20.12.
3 perspektywy rehab. małego dziecka
Rehabilitacja:
„pomoc zorientowana personalnie, mająca na celu ochronę przed niep., jej usunięcie, jej złagodzenie oraz przeciwdziałanie jej skutkom osobistym i społ., a także przygotowanie jednostki do radzenia sobie z nimi, tj. „skutkami niep.”” I. Obuchowska (2001, s.47)
Prerehabilitacja?
Pomysł niem. lekarzy
Nazwa odwołuje się do tego co poprzedza (pre) habilitację (czyli uszlachetnienie, usprawnienie- od łac. Habilis, co oznacza zręczny)
Wczesna rehab.?
Jest ściśle zw. z występowaniem niesprawności, bądź zagrożenia nią
Dotyczy gł. dzieci z grupy ryzyka („dzieci ryzyka”, „dzieci z układu ryzyka”)
Interwencja
Przerwanie, zahamowanie, zmodyfikowanie szkodliwego procesu w celu wyeliminowania lub zmniejszenia jego skutków
Łac. inter ventio- wkraczanie pomiędzy
Wywieranie wpływu w kierunku uzyskania okr. Wyniku, można odnieść do takich oddziaływań pe dag., które wykraczają poza standardowe czynn. profesjonalne i podejmowane są w stosunku do dzieci wymagających szczególnych zabiegów (I. Obuchowska)
Interwencja:
Kryzysowa
Pedagogiczna
Wspomaganie rozwoju?
- złożony interdyscyplinarny proces na który składają się działania stymulujące sfery:
Fiz.
Poznawczą
Emocj.
Społ.
W aspekcie pragmatycznym oznacza dostarczanie fachowej, wszechstronnej i systematycznej pomocy medycznej, psych. i pedag.
Wczesna pomoc musi mieć charakter kompleksowy, tzn. być udzielana zarówno dziecku z niep. (zagrożonemu niep.) jak i członkom jego rodziny.
„Problemy rodziców i innych domowników należy traktować jako tak samo ważne, jak zaburzenia w rozwoju dziecka. Wczesna pomoc dąży do optymalizacji funkcjonow. całego układu rodzinnego” (Twardowski)
Wczesne wspomaganie rozwoju (rehabilitacja małego dziecka):
Wielospecjalistyczne, kompleksowe i intensywne działania mające na celu stymulowanie funkcji odpowiedzialnych za rozwój psychomotoryczny, komunikację małego dziecka niep. lub zagrożonego niep.
Pomoc i wsparcie udzielane rodzicom i rodzinie w nabywaniu umiejętności postępowania z dzieckiem w ramach indywidualnego programu wczesnego wspomagania
Opracowanie indywidualnego programu wspomagania wymaga (na podst. M. Piszczek):
Określenia zapotrzebowania rozwojowego dziecka
Określenia gotowości dziecka do odpowiadania na stymulację
Odnalezienia i wskazania w środow. podst. (najbliższym środowisku codziennym)wszelkich czynn. oddziałujących na rozwój dziecka (stymulujących, ochraniających)
Okr. poziomu gotowości dziecka do kontaktu z opiekunem
Okr. zdolności dziecka do samo uspokajania się
Podstawa prawna:
Art. 71b pkt 2a ustawy z dn. 7. 09. '97 o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572)
Dlaczego ważne jest wczesne rozpoczynanie rehab. dzieci o zagrożonym rozwoju?? Argumenty:
Duża plastyczność ukł. nerw. we wczesnym okresie rozwoju oraz zw. z tym możliwość korekcji zaburzonych funkcji i kompensacji deficytów
Możliwość zahamowania rozwoju wielu zaburzeń o postępującym przebiegu
Podatność małych dzieci na oddziaływania zawarte w stosowanych wobec nich programach usprawniania
Możliwość generalizacji ćwiczonych umiejętności
Gotowość rodziców
Cele rehabilitacji małego dziecka:
Zapewnienie dziecku warunków pomyślnego rozwoju (emocj.- społ.)
Stworzenie okazji do aktywności ruchowej i poznawczej
Umożliwienie zdobywania pozytywnych dośw. dot. samego siebie (w pierwszej kolejności swojego ciała)
Pomoc rodzinie (pośrednia forma oddziaływania na dziecko; forma profilaktyki zaburzeń wtórnych)
Zadania rehab. małego dziecka:
Stymulacja rozwoju psychoruchowego dziecka
Zapobieganie wtórnym zaburzeniom funkcjon. i emocj.
