rachunkowość - materiały dydaktyczne, Rachunkowość


WSB Materiały szkoleniowe - RACHUNKOWOŚĆ (30 godz)

OPRACOWAŁA: Dr Emilia Fladrowska

ZAKŁADOWY PLAN KONT DLA CELÓW DYDAKTYCZNYCH (można mieć na egzaminie)

WYKAZ KONT SYNTETYCZNYCH (KONT KSIĘGI GŁÓWNEJ)

Symbol konta

Nazwa konta

Zespół 0 - AKTYWA TRWAŁE

010

Środki trwałe (A)

020

Wartości niematerialne i prawne (A)

030

Inwestycje długoterminowe (A)

071

Umorzenie środków trwałych (P)

072

Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych (P)

080

Środki trwałe w budowie (A)

090

Zaliczki na środki trwałe w budowie (P)

Konta pozabilansowe zespołu 0

001

Środki trwałe w likwidacji

002

Środki trwałe dzierżawione

003

Inne obce środki trwałe

004

Niskocenne składniki rzeczowe długotrwałego użytkowania

Zespół 1 - ŚRODKI PIENIĘŻNE ORAZ KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE

101

Kasa (A)

131

Rachunek bieżący w banku (A)

132

Środki pieniężne w drodze (A-P)

134

Kredyty bankowe (P)

139

Inwestycje krótkoterminowe (krótkoterminowe aktywa finansowe: udziały, akcje, obligacje itp.) A

140 Weksle (A)

Zespół 2 - ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA

201

Rozrachunki z odbiorcami (A), zaliczki na dostawy (P)

202

Rozrachunki z dostawcami (P)

203

Zobowiązania wekslowe (P)

221

Rozrachunki publiczno - prawne z tytułu VAT (A-P)

222

Rozrachunki publiczno - prawne z tytułu podatków, ceł i inne, bez VAT ( P)

223

Rozrachunki publiczno-prawne z ZUS i inne (P)

231

Rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń (P)

234

Pozostałe rozrachunki z pracownikami, zaliczki (A)

241

Rozrachunki z tytułu pożyczek (A)

242

Rozrachunki z udziałowcami i akcjonariuszami (A)

243

Rozliczenie nadwyżek (P)

244

Rozliczenie niedoborów (A)

245

Roszczenia sporne (A) 246 Pozostałe rozrachunki (PKZP, PZU, Komornik) - P

250

Rachunek właściciela (A)

290

Odpisy aktualizujące rozrachunki (P)

Konta pozabilansowe zespołu 2

291

Należności warunkowe

292

Zobowiązania warunkowe

293

Weksle obce zdyskontowane lub indosowane

Zespół 3 - MATERIAŁY I TOWARY

301

Rozliczenie zakupu (A-P)

310

Materiały (A)

330

Towary (A)

341

Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

342

Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów

Konta pozabilansowe zespołu 3

390

Zapasy obce

391

Towary w sprzedaży komisowej

Zespół 4 - KOSZTY WEDŁUG RODZAJÓW I ICH ROZLICZANIE

400

Amortyzacja

401

Zużycie materiałów i energii

402

Usługi obce

403

Podatki i opłaty, w tym podatek akcyzowy

404

Wynagrodzenia

405

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników

406

Koszty reprezentacji i reklamy oraz podróże służbowe

409

Pozostałe koszty rodzajowe

490

Rozliczanie kosztów rodzajowych

Zespół 5 - KOSZTY WEDŁUG TYPÓW DZIAŁALNOŚCI I ICH ROZLICZENIE

501

Koszty działalności podstawowej

510

Koszty handlowe

520

Koszty wydziałowe

523

Koszty zakupu

527

Koszty sprzedaży

530

Koszty działalności pomocniczej

540

Koszty działalności bytowej

550

Koszty ogólnego zarządu

580

Rozliczenie kosztów działalności

Zespół 6 - PRODUKTY

601

Wyroby gotowe (A)

602

Półfabrykaty (A)

621

Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów

640

Rozliczenia międzyokresowe kosztów: czynne (A), bierne (P)

Zespół 7 - PRZYCHODY I KOSZTY ICH UZYSKANIA

700

Sprzedaż produktów

701

Koszt własny sprzedanych produktów

730

Sprzedaż towarów

731

Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu

740

Sprzedaż materiałów

741

Wartość sprzedanych materiałów w cenie zakupu

750

Przychody finansowe

751

Koszty finansowe

760

Pozostałe przychody operacyjne

761

Pozostałe koszty operacyjne

770

Zyski nadzwyczajne

771

Straty nadzwyczajne

790

Obroty wewnętrzne

791

Koszty obrotów wewnętrznych

Zespół 8 - KAPITAŁY (FUNDUSZE) WŁASNE, FUNDUSZE SPECJALNE, REZERWY I WYNIK FINANSOWY

801

Kapitał (fundusz) podstawowy: udziałowy, akcyjny, założycielski (P)

802

Kapitał (fundusz) zapasowy (P)

803

Kapitał (fundusz) rezerwowy (P)

804

Kapitał (fundusz) właściciela (P)

805

Kapitał (fundusz) przedsiębiorstwa (P)

806

Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny (P)

820

Rozliczenie wyniku finansowego (P)

830

Rezerwy na zobowiązania (P)

842

Rozliczenia międzyokresowe przychodów (dawne przychody przyszłych okresów) - P

851

Fundusze specjalne, ZFŚS (P)

860

Wynik finansowy (P)

870

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego (A)

Użyte skróty oznaczają:

KW - Koszty Wydziałowe księgowane na koncie 520

TKW - Techniczny Koszt Wytworzenia (koszty bezpośrednie + uzasadniona część kosztów wydziałowych)

CSN - Cena Sprzedaży Netto (bez VAT)

SK - stan końcowy konta (saldo), tzn. różnica stron konta

BO - Bilans Otwarcia - Stan Początkowy (SP) konta

Pw - Przychód wewnętrzny (dowód przyjęcia wyrobów do magazynu wyrobów gotowych)

Wz - Wydanie zewnętrzne (dowód wydania wyrobów z magazynu w przypadku sprzedaży)

KW - Kasa Wypłaci

KP - Kasa Przyjmie

A - konto bilansowe aktywne

P - konto bilansowe pasywne

CZĘŚĆ III MIĘDZYNARODOWE I KRAJOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI,

RACHUNKOWOŚĆ W ŚWIETLE ZNOWELIZOWANEJ USTAWY O RACHUNKOWOŚCI

1. RACHUNKOWOŚĆ W ŚWIETLE STANDARDÓW I UREGULOWAŃ PRAWNYCH

1.1. Harmonizacja i standaryzacja rachunkowości w skali międzynarodowej

Uregulowania prawne w dziedzinie rachunkowości posiadają wszystkie państwa. Głównym celem istniejących norm prawnych jest pozyskiwanie jednolitych informacji o stanie majątkowym i kondycji finansowej podmiotów gospodarczych funkcjonujących w ramach poszczególnych państw. Intencją najnowszych przepisów prawnych jest dążność do ujednolicenia informacji płynących z rachunkowości w skali międzynarodowej, co warunkuje współpracę międzynarodową w ramach wspólnych rynków towarowych i kapitałowych.

W Polsce najnowszą regulacją prawną jest ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, opublikowana w Dzienniku Ustaw nr 121 pod pozycją 591, zwana dalej ustawą o rachunkowości, zasadniczo znowelizowana w listopadzie 2001 i w znowelizowanej wersji obowiązująca od 1.01.2002 r. Zastąpiła ona dotychczasowe, wielokrotnie nowelizowane akty niższego rzędu (w postaci zarządzeń i rozporządzeń) oraz uchyliła przepisy dotyczące rachunkowości spółek zawarte w kodeksie handlowym z 1934 roku.

Polska ustawa o rachunkowości, zwana też „polskim prawem bilansowym”, oparta została na dotychczasowych osiągnięciach nauki rachunkowości, potwierdzonych rozległym doświadczeniem polskich księgowych. Ustawa o rachunkowości dostosowała polskie rozwiązania i zasady rachunkowości do obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Realizując postulat ujednolicenia pojęć i reguł rachunkowości na skalę międzynarodową w polskim prawie bilansowym wykorzystano, wzorem innych państw europejskich, Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR).

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości to wzorce rozwiązań poszczególnych dziedzin rachunkowości wykorzystywane przy opracowywaniu norm państwowych w celu zapewnienia porównywalności rozwiązań krajowych ze stosowanymi w innych krajach.

Ze względu na liberalizację wymiany towarów i usług w skali światowej oraz postępującą globalizację rynków finansowych, krajowe uregulowania rachunkowości nie wystarczają dziś zarówno dostarczającym kapitał, czy pożyczek inwestorom, poszukującym korzyści ponad granicami państw, jak i przedsiębiorstwom chcącym pozyskać kapitał po możliwie najmniejszych kosztach. W tej sytuacji dużym udogodnieniem jest harmonizacja przepisów o rachunkowości w skali międzynarodowej. Sprawozdania finansowe, sporządzone według międzynarodowo uzgodnionych i akceptowanych zasad, zapewniają bowiem porównywalność zawartych w nich informacji, a ich przejrzystość i wiarygodność jest znaczna. Tym samym maleje ryzyko inwestowania, obniża się koszt pozyskania kapitału, a także przybywa miejsc pracy.

Harmonizacja taka to proces długotrwały. Polega na stopniowym ograniczaniu różnic w stosowanych w poszczególnych państwach zasadach rachunkowości i rezygnacji z własnych rozwiązań na rzecz ogólnie przyjętych. Harmonizacja przepisów o rachunkowości nastąpiła w Unii Europejskiej, gdzie przybrała ona postać Dyrektyw Prawa Spółek. Ambicję tworzenia powszechnie akceptowanych standardów rachunkowości ma też Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (KMSR). Grupuje on 153 profesjonalne organizacje ekspertów rachunkowości z 112 krajów.

Początkowo Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) były rodzajem wzorców dobrej praktyki dla krajów mniej rozwiniętych. Na zlecenie Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO), która chciała zapewnić porównywalność sprawozdań finansowych spółek notowanych na poszczególnych giełdach bez względu na państwo, w którym działa giełda i państwo, w którym ma siedzibę spółka publiczna, najpierw zweryfikowano szereg już istniejących MSR. W toku tych prac ograniczono znacznie ilość możliwych rozwiązań, sprowadzając je do rozwiązania wzorcowego i jednej dopuszczalnej alternatywy oraz opracowano nowe MSR. W 2001 roku KMSR uzyskał akceptację IOSCO dla 30 MSR jako podstawy sporządzania sprawozdań finansowych prezentowanych na giełdach przez spółki publiczne.

W kierunku MSR zwróciła się także Unia Europejska. W 1995 roku dopuszczono, by spółki notujące akcje na giełdach zagranicznych sporządzały skonsolidowane sprawozdania finansowe na podstawie MSR a nie VII dyrektywy UE. Zezwolenie to poprzedziły badania porównawcze VII dyrektywy i MSR w odniesieniu do grup kapitałowych sporządzających skonsolidowane sprawozdania. Stwierdzone różnice uznano za nieistotne, dotyczą one np. szerszego rozumienia zasady ostrożności.

W ramach nowej strategii UE w zakresie integracji rynku kapitałowego i rozwoju usług finansowych, w 2000 roku zaproponowano stopniowe stosowanie MSR także przez krajowe publiczne grupy kapitałowe, nie notowane na giełdach zagranicznych. Od roku 2005 MSR stosują spółki (giełdowe) publiczne, które sporządzają tylko sprawozdania jednostkowe, a nie skonsolidowane.

Komitet MSR już od 1996 roku poszukiwał zbliżenia do krajowych kreatorów standardów rachunkowości, aby tą drogą upowszechnić dorobek MSR.

Jednocześnie wiele krajów europejskich powołało Komitety Standardów Rachunkowości, jako bardziej elastyczne aniżeli ministerstwa lub inne urzędy, bieżąco reagujące na szybko zmieniającą się rzeczywistość gospodarczą, co dotyczy np. powiązań kapitałowych, instrumentów finansowych. W naszym kraju powołano Komitet Standardów Rachunkowości w Polsce.

1.2. KRAJOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI

Aby uelastycznić i przyspieszyć proces tworzenia prawa bilansowego, a zwłaszcza umożliwić szybką reakcję na przemiany otoczenia gospodarczego, powołano Komitet Standardów Rachunkowości w Polsce, który opracował już 3 standardy:

Nr 1 dotyczący sprawozdania z przepływów pieniężnych

Nr 2 dotyczący podatku dochodowego

Nr 3 dotyczący kontraktów długoterminowych, w tym robót budowlanych.

Krajowe standardy rachunkowości będą w przyszłości wyznaczały praktykę księgową. Podobną drogę w ostatnich latach wybrały Niemcy, Francja, Belgia i Włochy. W opinii Przewodniczącej Komitetu prof. Gertrudy Świderskiej” „[...] Celem Komitetu jest wspomaganie i współdziałanie przy regulacji rachunkowości”.

Do głównych jego zadań należą:

- analiza Międzynarodowych Standardów Rachunkowości z punktu widzenia celowości i możliwości ich adaptacji do warunków polskich,

- opracowywanie standardów rachunkowości i wzorców dobrej praktyki,

1.3. Ustawa o rachunkowości - polskie prawo bilansowe

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, opublikowana w Dz. U. Nr 121, poz. 591 z późn. zm., obowiązuje od 1.01.1995 r, z zasadniczą nowelizacją od 1.01.2002 r. Wejście w życie tej ustawy pozwoliło na osiągnięcie kilku ważnych celów:

1) dostosowanie polskich rozwiązań w zakresie rachunkowości do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości oraz do zasad obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, w tym zwłaszcza do dyrektyw:

- z dnia 25 lipca 1978 r. (78/660/EWG) o rocznych bilansach przedsiębiorstw (IV Dyrektywa),

- z dnia 13 czerwca 1983 r. (83/349/EWG) o skonsolidowanych bilansach (VII Dyrektywa),

- z dnia 8 grudnia 1986 r. (86/635/EWG) o rocznych bilansach i skonsolidowanych bilansach banków i innych instytucji finansowych,

- z dnia 19 grudnia 1991 r. (91/674/EWG) o rocznych bilansach i skonsolidowanych bilansach towarzystw ubezpieczeniowych,

2) ujednolicenie w skali gospodarki narodowej i ustabilizowanie podstawowych warunków, jakim powinna odpowiadać rachunkowość,

3) nadanie rachunkowości właściwej rangi, współmiernej do roli, jaką odgrywa ona we współczesnej gospodarce rynkowej,

4) zwiększenie bezpieczeństwa obrotu towarowego i funkcjonowania rynku kapitałowego poprzez prezentację w sprawozdaniach finansowych jasnego i rzetelnego obrazu jednostek gospodarczych.

Ustawa o rachunkowości uzyskała pełną akceptację Komisji Europejskiej na znak jej zgodności z prawem Unii Europejskiej.

Tym niemniej, dynamiczne przemiany polskiego życia gospodarczego, w tym zwłaszcza przekształcenia własnościowe oraz postępujący od kilku lat proces rewizji Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, wskazują na potrzebę podniesienia jakości prawa bilansowego. Właśnie w kategoriach doskonalenia należy postrzegać nowelizację ustawy o rachunkowości.

Znowelizowana Ustawa o rachunkowości, obowiązująca od 1 stycznia 2002 zawiera 11 rozdziałów i 86 artykułów:

Rozdział 1: Przepisy ogólne, art. 1 - 8

Rozdział 2: Prowadzenie ksiąg rachunkowych, art. 9 - 25

Rozdział 3: Inwentaryzacja, art. 26 - 27

Rozdział 4: Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego, art. 28 - 44

Rozdział 4a: Łączenie spółek, art. 44a - 44d

Rozdział 5: Sprawozdania finansowe jednostki, art. 45 - 54

Rozdział 6: Skonsolidowane sprawozdanie finansowej grupy kapitałowej art. 55 - 63

Rozdział 7: Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych, art. 64 - 70

Rozdział 8: Ochrona danych, art. 71 - 76

Rozdział 8a Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych art. 76 a - 76 i

Rozdział 9: odpowiedzialność karna, art. 77 - 79

Rozdział 10: Przepisy szczególne i przejściowe, art. 80 - 83

Rozdział 11: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe, art. 84 - 86

W załączniku 1 do ustawy dołączono wzory poszczególnych części sprawozdania finansowego:

- wprowadzenie do sprawozdania finansowego

- bilans

- rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny)

- rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

- zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym

- rachunek przepływów pieniężnych (metoda bezpośrednia)

- rachunek przepływów pieniężnych (metoda pośrednia)

- dodatkowe informacje i objaśnienia.

