Działalność kredytowa banku
1. DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKU
Działalność kredytową banku stanowi zespół instrumentów i procedur działaniom służącym celom strategicznym banku. Działalność upraszcza zasady reguły i mechanizmy udzielania kredytów. Obejmują one standardy wyznaczające kompetencje pracowników bankowych, udzielających kredytów oraz zarządzającym portfelem kredytowym . Kryteria dopuszczającego ryzyka kredytu powinny być na tyle rygorystyczne, żeby pozwoliły odnieść potencjalne złe długi. Realizując działalności kredytowej wymaga wielu działań, tak żeby decyzje podejmowane w dowolnym miejscu w banku były spójne. Działalność kredytowa banku musi być stale podporządkowana polityce finansowej (zarządzanie aktywami i pasywami)?Udzielenie kredytów obciążone jest ryzykiem mogącym niekorzystnie wpływać na sytuacje finansową oddziału jak i całego banku. Tak więc każda decyzja kredytowa , a w szczególności decyzja przyjmująca nowy kredyt , powinna być odzwierciedleniem globalnej polityki banku. Właściwe działania kredytowe są podstawą prawidłowego zarządzania portfelem kredytowym . Stanowi jeden istotny element zarządzania aktywami i pasywami banku.
Działanie kredytowe ujęte w formie pisemnej określa :
Zakres działalności w odniesieniu do portfela kredytowego , którym muszą się podporządkować dyrektorzy oddziałów i inspektorzy kredytów
Zakres norm, w których może działać personel kredytowy - daje wskazówki poszczególnym urzędnikom kredytowym oraz ustala standardowe sposoby postępowania dla bieżące procedury udzielania kredytów oraz stanowi :
Zobowiązanie zarządu banku do jednorocznego? Utożsamiania się i realizacji działalności kredytu??
Zobowiązania rady nadzorczej do aprobowania i absorbowania wyników realizacji polityki kredytowej
Działalność banku jest związana z ryzykiem . Zostaje ona uwieńczona powodzeniem , jeśli ryzyko którego się podejmują można kontrolować za pomocą określonych parametrów w normach środków finansowych kredytowych kompetencji banków. Należy tak zarządzać aktywami a przede wszystkim kredytami aby zapewniły płynność podczas wycofywania depozytów , pokrywały wszystkie wydatki wyłączając straty , i wciąż dostarczały wystarczającego dużego zysku. Zysk ten powinien zapewnić akcjonariuszom konkurencyjny w stosunku do innych inwestycji zwrot z zainwestowanego kapitału. Działalność kredytowa nawet w różnych bankach jeśli jest racjonalna - zawsze posiada kilka wspólnych elementów. Jeśli tak jest to daje pewną podstawę do założenia , ich jakości aktywów nie powinno być poniżej pewnego poziomu
Najważniejsze z tych elementów to:
Cele polityki kredytowej
Oddzielenie fundacji marketingu kredytów od ich analizy zatwierdzenia i administrowania
Jasno określony proces decyzyjny
Ograniczenie uprawnień przyjmowania kredytów
Dopasowanie kredytów do struktury depozytów oraz wycena ryzyka
Polityka wobec kredytów konsorcjalnych i obrotu portfelem kredytowym
Procedury zapewniające odpowiednią jakość i realizacje przyjętej polityki monitorowanie obowiązków
Bieżące prowadzenie i kompletowanie dokumentacji
Zarządzanie zyskiem inwestycyjnym
Do przesłanek działalności kredytowej zalicza się szereg elementów jak na przykład regulacja ostrożnościowa dostępność funduszy wybór poziomów ryzyka zrównoważenie portfelem kredytowym oraz struktura zapadalności pasywów. Rada nadzorcza określa sposoby formułowania zasad działalności kredytowej rozpoczyna to od dokumentu zatwierdzonego przez zarząd banku w którym określa się ogólne zasady działalności kredytowej Dlatego dokument ten stanowi podstawę opracowania zasad kredytowania. Ich rozwijanie jest tak ważne gdyż bank musi funkcjonować i przystosować się do ciągle zmieniających się warunków ekonomicznych oraz dlatego, ze spotyka się wciąż z nowymi problemami , które mogły być lekceważone albo przywiązywano do ich niewielka wagą . Obowiązek formułowania zasad wymuszona na zarządzie oraz starszych rangą członków komitetu do spraw działalności kredytowej określenie stopnia ryzyka akceptów a czego przez bank. Ryzyko to musi odpowiadać pożądanej rentowności i efektywności banków uwzględniających potrzeby i możliwości rynkowej działalności banku. Zaś działalność pieniężna - kredytowa ma miejsce gdy państwo wykorzystuje związek między działalnością kredytową banków a działalnością produkcyjna przedsiębiorców.
Odpowiednie kierowanie działalnością banków powoduje spodziewaną reakcje przedsiębiorstw do typowych instrumentów pieniężno - kredytowych zalicza się :
Manipulowanie stopy procentowej
Reglamentację rezerwy obowiązkowej
Operację otwartego rynku
Decyzje działalności kredytowej i pieniężnej są jak wszystkie decyzje gospodarcze nakierowane na oddziaływanie kształtowanie i podporządkowanie ekonomicznych działań jednostek gospodarczych w pewnym obszarze lub na pewnym terenie.
