Co to jest instalacja elektryczna: zespół urządzeń elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, napięciu znamionowym (do 1000V przemienny i 1500V stały) przeznaczonych do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorcy, obejmuje: przewody, kable elektroenergetyczne, aparaty łączeniowe, zabezpieczenia ochronne, sterujące, baterie akumulatorów, UPS, zespoły prądotwórcze, małe elektrownie. Rodzaje instalacji elektrycznych: 1)Podział ze względu na: rodzaj zasilanych odbiorników: oświetleniowe wraz z przenośnymi urządzeniami grzejnymi zbiornikowymi, podgrzewaczami wody o małej objętości i mocy; siłowe instalacje zasilające silniki elektryczne przemysłowe, urządzenia grzejne, kuchnie elektryczne, podgrzewacze wody o dużej mocy. 2)Ze względu na miejsce występowania: a)nieprzemysłowe: szkoły, budynki mieszkalne, biurowce; b)przemysłowe: zakłady górnicze, obiekty przeznaczone do hodowli i hutnicze; 3)Ze względu na czas użytkowania: stałe, prowizoryczne do trzech lat. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii napowietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5 km dalej); przez ograniczniki przepięć; poprawnie wykonane połączenia wyrównawcze, ważny jest układ ochrony przy wejściu do budynku. Lampy sodowe: wysokoprężna - jarznik ceramiczny, pary sodu, pary rtęci i gazu pomocniczego, głównie ksenonu (2MPa), barwa światła żółta, zaletą jest monochromatyczność, skuteczność świetlna 80-140 lm/W, trwałość 1000-4000h, musi mieć układ zapłonowy (tyrystorowy), h. sodu uzupełnia pary sodu, po włączeniu: wyładowanie w ksenonie; sód paruje, lepsze wyładowania w sodzie. Jarznik umieszczony w bańce próżniowej, dobra izolacja cieplna; zapłon 10-15 min; ponowny zapłon od zaraz;. Co to znaczy układ anty stroboskopowy? Układ likwidujący zjawisko stroboskopowe (pulsowanie świateł). Lampa przygasa 2 razy w czasie zmiany kierunku prądu na okres. Jest to męczące dla wzroku, nawet w skutek złudzenia optycznego niebezpieczne (wirujące przedmioty zdają się być nieruchome); w sieciach 3-fazowych korzystamy ze wszystkich faz, w sieciach 1-fazowych-układ opóźniający-kondensator. Olśnienie: przebieg procesu widzenia, przy którym występuje uczucie niewygody, zmniejszenia zdolności rozpoznawania szczegółów w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub czasie; a)ze względu na skutki: przykre, przeszkadzające, oślepiające; b)ze względu na warunki powstałe: bezpośrednio, pośrednio, odbicie. Widzenie fotopowe: widzenie za pomocą czopków przy luminancji kilku nitów. Rodzaje wyłączników instalacyjnych: wyłączniki nadprądowe (wyłączniki niedające załączyć się na zwarcie); wyłączniki silnikowe, (jeżeli do symbolu doda się S250 to będzie z wyzwalaczami termicznymi i elekromagnetycznymi); wyłączniki zwarciowe; wyłączniki ograniczające; wyłączniki różnicowo-prądowe (sam nie może służyć jako zabezpieczenie od przeciążeń, wykrywa przerwę izolacji w cewce pojawi się siła elektromotoryczna i przerywa obwód, zabezpiecza przed porażeniem); wyłączniki schodowe (czas zadziałania od 0,5s do 10min, produkowane w systemie modułowym); wyłączniki zmierzchowe (włącza obwód przy zachodzie, lampy żarowe, fluoroscencyjne). Oznaczenia przewodów: D - drut, L - linka, Lg - linka giętka, A-aluminium, G - guma, Y - polwinit, xs - polietylen usieciowany, t - wtynkowy, d - o zwiększonej grubości izolacji, c - izolacja odporna na działanie podwyższonej temperatury, p - przewód płaski, pp - płaski do przyklejania, n- z linką nośną, u-uzbrojony, o-okrągły, HAKY 3x50 - kabel {K} z żyłami aluminiowymi {A} ekranowanymi {H} o izolacji polwinitowej i powłoce ołowianej {Y}, trzy żyłowy o przekroju 50 mm kwadratowych. OP - przewód oporowy. Wymagania stawiane instalacji elektrycznej: ciągła dostawa energii elektrycznej o dobrych parametrach, dobra i bezpieczna w przetwarzaniu, zapobieganie przed skażeniem, hałasem, większymi stężeniami pola od