2. ZAKRES RACHUNKOWOŚCI

W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, poglądy na zakres rachunkowości ulegały zmianom stosownie do rozszerzania się stosunków gospodarczych oraz w miarę wzrostu znaczenia rachunkowości w gospodarce. Do niedawna jeszcze w literaturze dotyczącej rachunkowości dokonywano podziału na księgowość, kalkulacje i sprawozdawczość. Lata dziewięćdziesiąte obecnego stulecia to okres radykalnych zmian w określaniu części składowych rachunkowości, tzn. jej zakresu. Znalazło to wyraz w rozległej literaturze przedmiotu oraz w przepisach prawnych, w tym też w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości, której zasadnicza nowelizacja weszła w życie z dniem 1.01.2002 roku.

Według artykułu 4.3. ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości,

RACHUNKOWOŚĆ jednostki obejmuje:

  1. przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

  2. prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,

  3. okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,

  4. wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

  5. sporządzanie sprawozdań finansowych,

  6. gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,

  7. poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

3. ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Zasady prowadzenia rachunkowości winny być zgodne z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 1.

Zasady prowadzenia rachunkowości, określone w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości; ujęte są w artykułach 4 - 8.

Art. 4.1. Jednostki obowiązane są stosować określone ustawą zasady rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.

Art. 5.1. Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na następny rok obrotowy księgach rachunkowych.

Art. 5.2. Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego;

Art. 6.1. W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Art. 6.2. Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

Art. 7.1. Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności w tym celu należy w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić:

1) zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,

2) (skreślony)

3) wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne,

4) wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne,

5) rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

Art. 8.1. Dokonując wyboru rozwiązań dopuszczonych ustawą i dostosowując je do potrzeb jednostki, należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności, o której mowa w art. 7.

Art. .8.2. W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie. W przypadku takim należy w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian.

  1. PODMIOTY RACHUNKOWOŚCI

Podmiotem rachunkowości jest jednostka gospodarcza, w której prowadzi się rachunkowość.

Wg art. 2.1., prowadzenie rachunkowości zgodnie z przepisami ustawy dotyczy mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej:

  1. spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,

  2. osób fizycznych oraz spółek cywilnych osób fizycznych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800.000 EURO,

  3. jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

  4. gmin, powiatów, województw i ich związków, a także państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich:

  1. jednostek budżetowych,

  2. gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,

  3. zakładów budżetowych,

  4. funduszy celowych,

  1. jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2,

  2. zagranicznych osób prawnych, zagranicznych jednostek nie posiadających osobowości prawnej oraz zagranicznych osób fizycznych, prowadzących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy pomocy pracowników - w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów,

  3. jednostek nie wymienionych w pkt 1-6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Art. 2.2. ustawy określa, że osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 800.000 EURO. W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.

5. ksiĘgI rachunkowE

Prowadzenie ksiąg rachunkowych omówione jest w Rozdziale 2 ustawy o rachunkowości.

Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej (art.9 ustawy).

Art. 11 określa, że:

1. Księgi rachunkowe prowadzi się w siedzibie jednostki (przedstawicielstwa lub oddziału zagranicznej osoby prawnej).

2. Jednostki posiadające oddziały (zakłady) mogą prowadzić księgi rachunkowe oddziałów (zakładów) w siedzibie jednostki albo oddziałów (zakładów).

3. Księgi rachunkowe mogą być prowadzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poza siedzibą jednostki (oddziału, zakładu), w przypadku określonym w art. 13 ust. 2 i 3 oraz w razie powierzenia ich prowadzenia osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce nie posiadającej osobowości prawnej, uprawnionej do świadczenia takich usług.

4. W przypadku nie prowadzenia ksiąg rachunkowych w siedzibie jednostki (oddziału, zakładu), kierownik jednostki obowiązany jest :

  1. Powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg w terminie 15 dni od dnia wydania ksiąg poza siedzibę jednostki (oddziału, zakładu).

  2. Zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych do badania przez upoważnione organy

kontroli zewnętrznej w siedzibie jednostki (oddziału, zakładu).

    1. Otwarcie ksiąg rachunkowych

Zgodnie z art. 12.1. Księgi rachunkowe otwiera się :

  1. na dzień rozpoczęcia działalności, którym jest dzień pierwszego zdarzenia wywołującego

skutki o charakterze majątkowym lub finansowym,

  1. na początek każdego następnego roku obrotowego,

  2. na dzień zmiany formy prawnej, z zastrzeżeniem ust. 3,

  3. na dzień wpisu do rejestru połączenia jednostek lub podziału jednostki, powodujących powstanie nowej jednostki (jednostek),

  4. na dzień rozpoczęcia likwidacji lub wszczęcia postępowania upadłościowego

- w ciągu 15 dni od dnia zaistnienia tych zdarzeń.

    1. Zamknięcie ksiąg rachunkowych

Zgodnie z art. 12.2. Księgi rachunkowe zamyka się:

  1. na dzień kończący rok obrotowy,

  2. na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego,

  3. na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej z zastrzeżeniem ust. 3,

  4. w jednostce przejmowanej na dzień przejęcia jednostki przez inną jednostkę,

  5. na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku połączenia powstaje nowa jednostka,

  6. na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadłości,

  7. na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami

- nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń.

    1. Księgi rachunkowe - zawarość

Zgodnie z art. 13.1. Księgi rachunkowe obejmują zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald, które tworzą:

  1. dziennik,

  2. księgę główną,

  3. księgi pomocnicze,

  4. zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych,

  5. wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).

5.3.1. dziennik (art. 14)

1. Dziennik zawiera chronologiczne ujęcie zdarzeń, jakie nastąpiły w danym okresie sprawozdawczym. Bez względu na technikę prowadzenia ksiąg rachunkowych dziennik powinien umożliwiać uzgodnienie jego obrotów z obrotami zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej.

2. Zapisy w dzienniku muszą być kolejno numerowane, a sumy zapisów (obroty) liczone w sposób ciągły. Sposób dokonywania zapisów w dzienniku powinien umożliwiać ich jednoznaczne powiązanie ze sprawdzonymi i zatwierdzonymi dowodami księgowymi.

3. Jeżeli stosuje się dzienniki częściowe, grupujące zdarzenia według ich rodzajów, to należy sporządzić zestawienie obrotów tych dzienników za dany okres sprawozdawczy.

4. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera zapis księgowy powinien posiadać automatycznie nadany numer pozycji, pod którą został wprowadzony do dziennika, a także dane pozwalające na ustalenie osoby odpowiedzialnej za treść zapisu.

5.3.2. konta księgi głównej (art. 15) - konta syntetyczne

1. Konta księgi głównej zawierają zapisy o zdarzeniach w ujęciu systematycznym. Na kontach księgi głównej obowiązuje ujęcie zarejestrowanych uprzednio lub równocześnie w dzienniku zdarzeń, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.

2. Zapisów na określonym koncie księgi głównej dokonuje się w kolejności chronologicznej.

5.3.3. konta ksiąg pomocniczych (art. 16 i 17) - konta analityczne

Art. 16.1. Konta ksiąg pomocniczych zawierają zapisy będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów kont księgi głównej. Prowadzi się je w ujęciu systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), komputerowych zbiorów danych, uzgodniony z saldami i zapisami na kontach księgi głównej.

2. Na kontach ksiąg pomocniczych można w ciągu okresu sprawozdawczego stosować, obok lub zamiast jednostek pieniężnych, jednostki naturalne. Należy wówczas sporządzić na koniec okresu sprawozdawczego zestawienie zapisów dokonanych na kontach ksiąg pomocniczych w jednostkach naturalnych i ustalić ich wartość.

Art. 17.1. Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla:

  1. środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i

prawnych oraz dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,

  1. rozrachunków z kontrahentami,

  2. rozrachunków z pracownikami, w szczególności jako imienną ewidencję wynagrodzeń

pracowników zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia,

  1. operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością

niezbędną do celów podatkowych),

  1. operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny

składników aktywów i do celów podatkowych),

  1. kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów,

  2. operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy.

Art. 17.2. Kierownik jednostki, uwzględniając rodzaj i wartość poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych posiadanych przez jednostkę, podejmuje decyzję o stosowaniu jednej z następujących metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla tych grup składników:

  1. ewidencję ilościowo-wartościową, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych,

  2. ewidencję ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych. Wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych,

  3. ewidencję wartościową obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzoną dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu,

  4. odpisywania w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy.

5.3.4. Zestawienie obrotów i sald (art. 18)

Na podstawie zapisów na kontach księgi głównej sporządza się na koniec każdego okresu sprawozdawczego, nie rzadziej niż na koniec miesiąca, zestawienie obrotów i sald, zawierające:

  1. symbole lub nazwy kont,

  2. salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz salda na koniec okresu sprawozdawczego,

  3. sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz sald na koniec okresu sprawozdawczego.

Obroty tego zestawienia powinny być zgodne z obrotami dziennika lub obrotami zestawienia obrotów dzienników częściowych.

Ustęp 2 ustala, że co najmniej na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych sporządza się zastawienia sald wszystkich kont ksiąg pomocniczych, a na dzień inwentaryzacji - zastawienia sald inwentaryzowanej grupy składników aktywów.

5.3.5. inwentarz (art. 19)

Wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz), potwierdzony ich inwentaryzacją, sporządzają jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą. W pozostałych jednostkach rolę inwentarza spełnia zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych sporządzone na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

6. DOWODY KSIĘGOWE

Art. 20. 1. Do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić, w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.

2. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej, zwane dalej „dowodami źródłowymi” :

1) zewnętrzne obce - otrzymane od kontrahentów,

2) zewnętrzne własne - przekazywane w oryginale kontrahentom,

3) wewnętrzne - dotyczące operacji wewnątrz jednostki.

3. Podstawą zapisów mogą być również sporządzone przez jednostkę dowody księgowe:

  1. zbiorcze - służące do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych, które

muszą być w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione,

2) korygujące poprzednie zapisy,

3) zastępcze - wystawiane do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu źródłowego,

4) rozliczeniowe - ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych.

4. W przypadku uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów źródłowych, kierownik jednostki może zezwolić na udokumentowanie operacji gospodarczej za pomocą księgowych dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie może to jednak dotyczyć operacji gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane podatkiem od towarów i usług oraz skup metali niezależnych od ludności.

5. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera za równoważne z dowodami źródłowymi uważa się zapisy w księgach rachunkowych, wprowadzane automatycznie za pośrednictwem urządzeń łączności, komputerowych nośników danych lub tworzone według algorytmu (programu) na podstawie informacji zawartych już w księgach, przy zapewnieniu, że podczas rejestrowania tych zapisów zostaną spełnione co najmniej następujące warunki:

1) uzyskają one trwale czytelną postać zgodną z treścią odpowiednich dowodów księgowych,

  1. dane źródłowe w miejscu ich powstania są odpowiednio chronione, w sposób zapewniający ich niezmienność, przez okres wymagany do przechowywania danego rodzaju dowodów księgowych.

Art.21.1. Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:

  1. określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,

  2. określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,

3) opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określona także w jednostkach naturalnych,

1a. Można zaniechać zamieszczania na dowodzie danych, o których mowa w ust. 1 pkt. 5 i 6 (podpisy i dekretacja), jeżeli wynikają one z techniki dokumentowania zapisów księgowych.

2. Wartość może być w dowodzie pominięta, jeżeli w toku przetwarzania w rachunkowości danych wyrażonych w jednostkach naturalnych następuje ich wycena, potwierdzona stosownym wydrukiem.

3. Dowód księgowy opiewający się na waluty obce powinien zawierać przeliczenie ich wartości na walutę polską według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej. Wynik przeliczenia zamieszcza się bezpośrednio na dowodzie, chyba że system przetwarzania danych zapewnia automatyczne przeliczanie walut obcych na walutę polską, a wykonanie tego przeliczenia potwierdza odpowiedni wydruk.

4. Jeżeli dowód nie dokumentuje przekazania lub przejęcia składnika aktywów, przeniesienia prawa własności lub użytkowania wieczystego gruntu albo nie jest dowodem zastępczym, podpisy osób, o których mowa w ust.1 pkt 5, mogą być zastąpione znakami zapewniającymi ustalenie tych osób.

Podpisy na dokumentach ubezpieczenia i emitowanych papierach wartościowych mogą być odtworzone mechanicznie.

5. Na żądanie organów kontroli lub biegłego rewidenta zależy zapewnić wiarygodne przetłumaczenie na język polski treści wskazanych przez nich dowodów, sporządzonych w języku obcym.

Art. 22. 1. Dowody księgowe powinny być rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują, kompletne, zawierające co najmniej dane określone

w art. 21, oraz wolne od błędów rachunkowych. Niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach księgowych wymazywania i przeróbek.

2. Błędy w dowodach źródłowych zewnętrznych obcych i własnych można korygować jedynie przez wysłanie kontrahentowi odpowiedniego dokumentu zawierającego sprostowanie, wraz ze stosownym uzasadnieniem, chyba że inne przepisy stanowią inaczej.

3. Błędy w dowodach wewnętrznych mogą być poprawiane przez skreślenie błędnej treści lub kwoty, z utrzymaniem czytelności skreślonych wyrażeń lub liczb, wpisanie treści poprawnej i daty poprawki oraz złożenie podpisu osoby do tego upoważnionej, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Nie można poprawiać pojedynczych liter lub cyfr.

4. Jeżeli jedną operację dokumentuje więcej niż jeden dowód lub więcej niż jeden egzemplarz dowodu, kierownik jednostki ustala sposób postępowania z każdym z nich i wskazuje, który dowód lub jego egzemplarz będzie podstawą do dokonania zapisu.

7. ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH

Art. 24.1. Księgi rachunkowe powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco.

  1. Księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty.

  2. Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bezbłędnie, jeżeli wprowadzono do nich kompletnie i poprawnie wszystkie zakwalifikowane do zaksięgowania w danym miesiącu dowody księgowe, zapewniono ciągłość zapisów oraz bezbłędność działania stosowanych procedur obliczeniowych.

  3. Księgi rachunkowe uznaje się za sprawdzalne, jeżeli umożliwiają stwierdzenie poprawności dokonanych w nich zapisów, stanów (sald) oraz działania stosowanych procedur obliczeniowych, a w szczególności:

  1. udokumentowanie zapisów pozwala na identyfikację dowodów i sposobu ich zapisania w księgach rachunkowych na wszystkich etapach przetwarzania danych,

  2. zapisy uporządkowane są chronologicznie i systematycznie według kryteriów klasyfikacyjnych umożliwiających sporządzenie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych oraz dokonanie rozliczeń finansowych,

  3. w przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera zapewniona jest kontrola kompletności zbiorów systemu rachunkowości oraz parametrów przetwarzania danych,

  4. zapewniony jest dostęp do zbiorów danych pozwalających, bez względu na stosowaną technikę, na uzyskanie w dowolnym czasie i za dowolnie wybrany okres sprawozdawczy jasnych i zrozumiałych informacji o treści zapisów dokonanych w księgach rachunkowych.

Art. 24.5. Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bieżąco, jeżeli:

  1. pochodzące z nich informacje umożliwiają sporządzenie w terminie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych oraz dokonanie rozliczeń finansowych,

  2. zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej są sporządzane przynajmniej za poszczególne okresy sprawozdawcze, nie rzadziej niż na koniec miesiąca, w terminie, o którym mowa w pkt 1, a za rok obrotowy - nie później niż do 85 dnia po dniu bilansowym,

  3. ujęcie wpłat i wypłat gotówką, czekami i wekslami obcymi oraz obrotu detalicznego i gastronomii następuje w tym samym dniu, w którym zostały dokonane.

