URAZY CZASZKI

Urazy czaszki - niezależnie od przyczyny, jaka je wywołuje, przebiegają często z uszkodzeniem mózgu. Objawy, które powstają po urazie głowy, zależą przede wszystkim od nasilenia zmian mózgowych, nie zaś od rozległości uszkodzenia czaszki.

Podział:

- urazy zamknięte czaszki (cięższy przebieg)

- urazy otwarte czaszki (lżejszy przebieg, bo gdy następuje złamanie kości czaszki, część siły urazu zużywa się na złamanie kości i wskutek tego zmniejsza się uszkodzenie mózgu)

Po urazie czaszki wystąpić może:

1.wstrząśnienie mózgu

2.stłuczenie mózgu

3.zranienie mózgu

4.krwotok śródczaszkowy (w postaci: krwiaka nadtwardówkowego, podtwardówkowego, krwotoku podpajęczynówkowego lub krwotoku śródmózgowego)

Ad. 1. Wstrząśnienie mózgu - przejściowe pourazowe zaburzenie czynności mózgu, zwłaszcza pnia, bez widocznych zmian anatomicznych.

Jest dość częstym skutkiem urazów głowy.

Objawami wstrząśnienia są:

• utrata przytomności

(przyczyną utraty przytomności jest krótkie wyłączenie funkcji tworu siatkowatego wskutek ruchu obrotowego, który działa na górną część pnia mózgu. Utrata przytomności zwykle jest krótka: trwa od kilku sekund do 15 minut; czasem bywa dłuższa.)

• niepamięć wsteczna

(chory nie przypomina sobie zdarzeń, które poprzedziły wypadek. Okres objęty niepamięcią wsteczną nie zależy od nasilenia i trwania zaburzeń świadomości, po ciężkim urazie niepamięć może być krótka)

• niepamięć następcza

(bezpośrednio po wypadku chory może wykonywać różne złożone czynności i następnie o tym nie pamięta. Ta niepamięć pourazowa może dotyczyć okresu kilkugodzinnego, trwającego od chwili urazu do pełnego powrotu świadomości.)

• zaburzenie snu

• zakłócony odbiór rzeczywistości

• złe samopoczucie

• drżenie rąk i nóg, także poczucie "miękkich nóg”

• lęki, depresja

• problemy z koncentracją

W ciężkim wstrząśnieniu:

• oddech płytki

• zwolnione tętno

• szerokie źrenice niereagujące na światło

Po ustąpieniu tych zaburzeń chory zaczyna odzyskiwać przytomność, w tym okresie bywa niespokojny, zamroczony, występuje ból głowy, wymioty.

Objawy znikają zwykle po 2-3 dniach, ból głowy może utrzymywać się przez kilka tygodni lub dłużej.

Stopnienie wstrząśnienia mózgu (w zależności od nasilenia zaburzeń):

I stopień: w którym dochodzi do przejściowego zaburzenia świadomości, braku utraty przytomności oraz wystąpienia objawów wstrząśnienia mózgu lub utraty przytomności ustępującej po 15min.

II stopień: odnosi się do przejściowego zaburzenia świadomości, braku utraty przytomności, a objawy wstrząśnienia mózgu lub zaburzenia świadomości utrzymują się dłużej niż 15min.
III stopień: obejmuje jakikolwiek epizod utraty przytomności (krótki i długi).

Rozpoznanie wstrząśnienia mózgu

- ustala się na podstawie objawów, a przede wszystkim utraty przytomności po urazie. U chorego w badaniu neurologicznym, tomografii komputerowej oraz rezonansie magnetycznym nie stwierdza się nieprawidłowości.

Leczenie wstrząśnienia mózgu:

- chory pozostaje przez kilka dni na obserwacji w szpitalu. Leczenie wstrząśnienia mózgu jest objawowe i obejmuje również wypoczynek, przebywanie w cichym otoczeniu, nie nadwyrężanie wzroku (zakaz oglądania telewizji, czytania). Jeśli do wstrząśnienia mózgu doszło wskutek urazu sportowego (np. hokej, futbol), powrót do aktywności fizycznej może nastąpić dopiero po 1-2 tygodniach pod warunkiem, że objawy kliniczne ustąpiły.

