórczymi.
Minerały złożowe stanowią surowiec do produkcji różnorodnych wyrobów, a nagromadzenie takich minerałów w ilościach nadających się do ich wykorzystania: złożem mineralnym. (rudy żelaza, aluminium, cynku i ołowiu, złoto, platyna, srebro).
Znaczna większość minerałów ma budowę krystaliczną, do wyjatków należą minerały zwane ciałami bezpostaciowymi o bezładnej budowie wew.(bursztyn, asfalt, wosk ziemny). Minerały powstają w precesach krystalizacji ze stopów krzemianowych - magmy i roztworów nasyconych, w wyniku procesu wietrzenia chemicznego i w procesach metamorfozy.

Rodzaje skał:

  1. Skały magmowe - powstają w wyniku krystalizacji minerałów z magmy lub lawy.

  2. Skały magmowe głębinowe - krystalizują się na dużych głębokościach (kilka, kilkanaście km)w warunkach wysokiego ciśnienia i powoli obniżającej się temp. Dlatego budujące je minerały są widoczne gołym okiem. Ze względu na skł.chemiczny magmu i lawy, wyróżnia się skały kwaśne, obojętne i zasadowe. Najpospolotszą skałą magmową jest granit. Głównymi składnikami mineralnymi są: kwarc, skalenie i miki.

  3. Skały magmowe wylewne - powstają w wyniku krystalizacji lawy, a ponieważ proces ten następuje szybko, w skład skał wchodzą minerały tak drobne, że nie można ich rozpoznać gołym okiem. Najpospolitszy jest: bazalt. Skały magmowe ze względu na dużą odporność na niszczenie mechaniczne mają zastosowanie w budownictwie, drogownictwie, lub jak materiał dekoracyjny.

  4. Skały osadowe - powstają w wyniku osadzania (sedymentacji) minerałów lub okruchów skał w zbiornikach wodnych lub w środowisku lądowym. Ze wzg.na pochodzenie wyróżniamy: okruchowe (powstają w wyniku nagromadzenia produktów niszczenia innych skał - zlepieniec, piaskowiec), organogeniczne (poch.organicznego - z nagromadzenia szczątków roślinnych i zwierzęcych, jak i w wyniku działalności organizmów - wapienie, węgle), pochodzenia chemicznego (z nagromadzenia minerałów wytrąconych z roztworów wodnych - gipsy, dolomity)

  5. Skały przeobrażone (metamorficzne) - powstają w wyniku oddziaływania wysokiego ciśnienia i temperatury, a czasem też czynników chemicznych na skały już istniejące - magmowe lub osadowe (marmur, kwarcyt, gnejsy).

25. Wymień dwie międzynarodowe organizacje gospodarcze i polityczne mające duże znaczenia dla Europy.

Od kilku dziesięcioleci trwa proces tworzenia ponadnarodowych org.gosp. Największym tego typu ugrupowaniem jest Unia Europejska. Jej cel to m.in.:wprowadzenie wspólnego pieniądza europejskiego (EURO), lecz aby było to możliwe kraje członkowskie muszę spełnić określone warunki ekonomiczne dotyczące inflacji, deficytu budżetowego, długu publicznego, stopy procentowej.
Wspólny pieniądz ma być głównym narzędziem zniesienia granic między państwami i swobodnego przepływu dóbr, usług, kapitału i pracy.

Organizacja Narodów Zjednoczonych - dba o pokój i przestrzeganie praw człowieka na świecie. Powołana w celu zapewnienia bezpieczeństwa międzynarodowego oraz roztoczenia pieczy nad współpracą polityczną, kulturalną i społeczną między narodami. Siedziba główna: Nowy Jork. Siedziby europejskie: Genewa i Wiedeń.

26. Migracja w Polsce po II wojnie światowej.

Wojna spowodowała masowe ruchy migracyjne na obszarze zajmowanym obecnie przez Polskę. Ziemie należące wcześniej do Niemiec, zostały zasiedlone przez Polaków, głównie przez mieszkańców ziem polskich przyłączonych do Związku Radzieckiego. Miegracja ze wsi do miast.

