OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU

SPECJALISTA DS. OSOBOWYCH

2008r

Podstawowe terminy i pojęcia związane z oceną ryzyka zawodowego

1. Definicja ryzyka zawodowego została zdefiniowana w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Zgodnie z § 2 pkt 7 tego rozporządzenia ryzyko zawodowe należy rozumieć jako prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

3. Parametrami ryzyka zawodowego, jak wynika z definicji, są:

• stopień możliwej straty (skutków, konsekwencji) wynikającej ze zdarzenia,

• prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego o określonej stracie.

4. Zgodnie z cytowaną powyżej definicją osobą, która ponosi ryzyko jest nie tylko pracownik, ale też pracodawca jeżeli niepożądane zdarzenie związane z pracą zawodową spowodowało straty materialne.

5. Polska norma PN-N-18002: 2000 definiuje ryzyko jako kombinację częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia, wywołującego zagrożenia a w konsekwencji związane z tym zdarzenia.

6. Ocena tego ryzyka należy do obowiązków wynikających z przepisów prawa i powinna być przeprowadzana na każdym stanowisku pracy.

7. Ocena ryzyka zawsze powinna stanowić podstawowy element każdego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy w przedsiębiorstwie a jej celem powinno być zapewnienie pracownikom skutecznej ochrony przed skutkami występujących w pracy zagrożeń.

8. Kodeks pracy nakłada na wszystkich pracodawców obowiązek informowania pracowników o ryzyku zawodowym występującym na danym stanowisku pracy (art. 226 Kodeksu pracy) oraz zobowiązuje pracodawcę do podejmowania działań zapobiegających niebezpieczeństwu (art. 224 Kodeksu pracy).

9. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić wszystkim pracownikom bezpieczeństwo i ochronę zdrowia na każdym stanowisku pracy. Aby przedsiębiorca mógł zrealizować ten obowiązek musi rozpoznać i ocenić stan bezpieczeństwa oraz wszystkie elementy środowiska pracy, które mają wpływ na ten stan. Jedną z metod oceny tego stanu jest wykonanie oceny ryzyka zawodowego.

10. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy musi zawierać w sobie ocenę stopnia narażenia na czynniki:

• Szkodliwe - to czynniki których oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka np. hałas.

• Niebezpieczne - to czynniki, których oddziaływanie może prowadzić do urazu lub pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź zejścia śmiertelnego np. ostre narzędzia.

• Uciążliwe - to czynniki, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka, lecz utrudniają pracę lub przyczyniają się do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy bądź wpływają na obniżenie wydajności np.: stres.

11. Ocenę ryzyka zawodowego należy przeprowadzać dla wszystkich stanowisk pracy, gdy w miejscu pracy została wprowadzona zmiana, która mogła spowodować zmianę poziomu ryzyka. Ocenę ryzyka zawodowego należy przeprowadzać zawsze gdy: tworzone są nowe stanowiska pracy, wprowadzane są zmiany, zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego poziomu czynników środowiska pracy, wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem środków ochrony oraz kiedy na terenie organizacji pracownicy z innych firm wykonują roboty zagrażające własnym pracownikom.

Rys. 1. Ocena ryzyka zawodowego i wynikające z niej działania.

Pierwszym etapem oceny ryzyka zawodowego zgodnie z rysunkiem 1 jest zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka na danym stanowisku pracy. Przy zbieraniu niezbędnych informacji dotyczących danego stanowiska pracy należy skoncentrować się na:

• Lokalizacji stanowiska oraz zadaniach, które są na nim realizowane.

• Na osobach pracujących na stanowiskach, gdzie ryzyko związane z oddziaływaniem zagrożeń może być większe od przeciętnego takich jak np.: kobiety w ciąży.

• Stosowanych środkach pracy, materiałach i technologiach.

• Wykonywanych czynnościach oraz czasie i sposobie ich wykonywania.

• Zagrożeniach, które zostały już zidentyfikowane oraz ich źródłach i stosowanych już środkach ochrony.

• Wypadkach i chorobach zawodowych, którym uległy osoby pracujące na danym stanowisku.

• Przepisach i normach obowiązujących na stanowisku pracy, które podlega ocenie.

Drugim etapem oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagrożeń. Identyfikacja zagrożeń jest procesem rozpoznawania, czy zagrożenie istnieje oraz czy zdefiniowano jego charakterystyki. Na poziomie tego etapu należy ustalić, które zagrożenia w pewnych, określonych okolicznościach mogą powodować największe zagrożenie oraz w jaki sposób czynniki te mogą oddziaływać na człowieka. Musimy zidentyfikować tutaj wszystkie zagrożenia, których źródłem są czynniki niebezpieczne, szkodliwe oraz uciążliwe. Ważną informacja będzie też określenie czasu oraz częstotliwości narażenia człowieka na występujące zagrożenie.

Po przeprowadzeniu identyfikacji zagrożeń należy przeprowadzić ich weryfikację polegającą na sprawdzeniu czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane. Poprzez tę weryfikację eliminuje się te zagrożenia, które nie maja istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa pracownika.

Kolejnym etapem oceny ryzyka zawodowego jest jego szacowanie i wartościowanie. Szacowanie czyli określenie przewidywanych następstw zdrowotnych oraz prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Wartościowanie ryzyka kończy się podjęciem decyzji, czy dane ryzyko zostanie zaakceptowane na określonym poziomie, czy zostaną podjęte kroki potrzebne do zmniejszenia tego ryzyka lub zapewnienia, że ryzyko pozostanie na akceptowanym poziomie. Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka zawodowego są wymagania określone w przepisach prawnych. W zależności od wyniku oceny ryzyka zawodowego są formułowane propozycje działań korygujących i zapobiegawczych, których celem jest wyeliminowanie ryzyka zawodowego lub zmniejszenie go do poziomu akceptowalnego.

