Zaznajomienie studentów z następującymi zagadnieniami:
-Kontekstami GD, w tym kontekstem
państwa opiekuńczego oraz modelu kapitalizmu;
-Determinantami zachowań GD
(Bywalec;2009);
-Prawidłowościami kształtowania się
(Bywalec;2009)
- Dochodów GD;
- Wydatków GD;
KONTEKSTY GD
1. Kontekst polityczny;
2. Kontekst społeczny;
3. Kontekst ekonomiczny;
4. Kontekst instytucjonalny;
KONTEKST POLIYCZNY
- Polity = politics + policies
-Polity - sfera publiczna;
-Politics - sfera polityki (rywalizacja grup
interesu o władzę);
-Policy - sfera polityk publicznych (działania
podejmowane przez państwo i jego agendy/
instytucje);
-Policies vs politics
KONTEKST POLIYCZNY- POLITYKI PUBLICZNE- FORMUŁOWANIE
Model formułowania polityk od góry (top - down) założenie: polityki publiczne są tworzone przez
elity, które na przyszłe decyzje rządów przekłuwają wyznawane przez siebie:
- wartości;
- przekonania;
- preferencje;
- zainteresowania (Dye;2001:4-11).
Model formułowania polityk od dołu (bottom - up):
-Obywatele - określają swoje zainteresowania,
organizują się, przekonują do swoich poglądów
innych.
- Wpływ na procesy podejmowania decyzji i analiza
wprowadzania ich w życie.
-Ten proces - wspierany przez różne grupy aktorów,
od mediów, przez partie polityczne, polityków, czy
grupy interesu etc. (Dye;2001:4-11).
KONTEKST POLIYCZNY- POLITYKI PUBLICZNE
Cel organizowania się grup:
- uzyskanie korzyści;
-zwolnienia z ponoszenia ciężarów;
Uzyskiwane przez wywieranie nacisków na
aktorów i procesy polityczne (Surdej za G.
Becker;2006:74).
KONTEKST SPOŁECZNY
-Kontekst społeczny (konteksty społeczne) - wpływają
na wszystkich członków społeczeństwa;
Uwaga: żaden członek społeczeństwa nie jest przez
konteksty zdeterminowany wprost;
-Życie toczy się równolegle dwoma torami - człowiek
jest aktywnym aktorem zmian i procesów, a z
drugiej strony wpływają one na kształt jego życia i
biografii, a on jest ich pasywnym przedmiotem
(Giddens;2004:29; Mayer;2004:165).
Życie ludzkie kształtowane jest przez różne siły
zewnętrzne, np.:
- Kulturęł
-Istniejącą architekturę instytucjonalną w danym
społeczeństwie/ państwie;
-Rodzinę;
-Grupy społeczne;
-Grupy odniesienia;
Kontekst społeczny - zbudowany z wyuczonych
elementów kultury, które pozwalają ludziom ze sobą
się komunikować oraz współpracować ze sobą.
- aspekty niematerialne jak przekonania, idee, wartości,
wierzenia;
- aspekty materialne jak przedmioty, narzędzia i
symbole (Giddens;2004:45);
Aspekty niematerialne i materialne - systemowo
zorganizowane.
KONTEKST EKONIMICZNY
- Procesy i mechanizmy ekonomiczne, które wpływają na sytuację gospodarczą kraju oraz dobrobyt społeczny.
Trzy główne grupy aktorów tego procesu:
- Gospodarstwa domowe;
-Przedsiębiorstwa;
-Państwo.
- INTERAKCJA POMIĘDZY AKTORAMI
Dlaczego państwo podejmuje interwencje?
-W odpowiedzi na zawodność mechanizmów
rynkowych.
-Cel: korygowanie procesów rynkowych poprzez
interwencje mające na celu zapewnienie wielkości i
struktury produkcji odpowiadającej optimum
społecznemu.