W centrum działalności gospodarczej znajduje się działalność pieniężna i kredytowa. Podmiotem tego obszary jest generalnie bank centralny który wyposażony jest w suwerenne pełnomocnictwo w zakresie polityki pieniężnej i ma do dyspozycji instrumenty pozwalające wykorzystywać te pełnomocnictwa Bank centralny nie może kontrolować celu ostatecznego pod jego bezpośrednią kontrola znajdują się wyłącznie instrumenty polityki pieniężnej i kredytowej. Zastosowanie tych instrumentów będzie transformowane o cel ostateczny za pośrednictwem strukturalnych zdolności gospodarczych. Występują przy tym opóźnienia czasowe co do których występuje nie pewność
Podmioty nie bankowe zmuszone są korzystać z kredytów i środków płatniczych przy zawieraniu swoich transakcji co wywołuje dla instytucji kredytowych potrzebę dokonywania operacji z bankiem centralnym. Pewne strumienie wydatków muszą być w części finansowane zaciąganiem kredytów. Istnienie środków płatniczych ułatwia transakcje wymienne. Pieniądz jako czasowy środek przekonywania siły roboczej ułatwia wymianę towarów od konieczności zachowania podwójnej lub wielostronnej zgodności partnerów rynkowych co do rodzaju dóbr i momentu ich wymiany
3.3 Warunki udzielania kredytów
Ryzyko związane z kredytami zmusza bank do wprowadzenia ścisłych procedur udzielania kredytu. Są one najczęściej szczegółowo opisywane w instrukcjach kredytowych , które w niektórych bankach mają wielkość dłużej książki. Ze względu na rozmiary ryzyka szczególnie istotne jest przestrzeganie pewnych zasad i procedur przy udzielaniu kredytów gospodarczych
Udzielanie kredytów jednostkom gospodarczym i osobą fizycznym jest podstawową operacją bankową. Kredyt bankowy jest stosunkiem ekonomicznym między bankiem a kredytobiorcą.
Operacja udzielania kredytu polega na postawieniu przez bank do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych , który zobowiązuje się zwrócić z odsetkami w umownym terminie *
Ogólne zasady udzielania kredytów są zawarte w prawie bankowym , a szczegółowe zasady obowiązujące w poszczególnych bankach ujęte są w ich regulaminach kredytowych.
Udzielanie kredytu i pożyczek mieści się w na turze banku i jest zaliczane do podstawowych rodzajów i działalności , można wręcz uznać , że jako przedmiot działalności jest ono prawnie dla banku zastrzeżone. Banki udzielają kredytów przede wszystkim ze środków powierzonych im przez deponentów
W operacji udzielania kredytu bank nawiązuje z klientem stosunki umowne , a obie strony mają zagwarantowane prawa i obowiązki sprecyzowane w umowie kredytowej. Bank zobowiązuje się do udzielania kredytu na określonych warunkach a kredytobiorca zobowiązuje się dokonać tych warunków ,a także udostępnić bankowi niezbędne informacje , które pozwalają ocenić jego zdolność kredytową i wyniki działalności. Umowa o kredyt ma charakter cywilnoprawny , ale pominięcie w kodeksie cywilnym umowy o kredyt bankowy przesunęło jej regulację do prawa bankowego.*
Umowa kredytowa stanowi najważniejszy dokument posiada moc prawna, określa prawa i obowiązki stron a więc i kredytobiorcy. Umowa ta nie jest przewidziana w kodeksie cywilnym. Podstawowe ustalenia umowy kredytowej określone są w ustawie prawo bankowe.
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na oznaczony cel , a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z nich na warunkach określonych w umowie zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu *
Umowa kredytowa powinna być zawsze zawierana pisemnie. W jej treści powinny być zawarte niezbędne elementy określające strony umowy:
Strony umowy
Kwotę i walutę kredytu
Cel na który kredyt został udzielony
Zasady i termin spłaty kredytu
Wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany
Sposób zabezpieczenia spłaty kredytu
Zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu
Terminy i sposób postawienia do dyspozycji środków pieniężnych
Wysokość prowizji jeżeli umowa ją przewiduje
Warunki dokonywania zmian i rozwijania umowy
Kredytobiorcę obowiązują ustalenia regulaminu kredytowego danego banku regulując szczegółowo warunki stosunku kredytowego. Regulamin wiąże kredytobiorcę , jeżeli zostanie mu doręczony najpóźniej przy zawarciu umowy. Najczęściej określa cel przyznanego kredytu i zawiera oświadczenie , że kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania kredytu zgodnie z przeznaczeniem. Ponadto w umowie wymienia się warunki spłaty kredytu , formę zabezpieczenia jego zwrotu , warunki ewentualnego wypowiedzenia umowy*
Podstawowym warunkiem udzielenia kredytu wynikającym z polskiego prawa bankowego jest posiadanie przez kredytobiorcę zdolności kredytowej. Ocna tej zdolności dotyczy nie tylko bieżącej sytuacji majątkowej kredytobiorcy , ale także jej przyszłej działalności gospodarczej i jej wyników. Oceny zdolności kredytowej dokonuje bank samodzielnie i nie może być ona przedmiotem negocjacji kredytobiorcy z bankiem.
