współczesne zagrożenia zdrowotne


Temat:

Współczesne zagrożenia zdrowia- nikotynizm, alkoholizm, narkomania, nerwice, AIDS, wypadki i inne.

Świat w którym żyjemy nieustannie się zmienia a lista wyzwań cywilizacyjnych i społecznych jest coraz dłuższa. Świadomi jesteśmy, że na całym świecie wskutek stałego rozwoju cywilizacyjnego oraz postępującego uprzemysłowienia i urbanizacji gwałtownie wzrasta liczba czynników powodujących bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego spowodowane tzw. Chorobami cywilizacyjnymi.

Choroby cywilizacyjne i społeczne w równym stopniu dotyczą zarówno krajów Trzeciego Świata jak i krajów wysoko rozwiniętych, w których nasilają się zagrożenia zdrowia człowieka związane z degradacja środowiska. Promieniowanie jonizujące, zanieczyszczenie powietrza, wody i gleb powodują wzrost zachorowań na choroby nowotworowe. Nieracjonalne odżywienie się, stresujący tryb życia brak ruchu są przyczynami chorób układu krążenia.

W krajach Trzeciego Świata głównym zagrożeniem są choroby zakaźne. Ich powodem jest nie tylko głód i niedożywienie ale również brak higieny oraz słabo rozwinięta służba zdrowia. O ile w Japonii na 10 tysięcy mieszkańców przypada 135 łóżek szpitalnych, o tyle w Indiach wskaźnik ten wynosi zaledwie 7.

Do najgroźniejszych chorób należy dżuma, dziesiątkowała ludzkość nie tylko w czasach średniowiecza, bowiem obecnie powoduje co roku śmierć około 1500 osób w krajach Trzeciego Świata. W Latach dziewięćdziesiątych cholera była przyczyną śmierci 500 tysięcy osób w Peru oraz kilkudziesięciu tysięcy w Ruandzie. Najgroźniejsza jednak jest "dżuma XX wieku", czyli AIDS. Od początku lat osiemdziesiątych spowodowała śmierć około 22 milionów osób. Według prognoz w najbliższym czasie liczba zakażonych wirusem może wzrosnąć do 30-40 milionów. Pojawiają się wciąż nowe zagrożenia (np. wirus Ebola).

W krajach wysoko rozwiniętych nowym problemem zaburzenia zdrowia psychicznego, związane z postępem naukowo-technicznym oraz urbanizacją. Szybkie tempo życia, lęk przed utratą pracy są przyczyną silnych stresów i nerwic. Pojawiające się wciąż nowe wynalazki i udoskonalenia znanych już urządzeń wywołują nowe fobie, takie jak lęk przed podróżą lotniczą. Wśród mieszkańców dużych miast coraz powszechniejsza staje się fobia społeczna, czyli lęk przed spotkaniem się z innymi ludźmi. W XX wieku taki stan zagubienia i strach przed wszelkimi nowościami określono mianem szoku przyszłości. Stan ten nazwał i zdefiniował amerykański socjolog i publicysta Alvin Toffler w eseju Horizon i w Szoku Przyszłości.

Nikotynizm

Palenie tytoniu jest na świecie przyczyną prawie 4 milionów zgonów rocznie. Oznacza to, że z powodu tzw. chorób odtytoniowych umiera dziennie 11 tys. palaczy. W Polsce choroby te są przyczyną zgonu co drugiego palacza w wieku 35-69 lat! Każdy papieros skraca życie o 5,5 minuty, czyli przeciętny palacz dobrowolnie rezygnuje z 5 lat życia.Palenie stanowi największe, a możliwe do prewencji, śmiertelne zagrożenie dla zdrowia na świecie. Jest przyczyną większej liczby zgonów niż AIDS, alkoholizm, wypadki samochodowe, narkotyki, pożary, zabójstwa i samobójstwa razem wzięte. Palenie stanowi jeden z priorytetów w założeniach polityki zdrowotnej rządu polskiego (Ustawa o ochronie zdrowie przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z 9 listopada 1995r.).W dymie tytoniowym występuje pod postacią gazu lub cząsteczek ponad 4000 związków chemicznych. Badania empiryczne udowodniły, że ponad 40 czynników ma działanie rakotwórcze. Dym papierosowy inhalowany przez palacza wywiera szkodliwy wpływ na prawie wszystkie organy: podrażnia błonę śluzową jamy ustnej, przełyku i żołądka; ma właściwości alergizujące, zatruwa układ oddechowy, sercowo-naczyniowy, nerwowy, trzustkę, pęcherz moczowy, prowadzi do mutacji oraz rakotwórczych zmian komórkowych. Palenie ma negatywny wpływ na procesy życiowe m.in.: immunologiczne i hormonalne itp. Do najbardziej szkodliwych związków toksycznych należą: tlenek węgla, tlenki azotu, cyjanowodór.

Nikotyna - Związek uzależniający. Nikotyna pobudza ośrodkowy układ nerwowy, zwiększa liczbę uderzeń serca i podnosi ciśnienie krwi. W dużych dawkach jest bardzo trująca.

Substancje smoliste - Związki o brązowej barwie i kleistej konsystencji, związki smołowe są czynnikiem rakotwórczym, magazynowanym w płucach i układzie oddechowym a następnie stopniowo wchłanianym. Substancje smoliste to mieszanina wielu różnych związków chemicznych m.in. formaldehydu, arsenu, cyjanku i benzenu.

Cyjanowodór - Toksyczny gaz - był używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa.

Tlenek węgla - Wiąże się z hemoglobiną krwinek czerwonych znacznie szybciej niż tlen, zmniejszając poziom tlenu w krwiobiegu, co może być szczególnie niebezpieczne dla osób z przewlekłą chorobą płuc lub serca. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów.

Fenole - Niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów.

Toksyczność substancji zawartych w dymie tytoniowym może być wzmocniona przez ich synergiczne oddziaływanie na organizm w połączeniu z innymi substancjami obecnymi w środowisku. Na przykład: palenie papierosów i jednoczesne picie wysokoprocentowego alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania na raka krtani, natomiast palenie tytoniu w środowisku zanieczyszczonym pyłem azbestowym wielokrotnie zwielokrotnia ryzyko raka płuc.

Choroby odtytoniowe


Każdy wypalony papieros powoduje w organizmie niekorzystne zmiany. Niszczenie zdrowia jest więc stałym, codziennym procesem, a stan chorego pogarsza się z każdym kolejnym papierosem. Większość chorób ma swój początek w młodości. Rozpoczęcie palenia gwałtownie zwiększa ryzyko zachorowania palacza.

Dym tytoniowy prowadzi do powstania 14 lokalizacji nowotworów. Najsilniejszy związek z paleniem wykazują nowotwory złośliwe: płuc (80 - 90% nowotworów występuje u palaczy!), krtani, gardła, przełyku, jamy ustnej, miedniczek nerkowych, pęcherza moczowego i trzustki. Nieco słabszy związek obserwuje się w przypadku nowotworów żołądka, nosa, wargi, wątroby, miąższu nerki oraz białaczki.

Jaki jest związek palenia z nowotworami? Do niedawna opierano się na obserwacjach epidemiologicznych. W 1996 roku naukowcy z USA opisali molekularne podstawy tego związku. Bezpośrednią przyczyną nowotworów są zmiany w cząsteczce DNA komórki. Związki chemiczne z dymu tytoniowego mogą wywoływać uszkodzenia DNA, czyli błędy w kodzie genetycznym. Szczególną rolę odgrywa tu benzopiren - rakotwórcza substancja zawarta w dymie, która wywołuje uszkodzenie genu p53. Zadaniem tego genu jest powstrzymywanie podziału komórki z uszkodzonym DNA. Gdy zostanie uszkodzony - nie spełnia swojej funkcji i umożliwia rozwój raka. Zaprzestanie palenia pozwala uniknąć dalszych uszkodzeń i zmniejsza prawdopodobieństwo powstania raka.

Układ krążenia. Palenie zwiększa również ryzyko chorób układu krążenia: choroby wieńcowej serca, zespołu płucno - sercowego, degeneracji miąższu sercowego, nadciśnienia, miażdżycy, tętniaka aorty, chorób obwodowego układu naczyniowego, w tym naczyń mózgowych. Układ oddechowy palaczy jest narażony na wiele chorób, a wśród nich: przewlekłe zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, astma oskrzelowa, czy gruźlica płuc. Dym tytoniowy wpływa niekorzystnie na żołądek i dwunastnicę, przyczyniając się do powstawania wrzodów. Jest częstą przyczyną katarakty, osteoporozy i paradontozy. U mężczyzn palenie zaburzenia potencji, u kobiet natomiast zaburza płodność i przyspiesza nadejście menopauzy.