Cel oceny ryzyka zawodowego

1. Zgodnie z przepisami prawa ocena ryzyka zawodowego jest jednym z podsta­wowych obowiązków pracodawcy.

2. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i ochronę zdrowia na każdym stanowisku pracy. Aby obowiązek ten zrealizować należy rozpoznać i ocenić stan bezpieczeństwa i wszystkie elementy mogące mieć wpływ na jego poziom.

3. Od sposobu przeprowadzania tej oceny zależy w dużej mierze skuteczność funkcjonującego w organizacji systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
   

Rys. 2. Przedmiot oceny ryzyka zawodowego.

Przedmiotem oceny ryzyka zawodowego zgodnie z rysunkiem 2 jest człowiek, który pracuje na konkretnym stanowisku w konkretnych warunkach środowiska pracy. Głównym celem oceny ryzyka zawodowego jest skuteczne zapobieganie skutkom zagrożeń lub ich eliminowanie ze środowiska pracy. Jeżeli ryzyko, które występuje na danym stanowisku pracy nie można wyeliminować (w praktyce nie zawsze jest to możliwe) to należy działać tak, aby go redukować i kontrolować, a wiedzę o zagrożeniach i ryzyku należy przekazywać pracownikom. Ocena ryzyka zawodowego powinna dać odpowiedzi na następujące pytania:

• Co stanowi zagrożenie.

• Kto podlega ryzyku.

• Jakie występują zagrożenia urazowe.

• Jaki element może zawieść.

• Jakie są szanse wystąpienia awarii.

• Jak można zabezpieczyć się przed awarią.

• Jakie są szanse wystąpienia urazów w wypadku wystąpienia awarii.

• Jak można zabezpieczyć ludzi w przypadku wystąpienia awarii lub gdy narażenie na niebezpieczeństwo jest nieuniknione.

Poprzez udzielenie odpowiedzi na tak zadane pytania można realizować cele oceny ryzyka zawodowego.

Przepisy prawne regulujące procedurę oceny ryzyka zawodowego

1. Dyrektywa Rady Europy z 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków sprzyjających poprawie bezpieczeństwa i higieny pracy. Dyrektywa określa podstawowe obowiązki pracodawców oraz wskazuje sposoby ich realizacji, które należy uwzględnić w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie.

2. Kodeks pracy poprzez art. 226 nakłada na pracodawcę obowiązek informowania wszystkich pracowników o ryzyku występującym na danym stanowisku pracy i zgodnie z nim pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą albo stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniem.

3. Kodeks pracy poprzez art. 237¹¹ª§ 1 ustawodawca nakłada na pracodawcę konieczność współpracy z pracownikami w sprawach związanych z bhp i oceną ryzyka zawodowego:
   Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:[...] oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowaniu pracowników o tym ryzyku.

4. Art. 229 § 4 Kodeksu pracy wprowadza zakaz dopuszczania pracowników do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. To pracodawca zobowiązany jest do przeprowadzenia oceny na stanowiskach pracy w zakładzie oraz wskazać środki które pomogą ograniczyć poziom zagrożeń wstępujący w jego zakładzie.

5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z tym Rozporządzeniem pracodawca jest zobowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe występujące przy określonych pracach oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

6. PN-N-18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego, która została ustanowiona z myślą o dostarczeniu polskim przedsiębiorstwom informacji niezbędnych do właściwego zorganizowania i przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego.

7. Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. nr 96 poz. 593).

8. Rozporządzenie Ministra pracy i Polityki Społecznej z 1 grudnia 1998r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148 poz. 973)

9. PN-N-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

10. PN-N-18004:2001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne.

11. PN-EN-12464-1:2004 Technika Świetlna. Oświetlenie miejsc pracy.

12. PN-81-/N-01306 Hałas. Metody pomiaru. Wymagania ogólne.

Charakterystyka wybranych metod oceny ryzyka zawodowego

Wstępna Analiza Zagrożenia (Preliminary Hazard Analysis).

1. Wstępna Analiza Zagrożenia (PHA) jest metodą jakościową, indukcyjną koncentrującą się na identyfikacji materiałów niebezpiecznych i głównych elementów obiektu.Przeznaczona jest do szacowania ryzyka związanego z zagrożeniami, sytuacjami i zdarzeniami niebezpiecznymi występującymi przy maszynach i urządzeniach.

2. Metoda zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo możliwe skutki wypadku lub możliwą utratę zdrowia. Polega na stworzeniu listy zagrożeń adekwatnej do poziomu szczegółowości dostępnych informacji.

3. Proces analiz zagrożenia jest przeprowadzany poprzez systematyczny przegląd dostępnej dokumentacji projektowej. Analizy dokonuje zespół (kierownik, projektanci, technolodzy, mechanicy, automatycy, operatorzy) mający doświadczenie w analizach PHA.

4. Dla każdego wybranego elementu instalacji czy materiału niebezpiecznego ustala się wszystkie potencjalne zagrożenia. Dla każdego z nich określa się możliwe przyczyny i skutki oraz konstruuje tabelę ryzyka, w której podaje się oszacowane prawdopodobieństwo wystąpienia skutków i ich skalę oraz ryzyko.

5. Wadą tej metody jest wartościowanie ryzyka na trzech poziomach, nie ma stopni pośrednich i dlatego łatwo popełnić błąd zaniżając albo zawyżając ocenę.