27. Przedstaw rozmieszczenie formacji roślinnych na kuli ziemskiej i ich wpływ na główne typy gleb.

Wiecznie zielone lasy równikowe - (klim.równikowy) Charakteryzują się olbrzymią różnorodnością roślin drzewiastych tworząc zwartą powierzchnię koron na wysokości 5-60m. (mahoń, kałczukowiec, balsa). Liczne liany. Występują w basenie Amazonki, w Kotlinie Kongo i na Archipelagu Malajskim. Na płaskich wybrzeżach występują lasy namożynowe - zbiorowiska drzew i krzewów przystosowanych do słonej wody.
Subtropikalne lasy wiecznie zielone - (klim.podrównikowy) Złożone z drzew niższych niż w lasach równikowych z wyjątkiem eukaliptusów. Mniej liczne są liany. Spotyka się drzewa charakterystyczne dla lasu średniej szer.geograficznej (Buki, Dęby, i drzewa szpilkowe). Występują na pn. i pd. od lasów równikowych; południowo wschodnie Chiny
Okresowo sucha strefa roślinności podrównikowej (klim.podrównikowy-suchy)
- sawanna - trawiaste runo z luźno rosnącymi drzewami (baobab, akacja)
- suchy las i zarośla cierniste - niskie drzewa i krzewy bezlistne w porze suchej (Afryka - Busz; Brazylia - Katinga)
- lasy monsunowe - zrzucają liście w porze suchej
Pustynie i półpustynie - (klim.zwrotnikowy) Szata roślinna z powodu dotkliwej suszy jest niezwykle uboga. Na półpustyniach rosną krzewy, byliny, kolczaste kaktusy. Na pustyniach rosną suche, grube trawy i sukulenty (kaktusy, aloesy).
Lasy i zarośla twardolistne - (klim.podzwrotnikowy) Lasy i zarośla wiecznie zielone (Dęby, Oliwki, Kasztany). Roślinność pierwotna została wyparta przez antropogeniczną Makkię.
Step - (klim.umiarkowany-ciepły) Zbiorowiska roślinności trawiastej. Składają się głównie z traw i roślin cebulkowatych (Ameryka Pn.-Preria; Argentyna- Pampa)
Lasy liściaste - (klim.umiarkowany) Bogate gatunkowo lasy zrzucające liście na zimę (dęby, klony, jawor, wierzby, topole)
Tajga - (klim.umiarkowany-chłodny) Tworzą ją ubogie drzewostany wysokich drzew szpilkowych reprezentowanych głównie przez świerk, sosnę, jodłę, modrzew. Rzadko spotyka się drzeewa liściaste brzozę, topolę, wierzby.
Tundra - (klim.subpolarny) bezleśna formacja roślinna. Krótkie lato pozwala tylko na wegetację niskich roślin. Ubogą roślinność reprezentują krzewy i krzewinki, mchi i porosty. Z drzew: brzoza karłowata, wierzba polarna.
Pustynia śnieżnolodowa i lądolody - (klim.polarny) nieliczne rośliny, skąpa roślinność kwiatowa, nieliczne glony, porosty i mszaki.

28. Wyjaśnij dlaczego pszenica i ryż należą do najszlachetniejszych zbóż świata. Podaj światowe zbiory i największych producentów.