Palenie a ciąża. Palenie tytoniu przez matkę w czasie ciąży jest przyczyną wielu powikłań u dziecka, gdyż nie otrzymuje ono wystarczającej ilości tlenu, który jest potrzebny do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Dziecko jest zmuszone do biernego palenia - za pośrednictwem matki, płód narażony jest na działanie szkodliwych substancji zawartych w dymie. Noworodek o niższej masie urodzeniowej jest bardziej podatny na choroby wczesnodziecięce, w tym zespół nagłej śmierci noworodków. Istnieje także zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego, powikłań ciąży a nawet zgonu okołoporodowego. U dziecka nasilają się także niektóre choroby odtytoniowe (np. zapalenie płuc, astma oskrzelowa, czy zapalenie ucha środkowego). Również rozwój psychofizyczny takiego dziecka jest opóźniony.

Istnieje dwukrotnie większe prawdopodobieństwo, że dziecko kobiety palącej w okresie wczesnej ciąży przysparzać będzie w przyszłości więcej problemów wychowawczych niż dziecko kobiety niepalącej. Im więcej przyszła matka pali tym większe ryzyko wystąpienia tego typu problemów w przyszłości (ASH - Action on Smoking and Health, USA).

Tytoniowa twarz. Dym papierosowy ma również bardzo niekorzystny wpływ na urodę. Dermatolodzy mówią wręcz o "tytoniowej twarzy". Jest ona niedotleniona, z czasem cera staje się coraz bladsza i bardziej poszarzała. Dzieje się tak, gdyż zapalenie papierosa powoduje skurcz naczyń krwionośnych skóry utrzymujący się do 90 minut. W ten sposób przez naczynia krwionośne palacza przepływa aż do 1 mniej krwi. Zakłóca to produkcję kolagenu i włókien elastynowych - odpowiedzialnych za sprężystość skóry. Skóra staje się cieńsza i bardziej pomarszczona. Dodatkowo, zawarte w dymie substancje obniżają poziom estrogenów, wpływając na wysuszanie skóry - jest to powód powstawania przedwczesnych zmarszczek. Papierosy wywołują także chorobę "rosacea" - trwałe zaczerwienienie środkowej części twarzy, pękające naczyńka, oraz powstawanie krostek i ropnych nacieków.

Palenie: liczby i fakty:
Dane o polskich palaczach:

Następstwa zdrowotne:

Choroby odtytoniowe w liczbach:

Zyski z niepalenia:


Po 20 minutach - Tętno obniża się oraz ciśnienie tętnicze krwi powraca do normy.
Po 8 godzinach - Poziom tlenu we krwi wzrośnie, a tlenek węgla znika.
Po 24 godzinach - Ryzyko ostrego zawału mięśnia sercowego znacznie się zmniejsza.
Po 48 godzinach - Zmysły smaku i węchu zaczynają działać normalnie.
Po 2 - 12 tygodniach - Układ krążenia ulega wzmocnieniu, polepsza się kondycja fizyczna.
Po 1 - 9 miesiącach - Wydolność układu oddechowego poprawia się, ustępuje kaszel, duszności, zmęczenie.
Po roku - Ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego zmniejsza się o połowę.
Po 5 latach - Ryzyko zachorowania na raka płuca, jamy ustnej i krtani, przełyku zmniejsza się o połowę; obniża się ryzyko wystąpienia udaru mózgu.
Po 10 latach - Ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca będzie podobne, jak u osoby która nigdy nie paliła.
Po 15 latach - Ryzyko zachorowania na raka płuca będzie podobne, jak u osoby która nigdy nie paliły

Alkoholizm:

Długotrwałe spożywanie napojów alkoholowych w dużych ilościach prowadzi do wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Wśród nich ważne miejsce zajmują zaburzenia i choroby dotyczące układu pokarmowego. Alkohol może uszkodzić wątrobę, powodować ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, spowodować zapalenie błony śluzowej przełyku i żołądka, uszkadzać błonę śluzową jelit a ponadto zwiększać ryzyko raka gardła i przełyku oraz raka wątroby.

Wpływ na przełyk i żołądek


a) wymioty i ich następstwa

Duże dawki alkoholu często powodują wystąpienie gwałtownych nudności i wymiotów. U niektórych osób może to prowadzić do powstania uszkodzeń błony śluzowej w okolicy dojścia przełyku do żołądka. Powstają linijne pęknięcia, którym towarzyszy krwawienie. Może nawet dojść do poważnego krwotoku. W języku lekarskim stan ten nazywa się zespołem Mallory-Weissa. Najczęściej uszkodzenia szybko się goją (samoistnie lub przy użyciu leków) ale bywają sytuacje wymagające przetaczania krwi lub nawet interwencji chirurgicznej.

b) choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa


Choroba refluksowa polega na zwrotnym zwracaniu z żołądka do przełyku treści pokarmowej. W warunkach prawidłowych istnieje szereg mechanizmów zabezpieczających przed zwracaniem (refluksem). U chorych z chorobą refluksową mechanizmy te zawodzą. Do przełyku cofa się nie tylko połknięty pokarm ale również kwas solny i enzymy trawienne wytwarzane w żołądku. Przełyk nie jest odporny na ich działanie, stąd też refluks powoduje różne dolegliwości - przede wszystkim zgagę oraz stan zapalny przełyku. Alkohol może zaburzać pracę przełyku i żołądka zwiększając ryzyko wystąpienia objawów choroby refluksowej. Udowodniono, że nie wszystkie rodzaje alkoholu są w tym przypadku jednakowo szkodliwe. Najgorzej działają long-drinki zawierające mieszaninę alkoholu wysokoprocentowego z sokami z owoców cytrusowych (pomarańczowym lub grejpfrutowym) oraz alkoholu z sokiem pomidorowym (tzw. krwawa Mary).

c) zapalenie żołądka

Długotrwałe nadużywanie alkoholu może powodować powstanie przewlekłego zapalenia żołądka. Natomiast (wbrew powszechnemu przekonaniu) prawdopodobnie nie wpływa na powstanie choroby wrzodowej. Wypicie wysokoprocentowego napoju alkoholowego poprzez działanie znieczulające może nawet chwilowo łagodzić bóle wrzodowe. Najczęściej następnego dnia bóle wyraźnie nasilają się na skutek pobudzenia produkcji drażniącego kwasu żołądkowego.

Wpływ na jelito cienkie i grube


Wypicie dużych ilości alkoholu często powoduje wystąpienie cuchnącej biegunki. Jest ona spowodowana uszkodzeniem przez alkohol błony śluzowej jelita cienkiego. Dochodzi wtedy do zaburzenia trawienia pokarmu w jelicie oraz zwiększonego wydzielania wody do wnętrza jelita. Stan zapalny na ogół goi się samoistnie w ciągu 2 - 3 dni. W tym czasie ważne jest picie dużych ilości płynów aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.

Wpływ na trzustkę
Alkohol może spowodować zarówno ostre jak i przewlekłe zapalenie trzustki.

a) ostre zapalenie trzustki

Jest to choroba przejawiająca się silnymi bólami brzucha, często połączonymi z wymiotami i wieloma innymi towarzyszącymi objawami. Przyczyną choroby jest zwykle kamica żółciowa lub nadużycie alkoholu. Sugeruje się, że spożycie alkoholu może powodować nieprawidłowe skurcze dwunastnicy. Wówczas sok dwunastniczy może dostać się do przewodów trzustkowych i je uszkodzić. Aktywuje to liczne enzymy trawienne, które zaczynają niszczyć komórki trzustki, co jest istotą choroby. Ostre zapalenie trzustki jest ciężką chorobą, mogącą powodować wiele powikłań a nawet skończyć się śmiercią.