Metoda List Kontrolnych (Check List Analysis).

1. Metoda list kontrolnych polega na użyciu odpowiednio przygotowanego kwestionariusza (bądź kilku kwestionariuszy). Pytania składające się na kwestionariusz dotyczą czynników środowiska pracy.

2. Dzięki odpowiedziom na te pytania jesteśmy w stanie określić konkretne zagrożenia występujące podczas eksploatacji maszyn, urządzeń lub aparatury dlatego metoda
   ta najczęściej stosowana jest w eksploatacji.

3. Metoda list kontrolnych najczęściej opiera się na doświadczeniu wynikającym z dotychczas przeprowadzonych analiz. Pozwala na wczesne wykrycie i przeprowadzenie akcji zapobiegających wystąpieniu awarii mających miejsce w podobnych systemach. Warunki analizy zależą w dużym stopniu od osobistego doświadczenia i wiedzy autorów listy oraz zrozu­mienia specyfiki badanego obiektu. Czynniki te determinują wybór odpowiedzi „tak” lub „nie”na pytania listy sprawdzającej.

4. Metoda ta pozwala na porównanie wyników analizy z wymaganiami określonymi w przepisach i normach.

5. Metoda list kontrolnych składa się z trzech głównych etapów:

• etap 1 - Przygotowanie do przeglądu - analiza bezpieczeństwa za pomocą list kontrolnych opiera się na doświadczeniu analityka, który powinien przygotować odpowiednią listę kontrolną na podstawie obowiązujących standardów, norm zakładowych i przewodników.
  Jeśli nie ma takiej możliwości analityk musi przygotować listę kontrolną opierając się na własnym doświadczeniu i dostępnych danych.

• etap 2 - Przegląd - analiza powinna rozpocząć się od wizytacji i obejrzenia przedmiotu analiz, analityk porównuje wyposażenie i procesy z listą kontrolną. Odpowiadając na pytania, posługuje się obserwacją, dokumentacją oraz wywiadami z personelem.

• etap 3 - Przygotowanie raportu - w raporcie końcowym powinny zostać opisane wszelkie odchylenia, musi się znaleźć kopia zastosowanej listy kontrolnej oraz zalecenia dotyczące poprawy stanu bezpieczeństwa.

Analiza „Co Jeśli” (What If Analysis).

1. Analiza „Co Jeśli” to metoda indukcyjna. W metodzie tej analizuje się proces, urządzenie lub maszynę, identyfikuje zagrożenia i redukuje możliwe skutki wynikające z zagrożeń według schematu: analiza procesu - identyfikacja zagrożeń - redukcja skutków.

2. W każdym kolejnym kroku analizy stawiane jest pytanie „Co, jeśli” i w odpowiedzi oceniane są skutki zagrożeń w związku z elementami procesu, urządzenia lub maszyny oraz błędami postępowania.

3. Metoda ta głównie stosowana jest do bardzo prostych przypadków przy badaniu procesów, maszyn, urządzeń oraz innych czynności technicznych na każdym etapie realizacji.

4. Metoda ta identyfikuje zagrożenia, skutki i potencjalne metody redukcji zagrożenia. Osoby korzystające z tej metody powinny posiadać udokumentowaną wiedzę i duże doświadczenie zawodowe. Analiza „Co Jeśli” składa się podobnie jak inne z trzech głównych etapów:

• etap 1 - Przygotowanie do przeglądu - etap ten obejmuje zapoznanie się z opisem procesu, schematami i procedurami operacyjnymi,

• etap 2 - Przegląd - proces analiz rozpoczyna się od przedstawienia przez personel posiadający wiedzę na temat badanego procesu, maszyny czy urządzenia. Następnym krokiem jest stawianie pytań dotyczących wpływu możliwych odstępstw od założeń konstrukcyjnych, przewidywanie odpowiedzi i proponowanie działań zaradczych,

• etap 3 - Przygotowanie raportu - analiza „Co Jeśli” jest często dokumentowana w postaci arkuszy, często ma też charakter opisowy, wyniki metody są podstawą do zastosowania bezpiecznych rozwiązań.

Analiza Drzewa Uszkodzeń (Fault Tree Analysis).

1. Analiza Drzewa Uszkodzeń (FTA) jest metodą dedukcyjną. Jest jedną z częściej stosowa­nych metod analiz niezawodności systemów.

2. Podstawowym celem tej metody jest badanie niepożądanych poważnych zdarzeń oraz znajdowanie wszystkich krytycznych ścieżek prowadzących do tych zdarzeń. W metodzie tej identyfikowane są zagrożenia lub szczególnie ważne zdarzenia określane mianem zdarzenia szczytowego. Następnie określane są wszystkie kombinacje pojedynczych błędów, mogących prowadzić do zdarzenia szczytowego i przedstawiane w logicznej strukturze drzewa błędów.

3. Drzewo błędów jest tu modelem, który przedstawia stany elementów systemu i połączeń między nimi.

4. Nazwa metody związana jest z jej postacią graficzną: stan awaryjny - zdarzenie szczytowe połączone jest „gałęziami” wraz z odpowiednimi logicznymi bramkami wyboru ze zdarzeniami pośrednimi i elementarnymi, nie mającymi dalszego rozwinięcia. FTA służy do ilościowej oceny prawdopodobnej częstotliwości występowania zdarzeń niepożądanych w systemach składających się z szeregu elementów o dającej się określić niezawodności.

5. Model drzewa uszkodzeń jest często stosowany jako efektywne narzędzie porozumiewania kadry technicznej i decyzyjnej. Opierając się na liczbie i typie uszkodzeń w przekrojach minimalnych, zespół analityków może zaproponować udoskonalenia w systemie (procesie) zmniejszające prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia szczytowego.