-Te działania dotyczą różnych sfer, począwszy od
dostarczania dóbr publicznych, czystych i
mieszanych, poprzez ograniczanie efektów
zewnętrznych, do działań antymonopolowych i
pobudzania przekształceń strukturalnych
(Podlasiak;2005:300-303).
Funkcje pełnione przez państwo w stosunku do gospodarki i
obywateli (Marciniak; 2005:145-148):
-Funkcja alokacyjna - działania stymulujące wzrost gospodarczy, w celu zapewnienia optymalnej alokacji zasobów;
-Funkcja stabilizacyjna - państwo przeciwdziała
pojawiającym się niesprawnościom rynku (polityka monetarna i fiskalna);
-Funkcja redystrybucyjna - państwo stara się eliminować
nadmierne nierówności, pojawiające się w wyniku podziału
dochodów w społeczeństwie;
- Funkcja legislacyjna - ustanawianie trwałych, stabilnych
instytucji i norm prawnych;
- Funkcja ochrony zasobów wyższej użyteczności -
państwo chroni dobra oraz interesy wysokiej użyteczności przed działalnością gospodarczą - np. dobra publiczne;
- Funkcja kreowania popytu - państwo jest nabywcą dóbr i
usług od sektora prywatnego dla swoich agend;
- Funkcja kreowania podaży - funkcja produkcyjna jest
realizowana przez przedsiębiorstwa państwowe i instytucje sektora publicznego;
- Funkcja stymulowania i organizowania przyrostu zasobu kapitału ludzkiego - państwo zmierza do zapewnienia wysokiego poziomu edukacji, wpływającego na przyszłą
innowacyjność gospodarki;
KONTEKST INSTYTUCJONALNY
-Aktorzy decydują się przestrzegać zasad z różnych powodów: normatywnych, kognitywnych, materialnych.
-Organizacje - trwałe podmioty, posiadające formalnie umocowanych członków i właścicieli wpływają, lub usiłują wpływać na instytucje istniejące w danym
kraju i kształtowane zasady (Hall, Soskice;2003:9).
-Dualność ról pełnionych przez instytucje - wyraz
kompromisu pomiędzy aktorami i organizacjami; są
zarówno przedmiotami, jak i podmiotami kształtującymi stabilny system społeczno -
ekonomiczny.
Instytucje z jednej strony wpływają na pozostałe
- instytucje i tym samym pełnią role aktywne, a z
drugiej strony same są przedmiotem wpływów innych
instytucji. (Amable; 2003)
-Rola specyfiki instytucjonalnej w próbach
wyjaśnienia kształtu podstawowych
mechanizmów ekonomicznych, zjawisk i
problemów;
-Instytucje odgrywają wiodącą rolę w dynamice gospodarczej, tym samym
wpływając na dobrostan członków społeczeństw.
-Oddziaływania instytucji na podejmowane przez
aktorów decyzje ekonomiczne nie są od siebie niezależne;
-Pomiędzy instytucjami istnieje szereg relacji,
prowadzących do wytworzenia się klastra interakcji / wpływów (complex of influence).
-Uważa się, że istnienie jednej instytucji może
zwiększyć efektywność innej instytucji
(Amable;2003).
Typologia modeli kapitalizmu wg Amable'a:
1. Model rynkowy
2. Model społeczno -demokratyczny
3. Model kontynentalny (europejski)
4. Model śródziemnomorski
5. Model azjatycki
- Typologia państwa opiekuńczego (dobrobytu) G. Esping
- Andersena (1990) odwołująca się do praw
społecznych, zdefiniowanych przez T.H. Marshalla
(1963) analizuje podział odpowiedzialności pomiędzy trzema aktorami: pomiędzy państwem, rynkiem a rodziną.
„Produkcja” dobrobytu - podział odpowiedzialności
- pomiędzy państwem, rynkiem a rodziną. Staje się
jednym z głównych wyzwań stojących obecnie przed politykami i decydentami polityk publicznych.