Art. 25.1. Stwierdzone błędy w zapisach poprawia się:

  1. przez skreślenie dotychczasowej treści i wpisanie nowej, z zachowaniem czytelności błędnego zapisu, oraz podpisanie poprawki i umieszczenie daty; poprawki takie muszą być dokonane jednocześnie we wszystkich księgach rachunkowych i nie mogą nastąpić po zamknięciu miesiąca lub

  2. przez wprowadzenie do ksiąg rachunkowych dowodu zawierającego korekty błędnych zapisów, dokonywane tylko zapisami dodatnimi albo tylko ujemnymi.

Ustęp 2 określa, że w razie ujawnienia błędów po zamknięciu miesiąca lub prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera, dozwolone są tylko korekty dokonane w sposób określony w ust. 1 pkt 2.

  1. SPRAWOZDANIA FINANSOWE JEDNOSTKI

Problematykę sprawozdań finansowych jednostki reguluje Rozdział 5 ustawy

z dnia 29 września 1994 o rachunkowości. Sprawozdawczość finansowa została zasadniczo znowelizowana z dniem 1.01.2002 roku.

Art. 45.1. Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych (na dzień bilansowy).

Art. 45.2. Sprawozdanie finansowe składa się z:

  1. bilansu,

  2. rachunku zysków i strat,

  3. informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.

Art. 45.3. Sprawozdanie finansowe jednostek określonych w art. 64 ust. 1, podlegające corocznemu badaniu, obejmuje ponadto:

Art. 45.4. Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzenia wynika z ustawy lub odrębnych przepisów.

Art. 46.1. W bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy.

2. Wykazana w aktywach bilansu wartość poszczególnych grup aktywów wynika z ich wartości księgowej, skorygowanej o:

  1. dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych,

  2. odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,

  3. odpisy aktualizujące wartość należności.

Wzory sprawozdań zobrazowane w zał. 1 do ustawy, przedstawiono na następnych stronach.

B I L A N S - AKTYWA

  1. Aktywa trwałe

  1. Wartości niematerialne i prawne

  1. Koszty zakończonych prac rozwojowych

  2. Wartość firmy

  3. Inne wartości niematerialne i prawne

  4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

  1. Rzeczowe aktywa trwałe

  1. Środki trwałe

  1. grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)

  2. budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej

  3. urządzenia techniczne i maszyny

  4. środki transportu

  5. inne środki trwałe

  1. Środki trwałe w budowie

  2. Zaliczki na środki trwałe w budowie

  1. Należności długoterminowe

  2. Inwestycje długoterminowe

  1. Nieruchomości

  2. Wartości niematerialne i prawne

  3. Długoterminowe aktywa finansowe

  4. Inne inwestycje długoterminowe

  1. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe

  1. Zapasy

  1. Materiały

  2. Półprodukty i produkty w toku

  3. Produkty gotowe

  4. Towary

  5. Zaliczki na dostawy

  1. Należności krótkoterminowe

1. Należności od jednostek powiązanych

  1. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty :

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

  1. inne

2. Należności od pozostałych jednostek

  1. z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty :

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

  1. z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń

  2. inne

  3. dochodzone na drodze sądowej

  1. Inwestycje krótkoterminowe

  1. Krótkoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje, udzielone pożyczki, inne)

  1. w jednostkach powiązanych

  2. w pozostałych jednostkach

  3. środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

  1. Inne inwestycje krótkoterminowe

  1. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa razem

BILANS - PASYWA

A. Kapitał (fundusz) własny

  1. Kapitał (fundusz) podstawowy

  2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

  3. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

  4. Kapitał (fundusz) zapasowy

  5. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

  6. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

  7. Zysk (strata) z lat ubiegłych

  8. Zysk (strata) netto

  9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

  1. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

  1. Rezerwy na zobowiązania

  1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

  2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

  1. Pozostałe rezerwy

  1. Zobowiązania długoterminowe

  1. Wobec jednostek powiązanych

  2. Wobec pozostałych jednostek

  1. kredyty i pożyczki

  2. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

  3. inne zobowiązania finansowe

  4. inne

  1. Zobowiązania krótkoterminowe

  1. Wobec jednostek powiązanych

  1. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

  1. inne

  1. Wobec pozostałych jednostek

  1. kredyty i pożyczki

  2. z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

  3. inne zobowiązania finansowe

  4. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

  1. zaliczki otrzymane na dostawy

  2. zobowiązania wekslowe

  3. z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń

  4. z tytułu wynagrodzeń

  5. inne

  1. Fundusze specjalne

  1. Rozliczenia międzyokresowe

  1. Ujemna wartość firmy

  2. Inne rozliczenia międzyokresowe

Pasywa razem

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

(WARIANT KALKULACYJNY)

  1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:

  1. Przychody netto ze sprzedaży produktów

  2. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

  1. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:

  1. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

  2. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

  1. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)

  2. Koszty sprzedaży

E. Koszty ogólnego zarządu

  1. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)

  2. Pozostałe przychody operacyjne

I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych

II. Dotacje

  1. Inne przychody operacyjne

  1. Pozostałe koszty operacyjne

  2. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych

  1. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych

  2. Inne koszty operacyjne

  1. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)

  2. Przychody finansowe

  1. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:

  1. Odsetki, w tym:

- od jednostek powiązanych

  1. Zysk ze zbycia inwestycji

  2. Aktualizacja wartości inwestycji

  3. Inne

  1. Koszty finansowe

  1. Odsetki, w tym:

II. Strata ze zbycia inwestycji

III. Aktualizacja wartości inwestycji

  1. Inne

  1. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)

  2. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I.-M.II.)

  1. Zyski nadzwyczajne

  1. Straty nadzwyczajne

  1. Zysk (strata) brutto (L+/-M)

  2. Podatek dochodowy

  3. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

  1. Zysk (strata) netto (N-O-P)

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

(WARIANT PORÓWNAWCZY)

  1. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym:

- od jednostek powiązanych

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

  1. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)

  2. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki

  3. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

  1. Koszty działalności operacyjnej

  1. Amortyzacja

  1. Zużycie materiałów i energii

  2. Usługi obce

  3. Podatki i opłaty, w tym:

  1. Wynagrodzenia

  2. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

  3. Pozostałe koszty rodzajowe

  4. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

  1. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)

  2. Pozostałe przychody operacyjne

  1. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych

  1. Dotacje

  2. Inne przychody operacyjne

  1. Pozostałe koszty operacyjne

  1. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych

  1. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych

  2. Inne koszty operacyjne

F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)

  1. Przychody finansowe

  1. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:

  1. Odsetki, w tym:

  1. Zysk ze zbycia inwestycji

  2. Aktualizacja wartości inwestycji

  3. Inne

H. Koszty finansowe

I. Odsetki, w tym:

II. Strata ze zbycia inwestycji

III. Aktualizacja wartości inwestycji

IV. Inne

I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)

  1. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I.-J.II.)

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

  1. Zysk (strata) brutto (I+/-J)

  2. Podatek dochodowy

  3. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

  4. Zysk (strata) netto (K-L-M)

9. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KIEROWNIKA JEDNOSTKI ZA PRZESTRZEGANIE POSTANOWIEŃ USTAWY O RACHUNKOWOŚCI

Pojęcie kierownika jednostki uregulowane jest w art. 3.1. ustawy (jest to zarząd jedno lub wieloosobowy, właściciel, właściciele, syndyk lub likwidator).

Obowiązki kierownika jednostki w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych określone są w szczególności w następujących artykułach:

Art. 4.5. Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru.

Art. 10.2. Kierownik jednostki ustala w formie pisemnej i aktualizuje dokumentację zasad (polityki) rachunkowości (określenia roku obrotowego, metod wyceny aktywów i pasywów, zakładowego planu kont księgi głównej i zasad prowadzenia kont ksiąg pomocniczych, systemu przetwarzania danych itd. - patrz art. 10.1.)

Art. 11.4. Kierownik jednostki powiadamia, w terminie 15 dni, urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg, gdy są one prowadzone poza siedzibą jednostki i zapewnia dostępność ksiąg rachunkowych do badania przez upoważnione organy kontroli zewnętrznej w siedzibie jednostki.

Art. 52.1. Kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z przepisami prawa i postanowieniami statutu lub umowy.

Art. 66.5. Kierownik jednostki zawiera umowę o badanie sprawozdania finansowego, w terminie umożliwiającym udział badającego w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych.

Art. 67.1. Kierownik jednostki zapewnia udostępnienie biegłemu rewidentowi niezbędnej dokumentacji księgowej, jak również udziela wyczerpujących wyjaśnień i oświadczeń - niezbędnych do wydania opinii o badanym sprawozdaniu finansowym jednostki.

Art. 69.1. Kierownik jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym roczne sprawozdanie finansowe, opinię biegłego rewidenta, odpis uchwały o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty.

Art. 70.1. Kierownik jednostki, o której mowa w art. 64 ust. 1, obowiązany jest złożyć sprawozdanie

do ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym R.P. „Monitor Polski B”.

Art. 75. określa, że udostępnienie osobie trzeciej ksiąg rachunkowych wymaga zgody kierownika jednostki.

Odpowiedzialność karna kierownika jednostki uregulowana jest głównie w rozdziale 9 ustawy.

Art. 77. Kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do:

  1. nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych,

  2. niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzania go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych

Art. 79 Kto wbrew przepisom ustawy:

  1. nie poddaje rocznego sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta,

  2. nie udziela lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, oświadczeń biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiązków,

  3. nie składa rocznego sprawozdania finansowego do ogłoszenia,

  4. nie składa rocznego sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności jednostki we właściwym rejestrze sądowym,

  5. nie udostępnia sprawozdania finansowego i innych dokumentów wspólnikom, akcjonariuszom (najpóźniej 15 dni przed walnym zgromadzeniem)

- podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności.

KOSZTY I KALKULACJE KOSZTÓW

1. ISTOTA KOSZTÓW

Istotą działalności gospodarczej jest wytwarzanie wyrobów lub usług w celu ich sprzedaży.

Cykl kosztowo-wynikowy

Faza zbytu (sprzedaży)

Produkty:usługi, wyroby

Sprzedaż

Przychody pieniężne

0x08 graphic
0x08 graphic

(zespół 7 ZPK)

(zespół 1 ZPK )

0x08 graphic
0x08 graphic

Faza zaopatrzenia

Faza produkcji

(zakupu)

Produkcja

Nabycie środków

0x08 graphic
0x08 graphic

Koszty (zespół 4 i 5

produkcji:

0x08 graphic

ZPK)

-przedmiotów pracy

(materiałów, energii)

-środków pracy

(maszyn, narzędzi)

Dla pojęcia kosztu istotne jest:

- wartościowe ujęcie,

- zużycie czynników produkcji,

- przypisanie do okresu,

- wystąpienie efektu (celowe zużycie).

Pojęcia: nakład, wydatek, strata

Nakład od kosztu różni się możliwością ilościowego wyrażenia oraz „rozciągłością” w czasie. Są to typowe nakłady przyszłych okresów, np. wykupienie prenumeraty czasopism na cały rok, ubezpieczenia majątku itp., księgowane jako rozliczenia międzyokresowe czynne.

Wydatek jest rozchodem środków pieniężnych nie związanym ze zużyciem czynników produkcji, np. w styczniu może być dokonany i opłacony zakup materiałów, które zostaną zużyte w marcu i dopiero wówczas będzie wiadomo, czy wystąpi efekt w postaci produktów, czy też strata spowodowana, przykładowo, zalaniem materiałów wskutek awarii sieci wodociągowej.

Fakt nabycia środków gospodarczych nie oznacza więc powstania kosztu. Dopiero zużycie jest równoznaczne z wystąpieniem kosztu, pod warunkiem jednak, że jest celowe i wystąpi pozytywny efekt gospodarczy (sprzedaż).

Strata nadzwyczajna to skutki zdarzeń niepowtarzalnych występujących poza zwykłą działalnością jednostki. Zalicza się do nich: zdarzenia losowe (kradzieże, pożary, nadużycia, przy braku ubezpieczenia), zdarzenia związane z zaniechaniem lub zawieszeniem jakiegoś rodzaju działalności, zmianą metod produkcji, itp.

Pozostałe koszty i przychody operacyjne (Art. 3.1. pkt 32 ustawy o rachunkowości)

Rozumie się przez to koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:

  1. z działalnością socjalną,

  2. ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych,

  3. z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nie obciążających kosztów,

  4. z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,

  5. z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty wytworzenia sprzedanych produktów lub sprzedanych towarów, koszty sprzedaży lub koszty finansowe,

  6. z odszkodowaniami, karami i grzywnami,

  7. z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie, albo wartości niematerialnych i prawnych.

2. KLASYFIKACJA KOSZTÓW

Koszty mogą być dzielone i grupowane według różnych kryteriów.

Ze względu na charakter działalności wyodrębnia się:

- koszty działalności operacyjnej (produkcyjnej, usługowej, handlowej),

- pozostałe koszty operacyjne,

- koszty finansowe.

Koszty działalności operacyjnej dotyczą normalnej działalności gospodarczej. Działalność ta może mieć charakter wytwórczy, usługowy lub handlowy.

Pozostałe koszty operacyjne obejmują koszty zdarzeń nietypowych, nie wynikających z normalnej działalności (szczegółowa charakterystyka została podana wyżej).

Koszty finansowe to:

- płacone przez jednostkę odsetki (także za zwłokę),

- prowizja od pożyczek i kredytów,

- dyskonto,

- ujemne różnice kursowe,

- wartość sprzedanych udziałów i papierów wartościowych,

- odpisy aktualizujące ich wartość.

Każda z wymienionych grup kosztów ma odpowiednik w odnośnej grupie przychodów.

Dzięki temu w rachunku zysków i strat (w rachunku wyników), po ich zestawieniu, można ustalić wynik (zysk lub stratę) z poszczególnych działalności i jego wpływ na ostateczny wynik finansowy podmiotu gospodarczego.

Dalsza klasyfikacja kosztów wg różnych kryteriów przedstawiona jest w poniższej tabeli.

Kryterium

Podział

Charakterystyka - cel

1

2

3

Rodzaj kosztu

wg RZiS - zał. 1 do ustawy o rachunkowości z 29.09.1994:

Odzwierciedlają zużycie czynników

Zespół 4

-zużycie materiałów i energii

produkcji i nakłady czysto pieniężne,

Zakładowego Planu Kont

- usługi obce

uporządkowane według jednorodnych

(ZPK)

- wynagrodzenia

składników.

-podatki i opłaty

-świadczenia na rzecz

Możliwość analizowania struktury i rodzaju kosztów.

pracowników

- amortyzacja

- pozostałe koszty

Stopień złożoności

koszty proste (są księgowane w zespole 4 ZPK)

Jeden rodzaj kosztu; nie można podzielić w danej jednostce na prostsze elementy (wynagrodzenia, amortyzacja).

koszty złożone (są księgowane w zespole 5 ZPK)

Można je podzielić na koszty proste, na przykład na koszty produkcji podstawowej (konto 501) składają się koszty amortyzacji, wynagrodzeń, usług obcych itd.

Rodzaj działalności operacyjnej

koszty działalności

podstawowej (konto 501)

Dotyczą działalności, dla której jednostka została utworzona.

koszty działalności

pomocniczej (konto 530)

Związane są z działalnością wykonującą usługi na rzecz działalności podstawowej i zarządu (transport, remonty, wydziały energetyczne, narzędziownia, laboratoria itp.).

koszty zarządu

(konto 550)

Ogólnoadministracyjne i ogólnoprodukcyjne dotyczące organizacji, kierownictwa i ogólnej obsługi działalności przedsiębiorstwa.

koszty sprzedaży (konto 527)

Wynikają z obsługi procesu sprzedaży produktów, towarów i materiałów.

Kryterium

Podział

Charakterystyka - cel

1

2

3

Faza działalności

koszty zakupu (konto 523)

Związane są z zakupem materiałów

i towarów (transport, ubezpieczenie, koszty za- i przeładunku, składowanie).

koszty produkcji

Związane są z wytwarzaniem wyrobów lub usług.

koszty sprzedaży (konto 527)

Związane są ze zbytem (opakowanie, formowanie partii do wysyłki, transport, ubezpieczenie itp.).