b) przewlekłe zapalenie trzustki

Przewlekłe nadużywanie alkoholu jest główną przyczyną choroby. U co najmniej 80% chorych przewlekłe zapalenie trzustki występuje na tle alkoholowym. Nie ustalono najmniejszej dawki alkoholu, która może spowodować chorobę. Wiadomo jednak, że ryzyko znacznie wzrasta wraz z większą ilością wypijanego alkoholu. Wydaje się natomiast, że rodzaj pitego alkoholu nie ma istotnego znaczenia. Przewlekłe zapalenie trzustki występuje zwykle po kilkunastu latach intensywnego picia. Znacznie częściej chorują mężczyźni, co jest związane z częstszym nadużywaniem przez nich alkoholu. Trzustkę można przyrównać do małej fabryki produkującej enzymy trawienne niezbędne do trawienia pokarmu. Podstawową przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki jest silne pobudzanie wydzielania białek enzymatycznych przez komórki trzustkowe powodowane pod wpływem alkoholu. Wytwarzany sok trzustkowy, będący roztworem różnych białek, staje się zbyt gęsty i zatyka przewody trzustkowe. W tych warunkach komórki trzustki obumierają a zastępuje je blizna czyli włókniejąca tkanka łączna. Przewlekłe zapalenie trzustki oprócz bólów brzucha charakteryzuje się niedoborem enzymów (w zaawansowanych przypadkach również hormonów) wytwarzanych przez trzustkę, co jest wynikiem włóknienia tego narządu. Objawia się to zaburzeniami trawienia pokarmów. Większość chorych wymaga doustnego stosowania tabletek zawierających enzymy trzustki, które zastępują zdrowy miąższ trzustki.
Okazuje się, że przewlekłe zapalenie trzustki występuje częściej u osób pijących, które równocześnie stosują dietę wysokobiałkową i wysokotłuszczową. Nie w pełni wiadomo dlaczego się tak dzieje. W każdym bądź razie picie z równoczesnym "zagryzaniem" jest dla trzustki bardziej szkodliwe. Nie oznacza to, że picie bez zagryzki jest zdrowsze. Prawdopodobnie w tych przypadkach częściej można zachorować na wątrobę.

c) rak trzustki


W przypadku tej choroby wpływ alkoholu nie jest pewny. Wydaje się jednak, że częściej występuje ona u chorych z przewlekłym zapaleniem trzustki a zatem u osób, z których większość nadużywa alkoholu.

Wpływ na wątrobę

Wątroba jest centralnym miejscem olbrzymiej ilości przemian metabolicznych. Alkohol może ją uszkadzać wpływając na czynność wątroby w różnoraki sposób. Prawie cała pula alkoholu wchłonięta z przewodu pokarmowego trafia do wątroby ulegając w niej przemianom metabolicznym. Szkodliwie działa zwłaszcza aldehyd octowy, który powstaje na skutek przemiany wypijanego etanolu czyli alkoholu etylowego. To właśnie aldehyd octowy jest główną trucizną dla wątroby. Może on powodować zaburzenia budowy błon komórek wątroby, dezorganizuje szereg reakcji biochemicznych mających miejsce w wątrobie, wywołuje zaburzenia w pracy układu odpornościowego i niekorzystnie wpływa na ukrwienie wątroby.Jednorazowe nadużycie alkoholu często jest przyczyną nieprawidłowych wyników badań analitycznych pozwalających ocenić pracę wątroby. Po takim epizodzie wątroba regeneruje się w ciągu kilku dni a wyniki badań ulegają normalizacji. Natomiast długotrwałe picie alkoholu może powodować powstanie uszkodzenia wątroby różnego stopnia. Kolejne postaci alkoholowej choroby wątroby nazywają się stłuszczeniem wątroby, alkoholowym zapaleniem wątroby oraz marskością.

a) Stłuszczenie wątroby jest przyczyną niespecyficznych dolegliwości, do których zalicza się dyskomfort w prawej okolicy podżebrowej, wzdęcia brzucha, przelewania oraz nietolerancję ciężkostrawnych pokarmów. Niektóre parametry biochemiczne mogą być nieprawidłowe.

b) Alkoholowe zapalenie wątroby charakteryzuje się większym stopniem uszkodzenia wątroby. Objawia się uczuciem osłabienia, utratą apetytu, bólami brzucha, czasem nudnościami lub wymiotami i chudnięciem.

c) Poalkoholowa marskość wątroby powstaje po wielu latach intensywnego picia. Prawidłowy miąższ wątroby zastępuje wtedy nieczynna tkanka łączna. Marskość jest związana z poważnym i nieodwracalnym uszkodzeniem wątroby i grozi poważnymi powikłaniami - między innymi krwotokiem z tzw. żylaków przełyku i zaburzeniami świadomości. Czas przeżycia chorych z marskością wynosi zaledwie kilka lat.

Okazuje się, że osoby przewlekle nadużywające alkoholu są częściej niż ludzie z populacji ogólnej dodatkowo obciążeni zakażeniem wirusami zapalenia wątroby. Współistnienie dwóch czynników uszkadzających wątrobę znacznie szybciej prowadzi do poważnych następstw zdrowotnych. Również u osób otyłych oraz z niedoboromi żywieniowymi zmiany postępują szybciej i wcześniej dochodzi do marskości wątroby. Picie nawet stosunkowo niedużej dawki alkoholu w ilości 25 g na dobę (co oznacza jedną butelkę piwa dziennie) zwiększa ryzyko wystąpienia marskości wątroby od 2 do 4 razy.

Kobiety są zwykle bardziej wrażliwe: ocenia się, że do powstania alkoholowego zapalenia wątroby u mężczyzn wystarcza wypijanie więcej niż 60 gramów czystego etanolu na dobę w ciągu 5 lat, natomiast u kobiet tylko 30 - 40 gramów. Co ciekawe, nie wszyscy alkoholicy mają uszkodzoną wątrobę. U 10% nie występują żadne zmiany w wątrobie, u 60% pojawia się stłuszczenie a u pozostałych 30% zapalenie lub marskość wątroby. Wydaje się, że stopień uszkodzenia wątroby przez alkohol zależy w dużej mierze od indywidualnych predyspozycji genetycznych.

Rokowanie w alkoholowym uszkodzeniu wątroby jest poważne. U osób nadal pijących zmiany w wątrobie stopniowo nasilają się, nieuchronnie prowadząc do marskości. Dlatego najważniejszym elementem leczenia jest zaprzestanie picia alkoholu pod wszelką postacią. Tylko całkowita i trwała abstynencja daje szansę na zahamowanie postępów choroby. Stosowanie nawet najlepszych leków przy kontynuowaniu picia nie daje pewności wyleczenia a nawet zatrzymania progresji zmian w wątrobie.

Nowotwory przewodu pokarmowego i wątroby


Nadużywanie alkoholu zwiększa ryzyko powstania wielu nowotworów złośliwych ukladu trawienia. Należą do nich rak jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka i jelita grubego. Badania eksperymentalne wskazują, że czynnikiem wywołującym zmiany nowotworowe może być alhehyd octowy powstający w wyniku przemian metabolicznych alkoholu. Ryzyko wystąpienia raka gardła i przełyku zwiększa się dodatkowo, jeżeli osoba pijąca alkohol równocześnie pali papierosy. Palacze papierosów pijący duże ilości alkoholu są narażeni na powstanie tych nowotworów nawet 50 razy częściej niż osoby z ogólnej populacji. Przewlekle nadużywanie alkoholu zwiększa również ryzyko powstania raka trzustki (poprzez przewlekłe zapalenie trzustki) oraz raka wątroby (porzez zapalenie i marskość wątroby).

Wnioski


Wyniki wieloletnich obserwacji oraz tysięcy badań przeprowadzonych na całym świecie wskazują, że najlepiej w ogóle nie pić alkoholu. On naprawdę szkodzi zdrowiu! Jeżeli pijesz alkohol, to staraj się nie przekraczać dawki 2 standardowych drinków dziennie (standardowy drink to 10 g czystego czyli 100% alkoholu) jeżeli jesteś mężczyzną i 1 standardowego drinka o ile jesteś kobietą.

Narkomania:

Narkomania, czyli uzależnienie od narkotyków (środków odurzających, substancji psychoaktywnych) to choroba, która zagraża coraz większej liczbie młodych Polaków. Jest postępująca, ciężka i śmiertelna - zbiera coraz większe żniwo... Jej istotą jest fizyczna i psychiczna zależność od różnego rodzaju środków zmieniających świadomość (amfetamina, marihuana, heroina, kokaina, morfina, LSD, itp.). Z problemem uzależnienia od narkotyków borykają się nie tylko osoby bezpośrednio nim dotknięte, ale także rodzina, partnerzy i przyjaciele, którzy przeżywają stany przygnębienia, lęku, stresu, rozczarowań i bezradności.
społecznego.
Chociaż zjawisko narkomanii znane jest od setek lat, mimo to, żadne dotychczasowe działania zmierzające do jego usunięcia lub chociażby ograniczenia jego negatywnych skutków nie przyniosły pożądanych efektów. Zjawisko to nadal zbiera obfite żniwo i obejmuje swym zasięgiem coraz młodsze pokolenie, bowiem granica wieku osób mających pierwszy kontakt z narkotyami ciągle się obniża


Definicja pojęcia narkomanii użyta w ustawie o zapobieganiu i przeciw działaniu temu zjawisku określa się jako „stałe lub okresowe przyjmowanie w celach niemedycznych środków odurzających lub psychotropowych albo środków zastępczych w wyniku czego może powstać lub powstała zależność” . Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stosuje dwa pojęcia: „nadużywanie leków” i „uzależnienie od leków” definiując lek jako każdą substancję, która wprowadzana do organizmu, może wpłynąć na zmianę jakichkolwiek jego funkcji. Nadużywanie leków polega na niemedycznym ich stosowaniu w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem, z intencją zmiany swojego stanu psychicznego. Uzależnienie od leków jest stanem psychicznej, a niekiedy także fizycznej reakcji zachodzącej między organizmem a lekiem.


