Podstawowe wyposazenie ogrodka meteorologicznego:
barometr cyfrowy
barograf - rejestracja cisnienia. Umieszcza się go w pomieszczeniu zamknietym, w którym utrzymana jest temp 15-25.
heliograf - do pomiaru uslonecznienia rzeczywistego. Montuje się na postumencie, w miejscu niezacienionym, tak by szklana kula zwrocona była na poludnie.
psychrometrn augusta z przystawka - do pomiatu temp i wilgot. Powietrza. Ustawione pionowo w klatce meteo.wentylacyjna
termometr minimalny i maksymalny - w kratce meteorologicznej. Max w dolnej czesci statywu, pochylony; minim. Powyzej max, ma widelki.
termomentry gruntowe - np. term. Kolankowy na glebokosci 5, 10, 20, 50 cm; wyciagowy na glebokosci 50cm.
Wiatromierz - wykorzystywany do pomiaru kierunku i predkosci chwilowewj wiatru, umieszczony na maszcie, na wys 10m na terenie otwartym.
deszczomierz hellmanna - pomiar wys. Opadow. Umieszcza się go w miejscu czescowo oslonietym tak aby jego odleglosc od ogrodzenia, drzew, budynkow była wieksza od ich wysokosci
deszczomierz cyfrowy
termograf - np. plywakowy, sluzy do pomiaru i rejestracji opadu
higrograf wlosowy - rejestruje zmiay wylgotnosci wzglednej powietrza w ciagu doby lub tygodnia
pluwiograf
ewaporometr pichea - pomiary parowania. Zawiesza się go w klatce meteo.
Sniegomierz - objetosciowy, mowi o zawartosci wody w sniegu. Wbijany jest pionowo w warstwe sniegu.
Sluzba meteo:
obserwatoria - dwa w polsce, gorskie na kasprowym i sniezce, podstawowe pomiary i obserwacje, badania i pomiary specjalistyczne
stacje meteo - obserwacje i pomiary meteo co godzine
stacje hydrologiczno - meteo - lacza meteo i hydrorlogiczne stacje, pomiar wys i wielkosci przeplywow w rzekach za pomoca wodowskazow
stacje hydrologiczne - zalozone glownie dla celow oslony rzek i zbiornikow wodnych
lotniskowe biura meteo - wykonuja pomiary i obserwacje i pomiary co 30min dla celow oslony lotnictwa, wystepuja na 8 lotniskach.
Posterunki pomiarowe:
post. Meteo - takie same pomiary jak na stacji meteo poza cisnieniem powietrza
post opadowe - codzienne pomiary wysokoci i rodzaju opadow
post wodoskazowe - codzienne pomiary stanu i temp wody
post wod podziemnych - codzienne lub tygodniowe pomiary poziomu wody
post ewaporometryczne - codzienne pomiary parowania z wolnej powierzchni wody
post morskie - pomiary temp, zasolenia pow wodnej oraz stanu i zlodzenia morza
stacje aerologiczne - wykonuja pomiary 2 razy dziennie pionowego rozkladu temp i wilgotnosci powietrza oraz predkosci i kierunku wiatru w warstwie atm. Do ok. 30km za pomoca radiosond
radary meteo - legionowo, wroclaw i ramza. Ulatwiaja ocene stref zachmurzenia i opadow w danej chwili oraz kierunku ich przemieszczania się.
Sta agrometeo - skladaja się z ogrodka meteo gdzie wykonuje się podst pomiaryi obserwacje meteo.
PANSTWOWY MONITORING SR - to system pomiarow, ocen, prognoz, stanow sr oraz gromadzenia i przetwarzaniai rozpowszechniania wynikow badan i oceny elementow sr. Jego celem jest wspomaganie dzialania na rzecz ochrony sr poprzez inf administracji rzadowej, samorzadej i spoleczenstwa o:
stanie srodowiska w polsce
dostrzymaniu standartow, jakosci sr oraz obszarach wyst. Przekroczen tych standardow
skutecznosci realizowanych programow naprawczych
skutecznosc realizowania polityk, programow i strategii ochrony sr na kazdym szczeblu zarzadzania
wyst zmian jakosci wszytskich elementow sr i ich przyczynach
powiazaniach przyczynowo - skutkowych wyst pomiedzy emisja i imisja w celu okreslenia celow zmian sr.
Cechy promieniowania:
- Promieniowanie slonca to wymiana eneergii cieplnej pomiedzy dwama ukladami fizycznymi, odbywa się przez:
przewodzenie ciepla
konwekcje
promieniowanie
- energia sloneczna dociera do pow ziemi wpostaci promieniowania elektromagnetycznego
- promieniowanie dociera przez atm do pow ziemi w postaci promieniowania bezposredniego i rozproszonego co stanowi sume promieniowania calkowitego
albedo - to stosunek promieniowania odbitego do calkowitego.
- przewazajaca czesc energii wysylana przez slonce to promieniowanie krotkofalowe
zakresy promieniowania:
promieniowanie sloneczne docierajace do gornej warsty atm sklada się z promieniowania
ultrafioletowego o dlugosci fali 250 - 400nm, 7% energii
promieniowania aktywnego w fotosyntezie PAR o dlugosci fali 400-700nm 52%,
bliski podczerwieni NIR o dlugosci fali 700 - 4tys nm 40%
promieniowania dlugofalowego LR o dlugosci 3tys - 10 tys nm 0.2%.
stala sloneczna I zero =1380 Wm-2; natezenie promieniowania slonecznego na gornej granicy atm przy sredniej odleglosci od slonca.
Wilekosc oslabienia promieniowania slonecznego w atm.
S= I zero *pm sinh
S - natezenie promini slonecznych na pow, przechodzac przez atm
I - stala sloneczna
p- wielkosc oslabienia, wspolczynnik przezroczystosci atm
m- ilosc mas
h - kat padania promini sloneczych
czynniki oslabiajace natezenie promieniowania:
kat padania promieni slonecznych
wysokosc slonca nad horyzontem
stopien zanieczyszczenia
Od czego zalezy ilosc energii jaka otrzyma dana plantacj?
Swiatlo jest bezposrednim zrodlem fotosyntezy
od promieniowania fotosytezy, zalezy intensywanosc asymilacji CO2
zroznicowane wymagania swietlne
rosline swiatlolubne (zboza, buraki cukrowe)
rosliny o malej wrazliwosci na zaciemnienie (koniczyna, len)
- brak swiatla powoduje slabe zabarwienie czesci zielonych rosli, wydluzenie, wiotkosc
- nadmiar swiatla powoduje skrecenie pedow i zachamowanie wzrostow, czerwone zabarwienie lisci, przyspiesza owocowanie i kwitnienie
- siew w rzedach
ZANIECZYSZCZENIA BIOGENNE - NATURALNE:
wybuchy wulkanow
pozary lasow
burze piaskowe
huragany
rozklad materii org (bagna)
ZANIECZYSZCZENIA ANTROPOGENNE- SZTUCZNE:
procesy zwiazane z dzialalnoscia czlowieka (pyly i gazy),
energetyka i cieplownictwo ( Sox, CO, HCl, Nox, NH4)
przemysl hutniczy (pyly i metale ciezkie Pb, Zn, Al.)
przemysl wydobywczy (pyly szkodliwe)
przemysl materialow budowlanych (pyly cementowe)
prz. Spozywczy (aldehydy, alkohole i fenole)
prz chemiczny (HCl, H2S)
komunikacja
PIERWOTNE ZANIECZYSZCZENIA- biogenne i antropogenne
WTORNE ZANIECZYSZCZENIA - nie sa bezposrednio emitowane (kwasne deszcze, smog)
ZRODLA ZANIECZYSZCZEN:
SO2- powstaje w wyniku spalania zanieczyszczonych siarka paliw stalych i plynnych (wegiel i ropa naf), silnikach spalinowych i elektrocieplowniach
Zwiazki azotu np. NO - wydziela się podczas wybuchu wulkanu, procesow produkcyjnych (obrobka wysokotermiczna) oraz w silnikach spalinowych
CO - powstaje w wyniku niezupelnego spalania wegla lub jego zwiazkow, zrodla: spaliny z silnikow pojazdow mechanicznych, przemysl metalurgiczny, elektrocieplownie, koksownie gazowe, paleniska domowe
CO2 - powst podczas spalania paliw stalych, cieklych, gazowych a także w procesie oddychania organizmow zywych
Wielopierscieniowe weglowodory aromatyczne - pojawiaja się w powietrzu przez parowanie lub spalanie paliw ( wegla, ropy)
SMOG - mgla inwersyjna, niebezpieczny rodzaj zanieczyszczenia pow powst w wyniku polaczenia dymu lub pary wodnej,
smog fotochemiczny los angeles powst w warunkach klimatu tropikalnego, tworzy się ze spalin samochodowych zawierajacych weglowodory, tlenki azotu i czadu. Pod wplywem promieniowania slonecznego zwiazki te reagujac ze soba towrza subst silnie utleniajace
smog londynski siarkowy powstaje w wuniku wielkich aglomeracji strefy klimatu umiarkowanego, glownie w wyniku spalania wegla, charakteryzuje się wysoka koncentracja sadzy tlenkow siarki, tlenkow wegla. Zjawisko smogu tego w ograniczonym zakresie wyst w zakopanem, krakowie, na dolnym slasku.