Uprawy zbożowe:

Pszenica - roślina alimentacyjna (żywieniowa). Wymaga dobrych gleb, starannej uprawy i obfitego nawodnienia, wymaga długiego okresu wegetacji. Uprawa: w obu podstrefach, strefa umiarkowana zwrotnikowa i podzwrotnikowa. (Chiny, ZSRR, USA, Indie)

Ryż - uprawia się 2 odmiany: ryż mokry - rosnący w wodzie i mniej chłonny - suchy. Ponad 91% zbiorów ryżu przypada na kraje Azji Pd-Wsch. (Chiny, Indie, Indonezja)

29. Warunki rozwoju rolnictwa w Polsce.

Rolnictwo - dział gospodarki najbardziej uzależniony od od: a)warunków naturalnych (klimat, gleba, ukształtowanie pow.) b)warunków społeczno-ekonomicznych i technicznych. - struktura własnościowa gospodarstw, -wielkość gospodarstw, -specjalizacja produkcji i towarowość, -mechanizacja i chemizacja, -rozwój otoczenia rolnictwa, -ogólna kultura rolna (całokształt produkcyjny i konsumpcyjny rolników)
Grunty orne w Polsce zajmują ok.47% powierzchni kraju (77% użytków rolnych). Najmniej gruntów ornych mają tereny zachodnie i górskie, (poniżej 40%), najwięcej - środkowa część kraju (55%).
Rolnictwo intensywne - duże nakłady na jednostkę powierzchni upraw lub chodowlaną i osiąganie wysokich plonów i efektów chodowlanych.
Rolnictwo ekspensywne - małymi nakładami pracy i kapitału na jedn.pow.upraw lub chodowlaną, i niskie efekty.

30. Rodzaje wietrzeń i ich skutki.

  1. Chemiczne - rozpuszczanie, hydroliza, uwodnienie, uwęglanie, utlenianie. Zmiana fiz. I chem. właściwości skał. Intensywność przemian zależy od działających procesów, rodzaju skał i klimatu w którym zachodzi proces.

  2. Fizyczne - zmiany temp., mechaniczne działanie zamarzających roztworów oraz wzrost kryształów. Rozdrabnianie skał bez zmiany ich właściwości chem.

  3. Biologiczne - działanie kwasów roślinnych, mechaniczne działanie korzeni i łodyg roślin, mechan.i chem. oddziaływanie zwierząt. Zróżnicowane oddziaływanie prowadzące do fizycznych i chemicznych zmian właściwości skał.

Działalność wiatru: niszcząca, transportująca, akumulacyjna

31. Główne rejony hodowli bydła rogatego na świecie i ich znaczenie w wyżywieniu oraz w przemyśle.

Główne rejony: Indie, Brazylia, USA, Chiny, Argentyna, Rosja

32. Omów znaczenie przemysłu chemicznego w Polsce i jego bazę surowcową.

Złoża siarki występują w trzech obszarach: tarnobrzeskim, grzybowskim i lubaczowskim. Zasoby = 879mln ton - jedne z największych na świecie. Większość siarki uzyskuje się metodą odkrywkową. Przemysł siarkowy - kwas siarkowy jest podstawowym i najważniejszym półproduktem w przemyśle chemicznym. Produkcja kwasu skoncentrowana jest w Gdańsku, Toruniu, Luboniu, Machowie.

33. Działalność wód lądowych w kształtowaniu rzeźby powirzchni Ziemi i gospodarce człowieka.

  1. niszcząca - woda żłobi podłoże poprzez wleczenie materiału skalnego tworząc koryto i dolinę.

  1. transportująca - zależnie od posiadanej siły, rzeka transportuje (toczy i podrzuca) różne materiały, w wyniku czego grubszy materiał zostaje zaokrąglony i obtoczony.

  2. akumulacyjna - osadzanie niesionego przez rzekę materiału nestępuje gdy obciążenie jest większe niż siła transportująca. Największe rozmiary akumulacji osiąga przy ujściu, jeżeli rzeka uchodzi do płytkiego zbiornika powstają ławice w kształcie delty i ujście lejkowate, powstają w strefie pływów gdy fala przypływu niszczy brzegi, rozszerza je nadając im kształt lejka.

W gospodarce: transport rzeczny, źródło wody, energii dla elektrowni wodnych.