Wyodrębnia się trzy rodzaje uzależnień:


a) uzależnienie psychiczne - jest to stan psychiczny powstały w wyniku przyjmowania środka uzależniającego, przejawiający się w różnym stopniu pragnieniem przyjmowania tych środków. Trwałość i nasilenie psychicznej zależności zależy od rodzaju środka narkotycznego, od osobowości, charakteru i struktury psychicznej użytkownika oraz od działających na niego wpływów mikro- i makrośrodowiskowych.


b) Zależność fizyczna lub fizjologiczna - polega na tym, że narkotyki w miarę ich zażywania, stają się chemicznym składnikiem wewnętrznych substancji organizmu i wskutek tego komórki i tkanki przyzwyczajają się do nich, narkotyk jest wówczas konieczny do zachowania równowagi biologicznej i chemicznej


c) uzależnienie społeczne - wiąże się z zażywaniem środków toksycznych w grupie ludzi; istotą tego zjawiska jest bardzo silne uzależnienie od grupy; często dla młodzieży wyobcowanej ze środowiska rodzinnego (działa tu więc silny motyw psychologiczno-społeczny: potrzeba afiliacji, której realizacja pociąga za sobą uzależnienie).


Niektóre przykłady środków odurzających:


Extazy - Ecstasy to środek psychoaktywny, stanowiący pochodną amfetaminy. Wszystkie pochodne amfetaminy - a jest ich wiele - produkuje się nielegalnie. Mają postać tabletek, proszków, kapsułek, nasączonej bibuły. Już po kilkunastu minutach od zażycia poprawiają samopoczucie, pobudzają, "rozjaśniają umysł", usuwają zmęczenie. Dają nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne.

Amfetamina - Chociaż przyjmowanie amfetaminy urosło do rangi problemu w wielu krajach, tak naprawdę mało jest badań i opracowań naukowych na temat tego narkotyku.
A to właśnie amfetamina, spośród wszystkich narkotyków, daje najcięższe powikłania zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Nawracające zespoły paranoidalne, które wywołuje, można leczyć wyłącznie w szpitalu psychiatrycznym. Nigdy nie wiadomo, która dawka wywoła chorobę psychiczną - może to zrobić zarówno pierwsza, jak i setna. Nigdy też nie wiadomo, w którym momencie konieczna będzie pomoc innych niż psychiatra specjalistów - kardiologów, gastrologów, neurologów, endokrynologów czy dermatologów.
Praktyka psychiatryczna pokazuje, że czasem jednorazowe przyjęcie małej (5O mg) dawki amfetaminy powoduje wystąpienie zespołu paranoidalnego z pełnym obrazem formalnych zaburzeń myślenia, z urojeniami ksobnymi, prześladowczymi, z interpretacjami, którym towarzyszą omamy słuchowe. Narasta również poczucie zagrożenia, a towarzyszący mu lęk często rodzi agresję. Amfetamina jest silnym środkiem pobudzającym, utrzymującym organizm w stanie ciągłego pobudzenia.


Konopie Indyjskie - Konopie indyjskie, jedną z najstarszych roślin narkotycznych, opisywano już w XVI wieku p.n.e. Pochodzą z Azji środkowej i w ciągu wieków rozprzestrzeniły się na całym świecie - mają ponad 350 nazw. Używano ich do osiągnięcia relaksu i uspokojenia, dla odurzenia się lub złagodzenia bólów, np. porodowych. Spośród wszystkich narkotyków konopie indyjskie budziły i budzą największe spory między ich przeciwnikami a obrońcami. Dyskusja na temat szkodliwości palenia marihuany toczy się do dnia dzisiejszego.

LSD - to płyn bez zapachu i smaku. Jako narkotyk rozprowadzane jest w postaci białego krystalicznego proszku, nierozpuszczalnego w wodzie, natomiast świetnie rozpuszczalnego na przykład w eterze, benzenie czy chloroformie. Małe tabletki zawierające 80-120 mikrogramów LSD lub małe cukierki stanowią towar najlepszy do dystrybucji. Ale LSD rozprowadza się również w formie nasączonych nim bibułowych znaczków (obrazek na znaczku - Budda, gwiazdka, krasnal, serduszko - oznacza dawkę) oraz w formie papierowych pasków lub płynu; wtedy jest trudniejszy do wykrycia. Ten narkotyk jest najsilniejszym środkiem halucynogennym. Daje "totalny odlot", który trwa czasem kilka godzin. Zaburzona jest wtedy ostrość widzenia. Nieprawidłowo ocenia się odległość (dziesiąte piętro to żadna wysokość). Ma się halucynacje wzrokowe i słuchowe - widzi się całe sceny, różne postacie, często w ruchu. Traci się poczucie czasu. Towarzyszy tym doznaniom albo duże podniecenie z euforią, albo wręcz przeciwnie - przygnębienie, płacz. Czasem występuje bardzo duża agresja, czasem autoagresja - do prób samobójczych włącznie.



Kwasy - jak większość narkotyków - bywają mieszane z innymi substancjami psychoaktywnymi.

Heroina - to półsyntetyczny produkt wprowadzony do medycyny pod koniec XIX wieku jako silny środek przeciwbólowy, przeciwkaszlowy i przeciwastmatyczny. Początkowo nie wiedziano, że szybko i głęboko uzależnia. Stosowano go nawet w leczeniu uzależnienia od morfiny! Heroinę otrzymuje się w procesach chemicznych z nieczyszczonej morfiny, a więc surowcem wyjściowym jest opium. Po heroinie ma się wysokie mniemanie o sobie.
Narkomani nazywają ten stan błogostanem, ekstazą. Niestety, żeby go powielić, trzeba zwiększać i dawki, i częstotliwość ich przyjmowania, bo tolerancja wzrasta bardzo szybko.

Brown sugar - heroina najmniej oczyszczona - zawiera 15-40% środka odurzającego i ma postać drobnożwirowatego lub granulowatego proszku w kolorze białawym, szarawym bądź różowo-brązowym. Dobrze oczyszczona jest białym proszkiem, czasem z odcieniem beżu - zawiera wtedy 60-95% środka odurzającego i kosztuje znacznie drożej. W sprzedaży detalicznej miesza się ją z talkiem, cukrem, sodą oczyszczoną, mąką itp. Intensywnie przyjemne uczucie to doznanie, które daje zadowolenie, a zarazem ulgę i wiarę we własne możliwości intelektualne - odczuwa się to na jawie - bez jakichkolwiek halucynacji lub wizji.

Narkomania w Polsce:

Wśród osób zgłaszających się do leczenia większość uzależniona jest od opiatów. Wydaje się, że środki z tej grupy decydują o obrazie narkomanii w Polsce. Od drugiej połowy lat dziewięćdziesiątych notuje się zmiany w strukturze wieku osób zgłaszających się do leczenia - rosną odsetki osób z młodszych kategorii wiekowych - 16-24 lata, zmniejsza się frakcja starszych, stały pozostaje udział najmłodszych, tj. do 15 roku życia i najstarszych, tj. po 45 roku życia.

Podobnie jak w latach ubiegłych w 2000 r. utrzymywało się silne zróżnicowanie terytorialne rozpowszechnienia narkomanii. Wskaźnik przyjętych do lecznictwa stacjonarnego na 100 tys. mieszkańców dla województwa o najwyższym rozpowszechnieniu (lubuskie) jest blisko 9 razy wyższy niż wskaźnik dla województwa o najniższym rozpowszechnieniu (małopolskie). Do województw najbardziej zagrożonych oprócz lubuskiego należą: dolnośląskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie i zachodniopomorskie. Oszacowania liczby narkomanów przeprowadzone różnymi metodami sugerują, że w Polsce jest obecnie 32000-60000 narkomanów, tj. osób używających regularnie narkotyków w sposób powodujący poważne problemy.