SKLADNIKI POWIETRZA:
azot - 78% chemicznie obojetny, rozciecza tlen w stosunku 4 do 1, w skutek tego zmniejsza jego aktywnosc utleniajaca, w glebie jest absorbowany przez niektóre bakterie, niezbedy roslina jako skladnik pokarmowy
tlen - 21% niezbedny w procesach utleniania i oddychania, zapasy tlenu w atm sa ciagle odnawiane przez fotosynteze, w glebie tlen niezbedny jest do rozwoju korzeni i mineralizacji zw org.
Argon - 0,93%
Dwutlenek wegla - 0.003% najciezszy z glownych skladnikow powietrza ma tendencje do gromadzenia się w przyziemnej warstwie atm. Wraz ze wzr temp. Cisnienia, wilgotnosci i zwiazlosci gleby rosnie zawartosc CO2 w powietrzu.
PIONOWA BUDOWA ATM:
TROPOSFERA - temp maleje wraz z wys (0.65 stopni C/ 110m-1) rozciaga się bezposrednio nad powierzchnia ziemi na wys 7km. Zawiera 80% masy calej atm w ktorej zachodzi pionowa wymiana materii i pionowe ruchy powietrza. Toposfere od stratoafery oddziela tropopauza
STRATOSFERA - wys pos troposfera do wys 50-55km od pow ziemi. Charakteryzuje się bardzo slabymi pionowymi ruchami pow. Dzieli się na 2 warstwy (dolna do wys 20-25km o tem prawie stalej i gorna -tem rosnie wraz z wys co uniemozliwia pionowe ruch mas pow. Wzrost tem zwiazany jest z pochlanianiem przez ozan promieniowania
MEZOSFERA do 50km- natepuje spadek tem z wys.
TERMOSFERA do 800km- wzrost tem wraz z wys
EGZOSFERA - stopniowe przechodzenie w gaz miedzyplanetarny
PYLOWE ZANIECZYSZCZENIA POW:
Naturalne:
pyly nieorganiczne-pows podczas wybuchow wulkanow, pozarow lasow, burz piaskowych, erozjii wietrznej, bryz morskich
pyly orga pochodzenia roslinnego lub zwierzecego
pochodzenia kosmicznego - z rozpadow meteorytow
pochodzace z dzialalnosci czlowieka
elektrownie
przemysl mat budowl
koksownie
wytwornie nawozow sztucznych
wedlug polskiej normy wyrozniamy:
pyly o rozdrobnieniu mikroskopijnym
pyly opadajace
pyly koloidalne - powoduja zatykanie szparek oddychowych u roslin, ograniczaja fotosynteze, zmieniaja pH z obojetnego na kwasne, maja dzialanie toksyczne ze względu na rodzaj zagrozenia
pyly dzielimy na:
pyly o dzialaniu toksycznym - powstaja szybkie zatrucia organizmu
pyly szkodliwe - maja dzialanie pylicotworcze bądź uczylajace
pyly neutralne - dzialanie drazniace
TLENKI WEGLA:
Sa gazami silnie toksycznymi, ze względu na maly ciezar wlasciwy szybko rozprzestrzeniaja się w powietrzu atm. Jest szczególnie niebezpieczny ponieważ jest to gaz bez smaku, zapachu, barwy. Powst w wyniku niezupelnego spalania wegla lub jego zwiazkow
TLENEK SIARKI
SO2 jest bezbarwnym, silnie toksycznym gazem, o duszacym zapachu, wolno rozprzestrzenia się w atm, ze względu na swój duzy ciezar wlasciwy, najwiekszy udzial w emisji SO2 ma przemysl paliwow energetyczny SO2 i utrzymuje się w powietrzu przez 2-4dni. W tym czasie może przemiescic się na bardzo duze odleglosci. W powie SO2 utlenia się do SO3 a ten latwo reaguje z woda tworzac H2SO4, glawny skladnik kwasnych deszczow
TLENKI AZOTU
Wiele z nich szczególnie NO to naturalne sklad atm, tworzace się w efekcie np. wybuchow wulkanow. W niewielkich ilosciach nie sa substancjami toksycznymi, jednak ich nadmiar pows podczas procesow produkcyjnych powoduja, ze staja się one niebezpiecznymi zanieczyszczeniami w szczegolnosci niebezpieczne sa: bezbarwny i bezwonny tlenek azotu i brUtalny o duszacej woni NO2.
WEGLOWODORy
Wielopierscieniowe aromatyczne- tez zwiazki chemiczne zbudowane sa z wegla i wodoru, pojawiaja się w pow w wyniku parowania bądź spalania paliw energetycznych i palenia tytoniu. Jednym z najbardziej niebezpiecznych weglowodorow jest 3,4 benzapiren bedacy subst rakotworcza.
ZANIECZYSZCZENIA W ZACHODNIOPOMORSKIM
Stopien zagrozenia sr od strony zanieczyszczen wprowadzonych do powietrza na obszarze woj. Zachodniopomorskiego jest zroznicowany przestrzennie. Analiza danych o wielkosci emisji w 2000 roku wykazuje ze 92% zanieczyszczen gazowych (SO2, NO2, CO) i 74,6% pylowych terenu bylego woj. Szczecinskiego. Najbardziej obciazonymi sa powiad gryfinski, policki, i miasto szczecin. Ma to zwiazek z lokalizacja na tych terenach. Zrodel emisji, które sa elektownia dolna odra, elektorcieplowani szczecin i pomorzany, zaklady chemiczne police. Najmniej obciazonymi wielkoscia emitowanych zanieczyszczen do powietrza sa powiaty gryficki, pyzycki, swidnicki. Geograficzne usyowanie woje zachodnio które od zachod graniczy z niemcami powoduje, ze przey wyst przewadze wiatrow zachodnich, wszystkie zanieczyszczenia z okolic berlina naplywaja w nasze rejony.
WARSTWA OZONOWA
W atm spotykamy 2 rodzaje ozonu:
stratosferyczny 90%
troposferyczny 10%
ozon w stratosferze chroni przed nadmiernym promieniowaniem ultrafioletowym. Absorbuje czesc emitowanego prom slonca ultrafioletowego które w przeciwnym razie dotarloby do ziemi w calosci. Ozon stratosferyczny wyst na wys 10-50km. Najwieksza koncentracja na 18-20km. Ozon w troposferze dziala jak gaz cieplarniany, absorbuje energie cieplna która wypromieniowuje w kierunku ziemi, co powoduje ocieplenie jej powierzchni.
DZIURA OZONOWA
To zjawisko ubytku ozonu w atm zwiazane z zanieczyszczeniami atm zwiazkami reagujacymi z weglowodorami tzn freonami, chlorek metylu. W stratosferze pod wplywem promieniowania ultfrafioletowego uwalnie się atom chloru, bedacy katalizatorem rozpadu ozonu. W ten sposób wyst spadek sterzenia ozonu i tworzenie się tzw dziur.