Przed zawarciem umowy kredytobiorca składa w banku wniosek przyznania kredytu taki wniosek zawiera uzasadnienie rodzaju i kwoty potrzebnego kredytu oraz okres jego trwania. Wniosek stanowi przedmiot negocjacji mających na celu uzgodnienie szczegółowych warunków umowy. Wniosek o udzielenie kredytu jest analizowany przez inspektora kredytowego , który ocenia czy zapotrzebowanie nie przekracza faktycznych i formalnych możliwości udzielania kredytu przez bank . dotyczy to przede wszystkim większych kredytów ponieważ bank musi dysponować w proponowanym okresie odpowiednimi środkami *. Gdy wniosek kredytowy sprosta wymaganiom inspektor kredytowy przystępuje do wstępnej oceny kredytobiorcy. Ma to znaczenie wobec nowych nieznanych bliżej bankowi kredytobiorców. Bank zbiera informacje i opinie w innych bankach w wywiadach handlowych i innych źródłach. Często do wniosku dołączanie są dokumenty uprawniające do prowadzenia działalności gospodarczej. Na podstawie sprawozdań , rachunków wyników inspektor kredytowy analizuje bieżącą sytuacje finansową kredytobiorcy i ustala czy posiada zdolność kredytową. Wniosek kredytowy może zawierać propozycje zabezpieczenia zdolności kredytu i wówczas dołączane są odpowiednie dokumenty np. wciąg z ksiąg wieczystych .
Pozytywna decyzja zapada, gdy przedsięwzięcie rokuje uzyskanie zakładanych efektów , a bieżąca i przyszła sytuacja majątkowa kredytobiorcy zapewnia mu bieżącą zdolność kredytową. W wielu bankach działają komitety kredytowe , którym inspektor przedstawia wyniki przeprowadzonych badań i analiz. Opinia komitetu ma charakter doradczy , a ostateczną decyzje podejmuje sam dyrektor lub osoby do tego powołane. Taki tok postępowania kończy się podpisaniem umowy przez kredytobiorcę i bank. Treść i forma umowy jest odpowiednio przystosowana do rodzaju zaciągniętego kredytu .
SCHEMAT POSTĘPOWANIA PRZY UDZIELANIU KREDYTU
Wniosek o kredyt
|
Decyzje
tak
Wstępna ocena kredytowania
|
Decyzja
tak
Analiza działalności kredytowej
|
Decyzja
tak
Uzgodnienie szczegółowych warunków umowy (negocjacje)
|
Umowa kredytowa |
3.4 Zabezpieczenia kredytowe
Podstawowym warunkiem otrzymania przez kredytobiorcę kredytu gospodarczego jest przedstawienie odpowiednich zabezpieczeń (nie musi to dotyczyć kredytu w rachunku bieżącym)7. Zarówno dla zaciągających kredyty jak i dla banków bardzo ważne jest by nakłady ulokowane w podejmowanych przedsięwzięciach gospodarczych zwróciły się i to w możliwie krótkim terminie. Zapis w art.30 nst.1 ustawy prawo bankowe stanowi że w celu zapewnienia wzrostu i dzielonych kredytów banki mogą żądać od kredytobiorców zabezpieczenia przewidzianego prawem cywilnym i wekslowym oraz zwyczajami przyjętymi we współpracy z bankami zagranicznymi. Formę zabezpieczenia kredytu ustala bank w negocjacjach z kredytobiorcą, biorąc pod uwagę rodzaj wysokości oraz okres spłaty kredytu, a także jego stan majątkowy oraz status pracy.8 Warto również zauważyć, że w art.27ust.2 jest zapis zgodnie z którym określenie zakresu uprawnień baku związanych z wykorzystaniem udzielanego kredytu zabezpieczeniem jego zwrotu stanowi obligatoryjny stosunek umowy kredytowej. Dlatego tez banki w swoich regulaminach nie dopuszczają możliwości udzielania kredytu bez przyjęcia zabezpieczenia jego spłaty.
Negocjacje miedzy bankiem a kredytobiorcą dotyczących warunków na jakich może być udzielony kredyt, obejmuje także rodzaj i wartość zabezpieczenia jego spłaty. Banki przejawiają przy tym skłonność do domagania się od kredytobiorcy nadmiernego zabezpieczenia co podaż koszt kredytu. Z kolei kredytobiorcy domagają się od banku podejmowania pewnego ryzyka kredytowego czemu sprzyja konkurencja między bankami.