34. Znaczenie lasów w przemyśle i środowisku geograficznym.

W odległej przeszłości obszar zajmowany przez nasz kraj był prawie w całości zalesiony. Człowiek przystowując środowisko do własnych potrzeb doprowadził do silnego wylesienia. Od kilku lat nasila się zagrożenie lasów wynikające z zanieczyszczenia atmosfery, zwłaszcza dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu. W wyniku oddziaływnia tych trucizn ok.50% polskich lasów jest uszkodzonych.
Rola lasu nie polega tylko na dostarczaniu prodkucji materialnej, ale również na funkcjach regulacyjnych; w procesie fotosyntezy 1ha lasu w ciągu roku wydziela do atmosfery 100-150 ton tlenu, pochłaniając jednocześnie wiele substancji szkodliwych zawartych w powietrzu. Lasy wpływają łagodząco na klimat, hamują gwałtowny spływ wód opadowych i roztopowych, regulują pozim wód gruntowych. Wzrasta rola lasów jako miejsca rekreacji.
Drewno stanowi podstawowy surowiec dla przemysłu drzewnego i celulozowo-papierniczego. Poważnym odbiorcą drewna jest też górnictwo podziemne oraz budownictwo i transport kolejowy. Oprócz drzewa lasy dostarczają też: żywicy (cenny surowiec chem.), owoców runa leśnego i zwierzyny łownej. Bezpośredni związek z bazą surowcową ma przemysł tartaczny.
Przemysł drzewny: płyty pilśniowe, wiórowe, meblarstwo.

35. Skąd do Polski sprowadzamy używki ?

Herbata - uprawiana w krajach pd-wsch.Azji, wsch. Afryki, Rosji, Turcji. (Indie, Chiny, SriLanka)
Kawa - upr.w Amaryce pd.i śr., w Azji pd., w Afryce śr. (Brazylia, Kolumbia, Indonezja)
Kakao - upr.w Afryce nad Zat.Gwinejską, w Ameryce Śr.i Pd. (Wybrzeże Kości Słoniowej, Brazylia, Ghana)
Tytoń - najlepsze gat.`s pochodzą z upraw na lekkich glebach (piasek) w klimacie podzwrotnikowym, z
Południowej Europy (Chiny, USA, Brazylia, Indie).

36. Jaką rolę odgrywa przemysł elektromaszynowy w gospodarce kraju ? Największe ośrodki produkcji środków transportu w Polsce.

Przemysł elektromaszynowy ma podstawowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego kraju. Wynika to z kilku faktów. Przemysł ten wytwarza maszyny i urządzenia, bez których nie może rozwijać się żadna inna dziedzina wytwórczości. Odznacza się dużą złożonością produkcji, a poziom jego rozwoju decyduje o rozwoju całej gospodarki i wpływa na wszystkie dziedziny funkcjonowania państwa, w tym obronność. Jest jedną z głównych płaszczyzn rywalizacji międzynarodowaej w dziedzinie poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych. Głównym czynnikiem jego lokalizacji jest wykwalifikowana siła robocza i zaplecze naukowo-badawcze. Zakłady te lokuje się więc w dużych ośrodkach miejsko-przemysłowych. Ze względu na dużą złożoność pracy, zakłady te współpracują z innymi przedsiębiorstwami dostarczającymi półfabrykanty.
W Polsce przemysł elektromaszynowy rozwinął się najsilniej w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym i w Warszawskim Okręgu Przemysłowym.