Ad. 2. Stłuczenie mózgu - urazowe uszkodzenie tkanek mózgu w postaci zranienia, rozerwania, drobnych i większych krwawień oraz innych zmian, których klinicznym wykładnikiem są objawy ogniskowe oraz dłużej trwające zaburzenia świadomości.

• Cechuje się rozlanym obrzękiem tkanki mózgowej i małymi, miejscowymi i rozsianymi ogniskami krwotocznymi. Ogniska krwotoczne występują w mózgu w miejscu odpowiadającym uderzeniu w głowę, jednocześnie -gdy uraz działa na boczna powierzchnię czaszki-może powstać uszkodzenie półkuli przeciwległej wskutek przejściowego przemieszczenia tkanki mózgowej, spowodowanego urazem.

• Stłuczenie prawie zawsze łączy się ze wstrząśnieniem mózgu. Niekiedy nie dochodzi jednak do utraty przytomności a występują objawy ubytkowe, są one wówczas podstawa do rozpoznania stłuczenia (ale zawsze dopiero po wykluczeniu krwiaka śródczaszkowego!).

Ad. 3. Zranienie mózgu - to bardziej nasilone zmiany krwotoczne i martwicze, które wywołują przerwanie ciągłości tkanki mózgowej.

Przy tego typu urazach:

• często chory jest nieprzytomny przez dłużej niż 6 godzin

• stwierdzić można krew w płynie mózgowo-rdzeniowym

• ciężkość stanu chorego zależy od nasilenia, rozległości i umiejscowienia zmian oraz od stopnia obrzęku mózgu (najcięższe są następstwa uszkodzenia pnia mózgu)

• w ciężkich wypadkach może nastąpić śmierć w ciągu kilku godzin z powodu zaburzeń oddychania i krążenia.

• po lżejszych urazach chorzy odzyskują przytomność po kilku dniach albo tygodniach, zwykle są jednak senni albo podnieceni

• w tym okresie mogą występować także: niepokój, dezorientacja, halucynacje, zespół amnestyczny Korsakowa - dominują zaburzenia pamięci, głównie upośledzenie zapamiętywania a także niemożność odtwarzania przeżytych zdarzeń i informacji (wyżej wymienione objawy ustępują zazwyczaj po kilku tygodniach lub miesiącach)

• może wystąpić niedowład połowiczy, afazja, apraksja, porażenia nerwów VII, III, VI (wskutek uszkodzenia pnia mózgu)

• dość częsta jest utrata węchu wskutek przerwania nitek węchowych

• zdarza się także uszkodzenie nerwu wzrokowego, nerwów wzrokowych, nerwów ruchowych gałki ocznej i innych nerwów czaszkowych

Rozpoznanie zranienia mózgu:

- RTG czaszki i badanie płynu mózgowo-rdzeniowego

- konieczna obserwacja w celu wykluczenia powstania krwiaka nad lub podtwardówkowego

Rokowanie zranienia mózgu:

- W stłuczeniach mózgu śmiertelność wynosi około 50%

- W zranieniach-około 40%

Leczenie zranienia mózgu:

-konieczna hospitalizacja

-konieczne jest utrzymanie drożności dróg oddechowych

-w razie wystąpienia sinicy stosuje się tlen

-konieczność nawodnienia organizmu oraz jeżeli chory jest nieprzytomny-sztuczne odżywianie

-w razie obrzęku mózgu stosuje się leki obniżające ciśnienie śródczaszkowe

-niekiedy rozwija się zespół podciśnienia śródczaszkowego wskutek zaburzeń naczynioruchowych upośledzających wydzielanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Chory jest wówczas senny, ma bóle głowy i wymiotuje. Należy wówczas ułożyć chorego tak, aby głowa znajdowała się nisko (niżej niż kończyny dolne) oraz podać płyny w kroplówce, tak, aby ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego podniosło się.