Wspomaganie rozwoju osobow. Dziecka
Dostarczanie rodzicom wiedzy na temat potrzeb rozwojowych dziecka i sposobów ich realizacji
Wspieranie rodziców w sytuacjach trudnych i kryzysowych
Błędy popełniające przez os. usprawniającą:
Niedostosowanie stymulacji do wydolności układu nerw.
Kontynuowanie stymulacji bez zwracania uwagi na poziom pobudzenia dziecka
Przedkładanie stymulacji nad wspieranie rozwoju !!!
Brak wrażliwości na komunikaty dziecka (Piszczek)
3 perspektywy rehab.:
Perspektywa dziecka:
Możemy wnioskować o niej pośrednio korzystając z wiedzy, jaką oferuje nam psych. rozwoju czł.
Odniesień można też poszukać w:
Teoriach relacji z obiektem
Teoriach społ. uczenia się
Rozwojowej konc. zdrowia psych.
Korzystając z nich można podjąć próbę odp. na pyt.: jakie dośw. dziecka może kształtować wcześnie podjęta rehab.? Które z nich mają największe znaczenie? (B. Szychowiak)
Perspektywa dziecka jest niewielka
Odnosi się do „tu i teraz”
Zw. jest z budowaniem dośw. percepcyjnego i emocj.
Wskaźniki umiejętności mediatora:
Organizacja zachow. (uporządkowane sekwencje)
Spójność
Wynikanie jednych zachowań z drugich
Elastyczność
Zróżnicowane formy zwracania uwagi dziecka na dorosłego
Komentowanie wykonywanych czynności
Opisywanie używanych przedmiotów
Zróżnicowane wyrażanie emocji odnoszących się do zachowań dziecka
Dążenie do wzajemności
Niezwykła UWAŻNOŚĆ
Zachęta do zwrócenia uwagi na obiekt (nie nakaz, zakaz !!!)
Liczne oznaki zadowolenia z dziecka (w wymiarze podst.: patrzenie na twarz dziecka, budowanie oczekiwania dziecka co do przyszłej sytuacji)
Reprezentacja dziecka u matki:
Wewn. obraz dziecka, który ma jego matka
Reprezentacja tworzy się jeszcze przed ur.
2 aspekty reprezentacji
Jaką funkcję pełni reprezentacja dziecka u matki??
Przez pryzmat reprezent. matka interpretuje zachowania dziecka
Reprezent. jest rodzajem filtra „przez który matka widzi dziecko”
Wyznacza zachow. matki wobec dziecka
Dzięki jej istnieniu dziecko dowiaduje się jakie jest i jakim matka chce go widzieć
Wpływa na rozwój tożsamości dziecka i jego zachowanie
31.01.
Literatura:
M. Skórczyńska „Współczesne tendencje we wczesnej interwencji u dzieci zagrożonych niep. lub niepełnosprawnych. Perspektywa edukacyjna” całość (gł. rozdz. 1-3)
Rewalidacja nr 2 rok 2003- artykuł I. Obuchowska „Wokół wspomagania rozwoju”
Cytowska, Winczura „Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka”
Reprezentacja deficytowa:
Zubożone postrzeganie dziecka w niektórych wymiarach jego niezależności (aspekt poznawczy)
Niedobór pozytywnych uczuć (aspekt emocjonalny)
Niedostrzeganie przez matkę prawdziwego potencjału dziecka !!!