37. Czynniki lokalizacji przemysłu. Główne obszary przemysłowe świata.

Największy tego typu region powstał na wschodnim wybrzeżu USA. Rozciąga się na przestrzeni ok.800 km od Waszyngtonu po Boston. Miszka tu 50 mln. ludności, a pochodzi stąd 20% produkcji przemysłowej USA. Region ten rozwinął się głównie dzięki doskonałemu położeniu ułatwiającemu łączność z Europą. Położone w tej części stanów porty morskie (Nowy Jork, Filadelfia, Boston) stały się ważnymi ośrodkami handlowymi i przemysłowymi.
Drugi wielki region przemysłowy obejmuje rozległy obszar na południe od Wielkich Jezior. W jego skład wchodzą aglomeracje miejsko-przemysłowe Pittsburga, Cleveland, Detroit i Chicago.
Trzeci wielki region przemysłowy w USA obejmuje kalifornijskie wybrzeże Oceanu Spokojnego. Tworzą go dwie duże aglomeracje - Los Angeles i San Francisco.
W Europie do największych należy Westfalsko-Reński Okręg Przemysłowy. Jego powstanie łączy się głównie z bogatymi złożami węgla w Zagłębiu Ruhry oraz korzystnym położeniem nad intensywnie wykorzystywaną drogą wodną - Renem. Okręg ten dostarcza 25% produkcji przem. Niemiec.
Przemysł japoński koncentruje się w wąskiej strefie ciągnącej się wzdłuż wybrzeży Morza Japońskiego od północnego Kiusiu aż po Kanto. Na tym obszarze stanowiącym 15% obszaru Japoni, powstaje 80% produkcji przemysłowej. Wyróżnia się 4 wielkie okręgi: Takio-Jokohama, Osaka-Kobe, Nagoja i południowa część Kiusiu. Czynnik ludzki stanowi główną siłę rozwoju przemysłu.
Inne to: Francja - Okręg Paryski (dzięki funkcjom miejskim oraz skrzyżowania się dróg biegnących w różnych kierunkach kraju); Wielka Brytania - Okręg Londyński (kiedyś Londyn pełnił funkcje centrum finansowego świata); Rosja - Centralny Okręg Przemysłowy (położenie w centrum Rosji), -Uralski Okręg Przemysłowy (w środkowej i południowej części gór Ural).

38. Które z roślin uprawianych w Polsce zaliczamy do przemysłowych. Podaj ich produkcje i znaczenie.

Burak cukrowy - jego uprawa odgrywa najważniejszą rolę. (również w gosp.paszowej) Uprawa: od woj. wałbrzyskiego po elbląskie, Wyżyna Lubelska.
Rzepak i rzepik - dostarczają tłuszczu. Polska należy do największych w Europie producentów oleju rzepakowego. Najwięcej uprawia się w województwach zach. I północncych.
Len i konopia - dostarczają włókien. Uprawia się niewielką ilość. Uprawa: Len - w Wielkopolsce i na Pojezierzu Pomorskim, konopia - Wyżyna Lubelska.
Chmiel - w pewnych ilościach uprawiany na Wyżynie Lubelskiej i Kieleckiej. W przemyśle: piwowarskim, farmaceutycznym i kosmetycznym.
Tytoń - w rejonie Lubelskim, rzeszowskim, krakowskim, śląskim, kieleckim oraz w dolinie dolnej Wisły.
Do najintensywniejszych form gospodarki rolnej należy warzywnictwo i ogrodnictwo: kapusta, marchew, burak ćwikłowy, cebula, ogórek, pomidor.
Ważnym działem jest sadownictwo: jabłoń (50% ze wszystkich), śliwy, wiśnie, grusze, czereśnie. Maliny, truskawki, porzeczki.

39. Jakie kraje zaliczamy do wysoko rozwiniętych gospodarczo ? Podaj strukturę zatrudnienia w tych krajach.

Kraje wysoko rozwinięte charakteryzuja się wzrostem zatrudnienia w usługach kosztem przemysłu.
Struktura zawodowa: +Rolnictwo (rybołóstwo, leśnictwo) - poniżej 10 %; +Przemysł (wydobywczy, przetwórczy, budownictwo) - 20-35 %; +Usługi (transport, łączność, handel, nauka) - 35-65%.

40. Przedstaw rozmieszczenie wielkich płyt kontynentalnych i ich wpływ na rozmieszczenie współczesnych zjawisk wulkanicznych i sejsmicznych.