EFEKT CIEPLARNIANY
Zwany szklarniowym, to zjawisko ocieplania się klimatu ziemi polegajacy na zatrzymywaniu pelnej ilosci ciepla emitowanego do atm. Jest to spowodowane wzrostem zawartosci gazow cieplarnianych: glownie freonow, metanu. Gazy szklarniowe maja rozna zdolnosc pochlaniania ciepla stad wynika ich niejednakowy wplyw na ocieplenie klimatu.
-para wodna
-podtlenek azotu
-dwutlenek wegla
-metan
-freony
-ozon
Gazy cieplarniane maja zdolnosc do pochlaniania promieniowania podczerwonego i jego koncentracji w atmosferze. Zrodlami tych gazow sa:
fotosynteza CO2
spaliny z silnikow samochodowych
areozole
beztlenowe warunki panujace w bagnach i mokradlach
PARA WODNA W ATM JEJ WPLYW NA BILANS PROMIENIOWANIA DLUGOFALOWEGO
Para wodna i CO2 odgrywaja duza role w ksztaltowaniu bilansu cieplnego ziemi. Atm pelni funkcje szyby inspektowej przepuszczajac ku ziemi krotkowfalowe promieniowanie sloneczne, zatrzymujac dlugofalowe promieniowanie ziemi co chroni ja przed utrata ciepla. Im wiecje w atm pary wodnej, CO2 i chmur tym wieksze wartosci wykazuje natezenie promieniowania dlugofalowego emitowanego w kierunku ziemi.
Q1= Ig - Ia
Q - bilans promieniowania dlugofalowego
Ig - promieniowanie pow ziemi
Ia - promieniowanie zwrotu atm.
UKSZTALTOWANIE PROMIENIOWANIA BEZPOSREDNIEGO I ROZPROSZONEGO W CIAGU DOBY I ROKU
W ciagu doby natezenie pormieniowania bezposredniego osiaga max. W godzinach poludniowych w ciagu roku na wiosne gdy atm jest najbardziej przezroczysta. W diagu doby natezenie promieniowania rozproszonego rosnie wraz z wysokoscia slonca na horyzontem osiagajac najwyzsze wartosci w poludnie w ciagu roku w poludnie.
PRZESTRZENNNY ROZKLAD SREDNICH RIOCZNYCH SUM NATEZENIA PROMIENIOWANIA SLONECZNEGO CALKOWITEGO.
Najwieksze pronmieniowanie calkowite w czerwcu wyst na koncach polnocnych, polnocno wschodnich i na mazowszu. Najmniejsze na poludniu kraju. W grudniu najwieksze pormoeniowanie calkowite na poludniu polski. Najmniejsze na polnocy. Najmniejsze w gorach 300. najwyzsze suwalki i lodz 340.
CALKOWITY BILANS PROMIENIOWANIA
T = S + D
S - natezenie pormieniowania bezposredniego dochodzacego do plaszczyzny pozziomej
D - natezenie pormieniowania rozproszonego dochodzacego do plaszczyzny poziomej
Promieniowanie calkowite - calkowity przychod energii slonecznej dochodzacy do plaszczyzny poziomej na powirzchniz iemi.
PROMIENIOWANIE EFEKTYWNE
Inaczej dlugofalowe jest to wypromieniowanie przez ziemie energii promieni slonecznych, trwa ono cala dobe, a jego wielkosc wzrasta wraz ze wzrostem kata promieni slonecznych, szczególnie silny jest w bezchmurna noc kiedy nie ma przychodu energii a chmury nie odbijaja promieni.
RODZAJE PROMIENIOWANIA
Promieniowanie calkowite to to które dociera do powierzchni ziemi w postaci sumy promieniowania bezposredniego (S) i rozproszonego (D)
Promieniowanie bezposrednie (S) brak chmur
Promieniowanie rozproszone (D) to które ulega rozproszeniu po przejsciu przez atm, pelne zachmurzenie
RODZAJE USLONECZNIENIA
uslonecznienie możliwe od wschodu do zachodu slonca
usl rzeczywiste to czas doplywu bezposredniego promieniowania slonecznego, gdy miedzy tarcza sloneczna a danym pkt w ziemi nie było zachmurzenia oraz przeszkod terenowych
usl wzgledne - stosunek uslonecznienia rzeczywistego do możliwego.
FORMY WYMIANY ENERGII CIEPLNEJ POMIEDZY WIERZCHNIA WARSTWA GLEBY I ATM
przewodnictwo molekularne, którego wartosc jest nieiwelka, dotyczy tylko warstwy gleby o grubosci 1mm
turbulencja - nieregularne mieszanie się powietrza w wyniku roznic roznorakich przeszkod na powierzchni ziemi, zachodzi przy predkosci wiatru 2m/s
konwekcja termiczna - powstaje na wskutek nierownomiernego nagrzewania się terenu powstajace wówczas prady pionowe wstepujacego powietrza powoduja szybki transport ciepla znad powierzchni do gornych warstw
promieniowanie dlugofalowe podloza
naplyw powietrza w wyniku adwekcji
utajone cieplo parowania
ASTRONOMICZNE PORY ROKU I KATY ICH PADANIA
Wiosna 21. marzec - 21. czerwiec (90 stopni - fi)
Lato 22. czarwiec - 22. wrzesien (90stopni - fi ) + 23.3 stopnia
Jesien 23. wrzesien - 21. grudzień (90 stopni - fi)
Zima 22. grudzień - 20 marzec (90 stopni - fi) -23.3 stopnia
WSPOLCZYNNIK PRZEWODNICTWA CIEPLNEGO GLEBY
Rowna się tej ilosci ciepla jaka w ciagu 1s przenika slupek gleby o przekroju 1cm3 na drodze 1cm w przypadku gdy roznica temp wynosi 1stopien C
Zalezy od rodzaju i struktury oraz porowatosci i wilgotnosci gleby. Najlepiej przewodza w glebie cieplo czesci mineralne, woda, subst organiczne. Najgorzej powietrxze.
Zalezy od 3 faz gleby
I *m-1 *s-1 *k-1
POJEMNOSC CIEPLA
Ilosc ciepla jaka jest potrzebna do ogrzania 1cm3 danego ciala o 1stopien C.
BILANS CIEPLNY WIERZCHNIEJ WARSTWY GLEBY W CIAGU
DOBY
Q= T - a +- Ql +- LE +- A +-G
NOC
Q = Ql + LE + A =+ G
DZIEN
Q = T - a - Ql - LE - A - G
Q - bilans cieplny wierzchniej warstwy gleby w ciagu dnia
T - promieniowanie calkowite
A - albeda
Ql - promieniowanie efektywne
LE - przemiany fazowe wody
A - ruchy powietrza, turbulencja
G - przeplyw ciepla w glebie
NATEZENIE I KIERUNEK STRUMIENIA CIEPLNEGO W GLEBIE
zalezy od pory doby
w nocy z gleby ucieka saldo promieniowania i strumien ciepla glebowego a dostaje się strumien ciepla utajonego i jawnego
w dzien z gleby ucieka strumien ciepla utajonego i jawnego a dostaje się saldo promienowania i strumien ciepla glebowego
zalezy od pory roku, rodzaju gleby, stopnia uwilgotnienia, pory doby.
KTÓRE OGRZEWAJA SIĘ NA WIOSNE SZYBCIEJ?GLEBY LEKKIE CZY CIEZKIE??
Gleby lekkie ogrzewaja się wiosna szybciej ponieważ posiadaja ograniczona zdolnosc do zatrzymywania wody a im wiecej wody tym wolniej się nagrzewaja. Gdy zawartosc powietrza maleje wzrasta wilgotnosc gleby, wzrasta przewodnictwo i gleby ciezkie ogrzewaja się na wiosne wolniej.
WPLYW SZATY ROSLINNEJ I POKRYWY SNIEZNEJ NA TEMP GLEBY
Roslinnosc zwlaszcza w cieplej porze roku znacznie wplywa na temp gleby. Zaciemna glebe, zatrzymuje czesc lub nawet cale promieniwanie sloneczne, sama ogrzewa się utrudniajac nagrzewanie się gleby. Zmniejsza wypromieniowanie ciepla z powierzchni gleby oraz predkosc wiatru w przygruntowej warstwie powietzra. Amplitudy dobowe tem sa mniejsze. Powietrze zawarte w pokrywie snieznej zwlaszcza w swiezej i puszystej czyni ja zlym przwodnikiem ciepla, chroni ona glebe przed nadmierna utrata ciepla, gleba pod sniegiem jest cieplejesza, ma mniejsza dobowa amplitude temp niż gleba bez pokrywy snieznej.