Ze zmianami w rodzaju dominującego środka korespondują zmiany w sposobie przyjmowania. Nowy wzór wydaje się pod tym względem mniej destrukcyjny. Od 1997 r. wyraźnie zmniejsza się popularność przyjmowania narkotyków w iniekcjach. Do 1999 r. inną pozytywną tendencją był spadek odsetka osób używających wspólnych igieł i strzykawek wśród osób przyjmujących narkotyki w zastrzykach.

Zmiany we wzorach używania narkotyków w kierunku wzorów mniej destruktywnych rodzą nadzieję na ograniczenie rozmiarów konsekwencji zdrowotnych. Ich potwierdzeniem jest stabilizacja trendu nowych zakażeń HIV i zgonów z przedawkowania.

Nerwice:

Nerwicami (lub: neurozami) określa się zespół zaburzeń psychicznych o rozmaitej symptomatyce. Zaburzenia nerwicowe stanowią zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, nieprawidłowości procesów psychicznych oraz patologicznych zachowań, które pojawiają się w tym samym czasie i są ze sobą powiązane.

Natręctwa i fobie dręczące pacjentów są przez nich uświadamiane, jest to jedna z cech różniących neurozę od psychozy. Szacuje się, że z nerwicami boryka się około 20-30% populacji, jednakże tylko nieliczne przypadki wymagają leczenia psychiatrycznego.

Przyczyny

Nerwice pojawiają się w związku z szerokim wachlarzem przyczyn, można tu wymienić m. in. problemy rodzinne, szkolne, zawodowe, środowiskowe. Wśród nich są np. zjawiska patologiczne w otoczeniu pacjenta, deficyt opieki rodzicielskiej, traumatyczne wydarzenia, czy urazy.

Zaburzenia powodowane są nierzadko przez nieuświadomione konflikty wewnętrzne jednostki - dysonans pomiędzy możliwościami danej osoby a jej dążeniami, jej zamierzeniami a oczekiwaniami ze strony społeczeństwa. Nerwica doskwiera często ludziom poddawanym presji z różnych stron i tym, którzy nie potrafią radzić sobie z sytuacjami tego rodzaju.

Reakcje nerwicowe spowodowane np. egzaminami, zaskakującymi sytuacjami, nieprzyjemnymi zdarzeniami, zazwyczaj szybko ustępują i nie wymagają poddawania się terapii. Zdarza się jednak, że neuroza przyjmuje postać przewlekłą i trudną do wyleczenia.

Objawy

Objawy towarzyszące nerwicom można podzielić na trzy grupy: zaburzenia somatyczne, nieprawidłowości w zakresie funkcji poznawczych, zaburzenia emocji.
Do pierwszej grupy zalicza się m. in. bóle głowy, żołądka, serca, kręgosłupa, kołatanie serca, zawroty głowy i drżenie kończyn. Mogą występować zaburzenia wzroku i słuchu, nadwrażliwość na bodźce, porażenia narządów ruchu, nadmierne pocenie się, czerwienienie. Notuje się tu również: zaburzenia równowagi, napady drgawkowe, nieprawidłowości w funkcjonowaniu organów wewnętrznych oraz zaburzenia seksualne (m. in. problemu z erekcją, niemożliwość osiągnięcia orgazmu)

Druga grupa obejmuje: problemy z koncentracją uwagi, natręctwa ruchowe, osłabienie pamięci, myślenie natrętne.

W trzeciej grupie znajdują się: lęki, apatia, stany podwyższonego napięcia, poirytowanie, emocjonalne rozchwianie, przygnębienie, zaburzenia snu, szybkie wyczerpywanie się, permanentne poczucie znużenia, brak motywacji, wybuchowość, itp.

Nerwice leczy się objawowo (tu przede wszystkim farmakologicznie) i przyczynowo, tj. usuwając przyczyny zaburzeń. Gdy powód symptomów nerwicowych pojawia się sporadycznie, pomocne są działania niespecyficzne. W przypadku, gdy objawy utrzymują się dłużej, warto poddać się psychoterapii.

Leczenie farmakologiczne obejmuje przyjmowanie środków uspakajających, zmniejszających napięcie, bądź antydepresyjnych. Farmaceutyki łagodzą objawy nerwicowe, są przydatne zwłaszcza w trudnych sytuacjach życiowych, stanowią również pomoc przy działaniach psychoterapeutycznych. Medykamenty te dość szybko przynoszą ulgę, ale długotrwałe ich zażywanie może prowadzić do uzależnienia.

Ulgę mogą przynieść także ziołowe specyfiki, funkcję kojącą nerwy wykazuje m. in. kozłek lekarski. Zioło to ma działanie uspokajające, podnosi koncentrację i sprawność umysłową. Polecane są też szyszki chmielu, które tłumią zaburzenia nerwowe stany zwiększonej drażliwości oraz ułatwiają zasypianie. Warto także sięgnąć po wyciąg z ziela męczennicy cielistej i liść melisy. Pierwsze z nich wykazuje działanie uspokajające i ułatwiające zasypianie, drugie zmniejsza dolegliwości żołądka i narządów trawiennych wywołane stresem, czy nerwicą

.Działania niespecyficzne polecane są, gdy pacjent boryka się z trudną, ale sporadycznie zdarzającą się sytuacją życiową. Wówczas reakcje nerwicowe mogą być łagodzone dzięki szczerej rozmowie z przyjacielem, spotkaniu się ze zrozumieniem i wparciem ze strony otoczenia, czy też zastosowaniu technik relaksujących i wyobrażeniowych zmniejszających napięcie.
„Najważniejsze to znaleźć ujście dla swoich uczuć. Jeśli mamy ochotę płakać, płaczmy, jeśli mamy ochotę krzyczeć, miejsce i krzyczmy. Zapiszmy się na zajęcia ruchowe, tańczmy, przytulajmy drzewa. Być może brzmi to śmiesznie, ale jeśli ma pomóc, zróbmy to. To tkwi w nas, w naszej głowie”, radzi doktor Marzanna Kierszka.

Największą skuteczność w leczeniu nerwicy wykazuje psychoterapia. Odpowiednio przeprowadzone umożliwia rozpoznanie przez pacjenta przyczyn zachowań nerwicowych i konstruowanie nowych form funkcjonowania. Działania psychoterapeutyczne mają na celu nauczenie uczestników nowych wzorców reagowania i pozbycia się zaburzeń percepcji. Świadomość przyczyn pojawienia się nerwic ma zmienić stosunek do własnych doświadczeń i umożliwić na nowo rozpoznanie swych mocnych i słabych stron.

Do podstawowych form psychoterapii zalicza się: psychoterapię indywidualną, grupową, rodzinną, oraz terapię kompleksową (obejmującą elementy wyżej wymienionych terapii).

W Polsce na różnego rodzaju nerwice choruje 20-25% obywateli, większość z nich nie szuka specjalistycznej pomocy, ale też duża część wykazuje samodzielność życiową. Wśród grup bardziej narażonych na zaburzenia nerwicowe znajdują się (według różnych kryteriów): kobiety, osoby rozwiedzione, wdowcy, mieszkańcy wielkich miast.

AIDS

Pandemia AIDS rozpoczęła się na przełomie lat 70-tych i 80-tych. Od początku pandemii wirusem HIV (ludzki wirus upośledzenia odporności) uległo zarażeniu ponad 17 milionów ludzi, z czego ponad milion dzieci. Zaledwie u czterech milionów wykształciła się choroba AIDS. Spośród zarażonych zmarło ponad 3 miliony ludzi.

Ponad 80% zarażonych wirusem HIV żyje w krajach Trzeciego Świata. Powyżej 90% nowo zarażonych wirusem HIV to heteroseksualiści. Prezerwatywa nie daje gwarancji uniknięcia zarażenia się wirusem HIV.

Z dotychczasowych obserwacji wynika, że u ok. 50% osób zakażonych wirusem HIV - choroba AIDS rozwija się dopiero po 10 latach od zakażenia. W Polsce w 1996 r. Nowe przypadki zakażenia wirusem HIV stwierdzono u 346 osób (w 1991 r. - u 559 osób, w 1992 r. - u 482 osób, w 1993 r. - u 385 osób, w 1994 r. - u 423 osób, w 1995 r. - 111).

Zespół nabytego upośledzenia odporności wywoływany jest przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV). Powodując zaburzenia odporności doprowadza do rozwoju zakażeń oportunistycznych (trudno poddających się leczeniu) i/lub procesów nowotworowych, a także do upośledzenia funkcji układu nerwowego. Źródłem zakażenia jest człowiek zakażony wirusem HIV. Może on być zdrowym nosicielem lub wykazywać objawy chorobowe. Wirus HIV występuje u osoby zakażonej we krwi, nasieniu, wydzielinie z pochwy, mleku kobiecym, ślinie, łzach.