-Rynki - źródło dochodu z tytułu zatrudnienia oraz
użyteczności płynącej z zakupu i konsumpcji dóbr
i usług;
-Rodzina - oferuje dobrobyt oraz bezpieczeństwo
oparte na wzajemności i więzach, np. w postaci
opieki;
Państwo - sprowadza się do wypełniania kontraktu
-społecznego, opartego na wspólnotowej
solidarności, realizowanych poprzez wspomniane
już funkcje redystrybucyjne państwa.
Każdy z tych elementów pełni rolę filaru państwa
dobrobytu, pozostaje we współzależności z
pozostałymi dwoma filarami (Esping-
Andersen;2002:11-12).
Typologia modeli państwa dobrobytu (welfare
state) wg G. Esping- Andersena (1995):
1. Model liberalny (anglosaski) - UK, US, Kanada,
Australia;
2. Model społeczno -demokratyczny -Skandynawia;
3. Model korporacyjny (Europejski) - AT, FR, DE;
4. Model śródziemnomorski - ES, EL, IT;
5. Model post-socjalistyczny -CEE;
- Typ liberalny (anglosaski) -typowy w Europie dla
Wielkiej Brytanii oraz Irlandii, cechuje, tak dalece jak
to możliwe, świadczenie usług typowych dla
generowania dobrobytu przez sektor prywatny,
ograniczając działania sektora publicznego tylko do
sytuacji niesprawności rynku, wyjątek stanowi system
opieki zdrowotnej.
Pomoc państwa zarezerwowana tylko dla osób rzeczywiście tego potrzebujących, a gwarancje dochodu (zasiłki) są związane ze statusem na rynku pracy, co pozbawia pomocy państwa bezrobotnych wykluczonych obywateli.
Wydatki społeczne - relatywnie niższe, a świadczenia społeczne mają charakter niezróżnicowanych
obywatelskich świadczeń finansowych;
- Typ kontynentalny - typowy dla państw Europy
kontynentalnej, charakteryzuje związek podstawowych świadczeń z uczestnictwem na rynku pracy, po pozwala na
uzyskanie ubezpieczenia społecznego.
Zakłada się odpowiedzialność mężczyzny żywiciela za rodzinę i jej dobrobyt, co jest widoczne w przepisach, szczególnie na rynku pracy (gwarancje zatrudnienia) oraz w systemie ubezpieczenia społecznego.
Gwarancjami objęci są mężczyźni utrzymujący z założenia rodziny, co negatywnie wpływa na sytuację kobiet, zwłaszcza
w kontekście istniejącej niestabilności rodziny. Istniejące gwarancje stałego zatrudnienia i bariery wejścia na rynek pracy tworzą i podtrzymują przepaść pomiędzy pracującymi i niepracującymi.
- Typ skandynawski - typowy dla państw Europy Północnej,
wyróżnia się trzema cechami: stosowaniem uniwersalnych zasad przyznawania świadczeń pieniężnych, powszechnością oraz wysokim poziomem usług opiekuńczych i edukacyjnych dla dzieci, rozwiniętym systemem usług i świadczeń pieniężnych dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Reżim ten jest uważany za niezwykły ze względu na rolę odgrywaną w nim przez państwo (rząd). Opiera się na dwóch
podstawowych zasadach, wzmocnieniu rodziny przez
ograniczenie jej odpowiedzialności oraz zachęcanie jednostek do większej niezależności.
Ogranicza on stopień zależności obywateli od swojego szczęścia na rynku, a stawia na maksymalizację stopnia zatrudnialności (employability) i produktywności obywateli.
- Typ post-socjalistyczny (Deacon;2000:156- 160) - jako typowy dla państw Europy Środkowo-Wschodniej i byłego
ZSRR.
Nazwa typu odnosiła się do typowego i wspólnego typu
rozwiązań w sferze polityki społecznej dominującego w
czasach socjalizmu.
Oparty on był na kontrakcie społecznym zawartym pomiędzy
obywatelami, nomenklaturą oraz aparatem partyjnym, który gwarantował zatrudnienie, powszechny dostęp do służby zdrowia i szkolnictwa, oraz małe różnice w wynagrodzeniu
przedstawicieli różnych grup zawodowych.