Zagrożenia reprezentacji deficytowej dla rozwoju dziecka:
Zagrożenia dla procesu separacji, indywiduacji
Zagrożenia dla rozwoju autonomii …
Zagrożenia dla rozwoju tożsamości osobowej
Wewn. modele operacyjne (internal working models; Bowlby):
Ok. 2 r. ż. Dziecko staje się zdolne do budowania symbolicznej reprezentacji świata
Tworzy:
Model samego siebie
Modele osób znaczących
Model swojej relacji z tymi osobami
Modele zaczynają być stosowane do:
Kierowania zachowaniem
Przewidywania zachowania innej osoby
Planowania odpowiedniego sposobu reagowania
Perspektywa rodziców:
Może być perspektywą:
Uczestników
Obserwatorów
- jest wielowymiarowa
- wykracza poza „tu i teraz”
- obejmuje czas teraźniejszy, przyszły i przeszły …
- działania podejmowane obecnie pozostają pod wpływem tego, co działo się w życiu rodziców wcześniej jak i pod wpływem wyobrażeń dot. przyszłości
Perspektywa terapeuty:
Też jest wielowymiarowa, jest na dodatek (przynajmniej) dwupłaszczyznowa
Terapeuta spotyka się z
Skupiony jest na tym co można zmienić
Spotkanie z terapeutą może oddziaływać na … nastrój w rodzinie …
Profesjonalista:
Nie rozpamiętuje
Nie komentuje
Nie koncentruje się na brakach dziecka
Jego zadaniem jest:
Tworzenie przestrzeni do działania
Organizacja czasu (w rehab.)
Dostarczanie lub umożliwienie dostępu do materiałów jako środków realizacji celów
Ingerowanie w aktywność dziecka
Co łączy wszystkie perspektywy??
- „(…) wydaje się, że szczególną rolę pełnią tu emocje … Bagatelizowanie ich znaczenia obniża znacznie skuteczność rehab., czyni ją czymś oderwanym od tego, co w czł. najbardziej podstawowe” (B. Szychowiak)
Wczesna interwencja w usprawnianiu dzieci z n. i.
Wczesna interwencja stanowi zbiór świadczeń/ usług oferowanych bardzo małym dzieciom i ich rodzicom, na prośbę tychże, w określonym okresie życia dziecka.
Działania te powinny odbywać się w naturalnym środowisku dziecka, najlepiej na szczeblu lokalnym, w ramach interdyscyplinarnego zorientowanego na rodzinę programu prowadzonego przez zespół specjalistów
Współczesne tendencje we wczesnej interwencji/ rehab. małego dziecka:
Przejście od modelu medycznego do modelu społecznego (od modelu skupionego na dziecku i jego usprawnianiu do modelu włączającego rodzinę i otoczenie)
Nowa perspektywa ujmuje rozwój dziecka w 4 aspektach:
Holistycznym
Dynamicznym
Transakcyjnym
Indywidualnym
- systemowe/ interakcyjne ujęcie rodziny
- zwrócenie uwagi na problem autonomii i jedności rodziny (zarówno w diagnozie, jak i pracy edukac.)
Założenia dot. rodziny:
Ekspertem w sprawach dziecka jest rodzina i to ona podejmuje decyzje
Rodzina jest stałym elementem życia, a specjaliści uczestniczą w nim tylko czasowo …
Bardzo ważne jest rozpoznanie celów i priorytetów rodziny w zakresie udzielanej interwencji
Rodzina ma prawo wyboru intensywności własnego zaangażowania w proces interwencji
Podstawą skutecznej interwencji jest oparta na zaufaniu i współpracy relacja pomiędzy rodzicami i profesjonalistą
Interwencja musi uwzględniać i szanować różnice w zakresie systemu wartości rodziców, religii, przekonań czy procesów radzenia sobie
Zmiana w spostrzeganiu niep. dziecka (już nie jest to przeszkoda do przezwyciężenia czy defekt do zlikwidowania, ale rodzaj innej jakości, która ma prawo taką pozostać)
Dążenie do właściwie określanych i realizowanych celów, metod i zasobów zarówno przez specjalistów jak i rodziny, co służy poprawnemu planowaniu procesu diagnostyczno- rewalidacyjnego
Uwzględnienie kontekstu ekologicznego przy opracowywaniu programów WI (wczesna interwencja)
Idea naczelna współczesnej interwencji w Europie
OD PACJENTA
DO OBYWATELA
Fundamentalne założenia WI w krajach UE:
„dostępność w czasie”
Bliskość
Dostępność finansowa
Interdyscyplinarność świadczeń (zespół- nie 1 os.)