Warto jednak zauważyć, że w art.27ust.2 jest zapis zgodny z którym określenie zakresu uprawnień banku związanych z wykorzystaniem udzielonego kredytu i zabezpieczeniem jego zwrotu stanowi obligatoryjny stosunek umowy kredytowej. Dla tego też w zasadzie regulaminy kredytowe banków nie dopuszczają możliwości udzielenia kredytu bez przyjęcia zabezpieczenia jego spłaty. Praktykowanym sposobem zabezpieczenia się przed podjęciem ryzyka kredytowego jest wymiana między bankami informacji o przyszłych kredytobiorcach. Taka wymiana informacji nie jest sprzeczna z ustawowym obowiązkiem zachowania informacji bankowej. Oddziały okręgowe NBP prowadzą specjalne kartoteki niesolidnych płatników. Działają również prywatne wywiadownie handlowe, dostarczające odpłatnie informacje o statusie spłaty i sytuacji majątkowej podmiotów gospodarczych.
W praktyce rozpatrując kwestię zabezpieczenia kredytu warto oddzielić prawną formę zabezpieczenia i sam przedmiot zabezpieczający. Prawna forma zabezpieczenia przesądza o pierwszeństwie banków w dochodzeniu roszczeń, ma też decydujące znaczenie w określeniu procedury egzekwowania długów. Przedmioty zabezpieczające również czas oraz kosz niezbędny do ich zamiany na pieniądze, ta łatwość zamiany jest uznawana za płynność zabezpieczenia. Formą zabezpieczenia się przed ryzykiem jest ubezpieczenie przez bank terminowej spłaty kredytów. Ubezpieczający może być zarówno kredytobiorca jak i bank, ale ubezpieczony jest zawsze bank. W Polsce praktyka spłaty kredytu nie jest jeszcze popularna, ale np. ,,Warta”S.A. i ,,Heros”S.A. ubezpieczają od różnych rodzajów ryzyka gospodarczego, w tym także banki od ryzyka kredytowego.9
Kredytobiorcy chodzi przede wszystkim o minimalizację starań i kosztów , bankowi również o koszty , ale przede wszystkim o to aby zabezpieczenie było realne
Banki przy wyborze form zabezpieczenia kierują się różnymi przesłonkami wśród których wymienić można :
Znajomość kredytobiorcy jako rzetelność , stwierdzenie czy jest już klientem banku
Rodzaj i wysokość kredytu oraz okres kredytowania
Rodzaj przedsięwzięcia i ryzyko z nim związane
Cechy specyficzne dla określonej formy zabezpieczenia zwłaszcza wynikające z nich realne możliwości dochodzenia roszczeń bankowi i ich czas okres 10
Należy brać po uwagę, że bank, zależnie od swojej oceny stopnia ryzyka , może zaproponować kilka form pewnego zabezpieczenia kredytu jednocześnie. Warto też wiedzieć że w miarę postępu w spłacie kredytu i umniejszenie się ryzyka , bank może z rezygnować z niektórych zastosowanych form zabezpieczenia
Dla upominających się stron , w tym także dla poręczycieli , ważny jest podział zabezpieczeń prawnych w/g. Skali odpowiedzialności majątkowej
Wśród prawnych form zabezpieczenia zwrotności kredytu można wyróżnić :
Zabezpieczenie osobiste
Zabezpieczenia rzeczowe
Zabezpieczeniami osobowymi są takie w których dług może być egzekwowany z całego majątku osoby udzielającej zabezpieczenia. W przypadku zabezpieczeń rzeczowych interes wierzyciela chroni konkretna rzecz lub prawo rzeczowe. Do grupy zabezpieczeń osobistych zalicza się:
Poręczenie według prawa cywilnego
Weksel własny In blanco
Poręczenie wekslowe (awal)
Przelew wierzytelności
Gwarancje bankowe
Przystąpienie do długu kredytowego
PORĘCZENIE- jest jedną z najczęściej stosowanych form zabezpieczenie spłat kredytów. Jest ono umową, przez która poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami , na wypadek gdyby kredytobiorca nie spłacił kredytu w oznaczonym terminie. Poręczenie może być udzielone zarówno przez osoby fizyczne , jak i prawne. Gdy bank przyjmie poręczenie najpierw sprawdza poręczyciela na jego stan finansowy może stanowić zabezpieczenie udzielanego kredytu. Zastrzeżenie możliwości badania sytuacji majątkowej i finansowej każdej osoby poręczającej spłatę kredytu może być udzielony jako swoista przewaga banku nad poręczycielem. Taka przewaga jest równoważona przez ograniczenie swobody banku w operowaniu zabezpieczeniami. Bank nie może też podwyższyć kwoty kredytu po złożeniu poręczenia , o ile nie uzyska na to zgody poręczyciela.11
W konsekwencji takiego uregulowania bank może dochodzić od poręczyciela spłaty zaciągniętego kredytu. Jeżeli na dany kredyt zostało zastosowanych kilka poręczeń to dochodzenie banku może być skierowane d w odniesieniu do całej kwoty długu w stosunku do każdego poręczyciela lub wszystkich poręczycieli. Wybór należy do banku. Jest przyjęte zwyczajowo , chociaż nie ma takiego wymogu prawnego . że banki w przypadku opóźnień w spłacie rat kredytu , a zwłaszcza niedotrzymania końcowego terminu spłat zawiadamiają o tym poręczyciela
WEKSEL WŁASNY IN BLANCO - jest szczególnym rodzajem weksla, który może zawierać tylko niektóre elementy weksla , np. podpis wystawcy , złożony na blankiecie wekslowym lub na formularzu sporządzonym przez bank , w zamian potwierdzenia długu kredytowego przez kredytobiorcę lub jego pełnomocnika. W tej formie jest on najczęściej wykorzystywany jako weksel gwarancyjny na takim wekslu z r reguły nie wypełnia się kwoty i daty płatności nie jest on bowiem znana w momencie wystawienia data , jego wykorzystania ani kwota wymaganego wówczas kredytu z odsetkami w normalnych stosunkach , po terminowej spłacie kredytu , bank zwróci weksel wystawcy. Banki stosują praktykę składania przez wystawcę łącznie z wekslem In blanco deklaracji do weksla In blanco taka deklaracja powinna zawierać upoważnienie dla banku.