W tym modelu subsydiowane też były ceny żywności, mieszkania, transportu oraz innych niezbędnych dóbr i usług.
- W efekcie transformacji ustrojowej lat 1990. obraz
polityki społecznej zmienił się w każdym z krajów. S.
Golinowska (2002) twierdzi, że obecnie w krajach post - socjalistycznych dominuje typ państwa
opiekuńczego podobny do typu kontynentalnego.
Główna cecha charakterystyczna:
dominacja instytucji ubezpieczeń społecznych
związanych z partycypacją na rynku pracy, a
obowiązkowe wnoszenie, składek, przez pracownika i
pracodawcę, zapewnia prawo do ubezpieczenia
społecznego.
DETERMINANTY ZACHOWAŃ GD
-Ekonomiczne;
-Demograficzne;
-Społeczne;
- Kulturowe;
-Polityczne;
-Biologiczne i ekologiczne;
DETERMINANTY EKONOMICZNE
- Stopień aktywności ekonomicznej członków GD;
- Zasoby majątkowe GD
- Przyrost wartości majątku;
- Efekt majątkowy;
- Dostęp do dóbr publicznych;
- Dochody GD oraz sposób ich pozyskiwania;
- Podaż dóbr nabywanych przez GD oraz sposoby
ich dystrybucji;
DOBRA PUBLICZNE
- Czyste vs mieszane dobra publiczne ;
- kryteria wg Samuelsona i Musgsrave'a”
- DOBRO PUBLICZNE TO DOBRO:
-CECHUJĄCE SIĘ NIERYWALIZACYJNOŚCIĄ
KONSUMPCJI (konsumpcja przez jednostkę nie
ogranicza możliwości konsumpcyjnych innych a
konsumpcja przez dodatkowe osoby wiąże się z „0”
kosztami krańcowymi);
_ CECHUJĄ SIĘ NIEWYKLUCZALNOŚCIĄ Z KONSUMPCJI
( z konsumpcji DP nie można wykluczyć nikogo, nie
można pozbawić korzyści, nie płacących za
użytkowanie danego dobra)
DOBRA PUBLICZNE
-Dobra publiczne - obrona narodowa;
-Dobra wspólnego użytkowania - tj. dobra
rywalizacyjne w konsumpcji , z użytkowania
których nie można wykluczyć- zasoby ryb w
wiejskim stawie;
-Dobra klubowe tj. dobra nierywalizacyjne w
konsumpcji ale wykluczalne - ogrodzona
nadmorska plaża
Komplementarność vs substytucja dóbr publicznych
i prywatnych:
-Publiczne i prywatne;
-Prywatne i publiczne;
- Publiczne i publiczne;
DETERMINANTY EKONOMICZNE - DOCHODY GD
1.Dochody GD oraz sposób ich pozyskiwania;
- Dochody bieżące vs dochody przyszłe;
- Rola polityki fiskalnej i polityki monetarnej;
- Oczekiwania podatkowe GD;
- Stopy procentowe;
a.Relacja dochodów i majątku GD -
komplementarność vs substytucja;
b.Rozkład dochodów w czasie:
- Hipoteza dochodu stałego
- Hipoteza cyklu życia;
Dochody GD oraz sposób ich pozyskiwania;
-Fundusz niezbędny tzw. minimum socjalne -
pieniężna równowartość koszyka dóbr
pozwalająca na prostą reprodukcję sił życiowych,
wychowanie dzieci, utrzymanie komunikacji z
otoczeniem społecznym ;
- Minimum biologiczne - minimum egzystencji ;
- Fundusz swobodnej decyzji - pozostałość
dochodów rozporządzalnych po zakupieniu
podstawowych dóbr konsumpcyjnych;
- zdolność kredytowa;
- Skłonność a możliwość oszczędzania;
Dochody GD oraz sposób ich pozyskiwania;
- Substytucja i komplementarność dóbr i usług;
- Substytucja i komplementarność produkcji i
konsumpcji;
- Substytucja bliższa i dalsza;
- Komplementarność techniczna i gospodarczokulturowa;
Efekty
- Dochodowy - zmiana ceny dobra - zmiana
dochodu realnego nabywcy;
- Substytucyjny - zmiana ceny dobra - zmiana jego
zakupów oraz zakupów dóbr substytucyjnych ;
- Komplementarny - zmiana ceny dobra - zmiana
zakupów dobra i dóbr komplementarnych -
uwaga: kierunki zmian.