6. Wyróżnia się dwie formy ETA: przedwypadkowa i powypadkowa. Przedwypadkowa może służyć do ustalenia zbiorów zdarzeń początkujących i oceny prawdopodobieństwa ich zajścia. Powypadkowa - do analizy zaistniałej awarii i identyfikacji niedoskonałości systemów bezpieczeństwa. Procedura analiz ETA składa się z sześciu etapów: identyfikacji zdarzenia inicjującego, identyfikacji funkcji bezpieczeństwa, zbudowania struktury drzewa zdarzeń, opisu sekwencji struktury drzewa zdarzeń, minimalizacji drzewa zdarzeń, opracowania dokumentacji
   czyli jakościowej i ilościowej analizy ryzyka.

Analiza błędów ludzkich (Human Reliability Analysis).

1. Analiza błędów ludzkich (HRA) skupia się na zdarzeniach spowodowanych działalnością człowieka.

2. W tej metodzie analizuje się wpływ człowieka na działanie systemu. Ocenia się również wpływ błędów ludzkich na nieuszkadzalność. Istotnym elementem jest identyfikacja wpływu popełnionych błędów podczas normalnej eksploatacji i w stanach awaryjnych na sprawność elementów i systemów obiektu.

3. Analizy HRA podejmuje się zazwyczaj po przeprowadzeniu analiz innego typu, za pomocą których wykazano wpływ błędów ludzkich na zaistnienie groźnych skutków.

4. W analizach HRA uwzględnia się charakterystyki personelu, środowisko pracy, zakresy obowiązków i odpowiedzialności. Ocenie podlegają również relacje typu maszyna człowiek.

5. Analizy HRA podejmuje się dla określonych działań personelu, szczególnie w sytuacjach gdy określone działanie łagodzi skutki awarii, a zaniechanie lub błędne wykonanie operacji w warunkach stresu wywołanego sytuacją nadzwyczajną prowadzi do rozwoju awarii. Techniki analiz błędów ludzkich i ich kwantyfikacji są skomplikowane.

Charakterystyka stanowiska pracy

Opis stanowiska pracy

1. Stanowisko specjalisty ds. osobowych jest to stanowisko jednozawodowe o stałych warunkach pracy, bezpośrednio podległe Kierownikowi Działu Osobowego. Praca wykonywana na tym stanowisku jest pracą jednozmianową, 8-godzinną i odbywa się w 5-dniowym tygodniu pracy. Jest to praca o charakterze administracyjno-biurowym, bardzo zrutynizowana, gdzie większość czynności jest wykonywana schematycznie. Z ergonomicznego punktu widzenia wszystkie prace biurowe można scharakteryzować jako prace umysłowe, wykonywane w pozycji siedzącej i ta praca taką właśnie jest.

2. Do głównych zadań specjalisty ds. osobowych należy prowadzenie ewidencji pracowników w systemie komputerowym i stosownych rejestrach. Pod pojęciem ewidencji w tym przypadku rozumie się prowadzenie akt osobowych, dokumentacji i wszystkich spraw bieżących związanych ze stosunkiem pracy. Specjalista ds. osobowych współpracuje ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi w zakładu w zakresie spraw osobowych, udziela wszelkich informacji z zakresu prawa pracy oraz spraw emerytalno-rentowych.

3. Ww. specjalista zajmuje się rekrutacją na wolne etaty, naborem bezrobotnych na staże absolwenckie, współpracuje z Powiatowym Biurem Pracy oraz Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Dużą ilość czasu poświęca na telefoniczną i bezpośrednią obsługę interesantów. Obsługuje szereg urządzeń biurowych takich jak: drukarki, faks, kserokopiarkę, telefony, skaner, niszczarkę.

4. Często służbowo przebywa poza miejscem swojej pracy oraz uczestniczy w różnego typu szkoleniach i spotkaniach.

Lokalizacja stanowiska pracy - Dział Osobowy zakładu

Faza użytkowania - Wykonywanie wszelkich prac administracyjno-biurowych.

Granice użytkowania

Samodzielny pokój o powierzchni 15m² z aneksem na przechowywanie akt osobowych. Pomieszczenie to znajduje w ciągu 5 połączonych ze sobą pokoi na pierwszym piętrze biurowca. Na tym samym poziomie znajdują się pomieszczenia innych jednostek administracyjnych oraz pomieszczenia sanitarne.

Wykonywane czynności oraz sposób i czas ich wykonywania

1. Obsługa programów komputerowych.

2. Obsługa urządzeń biurowych.

3. Bezpośrednia i telefoniczna obsługa interesantów.

4. Zakładanie akt osobowych.

5. Redagowanie, segregowanie i czytanie korespondencji.

6. Obsługa dokumentów zgodnie z obiegiem.

7. Przeprowadzanie rekrutacji /ogłoszenia w prasie/.

8. Wkładanie dokumentów do akt osobowych /korzystanie z drabiny/.

Stosowane materiały i środki pracy: Komputer, drukarki /czarno-biała i kolorowa/, 17 - calowy monitor, klawiatura, faks, skaner, kserokopiarka, niszczarka, 2 telefony.

Osoba pracująca na stanowisku - Specjalista ds.osobowych

Wymagany poziom wykształcenia, doświadczenia oraz wymagane uprawnienia

Preferowane wykształcenie - wyższe - prawnicze lub ekonomiczne, istnieje możliwość zatrudnienia osoby z wykształceniem średnim z co najmniej 8-letnim stażem pracy. Wymagana jest duża komunikatywność, znajomość prawa pracy, umiejętność redagowania korespondencji, biegła obsługa komputera łącznie z pakietem MS Office.