Kiedy ma prawo wypełnić weksel
Jaka kwota może być na wekslu wpisana
Jaki może być ustalony termin płatności weksla
Poręczenie wekslowe (awal)
Dodatkową formą zabezpieczenia zapłaty może być poręczenie osoby trzeciej zwana także awalem. Wyraża się ono umieszczeniem na przedniej stronie weksla wyrazu „poręczam” a poręczyciel odpowiada solidarnie za zobowiązanie wekslowe.
Awalistą poza kredytobiorcą i oczywiście bankiem może być osoba fizyczna lub prawna albo pełnomocnik kredytobiorcy, który złoży podpis na wekslu In blanco dwukrotnie : jako wystawca weksla - w imieniu kredytobiorcy i jako awalista , poręczający za swojego mocodawcę - w imieniu własnym. Poręczenie wekslowe może złożyć kilka osób , które odpowiadają albo solidarnie za całość zobowiązania lub za określoną część sumy wekslowej. Poręczenie z bankowego punktu widzenia jest wprost proporcjonalne do sytuacji majątkowej i finansowej poręczyciela. 12
Warto wiedzieć , że :
Nie jest wymagane wskazanie górnej granicy kredytu do której sięga odpowiedzialność awalisty
Awal nie może odwołać ( poręczyciel nie może wycofać poręczenia przed udzieleniem kredytu )
Bank nie ma obowiązku zawiadomienia awalisty o zaległości kredytobiorcy ze spłatą kredytu
W poręczeniu cywilnym może być zawarte zastrzeżenie , iż odpowiedzialność poręczyciela jest uwarunkowana uprzednim bezskutecznym dochodzeniem roszczeń o kredytobiorcy , awal zaś musi być bezwarunkowo .
Przelew wierzytelności- jest to umowa miedzy kredytobiorca a kredytującym go bankiem. Zabezpieczenie spłaty kredytu w formie umowy o przelew wierzytelności zawartej miedzy bankami a kredytobiorca stanowi zobowiązania, na mocy którego kredytobiorca przenosi na bank swoje prawo do przyjmowania konkretnej sumy za sprzedane towary lub usługi. W umowie kredytobiorca ceduje na bank swoje wierzytelności wobec osoby trzeciej przy czym rozróżnia się dwa rodzaje cesji. W cesji globalnej kredytobiorca nadaje na bank wszystkie istniejące lub przyszłe inwestycje wynikające z działalności gospodarczej.13 Akt cesji wierzytelności powinien być dokładny w formie pisemnej. Banki przed przyjęciem cesji zasięga informacji o sytuacji majątkowej dłużników, kredytobiorcy oraz o ich zdolności kredytowej. Dla zabezpieczenia spłat konkretnego kredytu może być zawartych kilka umów o przelew wierzytelności.