Różnorodność świadczeń
Teorie uzasadniające działania podejmowane w rehab. małego dziecka
Klasyczne (tzw. eksperckie) ujęcie rehab. małego dziecka:
Profesjonaliści w całości kontrolowali przebieg oddziaływań
Koncentracja na deficytach dziecka
Dziecko na czas oddziaływań pozostawało w placówce opiekuńczej z dala od rodziny
Ekosystemowe ujęcie rehab. małego dziecka:
Opozycja wobec klasycznego modelu
Praca przede wszystkim z rodziną
3 poziomy oddziaływań: jednostkowy, rodzinny, społ.
Odwołanie się i wykorzystanie potencjału istniejącego w rodzinie
Poszukiwanie „czynn. sprzyjających” w systemie rodzinnym
Partnerstwo profesjonalistów i służb wspierających rodzinę
„W podejściu tym ni tylko chodzi o zaradzenie problemowi (co częstokroć nie jest możliwe), ile o rozbudzenie nadziei i zapobieganie trudnościom adaptacyjnym” (A. Firkowska- Mankiewicz)
Ekologiczna teoria rozwoju U. Bronfenbrennera
Założenia:
Rozwój czł. Dokonuje się w kontekście związków ze środowiskiem
Rozwijający się czł. to jednostka dynamiczna (podlega wpływom i oddziałuje na środowisko)
Istotne dla rozwoju czł. środowisko nie jest ograniczone do pojedynczego siedliska (które oddziałuje nań bezpośrednio)
Istotne dla rozwoju czł. środowisko obejmuje powiązania między różnymi siedliskami
Kluczowe momenty w rozwoju to … tzw. przejścia ekologiczne
- zajmuje wtedy inną pozycję
- podejmuje nowe działania
- podejmuje nowe role
- uczestniczy w nowych interakcjach
Aby stwierdzić, że następuje rozwój, konieczne jest ustalenie, że zmiany rozwojowe przejawiają się nie tylko w danym środowisku, w którym powstały, ale także w nowych siedliskach ekologicznych, w których uczestniczy jednostka …
Systemowa teoria rodziny
Rodzina- otwarty system społ.- kulturowy
System potrafi adaptować się do zmieniających się warunków zewn. i wewn.
Dziecko jest postrzegane jako aktywny uczestnik w procesie tworzenia własnego środowiska rozwojowego (nie tylko podlega wpływom, ale i wpływ wywiera)
Dynamikę życia rodziny konstytuują naturalne procesy rozwojowe (tzw. cykl życia rodzinnego)
System rodziny charakteryzuje zdolność do zachowania własnej struktury w zmieniającym się środowisku (morfostaza) i zdolność do zmiany (morfogeneza)
Bez zdolności do zmiany potencjał rozwoju indywidualnych osób i rodzin jest ograniczony !!!
4 ważne aspekty życia rodziny wg V. Satir:
Poczucie własnej wartości członków rodziny (wysokie)
Komunikacja (jasna, bezpośrednia)
Ustalone zasady (elastyczne, podlegające ustaleniom)
Relacje społ./pozarodzinne (otwarte)
Teoria rozwoju umysłu S. Greenspan
„Stadia rozwoju umysłu można uznać za NAJGŁĘBSZE STRUKTURALNE SKŁADNIKI UMYSŁU podpierające cały późniejszy rozwój, dokładnie tak jak masywne filary i dźwigary u podstaw wieżowca pozwalają na to by najwyższe piętra sięgały chmur …”
Emocjonalne fundamenty teorii S. Greenspana:
Stadium 1- nadawanie sensu doznaniom
Uczenie się porządkowania zdumiewających życiowych doznań i reakcji ciała
„z galimatiasu dźwięków, obrazów, zapachów, doznań dotykowych zaczynają wyłaniać się wzorce”
„każdy czł. ma osobistą wersję świata doznań i tylko ta się liczy”
Stadium 2- intymność i powiązania
Wyłania się możliwość kontaktu z inną osobą
„emocj. rejestrowanie obecności drugiej istoty ludzkiej”
„ z tego pierwszego zanurzenia w radosnym kontakcie kiełkuje poczucie wspólnego człowieczeństwa, które później może rozkwitnąć w zdolność odczuwania empatii i miłości”
Stadium 3- fundamenty emocjonalne
Wyłania się fundamentalna dla całego przyszłego rozwoju zdolność definiowania granic, które oddzielają „mnie” i „ciebie”
Dziecko otwiera i zamyka kręgi komunikacyjne (proste interakcyjne sekwencje)
Stadium 4- cel i interakcja
Coraz bardziej złożona presymboliczna komunikacja umożliwia dziecku znajdowanie drogi w świecie społ. interakcji
Dziecko bada nieznany „teren reakcji i preferencje innych”
Umieszczanie siebie w nim jest ważnym zadaniem na etapie wczesnego dzieciństwa
Możliwa staje się ocena sytuacji na podst. SSB- subtelnych sygnałów behawioralnych
Stadium 5- wyobrażenia, idee, symbole
Dziecko zaczyna radzić sobie nie tylko z zachowaniami ale i symbolami, zaczyna pojmować, że jedna rzecz może reprezentować drugą, że obraz może reprezentować samą rzecz
Zdanie sobie z tego sprawy pozwala na tworzenie własnego wewn. świata
Stadium 6- myślenie emocjonalne
„gdy dziecko nauczy się budowania pomostów między symbolami osiąga tak fantastyczną sprawność, że może rozpocząć budowę własnego spójnego świata wewn.”