Praktycznie zakażenie może nastąpić w wyniku kontaktu z zakażoną krwią, nasieniem, przez mleko kobiece, z matki na dziecko.Drogi szerzenia się epidemii - kontakty seksualne (homo- i hetero-), przetaczanie krwi, przeszczepy narządów i sztuczne zapłodnienie, używanie niesterylnych igieł i strzykawek.

Grupy wysokiego ryzyka: narkomani, homoseksualiści, prostytutki, i chorzy na choroby przenoszone drogą płciową, partnerki seksualne chorych na AIDS, chorzy na chemofilię, biseksualiści często zmieniający partnerów seksualnych. Pracownicy służby zdrowia i personel laboratoriów mający kontakt z materiałem zakażonym przy stosowaniu odpowiednich zasad bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowi grupy wysokiego ryzyka.

Nie ma możliwości zakażenia drogą przypadkowej styczności z osobą zakażoną, droga pokarmową, powietrzna, a także przeniesienia wirusa HIV przez owady kłująco-ssące (komary).

Inne zagrożenia:

DEWIACJE

Dewiacyjne formy zachowania nie są niczym innym, jak zachowaniami różniącymi się od istniejących norm społecznych lub naruszającymi je. Nietrudno jednak przekonać się, że odejście od norm społecznych i kulturowych nie stanowi jeszcze wystarczającego kryterium dewiacji, chociażby dlatego, że istnieją normy, których pomijanie, i to w różnych formach, nie jest uznawane za dewiację. Dlatego też chcąc zrozumieć dewiacyjne formy zachowania i postawy powinniśmy mieć na względzie to, że społeczeństwa - zależnie od ich uwarunkowań kulturowych - wybierają niektóre postawy czy zachowania które uznają za naruszenie norm i kwalifikują je jako dewiacyjne.

Dewiacja jest zatem z jednej strony specyficzną postawą, co więcej stylem życia, z drugiej zaś nosi w sobie ocenę społeczną, której osią jest kultura danego społeczeństwa, zaś podmiotem jest ocena dokonywana przez społeczeństwo, a właściwe wszystkie te czynniki, które składają się na jej uzewnętrznienie:

- homoseksualizm
- transwestytyzm
- transseksualizm
- sport ("syndrom adonisa") i doping

Organizacje sportowe niewątpliwie tworzą potencjalne warunki do zażywania niedozwolonych środków dopingujących. Przede wszystkim tworzą łatwiejszy do nich dostęp. Klimat panujący w klubach może niekiedy tworzyć wręcz przymus ich stosowania. Wyczynowi sportowcy są w większości przypadków wyizolowani z normalnego życia towarzyskiego i chronieni przed kontaktami seksualnymi. W miejscu pracy praktycznie nie istnieje kontrola antydopingowa. Istnieją też szerokie możliwości konspirowania w gronie klubowych kolegów. Czynnikiem sprzyjającym jest stres, napięcie i chęć podejmowania ryzyka, nie mówiąc o poczuciu zagrożenia przed utratą zdobytej pozycji (rezultatu - rekordu).

OTYŁOŚĆ I CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA

Nadwaga i otyłość


Otyłość jest chorobą ogólnoustrojową, w której występuje nadmiar tkanki tłuszczowej, nadwaga natomiast oznacza zwiększoną masę ciała w stosunku do przyjętych norm. Pojęcia te nie są jednoznaczne. Decydującą cechą otyłości jest nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej w stosunku do przyjętych norm.

Jak wynika z danych statystycznych opublikowanych w różnych krajach, prawie 1/3 populacji osób dorosłych wykazuje nadwagę lub otyłość (jako kryterium otyłości przyjęto 120% należnej masy ciała).

Rozwój otyłości stanowi ryzyko wcześniejszej śmierci, a także wielu chorób, np. cukrzycy typu II dorosłych, zaburzeń rozrodczych, miesiączkowania, chorób układu serca, nadciśnienia tętniczego, wylewu krwi do mózgu i choroby stawów. Otyłość często wiąże się z wcześniejszym występowaniem miażdżycy oraz chorób pęcherzyka żółciowego, a także zwiększeniem ryzyka zachorowania na raka.

W otyłości często występuje tzw. zespół Pickwika, na który składa się senność, niedostateczna wentylacja płuc, spowodowana wysokim ustawieniem przepony, niedokrwistość, objawy niedostatecznego utlenowania krwi, bóle dławicowe, kołatanie serca, nadmierne pocenie się, niekiedy obrzęki i skłonność do tworzenia się żylaków.

Do etiopatogenezy otyłości należą czynniki genetyczne, środowiskowe, psychiczne, neurogenne, hormonalne oraz zaburzenia termogenezy.

Obecnie przyjmuje się, że otyłości nie należy rozpatrywać jako następstwa zwykłego przekarmiania lub małej aktywności fizycznej, chociaż są to czynniki decydujące o powstaniu każdego typu tego schorzenia.

Leczenie otyłości jest skuteczne jedynie wówczas, gdy ograniczymy ilość pożywienia, zwiększając jednocześnie aktywność fizyczną. Przy ograniczeniu ilości pożywienia musimy pamiętać, aby zawartość białka, wielonienasyconych niezbędnych kwasów tłuszczowych, witamin i związków mineralnych w diecie redukującej odpowiadała fizjologicznym potrzebom organizmu. Należy znacznie ograniczać ogólną ilość tłuszczu, rafinowanych węglowodanów i cukrowców prostych, zachowując pozostałe składniki odżywcze w granicach fizjologicznego zapotrzebowania ustroju.

.Kofeina i ciśnienie tętnicze krwi


Kawa jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych napojów niealkoholowych w krajach rozwiniętych. Zawartość kofeiny w filiżance kawy o objętości 150 ml wynosi od 60 do 120 mg; w filiżance herbaty ? 20-40 mg i w szklance coli o tej samej objętości ? 12-20 mg. Kofeina występuje także w niesteroidowych lekach przeciwzapalnych, niektórych lekach przeciwmigrenowych i produktach odchudzających. Maksymalna zawartość kofeiny w surowicy krwi pojawia się zazwyczaj po 30-120 min od wypicia napoju.

Kofeina zwiększa częstotliwość oddychania, rozszerza oskrzela, stymuluje lipolizę i wzmaga diurezę. Może wywoływać rozmaite reakcje niepożądane, takie jak zaburzenia przewodu pokarmowego, drżenie rąk, ból głowy, bezsenność, kołatanie serca, a także arytmię serca i nadciśnienie tętnicze.

Analiza wyników badań wykonana przez autorów wskazuje, że skutki przyjmowania kofeiny mogą być różne, w zależności od towarzyszących temu czynników, a mianowicie poziomu stresu, predyspozycji do zaburzeń pracy serca i krążenia, wzrostu tolerancji na kofeinę, poziomu wapnia w surowicy krwi oraz aktywności ośrodkowego układu nerwowego i ilości spożywanej soli.

Wnioski wypływające z badań nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie, że przyjmowanie kofeiny prowadzi do nadciśnienia tętniczego krwi. Należy jednak przyjąć, że może ona być dodatkowym czynnikiem ryzyka powstania takiego stanu u osób wrażliwych na jej działanie.

Ostra niewydolność wieńcowa


Dusznica bolesna niestabilna to jedna z postaci ostrej niewydolności serca. Zajmuje pośrednie miejsce między stabilną dusznicą bolesną a zawałem serca. Stanowi znaczącą przyczynę zgonów i zachorowań na świecie. Pacjenci z tą chorobą to 2/3 wszystkich przypadków leczonych na oddziałach intensywnej opieki kardiologicznej.

Dusznica bolesna niestabilna objawia się zazwyczaj w jednej z trzech postaci: - dusznica spoczynkowa - jak sama nazwa wskazuje objawy pojawiają się w czasie spoczynku i często trwają dłużej niż 20 minut; - nowopowstała dusznica - jeśli objawy zaobserwowano w czasie ostatnich 2 miesięcy; - dusznica z narastającymi objawami - symptomy pojawiają się bardzo często i trwają coraz dłużej, nie towarzyszą wysiłkowi.

Objawy typowe dla tej choroby to objawy charakterystyczne dla dusznicy w ogóle. Są one jednak bardziej nasilone, wydłużone w czasie, pojawiają się również w czasie spoczynku i bez związku z wysiłkiem, czy stresem. U części pacjentów ból zlokalizowany jest nie w klatce piersiowej, lecz w szczęce, szyi, ramieniu. Zdarza się, że jedynymi objawami są duszność, nudności lub osłabienie. Przy określaniu prawdopodobieństwa choroby bierze się pod uwagę wiek (60 i więcej lat u mężczyzn, 70 - u kobiet), płeć (dominują mężczyźni), przebyty zawał serca, zatrzymania krążenia oraz takie czynniki jak: uwarunkowania rodzinne, cukrzyca, palenie tytoniu.