Gwarancje bankowe - są produktem udostępniającym i na życzenie kredytobiorcy przez inny bank nie będący w danym przypadku kredytobiorcą. Często zdarzało się ze przedsiębiorstwa występują do banków o udzielenie gwarancji na swoje zobowiązania wobec innych firm lub instytucji publicznych. Polskie prawo bankowe wymienia pośród podstawowych czynności bankowych udzielenie i przyjmowanie gwarancji Gwarancje są więc szczególnym rodzajem operacji , bo bank udzielający gwarancji nie angażuje bezpośrednio swoich środków pieniężnych a jedynie przyjmuje określone umową ryzyko. W praktyce gwarancje bankowe mają zastosowanie nie tylko w obrotach zagranicznych , gdzie banki żądają od kredytobiorców przedstawienia gwarancji innego banku na kredyt , którego zamierzają udzielić Jaka forma zabezpieczenia kredytu uległa dość uproszczeniu .gwarancje bankowe są korzystną operacją dla banku i klienta korzystającego z gwarancji klient może np. zakupić towar na kredyt udzielając swojemu dostawcy bankowej gwarancji zapłaty. Ma ona szczególne znaczenie dla nowo powstałych firm wchodzących w stosunki z innymi podmiotami gospodarczymi działającymi dłużej na rynku .14
Tak więc gwarancja bankowa jest zobowiązaniem banku podjętym na podstawie zlecenia klienta , że zaspokoi przyjmującego gwarancję zgodnie z jej treścią, gdyby zleceniodawca nie wypełnił w stosunku do niego określonych w gwarancji zobowiązań umownych bank - gwarant zobowiązuje się do spłaty kredytu oraz z odsetkami i innymi kosztami jeżeli kredytobiorca - posiadacz gwarancji nie spłaci kredytu w terminie umownym. Taki bank chroni się przed ryzykiem z tytułu gwarancji żądając od kredytobiorcy stosownego zabezpieczenia. Gwarancja banku jest udzielona w formie listu gwarancyjnego i daje wyraz samoistnemu zobowiązaniu ; samoistnemu w tym sensie że chociaż przyczyną gwarancji jest masa kredytowa to kształt zobowiązań banku - gwaranta określa jedynie treść listu gwarancyjnego. Gwarancja obejmować całą kwotę kredytu albo tylko jedną z jego części
Może być potwierdzona przez kolejny , inny bank w trybie regwarancji.
Gwarancja udzielona w formie listu gwarancyjnego winna zawierać dokładny opis kredytu którego spłata ma być gwarantowana a mianowicie precyzować:
Oznaczenie przedmiotu gwarancji przez wyszczególnienie stron umowy kredytowej , daty zawarcia tej umowy , kwoty gwarantowanego kredytu i wysokości zobowiązania banku - gwaranta
Wyszczególnienie uprawnień i obowiązków stron stosunku gwarancji
Określenie terminu ważności gwarancji , ewentualnie łącznie z terminem początkowym obowiązywania gwarancji
Ewentualne zastrzeżenie co do finansowego spełnienia gwarancji15
Treść gwarancji powinna być przejrzysta , jednoznaczna , wykluczająca wątpliwości a w przeciwnym razie bank kredytowy może jej nie przyjąć , podobnie jak może odmówić przyjęcia poręczenia cywilnego lub wekslowego
Przystąpienie do długu kredytowego
Jest zabezpieczeniem spłaty kredytu , które pojawia się po udzieleniu kredytu. Oprócz dotychczasowego kredytobiorcy zobowiązanie spłaty podejmuje nowa osoba przy czym stary i nowy dłużnik odpowiadają za spłaty solidnie. Przystąpienie do długu ma charakter umowy i następuje w drodze dwojakiego rodzaju :
między bankiem a osoba przystępującą do długu
między kredytobiorcą a przystępującym do długu , skutki prawne takiej umowy powstają z chwilą powiadomienia o niej banku
Osoba przejmująca dług staje się dłużnikiem banku, zgodnie z umową kredytową. Do przejęcia długu dochodzi w drodze pisemnej umowy pomiędzy bankiem a osobą trzecią ,która za zgodą dotychczasowego kredytobiorcy przejmuje dług kredytowy. Przez przejęcie długu nie następują zmiana umowy o kredyt a jedynie zmiana dłużnika. Należy jednak pamiętać , że jeżeli kredyt był zabezpieczony poręczeniem , gwarancją bankową , prawem zastawu ustanowionym przez osoby nie będące kredytobiorcą , hipoteką ustanowioną przez osoby inne niż kredytobiorca , to zabezpieczenie to wygasa. Może być ono utrzymane tylko w wypadku wyrażenia zgody na zmianę dłużnika16
Blokada środków pieniężnych - jest zabezpieczeniem spłaty kredytu powinna być ustanowiona pisemnie z wykluczeniem możliwości odwołania , łącznie z upoważnieniem banku do zadysponowania zablokowaną kwotą w tamach dokonania wierzytelności o ile kredyt zabezpieczony blokadą nie będzie spłacony. jest ona dokonywana głównie na zasadach bankowych , przez które kredytobiorca przeprowadza operacje związane z działalnością gospodarczą a także na rachunkach lokat terminowych oraz oszczędnościowych.
Blokowane mogą być środki pieniężne kredytobiorcy lub osób trzecich za niego poręczających. Bank potwierdzając dokonanie zleconej nieodwołalnej blokady przejmuje na siebie obowiązek jej utrzymania. W raz z przedłużeniem zaświadczenia banku o dokonaniu nieodwołalnej blokady na rachunku bankowym , kredytobiorca przedstawia bankowi który udziela kredytu , upoważnienie do :
dysponowania środkami zablokowanymi
a w przypadku , gdy kredytobiorca dokonał blokady w innym banku niż ten , który udzielił kredytu - upoważnienie do pobrania z zablokowanego rachunków środków stanowiących wierzytelności banku który udzielił kredytu
Zastaw może występować w różnej formie i może być ustanowiony na zbywalnych rzeczach ruchomych. Zastaw ogólny charakteryzuje się przede wszystkim tym , że rzecz obciążona zastawem ogólnym musi być : wydana bankowi lub osobie trzeciej uzgodnionej między bankiem i kredytobiorcą .