-leczenie otwartych ran czaszki wymaga interwencji chirurgicznej

Ad. 4. Krwotoki śródczaszkowe - mogą powstać przy każdym urazie czaszkowo-mózgowym.

Podział krwotoków śródczaszkowych:

• a) krwiaki nadtwardówkowe

• b) krwiaki podtwardówkowe (ostre i przewlekłe)

• c) krwotoki podpajęczynówkowe

• d) krwotoki śródmózgowe

1. Krwiak nadtwardówkowy - nagromadzenie wynaczynionej krwi pomiędzy kością czaszki lub kręgosłupa a oponą twardą.

Mechanizm powstania krwiaka nadtwardówkowego:

Krwiak powstaje po urazie połączonym ze złamaniem kości czaszki i zranieniem tętnicy oponowej środkowej albo jednego z jej odgałęzień.

Objawy krwiaka nadtwardówkowego:

• chory po urazie zwykle odzyskuje przytomność na kilka minut lub godzin (tzw. przerwa jasna), po czym staje się senny i stopniowo zapada w śpiączkę (przyczyną tego jest ucisk mózgu przez powiększający się krwiak nad oponą twardą)

• przeciwstronny niedowład połowiczy (powstaje w skutek ogniskowego uszkodzenia mózgu) a

• rozszerzenie źrenicy po stronie krwiaka

Badanie:

- ważne obserwowanie stanu świadomości chorego po urazie czaszki, charakterystyczne jest stopniowe pogarszanie się stanu świadomości chorego

- zdjęcie rtg (złamanie kości czaszki i przesunięcie szyszynki)

- echoencefalografia

- angiografia mózgowa

Leczenie krwiaka nadtwardówkowego:

-tylko operacyjne

-krwiak nieusunięty w porę prowadzi nieuchronnie do śmierci

2. Krwiak podtwardówkowy - nagromadzenie wynaczynionej krwi pomiędzy oponą twardą a pajęczynówką.

Mechanizm powstania krwiaka podtwardówkowego:

- Przyczyną przeważnie są urazy czaszki, rzadko obserwuje się krwiaki podtwardówkowe w stanach wyniszczenia, w chorobach krwi i w przebiegu leczenia środkami przeciwzakrzepowymi.

- Krwiaki podtwardówkowe występują głownie u mężczyzn, duży odsetek stanowią przewlekli alkoholicy, u których częste są urazy głowy.

- Krwawienie jest pochodzenia żylnego, powstaje wskutek rozdarcia żył, biegnących w przestrzeni podtwardówkowej w kierunku zatok żylnych

- Krwiak często obustronny, umiejscowiony powyżej sklepistości mózgu w okolicy płata czołowego i ciemieniowego

- Wynaczyniona krew ulega otorbieniu, następnie otorbiony krwiak powiększa się uciskając leżącą poniżej tkankę mózgową

Wyróżnia się krwiak podtwardówkowy: ostry, podostry i przewlekły:

Krwiak podtwardówkowy ostry i podostry:

- Występuje po ciężkich urazach

- Towarzyszy mu często stłuczenie lub zranienie i duże krwawienie

-Przebieg oraz leczenie takie jak przy krwiaku nadtwardówkowym.

Krwiak podtwardówkowy przewlekły:

- Powstaje zwykle po lekkim urazie, krwawienie jest powolne a jego źródłem małe żyły biegnące w przestrzeni podtwardówkowej.

Objawy krwiaka podtwardówkowego:

• objawy występują zwykle po kilku miesiącach, rzadko po roku od przebycia urazu

• silny ból

• upośledzenie pamięci, obniżenie poziomu intelektualnego

• okresowe zaburzenia świadomości, apatia, senność i zamącenie występuje na przemian z okresami prawidłowego funkcjonowania

• tarcza zastoinowa - czyli obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, w okresie późnym dochodzi do wtórnego zaniku nerwu, wykrywa się to badaniem dna oka, jest jednym z podstawowych objawów wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego.