Związek z

rozmiarami produkcji

koszty zmienne:

Reagują na rozmiary produkcji.

a) wprost proporcjonalne

Zmiana w takim samym stopniu jak rozmiarów produkcji.

b) progresywne

Zmiany w tempie szybszym niż rozmiarów produkcji.

c) degresywne

Zmiany w tempie wolniejszym niż rozmiarów produkcji.

koszty stałe

Brak reakcji na zmiany rozmiarów produkcji.

Związek z nośni-kiem kosztów (produkt, grupa produktów, usługa, zlecenie)

koszty bezpośrednie:

- materiały bezpośrednie,

- płace bezpośrednie,

- inne koszty bezpośrednie

Można je wprost przypisać do nośnika na podstawie pomiaru, dokumentacji źródłowej:

- Rw (materiały bezpośrednie)

- karty pracy (płace bezpośrednie)

- faktury usługowe (naprawy, energia).

koszty pośrednie:

- koszty wydziałowe (520)

- koszty zarządu (550)

- koszty zakupu (523)

- koszty sprzedaży (527)

Przypisanie do nośnika wymaga ich rozliczenia za pomocą odpowiednich kluczy podziałowych.

Związek z przy-chodami ze sprzedaży (koszty konta 501, 520, 530)

koszty produktów;

księgowane są w momencie sprzedaży

Wn Ma

101, 201, 700, 730,

701, 731 601, 330

Związane są z wytworzeniem wyrobów, usług lub nabyciem towarów; nie wykazują związku z przychodami ze sprzedaży dopóki nie nastąpi sprzedaż produktów lub towarów.

Są kosztami w momencie sprzedaży produktów lub towarów.

Kryterium

Podział

Charakterystyka - cel

1

2

3

koszty okresu; księgowane są co miesiąc (w okresie którego dotyczą)

Wn Ma

701, 731 527, 550

Związane są z kosztami okresu, którego dotyczą; obejmują koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży.

Możliwość kształtowania

koszty zależne

(kontrolowane)

Może je kształtować dana jednostka (ogniwo decyzyjne).

koszty niezależne

(niekontrolowane)

Nie ma na nie wpływu dana jednostka

(ogniwo decyzyjne).

Rola w rozwiązaniu problemu decyzyjnego

koszty znaczące (istotne)

Zmieniające się zależnie od wariantu decyzyjnego.

koszty nieistotne

Nie zależą od wariantu decyzyjnego;

w każdym wypadku są identyczne.

Zważywszy na rolę kosztów w procesie zarządzania należy zwrócić szczególną uwagę na niektóre ich podziały.

Koszty zgrupowane według rodzajów działalności są podstawą dalszego rozbicia kosztów według Miejsc Powstawania Kosztów (MPK) - Centrów Kosztów. Jest to podmiotowy przekrój kosztów

Miejscami Powstawania Kosztów mogą być zakłady, wydziały, oddziały, gniazda produkcyjne, działy, bądź indywidualne stanowiska, które są odpowiedzialne za poniesione koszty, pod warunkiem, że mają możliwość oddziaływania na nie. Dzięki temu następuje decentralizacja zarządzania kosztami według miejsc ich powstawania, nazywanych też ośrodkami odpowiedzialności za koszty. Pozwala to kształtować koszty „u źródeł”, co gwarantuje największą skuteczność w dążeniu do ich optymalizacji. Jednakże warunkiem jest właściwe określenie zadań kosztowych oraz kontroli ich wykonania, w powiązaniu z systemem motywacyjnym.

Świadome oddziaływanie na koszty wymaga znajomości ich wrażliwości na zmiany rozmiarów produkcji. Koszty, które reagują na te zmiany noszą nazwę kosztów zmiennych. Zalicza się do nich przykładowo koszty materiałów bezpośrednich, energii bezpośredniej, czy część kosztów wydziałowych.

W przypadku kosztów wprost proporcjonalnych, jednostkowy koszt zmienny pozostaje na jednakowym poziomie.

Na zmiany rozmiarów produkcji nie reagują koszty stałe. Jeżeli się nie wyprodukuje ani jednej sztuki wyrobu (produktu) to koszty stałe również się ponosi. Należą do nich koszty gotowości produkcyjnej i organizacyjnej:

- koszty zarządu

- koszty kierowania wydziałem.

Mogą być one:

- bezwzględnie stałe,

- względnie stałe.

Jednostkowy koszt stały ma tendencję malejącą, gdy ta sama kwota kosztów stałych przypada na coraz większą liczbę produktów.

W procesie zarządzania, oprócz znajomości reakcji kosztów na rozmiary produkcji, jest istotna orientacja co do kształtowania się kosztów w wypadku wyboru określonego wariantu decyzyjnego. Koszty, które będą istotne dla poszczególnych wariantów nazywane są kosztami znaczącymi (istotnymi dla danej decyzji). Ich poziom decyduje o dokonaniu wyboru określonego wariantu. Mogą to być, np. koszty zużycia materiałów bezpośrednich o różnej wielkości dla poszczególnych wariantów decyzyjnych.

Podejmując decyzję, należy też uwzględniać koszty, które wystąpią w danym okresie, ale są konsekwencją wcześniejszych decyzji; gdy decyzje w danym okresie nie mogą wpłynąć na ich poziom. Określa się je mianem kosztów nieodwracalnych (zapadłych), np. miesięczne raty rozliczeń międzyokresowych czynnych.

Pomocne w wyborach decyzyjnych są koszty utraconych korzyści (koszty alternatywne), wyrażające korzyści, z których się rezygnuje dokonując wyboru określonego wariantu spośród innych wariantów.

Znajomość zasad klasyfikacji kosztów jest konieczna w procesie zarządzania.

  1. ISTOTA I STRUKTURA WYNIKU FINANSOWEGO

Struktura wyniku finansowego ustalona jest w zał. 1 do ustawy o rachunkowości z 29.09.1994 roku, obowiązującej od 1.01.1995 roku (Dz. U. 121/94), tzn. w rachunku zysku i strat, zwanym też rachunkiem wyników.

Wpływ różnych segmentów działalności na ostateczny wynik przedstawiony jest poniżej.

wynik ze sprzedaży produktów i usług oraz towarów i materiałów (konta 700, 701, 730, 731 740, 741)

+/- wynik z pozostałej działalności (konta 760, 761)

= wynik (zysk lub strata) z działalności operacyjnej

+/- wynik z działalności finansowej ( konta 750, 751)

= wynik (zysk lub strata) z działalności gospodarczej

+/- wynik zdarzeń nadzwyczajnych (konta 770,771)

= wynik brutto (zysk lub strata brutto)

- podatek dochodowy oraz pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

= wynik finansowy netto (zysk lub strata)

4. ISTOTA RACHUNKU KOSZTÓW I WYNIKÓW

Rachunek kosztów i rachunek wyników stanowią podstawową część składową rachunkowości jednostek gospodarczych.

Rachunek kosztów dotyczy zwykłej działalności jednostki i obejmuje swym zakresem pomiar kosztów, ich ewidencję rodzajową, rozliczanie na miejsca powstawania (centra kosztów), rozliczanie na rodzaje produktów, sporządzanie kalkulacji kosztów jednostkowych oraz opracowanie sprawozdań finansowych. Zdefiniowany w ten sposób rachunek kosztów stanowi część systemu ewidencyjnego rachunkowości finansowej.

Głównym celem prowadzenia systematycznego rachunku kosztów jest dostarczanie informacji potrzebnych do oceny efektywności gospodarowania i podejmowania decyzji.

Rachunek wyników, nazywany również Rachunkiem Zysków i Strat (RZiS) zobrazowany jest w zał. 1 do ustawy o rachunkowości z dnia 29.09.1994 (Dz.U.121/94).

Rachunek wyników może być prowadzony według wariantu porównawczego lub wariantu kalkulacyjnego.

Istotą wariantu porównawczego, nazwanego niekiedy globalnym, jest ustalanie wyniku finansowego w drodze porównania sumy przychodów ze sprzedaży z ogólną sumą kosztów ich uzyskania.

W wariancie kalkulacyjnym, nazywanym niekiedy segmentowym, wynik finansowy jest ustalany jako suma wyników osiągniętych ze sprzedaży produktów gotowych, robót, usług, towarów i materiałów. Zaletą tego wariantu rachunku wyników jest łatwość określenia źródeł tworzących zysk lub straty ze sprzedaży.

Pozostałe koszty i przychody operacyjne, koszty i przychody finansowe, straty i zyski nadzwyczajne ujmowane są w obu wariantach w ten sam sposób.

Wybór odmiany rachunku kosztów i wariantu rachunku wyników zależy od kierownika jednostki gospodarczej.

5. PROCES INFORMACYJNY RACHUNKU KOSZTÓW I WYNIKÓW

W rachunkowości istotną rolę odgrywają informacje ekonomiczne, a zwłaszcza informacje o kosztach i wynikach finansowych.

Związek rachunku kosztów z rachunkiem wyników

1. Przychody ze sprzedaży produktów (konto 700)

2. Koszt własny sprzedanych produktów (konto 701)

3. Wyniki ze sprzedaży produktów (1-2)

4. Przychody ze sprzedaży towarów (konto 730) i materiałów (konto 740)

5. Wartość sprzedanych towarów (konto 731) i materiałów (konto 741)

6. Wynik ze sprzedaży towarów i materiałów (4-5)

7. Wynik ze sprzedaży (3+6)

8. Pozostałe przychody operacyjne (konto 760)

9. Pozostałe koszty operacyjne (konto 761)

10. Wynik pozostałej działalności operacyjnej (8-9)

11. Wynik na działalności operacyjnej (7+10)

12. Przychody finansowe (konto 750)

13. Koszty finansowe (konto 751)

14. Wynik działalności finansowej (12-13)

15. Wynik brutto działalności gospodarczej (11+14)

16. Zyski nadzwyczajne (konto 770)

17. Straty nadzwyczajne (konto 771)

18. Wyniki nadzwyczajne (16-17)

19. Wynik brutto (15+18)

20. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

21. Wynik netto (19-20

W systematycznym rachunku kosztów i wyników dane ujęte są w dowodach księgowych.

Dowody księgowe muszą spełniać wymogi określone w Art. 21 i 22 ustawy o rachunkowości z dnia 29.09.1994 roku (Dz. U. 121/94), obowiązującej od 1.01.1995 roku.

W systematycznym rachunku kosztów i wyników główną część procesu przetwarzania stanowi ewidencja księgowa.

Rachunek kosztów powinien dostarczać informacji o kosztach według rodzaju, według miejsc ich powstawania (centrów kosztów) oraz według nośników kosztów czyli wytworzonych produktów pracy (konta księgowe zespołu 5 zakładowego planu kont).

Prawidłowość zapisów na kontach księgowych weryfikuje się okresowo za pomocą inwentaryzacji wg rozdziału 3 ustawy o rachunkowości.

W dużym przedsiębiorstwie rachunek kosztów jest na ogół skomputeryzowany. Wdrażając komputerowy system rachunku kosztów należy mieć na względzie integrację poszczególnych podsystemów (modułów) informatycznych oraz możliwość automatycznego sporządzania rachunku wyników, kalkulacji jednostkowej itp. Szczególnie istotne jest:

Należy mieć na względzie, że na koniec roku żadne konto kosztów zespołu 4, zespołu 5 (z wyjątkiem produkcji podstawowej 501 i produkcji pomocniczej 530) nie może mieć salda. Także na koniec roku nie mogą mieć sald konta zespołu 7.

Sporządzane, raz w roku, w sprawozdania finansowe są niewystarczające dla potrzeb zarządzania.

Dlatego w praktyce wykorzystuje się miesięczne sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym (wzór F-01). Zawiera ono podstawowe informacje o elementach wyniku finansowego w kwotach narastających, tj. od początku roku do końca miesiąca sprawozdawczego, a także wybrane informacje o majątku, źródłach finansowania majątku i dane uzupełniające.

W jednostkach stosujących systemy informatyczne rachunkowości lub systemy informatyczne zarządzania, informacja o kosztach i wynikach finansowych może być uzyskiwana bieżąco lub krótkookresowo.

Księgowanie wypłat wynagrodzeń oraz amortyzacji raz w miesiącu powoduje, że precyzyjne informacje o kosztach i wynikach można uzyskać dopiero po miesiącu sprawozdawczym.

Zysk netto lub strata netto wykazywane w bilansie rocznym jednostki (w pasywach), zwane są również zyskiem lub stratą bilansową.

Saldo konta 860 „Wynik finansowy” oznacza na koniec roku zysk (saldo Ma) lub stratę (saldo Wn).

Saldo konta 860 podlega w roku następnym, na dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok poprzedni, przeniesieniu na konto 820 - „Rozliczenie wyniku finansowego”.

Konto 820 służy do ewidencji rozliczenia wyniku finansowego pozostającego w dyspozycji jednostki na cele przeznaczone, np. na tworzenie funduszu rezerwowego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, i innych funduszy tworzonych z zysku, na nagrody płacone z zysku, na inne wydatki i cele. Na stronie Ma konta 820 księguje się przeniesienie zysku finansowego z konta 860. Na stronie Wn księguje się wykorzystanie wyniku na cele, o których wyżej mowa. Konto 820 może wykazywać saldo Ma oznaczające nie podzielony (nie wykorzystany) zysk przeznaczony dla jednostki lub saldo Wn - oznaczające nie rozliczoną (nie pokrytą) stratę.

6. KALKULACJE KOSZTÓW

6.1. RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH

Zgodnie z zasadami rachunku kosztów pełnych, produkty wytwarzane w przedsiębiorstwie stosujących ten rachunek (znajdujące się w magazynie i w produkcji w toku), są wyceniane w pełnym technicznym koszcie wytworzenia (TKW), tzn. uwzględniając koszty bezpośrednie i uzasadnioną część kosztów wydziałowych (koszty kont 501 produkcja podstawowa + uzasadnioną część kosztów konta 520 koszty wydziałowe).

Produkty sprzedane wycenione są w pełnym koszcie własnym - są to koszty własne sprzedaży zaksięgowane na koncie 701 - koszt własny sprzedaży.

Koszt własny sprzedaży składa się z kosztów wytworzenia produktów (TKW) oraz kosztów okresu, na które składają się koszty zarządu (koszty konta 550), koszty sprzedaży (koszty konta 527) oraz nieuzasadniona część kosztów wydziałowych (z kosztów konta 520).

Struktura kosztów jest następująca:

  1. Materiały bezpośrednie

  2. Płace bezpośrednie

  3. Inne koszty bezpośrednie

------------------------------

  1. Razem koszty bezpośrednie (1+2+3) - koszty konta 501 - Produkcja podstawowa

  2. Koszty wydziałowe - koszty konta 520 - Koszty wydziałowe (uzasadniona część)

------------------------------

  1. Techniczny Koszt Wytworzenia (4+5) - służy do wyceny wyrobów gotowych (w magazynie), półfabrykatów i produkcji w toku

  2. Koszty ogólnego zarządu - koszty konta 550 - Koszty zarządu

8. Nieuzasadniona część kosztów wydziałowych przeksięgowywana bezpośrednio z 520 na 701

------------------------------

  1. Fabryczny (zakładowy) koszt wytworzenia (6+7+8)

  2. Koszty sprzedaży - koszty konta 527 - Koszty sprzedaży

------------------------------

  1. Koszt własny sprzedaży (8+9) - zaksięgowany na koncie 701

Podstawowe formy kalkulacji i ich odmiany zastosowane do obliczania kosztów wytworzenia i kosztów własnych produktów (wyrobów) to:

W przypadku wyceny aktywów należy przestrzegać postanowień art. 28 ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku, obowiązującej od 1.01.1995 roku (Dz. U. 121/94).

ZADANIE Nr 1

DO ĆWICZEŃ Z RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ

(Każdy Student winien mieć wydruk)

KSIĘGOWANIE NA KONTACH BILANSOWYCH

Dwóch wspólników zarejestrowało 1.X.2006 w Sądzie spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie Przedsiębiorstwo Consultingowe „Informatyka”,

spółka z o.o. w Bydgoszczy. W akcie notarialnym zawarto, że pierwszy rok obrotowy będzie trwał od 1.X.2006 do 31.XII.2007. Spółka jest płatnikiem VAT.