Zastaw ogólny jest przede wszystkim ustanowiony na zbywalnych rzeczach ruchomych. Rzeczy te , jeżeli kredyt nie zostanie spłacony będą stanowił przedmiot dochodzeń banku obojętnie czyją stały się własnością
Banki żądają również od kredytobiorcy uwarunkowania wartości zastawu na podstawie odpowiednich dokumentów często banki wymagają aby wartość zastawu była znacznie wyższa od udzielanego kredytu wartość danego przedmiotu bank przejmuje na podstawie dokonanej wyceny rynkowej ( nie księgowej ) dokonanej przez upoważnione do tego osoby lub instytucje.
Wprowadzony17 od 1998 r zastaw rejestrowy może być ustanowiony nie tylko w celu zabezpieczenia wartości kredytu ale także różnych wierzytelności państwowych i samorządowych osób prawnych oraz krajowych przedmiotów gospodarczych ten zastaw różni się od zastawu ogólnego tym , że w celu zabezpieczenia udzielanych przez bank kredytów na rzeczach ruchomych , rzeczy te pozostają w posiadaniu kredytobiorcy lub osoby trzeciej
Do zastawy rejestrowego potrzebna jest pisemna umowa między osobą uprawniona do rozporządzania przedmiotem zastawu a właścicielem oraz wpis do rejestru zastawów .
Zastawca może korzystać z przedmiotu zastawu i powinien dbać o zachowanie go w dobrym stanie a w wyznaczonym przez zastawnika terminie zobowiązany jest umożliwić mu zbadanie stanu przedmiotu zastawu
Ustawa zobowiązała sądy rejonowy do prowadzenia rejestrów zastawów. Rejestr jest jawny a odpisy stanowiące dowód wpisu do rejestru mogą być wydane każdemu kto tego żąda zaświadczenia wydawane przez centralną informacje o zastawach rejestrowych mają moc dokumentów wydanych przez sąd
Przewłaszczenie na zabezpieczenie
Polega ona na przeniesieniu własności rzeczy ruchomych stanowiących własność kredytobiorcy lub osób trzecich na rzecz banku do czasu spłaty kredytu wraz z odsetkami. Przedmiotem przywłaszczenia mogą być rzeczy o określonej tożsamości bank zezwala na bezpłatne używanie przywłaszczonej rzeczy do czasu całkowitej spłaty kredytu.18 Bez zgody banku przywłaszczający nie może oddać tych rzeczy osobie trzeciej do używania. Bank prowadzi rejestr umowy w sposób umożliwiający jej identyfikacje. W umowie o przywłaszczeniu znajduje się klauzura , ze po spłaceniu kredytu przywłaszczona rzecz staje się z powrotem własnością kredytobiorcy
Innym poręczeniem rzeczowym jest HIPOTEKA , która gwarantuje bankowi zwrot kredytu nawet wówczas , gdy zmienia ona właściciela , bo zachowuje on pierwszeństwo przez wierzycielami kolejnych właścicieli nieruchomości.19 Hipoteka jest realizowana przez dokonanie wpisu w księdze rejestrów na nieruchomości na rzecz banku, który udziela kredytu. Zabezpieczenie hipoteczne daje bankowi prawo dochodzenia zaspokojenia swego roszczenia z nieruchomością bez wzglądu na to czyją się stały własnością z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Zabezpieczenie hipoteczne stosują banki przy większych kredytach.
Hipoteka obejmuje nieruchomości i jej przynależności , którymi są rzeczy ruchome konieczne do funkcjonowania nieruchomości rolnej. Obejmuje też części składowe nieruchomości czyli wszystko co nie może być odłączone bez zgody użytkownika nieruchomości , jak np. budynki budowle. Hipotece podlegają ponadto związane z nieruchomością świadczenia okresowe ( czynsz najmu ). Wartość zabezpieczenia hipotecznego zależy od wartości samej nieruchomości i tego co z nią związane , od rodzaju prawa do nieruchomości. Bank powinien żądać ubezpieczenia nieruchomości przed ustanowieniem hipoteki.20 Trzeba dodać że ustawa o księgach wieczystych i hipotece przewiduje możliwość ustawienia tzw. Hipoteki ustawowej , która zabezpiecza wierzytelność skarbu państwa od właściciela i posiadacza nieruchomości.
Wniosek do sądu o dokonanie wpisu może być złożony przez właściciela nieruchomości lub bank udzielający kredytu. Wpis musi być dokonany w określonej sumie pieniędzy wyrażony w złoty PLN. Banki mogą zażądać ustanowienia hipoteki :
zwykłej
kaucyjna
przymusowej
Zwykła hipoteka - stosuje się do już udzielonych kredytów. Hipoteka ta powstaje po dokonaniu wpisu w księdze wieczystej danej nieruchomości na podstawie umowy między bankiem a właścicielem nieruchomości. Owej hipotece przysługuje pierwszeństwo egzekucyjne przed wszystkimi innymi hipotekami. Hipoteka zwykła ma wymagania dla swej ważności wpisania do księgi wieczystej , więc może obciążać także nieruchomości , które nie mają urządzonej księgi wieczystej.