NAZWY I TEMP PROGOWE KLIMATYCZNYCH POR ROKU
Zima 40 stopni
Przdwiosnie 0-5 stopni
Wiosna 5-15 stopni
Lato >15 stopni
Jesien 15-5 stopni
Przedzimie 5-0 stopni
PRZESTRZENNY ROZKLAD TEMP POW W POLSCE W LIPCU I STYCZNIU.
W styczniu najnizsza temp wyst w rejonie suwalk i wynosi -5stopni C. Najwyzsze na pomorzu wynosza -0.5 stopnia. Temp maleje z zachodu na wschod.
W lipcu temp powi waha się w granicach 10-17 stopni na pojezierzu kaszubskim i w rejonie rozewia do ok. 19 stopni. W rejonie warszawy krakowa, przemysl. W polnocno wschodniej i srodkowo - zachodniej czesci kraju sr temp w lipcu wynosi powyzej 18.5 stopnia C a w terenach gorskich od 18 - 9 stopni C.
JAKIE CZYNNIKI WPLYWAJA NA PRZESTRZENNY ROZKLAD TEMP POWIETRZA:
szerokosc geo
zachmurzenie
uksztaltowanie terenu
warunki radiacyjne zwiazane z szerokoscia geo i zachmurzeniem
cyrkulacji atmosferycznej
warunkow fizjograficznych terenu
INWERSJA TEMP
To wzrost temp z wysokoscia, gradient pionowy jest ujemny
IZOTERMIA
Temperatura nie ulega zmianie z wysokoscia, gradient pionowy wynosi 0
WILGOTNOSC POWIETRZA - ZAWARTOSC PARY WODNEJ W ATM
Max zawartosc pary wodnej - calkowite nasycenia powietrza para wodna
preznoscia lub zawartoscia pary wodnej - nazywamy wielkosc stwierdzona w chwili pomiaru
aktualna preznosc pary wodnej - ciesnienie zawartej w powietrzu pary wodnej na powirzechni ziemi w chwili pomiaru
wilgotnosc wzgledna - stosunek aktualnej preznosci pary wodnej do max preznosci pary wodnej f=e/emax *100%
niedosyt wilgotnosci powietrza - roznica miedzy max preznoscia pary wodnej nasyconej w danej temp o preznosci zamierzonej d=emax - e
temp pkt rosy - to temp przy ktorej aktualna preznosc pary wodnej znajdujacej się w powietrzu osiaga stan nasycenia wówczas e=emax; f= 100%; d=0
NAJNIZSZE WARTOSCI WILGOTNOSCI WZGLEDNEJ POWIETRZA
Dobowy (roczny) przebieg wilgotnosci wzglednej jest odwrotny do dobowego i rocznego przebiegu temp. Przy spadku temp wilgotnosc wzgledna zwieksza się a przy wzroscie zmniejsza się.
ROLA NATURALNYCH I SZTUCZNYCH ZANIECZYSZCZEN W PROCESACH KONDENSACJI PARY WODNEJ
zanieczyszczenia powietrza wchodza w sklad tzw jader kondensacji na których zachodzi skraplanie. W temp rownej rownej lub nizszej od temp pkt rosy rozpoczyna się na ich powierzchni zageszczenie drobnej pary wodnej i przemiana w wode lub lod.
Co to jest przymrozek?
PRZYMROZEK-najniższa temp w ciagu doby spada poniżej 0C, ale dobowa temp jest dodatnia. Rodzaje:
I intensywność
-łagodne do -2c
-umiarkowane od -2,1 do -4C
-silne<-4,0C
II wysokość występowania
-gruntowe-na głębokości kilku cm
-przygruntowe-na wysokości 5cm nad gruntem
-na poziomie traw-25cm nad gruntem
-wyokie-200cm nad gruntem
III genezę występowania
-adwekcyjne-w wyniku napływu chłodnych mas powietrza
-radiacyjne-w wyniku wypromieniowania ciepła z podłoża
-adwekcyjo-radiacyjne
IV termin pojawienia
-wczesno i późnowiosenne
-wczesno i późnojesienne
Wyjaśnić dlaczego przy wysokiej wilgotności powietrza wieczorem, przymrozek w nocy jest mało prawdopodobny?
Przymrozek w nocy jest mało prawdopodobny kiedy wieczorem występowała wysoka wilgotność powietrza, ponieważ im większa jest wilgotnosć tym wyższa temp
Opisz metody przewidywania przymrozków.
METODA UHLIRA
a)wg danych z termometru i higrometru
b)wg psychrometru
Gdy temp wieczorem obniża się, rośnie wilgotność względna. Im wyższa temp punku rosy(powyżej 0C)tym prawdopodobieństwo jest niższe. Wprzypadku braku psychrometru wilgotność wzgędną i temp odczytujemy z higrogramu włosowego
METODA KANMERMONA
tmin= t' - k
tmin-prognozowana minimalna temp w klatce 200cm nad gruntem
t'-temp termometru zwilżonego odczytana o godz 14.00
k-stała,którą wyznacza się emirycznie do danego terenu
METODA VITKIEWICA
wykorzystuje się aktualną prężność pary wodnej
td=2C-nieduża
td>2C-nie ma
td<2C jest ryzyko
Jakimi sposobami można zapobiegać występowaniu przymrozków?
a)przykrywanie roślin-rola osłon polega na utrzymywaniu pod nimi wyższej temp zmniejszają one wypromieniowanie ciepła przez glebę
b)deszczowanie
-bezpośrednie-dostarczanie roślinom ciepła wyzwalającego się przy zamarzaniu wody(zroszanie roślin wodą)
-podlewanie gleby wodą na pewnien czas przed spodziewanym przymrozkiem w celu poprawienia bilansu cieplnego
c)zadymianie-tworzenie dymu lub sztucznej mgły zmniejsza nocne straty ciepła roślin oraz gleby, w tem sposób zapobiega nadmiernemu spadkowi temp w przygruntowej warstwie powietrza
d)urządzenia wentylacyjne
e)nawożenie mikroelementami:Zn,Cu,Si-uodparniją rośliny przed niskimi temp
Nawozy fosforowe i potasowe na ogół zwiększają odporność roślin na przymrozki
Wynień rodzaje parowania oraz czynniki intensyfikujące ten proces.
Parowanie z powirzchni gleby-parowanie to zależy od struktury i wilgotności. Istotna rolę odgrywa struktura i skład powierzniowej warstwy, wilgotności gleby, gatunku i fazy rozwoowej roślin oraz poziomu agrotechniki
Parowanie terenowe-jest to całkowita strata wody na parowanie z powierzchni lądu.Zależy:struktury i wilgotności gleby, gatunku i fazy rozwojowej roślin oraz poziomu agrotechniki, atakże od czynników mwteorologicznych
Parowanie potencjalne-jest to parowanie z powierzchni terenu pokrytego roślinnością przy optymalnym uwilgotnieniu gleby
Ewaporacja-parowanie z wolnej powierzchni wody. Czyniki: wielkość, głębokość, kształt zbiornika wodnego, zróżnicowanie linii brzegowej, stopień zanieczyszczenia wody, rodzaj roślinności przybrzeżnej
Transpiracja-parowanie biologiczne z wnętrza roślin,zależy od: stopnia otwarcia aparatów szparkowych, przychodu energii słonecznej, temp, wilgotności powietrza, prędkości wiatru
Intercepcja-parowanie z wolnej powierzchni wody, która po opadach została zatrzymana na powirzchni skłay, roślin itp
Opisz warunki, w których parowanie terenowe może być rózne lub większe od parowania z wolnej powierzchni wodnej.
Parowanie terenowe może być róne lub większe od parowania z wolnej powierzchni wodnej przy dostępie wody, w czasie okresu wegetacyjnego oraz w czasie krytycznej gospodarki wodnej występującej u więszości roślin podczas kwitnienia->zwiękasza się transpiracja
Scharakteryzuj dobowy i roczny przebieg parowania terenowego.