Kapitał udziałowy spółki wynosi 75.000,- zł., w tym:

W październiku 2006 miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

DEKRETY

  1. Faktura VAT zakupiono komputer dla księgow. 4.800

VAT naliczony 1.056

----------------

Razem brutto 5.856

Komputer zainstalowano, wystawiono dowód OT (Odbiór Techniczny)

2) WB + KP kasjerka podjęła czekiem gotówkę z banku 1.000,-

3) WB + PP (polecenie przelewu) zapłacono za komputer 5.856,-

4) Delegacja służbowa - wypłacono zaliczkę na delegację 500,-

5) Pracownik nie wyjechał na delegację - zwrot zaliczki

do kasy 500,-

Polecenie:

Opracowała: dr Emilia Fladrowska

Zadanie Nr 2.

(Każdy Student winien mieć przygotowany wydruk)

Zadanie z Rachunkowości Finansowej: Księgowanie na kontach bilansowych (tzn. aktywnych i pasywnych) oraz wynikowych (tzn. przychodowych i kosztowych)

W dniu 1 grudnia 2007 roku zarejestrowano w Sądzie Przedsiębiorstwo Odzieżowe Produkcyjno-Handlowe „MODA”, spółka z o.o. w Bydgoszczy, które zostało wyodrębnione z macierzystego przedsiębiorstwa na skutek zmian organizacyjnych.

NIP:554-041-33-60. Przedsiębiorstwo szyje i sprzedaje odzież. Ma także własny sklep.

W akcie notarialnym nie uwzględniono przepisów art. 3.1. p.9) ustawy o rachunkowości z 29.09.1994, który mówi, że „Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny”.

BILANS jednostki, sporządzony na 1.12.2007 roku zawiera następujące dane:

BILANS

P.O.P.H. „MODA”, spółka z o.o. w Bydgoszczy na 1.12.2007 roku

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

AKTYWA PASYWA

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Środki trwałe 240.000 Fundusz udziałowy 180.000

Materiały 28.100

Fundusz rezerwowy 144.600

Należ. od odbior. X 1.500

Papiery w.przezn. do

obrotu (obligacje) 10.000

Rachunek bieżący 43.000

Kasa 2.000

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Suma bilansowa 324.6OO 324.600

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Środki trwałe są częściowo umorzone. Umorzenie wynosi 24.000. Są to maszyny produkcyjne.

Materiały ewidencjonuje się wg cen ewidencyjnych.

W grudniu 2007 roku miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1) Zgodnie z umową dzierżawy otrzymano fakturę za czynsz z góry za 12 m-cy (styczeń - grudzień 2008 rok) za wynajem pomieszczeń produkcyjnych od Spółdzielni Mieszkaniowej w Bydgoszczy, ul. Powstańców Wkp. 53. NIP: 554-043-28-31. DEKRETACJA

Faktura VAT Nr 54 z 5.12.2004; czynsz wg umowy 24.000,- 301/ 640/490

+ 22 % VAT 5.280,- 221/

-----------------

R a z e m 29.280,- /202

2) WB + PP - zapłata faktury z p.1 29.280,- 202/131

3) 11.12. Wypłacono z kasy Dyrektorowi - Janowi Kowalskiemu zaliczkę na

delegację. Dowód: Delegacja służbowa 500,- 234/101

Samochód osobowy, FORD-FIESTA, BDZ 6432

4) 12.12. Jan Kowalski (dyrektor) przedstawił rozliczenie delegacji

a) koszty przejazdu 240,- 406// 550/490

b) zwrot nie wykorzystanej zaliczki 260,- 101/

Razem 500,- /234

Dowód: rozliczona delegacja służbowa, podpisana przez z-cę dyrektora

5) Otrzymano fakturę VAT Nr 5/2004 z 3.12. z Hurtowni Włókienniczej w Łodzi, Piotrkowska 44, NIP:638-221-04-23 200 mb tkaniny po 25,- zł. 5.000,-

- koszty transportu 200,-

------------

R a z e m 5.500,- 301/

+ 22% VAT 1.210,- 221/

----------

Razem wartość brutto 6.710,- /202

Przez przeoczenie zaksięgowano błędną fakturę wg danych z faktury.

Sposób zapłaty - kompensata.

6a) 4.12.- PZ do faktury - 200 mb x 24,50 4.900,- 310/301

b) Koszty transportu są kosztami zakupu 200,- 402/301 640/490

c) Odchylenia od cen ewidencyjnych 100,- 341/301

d) Po zaksięgowaniu zauważono błąd w fakturze, wystawiono notę

korygującą i wysłano do dostawcy. Dostawca z punktu 8 przysłał

fakturę korygującą. Faktura - KOREKTA Nr 1/2004 z 10.12.2004

(wymaga osobistego potwierdzenia odbioru)

- korekta wartości przedmiotu dostawy - 300,- 301/

- korekta naliczonego VAT - 66,- 221/

-------------

R a z e m - 366,- /202

7) Otrzymano fakturę Nr 80/2004 z 7.12. ze Spółdzielni „HAFT”, NIP; 554-624-21-20.

ul. Morska 6, 85-722 Bydgoszcz - za wykonanie haftu na tkaninie ubraniowej

cena netto usługi 2.800,- 301/ 520/490

22% VAT 616,- 221/

--------------

Razem wartość brutto 3.416,- /202

Usługę przyjęto jako wykonaną prawidłowo (adnotacja kierownika

wydziału na fakturze Spółdzielni „HAFT”).

8) Faktura Nr 52/2004 z dnia 11.12. - Otrzymano z Zakładów Przemysłu Włókienniczego w Łodzi, ul. Widzewska 10 - NIP: 638-243-20-51

fakturę VAT : 200 mb tkanina haftow. po 50 zł. Razem cena zakupu 10.000,-

- opakowanie bezzwrotne jednorazowego użytku (koszt zakupu) 300,- -------------

Razem cena nabycia 10.300,- 301/

+ 22% VAT naliczony 2.266,- 221/

-------------

O g ó ł e m 12.566,- /202

9) Pz do faktury z 11.12 - 200 mb x cena ewidencyjna 55,- 11.000,- 310/301

Opakowanie spisano w koszty zakupu 300,- 401/ 301 640/490

Odchylenia 1.000,- 301/341

10) Otrzymano z Zakładów Przemysłu Metalowego „MECHANIK” , sp. z o.o.,

ul. Skłodowskiej 38/14, 85-094 Bydgoszcz , NIP; 554-028-33-21 fakturę z 15.12.

za zamki błyskawiczne

Zamki błyskawiczne szt. 800 po 5,- zł. 4.000,-

koszty ubezpieczenie w transporcie (koszty zakupu) 250,- 402/301 640/490

Razem cena nabycia 4.250,- 301/

+ 22% VAT 935,- 221/

----------

Ogółem 5.185,- /202

10 a) Pz z 16.12. 800 szt po 5,- zł. 4.000,- 310/301

11) Na podstawie dowodu Wz dostawcy wystawiono 17.12. Pz na tkaninę z Hurtowni Włókienniczej w Łodzi, ul. Piotrkowska 44, którą wyceniono wg cen ewidencyjnych

200 mb tkaniny po 30,- zł. 6.000,- 310/301

Faktury do końca roku obrotowego nie otrzymano.

12) Otrzymano fakturę Nr 43/2004 z 17.12. z PKS Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 20 za przewóz osób - pracowników produkcyjnych:

a) usługa transportowa - wartość netto 300,- 301/ 402/301 520/490

b) 22% VAT 66,- 221/

----------

R a z e m wartość brutto 366,- /202

Na fakturze kierownik wydziału potwierdził prawidłowe wykonanie usługi transportowej dla

wydziału produkcyjnego.

13) 28.12.- Lista płac: płace brutto (10 pracowników) 30.000,- /490

Rozdzielnik płac (PK) zawiera następujące dane:

66,67%- płace bezpośrednie (płace szwaczek) 20.000,- 501/

13,33%- płace pośrednie (płaca kierownika wydziału produkcyjnego,

sekretarki wydziałowej i sprzątaczki) 4.000,- 520/

20,00%- płace prac. zatrudnionych w administracji (dyrektor, księgowa,

sprzątaczka, sekretarka) 6.000,- 550/

-------------

100,00% R a z e m 30.000,- 404/231

13.1. FUS: Emerytalne 9,76% + Rentowe 1,50 + Chorobowe 2,45 =

Składka płacona przez pracownika 231/223-51

13.2. Zaliczka na podatek od dochodów osobistych: 30.000 - = - (K.U.P. gdy nie dojeżdża) = x 19% = - (kwota wolna od podatku) =

231/

/222

    1. Lista płac - wypłata wynagrodzeń - przelew na konta osobiste (WB)

13.4.. Składka ub. zdrowotnego - płacona od podatku (30.000 - ) x 7,75 % =

płaci pracownik w roku (30.000 - ) x 1,25 % =

-------------

Razem x 9,00 = /223-52

13.5. PK - naliczenie ZUS płaconego przez Spółkę „MODA”, 12,34 %, z czego:

ub. emerytalne 9,76

ub. rentowe 1,50

ub. wypadkowe 1,08

a) 30.000 x 12,34 % =

rozdzielnik - PK: 66,67 % narzut na płace bezpośrednie 501/

13,33 % narzut na płace wydziałowe 520/

20,00 % narzut na płace zarządu 550/

------------

razem 405/223-51 /490

13.6. Fundusz Pracy (na zasiłki dla bezrobotnych) 2,45 %

Fundusz Świadczeń Gwarantowanych 0,15 %

--------------

Razem b+c 2,60% x 30.000 = 780,00 405/223-53 /490

rozdzielnik PK: 66,67% narzut na płace bezpośrednie 520,03 501/

13,33% narzut na płace wydziałowe 103,97 520/

20% narzut na płace zarządu 156,00 550/ -------------

razem 780,00

14) 31.12: Na podstawie dowodów Rw sporządzono rozdzielnik (PK) zużycia materiałów za grudzień 2004:

a) materiały bezpośrednie wydane na wydział produkcji podstawowej 20.000,- 501/

b) materiały pomocnicze (pośrednio-produkcyjne) 3.000,- 520/

c) materiały na cele zarządu 2.000,- 550/

Razem 25.000,- 401/ 310 /490 15) PK - 31.12.: PK - rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów:

16) PK- 31.12.: PK - rozliczenie kosztów zakupu:

17) Faktura VAT z 17.12. ze Spółdzielni Pracy „METALOWIEC”, ul. Morska 4,

85-722 Bydgoszcz, NIP: 554-041-33-60

za przeprowadzenie naprawy środka trwałego

Wartość netto usługi 500,- 301/ 402/301 520/490

WAT 22% 110,- 221/

---------------

Razem wartość brutto 610,- /202

Sporządzono protokół odbioru - do zaksięgowania w koszty wydziałowe, ponieważ maszyna służy do produkcji różnych wyrobów.

18) Otrzymano fakturę VAT Nr 489/2004 z 21.12. - z ZE w Bydgoszczy, ul. Warmińskiego

NIP: 554-041-33-60 za energię elektryczną:

Wartość netto 1.780,- 301/ 401/301 520/490

VAT 22% 391,60 221/

----------

Razem wartość brutto 2.171,60 /202

Wobec braku oddzielnych liczników całość zaksięgowano w koszty wydziałowe.

19) 31.12: WB + PP przelew zobowiązania za energię 2.171,60 202/131

20) Otrzymano rachunek Nr 286/2004 z 25.12. TP SA Bydgoszcz , ul. Jagiellońska,

NIP: 554-054-40-20 - za rozmowy telefoniczne z telefonu zainstalowanego w zarządzie

wartość netto 400,- 301/ 402/301 550/490

VAT 22% 88,- 221/

-------

R a z e m wartość brutto 488,- /202

21) 31.12. - WB + PP przelano należność TP SA 488,- 202/131

22) 31.12. PK - amortyzacji za XII./2004

Wszystkie środki trwałe są wykorzystywane przez wydziały produkcji podstawowej. Roczna stawka amortyzacji wynosi 10% . Zakład posiada plan amortyzacji zgodnie z Art. 32 ustawy. 2.200,- 408/071 520/490

23) 15.12. Pw - przyjęto do magazynu wyrobów gotowych

7000 sztuk bluzek damskich po TKW 10 zł za sztukę 70.000,- 601/580

24) 18.12. a) Wz - dla Hurtowni Odzieżowej w Poznaniu, ul. Piękna 6, NIP: 671-223-30-24

4000 szt bluzek damskich po TKW 10 zł za sztukę 40.000,- 701/601

b) F-ra sprzedaży VAT Nr 1/2004

4000 szt bluzek damskich w cenie sprzedaży 18 zł za szt 72.000,- /700

VAT należny 22% 15.840,- /221 -----------

Razem wartość brutto 87.840,- 201/

25) Otrzymano fakturę Nr 100/2004 z 20.12. PKS Poznań, ul. Widok 3, NIP: 554-041-33-60

za transport bluzek damskich

Wartość usługi (koszty sprzedaży) 330,- 301/ 402/301 527/490

VAT 22% 72,60 221/ --------------

Razem wartość brutto 402,60 /202

Wykonanie usługi potwierdził na fakturze kier. Działu Sprzedaży.

26) 28.12.:WB + PP Wpływ należności z p. 27 na rachunek bankowy 80.000,- 131/201

27) 29.12. a) Wz - dla Hurtowni Włókienniczej w Łodzi, ul. Piotrkowska 44.

2000 szt bluzek damskich po TKW 10 zł za sztukę 20.000,- 701/601

b) F-ra sprzedaży VAT Nr 2/2004

2000 szt bluzek damskich w cenie sprzedaży 18 zł za szt 36.000,- /700

VAT 22% 7.920,- /221

-----------

Razem wartość brutto 43.920,- 201/

28) 31.12. PK- Kompensata należności i zobowiązania Hurtowni Włókienniczej w Łodzi, ul. Piotrkowska 44: należność 43.920,-

zobowiązanie 6.344 (6.710—366) -------------

Kompensata na kwotę 6.344 202/201

29) 31.12.: WB Wpływ pozostałej należności z p. 30 na rachunek bankowy 37.576 131/201

30) 31.12.: WB - Bank dopisał odsetki od lokaty 2.000,- 131/750

31) 31.12 Sprzedano obligacje:

a) - WB - wpływ na rachunek bankowy 15.000,- 131/750

b) - PK- wartość ewidencyjna obligacji 10.000,- 751/139

32) Hurtownia w Poznaniu jest w upadłości

i nie zapłaci pozostałej części należności 7.840,- 761/201

Dowód: PK

33) Inwentaryzacja na 31.12. wykazała niedobór w magazynie materiałowym

Arkusz spisu z natury + zestawienie różnic. Cena ewid. materiału 2.000,- 244/310

34) W toku postępowania wyjaśniającego stwierdzono,

że wina leży po stronie zakładu 2.000,- 761/244

35) Odbiorca X spłacił całość należności wekslem; umowa wekslowa 1.800,- 140/201

36) WB - Otrzymano 30 % przedpłaty na dostawę wyrobów od

Hurtowni Włókienniczej w Łodzi, ul. Piotrkowska 4 10.000,- 131/201

37) Wystawiono fakturę VAT (wyliczyć) 10.000 : 1,22 = 8.196,72 /842

22% VAT = 1.803,28 /221

Razem brutto 10.000,00 201/

38) WB - zapłacono prenumeratę czasopism za cały 2005 rok 1.200,- 409/131 640/490

39) PK - Wyksięgowanie niedoboru środka trwałego spowodowane kradzieżą (Nie było ubezpieczenia)

40) KW zapłata grzywny za brak porządku przed hurtownią 200,- 761/101

41) 31.12. Nota - naliczone (niezapłacone) dla odbiorcy odsetki z tytułu

nieterminowej zapłaty należności 1.000,- 201/750

42) 31.12. Nota - naliczone przez dostawcę odsetki (brak zapłaty) 2.000,- 751/202

43) PK -Przeniesienie kosztów wydziałowych poniesionych w bieżącym okresie.....................................................................501/520.