- Cenowy efekt rygla - ceny, gł. sezonowo
podażowe i popytowe rosną - gdy działanie
czynników ustanie ceny nie są obniżane lub skala
obniżek nie odpowiada skali podwyżek.
DETERMINANTY EKONOMICZNE
1.Podaż dóbr oraz sposoby ich dystrybucji;
- Podaż dóbr konsumpcyjnych ;
-Podaż dóbr inwestycyjnych;
- Dostępność, jakość, zróżnicowanie; ilość;
nowoczesność;
- Innowacyjność dóbr - popyt restytucyjny
(odnowieniowy)
-Międzyokresowa substytucja konsumpcji -
powstrzymanie się z zakupami do momentu
wejścia na rynek nowego produktu;
-Rola dystrybucji - logistyka, komunikacja, obsługa
klientów, usługi dodatkowe.
DETERMINANTY DEMOGRAFICZNE
-Kompozycja GD (liczba, płeć, wiek etc.);
-Wykształcenie (poziom);
-Aktywność zawodowa i pozycja zawodowa;
-Faza rozwojowa GD;
Faza rozwojowa GD:
-GD samotnej osoby;
- GD pary bez dziecka - DINKY;
- GD pary z dzieckiem (dziećmi);
- GD pary w wieku 30-45 lat z dzieckiem w wieku
szkolnym;
- GD pary w wieku średnim z dorastającymi i
usamodzielniającymi się dziećmi;
- GD pary w starszym wieku - dzieci samodzielne,
poza domem;
- GD samotnej starszej osoby - wdowy lub
wdowca;
DETERMINANTY SPOŁECZNE
- Aspiracje członków GD;
- Grupy odniesienia;
- Relacje członków GD z otoczeniem:
- Grupy społeczne;
-Grupy formalne i nieformalne;
-Grupy dobrowolne;
Aspiracje członków GD - grupy odniesienia:
- Normatywne grupy odniesienia - ich standardy i wzorce przyjmowane są za własne i własną podstawę oceny zjawisk;
- Komparatywna GO - wzorzec, do którego GD się
odnosi i ocenia swoje zachowania;
- Statusowa GO - grupa, w której poszukuje się
akceptacji swojego położenia, systemu wartości
etc., będąc lub nie, jej członkiem:
1 Aspiracyjna - aspiruje/ admiruje;
2 Negatywna - odrzucenie;
DETERMINANTY KULTUROWE
- System wartości - społeczeństwo vs grupa;
- Przyzwyczajenia GD i członków GD;
- Zwyczaje, tradycje - narodowe/ regionalne/ lokalne
vs kultura i cywilizacja;
- Wzorce konsumpcji:
1.Elity ekonomiczne vs wykluczeni;
2.Turyści vs włóczędzy;
3. Time rich -money poor vs time poor -money rich;
4. Efekt snoba;
5. Efekt naśladownictwa;
DETERMINANTY POLITYCZNE
1.Polityka vs polityki publiczne;
2.Polityki publiczne:
- Polityka fiskalna;
- Polityka rodzinna;
- Polityka społeczna i model państwa opiekuńczego;
- Polityka edukacyjna;
- Polityki rynku pracy;
-Polityka dot. przedsiębiorczości;
- Polityka ekologiczna np. Strategia Goeteborska
DETERMINANTY BIOLOGICZNE I EKOLOGICZNE
- Właściwości anatomiczne i fizjologiczne członków
GD, np. choroba/ niepełnosprawność;
- Środowisko naturalne w jakim jednostki / GD
funkcjonują;
- Globalizacja;
- Postęp => teza 3 fal Tofflera (1996);
- Fala agrarna - rolnictwo - osiadły tryb życia;
- Fala przemysłowa - industrializacja, produkcja
masowa - od druku - 1650;
- Fala nowych technologii od 1955.