Dobowy:
Zaznacza się wyraźne podobieństwo do przebiegu parowania z wolnej powierzchni i parowaia całkowitego. Natomiast przy wyższych wartościch niedosytu wilgotności(ok godz15.00)parowanie nie zwiększyło się z powodu zmniejszonego przychodu energii słonecznej. Po zahodzie Słońca parowanie odbywało się dzięki przychodowi energii z podłoża.
Roczny:
Parowanie wskaźnikowe informuje o warunkach współdziałania przychodu energii i niedosytu wilgotności oraz prędkości wiatru. Najnizsze wartości sum mieśięcznych występuja w grudniu ok 9 do 15 mm, najwiękse w czerwcu od ok 80 do 100mm. Sumy roczne parowania wskaźnikowego wahają się od ok 500 do 600mm
Wymienić czyniki powodujące kondensację pary wodnej.
-Aby proces kondensacji mógł zistnieć muszą być spełnione warunki:
-osiągnięcie temp punktu rosy
-występowanie jąder kondensacji
Podział wzorów służąnych do określania parowania potencjalnego w zalezności od użytych w nich elementów meteorologicznych.
WZÓR TURCA
Eo=0,4*t/t+15[J'o(0,18+0,62S/So)+50]
t-średnia miesięczna temp powietrza na wysokości 2m
Io-suma natężenia promieniowania na górnej granicy atmosfery
S/So-usłonecznienie zwględne
WZÓR PEDMANA
Eo=i * 0,36(eo-e)(1+0,33v)
WZÓR BCHMUCKA
Eo=k*dpod pierwiastkiem v
WZÓR BACA
Eo=3dpod pierwiastkiem v +4T(Tw kcal)
Eo=3dpod pierwiastkiem v +0,344T(Tw kWn)
i- liczba dni
eo- prężność pary wodnej nasyconej w temp powierzchni wody
e- aktualna prężność pary wodnej na wyskości 2m
v-średnia prędkość wiatru na wyskości 10 m
k-współczynnik empiryczny Schmucka dla danego miesiąca
d-średnia wartość niedosytu wilgotności powietrza na wysokości 2m
T-suma miesięczna promieniowania całkowitego
Wymienić i scharakteryzować zasadnicze warunki powstawania wzoszących się prądów powitrza, a w konsekwencji tworzenia się chmur.
-masyw górski(prąd wstępujący)
-mniejsze albedo(prąd konwekcyjny)
-zderzenia ciepłej i zimnej masy atmosf (prąd frontu ciepłego)
-zderzenie zimnej i ciepłej masy atmosf (prąd frontu chłodnego)
-wtargnięcie masy chłodniejszego powietrza, która w sposób mechaniczny wypycha ciepłe powietrze w górę, w wyniku czego powstają pionowe chury kłębiaste
-łagodne wślizgiwanie się ciepłego powietrza do pochyłej powierzchni ochłodzonego powietrza-rozległe ławice chmur
-wznoszenie się powietrza nad przeszkodami terenowymi
-w wyniku turbulencji
Wyjaśnic pojęcia równowagi stałej, chwijnej i obojetnej
równowaga stała-kiedy spadek temp powietrza otaczającego jest mniejszy niż 1C
równowaga obojetna-kiedy spadek temp w masie otaczjącej jest równy temp w prądzie wstepującym
równowaga chwijena-kiedy spadek temp jest większy niż 1C to na każde 100m prąd wstepujący będzie cieplejszy o 0,2C
Wpływ roszajów równowagi na rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza.
Równowaga chwijena jest najbardziej poządanym stanem równowagi termodynamicznej atmosfery do pionowego rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.Podczas równowagi stałej występują warunki nie sprzyjające pionowej wymianie powietrza, brak mieszania pionowego może doprowadzić do wzrostu koncentracji zanieczyszczeń.
Podac najważniejsze naturalne i sztuczne higroskopijne jądra kondensacji.
-drobne organiczne i mineralne pyły(zwłaszcza mikroskopowe kryształki soli unoszone prze wiatry znad morza, a także zjonizowane cząst gazowe)(naturalne)
-bezwodniki niektórych kwasów SO2, NO (sztuczne)
Co to są kwaśne deszcze?
KWAŚNE DESZCZE-powstają w wyniku pochłaniania przez kropelki wody gazowych zaniczyszczeń powietrza i tworzących z nimi kwasy. Główny udział w tworzeniu kwaśnych deszczy mają: SO2 i NO. Powodują obumieranie lasów, zakwaszanie wód powierchniowych i gleb, nieszczenie materiałów konstrukcyjnych
Termiczne warstwy hamujące
-grubość(od kilku do kilkuset metrów)
-różnica temp pomiedzy dolną a górną tą warstwą(im większa róznica tym ciężej)
-wysokość na jakiej ona występuje(inwersja)
Wymienić poziomy kondensacji pary wodnej
I na i przy powierzchni ziemi-rosa, szron, gołoledź,szadź,mgła
II kondensacja w troposferze-deszcz, mżawka, śnieg, grad, krupy śnieżne, igły
IIIkondensacja w troposferze-kryształki lodu
Wyjaśnić teorię powstawania opadów atmosferycznych.
Pojedyncze małe kropelki w chmurze mogą wyparować, a na powierzchni większych może kondensować para wodna. Krople o róznych ładunkach elektrycznych ulegaja wzajemnemu przyciąganiu.Wzrost obojetności najczęsciej następuje w chmurach zbudowanych z kryształków lodu i kropel wody (Cumulonimbus, Altostratus, Stratus, Nimbostratus)Po osiągnięciu masy, której wielkosć pozwoli na opabanie wbrew siłom prądu wstępującego i oporu aerodynamicznego powietrza, może nastąpić dalszy wzrost kropel wewnątrz chmury. Kryształek lodu, śniezynka lub kropla wody wytworzona w górnej częsci chmury ma stosunkowo nizszą temp i w miarę przemieszczania sie do dołu może na jej powierzchniodbywać się kondensacja
Podać wielkość pionowego gradientu temp w stadium suchym, deszczu i gradu.
w stadium suchym- 1C/100m
w staduim deszczu- 0,5C/100m
w stadium gradu- 0C rozpoczyna sie okres krystalizacji śniegu -1C/100m
Opisać czasowy rozkład opadów w ciągu roku i doby.
W układzie rocznym zaznacza się regularność rozkładu sum opadów, której wyrazem w warunkach Polski są:
najwyższe w lipcu, sierpniu i czerwcu-1800mm na południu, najniższe w styczniu, lutym i marcu-500mm, środkowa Polska.Liczba dni z opadem najwieksza w listopadzie, gydniu i styczniu, a najmniejsza w czerwcu, sierpniu i wrześniu2/3 sum opadów notujemy w półroczu letnim, a 1/3 w półroczu zimowym
Wymienić czynniki wpływające na przestrzenny rozkład opadów atmosferycznych w Polsce.
-zanieczyszczenia
-wysokość n.p.m
-rodzaj pokrycia
-siec hydrograficzna
-ekspozycje
-warunki fizjograficzne i radiacyjne
Scharakteryzuj przestrzenny rozkład opadów atmosf w Polsce oraz woj szczecińskim.
Najwieksze opady atmosferyczne nawet ponad 1200mm rocznie w górach, 800-900mm koło Kielc, góry Świętokrzyskie, ponad 700mm koło Słupska. Najmniejsze w Wilkopolsce i Kujawach do 500mm
W woj szczecińskim: od południa do 500mm, środkowa 650mm, północna 700mm
W jakiej porze roku obserwujemy największa liczbe dni z opadem i dlaczego?
Obserwujemy jesienią, ponieważ wtedy częściej dochodzi do kondensacji pary wodnej, jest dość suche powietrze, słabszy prąd wstępujący, wysoka wilgotność powietrza
W jakiej porze obserwujemy najwieksze sumy opadów atmosf i dlaczego?
Występują latem, ponieważ jedną z przyczyn jest powstawanie silnych prądów wstępujących spowodowanych wyskoką temp, wilgotnośc max jest wieksza niz zimą.