Inne osoby narażone na ryzyko - Pozostali pracownicy Dział Osobowego, inni pracownicy, stażyści oraz interesanci.

Niebezpieczne zdarzenia w czasie dotychczasowej pracy - wypadki i choroby zawodowe

1. Wypadków i chorób zawodowych do tej pory nie stwierdzono.

2. Praca siedząca w wymuszonej pozycji ciała, przez 8 godzin przed włączonym monitorem.

3. Korzystanie z 1,3 metrowej drabiny w związku z usytuowaniem akt osobowych na półkach w wysokich szafach.

4. Praca w jednym pomieszczeniu z urządzeniem kopiującym i niszczarką do dokumentów.

5. Hałas w pomieszczeniu w związku z pracą drukarek, dzwoniącymi telefonami i częstokroć natłokiem w jednym czasie dużej liczby interesantów /brak poczekalni/.

Rys. 3. Stanowisko pracy specjalisty ds. osobowych

Na podstawie rysunku 3 można stwierdzić, że to stanowisko pracy jest dostatecznie przestronne. Przestrzeń pracy jest aranżowana za pomocą elementów wyposażenia stanowiska tj.: stołów, siedzisk, szafek, regałów oraz ścian. Rozmieszczenie elementów potrzebnych do pracy jest w miarę komfortowe i znajduje się w optymalnym zasięgu obu rąk. Biurko jest ergonomiczne. Cechą charakterystyczną tego biurka jest blat podzielony na dwie części: blat pod monitor oraz niżej umieszczony blat pod klawiaturę.

Identyfikacja zagrożeń na stanowisku specjalisty ds. osobowych

Do identyfikacji zagrożeń występujących na stanowisku specjalisty ds. osobowych wykorzystano:

• Listy kontrolne - czyli kwestionariusze zawierające pytania identyfikujące odchylenia od normy dotyczące wymagań w zakresie bhp, rodzaju zagrożeń, zdarzeń niebezpiecznych.

• Dokumentację techniczną - czyli zbiór dokumentacji technicznych maszyn i urządzeń, instrukcji technologicznych, instrukcji napraw oraz listy zagrożeń występujących przy użytkowaniu maszyn i urządzeń.

• Wymagania przepisów i norm dotyczących danego stanowiska pracy, rodzaj wykonywanej pracy oraz używanych maszyn i urządzeń.

• Dokumenty pomiarów czynników środowiska pracy.

• Dodatkowe informacje z obserwacji środowiska pracy, obserwacji zadań wykonywanych na stanowisku oraz poza stanowiskiem pracy, z bezpośrednich wywiadów z pracownikami
  oraz z obserwacji czynników zewnętrznych.

Tabela: Identyfikacja zagrożeń dla stanowiska specjalisty ds. osobowych

Lp.	Zagrożenia oraz możliwe skutki błędów	Źródła zagrożeń	Potencjalne przyczyny zagrożeń
1.	Potknięcie i upadek na tym samym poziomie złamania kości, zwichnięci stawów, potłuczenia)	Drogi komunikacyjne i ewakuacyjne, śliskie i nierówne podłogi, progi	Drogi komunikacyjne miedzy pomieszczeniami, przeszkody na drogach, źle oświetlone drogi, źle zorganizowane stanowisko pracy, bałagan, nieuwaga pracownika
2.	Potknięcie się i upadek na niższym poziomie (kalectwo, złamanie kości kończyn, potłuczenie}	Przemieszczanie się po klatkach schodowych	Eksploatowanie uszkodzonych schodów lub nie zabezpieczenie przed poślizgiem, nie odpowiednie obuwie, pośpiech i nieuwaga pracownika
3.	Upadek z wysokości (drabina, krzesło), (urazy głowy, rąk, nóg)	Sprzęt i dokumenty znajdujące się na półkach w wysokich szafach	Stosowanie nieodpowiedniej drabiny, brak asekuracji przez innego pracownika, nieodpowiednie obuwie
4.	Porażenie prądem elektrycznym	Instalacje i urządzenia elektryczne np.: sprzęt, czajnik elektryczny, lodówka	Niestosowanie lub niesprawność ochron przeciwporażeniowych, nieprawidłowe wyłączniki, połączenia
5.	Przeciążenie układu ruchu mięśniowo-kostnego (stany zwyrodnieniowe kręgosłupa, barków nadgarstków)	Stanowisko wyposażone w monitor ekranowy, niewłaściwa pozycja ciała przy pracy	Niezgodne z przepisami wyposażenie stanowiska komputerowego, nieprawidłowa pozycja ciała pracownika przy wykonywaniu pracy
6.	Choroby narządu wzroku, (ból głowy, zmęczenie oczu, senność, łzawienie oczu, pogorszenie wzroku lub pogłębianie się już występującej wady)	Monitor ekranowy, urządzenia stanowiące wyposażenie stan. Pracy, niewłaściwe ustawienie parametrów monitora, odblaski na ekranie, złe oświetlenie monitora	Praca przy monitorze komputerowym i innych urządzeniach stanowiących wyposażenie stanowiska pracy
7.	Podrażnienie błony śluzowej, (alergie)	Urządzenia stanowiące wyposażenie stanowiska pracy	Praca przy monitorze komputerowym, obsługa urządzeń stanowiących wyposażenie stanowiska pracy
8.	Skaleczenie ostrym sprzętem stosowanym w pracy (urazy rąk)	Nożyczki, zszywacze, zszywki, ostre krawędzie papieru	Złe i nieumiejętne posługiwanie się sprzętem stosowanym w pracy
9.	Obrażenia zewnętrzne ciała (kontuzje, urazy, potłuczenia, zranienia)	Śliskie podłogi , wyposażenie stanowiska pracy,	Niezachowanie środków ostrożności i zasad bhp
10.	Urazy, przeciążenie mięśni, stawów	Złe wyposażenie stanowiska pracy - nie ergonomiczne	Wykonywanie prac niezgodnie z zasadami bhp.
11.	Choroby układu oddechowego i stres cieplny	Brak dobrej wentylacji	Przegrzewanie pomieszczenia, nie otwieranie okien,
12.	Uszkodzenie słuchu (hałas)	Złe warunki akustyczne pomieszczenia	Skoncentrowanie w jednym miejscu dużej ilości sprzętu biurowego
13.	Obciążenie psychiczne	Zakres i tryb egzekwowania wykon. Obowiązków	Nie radzenie sobie z nadmiarem obowiązków
14.	Choroby układu nerwowego	Zakres i tryb egzekwowania wykon. Obowiązków	Stres sytuacyjny, nerwice, depresje, bezsenność, choroby serca
15.	Narażenie na działanie pól elektromagnet. (choroby skóry)	Monitor ekranowy	Praca przy monitorze komputerowym,
16.	Potrącenie przez pojazdy będące w ruchu (śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała) itp.	Inne pojazdy poruszające się po ulicach, parkingach itp.	Nieprzestrzeganie przepisów o poruszaniu się pieszych na drogach, niezachowanie środków ostrożności, spowodowanie wypadku przez innego użytkownika drogi
17.	Wpadki losowe - potknięcia, pośliźnięcia itp.(kontuzje kończyn)	Drogi dojścia do miejsca celu podróży służbowej, obiekty celu i miejsca zakwaterowania itp.	Śliskie, nierówne nawierzchnie dróg, ciągów komunikacyjnych i innych pomieszczeń wewnątrz obiektów itp. Niezachowanie środków ostrożności
18.	Wypadki komunikacyjne (śmierć, ciężkie uszkodzenia ciała)	Jazda w ruchu ulicznym, Na drogach, parkingach itp.	Naruszenie przepisów o ruchu drogowym przez kierującego pojazdem, klęski żywiołowe, spowodowanie wypadku przez innego użytkownika drogi zbyt długa jazda - niestosowanie przerw na odpoczynek