- Rozwój społeczno-gospodarczy - modernizacja vs
westernizacja (Huntington;1995)
KSZTAŁTOWANIE SIĘ DOCHODÓW I WYDATKÓW GD
-Paradoksy zachowań GD;
-Wydatki a użyteczność krańcowa - prawa Gossena;
-Dochody a wydatki na żywność - prawo Engla;
-Hipoteza dochodu absolutnego - J. M. Keynesa;
-Hipoteza stałego dochodu - M. Friedmana;
-Hipoteza cyku życia - F. Modiglianiego i A. Ando;
-Hipoteza dochodu relatywnego i nieodwracalności
konsumpcji - J. S. Duesenberry'ego
PARADOKSY ZACHOWAŃ GD
-Paradoks Giffena - dóbr niższego rzędu - wzrost
ceny dóbr wielkość jego zakupów nie spada, lecz
rośnie;
-Paradoks Veblena - ludzie kierują się zasadą
maksymalizacji zysków - konsumpcja ostentacyjna
klasy próżniaczej => źródło prestiżu - im droższe
dobra tym więcej osób je nabywa ;
-Paradoks spekulacyjny - przy bessie wstrzymują się
od zakupów, przy hossie kupują;
-Paradoks sezonowy - przed sezonem wzrasta cena i
popyt, po sezonie spada cena i popyt;
Prawa Gossena:
- 1 - nasycalność potrzeb - prawo malejącej
użyteczności krańcowej - wraz ze wzrostem
wielkości posiadania dobra, przyrost zadowolenia
z kolejnej dodatkowej jednostki maleje - spada
użyteczność krańcowa;
- 2-prawo alokacji zasobów - nabywający będzie
_ starał się rozdzielić zasoby aby każda jednostka
pieniężna wydana na ostatnią jednostkę każdego
dobra przyniosła mu jednakowy przyrost
zadowolenia (użyteczności) - alokacja środków
będzie mieć na celu zrównanie użyteczności
krańcowych nabytych dóbr i by były
proporcjonalne do ceny tych dóbr
DOCHODY A WYDATKI NA ZYWNOŚĆ
- prawo Engla - w miarę wzrostu dochodów, udział
wydatków na żywność w ogólnej wartości
wydatków zmniejsza się;
- Współczynnik Engla - udział wydatków na żywność
w ogólnej wartości wydatków;
- Prawo Engla - elastyczność dochodowa popytu różna w zależności od dochodów:
1.GD o niskich i średnich dochodach - wysoka
elastyczność >1 =>popyt wysoce elastyczny
względem dochodu;
2.GD zamożne - współczynnik bliski 0- popyt sztywny
-wzrost dochodów nie wpływa na popyt na
żywność;
fazy rozwoju GD:
-Faza przed-englowska - prawo jeszcze nie działa -
całość przyrostu dochodów przeznacza się na
żywność;
- Faza englowska - przyrostu dochodu w malejącym
stopniu przeznaczane są na żywność;
- Faza post-englowska - przyrosty dochodów już nie
mają znaczenia na poziom wydatków na żywność;
HIPOTEZA DOCHODU ABSOLUTNEGO
-John Maynard Keynes - kontekst absolutnych bieżących dochodów rozporządzalnych;
- Prawo psychologiczne - konsumpcja rośnie wraz z
dochodami, ale jej przyrost jest mniejszy niż przyrost
dochodu;
-Wraz ze wzrostem dochodów i spadkiem wydatków na żywność, rośnie skłonność do oszczędzania;
-Wraz ze wzrostem dochodów obniżać się będzie krańcowa skłonność do konsumpcji, a rosnąć KS do oszczędzania;