• niedowład połowiczy po stronie przeciwnej krwiaka

• rozszerzenie i brak reakcji na światło źrenicy po stronie krwiaka

• opadnięcie powieki górnej

• napady drgawkowe (występują rzadko)

• w przypadku nieusunięcia krwiaka rozwijają się objawy uszkodzenia pnia mózgu, prowadzące do śmierci.

Badanie:

- Płyn mózgowo-rdzeniowy może być zażółcony, a jego ciśnienie bywa podwyższone

- rtg (złamanie kości czaszki, przesunięcie szyszynki)

- echoencefalografia, EEG

- angiografia

Leczenie krwiaka podtwardówkowego:

- usunięcie treści płynnej krwiaka przez otwory trepanacyjne

3. Krwotok podpajęczynówkowy - nagromadzenie wynaczynionej krwi pomiędzy oponą pajęczynówką a oponą miękką

Przyczyny krwotoku podpajęczynówkowego:

- nadciśnienie tętnicze,

- Zaburzenia krzepnięcia krwi (np. hemofilia, nieprawidłowe stosowanie leków)

- tętniaki

- Urazy

- malformacje naczyniowe

- kokaina, amfetamina

- nowotwór pierwotny lub przerzutowy

Objawy krwotoku podpajęczynówkowego:

• nagły ból głowy o dużym nasileniu,

• sztywność karku,

• utrata przytomności,

• nudności, wymioty,

• ból krzyża lub kończyny dolnej,

• światłowstręt,

• zaburzenia świadomości,

• ogniskowe objawy neurologiczne tj. niedowład połowiczy,

• zaburzenia mowy

Badanie krwotoku podpajęczynówkowego:

- tomografia komputerowa (CT), szczególnie w początkowym okresie

- rezonans magnetyczny (MR) wykonywany przede wszystkim po około tygodniu od udaru.

-nakłucie lędźwiowe,

- angiografia,

- przezczaszkowa ultrasonografia dopplerowska.

Leczenie krwotoku podpajęczynówkowego:

- zapobieganie ponownemu krwawieniu. Wykonuje się chirurgiczne klipsowanie lub wewnątrznaczyniowe zamykanie tętniaków

- leki obniżające ciśnienie, przeciwdrgawkowe, blokery kanału wapniowego zmniejszające skurcz naczyń

4. Krwotoki śródmózgowe - przebiegają podobnie jak krwiaki nadtwardówkowe i podtwardówkowe

• Polega na nagłym wylewie krwi z pękniętego naczynia, który niszczy struktury mózgu.

• Najczęstsza przyczyna to nadciśnienie tętnicze!

• Choroba zaczyna się nagle, niekiedy bywa poprzedzona bólem głowy lub przemijającymi objawami ogniskowymi.

• Najczęściej ujawnia się w dzień, podczas emocji lub wysiłku

Objawy:

• Silny ból głowy

• W ciągu kilku minut chory traci przytomność

• Wymioty

• Stan śpiączki

• Podwyższone ciśnienie tętnicze

• Przekrwienie twarzy

• Objawy ogniskowe w zależności od miejsca krwawienia

(najczęściej dochodzi do krwotoku do jąder podstawy i wzgórza z uszkodzeniem torebki wewnętrznej - czego objawem ogniskowym jest porażenie połowicze ciała)

GUZY ŚRÓDCZASZKOWE

Do guzów śródczaszkowych zaliczamy:

• Nowotwory (najczęstsze)

• Ropnie

• Krwiaki

• Ziarniaki

• Pasożyty w obrębie czaszki

Objawy wywołane guzem śródczaszkowym dzielimy na:

- ogólne (nie zależne od umiejscowienia guza)

-ogniskowe (związane z umiejscowieniem guza)

Objawy ogólne:

• Ból głowy

(występuje u 90% chorych, przeważnie umiejscowiony jest w okolicy czołowej i potylicznej-niezależnie od miejsca występowania guza; ból jest stały, pojawia się najczęściej rano oraz nasila się podczas zmiany pozycji, kaszlu, kichania oraz śmiechu; w miarę trwania choroby ból staje się częstszy i silniejszy)

• Nudności i wymioty

• Tarcza zastoinowa

(w wyniku utrudnionego odpływu krwi żylnej z siatkówki dochodzi do obrzęku zastoinowego brodawki nerwu wzrokowego; gdy obrzęk trwa za długo dochodzi do zaniku wtórnego nerwów wzrokowych, prowadzącego go zwężenia pola widzenia, upośledzenia ostrości a nawet do zupełnej ślepoty)

• Zaburzenia psychiczne

(występują rzadko i zwykle późno, w początkowym okresie chorzy wykazują apatię, zobojętnienie, brak inicjatywy i zainteresowań oraz senność; natomiast w późniejszym okresie nasilają się zmiany osobowości, otępienie a nawet stany psychotyczne)

WAŻNE!

Objawy ogólne nie zależą od obecności guza, ale są wyrazem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego.

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe powstaje w następstwie:

• Utrudnionego krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego

• Rozrostu guza w obrębie czaszki

• Obrzęku mózgu, który powstaje na skutek ucisku wywieranego przez guz na układ żylny

Objawy ogniskowe - związane są z umiejscowieniem guza:

- Guzy płata czołowego

- Guzy okolicy ruchowo-czuciowej

- Guzy płata skroniowego

- Guzy płata ciemieniowego

- Guzy płata potylicznego

- Guzy móżdżku

Guzy płata czołowego

• Zaburzenia psychiczne - najczęstsze

(chorzy obojętnieją, nie interesują się rodziną, pracą; zaniedbują swój wygląd)

• Zaburzenia pamięci

• „wesołkowatość”

• W późniejszym okresie- otępienie i zupełna bezradność

• Afazja ruchowa

• Niedowład połowiczy w wyniku rozrost guza i ucisku na korę ruchową

• W okresie początkowym - lekki niedowład mm dolnej części twarzy

• Jednostronny objaw chwytny

(chory mimowolnie zaciska przedmiot, który włoży mi się do ręki i nie potrafi go wypuścić; objaw występuje w ręce przeciwstronnej do uszkodzenia półkuli mózgu)

Guzy okolicy ruchowo-czuciowej:

• Uszkodzenie kory zakrętu przedśrodkowego (pole 4) wywołuje:

niedowład, odruch Babińskiego, osłabienie/zniesienie odruchów brzusznych

• Uszkodzenie kory zakrętu środkowego tylnego wywołuje:

dyskryminację, dermoleksję, astereognozję

Guzy płata skroniowego:

• Afazja czuciowa

• Zaburzenia psychiczne (zmiana osobowości, zobojętnienie)

• Upośledzenie pamięci

• Przerwanie włókien drogi wzrokowej jest przyczyną przeciwstronnego niedowidzenia połowiczego lub kantwadrantowego

Guzy płata ciemieniowego:

• Zaburzenia czucia wynikające z uszkodzenia kory czuciowej

• Zaburzenia orientacji przestrzennej

• Apraksja

• Afazja amnestyczna

• Aleksja, agrafia, akalkulia

Guzy płata potylicznego:

• Niedowidzenie połowicze jednoimienne

• Napady wzrokowe

(chorzy w czasie napadu widzą jakby przez mgłę, niekiedy ślepną przejściowo, zwykle przed ich oczami pojawiają się blaski, iskry, barwne zygzaki itp.)