44) PK- Rozliczenie i przeksięgowanie rzeczywistych kosztów produkcji, zakładając, że 40 bluzek jest na produkcji jako roboty w toku (zaawansowanie wykonania 50%)……………………………………………………580/501

45) PK - Ustalenie i przeksięgowanie odchyleń planowanego TKW od rzeczywistego TKW

………………………………………….580/621

46) PK - Rozliczenie i przeksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych produktów na koszt własny sprzedaży (701) oraz na stan wyrobów gotowych - pod datą 31.12.2004 rok .............................701/621 (z minusem) Odchylenia dot. kosztu własnego sprzedaży

Dokonać rocznego zamknięcia kont księgowych, przy założeniu, że sporządzany jest Rachunek Zysków i Strat (Rachunek Wyników) wariant porównawczy.

490/701…………………………..

490/550………………………….

490/527………………………….

700/860…………………………..

490/860………………………….

860/401…………………………..

860/402………………………….

860/403………………………….

860/404………………………….

860/405…………………………

860/406………………………..

860/409………………………….

760./860…………………………

860/761…………………………

750/860………………………..

860/751………………………….

47) PK - Wyliczenie i przeksięgowanie zmiany stanu produktów……………..490/860

48) Deklaracja stwierdzająca naliczenie podatku dochodowego ……………870/222

49) WB - zaciągnięto kredyt w banku (wpływ na rachunek bankowy) 20.000,- 131/134

50) Przeksięgowanie podatku dochodowego (PK)……………………860/870

Polecenie:

1) Zaksięgować operacje na kontach księgowych

  1. Sporządzić zestawienie obrotów i sald ( w domu w EXCEL) = Bilans próbny

  2. Dokonać zamknięcia kont księgowych

  3. Sporządzić Rachunek Zysków i strat, wariant porównawczy

  4. Sporządzić RZiS, wariant kalkulacyjny

  5. Sporządzić bilans końcowy

Zadanie opracowała: dr Emilia Fladrowska

WARUNKI SPRAWNEGO WDROŻENIA INFORMATYCZNEGO SYSTEMU RACHUNKOWOŚCI W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM ( w świetle doświadczeń)

(Artykuł dr E. Fladrowskiej napisany do Zeszytów Teoretycznych Rachunkowości z 2004 r. oraz do Czasopisma Rachunkowość)

1. WSTĘP

Sprawne wdrożenie systemu komputerowego rachunkowości, ukierunkowanego na podejmowanie optymalnych decyzji i skuteczność systemu zarządzania przedsiębiorstwem, przy jednoczesnym zapewnieniu sporządzania sprawozdawczości wymaganej ustawą o rachunkowości oraz przepisami prawa podatkowego jest procesem niezwykle skomplikowanym. Problematyka ta jest przedmiotem rozważań szeregu publikacji z tego zakresu (1,2,3,4,5,6,7).

Autorka zamierza przekazać ważniejsze doświadczenia, wynikające z kilkudziesięciu osobiście prowadzonych wdrożeń komputerowych systemów rachunkowości (finansowej i zarządczej), koncentrując się głównie na doświadczeniach z dwóch ostatnich wdrożeń, zakończonych sukcesem, prowadzonych w dwu dużych, bydgoskich firmach komunalnych, w których była zatrudniona, na okres 10 miesięcy, w charakterze koordynatora wdrażania systemu IV generacji klasy ERP (systemu bazy danych - środowisko PROGRESS).

W pierwszej firmie komunalnej omawiany system został wdrożony od 1.01.2000, jako Projekt Celowy KBN NR 8 T 11C 011 97 C/3287, natomiast w drugiej od 1.01.2002, przy możliwościach korzystania z doświadczeń wdrożeniowych firmy poprzedniej.

DLACZEGO POLSKI PRODUKT - SYSTEM IV GENERACJI

Z BAZĄ DANYCH PROGRESS ?

W wyniku dogłębnej analizy przedwdrożeniowej, wykonanej pod przewodnictwem Kierownika Katedry Informatyki w Zarządzaniu Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, prof. dra hab. inż. Ludosława Drelichowskiego zdecydowano, że szkieletowym rozwiązaniem zintegrowanego systemu informatycznego będzie POLSKI PRODUKT - system IV generacji, z bazą danych PROGRESS, ponieważ uzyskał bardzo pozytywną ocenę podczas wdrażania Projektu Celowego KBN NR 8 T 11C 011 97 C/3287. Za wyjątkiem serwera, nie wymaga ponoszenia nakładów na wymianę sprzętu, a ponadto jest znacząco konkurencyjny cenowo, w stosunku do produktów zachodnich, zarówno w zakresie opłat licencyjnych, jak i kosztów wdrażania.

W przypadku drugiej firmy komunalnej, z uwagi na bardziej skomplikowany system rachunkowości, analiza wskazała na konieczność zapewnienia pełnego udziału wdrożeniowego samego autora systemu, ponieważ autor tego systemu, udzielając pomocy wdrożeniowej poprzedniej firmie komunalnej, został rozpoznany jako bardzo rzetelna, kompetentna, perfekcyjnie profesjonalna firma informatyczna.

Opisywany produkt, systemem IV generacji klasy ERP, wdrożony jest kompleksowo w około 200 przedsiębiorstwach w Polsce, co wyklucza zasadnicze wady oprogramowania.

Jak nadmieniono, znaczącymi argumentami przemawiającymi za wdrożeniem polskiego systemu z bazą danych PROGRESS była jego konkurencyjność cenowa oraz możliwość wykorzystania zainstalowanego, częściowo przestarzałego, sprzętu (około 120 terminali końcowych); nakłady na sprzęt sprowadzono do absolutnie niezbędnych rozmiarów (głównie wymiana centralnego serwera).

CZYM JEST OPISYWANY SYSTEM INFORMATYCZNY ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM ?

Jest to aplikacja napisana w języku programowania IV generacji PROGRESS. Stworzona w Polsce na początku lat 90-tych (i rozwijana do dzisiaj), służąca do ewidencji i analizy wszelkich zdarzeń gospodarczych zachodzących podczas normalnej działalności przedsiębiorstwa. Stanowi ona zintegrowany system obsługujący bazę danych PROGRESS. Architektura bazy danych zalicza ją do baz standardu SQL (podobnie jak bazy ORACLE), który jest znormalizowanym językiem zapytań (dostępu do danych).

JAKIE SĄ KORZYŚCI Z UŻYTKOWANIA BAZY DANYCH STANDARDU SQL?

-Nieograniczony dostęp do wszelkich aplikacji kompatybilnych ze standardem SQL.

Opisywany system jest zbiorem narzędzi ewidencji danych ekonomicznych i ich analizy w zakresie oprogramowanych zestawień, raportów stanowiących integralną część aplikacji. W ogromnej różnorodności zasad ewidencji i analizy danych polskich przedsiębiorstw (poza sprawozdawczością obowiązkową), nawet najlepszy system informatyczny nie może sprostać wszystkim wymaganiom stawianym przez zarząd, czy szczeble kierownicze niższego rzędu. W takich sytuacjach przedsiębiorstwa-użytkownicy mogą (a często są zmuszone przez rzeczywistość) zamówić u dostawcy oprogramowania komplet dedykowanych raportów zwiększających poziom satysfakcji z użytkowanego systemu. Taka sytuacja może spowodować całkowite uzależnienie użytkownika od dostawcy oprogramowania, a co za tym idzie - wzrost kosztów użytkowania narzędzia (wdrożonego oprogramowania aplikacyjnego).

Posiadając bazę danych w standardzie SQL można tego uniknąć. Prostym przykładem może być odpowiednio skonfigurowany arkusz kalkulacyjny MS EXCEL. Za pomocą sterowników ODBC i prostych zapytań w standardzie SQL można (wykorzystując zwykłą wiedzę służb informatycznych) zdefiniować odpowiednie pobranie danych, i dowolną ich analizę, stosując wszelkie dobrodziejstwa MS EXCEL. Posiadając wewnętrzną sieć typu INTRANET można skonfigurować strony WEB tak, aby osoby zainteresowane (np. zarząd) widziały odpowiednio przetworzone i odpowiednio zaprezentowane dane. Ta możliwość nie wymaga znajomości funkcjonalności systemu informatycznego od użytkownika systemu (odbiorcy informacji). Tą samą drogą można podłączyć zreplikowaną (skopiowaną dla celów bezpieczeństwa) bazę danych pod INTERNETOWĄ stronę WEB dla wybranej grupy użytkowników. Idąc dalej tym tokiem rozumowania, stajemy przed możliwością uzyskiwania zwrotnej informacji SMS przekazywanej do telefonu komórkowego, np. o stanie magazynowym wybranego materiału, produktu, towaru (umowa z PROVIDEREM internetowym). Kolejnym przykładem może być użytkowanie narzędzia jakim jest RAPORT BUILDER, oferowany przez PROGRESS POLSKA (i wielu dystrybutorów). Jest to kolejny analizator, który umożliwia całą gamę analiz wykorzystując dobrodziejstwa środowiska WINDOWS. Aplikacje umożliwiające dostęp do bazy danych standardu SQL są oferowane przez szereg firm informatycznych działających na terenie Polski. Dzięki nim przedsiębiorstwa-użytkownicy mogą ponieść jednorazowy niewielki koszt na zakup oprogramowania i niewielki ciągły koszt utrzymania służb informatycznych, nieustająco rozszerzających możliwości analizowania danych.

Wnioski:

Biorąc pod uwagę fakt istnienia mnogości analizatorów danych, zupełnie niezależnych od dostawcy systemu informatycznego, można dostrzec kolejny etap ewolucji tychże systemów. Stają się one wielkimi nowoczesnymi bazami danych, głównie z funkcjonalnością aplikacji do ewidencji informacji. Strona analiz systemowych przestała nadążać za możliwościami specjalizowanych analizatorów rozwijających wyobraźnię użytkowników. Dlatego należy oczekiwać, że nawet najlepszy i najdroższy system informatyczny jako zamknięta całość nie zaspokoi 100% wszystkich potrzeb użytkowników. Standard bazy danych SQL daje alternatywę i nieograniczone możliwości, w przeciwieństwie do systemów obsługujące tzw. dedykowane bazy danych (wymyślone przez producentów oprogramowania), niekompatybilne z niczym. W takim przypadku przedsiębiorstwo-użytkownik uzależnia się całkowicie od dostawcy systemu informatycznego, a wzrost „apetytu” na analizę danych ściśle będzie się wiązał ze wzrostem nakładów na użytkowanie oprogramowania. Koszt takiego działania jest w dłuższym okresie całkowicie nieprzewidywalny, a na pewno niemały.

2. METODA ZAWARCIA UMOWY NA INSTALACJĘ SYSTEMU, ZDEFINIOWANIE OPROGRAMOWANIA ORAZ USŁUGI WDROŻENIOWE

2.1. SFORMUŁOWANIE PROBLEMU

Jak podano na wstępie, wdrażanie systemu komputerowego, ukierunkowanego na sprawne podejmowanie optymalnych decyzji i skuteczność systemu zarządzania przedsiębiorstwem jest procesem niezwykle skomplikowanym. Dlatego jednym z węzłowych problemów komputeryzacji systemu zarządzania przedsiębiorstwem, który winien bazować na sprawnym systemie rachunkowości, jest faza wstępna, tj. prawidłowe zawarcie umowy z dostawcą sprzętu komputerowego, oprogramowania i usług wdrożeniowych.

Celowe jest kompleksowe podejście do zagadnienia, tzn. zawarcie umowy na zakup sprzętu komputerowego, oprogramowania i usług wdrożeniowych u jednego dostawcy (w jednej firmie informatycznej), by uniknąć uciążliwej koordynacji, która wiąże się zwykle z przerzucaniem winy pomiędzy firmami uczestniczącymi w procesie komputeryzacji, a rozjemcą musi być przedsiębiorstwo, w którym komputeryzuje się system zarządzania i które z oczywistych względów nie jest merytorycznie przygotowane do pełnienia takiej roli.

W przypadku przedsiębiorstwa komunalnego, w którym system wdrożono

od 1.01.2002 roku, dostawę sprzętu komputerowego oraz UNIX realizowała firma z Bydgoszczy - ze względu na konkurencyjność oferty, długoletnią współpracę oraz miejscowe położenie. Natomiast instalację PROGRESS i oprogramowania systemu oraz prace wdrożeniowe realizował autor systemu (firma spoza Bydgoszczy). Z tego względu pojawiły się przejściowe problemy, wynikające z wadliwej instalacji UNIX, powodującej spowolnienie pracy serwera (komputera z centralną bazą danych). Zaistniała więc konieczność zaangażowania niezależnego eksperta, który dokonał zdiagnozowania problemu, ustalenia firmy winnej oraz reinstalacji UNIX; koszty reinstalacji pokryła firma z Bydgoszczy, która wadliwie zainstalowała UNIX.

Poprawne zawarcie umowy na dostawę sprzętu komputerowego, oprogramowania i usługi wdrożeniowe w znacznym stopniu wpływa na skuteczne wdrażanie systemu informatycznego rachunkowości, a w przypadku wadliwego wdrożenia na wygranie sprawy w Sądzie, dlatego temu zagadnieniu poświęcono znaczną część niniejszego opracowania.

2.2. ANALIZA PRZEDWDROŻENIOWA

Jak wspomniano wyżej, zawarcie umowy dotyczącej wdrożenia informatycznego systemu rachunkowości w zarządzaniu przedsiębiorstwem wraz z dostawą oraz instalacją odpowiedniego sprzętu komputerowego i oprogramowania było poprzedzone wnikliwą analizą przedwdrożeniową.

W wyniku wykonania analizy przedwdrożeniowej opracowano niżej wymienione harmonogramy i kosztorysy wdrażania:

2.2.1. HARMONOGRAM I KOSZTORYS WDRAŻANIA POSZCZEGÓLNYCH MODUŁÓW, składających się na system bazy danych:

Założono rozpoczęcie eksploatacji wszystkich wymienionych wyżej modułów od początku roku obrotowego, tj 1.01.2002, ponieważ takiego podejścia wymaga system bazy danych, ukierunkowany na wdrażanie rachunkowości finansowej, rachunkowości zarządczej i controllingu, z narzędziami budżetowania (wprowadzenie ewidencji kosztów na szczegółowe centra kosztów i zlecenia oraz ewidencji kosztów stałych i kosztów zmiennych).

W praktyce jednak trudno jest realizować jednocześnie tak szeroki front prac wdrożeniowych. Dlatego niektóre moduły wdrażano z wyprzedzeniem, w trakcie roku poprzedzającego rok obrotowy; były to moduły: ST, WP i KD.

W przypadku modułu ST i WP jest tak znikoma liczba dowodów obrotowych, że można było dublować eksploatację starego i nowego systemu nawet przez kilka miesięcy, eliminując z dniem 31.12. 2001 system dotychczasowy.

KADRY nie są systemem księgowym, lecz stanowią bazę dla modułów księgowych i dlatego nie wymagają reżimowego wdrażania od początku roku obrotowego; musiały być jednak bardzo perfekcyjnie wdrożone jako zasilenie modułu PŁACE, KASA, F-K.

W przedstawionym układzie, nastąpiło „rozładowanie spiętrzenia” w kompleksowym wdrożeniu systemu, a ponadto pracownicy zdobyli niezbędne doświadczenie w pracy komputerowej nowego systemu informatycznego.

2.2.2. HARMONOGRAM I KOSZTORYS PRZYGOTOWANIA ORGANIZACYJNEGO

PRZEDSIĘBIORSTWA DO WDROŻENIA SYSTEMU BAZY DANYCH

Wdrożenie nowego systemu informatycznego rachunkowości (systemu bazy danych) winno zapewnić przedsiębiorstwu nową jakość informacji, przy zmniejszeniu pracochłonności obsługi ewidencyjno-księgowej, zwiększając jednocześnie niezawodność i skuteczność zasilania systemu zarządzania, dzięki skomputeryzowaniu elementów rachunkowości zarządczej, controllingu wraz z narzędziami budżetowania .