Od czego zależy rolnicza efektywość opadów atmosf?
Stosunki wodne danego obszaru lub plantacji określa się między innymi za pomocą klimatycznego bilansu wodnego, w którym po stracie przychodu jest opad atmosf, a rozchodu parowanie
-od kąta kropel deszczu
-prędkości wiatru
-od wielkości intersepcji, czyli od rodzaju roślin fazy rozwojowej, natężenia opadów
Rolnicze znaczenie pokrywy.
Pokrywa śniezna dzięki termoizolacyjnym właściwościom łagodzi spadki temp gleby i doskonale chroni rośliny przed ujemnym wpływem silnych mrozów, zimnych wiatrów , gwałtownych zmian temp gleby. Jednak nadmiernie gruba warstwa sniegu powyżej 20cm powoduje często śmierć roślin wskutek uduszenia. Trwała utrzymujaca się pokrywa ponad 30 dni może bezpośrednio wpłynąć na plonowanie roślin
Wymienić i podać warunki występowania osadów atmosferycznych
ROSA-przy temp>0C, głównie latem przy bezchmurnej pogodzie(wyżowej), przy dużym promieniowaniu efektywnym. Tworzy się wskutek kondensacji pary wodnej na terenach oziębionych
SZRON-powstaje w ten sam sposób co rosa,w temp >0C, osad lodu
SADŹ-powstaje przy nagłym zamarznięciu przechłodzonych kropelek wody, może tworzyć się równiez w dzień
GOŁOLEDŹ-powstaje wskutek zamarznięcia przechłodzonych kropelek mżawki lub deszczu na powierzchniach o temp niższej lub nieco wyższej od 0C
MGŁA-zawiesina bardzo małych kropelek wody w powietrzu, zmniejszająca widoczność poziomą przy powierzchni ziemi na ogół poniżej 1km
MGŁA LODOWA-zawiesina bardzo licznych maleńkich kyształków lodu w powietrzu
ZAMGLENIA-zawiesina mikroskopijnych kropelek wody
ZAMIEĆ ŚNIEŻNA-zbiór cząst żniegu, roznoszone przez wiatr
W aki sposób i w jakich warunkach pogodowych powstaje rosa i jakie jest jej znaczenie dla wegetacji roślin?
Rosa to zbiór kropelek wody tworzących się na powierzchni przedmiotów na ziemi lub w pobliżu ziemi, wskutek kondensacji pary wodnej zawartej w otaczającym przezroczystym powietrzu. Powstaje gdy:
-powierzchnie oziębiają się poniżej temp rosy powietrza otaczającego
-ciepłe i wilgotne powietrze styka się z chłodniejszą powierzchnią o temp niższej od temp punktu rosy powietrza
Rosa wytworzona na powirzchni roślin ograniczna transpirację,ale nie ma praktycznego znaczenia dla wzbogacania gleby w wilgoć
Opisac przestrzenny rozkład pokrywy śnieznej.
Najwieksza ilość pokrywy śnieznej występuje na południu jraju-w górach w zimie do ok 2m, najmniejsza z kolei na wybrzeżu, zachodzie i centrum kraju. Grubość pokrywy śnieznej uzależniona jest od warunków klimatycznych takich jak temp, wiatr. Na zachodzie i na terenach podgórskich 100-110dni, w Zakopanem 130 dni, na Śnieżce 156 dni, a na Kasprowym wierchu 200 dni
PRZESTRZENNY ROZKLAD KLIMATYCZNEGO BILANSY WODNEGO NA TERENIE POLSKI
Klimatyczny bilans wodny przyjmuje najwyższe wartości podczas półrocza letniego a Polsce otrzymuje 60-70% rocznej sumy opadów. Rozkład przestrzenny średnich rocznych sum opadów wynosi 450-1600 mm. W półroczu letnim najniższe sumy opadów występują w centralnej Polsce, wyższe na wybrzeżu, Mazurach oraz na obszarach podgórskich. Najwyższe w szczytowych partiach gór.
Stopień barometryczny- wysokość na jaką trzeba się wznieść lub opuścić aby ciśnienie zmieniło się o 1. Do wysokość wynosi on 7,9 m na 1 hPa.
Gradient barometryczny- zmiana ciśń na odległości 111 km w poziomie. Im większy gradient tym prędkość wiatru jest większa. 3xgradient=prędkość wiatru.
Tendencja baryczna- zmiana ciśń w czasie 3 godz od poprzedniego pomiaru, dodatnia tendencja oznacza wzrost ciśń a ujemna jego spadek.
Ciśnienie normalne- ciśń zmierzone na szerokości 450 w temp 00C na poziomie morza, wynosi ono 1013,2 hPa.*poprawka na temp- powyżej 0C wskutek rozszerzania się rtęci barometr wskazuje ciśń wyższe- wartość poprawki należy odjąć.*poprawka na szer gergraficzną-ze wzrostem szer wzrasta przyspieszenia ziemskie i związana jest z tym wysokość słupa rtęci. Powyżej szer 45 poprawkę należy dodać do wyninku.*poprawka na wys n.p.m- związana z redukcją ciśń do poziomu morza.*poprawka instrumentalna- wynika w wad konstrukcyjnych przyrządu.
CYRKULACJA POWIETRZA W UKLADZIE WYZOWYM I NIZOWYM
Wyż- ciśnienie rośnie do wewnątrz, wiatr wieje zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Prądy zstępujące- ruchy powietrza do dołu.
Niż- ciśnienie maleje do wewnątrz, kierunek w lewą stronę, prądy wstępujące- ruch powietrza w górę.
WIATR
Kierunek wiatru- przyjmuje się te stronę z której wieje, oznacza się za pomocą róży wiatrów w 8 lub 16 kierunkowej skali lub przy pomocy kąta utworzonego pomiędzy kierunkiem północnym a danym kierunkiem waitru.Prędkość wiatru- to droga jaką przebywa cząsteczka powietrza w jednostce czasu. Określa się ją w m/s lub, km/h lub węzłach.
Siła wiatru-parcie przemieszczających się cząsteczek na napotkaną przeszkodę i wyrażona jest w kg/cm2. Siła wiatru jest proporcjonalna do prędkości wiatru, wysokości ciśnienia powietrza dlatego nad morzem siła wiatru jest większa niż w górach.
KORZYSTNE I NEGATYWNE DZIALANIA WIATROW
Duży wiatr-duże rozprzestrzenianie zanieczyszczeń. Powoduje korzystne warunki wentylacji i oczyszczenie atmosfery. Im słabszy wiatr tym słabsza turbulencja powodująca rozwiewanie zanieczyszczeń w kierunku pionowym. Słaby wiatr-słabe rozwiewanie zanieczyszczeń więc dochodzi do kumulacji ich w jednym miejscu i powstania smogu. Silny wiatr powoduję zwiększenie zasięgi zanieczyszczęń.
OD JAKICH CZYNNIKOW ZALEZA WARUNKI NA DANYM TERENIE
szerokość geograficzna, układ baryczny, rodzaje mas napływającego powietrza, ukształtowanie terenu, stopień zanieczyszczenia.
OCENA WARUNKOW ANEMOMETRYCZNYCH
W Polsce najczęściej występują wiatry sektora zachodniego więc Polska „importuje” zanieczyszczenia atmosferyczne z Czech a przede wszystkim z Niemiec.
KLASYFIKACJA MAS ATMOSFERYCZNYCH
powietrze arktyczne-morskie- rejon powstania-PN Atlantyk w pasie szerokości geogr 65-85 0
Powietrze arktyczno-kontynentalne- podbiegunowe obszary okolic Grenlandii
Powietrze polarno-morskie- północny Atlantyk, w pasie szer geograficznej 45-650
Powietrze polarno-kontynentalne- północne rejony Rosji
Powietrze zwrotnikowo-morskie- obszar wysp Azorskich
Powietrze zwrotnikowo-kontynentalne- obszary pustyń Iranu, Turcji i południowej Afryki
DO JAKICH CELOW SLUZA MAPY SYNOPTYCZNE
Mapy synoptyczne służą do prognozowania pogody. Na ich podstawie opracowuje się prognozy meteorologiczne, hydrologiczne i biometeorologiczne. Są na nich oznaczenia: zachmurzenia, temp ,ciśnienia, rodzaj mas powietrza, siła i kierunek wiatru, opady i osady, wiatr, rodzaj i wysokość chmur.