Guzy móżdżku:

• Zaburzają krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego i szybko wywołują objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego

Jeśli guz niszczy jedną z półkul to po stronie uszkodzenia stwierdza się ataksję, adiadochokinezę, obniżenie napięcia…

Objawem uszkodzenia robaka jest zaburzenie równowagi

Guzy zwojów podstawy:

• Guzy tej okolicy uszkadzają włókna torebki wewnętrznej wywołując niedowład połowiczy oraz zaburzenia czucia na przeciwległej połowie ciała

• Uszkodzenie włókien wzroku w tylnej części torebki wewnętrznej powoduje niedowidzenie połowicze

Napady padaczkowe

• Są częstym objawem guzów półkul mózgowych

• Napady te nie różnią się od ataków wywołanych np urazem głowy czy od napadów w padaczce o nieznanej etiologii

• U ok. 20% chorych napady drgawek są pierwszym objawem guza, najczęściej występują w przebiegu oponiaków i glejaków.

WGŁOBIENIA

Stan, w którym wzrost ciśnienia śródczaszkowego prowadzi do przemieszczenia części mózgowia z fizjologicznego przedziału anatomicznego do innego.

Rodzaje wgłobień:

1. wgłobienie zakrętu obręczy pod sierp mózgu

• polega na wgłobieniu zakrętu obręczy do przestrzeni między dolnym brzegiem sierpa mózgu a górną powierzchnią ciała modzelowatego;

• Nie wyraża się żadnym charakterystycznym zespołem klinicznym.

2. wgłobienie osiowe pnia mózgu w otwór wielki

• Polega na przemieszczeniu w otwór wielki całego pnia mózgu.

• Dochodzi do napięcia i rozerwania gałęzi przeszywających odchodzących od tętnicy podstawnej, zawału i krwotoku do pnia.

3. wgłobienie zakrętu przyhipokampowego pod wcięcie namiotu móżdżku

• Wgłobieniu ulega hak zakrętu hipokampa.

• Hak wywiera ucisk na śródmózgowie.

• Objawy są zależne od nasilenia wgłobienia.

• Rozpoczynające się wgłobienie: nasilone bóle głowy, wymioty, narastająca senność, rozszerzenie źrenicy (ucisk na nerw III).

• W dalszym przebiegu senność przechodzi w śpiączkę, wzrasta ciśnienie krwi, zwolnienie oddychania i czynności serca, mogą wystąpić objawy odmóżdżenia.

4. wgłobienie migdałków móżdżku w otwór potyliczny wielki.

• Przyczyną tego wgłobienia jest obrzęk i wzrost ciśnienia śródczaszkowego.

• Wgłobienie powoduje ucisk na rdzeń przedłużony.

• W efekcie może dojść do porażenia oddychania.

Leczenie wgłobień:

- Interwencja chirurgiczna- ma na celu obniżenie ciśnienia śródczaszkowego.

- Środki odwadniające- zmniejszają objawy doraźnie.

NOWOTWORY ŚRÓDCZASZKOWE

Występowanie:

• Nowotwory mózgu występują u ok. 2% chorych leczonych w szpitalach ogólnych.

• Nowotwory mózgu są najczęstsze u ludzi w wieku dojrzałym i średnim.

• Glejaki i guzy kieszonki Rathkego są częstsze u dzieci.

• Nowotwory mózgu nieco częściej występują u mężczyzn niż u kobiet (z wyjątkiem oponiaków i nerwiaków nerwu VIII)

Podział nowotworów śródczaszkowych: (wg. częstości występowania)

• Glejaki (43%)

• Oponiaki

• Gruczolaki przysadki

• Guzy kieszonki Rathkego

• Nerwiaki nerwu VIII

• Przerzuty

• Inne

Glejaki:

Podział glejaków:

• Gwiaździaki

• Najczęściej spotykane są u dzieci i u młodych ludzi

• Guz rośnie powoli, nacieka na tkankę mózgową, zajmuje duże obszary.

• Rzadko jest możliwe całkowite usunięcie operacyjne.

• Czasem w gwiaździaku tworzy się torbiel, w której jest guzek ścienny, po jego usunięciu osiąga się wybitną poprawę.

• Gąbczaki wielopostaciowe

• Najczęściej występuje u ludzi w wieku 40-50 lat.

• Jest najszybciej rosnącym glejakiem.

• Rozwija się najczęściej w półkulach mózgu, często przechodzi przez spoidło wielkie do drugiej półkuli.