Płyty: Pacyficzna, Amerykańska, Euroazjatycka, Afrykańska, Indoaustralijska
Najwięcej wulkanów występuje w miejscach rozstępowania się płyt, czyli na grzbietach śródoceanicznych oraz dolinach ryftowych na lądach (Afryka Wsch., Islandia)
W miejscach gdzie płyta oceaniczna podchodzi pod kontynentalną zjawiska wulkaniczne występują na kontynencie (np. wzdłuż wybrzeży Pacyfiku, w Europie Pd.). Tam gdzie jedna płyta oceaniczna podsuwa się pod inną, wulkany budują łańcuchy wysp (Wyspy Japońskie, Filipińskie).

41. Główne przyczyny utrzymujących się problemów wyżywienia i ich skutki.

W krajach wysoko rozwinietych gospodarczo istnieje trwała nadwyżka produkcji żywności, a w krajach rozwijających się występuje stały stały jej brak. Nie bez znaczenia jest też fakt, że 2/3 uprawianych gruntów znajduje się w krajach o niskim poziomie rozwoju gosp., gdzie tkwią olbrzymie rezerwy, które mogą zostać wykorzystane przez zmianę sposobu gospodarowania.

42. Współczesne problemy urbanizacji w Polsce.

Najsilniej zurbanizowane są województwa: łódzkie (93%), warszawskie (89%), katowickie (88%), gdańskie (76%), szczecińskie (74%). Najsłabiej: zamojskie (30%) i siedleckie (32%). Różnice stopnia zurbanizowania są głównie odbiciem różnic poziomu uprzemysłowienia.
Problemy: brak mieszkań, bezrobocie, niskie zarobki, niskie wykształcenie ...

43. Typy wybrzeży.

  1. napływowe (powstają w wyniku akumulacji materiału niesionego przez morze)

  1. wysokie:

44. Przemysł elektroniczny i elektrotechniczny. Największe ośrodki w Polsce.

Nie reprezentuje wysokiego poziomu technologicznego. O słabym rozwoju tego przemysłu, świadczy mała różnorodność produkowanych wyrobów oraz niski ich standard. Koncentruje się on w kilku dużych ośrodkach posiadających rozwinięte zaplecze naukowo-badawcze: Warszawa, Wrocław, Górnośląski Okręg Przemysłowy, Piaseczno, Gdańsk, Bydgoszcz, Kraków,

45. Wymień największe ośrodki przemysłu energetycznego w Polsce.

  1. Górnośląski Okręg Przemysłowy - węgiel kamienny - 65% ogółu wytworzonej energii w kraju

  2. Turoszów oraz Bełchatów - węgiel brunatny-30%

  3. Elektrownie wodne w Porębce, Żarach oraz Żarnowcu 3%

Elektrownie wiatrowe nie mają w Polsce znaczenia gdyż ich ilość jest znikoma, spowodowane jest to zbyt małymi prędkościami wiatrów w naszym kraju. Elektrownie słoneczne także nie mają znaczenia - można je wykorzystywać jedynie letnią porą np. do podgrzewania wody

46. Wpływ ruchu obrotowego Ziemi na co dzień w środowisku geograficznym. Omów jego skutki.

Ruch obrotowy powoduje szereg następstw fizycznych . Dzięki działaniu siły odśrodkowej ziemia jest spłaszczona na biegunach. Działanie siły bezwładności powoduje zmianę kierunku poruszania się ciał, w prawo na półkuli północnej i w lewo na półkuli południowej wpływając m.in. na układy krążenia powietrza, prądów morskich. Wywołuje także przemieszczanie się fali pływów spowodowanych grawitacyjnym oddziaływaniem księżyca i słońca. Powoduje dobową zmianę oświetlenia tj. następstwo dnia i nocy oraz dobowy rytm zmian wysokości górowania słońca nad horyzontem. Wraz ze zmianą oświetlenia zmienia się też przebieg wszystkich procesów zależnych od dostawy energii słonecznej. Stał się również podstawą orientacji na ziemi i dobowej zmiany czasu.