Umiejętności właściwe poszczególnym stadiom rozwoju:
Stadium 1- umiejętność samoregulacji i okazywania zainteresowania światem
S. 2- zdolność do angażowania się w bliskie/ ufne relacje z innymi ludźmi
S. 3- zdolność do angażowania się w dwustronną komunikację
S. 4- zdolność do wchodzenia w złożoną komunikację
S. 5- umiejętność tworzenia pojęć i celowego działania
S. 6- umiejętność budowania mostów pomiędzy poj., myślami
„Czas podłogowy”- floor time
Cele działania dorosłego:
Pobudzanie uwagi
Ćwiczenie dwustronnej komunikacji
Pobudzanie u dziecka ekspresji emocjonalnej
Rozwijanie logicznego myślenia
Algorytm „5 kroków”
Obserwacja
Otwieranie kręgów komunikacyjnych
Podążanie za dzieckiem
Przedłużanie/ poszerzanie zabawy
Zamykanie kręgów komunikacyjnych
Teoria rozwoju umysłu (rozwojowa konc. zdrowia psych.):
Potrzeba posiadania bezp. środow. podst. reprezentowanego przez stabilnego opiekuna
Potrzeba posiadania bezp. środow. najbliższego (pozostawanie w stałym wychowawczym związku z tymi samymi opiekunami)
Potrzeba doświadczania trwałych, bogatych, wielopłaszczyznowych interakcji !!!
Potrzeba posiadania środowiska, które pozwala dziecku na przechodzenie przez stadia rozwojowe we własnym stylu i czasie
Potrzeba eksperymentowania (doświadczania zaangażowania i przezwyciężania trudności)
Potrzeba posiadania reguł i wyraźnych granic zachowania
Potrzeba stabilnej, empatycznej, sprzyjającej systemowi rodzinnemu społeczności lokalnej
Wczesna stymulacja psychoruch. rozwoju dzieci ur. przedwcześnie
Noworodek nazywany jest wcześniakiem, gdy przychodzi na świat przed ukończeniem 37 tyg.
W liter. poświęconej problematyce ciąży odnajdujemy inf., iż dziecko jest w stanie samo przeżyć poza organizmem matki po ukończeniu 22 tyg. ciąży (niektóre źródła podają 20 tydz. ciąży za datę, od której mówi się o przedwczesnym porodzie, a nie poronieniu)
Odsetek wcześniaków z poważnymi zaburzeniami neurolog. jest 2- 5 razy wyższy niż w populacji dzieci ur. o czasie z prawidłową masą ciała
8% 1500-2000g
15% 1500-1000g
25% pon. 1000g
U 50% dzieci z bardzo małą masą ur. występują deficyty w zakresie funkcji poznawczych i motorycznych- są to zatem dzieci z grupy ryzyka
20.03.