OCENA WARUNKOW POGODOWYCH W CENTRUM UKLADU WYZOWEGO W OKRESIE LATA
W centrum ukł wyżowego w okresie lata powstają silne prądy termiczne- konwekcyjne, które mogą spowodować powstanie chmur Cumulonimbus, z których następują ulewne deszcze, burze oraz grad. Warunki takie są niekorzystne dla rolnictwa gdyż wyrządzają duże szkody w uprawach. Występują również silne, porywiste wiatry, które również wyrządzają duże szkody np.: kładą zboże.
TENDENCJA BAROMETRYCZNA
Przy przejściu frontu ciepłego temp w wycinku ciepłym rośnie aż do przejścia frontu chłodnego, gdzie rozpoczyna się jej spadek. Tendencja barometryczna jest odwrotna.
Przy przejściu frontu ciepłego temp w wycinku ciepłym rośnie aż do przejścia frontu chłodnego, gdzie rozpoczyna się jej spadek. Z frontem ciepłym ciśnienie spada, w wycinku ciepłym jest ono stałe, po przejściu frontu chłodnego ciśnienie zaczyna rosnąc.
W JAKIEJ CZESC UKLADU NIZOWEGO WARUNKI POGODOWEUMOZLIWIAJA WYKONYWANIE PRAC POLOWYCH I DLACZEGO?
W wycinku ciepłym, południowy i środek niżu, ponieważ okres przejścia tej części niżu charakteryzuje się w miarę stabilną pogodą.
WARUNKI POGODOWE W CENTRUM WYZU W OKRESIE LETNIM
Duży niedosyt wilgotności, brak warunków do kondensacji, duże parowanie prze braku opadów powoduje posuchy, rosa, bezchmurnie, słabe lub zerowe wiatry.
W JAKI SPOSÓB NA PODST ZMIAN KIERUNKOW WIATRU MOŻNA PRZEWDZIEC JAKA CZESC UKLADU NIZOWEGO PRZEMIESCI SIĘ NAD NAMI. Front ciepły- zmiana kierunku wiatru z południowo- wschodniego na południowo-zachodni lub południowyFront chłodny- zmiana kierunku wiatru z południowo-zachodniego na północno-zachodni.
ZACHMURZENIE I OPADY TOWARZYSZACE PRZEJSCIU FRONTU CIEPLEGO I CHLODNEGO
Front chłodny- opady przelotne o charakterze burzowym- Cumulonimbus. Front ciepły- długotrwały deszcz- Cirrus, Cirrostratus, Altostratus, Nimbostratus.
OBSERWACJE WIZUALNE I INSTRUMENTALNE Obserwacje wizualne: rodzaje chmur, wielkość zachmurzenia, wystepowanie osadów atmosferycznych, kolory zorzy ( rano, popołudnie, wieczór), prędkość wiatru, zabarwienie nieba, rodzaj i natężenie opadów. Obserwacje instrumentalne: wiatromierz Wilda, anemometr czaszowy, ewaporometr glebowy, lizymetr glebowy, psychrometr Augusta i Assmana, ligrometr włosowy, higrograf włosowy, termometr zwykły, max i min.
ZJAWISKA POPRZEDZAJACE POGODE DESZCZOWA
chmury kłębiaste nie rozpraszają się i nie znikają wieczorem
kierunek przesuwania się chmur niezgodny z kierunkiem wiatru przy ziemi.
wzrost prędkości wiatru
zorze prze wschodzie a zwłaszcza zachodzie są czerwone- brak barwy zielonej i żółtej
lepsza niż zwykle słyszalność
pogorszenie widzialności
nie występuje osad (zwłaszcza rosa) i przyziemne mgły
wysoka mgła poranna, unosząca się ku górze.
POGODA W UKLADZIE WYZOWYM W OKRESIE ZIMY I WIOSNY
Okres wiosenny-niedosyt wilgotności, brak warunków do kondensacji, duże parowanie przy braku opadów powoduje posuchy, występowanie rosy i szronu. Przymrozki radiacyjne.
Okres zimowy-brak śniegu, jeśli przed układem wyżowym przeszedł front chłodny z opadami śniegu to układ wyżowy dzięki niskim temp utrzymuje pokrywę śnieżną, ryzyko wymarzania roślin. Pogoda mroźna i słoneczna.
WARUNKI POGODOWE PO PRZEJSCIU UKLADU NIZOWEGO W OKRESIE LATA
Przed niżem występują opady przelotne, które przechodzą w opady ciągłe, ciśnienie powoli opada, temperatura i wilgotność wzrasta, wiatr zmienia się z południowo-wschodniego na południowy. Cirrusy->Cirrostrarusy->Altostratusy->Nimbostrarusy
SZKODLIWE DLA PRODUKCJI ROLNICZEJ ZJAWISKA METEOROLOGICZNE
Zima: śnieg i grad, mrozy przy braku niedostatecznej grubości pokrywy śnieżnej, odwilż, długotrwała i gruba pokrywa śnieżna.
Jesień: duże ilości opadów, silne wiatry.
Lato: wysoka temp powietrza ( susze), grad (lipiec, sierpień), burze (ulewy), silne wiatry.
Wiosna: grad ( maj, czerwiec), silne wiatry, odwilże, powodzie, roztopy.
W JAKIEJ CZESCI NIZU SPRZYJAJA ROZPRZESTRZENIANIU ZANIECZYSZCZEN
W wycinku ciepłym- wiatry stałe co do kierunku i prędkości ( dość wysoka temperatura)
WPLYW WARUNKOW POGODOWYCH W CENTRUM WYZU
W centrum wyżu wieje bardzo słabo wiatr lub panuje cisza co sprzyja kumulacji zanieczyszczeń i prowadzi do powstania smogu.
Posucha atmosferyczna- okres o długotrwałej ( ponad 4- tygodnie) gorącej lub suchej pogodzie, przy suchych wiatrach, braku zachmurzenia, niskiej wilgotności i przy małych lub zerowych opadach. Rodzaje: #) posucha atmosferyczna 9-17 dni #) umiarkowana posucha glebowa 18-28 dni- wyczerpanie wody w glebie dostępnej dla roślin #) długotrwała posucha hydrologiczna- ponad 28 dni bezopadowych- obniżenie poziomu wód gruntowych w rzekach i jeziorach
METODY OKRESLANANIA POSUCH ATM, NIEDOBOROW I NADMIAROW OPADOW ATM
Ocena niedoboru opadów w stosunku do potrzeb wodnych roślin uprawnych lub w stosunku do sum średnich opadów wieloletnich za pomocą stopnia suchości P-E ( opad-parowanie) lub stopnia uwilgotnienia P/E. Często stosuje się współczynnik hydrotermiczny Sielianowa, który podzielił sumę opadów miesięcznych P przez sumę temp t tego miesiąca zanieczyszczonych 10-cio krotnie: K= P/ 0,1 St
ROZKLAD BURZ GRADOWYCH W POLSCE
W Polsce obserwuje się burze gradowe szczególnie w maju 25,8% i w czerwcu 25%, a następnie w lipcu 18,4% i sierpniu 13,4%. W kwietniu już tylko 8,4% we wrześniu 6% i w październiku 3%. Od maja do września burze gradowe charakteryzują się dużą intensywnością i większym zasięgiem, co powoduje, że w tych miesiącach występowania notuje się największe szkody. W miarę przesuwania się z północnego-zachodu na południowy-wschód w okresie maj-wrzesień prawdopodobieństwo występowania burzy gradowej wzrasta od ponad 30% wzdłuż Bałtyku do ponad 60% w Karpatach i w rejonie Krakowa oraz na Wyżynie Lubelskiej.
FENOLOGIA
Fenologia- nauka o zjawiskach okresowo pojawiających się w przyrodzie. Obiektami badań są rośliny naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz niektóre rośliny uprawne.Fenologiczne pory roku:
Początek wiosny- Leszczyna-kwiatostany żeńskie, Wierzba Iwa- pylenie, Podbiał, Zawilec, Pylaszczka- kwitnienie. Wczesna wiosna- Mniszek lekarski, Kasztanowiec, Konwalia, Czeremcha- kwitnienie. Brzoza, Buk, Klon- listnienie.