Wszyscy chorzy z dusznicą niestabilną wymagają leczenia szpitalnego. W przypadku nagłego ataku ważne jest podanie aspiryny, nitrogliceryny i ewentualnie środków przeciwbólowych. Pacjent powinien być jak najszybciej przewieziony na oddział intensywnej terapii.

Zawał

Ostry zawał powstaje w wyniku zablokowania tętnicy wieńcowej. Dochodzi wtedy do niedotlenienia i martwicy mięśnia sercowego. W ciągu dwóch pierwszych godzin od wystąpienia zawału umiera około 50% wszystkich chorych.

Najbardziej klasycznym objawem jest intensywny, trwający ponad 20-30 minut ból zamostkowy (u około 80% chorych). Mogą mu towarzyszyć dławienie, ściskanie, duszenie lub uczucie znacznego ciężaru w klatce piersiowej. Często ból promieniuje do szyi, ramion, pleców, brzucha. Nie ustępuje po podaniu nitrogliceryny. Towarzyszy mu uczucie lęku i zagrożenia. U osób starszych ból może być zdominowany przez takie objawy jak: nudności, wymioty, obrzęk płuc, utrata przytomności.

W ciągu pierwszego roku po zawale umiera od 2 do 50% chorych. Widać więc, że zagrożenie życia jest sprawą bardzo indywidualną. U każdego chorego podstawą leczenia po wyjściu ze szpitala jest zmiana trybu życia, tzn. wyeliminowanie czynników ryzyka: rzucenie palenia, regulacja ciśnienia i poziomu cholesterolu, redukcja nadwagi, aktywność fizyczna.

Nadciśnienie tętnicze krwi
Choroba nadciśnieniowa, podobnie jak miażdżyca, stanowi poważny problem zdrowotny populacji krajów rozwiniętych. Ryzyko choroby wieńcowej i udaru mózgu wzrasta progresywnie wraz ze wzrostem ciśnienia tętniczego krwi.

Z czynników etiopatogenetycznych choroby nadciśnieniowej wynika, że istotną rolę pełni tu rodzaj diety, a zwłaszcza nadmierne spożycie soli kuchennej, tłuszczów nasyconych i alkoholu oraz niedobór potasu, magnezu i wapna. Nadciśnieniu sprzyja także otyłość. Na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi działają duże ilości witaminy C.

Miażdżyca


Miażdżyca należy do chorób ogólnoustrojowych. Przyczyny jej powstawania są niezwykle złożone - istotą choroby jest tworzenie złogów lipidowych w wewnętrznej ścianie naczyń tętniczych, odkładanie się tkanki łącznej i soli wapnia. W wyniku tych procesów dochodzi do zwężenia światła naczynia i nieodpowiedniego (niewystarczającego) przepływu krwi przez tętnicę, a co za tym idzie - niedokrwienia tkanek i narządów znajdujących się obwodowo od zmian miażdżycowych. Klinicznymi objawami patologii naczyń jest m.in.: zawał mięśnia sercowego, udar mózgu lub martwica kończyn dolnych. W wyniku obserwacji klinicznych oraz szeroko prowadzonych badań epidemiologicznych coraz lepiej poznaje się czynniki przyspieszające rozwój miażdżycy. Do najistotniejszych należą: nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, wysoki poziom cholesterolu. Dodatkowo mała aktywność fizyczna, otyłość, a także stres zaliczane są do grupy czynników ryzyka. Powstawanie ogniska miażdżycowego związane jest z bierną filtracją osocza krwi przez ścianę tętnicy. Intensywność tego procesu zależna jest od ciśnienia tętniczego i przepuszczalności ściany tętnicy. Prawidłowy śródbłonek naczyniowy, czyli wewnętrzna warstwa ściany naczynia stanowi barierę kontrolującą przenikanie do ściany tętnicy pewnych substancji transportowanych przez krew. Uszkodzenie tej struktury ułatwia dostęp substancji szkodliwych, doprowadzając do zmian miażdżycowych. Wśród czynników uszkadzających śródbłonek wymienia się tlenek węgla (składnik dymu tytoniowego) oraz wysokie ciśnienie krwi.

Miażdżyca jako ogólnoustrojowa choroba metaboliczna wykazuje związek z otyłością i cukrzycą, których to obecność nasila rozwój ognisk miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. W związku z silnymi powiązaniami zachodzącymi między tymi trzema schorzeniami, określa się je mianem metabolicznych chorób cywilizacyjnych.

Spośród czynników środowiskowych wpływających na rozwój miażdżycy szczególne znaczenie ma nadmierne spożycie tłuszczów zwierzęcych oraz ograniczenie codziennego wysiłku fizycznego spowodowane rozwojem mechanizacji i motoryzacji. Dodatkowo stres środowiskowy wywiera niekorzystny wpływ na organizm przez podnoszenie poziomu pewnych hormonów we krwi, co z kolei doprowadza do podwyższenia ciśnienia tętniczego.

Miażdżyca jest obecnie najczęściej rozpoznawaną chorobą tętnic. Znaczny wzrost przeciętnej długości życia sprawia, że miażdżyca stanowi również jedną z najczęstszych przyczyn zgonów. Częsta lub stała ekspozycja na bodźce stymulujące powstawanie miażdżycy powoduje ukształtowanie groźnego i zróżnicowanego obrazu zmian w naczyniach tętniczych o charakterze przewlekłym i postępującym. Duże znaczenie kliniczne ma rozmieszczenie zmian miażdżycowych w organizmie. O centralnym typie miażdżycy mówimy wtedy, kiedy zmiany lokalizują się w aorcie i naczyniach wieńcowych serca, typ obwodowy natomiast dotyczy naczyń mózgu, nerek i kończyn dolnych. Zapobieganie powstawania miażdżycy sprowadza się do przeciwdziałania czynnikom ryzyka i obejmuje profilaktykę i leczenie otyłości, działanie na rzecz zwiększenia aktywności fizycznej, leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy oraz podwyższonego stężenia cholesterolu. Niestety metody zapobiegania miażdżycy nie są w Polsce zbyt popularne, dlatego nasz kraj pozostaje nadal w czołówce państw o największej liczbie przedwczesnych zgonów.

Tętniaki
Tętniakiem nazywamy ograniczone poszerzenie tętnicy powstałe w wyniku zmian zwyrodnieniowych w jej ścianie. Tętniaki mogą tworzyć się w każdym odcinku aorty, jej gałęzi, w innych tętnicach obwodowych oraz mózgowych. Za główną przyczynę powstania tętniaka - przyjmuje się - miażdżycę, uraz lub zapalenie uszkadzające błonę wewnętrzną naczynia. Tętniaki mogą występować jako pojedyncze lub mnogie - wówczas tworzą się jednocześnie w kilku odcinkach aorty czy naczynia obwodowego. Objawy, powikłania oraz metody leczenia - zależą od lokalizacji tętniaka.

Najczęściej do powstania tętniaka dochodzi w odcinku brzusznym aorty - występuje on zwykle u mężczyzn po 60 roku życia i za jego przyczynę powstania w 75% przyjmuje się proces miażdżycowy. Tętniak aorty brzusznej długo rozwija się podstępnie nie dając żadnych charakterystycznych objawów klinicznych. Dotyczy to zwłaszcza tętniaków o niewielkich rozmiarach. Powiększające się tętniaki mogą powodować objawy takie jak: uczucie pełności po jedzeniu, bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej czy bóle brzucha o nieokreślonym charakterze. Nierozpoznany i nie leczony tętniak aorty brzusznej może spowodować groźne dla życia powikłania, z których najważniejsze to pęknięcie połączone często ze śmiertelnym krwotokiem. Tętniak aorty brzusznej bardzo często występuje u chorego z nadciśnieniem tętniczym, chorobą niedokrwienną serca, przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych.

Badaniem z wyboru w rozpoznania tętniaka aorty brzusznej jest ultrasonografia. Badanie USG jamy brzusznej powinno odpowiedzieć na pytanie, jaka jest średnica tętniaka i jak jest on usytuowany względem tętnic nerkowych. W przypadku trudności w ocenie średnicy tętniaka zaleca się tomografię komputerową, a najwięcej informacji niezbędnych do podjęcia leczenia operacyjnego daje nowoczesna odmiana tomografii zwana spiralną tomografią komputerową. Leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny polegający na wycięciu tętniaka i wszyciu w miejsce ubytku protezy. Niektóre tętniaki mogą być leczone przy użyciu stentów, czyli wewnątrznaczyniowych protez zbudowanych z metalowej siatki pokrytej specjalnym materiałem.