• Większość gąbczaków prowadzi do śmierci w ciągu 12 miesięcy.

• Rdzeniaki

• Przeważnie występują u dzieci

• Szybko rosną. Najczęściej umiejscawia się w dolnej i tylnej części robaka.

• Rozrastając się zajmuje półkule móżdżku i wypełnia komorę IV.

• Składa się z gęsto ułożonych obok siebie pierworodnych komórek glejowych.

• Rdzeniaki rozsiewają się drogą płynu mózgowo- rdzeniowego.

• Przerzuty umiejscowić się mogą w korze nn rdzeniowych.

• Objawy: ból głowy, wymioty (mogą wyprzedzać inne objawy), niepewność chodu, oczopląs, tarcza zastoinowa, u małych dzieci- rozstęp szwów czaszki, podczas opukiwania odgłos „pękniętego garnka”

• Leczenie: całkowite operacyjne usunięcie nowotworu nie jest możliwe. Usunięcie częściowe guza i następowe naświetlanie rentgenowskie mogą przedłużyć życie na kilka lat.

Oponiaki:

• Występują u ludzi w młodym i średnim wieku.

• Rozwijają się z kosmków pajęczynówki.

• Umiejscawiają się na podstawie i na sklepistości mózgu.

• Przeważnie maja kształt kulisty, są dobrze odgraniczone, nierzadko osiągają wielkość jabłka.

• Mają powolny rozrost, więc późno wywołują objawy wzmożenia ciśnienia śródczaszkowego.

• Często umiejscawiają się przystrzałkowo na powierzchni wewnętrznej półkuli w okolicy ruchowej tzn. płacika przyśrodkowego, gdzie znajduje się reprezentacja ruchowa kończyny dolnej.

• Wskutek ucisku na korę występuje niedowład obu kończyn dolnych.

• Na zdj. rtg często widoczne zmiany miejscowe- zniszczenie (na skutek ucisku) lub zgrubienie (wrastanie oponiaka w kanały Haversa) kości.

Leczenie oponiaków:

• Tylko operacyjnie

• Doszczętne usunięcie nowotworu daje całkowite wyleczenie

• Po jego usunięciu często całkowicie ustępują objawy ubytkowe (niedowład, afazja itd.), ponieważ oponiak tylko uciska tkankę mózgową.

Gruczolaki przysadki:

• Przeważnie występują u ludzi młodych i w wieku średnim

• Objawy uszkodzenia układu nerwowego wywołują:

• Gruczolaki barwnikooporne

• Gruczolaki kwasochłonne

• Objawy są wyrazem:

• Ucisku wywieranego przez guz na sąsiednie części układu nerwowego

• Zaburzeń wewnątrzwydzielniczych

Objawy gruczolaków przysadki:

• Ból głowy (czoło, skronie) - poprzez naciąganie przepony siodła tureckiego

• Niedowidzenie połowicze dwuskroniowe- poprzez ucisk skrzyżowanych włókien wzrokowych

• W późniejszych etapach może dojść do ślepoty- poprzez przerwanie włókien wzrokowych

Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze:

• Gruczolak kwasochłonny

• Nadmierne wydzielanie h. wzrostu

• Gigantyzm

• Akromegalia

• Gruczolak barwnikooporny

• Niedoczynność przysadki

• Zanik czynności płciowych

• Brak miesiączkowania u kobiet

• Przerzedzenie owłosienia

• Spadek siły

• Łatwe męczenie się

Zmiany radiologiczne i leczenie gruczolaków przysadki:

• Znamienne zmiany radiologiczne siodła tureckiego (powiększone)

• Leczenie:

• naświetleniami rentgenowskimi (gdy przebieg jest wyłącznie z zaburzeniami wewnątrzwydzielniczymi)

• operacyjne (gdy szybkie pogarszanie się wzroku)

Guz kieszonki Rathkego:

• Guz przewodu przysadkowego

• Najczęstszy guz okolicy przysadki

• Często spotykany u dzieci i ludzi młodych.