Szacowanie ryzyka zawodowego metodą RISC SCORE

Metoda ta jest najczęściej stosowaną metodą ze względu na możliwość różnicowania wyników oceny ryzyka zawodowego między poszczególnymi stanowiskami pracy.

Wskaźnikowa metoda RISC SCORE w jasny i nieskomplikowany sposób pomaga określić poziom ryzyka zawodowego oraz dobrać odpowiednie środki profilaktyczne. Jest jakościową metodą oceny ryzyka.

W metodzie tej wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie: R= S*E*P

Gdzie parametrami ryzyka R są:

S - możliwe skutki zdarzenia (straty spowodowane przez zdarzenia)

E - ekspozycja na zagrożenie

P - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

Tabela: Szacowanie możliwych skutków zdarzenia S

Wartość S	Strata	Straty ludzkie	Straty materialne
100	Poważna katastrofa	Wiele ofiar śmiertelnych	ponad 30 mln zł
40	Katastrofa	Kilka ofiar śmiertelnych	10-30 mln zł
15	Bardzo duża	Ofiara śmiertelna	0,3- 1 mln zł
7	Duża	Ciężkie uszkodzenie ciała	30 - 300 tys. zł
3	Średnia	Absencja	3 - 30 tys. zł
1	Mała	Udzielenie pierwszej pomocy	poniżej 3 tys. zł

Tabela powyższa prezentuje możliwe skutki zdarzenia gdzie zawsze zakładamy najgorsze skutki, jakie są możliwe przy danym zagrożeniu. Przy szacowaniu możliwych skutków zdarzenia określamy straty ludzkie oraz straty materialne.

Tabela: Szacowanie ekspozycji na zagrożenie E

Wartość E	Oddziaływanie
10	Stała
6	Częsta (codzienna)
3	Sporadyczna (raz na tydzień)
2	Okazjonalna (raz na miesiąc)
1	Minimalna (kilka razy w roku)
0,5	Znikoma (raz do roku)

Tabela powyższa określa ekspozycję na zagrożenie czyli oddziaływanie zagrożenia na pracownika. Oddziaływanie to może być stałe, częste, sporadyczne, okazjonalne, minimalne oraz znikome.

Tabela: Szacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia P

Wartość P	Zagrożenie	Szansa
10	Bardzo prawdopodobne	50% (1 na 2)
6	Całkiem możliwe	10% (1 na 10)
3	Praktycznie możliwe	1% (1 na 100)
1	Mało prawdopodobne, możliwe	0,1% (1 na 1000)
0,5	Tylko sporadycznie możliwe	0,01% (1 na 10 000)
0,2	Możliwe do pomyślenia	0,001% (1 na 100 000)
0,1	Teoretycznie możliwe	0,0001% (1 na 1 000 000)

Tabela powyższa określa prawdopodobieństwo wystąpienia danego zdarzenia. Prawdopodobieństwo to określone jest procentowo. Zagrożenie uważane jest za bardzo prawdopodobne gdy na dwie możliwe sytuacje zdarzenie wystąpi jeden raz.