47. Wymień kilka gałęzi przemysłu spożywczego Polsce i uzasadnij które z nich mają decydujące znaczenie w wyżywieniu ludności kraju..

cukrownictwo, przetwórstwo rębne, przetwórstwo owoco-warzywne, przemyśl mleczarski, p. mięsny, p. olejarski, p. spirytusowy, p. cukierniczy.

48. Rachuba czasu na ziemi. Rodzaje czasów, granica zmiany daty.

Różnicy czasu jednej godziny odpowiada 15st. Długości geograficznej. Jako średnią dobę słoneczną określono czas jaki mija między kolejnymi górowaniami słońca, czas ten dzieli się na 24 godziny. Początek doby cywilnej (g. 0) przyjmuje się 12h wcześniej w momencie górowania jest godzina 12. W danym momencie na ziemi, w każdej dł. Geog. jest inny czas lokalny różniący się o 4st. Co jeden st. Dł. Geog. Ze względu na to wydzielono na ziemi 24 południkowe strefy czasowe. Czas w każdej z nich różni się o godz.(-1h na zachód, +1h na wschód) jest to czas strefowy. Czas uniwersalny to czas w strefie południka 0 w stosunku do niego określa się czas pozostałych stref czasowych. Linia zmiany daty przebiega wzdłuż południka 180. Np. Na zach. Od niego jest poniedziałek a na wschód niedziela.

49. Wymień główne rejony wydobycia ropy naftowej na świecie i jej największych producentów oraz jej znaczenie we współczesnym świecie.

50% światowych zasobów ropy naftowej to złoża bliskowschodnie a reszta znajduje się w Rosji, Azerbejdżanie i na morzu północnym. Główni producenci ropy naftowej:

Ropę naftową używa się głównie do wytwarzania paliw płynnych i energii

50. Przedstaw położenie Polski w europie na tle krain geograficznych, budowy geologicznej i klimatu oraz wynikające stąd skutki.

Nasz kraj położony jest na styku dużych jednostek geologicznych: platformy wschodnio - europejskiej i młodszych struktur o skomplikowanej budowie. Polska leży głównie n niżu europejskim (91% pow. Zajmują niziny) na jego zwężeniu między morzem bałtyckim a łukiem karpat i sudetów w dorzeczu odry i wisły. Nasz kraj znajduje się w umiarkowanej strefie klimatycznej, w miejscu nad które mogą napływać masy powietrza morskiego i kontynentalnego. Przez nasz kraj przechodzą główne szlaki komunikacyjne europy z zachodu na wschód. Polska leży również na głównym szlaku handlowym prowadzącym z południa europy na północ, przez bramę morawską (dawny szlak bursztynowy). Położenie Polski w geometrycznym środku europy na skrzyżowaniu ważnych dróg komunikacyjnych sprzyja jej rozwojowi gospodarczemu, może ono jednak okazać się niekorzystne w sytuacji politycznego zagrożenia.

51. Czym różni się gleba od skały. Wymień podstawowe typy gleb na świecie i ich wykorzystanie rolnicze.

Gleba to zewnętrzna część litosfery która uległa rozpuszczeniu i jest zdolna do zaspokojenia życiowych potrzeb organizmów. Wytwarza się z różnych skał w skutek oddziaływania klimatu organizmów żywych rzeźby terenu a także działalności ludzkiej.