Podejście interpersonalne
Reprezentanci:
- Colwyn Trevarthen- interakcjonista (2001)
- w psychoanalizie- Daniel Stern (1985), Peter Fonagy
- w neuropsych.- Daniel Siegal (2001), Allan Schore (2001)
Wspólne założenia podejścia interpersonalnego (za: Zalewska, 2004):
Psych. rozwój dziecka utożsamiany z rozwojem osobowym odbywa się w relacji z inną osobą
Wzorce interakcji opiekun - dziecko organizują się w umysłowe modele oraz nadają kształt zachowaniu dziecka
Więź emocj. matka - dziecko stanowi fundament rozwoju psych. a w jego tamach rozwoju self
Emocj. dostrojenie się matki w kontakcie z dzieckiem jest tym elem. więzi matka - dziecko, który sprzyja rozwojowi self dziecka
Funkcja refleksyjna jest tym elem. relacji matka 0 dziecko, który organizuje własne dośw. dziecka i zachowania w formie schematów innych stanów umysłowych
Funkcja refleksyjna jest odpowiedzialna za interpretowanie zachowań oraz kształt i spójność struktury self
Patologia więzi matka - dziecko, brak emocj. dostrojenia się matki w kontakcie z dzieckiem, jej trudności w uruchomieniu funkcji refleksyjnej prowadzi do patologii rozwoju osobowego dziecka oraz zaburzeń jego funkcjonowania emocj. i społ.
Począwszy od lat 80.tych XX w. powstało wiele programów wczesnej interwencji rozwojowej
Większość z nich opiera się na teoriach, które podkreślają potrzebę:
- normalizacji i humanizacji środowiska OION
- dostarczenia odpowiedniej rozwojowo stymulacji w celu zniwelowania skutków wczesnej deprywacji sensorycznej
- kompensacji w związku z utrata środowiska wewnątrzmacicznego
(Kmita, 2003)
Najbardziej znany: Program Zindywidualizowanej Opieki i Oceny Rozwojowej (zw. Programem Opieki Rozwojowej)
NIDCAP (Newborn Individualized Developmental Care and Assessment Program)
Opracowany przez Heidelise Als i współprac. z Harvard Medical School w Bostonie
W jaki sposób pomóc dziecku przedwcześnie ur.?
Procedury postępowania:
Zapewnienie dziecku bezp. Klinicznego:
Stabilizacja parametrów życiowych
Wspomaganie naturalnego karmienia
Zabezp. przed wtórnymi zagrożeniami (infekcje, ostre stany niepokoju)
Karmienie piersią- towarzyszenie w rozwoju relacji (za: Urnańska 2007):
- czas narodzin determinuje możliwość karmienia piersią
- koordynacja ssania - oddychania - połykania możliwa jest między 32 a 34 t. ż. płodowego
- praktycznie dzieci wcześniej ur. nie są w stanie zaspokoić swych potrzeb żywieniowych z piersi matki
- nie zawsze udaje się to później
Konieczna jest zatem pomoc personelu medycznego:
- pomoc w odciąganiu pokarmu
- umożliwienie częstego kontaktu (kangurowanie)
W przypadku stwierdzonych zaburzeń:
- dobór odpowiedniej pozycji podczas karmienia (np. spionizowanej- przy rozszczepie wargi i podniebienia)
- pomoc w regulowaniu częstości karmień (dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym, zespołem Downa)
Zapewnienie dziecku poczucia własnego bezp.:
- opieka i pielęgnacja dostosowane indywidualnie do każdego dziecka
- odpowiednie ułożenie
- adaptacja otoczenia
- częsty kontakt z rodzicami
„Handling” Zawitkowski, 2003 s. 71
Gniazdko
Zapewnienie poczucia bezp. rodzicom:
- umożliwienie opieki nad dzieckiem w warunkach klinicznych
- opieka specjalist. nad dzieckiem
- wsparcie terapeutyczne dla rodziców
Zapewnienie dziecku podst. warunków rozwoju:
- wczesna stymulacja rozwojowa
- stymulacja prawidłowych mechan. jedzenia
- opieka terapeutyczna- oddziaływanie na relację (rodzice - dziecko) przez relację (terapeuta - rodzice) ???
Warto pamiętać, by wszelkie działania mające charakter stymulacji rozwojowej (wg NDT- Bobath):
- nie były stresujące dla dziecka i rodziców
- nie były kojarzone z bólem, niepokojem, niewygodą
- dawały dziecku możliwość adaptacji proponowanych wzorców ruchu
- były zrozumiałe dla rodziców i dziecka
- nie obciążały rodzica funkcją terapeuty !!!