W naczyniach obwodowych tętniaki powstają najczęściej w tętnicy podkolanowej, rzadziej w udowej, szyjnej, ramiennej czy podobojczykowej. Tętniaki obwodowe najczęściej rozwijają się bezobjawowo i rozpoznawane są na ogół podczas przypadkowego badania. Często uwagę chorego zwraca tętniący guz na szyi w pachwinie czy pod kolanem. Rozpoznanie ustala się na podstawie badania klinicznego oraz badań dodatkowych takich jak USG oraz angiografia czyli badanie kontrastowe tętnic. Leczenie operacyjne polega na wycięciu tętniaka i odtworzeniu przepływu w naczyniu przez wszycie protezy naczyniowej lub własnej żyły chorego.

W naczyniach czaszki ponad 50% wszystkich tętniaków to wady wrodzone naczyń mózgu powstające w wyniku zaburzeń rozwojowych. Inną przyczyną powstania tętniaków wewnątrzczaszkowych są zmiany pourazowe. Tętniaki naczyń mózgowych jeżeli ulegają pęknięciu dają: objawy krwotoku podpajęczynówkowego oraz ogniskowego uszkodzenia centralnego systemu nerwowego. Gdy rozwijają się powoli i uciskają sąsiednie struktury mózgowia wówczas dają objawy, jak w guzie mózgu.

NOWOTWORY

Do najlepiej poznanych, szkodliwych dla zdrowia, czynników chemicznych należy bez wątpienia dym papierosowy. Zostało naukowo potwierdzone, że powoduje on nie tylko nowotwory złośliwe płuc, ale także krtani, jamy ustnej, przełyku, pęcherza moczowego, nerki i trzustki. Prowadzone studia sugerują też związek palenia tytoniu z powstawaniem nowotworów złośliwych żołądka i szyjki macicy. Dym papierosowy poddano szczegółowym badaniom i wyodrębniono ponad 40 karcynogenów. Należą do nich nitrozoaminy, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. benzopiren), pochodne fenolu, aminy aromatyczne i wiele, wiele innych. Warto przypomnieć, że równie szkodliwe jak samo palenie jest przebywanie w zadymionym środowisku. Tak więc palacze rujnują nie tylko swoje zdrowie, ale i wszystkich dookoła. Ryzyko zachorowania na nowotwór dla tych, którzy rzucili palenie, dopiero po kilkunastu latach obniża się na tyle, że może być porównywalne z ryzykiem dla niepalących. Szacuje się, że palenie tytoniu jest główną przyczyną około 20% wszystkich zgonów na świecie z powodu choroby nowotworowej.

Dużo substancji rakotwórczych znajduje się także w spalinach samochodowych oraz wyziewach z kominów fabrycznych. Do innych uznanych karcynogenów chemicznych należą: azbest (związany z powstawaniem międzybłoniaka płuc), etionina, uretan, czterochlorek węgla oraz niektóre metale ciężkie, takie jak kobalt, nikiel czy kadm.

Do najbardziej niebezpiecznych czynników fizycznych zalicza się promieniowanie jonizujące (Roentgena, izotopów promieniotwórczych, np. radu czy uranu) i nadfioletowe (słoneczne, lampy kwarcowej). Tragiczne skutki promieniowania jonizującego do dzisiaj możemy obserwować w Japonii, gdzie na nowotwory chorują ludzie, którzy w dzieciństwie znaleźli się w zasięgu wybuchów atomowych w Hiroszimie i Nagasaki. Ten rodzaj promieniowania najczęściej powoduje nowotwory szpiku kostnego i układu limfatycznego. Promieniowanie nadfioletowe przyspiesza starzenie się skóry oraz może powodować jej raka. Promienie UV-A uszkadzają włókna kolagenowe i elastynowe, przez co skóra traci sprężystość i wiotczeje. Efektem końcowym są zmarszczki. Promienie UV-B w sposób trwały uszkadzają komórki skóry. Przykładem są nieznikające przebarwienia po długotrwałym i intensywnym nasłonecznianiu. Nie oznacza to, że mamy całkowicie wystrzegać się słońca. Trzeba po prostu korzystać z niego w sposób umiarkowany i używać kremów z filtrami przeciwsłonecznymi. Należy też zachować zdrowy rozsądek i nie przesadzać z opalaniem w solarium.

Spośród czynników biologicznych na szczególną uwagę zasługują mykotoksyny. Posiadają one silną aktywność biologiczną i są szkodliwe nawet w niewielkich stężeniach. Przykładem mykotoksyn, czyli toksyn pochodzenia grzybiczego, są aflatoksyny produkowane przez niektóre szczepy grzyba Aspergillus flavus. Rosną one na wielu nieprawidłowo przechowywanych produktach żywnościowych oraz paszach i zbożach. Aflatoksyny, które zanieczyszczają paszę dla zwierząt, mogą przedostawać się do mięsa i mleka, a następnie wraz z tym pokarmem do organizmu człowieka. Są jednymi z najsilniejszych karcynogenów wywołujących raka wątroby. Mykotoksyny często występują w wilgotnych mieszkaniach, na płytkach PCV, okładzinach polistyrenowych, lenteksie oraz na niektórych rodzajach farb. Bardzo niebezpieczne są też pleśnie rosnące w doniczkach kwiatowych pod postacią białego nalotu na roślinach. Wszystkie te czynniki mogą być też częstą przyczyną, oprócz nowotworów, chorób alergicznych i chorób płuc.

Zawsze dużo niepokoju budzi możliwość wywołania nowotworu przez wirusy. Tymczasem znamy zaledwie kilka nowotworów, których powstawanie wiąże się z infekcją wirusową. Należą do nich: rak pierwotny wątroby - związany z zakażeniem wirusami zapalenia wątroby typu B i C, chłoniak Burkitta i rak jamy nosowo-gardłowej - związane z wirusem Epsteina-Barra, rak szyjki macicy - związany z wirusami Papilloma i Herpes typu II oraz jedna postać chłoniaka typu T, związana z retrowirusem HTLV I. Wirusy te, aby wywołać chorobę nowotworową, muszą działać przez długi czas, prawdopodobnie w połączeniu z innymi czynnikami.

Niewłaściwe odżywianie - ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego, prostaty, pęcherzyka żółciowego, piersi, macicy i jajników wzrasta u ludzi otyłych. Częste i nadmierne spożywanie pokarmów o dużej zawartości tłuszczów jest powodem powstania nowotworów piersi, jelita grubego i prostaty. Spożywanie pokarmów z dużą zawartością błonnika zmniejsza ryzyko nowotworów jelita grubego. Zróżnicowane pożywienie, o dużej zawartości warzyw i owoców szczególnie bogatych w witaminy A i C, obniża ryzyko zachorowalności na wiele nowotworów. Przesalane, wędzone i saletrowane produkty spożywcze mają związek z powstawaniem nowotworów przełyku i żołądka.

Alkohol - picie alkoholu, szczególnie przez nałogowych palaczy, zwiększa ryzyko chorób nowotworowych gardła, krtani, przełyku i wątroby.

Praca zawodowa - w zależności od rodzaju pracy, ryzyko zachorowalności na raka jest różne. Największą szkodliwość niosą prace związane z substancjami rakotwórczymi, promieniotwórczymi lub w ich obecności, a także w środowisku pylistym (poprzez pylicę płuc), co może prowadzić do chorób nowotworowych.

Stres - coraz częściej zauważanym przez lekarzy czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju choroby nowotworowej jest stresogenny styl życia (silne, negatywne przeżycia emocjonalne i długotrwałe stany podwyższonego napięcia nerwowego).

NAJCZĘSTSZE CHOROBY NOWOTWOROWE W POLSCE

Rodzaj nowotworu, Liczba zachorowań, Liczba zgonów
Rak płuc 19 738, 18 295
Rak jelita grubego i odbytnicy 9 295, 6 885
Rak piersi 8 416, 4 381
Rak macicy 6 761, 2 752
Rak nerki 3 380, 2 124
Rak trzustki 3 368, 3 528
Rak pęcherza 3 601, 2 120
Rak prostaty 2 990, 2 267
Rak jajnika 2 982, 1 880

Źródło:

www.choroby.senior.pl

www.publikacje.hdwao.pl

sciaga.pl


Wyszukiwarka