• Rozwija się z komórek pozostałych z okresu embrionalnego przysadki mózgowej

• Zazwyczaj umiejscawia się powyżej siodła tureckiego

• Guzy są otorbione, częściowo zwapniałe, wewnątrz guza często tworzą się torbiele

Objawy guza kieszonki Rathkego:

• Objawy wzmożenia ciśnienia śródczaszkowego

• Objawy wynikające z uszkodzenia sąsiednich części układu nerwowego

• Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze

• U dzieci:

• Ból głowy

• Wymioty

• Tarcza zastoinowa

• Zahamowanie rozwoju płciowego

• Otyłość

• Opóźnienie wzrostu ciała

• U chorych w wieku dojrzewania:

• Obniżenie popędu płciowego

• Zmniejszenie potencji

• Brak miesiączkowania u kobiet

• Otyłość

• Przerzedzanie owłosienia

• Senność i osłabienie

• Niska ciepłota ciała

• Moczówka prosta

• U więcej niż połowy chorych rozwija się zanik prosty nerwu wzrokowego, niekiedy tylko jednego oka.

Zmiany rtg i leczenie guzów kieszonki Rathkego:

• Na zdjęciu rtg widoczne:

• Zniekształcenia siodła tureckiego

• Zwapnienia w okolicy siodła tureckiego

• Leczenie:

• Przeważnie możliwe jest tylko częściowe, operacyjne usunięcie guza.

• W przebiegu pooperacyjnym stosuje się leczenie hormonalne.

Nerwiaki nerwu VIII:

• Występują przeważnie u ludzi w wieku średnim

• Rozwijają się z osłonek części przedsionkowej nerwu VIII

• Rosną powoli, są otorbione, mają kształt okrągławy, średnica waha się od kilku do kilkunastu cm

• Umiejscawiają się w kącie mostowo- móżdżkowym

• Uciskają i przemieszczają pień mózgu, móżdżek i sąsiednie nerwy

Objawy nerwiaka nerwu VIII:

• W pierwszym okresie choroby wywołują tylko objawy ogniskowe.

• Objawy ogólne guza mózgu występują późno, zazwyczaj po upływie kilku lat od wystąpienia pierwszych objawów.

• Porażenie nerwu słuchowego, szumy, gwizdy, świsty, brzęczenia w uchu, upośledzenie słuchu, głuchota,

• Oczopląs

• Osłabienie odruchu rogówkowego

• Obniżenie czucia powierzchownego na połowie twarzy

• Obwodowy niedowład mm twarzy (ucisk na nerw VII)

• Niepewność podczas chodzenia

• Utrudnienie krążenia płynu m-rdz

Badanie nerwiaka nerwu VIII:

• Radiologiczne (poszerzenie otworu słuchowego wewnętrznego, zniszczenie piramidy kości skroniowej)

Leczenie nerwiaka nerwu VIII:

• Tylko operacyjne, usunięcie doszczętne nerwiaka= całkowite wyleczenie.

Przerzuty do mózgu:

• Stanowią 5% ogólnej liczby nowotworów mózgu

• Głównie występują u ludzi w starszym wieku (po 40 r. ż)

• Źródłem przerzutów najczęściej są raki, rzadziej mięsaki.

• Najczęstszym źródłem przerzutów są raki oskrzeli i piersi (ok. 60%)

• Przerzuty są liczne, maja kulisty kształt, są odgraniczone, często w obrębie guza powstaje martwica

Objawy przerzutów:

• Często rozwijają się ostro, stan chorego szybko się pogarsza

• Pojawiają się zaburzenia psychiczne (spowodowane obrzękiem mózgu)

• Choroba kończy się śmiercią po paru miesiącach od wystąpienia pierwszych objawów.

Leczenie przerzutów:

• Operacyjne tylko, gdy pacjent jest w dobrym stanie ogólnym i przerzut jest pojedynczy.

• Naświetlenia rtg często łagodzą objawy wzmożenia ciśnienia śródczaszkowego.

4

---