Podst. zasada
- reguła ograniczenia częstotliwości, zakresu i intensywności przedsięwzięć personelu medycznego czyli
MIN pod względem intensywności
MAX skuteczne/ INTERWENCJA
Wczesna rehab. dziecka z zesp. Downa
Dziecko Rodzice
Dla dziecka:
- usprawnianie/ rehab. ruchowa (terapia ruchem)
- terapia zaburzeń integr. Sensorycznej (gł. wrażenia WIZUALNE)
- wczesne wspomaganie logopedyczne
- stymulacja rozwoju mowy
- przygotowanie do uczestnictwa w grupie przedszkolnej i szkolnej (zaj. Indywidualne i grupowe)
Umiejętności ruchowe:
- pozwalają na zdobywanie nowych dośw., umiejętności
- dają szansę na większą samodzielność
- są źródłem przyjemności; wpływają na samoocenę i poczucie własnej wartości
Usprawnianie ruchowe:
- ocena napięcia mięśniowego, umiejętności- w zależności od wieku i poziomu rozwoju dziecka:
Zmiana pozycji w leżeniu, kontrola głowy, przemieszczanie się, siad, klęk, pionizacja, chodzenie
Sprawność rąk
Koordynacja wzrokowo- ruchowa
Osiąganie równowagi w różnych pozycjach
Orientacja w schemacie ciała i przestrzeni
Cele usprawniania ruchowego:
- regulacja napięcia mięśniowego
- usprawnianie motoryki dużej
- wspomaganie rozwoju manipulacji
Usprawnianie motoryki dużej:
- motoryka duża- zdolność wykonywania ruchów rąk i nóg
- wyzwalanie 2 wzorców odruchowej lokomocji:
Odruchowego obrotu z pleców na brzuch
Odruchowego pełzania metodą Vojty
- ćw. prowadzone metodą Bobathów
- indywidualna gimnastyka dla niemowląt
- skręcanie głowy w leżeniu na brzuszku
- podnoszenie głowy w pozycji na brzuszku
- reagowanie na dźwięki lub słowa ruchem oczu (leżenie na plecach)
- kontrola nad głową
- prostowanie ramienia i sięganie po przedmiot
- przewracanie się z brzuszka na plecy
- stanie z maks oparciem
- stanie z „trzymaniem”
- raczkowanie
- chodzenie z podtrzymaniem za rączkę
- wspinanie po schodach i pełzanie w dół
- samodzielne chodzenie
- wchodzenie/ schodzenie po schodach z podtrzymaniem za obie, potem jedną rękę
- wchodzenie po schodach krokiem naprzemiennym
Wspomaganie rozwoju manipulacji:
- manipulacja- ręczne wykonywanie czynn. wymagających precyzji i zręczności
Usprawnianie manipulacji- manipulowanie przedmiotami codziennego użytku, samodzielne jedzenie, mycie, zabawy w piasku, ugniatanie ciasta, malowanie farbami
Wspomaganie:
- sprawowanie kontroli nad ruchem chwytnym
- poznawanie swojej ręki
- dotykanie i badanie przedmiotów
- chwytanie przedmiotu
- wkładanie ręki do ust
- przenoszenie przedmiotu z ręki do ręki
- przenoszenie przedmiotów i manipulowanie nimi
- klaskanie w dłonie
- nakładanie krążków (piramidka) !!!