Dla osiągnięcia założonego wyżej celu, niezbędne było odpowiednie przygotowanie organizacyjne, które będzie opisane w punkcie 3 niniejszego opracowania.

2.2.3. HARMONOGRAM I KOSZTORYS INSTALACJI SPRZĘTU oraz OPROGRAMOWANIA SIECIOWEGO, NARZĘDZIOWEGO i APLIKACYJNEGO

2.2.4. HARMONOGRAM I KOSZTORYS POŁOŻENIA SIECI WAN (za pośrednictwem POLPAK), ŁĄCZĄCEJ POSZCZEGÓLNE OBIEKTY PRZEDSIĘBIORSTWA

2.2.5. POŁĄCZENIE Z BANKAMI (automatyczne przelewy wynagrodzeń na konta) - ESOBIG oraz z ZUS (PŁATNIK)

      1. ZAKŁADANIE ZBIORÓW DANYCH: RĘCZNIE (koszt zakładania), AUTOMATYCZNIE (koszt napisania interfejsu programowego)

Wnikliwa analiza przedwdrożeniowa, wykonywana w okresie półrocznym, była podstawą do zawarcia umowy na kompleksowe świadczenie usług informatycznych.

    1. MERYTORYCZNE ASPEKTY UMOWY WARUNKUJĄCE SKUTECZNE WDROŻENIE SYSTEMU INFORMATYCZNEGO RACHUNKOWOŚCI

Jak wynika z doświadczeń, umowy na świadczenie kompleksowych usług informatycznych (dostawa sprzętu, oprogramowania, wdrożenie systemu informatycznego) są napisane „językiem informatycznym” - nie zrozumiałym dla przeciętnego użytkownika (pracowników przedsiębiorstw). Zatem zadbano, by wstępny paragraf umowy wyjaśniał, w sposób zrozumiały dla przeciętnego użytkownika (i w razie sporu w sposób zrozumiały dla Sądu), definicje zawartych pojęć.

Szczególnie zwrócono uwagę na pojęcie „WDROŻENIE OPROGRAMOWANIA”, ponieważ w tej fazie kumulują się główne problemy, w wyniku których, w skrajnych przypadkach (a jest ich około 50 %), zakupione oprogramowanie „trafia na półkę” (jest nie wdrożone) lub sprawa trafia do Sądu.

Często się zdarza, że firmy informatyczne przerywają realizację umowy, z przyczyn - ich zdaniem- leżących po stronie użytkownika, ponieważ „zarobiły” już znaczące kwoty na sprzedaży sprzętu i oprogramowania. Dzieje się tak szczególnie wówczas gdy usługi wdrożeniowe są wycenione zbyt nisko w stosunku do ceny sprzętu i oprogramowania.

Poniżej wyspecyfikowano, w ujęciu modułowym, co w przypadku omawianego przedsiębiorstwa uznano za wdrożenie systemu, tzn. jakie wydruki (lub informacje na ekranie monitora) są dowodem wdrożenia opisywanego systemu bazy danych.

2.3.1. Moduł Finansowo - Księgowy (F-K) wraz z Rejestrem Faktur VAT (RF)

Za wdrożenie modułu F-K, potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki na 31.01.2002, z zaksięgowanym kompletem dowodów stycznia, przy BO 1.01.2002:

W zakresie Rejestru Faktur VAT (RF):

Za wdrożenie Rejestru Faktur VAT, potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki na 31.01.2002, z zaksięgowanym kompletem dowodów stycznia, przy BO 1.01.2002:

2.3.2. Kasa (KA)

Za wdrożenie modułu KASA, potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki na 10.01.2002, z zaksięgowanym kompletem dowodów, przy BO 1.01.2002:

2.3.3. Gospodarka Materiałowa (GM)

Za wdrożenie modułu GM, potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki na 31.01.2002, z zaksięgowanym kompletem dowodów stycznia, przy BO 1.01.2002:

2.3.4. Środki Trwałe (ST) i Wyposażenie (WP)

Za wdrożenie modułu Środki Trwałe (ST) i Wyposażenie (WP), potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki na 30.09.2001, z zaksięgowanym kompletem dowodów września, przy BO 1.09.2001:

2.3.5. Kadry (KD)

Za wdrożenie modułu KADRY, potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki wg stanu 1.09.2001 r.:

- wydruki niezbędnych danych osobowych

2.3.6. Płace (PL)

Za wdrożenie modułu PŁACE, potwierdzone obustronnie podpisanym protokółem odbioru, będącym podstawą wystawienia faktury, strony uznały niżej wymienione wydruki na 31.01.2002 dla wszystkich pracowników przedsiębiorstwa:

- Automatyczne przelewy wynagrodzeń na konta bankowe (integracja z ESOBIG)

W umowie podano nazwiska osób odpowiedzialnych za wdrożenie poszczególnych modułów systemu, zarówno ze strony zleceniodawcy jak i zleceniobiorcy, kierując się zasadą, że wdrożenia nie dokonuje zleceniobiorca lecz konkretne osoby z jego firmy, które powinny ponosić imienną, umowną odpowiedzialność.

W umowie ustalono terminy oraz pracochłonność (liczbę r/godz.) wdrożenia każdego modułu i sumarycznie całego systemu bazy danych, a także stawkę za jedną r/godz.

Nie dopuszczalne jest zawarcie umowy bez zalimitowania liczby r/godz. na wdrożenie każdego modułu, ponieważ automatycznie, jak wykazuje doświadczenie wielu firm, zleceniobiorca zainteresowany jest w wydłużaniu czasu wdrożenia, żądając zapłaty za liczbę rzeczywiście zużytych r/godz. u zleceniodawcy (często nie efektywnie „przesiedzianych”).

Dyrektor reprezentujący Zleceniobiorcę przedstawił referencje, z których wynikało, że włączone do wdrażania osoby są bardzo rzetelnymi profesjonalistami,

z bardzo dużym doświadczeniem, ponieważ legitymują się wdrożeniami przydzielonych modułów systemu w około 20 firmach.

Dokładnie sprawdzono wiarygodność przedstawionych referencji.

W umowie uwzględniono także kwestię przenoszenia zbiorów z dotychczasowego systemu do systemu nowo wdrażanego. Jedynie wyposażenie wprowadzano ręcznie. Pozostałe zbiory przenoszono automatycznie, tzw. interfejsami programowymi.

3. PRZYGOTOWANIE ORGANIZACYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA DO WDRAŻANIA PREZENTOWANEGO SYSTEMU BAZY DANYCH

Po jednomiesięcznej, nieoficjalnej współpracy z koordynatorem, w toku której przygotowywano umowę, od 1.06.2001 zatrudniono, w trybie umowy o dzieło, koordynatora wdrażania prezentowanego systemu bazy danych.

W dniu 4.06.2001 roku zawarto umowę na:

Po zawarciu w/w umowy, poleceniem służbowym Prezesa Zarządu, zobowiązano odpowiednie służby do wykonania prac przygotowawczo-organizacyjnych, zapewniających sprawne wdrożenie komputerowego systemu bazy danych.

Powołano KOMITET STERUJĄCY wdrażaniem systemu, pod przewodnictwem Wiceprezesa Zarządu Zleceniodawcy - Z-cy Dyr. ds. Ekonomicznych- Głównego Księgowego.

Wiceprzewodniczącym Komitetu Sterującego był Dyrektor Centrum Kompetencyjnego Zleceniobiorcy.

Posiedzenia Komitetu Sterującego odbywały się w Bydgoszczy, w siedzibie Zleceniodawcy, średnio 1 raz w miesiącu.

Poniżej zostaną przedstawione szczególnie znaczące prace przygotowawczo-organizacyjne.

3.1. Dział Organizacji i Administracji opracował cyfrową symbolikę komórek organizacyjnych.

Dział Ekonomiczny, na tej podstawie, ustalił 5-cyfrowe centra kosztów i centra przychodów. Symbolika ta jest członem kont księgowych kosztów i przychodów, służąc ewidencji kosztów i przychodów dla celów budżetowania.

W omawianym przedsiębiorstwie, centra kosztów są bardziej szczegółowe niż symbolika komórek organizacyjnych, ponieważ kierownicy służb - jednostek budżetowania - życzyli sobie bardziej szczegółowej ewidencji swoich kosztów, dla celów wewnętrznej analizy.

3.2. Dział ds. Pracowniczych opracował 5-cyfrową symbolikę pracowników, stanowiącą jednocześnie analityczny człon konta księgowego w zespole 2 (konta rozrachunkowe) oraz osoby odpowiedzialne za środki trwałe (w module ST) i za wyposażenie (w module WP).

    1. Dział Inwestycji, wspólnie z kierownikami odpowiednich służb, opracował skodyfikowaną numerację pojazdów (3 cyfry) oraz ich grup (4 cyfry) - celem jej zastosowania w module ST oraz w module F-K (symbol zlecenia - bieżąca eksploatacja).

    1. Zespół zadaniowy, pod kierownictwem Z-cy Gł. Księgowego, opracował symbolikę zleceń, metodykę budowy oraz sposobu otwierania i zamykania zleceń.

    1. Uporządkowania indeksu materiałowego dokonał zespół zadaniowy pod przewodnictwem Z-cy Kierownika Stacji Obsług,

    1. W oparciu o powyższe symboliki, Z-ca Gł. Księgowego, opracowała ZAKŁADOWY PLAN KONT (ZPK), służący nie tylko sporządzaniu sprawozdań z zakresu rachunkowości finansowej lecz zasilający także rachunkowość zarządczą i docelowo controlling z narzędziami budżetowania.

ZPK JEST FUNDAMENTEM BAZY DANYCH RACHUNKOWOŚCI, ZASILAJĄCEJ SYSTEM ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM.

Maksymalna długość konta księgowego wynosi 28 cyfr wraz z 3-ema separatorami (kreskami poziomymi); w omawianym systemie maksymalna długość konta wraz z separatorami wynosi 34.

Mając na względzie sprawność ewidencji i analizy kosztów, zespół 4 - koszty wg rodzaju, włączono do zespołu 5 - koszty wg typów działalności i ich rozliczenie, eliminując konto 490.

W zespole 5 - KOSZTY WG TYPÓW DZIAŁALNOŚCI I ICH ROZLICZENIE -

budowa konta jest następująca:

XXX konto syntetyczne zespołu 5 (np. 501, 502, 530 itd.)

XXXXX centrum kosztów

X koszty bezpośrednie (1), pośrednie (2),

X Koszty stałe (1), zmienne (2)

XXXXX koszty wg rodzaju

XXXXXXXXXX zlecenie

W członie kosztów wg rodzaju, trzy pierwsze cyfry oznaczają konto syntetyczne wg ustawy o rachunkowości, np. 401, 402 itd., a dalsze dwie cyfry stwarzają możliwość szczegółowej rozbudowy kosztów rodzajowych (99 możliwości uszczegółowienia kosztów rodzajowych).

Symbol zlecenia eksploatacyjnego (rodzaj czynności 01) jest zbudowany następująco:

01 - eksploatacja

XXXX - grupa taborowa pojazdów

XXX - unikatowy numer pojazdu (numer boczny)

0 - ostatni człon (wyrównujący symbol zlecenia do 10 cyfr)

  1. WDROŻENIE SYSTEMU

Wdrożenie systemu, z bazą danych PROGRESS, poprzedzone było jednomiesięczną, próbną eksploatacją, która obejmowała zaksięgowanie kompletu dowodów księgowych z listopada 2001, na bazie BO 1.11.2001.

W zakresie obrotu materiałowego, do próbnej eksploatacji wytypowano jeden magazyn, oddalony od centralnego serwera o kilka kilometrów, chcąc jednocześnie sprawdzić funkcjonowanie połączeń międzyobiektowych (sieć WAN-POLPAK).

Próbna eksploatacja stanowiła, zwłaszcza dla pracowników KSIĘGOWOŚCI, podwójne obciążenie, wymagała szczególnej ofiarności i zaangażowania.

Pełne, rzeczywiste wdrożenie systemu bazy danych nastąpiło wg Bilansu Otwarcia (BO) 1.01.2002. Oznacza to, że z dniem 31.12.2001 zaniechano w pełni eksploatacji „starego” systemu informatycznego.

Wg BO 1.01.2002 eksploatuje się kompleksowo, w pełnej integracji, następujące moduły systemu:

  1. Finansowo-Księgowy (F-K)

  2. Kasa (KA)

  3. Rejestr Faktur (RF)

  4. Gospodarka Materiałowa (GM)

  5. Kadry (KD)

  6. Płace (PL)

  7. Środki Trwałe (ST)

  8. Wyposażenie (WP)

  9. Rozliczenie kosztów (YK)

  10. Administrator

„Najsłabszym” modułem prezentowanego systemu, wymagającym zasadniczej modernizacji, okazał się moduł KADRY. Moduł ten został usprawniony z dużym udziałem koncepcyjnym i dzięki nieustępliwości oraz rygorystycznym wymogom Kierownika Działu Spraw Osobowych (w znacznej części, w ramach umowy serwisowej, tzn. nieodpłatnie).

Na uwagę zasługują nowoczesne rozwiązania w obrocie materiałowym - w module Gospodarka Materiałowa (GM). Z uwagi na znaczne rozczłonkowanie terytorialne przedsiębiorstwa, wdrożono zdalne (sieciowe) wystawianie i realizowanie wielopozycjowych dowodów rozchodowych, tzw. dyspozycji.

W zakresie rozchodu paliwa funkcjonują dwa systemy:

W przedstawionym układzie, moduł GM codziennie ewidencjonuje zużycie paliwa przez poszczególne pojazdy i grupy taborowe, bez konieczności wystawiania i wprowadzania do komputera tradycyjnych dowodów Rw (Rp).

Taki system znacznie minimalizuje pracochłonność wprowadzania dużego masywu informacji (około 300 Rp na codzienne zużycie paliwa, przez wszystkie autobusy i tabor gospodarczy) oraz jednocześnie zapobiega napływowi błędów do systemu bazy danych.

Dowody EXCEL, dotyczące rozchodu paliwa, są automatycznie, codziennie importowane przez moduł GM.

Do modułu GM „zalogowanych” jest około 60 użytkowników współpracujących z tym modułem w czasie rzeczywistym.

Wycena dowodów obrotu materiałowego odbywa się wg metody FIFO (pierwsze weszło pierwsze wyszło).

Należy nadmienić, że opisywany system dysponuje wszystkimi metodami wyceny, przewidzianymi w ustawie o rachunkowości.

W zakresie rejestracji robocizny na zlecenia, wg centrum kosztów, eksploatuje się zakładowy system, napisany w CLIPPER przez pracownika Działu Informatyki omawianego przedsiębiorstwa. System ten ewidencjonuje czas pracy na około 30 stanowiskach i specjalnym interfejsem programowym przesyła, co miesiąc, dane do centralnej bazy danych.

Dzięki temu rozwiązaniu znacznie zaoszczędzono na zakupie i wdrożeniu specjalnego modułu RCP (Rejestracja Czasu Pracy) oraz na zakupie licencji dla około 15 stanowisk.

Ciekawie zdefiniowano, we wdrożonym systemie F-K, księgowanie ROZLICZEŃ MIĘDZYOKRESOWYCH CZYNNYCH.

W związku z „wmontowaniem” kont zespołu 4 w zespół 5, rozliczenia te księgowane są jako koszty, a ponadto księgowane są jeszcze jako wydatki, z użyciem konta 490 - w celu automatycznego sporządzania, zgodnie z ustawą o rachunkowości i wymogami GUS, Rachunku Zysków i Strat (F-01) - wariant porównawczy.

Z wdrożonego, od 1.01. 2002 roku systemu bazy danych, korzysta 127 użytkowników na 60 stanowiskach, przy zakupie 25 licencji.

Administrator systemu (pracownik Działu Informatyki) „wyrzuca” z systemu użytkowników, którzy się „zalogowali”, a z niego nie korzystają (blokujących dostęp).

Doświadczenia wskazują na konieczność „dokupienia” dodatkowych licencji.

Schemat wdrożonego systemu bazy danych przedstawia załączony rysunek.

Gospodarzami poszczególnych modułów systemu są wyznaczone służby KSIĘGOWOŚCI oraz Dział ds. Osobowych w zakresie modułu KADRY.