Tabela: Wartościowanie ryzyka

Wartość R	Kategoria ryzyka	Działanie zapobiegawcze
R=<20	Akceptowalne	Wskazana kontrola
20<R<70	Małe	Potrzebna kontrola
70<R<200	Istotne	Potrzebna poprawa
200<R<400	Duże	Potrzebna natychmiastowa poprawa
R>400	Bardzo duże	Wskazane wstrzymanie pracy

Po określeniu wskaźnika ryzyka R, wartościowanie odbywa się wg przyjętej w metodzie skali: końcowy wynik oceny ryzyka jest iloczynem trzech powyższych wyników oszacowań.
Kategorie ryzyka: duża i bardzo duża należą do ryzyka nieakceptowanego i działania zmierzającego do redukcji ryzyka powinny niezwłocznie zostać podjęte.

Szacowanie ekspozycji, skutków prawdopodobieństwa i wartościowanie ryzyka

(R=S*E*P)

na stanowisku Specjalisty ds. osobowych

Lp.	Zagrożenie	Skutki zdarzenia	S	Ekspozycja	E	Prawdopo-dobieństwo	P	Ryzyko	R	Sposoby zmniejszania ryzyka
1.	Potknięcie i upadek na tym samym poziomie (złamania kości, zwichnięcia stawów, potłuczenia)	średnia	3	częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	54	Drogi komunikacyjne bez progów między pomieszczeniami, brak przeszkód na drogach komunik. Prawidłowo oświetlone drogi komunik., ład i porządek na stanowiskach zachowanie uwagi przez pracownika
2.	Potknięcie się i upadek na niższym poziomie (kalectwo, złamanie kości kończyn, potłuczenie)	duża	7	częsta - codzienna	6	mało prawdopodobne	1	MAŁE potrzebna kontrola	42	Dobry stan techniczny ciągów komunikacyjnych (poręcze, zabezpieczenia antypoślizgowe itp.) Prawidłowe obuwie pracowników, wzmożona uwaga pracowników w trakcie poruszania się po schodach
3.	Upadek z wysokości (drabina, krzesło) (urazy głowy, rąk, nóg)	duża	7	Częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	ISTOTNE potrzebna poprawa	126	Usytuowanie akt na niższym poziomie, wzmożona uwaga, odpowiednie obuwie, asekuracja innego pracownika
4.	Porażenie prądem elektrycznym (śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała)	duża	7	częsta -codzienna	6	mało prawdopodobne	1	MAŁE potrzebna kontrola	42	Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów, stosowanie właściwej ochrony p.poż. M.in. Wyłączników różnicowo-prądowych, okresowa kontrola instalacji elektrycznej, przestrzeganie przepisów dotyczących obsługi urządzeń elektrycznych
5.	Przeciążenie układu ruchu mięśniowo-kostnego (stany zwyrodnieniowe kręgosłupa, stawów barków, nadgarstków)	średnia	3	częsta - codzienna	6	mało prawdopodobne	1	Akceptowalne wskazana kontrola	18	Stosowanie przerw w pracy (min. 5 minut po każdej godzinie pracy) i ćwiczeń, aby nie dopuścić do zmęczenia wzroku oraz powstania urazów, okresowa zmiana zajęć, komputerowe stan. Pracy zaprojektowane wg zasad ergonomii (dostosowane m.in. Do wymiarów pracownika i rodzaju wykonywanej pracy)
6.	Choroby narządu wzroku, (zmęczenie oczu, pieczenie, łzawienie, zaczerwienienie, pogorszenie wzroku lub pogłębianie się już występującej wady, bóle i zawroty głowy)	średnia	3	częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	54	Prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy, Prawidłowy kontrast odczytywanego obrazu z monitora komputerowego, rzutnika itp. Stosowanie okularów z odpowiednim zabezpieczeniem wzroku
7.	Rozdrażnienie, depresja, utrata sił i energii, podrażnienie skóry, błony śluzowej, (alergie)	średnia	3	częsta - codzienna	6	mało prawdopodobne	1	Akceptowalne wskazana kontrola	18	Stosowanie monitorów nowej generacji zgodnych z Normą TCO 99 i posiadających znak bezpieczeństwa „B”
8.	Obrażenia zewnętrzne ciała (kontuzje, urazy, potłuczenia, zranienia)	średnia	3	częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	54	Zachowanie ostrożności oraz przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy
9.	Urazy, przeciążenie mięśni, stawów	średnia	3	minimalna	1	praktycznie możliwe	3	Akceptowalne Wskazana kontrola	18	Zachowanie ostrożności oraz przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy
10.	Choroby układu oddechowego i stres cieplny	średnia	3	częsta - codzienna	6	małoprawdo-podobne	1	Akceptowalne wskazana kontrola	18	Zainstalowanie skutecznej instalacji wywiewnej oraz klimatyzacji
11.	Ukłucie, przecięcie, przekucie	mała	1	częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	Akceptowalne wskazana kontrola	18	Prowadzenie prac zgodnie z zasadami BHP
12.	Uszkodzenie słuchu	duża	7	częsta - codzienna	6	mało prawdopodobne	1	MAŁE potrzebna kontrola	42	Zainstalowanie dźwiękoszczelnego sufitu i ściany oraz obudowy dla sprzętu powodującego hałas
13.	Obciążenie psychiczne	mała	1	częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	Akceptowalne wskazana kontrola	18	Podjęcie przeciwdziałań problemowi stresu zawodowego poprzez: właściwą organizację pracy, zaznajomienie każdego pracownika z powierzonym mu zakresem obowiązków dostosowanym do możliwości prac., zapewnienie odpowiedniego fizycznego środowiska pracy
14.	Choroby układu nerwowego	średnia	3	częsta - codzienna	6	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	54	Precyzyjne ustalenie obowiązków i zakresu wykonywanych zadań Zapewnienie możliwości korzystania z pomocy psychologa.
15.	Narażenie na działanie pól elektromagnetyczn. (choroby skóry)	średnia	3	częsta - codzienna	6	mało prawdopodobne	1	Akceptowalne wskazana kontrola	18	Stosowanie monitorów nowej generacji zgodnych z Normą TCO 99 i posiadających znak bezpieczeństwa „B”
16.	Potrącenie przez pojazdy będące w ruchu (śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała)itp.	duża	7	sporadyczna	3	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	63	Przestrzeganie przepisów o ruchu drogowym przez wszystkich użytkowników drogi, stosowanie przerw na odpoczynek
17.	Wpadki losowe - potknięcia, pośliźnięcia itp. (kontuzje kończyn)	średnia	3	sporadyczna	3	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	27	Przestrzeganie przepisów o ruchu drogowym i poruszaniu się pieszych na drogach Zachowanie środków ostrożności
18.	Wypadki komunikacyjne (śmierć, ciężkie uszkodzenia ciała	duża	7	sporadyczna	3	praktycznie możliwe	3	MAŁE potrzebna kontrola	63	Zachowanie środków ostrożności