Główne typy gleb i ich rozmieszczenie:

52. Wymień zagłębia węgla kamiennego i brunatnego w Polsce. Omów wykorzystanie tych surowców.

Węgiel kamienny - zagłębie wałbrzyskie, zagłębie górnośląskie, zagł. Lubelskie( koło bogdanki)
Węgiel brunatny - obszar koniński, obszar turoszowski i bełchatowski.
Znaczenie węgla kamiennego - wytwarza się z niego ok. 65% energii w naszym kraju w.k jest naszym surowcem strategicznym gdyż pokrywa w większości zapotrzebowanie na energię w kraju. W Polsce pracuje 69 kopalń węgla kamiennego. Polska na 4% udział w wydobyciu w.k na świecie.
Znaczenie węgla brunatnego - wytwarza się z niego 32% energii poprzez spalanie w elektrociepłowniach. Wydobycie ma bardzo niszczący wpływ na środowisko.

53. Omów podział jezior ze względu na ich genezę. Przedstaw ich rozmieszczenie na świecie.

54. Wyjaśnij pojęcia ekumena, subekumena, anekumena. Omów główne czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej.

Ekumena - obszar stale zamieszkany przez ludność
Anekumena - obszar nie zaludniony, nie wykorzystywany gospodarczo
Subekumena - obszar przejściowo zamieszkany lub tylko wykorzystywany gospodarczo.
Czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności:

55. Wyjaśnij pojęcia dorzecze system rzeczny zlewisko. Scharakteryzuj główne ustroje rzeczne i podaj ich przykłady.

Dorzecze- obszar z którego wody spływają do jednej rzeki
Zlewisko - obszar z którego wszystkie wody są odprowadzane do jednego morza lub oceanu
System rzeczny- rzeka uchodząca wraz z dopływami do morza lub kończąca swój bieg na obszarze bezodpływowym.

Ustrój deszczowy oceaniczny - zasilane obfitymi opadami , latem nieco niższy pozom ze względu na temp. (Sekwana)
Ustrój deszczowy śródziemnomorski- max przepływów gdy zimą max opadów. Latem niski pozom ze wzgl. Na brak deszczu i wys. Temp. (Tag)
Ustrój deszczowy monsunowy- max przepływów przypada na porę letnich monsunów.(Ganges, Jangcy)
Ustrój deszczowy równikowy- zawsze wys. Pozom wody , max przepływu jesień i wiosna (deszcze) Amazonka, Kongo
Ustrój deszczowy śnieżny. Max przepływy gdy topnieją lody na wiosnę, zanikają latem
Ustrój deszczowy śnieżno-deszczowy - max przepływy 2 razy do roku na wiosną (topnienie) i latem (opady) REN

56. Scharakteryzuj ruchy wód oceanicznych (falowanie, pływy, prądy morskie)i podaj ich przyczyny.

Falowanie powstaje na skutek wiatru i trzęsień ziemi (tsunami)
Pływy - rytmiczne ruchy, powtarzające się te same fazy pionowych ruchów poziomu morza będących skutkiem grawitacyjnego oddziaływania księżyca i słońca
Prąd morski- to potężne rzeki przemierzające powierzchniowe warstwy oceanów i mórz potrafią płynąć z prędkością 10 km/h. Czasem są cieplejsze lub zimniejsze niż otaczające je wody.

57. Omów główne formy kształtowania powierzchni lądów (depresja, nizina, wyżyna , góry).

Nizina obszar nisko położony - do300 m n.p.m.. Mogą być płaskie (równiny) faliste lub pagórkowate. Najczęściej niziny rozciągają się wzdłuż wybrzeży a niekiedy zajmują wielkie przestrzenie w obrębie lądów, np. nizina amazonki - 5 mln km 2
Wyżyna obszar położony powyżej 300 m n.p.m. przeważnie słabo rozczłonkowane często równinne
Góry wysoko wzniesione części powierzchni ziemi mniej lub bardziej rozczłonkowane o ograniczone od przyległych obszarów nizinnych lub wyżynnych
Depresja - obszar położony poniżej poziomu morza. Depresje zalane wodą nazywamy kryptodepresjami.

58. Wymień 6 krain zoogeograficznych. Wyjaśnij oraz przedstaw charakterystyczne zwierzęta ze stref.

 


Wyszukiwarka