Pełnia wiosny-Jabłonie, Grusze, Bez-kwitnienie.
Wczesne lato- Żyto, dziki bez czarny, Robinia- kwitnienie.
Lato- Lipa-kwitnienie. Porzeczka czerwona, czarna jagoda leśna, malina- dojrzewanie, Żyto- początek żniw.
Wczesna jesień- Wrzos- kwitnienie, Kasztanowiec-dojrzewanie.
Jesień- Kasztanowiec, Brzoza- zmiana barwy i opad liści. Zima- okres spoczynku-przerwa w wegetacji
CECHY KLIMATU POLSKI
Klimat przejściowy umiarkowany, Kształtowany przez masy powietrza polarno-morskiego znad południowej części Atlantyku, polarno-kontynentalnego znad Europy Wschodniej i Azji, arktyczne znad oceanu Arktycznego, podzwrotnikowo-morskie znad akwenów wokół Azorów oraz podzwrotnikowo-kontynentalne znad Afryki. Wilgotne powietrze atlantyckie powoduje wzrost zachmurzenia i opady, zimą odwilże, latem ochłodzenia. Stosunkowo suche powietrze polarno kontynentalne przynosi pogodę słoneczną, zimą mróz, latem upały. Cyrkulacja południkowa sprzyja napływowi powietrza arktycznego z północy( pogoda zmienna, znaczne ochłodzenia m.in.: przymrozki w maju). Rzadziej zwrotnikowego z południa ( ocieplenia w zime, upały latem). Występuje charakterystyczna zmienność pogody i wahania w przebiegu pór roku. Średnia temp w styczniu od 0 do 1C na wybrzezu i zachodzie, od -4,5 do -5,5C na pałudniowym-wschodzie, -7C w górach. W lipcu od 16,5C na wybrzezu do19C na Nizinie Śląskiej i Kotlinie Sandomierskiej, w górach 10C. Średnia roczna suma opadów wynosi około 600mm, w górach przekracza 1500-2000mm, na nizinach i wyżynach 400-750mm, najmniej opadów otrzymuje Wielkopolska i Kuawy.
REJONIZACJA ROLNICZO - KLIMATYCZNA POLSKI
w pasie nadmorskim, Żuławy- region nadmorski 50-60 km, pod bezpośrednim wpływem Bałtyku
Pojezierze Mazurskie i Pomorski (45-50%)- wpływ Bałtyku
południowa, środkowo- zachodnia Polska- wpływ Atlantyku
środkowo-wschodnia Polska- wpływ kontynentu
południowo- zachodnia Polska- wpływ gór, wyżyn oraz wzniesień
po środku między zachodem i wschodem- regiony mierzone w cechach pośrednich( kontynent, wzniesienia i Atlantyk
CECHY KLIMATU MIASTA
Na klimat miasta mają wpływ: szerokość geograficzna, pora dnia i roku, zanieczyszczenia, wysokość n.p.m, struktura zabudowy, kierunek wiatru, wielkość miasta, ilość fabryk
BRYZA MIEJSKA
Bryza miejska- lokalny wiatr związany z cyrkulacją powietrza powstaje w strefie granicznej dwóch podłoży o różnych właściwościach termicznych. Występuje podczas słonecznej pogody przy braku silniejszych wiatrów ogólnej cyrkulacji, powstaje na obszarach dużych miast.
MIEJSKA WYSPA CIEPLA
Miejska wyspa ciepła- obszar o podwyższonej w stosunku do do terenów otaczających temperatury powietrza, występująca zazwyczaj nad obszarami aglomeracji miejskich i przemysłowymi gdzie do atmosfery emitowane są duże ilości ciepła i gazów cieplarnianych.
ORGANIZACJA I ZADANIA PMŚ
PMŚ- powołany ustawą sejmową z lipca 1991. Ocenia, mierzy, prognozuje.
Cel- zwiększenie skuteczności działań na rzecz ochrony przyrody i środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących stanu środowiska i zmian w nim zachodzących .
Dostarczanie informacji o :
#) aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych elementów środowiska
#) dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego
#) przewidywaniu w skutkach zanieczyszczenia środowiska Podstawą funkcjonowania jest baza pomiarowa
WIOŚ, Sanepidu, stacji chemiczno-rolniczych. Sieć krajowa i lokalna:
#) sieci mierzące zanieczyszczenie na granicach państwa i w pasie przygranicznym
#) sieci wczesnego ostrzegania związane z przeciwdziałaniem nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, szczególnie skażeń promieniotwórczych.
#) stacje pracujące w programach międzynarodowych
#) sieci mierzące zanieczyszczenie środowiska pod kątem oceny skuteczności i efektywności wdrażania polityki ekologicznej państwa
#) sieci charakteryzujące funkcjonowanie typowych dla Polski ekosystemów.
Podsystemy PMŚ:
#) monitoring powietrza atmosferycznego w tym promieniowania niejonizującego
#) monitoring wód powierzchniowych w tym Bałtyku
#) monitoring wód podziemnych
#) monitoring powierzchni ziemi w tym gleb i odpadów
#) monitoring przyrody ożywionej
#) monitoring zintegrowanych systemów
DEFORMACJE PRROMIENIOWANIA I WARUNKOW TERMICZNYCH W OBREBIE OBSZAROW MIEJSKO - PRZEMYSLOWYCH
Osłona przed promieniowaniem, konstrukcja zmniejszająca strumień promieniowania przenikliwego docierającego do danego miejsca ( tzw. osłona bierna). Typowym zadaniem osłony przed promieniowaniem jest zmniejszenie dawek ( dawka graniczna) otrzymywanych przez personel obsługujący dane urządzenie jądrowe np.: reaktor jądrowy ze wzglądu na mieszany rozwój promieni w takim przypadku osłona ( tzw. osłona biologiczna) jest złożoną konstrukcją.
Deformacje warunkow wilgotnosci i anemometrycznych w obrebie obszarow miejsko - przemyslowych
Do atmosfery dostają się dodatkowe ilości pary wodnej w wyniku
procesów spalania paliw
wyższych opadów atmosferycznych
sublimacji nie usuwanej pokrywy śnieżnej w wyniku wyższej temp powietrza w mieście w stosunku do obszarów pozamiejskich.
wody doprowadzanej do aglomeracji miejskiej drogą zabiegów agrotechnicznych
intensywnego promieniowania ze zwiększonej zabudową pow podłoż
BILANS WILGOCI NA OBSZARZE MIASTA
P+I+C= E+R+S
p-opad atmosferyczny
i-soda agrotechniczna
c-para wodna z procesów spalania
e-promieniowanie
r-odpływ
s-zapas wody
Zmiany klimatyczne NA PRZYKLADZIE TEMP I OPADOW
wzrost gradientów temp w troposferze
przesunięcie strefy uprycyklonowej
osłabienie zachodniej cyrkulacji powietrza dominującej w strefie umiarkowanej.
Wzrost temp dotyczyć będzie też górnej warstwy wód oceanicznych, a tym samym sprzyjać będzie wystąpieniu efektu mnożnikowego w procesie emisji CO2 do atmosfery. Wody oceaniczne są ogromnym rezerwuarem tego gazu. Wyższa temp wód oceanicznych oznacza powiększenie się objętości CO2, co w połączeniu z topnieniem pokrywy lodowej podwyższa ich poziom.
Zmiany klimatyczne NA PRZYKLADZIE POZIOMU WOD OCEANOW, UWILGOTENINIA GLEBY ORAZ ZASIEGU UPRAW
powodują zmniejszenie międzystrefowych różnic klimatycznych
zmianę obiegu wilgoci i opadów atm. ( zwiększenie H20 w atmosferze i zmniejszenie opadów nad lądem oraz rozszerzenie suchej strefy zwrotnikowej nad obszar klimatów śródziemnomorskich)
powiększenie ergometrii termicznej Ziemi co oznacza, że obecny równik termiczny Ziemi położony kilka stopni na PN od równika geograficznego przesunie się jeszcze bardziej na PN.