- Zależność w długim okresie czasu;
HIPOTEZA STAŁEGO DOCHODU
-Milton Friedman;
-Kontestacja tezy dochodu absolutnego;
-Poziom wydatków konsumpcyjnych zależy nie od wielkości bieżących dochodów rozporządzalnych, ale od przeciętnego dochodu otrzymywanego w dłuższym, kilkuletnim okresie - tzw. dochodu
stałego (permanentnego);
-Dochód stały - kategoria hipotetyczna;
-Wiek i faza cyklu życia konsumenta nieistotne;
-Doraźne, przejściowe przyrosty dochodów
rozporządzalnych tylko modyfikują bieżące wydatki
konsumpcyjne, z reguły wydatkowane na dobra
trwałe , co jest formą oszczędzania
Relacje między poziomem dochodu stałego a
wydatków konsumpcyjnych - proporcja - ulega zmianie w efekcie:
- Poziom stopy % - im > tym <wydatki konsumpcyjne;
- Dochód a majątek - im > majątek tym > wydatki
konsumpcyjne;
- Stopień niepewności dot. przyszłych dochodów - >
niepewność < wydatki;
-Wiek i stan rodziny - indywidualnie;
- Kontekst kulturowy - indywidualnie;
-Obecne badania - podważenie hipotezy Friedmana;
-GD podejmują decyzje w oparciu o dochody
bieżące;
-Nieuwzględnione :
-wpływ cyklu życia konsumenta ;
-wpływ cyklu koniunkturalnego w gospodarce;
HIPOTEZA CYKLU ŻYCIA
- Franco Modigliani i Albert Ando;
- Nurt: hipotezy racjonalnych oczekiwań;
- Okres życia konsumenta skończony:
- Fazy:
- Dzieciństwo;
- Młodość;
- Intensywna aktywność zawodowa;
-Wiek emerytalny;
Zmiana wielkości i wydatków konsumpcyjnych - wzorców konsumpcyjnych;
1.Dochody:
-Wzrost dochodów i majątku w ciągu trwania życia;
- Max w okresie przedemerytalnym;
2.Spadek;
-Wydatki konsumpcyjne:
-Wygładzona - przez całe życie podnosi się;
-Po przejściu na emeryturę nieznacznie opada;
Jak kształtują się wydatki GD:
- Aktualny strumień dochodów;
- Majątek;
- Szacunek woluminu dochodów stałych w
perspektywie kilku lat;
- Spodziewane dochody dla spodziewanego życia;
O wydatkach konsumpcyjnych i ich zmianach decydują też dochody z okresów poprzednich, bieżący dochód rozporządzalny i dochód oczekiwany w przyszłości.
Zależą od fazy życia GD;
HIPOTEZA DOCHODU RELATYWNEGO
1.James S. Duesenberry;
2.Rozmiary wydatków konsumpcyjnych GD zależą:
- Nie tylko od wielkości dochodów (bezwzględnych);
- Ale od relacji do dochodów innych GD;
a.Grupa odniesienia - naśladowanie stylów innych np.
elity ekonomicznej;
b.Hipoteza nieodwracalności konsumpcji - efekt rygla
konsumpcyjnego - mimo spadków dochodów Gd
konsumują - upłynniając oszczędności, aktywa,
pożyczki a conto/ rodzinnych - po wyczerpaniu źródeł
modyfikacja.
MIĘDZYPOKOLENIOWE TRANSFERY DOCHOWOWE
- Kontekst gromadzenia oszczędności i
przekazywania ich dzieciom;
-Wyrzeczenia konsumpcyjne na rzecz dzieci;
-Wyrzeczenia konsumpcyjne na rzecz rodziców;
a.Wzrost zasobności / majątku;
b.Zmiana horyzontu planowania budżetowego - poza 1 pokolenie;