Tabela powyższa prezentuje stopień ryzyka zawodowego w zależności od rodzaju możliwych zagrożeń oraz najbardziej efektywne sposoby zmniejszania istniejącego ryzyka.

Całkowitą ocenę ryzyka zawodowego dla analizowanego stanowiska specjalisty ds. osobowych oblicza się według poniższego wzoru:

R = Σ (R_1; R_2; R_3; R_4; R_5; R_6; R_7; R_8; R_9; R_10; R_11; R_12; R_13; R_14; R_15;R₁₆;R₁₇;R₁₈):18

R = (54+42+126+42+18+54+18+54+18+18+18+42+18+54+18+63+ 27+63):18

R = 621:18

R ≈ 41,5

Łączna ocena ryzyka dla stanowiska specjalisty ds. osobowych wynosi 41,5. Oznacza to, że ryzyko jest małe, należy jednak zwrócić na nie uwagę i przeprowadzać systematyczne kontrole.

Postulaty w zakresie poprawy warunków pracy na badanym stanowisku

1. Metodą Risc Score przeanalizowano wszystkie wyznaczone potencjalne zagrożenia, które mogą wystąpić podczas pracy na stanowisku specjalisty ds. osobowych. W trakcie oceny nie stwierdzono zagrożeń, które wymagałyby natychmiastowej poprawy. Spośród 18 przeanalizowanych zagrożeń ocenę ryzyka akceptowalną otrzymało 7 z nich, 10 zostało skategoryzowane jako małe, a tylko 1 oceniono jako ryzyko istotne.

2. Ryzyko istotne pojawia się tylko w przypadku jednego zagrożenia, dotyczy to „upadku z wysokości (drabina, krzesło)”. W tym przypadku na pewno należy poprawić warunki pracy, ale czas na poprawę nie wymaga dokładnego sprecyzowania. Akta osobowe, które znajdują się w wysokich szafach należałoby przenieść na niższe półki, wówczas zagrożenie to zostałoby sprowadzone do ryzyka akceptowalnego lub małego. Wiąże się to jednak z uzyskaniem dodatkowej powierzchni, co na pewno nie będzie łatwe do zrobienia.

3. Największą grupę stanowią zagrożenia, których istnienie na stanowisku związane jest z występowaniem małego ryzyka zawodowego. Dotyczy to potknięć i upadków na tym samym i niższym poziomie, porażenia prądem elektrycznym, uszkodzenia słuchu, choroby narządu wzroku, obrażeń zewnętrznych ciała, chorób układu nerwowego, potrąceń przez pojazdy będące w ruchu, wypadków losowych oraz wypadków komunikacyjnych.

4. Ocena ryzyka wynosząca 41,5 lokuje je w samym środku przedziału zdefiniowanego jako małe ryzyko. Jest to sytuacja niewymagająca natychmiastowej poprawy. Zaleca się jednak rozważenie możliwości dalszego zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko pozostanie najwyżej na tym samym poziomie. Pomimo występowania minimalnych zagrożeń należy jednak podejmować działania organizacyjne i techniczne, które będą minimalizować istniejące ryzyko.

5. Z punktu widzenia ergonomii na zmniejszenie uciążliwości pracy, a zarazem zwiększenie jej bezpieczeństwa ma wpływ usytuowanie urządzeń i innych elementów, wykorzystywanych w czasie pracy. Jedna z zasad mówi o ty, że elementy mające zasadnicze znaczenie podczas pracy, elementy używane częściej powinny znajdować się bliżej niż elementy drugorzędne, rzadziej używane.

6. Na badanym stanowisku powyższa zasada ergonomii jest zachowana i należy dbać o to aby sytuacja ta nie uległa pogorszeniu, a wręcz należy dbać o to, aby ciągle ją ulepszać.

7. Jedynym mankamentem w usytuowaniu urządzeń biurowych jest położenie kserokopiarki, która powinna zostać przeniesiona do innego pomieszczenia, mimo tego, że stanowi podstawowe narzędzie pracy.

8. Hałas jest emitowany przez kserokopiarki, telefony, faksy. Najczęściej nie występuje on w natężeniu, które powodowałoby uszkodzenia narządu słuchu, ma jednak charakter przeszkadzający i dlatego skoncentrowanie wszystkich urządzeń w jednym miejscu nie jest dobrym rozwiązaniem.

15

---