Hipoteka kaucyjna - jest stosowana do zabezpieczenia określonego kredytu o nie ustalonej wysokości i kredytu również określonego , ale który ma być udzielony w przyszłości , wierzytelności z dokumentów zbywalnych przez indeks np. weksli i kredytów wekslowych , czeków i kredytów czekowych. Hipoteka kaucyjna nie może być zabezpieczona na hipotekę zwykłą po ustaleniu długu kredytu zwykłego
Hipoteka przymusowa - jest ustanowiona na skutek inicjatywy banku po udokumentowaniu wierzytelności kredytowej , bez potrzeby przedstawiania notarialnego oświadczenia kredytobiorcy , ta hipoteka może objąć wszystkie wszystkie nieruchomości dłużników
Przedstawione wyszczególnienie obejmuje wszystkich możliwych form zabezpieczenia kredytu. Przykładowo można jeszcze wymienić przeniesienie własności nieruchomości , samo przyręczenie takiego przeniesienia , akt notarialny ujmujący udzielony z góry zgodę dłużnika na poddane się egzekucji długu.21 Nie jest sprawą najważniejszą wyliczenie wszystkich możliwości. Istotnym jest uświadomienie , ze występują różne formy zabezpieczenia spłaty kredytów i że każda z mich ma swoja specyfikę. Wybór następuje w wyniku negocjacji między bankiem a kredytobiorcą przy uwzględnieniu następujących okoliczności :
Rodzaju , wysokości , terminy spłaty kredytu
Stosunku prawnego kredytobiorcy i jego sytuacji finansowej
Znajomość firmy i jej rzetelności ryzyka towarzyszącego danemu rynkowi , która odpowiada kredytowej działalności
Pewnego usytuowania poszczególnych form zabezpieczenia rodzaju przedmiotu zabezpieczającego spłatę i wynikającej stąd oceny realnych możliwości dochodzenia roszczeń
Przewidywanego kosztu zabezpieczenia związanego z zaangażowaniem banku i osób zainteresowanych
Przewidywanego kosztu , trudu i czasu dochodzenia roszczeń
Potrzeby nieulegania schematowi pamiętając , że nie ma dwóch skończenie identycznych spraw i że zabezpieczenie jest współzależną od innych części postępowania kredytowego; np. jeżeli zabezpieczenie wydaje się mniej pewne , to że szczególną uwagę należy przeanalizować zdolność kredytową i bardzo uważnie systematycznie kontrolować działalność i stan finansów kredytobiorcy w całym okresie finansowania.
R.Patelerson „poradnik kredytowy dla banków.” Biblioteka bankowa w-wa 1995
por.Studium bankowości pod red. Naukową A. Sławińskiego, fundacja warszawski instytut bankowości w-wa 1997
J.M. McMullen . Ocena jakości aktywów. Polityka kredytowa i procedury administrowania kredytowego. „Bank nr.7” 1997
D. McNaughton efektywne zarządzanie zmianami , Fundacja warszawski instytut bankowości w-wa 1995
podział instrumentów pieniężno kredytowych wg S. Jankowskiego został przedstawiony w elementach makro i mikro ekonomi dla inżynierów pod redakcją naukową S. Marciniaka PWN W-wa 1994
D. Duwendag , K-H. Ketterer , Kosters ,W.Pohl , D.B. Simmert. Teoria pieniądz i polityka pieniężna
* Z. Krzyżkiewicz „Podręcznik do bankowości” W-wa 2000
* L. Jaworski „ Współczesny bank” W-wa 2002
* DZU nr 140 z 21 listopada 1998
* W. Schaer „kredyt bankowy” W-wa 2000
* Ibidem st.85
7 Z. Dobosiewicz -Podstawy bankowości W-wa 2003
8 Z.Krzyżkiewicz -Podręcznik do bankowości W-wa 2001
9 Ibiden s.153
10 T.Wyszomirski -„Kredyty bankowe” W-wa 1995
11 W. Stulgis „Podstawy bankowości : W-wa 1997
12 W. Jwaorski , Z. Zawadzka „podstawy bamkowiści W -wa 2003
13 W.L. Jaworski „banki u progu XXI w. „ W-wa 2002
14 Z. Krzyżkiewicz „Podręcznik do bankowości „ W-wa 2001
15 T. Wyszomirski „kredyty bankowe wydanie 2 „ W-wa 1995
16 W. L. Jaworski „bankowość „ W-wa 2000
17 Ust, z dn. 6 grudnia 1996 0 zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów DZU z1996 nr 149 poz. 705
18 T. Wyszomirski „kredyty bankowe” W-wa 1997
19 Praca pod redakcją W. L . jaworskiego i Z. Zawadzkiej „bankowość. Podręcznik akademicki „ W -wa 2002
20 Ibiden st. 320
21 F. S. Mishin „Ekonomika pieniądza bankowości i rynków finansowych” W-wa 2002 PWN
Wyszukiwarka