Zarządzeniem wewnętrznym Prezesa Zarządu, ustanowiono gospodarzy poszczególnych słowników systemu, które są aktualizowane centralnie i służą wszystkim służbom przedsiębiorstwa (wszystkim modułom systemu); w szczególności są to następujące słowniki:

- centra kosztów i przychodów

„Parowanie” faktur zakupu z dowodami Pz oraz faktur z zapłatami odbywa się automatycznie, w systemie; w tym względzie kierownik KSIĘGOWOŚCI ustalił „wyróżnik” wg którego następuje „parowanie” w/w dowodów.

Szkolenie użytkowników, poprzedzające fazę rzeczywistej eksploatacji, było prowadzone w formie:

W toku szkolenia użytkowników wyłowiono tzw. „prymusów”, którzy - w razie potrzeby - ponawiali szkolenie we własnych komórkach organizacyjnych, aż do skutku.

Ze względów taktycznych, koordynator wdrażania nie proponował zakończenia szkolenia egzaminem wewnątrzzakładowym, choć w innych firmach była to najskuteczniejsza metoda wymuszenia perfekcyjnego opanowania eksploatacji systemu.

  1. KOSZTY WDROŻENIA SYSTEMU

Jednorazowe koszty wdrożenia prezentowanego systemu bazy danych, w ujęciu procentowym, kształtowały się, w stosunku do pełnych, rocznych kosztów eksploatacyjnych informatyki, następująco:

  1. EFEKTY WDROŻENIA SYSTEMU

W podejściu uogólnionym, można sprecyzować następujące efekty wdrożenia opisywanego systemu bazy danych:

  1. Ewidencja kosztów dla 70 centrów kosztów, skonstruowanych blokowo w symbolice 5-cyfrowej, umożliwiając sumowanie kosztów od szczegółowych centrów kosztów aż do poszczególnych pionów zarządzania. Dotychczas było to niemożliwe, ponieważ tzw. MPK było 2-cyfrowe. Dotychczasowy system zawierał tylko 15 Miejsc Powstawania Kosztów (MPK).

  1. Możliwość ewidencji kosztów na szczegółowe zlecenia - jednostki taborowe (na każdy numer boczny pojazdu). W dotychczasowym systemie ewidencjonowano koszty tylko na grupy taborowe.

  1. Bardziej szczegółowa ewidencja kosztów rodzajowych.

  1. Możliwość analizy kosztów stałych i zmiennych wg centrum kosztów - w celu racjonalizacji kosztów stałych (doprowadzenia kosztów stałych do niezbędnych rozmiarów dla zwiększenia produktywności majątku).

W dotychczasowym systemie brak było tej informacji.

  1. Możliwość samodzielnego definiowania, przez użytkowników, w module Finansowo-Księgowym (F-K), różnorodnych analiz finansowych, bez angażowania programistów.

  1. Wymuszenie przez centralną bazę danych i sieć UNIX połączenia międzyobiektowego (sieć WAN-POLPAK).

  1. Zagwarantowanie bezpieczeństwa przetwarzania w czasie rzeczywistym i niezawodnego gromadzenia informacji w centralnej bazie danych; nie było ani jednego przypadku „zniknięcia” zbiorów, co w dotychczasowych systemach miało miejsce.

  1. Uniezależnienie się od zewnętrznych producentów oprogramowania w zakresie definiowania wyjść systemu. Dodatkowe układy tabelaryczne nie wymagają angażowania zleceniobiorcy; mogą je wykonać poszczególni użytkownicy we własnym zakresie lub przy pomocy pracowników zakładowego Działu Informatyki, którzy w tym celu odbyli przeszkolenie w Firmie PROGRESS w Warszawie.

  1. Stworzenie informacyjnych podstaw dla skutecznego wdrożenia rachunkowości zarządczej i controllingu, z narzędziami budżetowania wraz z efektywnym systemem motywacyjnym - w celu wyzwolenia rezerw złożonych i dalszej poprawy efektywności gospodarowania.

  1. Pełna integracja; każda wspólna informacja wprowadzana jest do bazy danych tylko jeden raz i służy wszystkim służbom przedsiębiorstwa.

  1. ZAKOŃCZENIE

Wdrożenie systemu bazy danych, w kompleksowym 10- modułowym, w pełni zintegrowanym zakresie, należy uznać jako bardzo duży sukces w unowocześnieniu informacyjnego systemu zarządzania Firmą.

Podstawą sukcesu było bardzo rozważne zawarcie umowy, modelowa organizacja wdrażania systemu, zdeterminowana poleceniami służbowymi Prezesa Zarządu Firmy oraz możliwość korzystania z doświadczeń poprzedniej Firmy Komunalnej, która wdrażała ten system wg BO 1.01.2000 r.

Podkreślenia wymaga niezwykle ofiarne zaangażowanie pracowników KSIĘGOWOŚCI w proces wdrożenia opisywanego systemu.

Zarząd Spółki traktował wdrożenie komputerowego systemu bazy danych jako kluczowe przedsięwzięcie, które musiało zakończyć się sukcesem, nie dopuszczając możliwości porażki.

Potwierdziły się sformułowania zawarte w literaturze przedmiotu, że sukces komputeryzacji systemu zarządzania w znacznej mierze zależy od determinacji i zaangażowania się w ten proces naczelnego kierownictwa firmy.

Podkreślenia wymaga także bardzo wysoki poziom rzetelności, kompetencji i profesjonalizmu specjalistów Zleceniobiorcy, włączonych w proces wdrażania systemu, w tym w szczególności Dyrektora, odpowiedzialnego za wdrożenie tego systemu w opisywanej, w tym opracowaniu, Firmie.

Następny etap - to skuteczne wykorzystanie zasobów informacyjnych bazy danych RACHUNKOWOŚCI w systemie zarządzania Firmą, z wykorzystaniem nowoczesnych technik rachunkowości zarządczej i controllingu, z narzędziami budżetowania oraz skutecznym systemem motywacyjnym.

EKONOMICZNY SŁOWNICZEK ANGIELSKO-POLSKI

Terminology

Terminologia

Administrative expense

Wydatki administracyjne

Amortization

Amortyzacja

Assets

Aktywa

Assets book value

Wartość księgowa aktywów

Assets coverage ratio

Wskaźnik pokrycia w środkach

Current assets

Aktywa bieżące

Fixed assets

Środki trwałe

Land, buildings,

Ziemia, budynki,

plant, machinery,

zakład, maszyny

tools, vehicles,

narzędzia, pojazdy,

furniture, etc.

meble, itd.

Intangible assets

Wartości niematerialne

Trademarks,

Znaki handlowe

Licencing agreement

Umowy licencyjne

Patents

Patenty

Net current assets

Aktywa bieżące netto

Present value of assets

Wartość bieżąca aktywów

Tangible assets

Środki/wartości/materialne

Total assets

Aktywa ogółem

Balance

Bilans

Balance of payment

Bilans płatności

Balance sheet

Bilans księgowy

Bank overdraft

Przekroczenie rachunku bankowego

Benefits

Korzyści

Bills of exchange

Rozliczenia handlu zagranicznego

Bonds

Obligacje

Break event point

Próg rentowności

Capital

Kapitał

Equity capital

Kapitał zakładowy

Employed capital

Kapitał zaangażowany

Fixed capital

Kapitał trwały

Working capital

Kapitał obrotowy

Net working capital

Kapitał obrotowy netto

Cash

Gotówka

Cash balance

Saldo gotówkowe

Cash flows

Przepływy pieniężne

Cash generation

Generacja gotówki

Cash outflows

Wydatki pieniężne

Cash surplus

Nadwyżka pieniężna

Cost

Koszt

Administrative costs

Koszty administracyjne

ministrative overhead costs

Ogólne koszty administracyjne

Cost analysis

Analiza kosztów

Distribution costs

Koszty dystrybucji

Direct costs

Koszty bezpośrednie

Factory costs

Koszty fabryczne

Factory overhead costs

Koszty ogólnozakładowe

Financial costs

Koszty finansowe

Fixed costs

Koszty stale

Indirect costs

Koszty pośrednie

Inventory costs

Koszty zapasów

Investment costs

Nakłady inwestycyjne

Manufacturing costs

Koszty wytwarzania

Marginal cost

Koszt krańcowy

Cost of goods manufactured

Koszt towarów wytworzonych

Cost of goods sold

Koszt towarów sprzedanych

Operating costs

Koszty operacyjne

Opportunity costs

Koszt „utraconej szansy”

Preproduction capital costs

Przedprodukcyjne nakłady kapitałowe

Produktion costs

Koszty produkcji

Sales costs

Koszt sprzedaży

Total production costs

Całkowite koszty produkcji

Variable costs

Koszty zmienne

Credit

Kredyt

Creditors

Wierzyciele

Long-term credit

Kredyt długoterminowy

Middle-term credit

Kredyt średnioterminowy

Short-term credit

Kredyt krótkoterminowy

Debenture

Obligacja, list zastawny

Debt

Dług

Debt capital

Środki z pożyczki

Debtors

Dłużnicy

Debt service

Obsługa zadłużenia

Deficit

Deficyt

Demand

Popyt

Demand analysis

Analiza popytu

Demand growth

Wzrost popytu

Elasticity of demand

Elastyczność popytu

Depreciation

Deprecjacja

Depreciation rate

Stawki odpisów deprecjacyjnych

Discount rate

Stopa dyskontowa

Dividends

Dywidendy

Earnings

Dochody, zarobki

Expenditures

Wydatki

Financial resources

Całkowite zasoby finansowe

Franchise

Franchise, koncesjonowanie

Incomes

Dochody, wpływy

Interest

Odsetki

Inventory

Zapasy

Inventory turnover

Wskaźnik rotacji zapasów

Investment

Inwestycja, zaangażowanie kapitału

Present value of investment

Zaktualizowana wartość inwestycji

Labor

Robocizna

Lease

Lease

Liabilities

Zobowiązania, pasywa

Current liabilities

Bieżące zobowiązania

Loan

Pożyczka

Loan capital

Kapitał pożyczony

Long-term loan

Pożyczka długoterminowa

Medium-term loan

Pożyczka średnioterminowa

Short-term loan

Pożyczka krótkoterminowa

Losses

Straty, pasywa

Manpower

Siła robocza

Direct manpower

Bezpośrednia siła robocza

Market

Rynek

Market analysis

Analiza rynku

Materials

Materiały

Direct materials

Materiały bezpośrednie

National economic evaluation

Przydatność dla gospodarki rynkowej

Net present value

Aktualna wartość netto

Net tangible assets

Wartość netto środków

Net worth

Wartość netto

Operational performance

Sprawność operacyjna

Payback method

Sposób spłaty

Plant

Zakład

Plant capacity

Zdolności produkcyjne

Price

Cena

Price index

Wskaźnik cen

Price variance

Zróżnicowanie cen

Probability analysis

Analiza prawdopodobieństwa

Profit

Zysk

Profit and loss account

Rachunek zysków i strat

Gross profit

Zysk brutto

Net profit

Zysk netto

Operating profit

Zysk operacyjny

Profitability index

Wskaźnik rentowności

Retained profit

Zysk zatrzymany, niepodzielony

Purchases

Zakupy

Rate

Stopa

Current rate

Stopa bieżąca

Financial risk rate

Stopa ryzyka finansowego

Profit rate

Stopa zyskowności

Rate of return

Stopa zwrotu

Internal rate of return

Wewnętrzna stopa zwrotu

Simple rate of return

Prosta stopa zwrotu

Current ratio

Współczynnik płynności

Long-term debt service coverage

Wskaźnik obsługi zadłużenia długo-terminowego

Quick ratio

Szybki współczynnik

Receivables

Należności

Return on capital employed

Dochody z kapitału

Return on investment

Dochody z inwestycji

Revenues

Dochody

Repayments

Raty

Sales

Sprzedaż, wartość produkcji, sprzedanej

Shares

Akcje

Sensitivity analysis

Analiza wrażliwości

Staff

Personel

Stock

Zapasy

Tax

Podatek

Corporate tax

Podatek od firmy

Za: Alicja A. Jaruga, Krajowe Komitety Standardów Rachunkowości [w:] Rachunkowość, Nr 3/2001.

Alicja Jaruga, Komitet Standardów Rachunkowości - aktualne prace i zamierzenia, „Rachunkowość”, 12/1988.

Jerzy Gierusz, Zmiany w ustawie o rachunkowości, OD i DK, sp. z o.o., Gdańsk 2001.

Rachunkowość zarządcza, Praca zbiorowa pod redakcą T. Kiziukiewicz, Wyd. EKSPERT Wocław, wrzesień 1996 r., wydanie II, str. 60

„W sensie uniwersalnym termin „sprawność” jest nazwą ogólną każdego z walorów praktycznych (Kotarbiński 1969, s.127); skuteczność, korzystność, ekonomiczność - te trzy różne „walory praktyczne” uważa za podstawowe postacie sprawności w sensie uniwersalnym J. Zieleniewski: Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1979, s. 232.

Autorka - koordynator opisywanego wdrażania systemu IV generacji, klasy ERP jest absolwentem UŁ - Wydział Ekonomiczny, doktorem nauk o organizacji i zarządzaniu - UW - Wydział Zarządzania (Przewodniczący Komisji ds. przeprowadzenia przewodu doktorskiego - prof. dr hab. Jan Matuszewicz). Przez 18 lat pełniła funkcję głównego informatyka w dużym bydgoskim przedsiębiorstwie. Aktualnie jest nauczycielem rachunkowości finansowej i zarządczej trzech wyższych uczelni. Ponadto jest okresowo angażowana jako koordynator wdrażania komputerowych systemów rachunkowości (przedostatni kontrakt 1.10.1999 do 31.05.2001, ostatni kontrakt od 1.06.2001 do 31.03. 2002).

Dla wyjaśnienia podaje się, że w pierwszej firmie komunalnej prace wdrożeniowe realizowane były przez dealera. Z uwagi na zaistnienie sytuacji krytycznej, powstała konieczność włączenia, w fazie końcowej, autora systemu.

Jak wynika z doświadczeń autora tego artykułu, o sukcesie wdrożenia, w pierwszym rzędzie, decyduje bezbłędność oprogramowania oraz profesjonalizm, doświadczenie i rzetelność specjalistów desygnowanych do wdrożenia przez firmę sprzedającą oprogramowanie (licencje), a to można stwierdzić poprzez przeprowadzenie osobistego sondażu w służbach księgowości kilku podobnych firm, w których taki system został wdrożony.

Autor tej części opracowania: mgr inż. Artur Adryjanek - specjalista definiujący i wdrażający następujące moduły opisywanego systemu: F-K, RF, KA, ST, WP, PL.

Jak wyżej.

Dodatkowym problemem komputeryzacji omawianej firmy było stosowanie wyłącznie sieci NOVELL, która z definicji, w zarządzaniu operacyjnym przedsiębiorstwem wieloobiektowym, rozczłonkowanym terytorialnie, jest siecią zawodną.

Obecnie, sieć NOVELL funkcjonuje jako sieć równoległa z siecią UNIX.

Opisywany, kompleksowy system bazy danych RACHUNKOWOŚCI eksploatowany jest w sieci UNIX.

Współistnienie sieci NOVELL i UNIX znacznie usprawnia gospodarkę informacją w przedsiębiorstwie - NOVELL jako platforma dla oprogramowania biurowego (MS WORD, MS EXCEL, poczta elektroniczna e-mail, i.t.p.), a UNIX jako najbezpieczniejsze na świecie środowisko dla ewidencji danych ekonomicznych.

Wymienione moduły systemu były definiowane i wdrażane przez 3. wysokiej klasy specjalistów delegowanych przez zleceniodawcę do Bydgoszczy.

Koordynatorem wdrażania systemu PRO/MIS, podobnie jak w poprzedniej firmie, była dr Emilia Fladrowska - autor niniejszego opracowania.

Głównym przedmiotem działania omawianej firmy jest transport.

Przedsiębiorstwo zamierza jeszcze dokupić i wdrożyć moduł KALKULACJE KOSZTÓW

W „starym” systemie maksymalna długość konta księgowego wynosiła 10 cyfr. Zlecenia były rozliczane poza systemem Finansowo - Księgowym.


Wyszukiwarka