- budowanie wieży z klocków
- toczenie piłki
- wkładanie i wyjmowanie przedmiotów z pojemnika
- bazgranie kredką na papierze
- budowanie z klocków
- naśladowanie rysunku dorosłego
Stymulacja rozwoju integracji sensorycznej:
- aby dziecko mogło prawidłowo funkcjonować- biegać, skakać, manipulować, wszystkie zmysły muszą ze sobą współpracować
- baraszkowanie
- czynn. codzienne
- orientacja w schemacie ciała
- terapia nadwrażliwości
Wczesne wspomaganie logopedyczne:
- dzieci z DS. powinny być objęte opieką logopedyczną już w pierwszych mies. życia (przyczyna: wiotkość mięśniowa, która dotyczy wszystkich mięśni szkieletowych, w tym również mięśni twarzy, gardła, krtani, warg i języka)
- czynn. mówienia zależy w dużym stopniu od jakości ruchu tych narządów, a wiotkość mięśni może tę sprawność obniżyć
- terapia ustno- twarzowa (uaktywnienie mięśni za pomocą dotyku i proprioceptywnej stymulacji, aby umożliwić dziecku kontrolę nad ruchami mimicznymi, ruchami zw. z prawidłowym ssaniem, żuciem i połykaniem, jak również domykaniem jamy ustnej, cofaniem języka)
- masaż policzków, przełyku i warg
- usprawnianie języka
- nauka oddychania przez nos
- zabawy logopedyczne z dziećmi młodszymi:
Leniuszek
Uśmiech osiołka
Kotek i miska
Woźnica
- ćw. korekcyjne połykania:
Etap 1- wyćwiczenie unoszenia języka z pozycji poziomej do pionowej, powtarzanie wyrazów z głoską „l”
Etap 2- połykanie śliny końcem języka ukierunkowanym do podniebienia
Stymulacja rozwoju mowy
- rozwijanie percepcji słuchowej:
Odbiór dźwięków
Koncentracja na dźwięku
Różnicowanie dźwięków
Naśladowanie
Rozumienie
Komunikowanie się
- zadania logopedy:
Konsultacje dla rodziców
Instruktaż
Ćw. z dzieckiem
- ćw. słuchu fonemowego należy rozpocząć od zabaw bazujących na funkcjonowaniu słuchu muzycznego i fiz., np.:
Rozpoznawanie odgłosu papieru, stukania, rozsypywanych klocków, szumu wody
Wskazania źródła dźwięku
Rozpoznawania barwy dźwięków różnych instrumentów muz.
Klaskania, wystukiwania rytmu
Układ programu rozwoju i usprawniania mowy (Minczakiewicz, 2001):
Etap przygotowawczy- ćw. ogólnorozwojowe, mające na celu usprawnianie fiz. dziecka
Etap przygotowujący do mówienia- ćw. oddechowe, gimnastyka narządów mowy, ćw. fonooddechowe
Etap właściwy dla mowy jako procesu komunikowania się- rozumienie wypowiedzi i sytuacji, w jakich znajduje się dziecko
Etap doskonalenia mowy- wzbogacanie zasobu słownictwa
Przygotowanie do uczestnictwa w grupie przedszkolnej i szkolnej (zaj. Indywidualne i grupowe)
- opieka ped. specj., który stymuluje rozwijanie indywidualnych uzdolnień twórczych i samodzielności
Metody pedag. w usprawnianiu dziecka z DS.:
Programy Knillów
Dobrego Startu
Sherborne
J. Ayres
Arteterapia
Dla rodziców:
- rzetelna inf. i poradnictwo
- treningi umiejętności
- grupa wsparcia
- współpraca z instytucjami i specjalistami (przedszkole, szkoła, poradnia p-p, lekarz rodzinny, ośrodek pomocy społ.)
Wrocławski Model Usprawniania:
Działania dot. diagnostyki stanu dziecka:
Diagnostyka: MFDR, metoda Vojty
Ocena budowy i funkcji poszczególnych narządów i układów za pomocą współczesnych technik obrazowania (USG, TK, MRI)
Badania genet.
Testy biochem., immunolog., EEG, EKG, potencjały mózgowe, wywołane bodźcem dźwiękowym lub świetlnym, mapowanie mózgu
Konsultacje z lekarzami specjalistami
Diagnostyka psych. funkcjonowania rodziny (postawy, struktura, osobowości rodziców, akceptacja dziecka z niep.)
Diagn. pedag. (zaburzenia rozwoju integracji sensorycznej, oszacowanie deficytów postrzegania zmysłowego, somatognozja)
Diagn. logopedyczna (ocena stanu narządu artykulacyjnego, poziomu komunikacji językowej, stymulacja mowy)
Ustalenie postępowania wychow. i usprawniającego z udziałem rodziców
Pomoc rodzinie dziecka w realizacji programu usprawniania
Pomoc w zabezpieczeniu potrzeb rodziny zw. z wypoczynkiem, opieką medyczną, kontaktami z instytucjami i organizacjami społ. lokalnej
Emocj. (jakie będzie kiedyś dziecko, np. zaradne)
Poznawczy (np. nos babci, blondynka)
dzieckiem
rodzicami
Jednostka zmienia środowisko, w którym funkcjonuje
Wyszukiwarka