dopuszczalnych.1)Układ TN-S; 2)Przekrój przewodu do 10mm2; 3)Wyłączniki różnicowoprądowe; 4)Rozmieszczenie instalacji i urządzeń należy wykonać bezkolizyjnie z innymi instalacjami; 5)Głównie ciągi pionowe WNZ należy prowadzić w wielu budynkach poza mieszkaniami; 6)Złącze w miejscu łatwo dostępnym dla dozoru i obsługi; 7)Do uziemienia trzeba wykorzystać wszystkie dostępne uziomy; 8)W domkach liczniki umieszcza się na zewnątrz we wnęce; 9)W wieżowcach wszystkie liczniki musza być na parterze; 10)Dopuszcza się przewody pod tynkiem; 11)Instalacje oświetleniowe przystosowane do załączania wieloobwodowych żyrandoli; 12)W szpitalach i budynkach specjalnych zasilanie samoczynne rezerwowe; 13)W mieszkaniach wyodrębnia się obwód oświetleniowy gniazd ogólnych, gniazd wtykowych do pralki i zmywarki. Czynniki warunkujące jakość energii elektrycznej: wartość skuteczna napięcia; kształt krzywej napięcia; symetria napięć trójfazowych; częstotliwość. Czynności związane z projektowaniem instalacji: 1)Lokalizacja obiektu (akt własności lub dzierżawy); 2)Załatwić warunki przyłączenia mediów (energii elektrycznej, woda, ścieki, gaz, ciepło, telefon, aktualna mapa geodezyjna do celów projektowych); 3)Inwestor, który ma akt własności występuje do zakładu energetycznego o warunki przyłączenia do sieci. Sposoby wykonywania instalacji elektrycznej: instalacje w rurach, pod tynkiem, w rurach stalowych lub termoplastycznych, wtynkowa, w bruzdach, zatopiona w konstrukcjach wylewanych, listwowa, mieszana, podłogowa, przewodami kabelkowymi, przewodami szynowymi, wiązkowa, przewodami samonośnymi, na podporach izolacyjnych). Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej: przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa); przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa); przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim; sieć TN, TT, IT(+stała KSI - stała kontrola izolacji): urządzenia ochronne przetężeniowe, urządzenia ochronne różnicowoprądowe. Rodzaje pacy silników: S1-ciągła (przez 4x stałe czasowe, osiągnięcie równowagi cieplnej); S2-dorywcza; S3-przerywana; S4-duża liczba włączeń i rozruchów; S5-duża liczba łączeń i hamowań; S6-przerywana z przerwami jałowymi; S7-długotrwała stanami jałowymi; S8-długotrwała z czasowymi zmianami obciążenia i prędkości. Klasy ochronności urządzeń: klasa 0-izolacja podstawowa; klasa I-ochrona podstawowa + dodatkowy przewód ochronny; klasa II-podwójna izolacja, brak przewodu ochronnego; klasa III- SELV, PELV (obniżone napięcie wody specjalnie). Dobór przewodów: prąd przemienny (L1,2,3-barwa nieznormalizowana; zaciski- UVW; N przewód neutralny-jasnoniebieski; PE przewód ochronny- zielonożółty); prąd stały (+,- nieznormalizowany kolor; +C; -D; środkowy przewód-jasnoniebieski N; przewód ochronny zielonożółty); układ TNC (L1-brąz, L2-jasny niebieski, L3-czarny). Dobór przekroju przewodów: wymagana ochrona przeciwporażeniowa; wymagana ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego; prąd przetężeniowy; obciążalność długotrwała przewodu. Zabezpieczenia instalacji: zwarciowe i przeciążeniowe. Rodzaje urządzeń zabezpieczających: bezpieczniki klasy g i a: wyłączniki z wyzwalaczami: przeciążeniowymi, zwarciowymi bezzwłocznymi, zwarciowymi o krótkiej zwłoce czasowej; bezpiecznik; stycznik lub sterownik silnikowy z przekaźnikiem przeciążeniowym. Elementy instalacji odgromowej: zwód; przewody odprowadzające (łączące), muszą mieć odpowiednie przekroje; uziom. Zwodami mogą być: metalowe pokrycia dachów, elementy metalowe wystające ponad dach, zbrojenia żelbetowe, pokrycia ścian bocznych, gdy wyładowanie jest z boku. Przewody odprowadzające celowo wykonane są tak, żeby łączyły uziomy ze zwodem, stalowe żelbetowe elementy budynków, stalowe i żelbetowe słupy. Uziomy to naturalne elementy nieizolowane od ziemi, metalowe wodociągi, sztuczne: a)powierzchniowe; b)pionowe. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii na powietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5km dalej). Bezpieczniki tropikowe są łącznikami jednorazowego działania, przeznaczonymi do samoczynnego wyłączenia obwodów i odbiorników w przypadkach przepływu prądów o wartościach większych niż prądy znamionowe wkładek bezpiecznikowych, po czasie zależnym od wartości prądu i właściwości wkładki bezpiecznikowej (muszą mieć gniazda bezpiecznikowe modułowe GB321, dwa zakresy: 25 i 63A). Strefy zagrożeń instalacji elektrycznej przy wyładowaniu atmosferycznym: LP2 OA- elementy narażone na bezpośrednie uderzenie pioruna (strefa na zewnątrz budynku); LP2 OB- elementy nienarażone na bezpośrednie uderzenie pioruna, ale niczym nietłumione w budynku i na zewnątrz; LP2 1-elementy ochronne przed bezpośrednim działaniem pola elektromagnetycznego przez ekran z konstrukcji budynku, elementy żelbetonowe; LP2 2-strefa dla czułych urządzeń na pole elektromagnetyczne, wewnątrz celowo wykonanego ekranu; 1)nie tworzyć pętli; 2)łączyć elementy poprzeczne, wyrównawcze połączenia; 3)do strefy wprowadzić wszystkie elementy układu zasilającego rurociągi; 4)ekrany powinny być przyłączone do głównej szyny uziemienia; 5)połączenia wyrównawcze muszą być jak najkrótsze. Luminancja: jarzenie, świecenie zimne, emisja światła zachodząca nie na wskutek termicznego wzbudzenia atomów, lecz pod wpływem energii: świetlnej - fotoluminescencja; strumienia elektronów - elektroluminescencja; pola elektrycznego - elektroluminescencja - świecenie ciał powstałych kosztem energii pola elektrycznego, np. świecenie gazów i rozrzedzonych pod wpływem WN, świecenie luminoforów. Oznaczenia kabli elektroenergetycznych: K- kabel z żyłami w izolacji papierowej przesyconej i powłoce ołowianej, X- polietylen termoplastyczny, Ft, Fp, Fo - kabel opancerzony taśmami {stalowymi, płaskimi drutami stalowymi, okrągłymi drutami stalowymi} H- kabel z żyłami ekranowanymi, n- {po K}- syciwo nieściekające, S- {po K} kabel sygnalizacyjny, N- bezhalogenowy o zwiększonej odporności na rozprzestrzenianie płomienia, A-{na końcu} zewnętrzna osłona. Przewody i kable elektroenergetyczne różnica: przewody służą do przewodzenia prądu elektrycznego w liniach elektroenergetycznych, instalacjach elektrycznych i telefonicznych stanowiąc połączenie odpowiednich źródeł zasilania z odbiornikami, urządzeniami pomiarowymi czy sygnalizacyjnymi. Kable to elementy składające się z jednej lub więcej żył izolowanych zaopatrzonych w szczelną powłokę zewnętrzną chroniącą przed wilgocią i innymi wpływami środowiska, układane w ziemi, kanałach, na zewnątrz, i wewnątrz pomieszczeń. Pojęcia: 1)Kabel elektromagnetyczny: jest to przewód zabezpieczony przed wilgocią (powłoka ołowiana) i uszkodzeniami mechanicznymi (taśma stalowa); 2)Obciążalność prądowa długotrwała przewodu: wartość prądu, która przepłynie przez przewód w czasie dążącym do nieskończoności, nie powodując przekroczenia jego granicznej temperatury dopuszczalnej; 3)Złącze instalacyjne: urządzenie, w którym następuje połączenie sieci rozdzielczej dostawczej z instalacją odbiorczą; 4)Wahanie napięcia: to krótkotrwałe zmiany napięcia zachodzące ze znaczną szybkością około (0,01 do0,02)UN/s; charakteryzuje się częstością występowania, czasem trwania wahania, wartością amplitudy wahania (różnica między największą a najmniejszą wartością napięcia w czasie wahania).
Co to jest instalacja elektryczna: Zespół urządzeń elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, napięciu znamionowym (do 1000V przemienny i 1500V stały) przeznaczonych do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorcy, obejmuje: przewody, kable elektroenergetyczne, aparaty łączeniowe, zabezpieczenia ochronne, sterujące, baterie akumulatorów, UPS, zespoły prądotwórcze, małe elektrownie; Rodzaje instalacji elektrycznych: 1)Podział ze względu na: rodzaj zasilanych odbiorników: oświetleniowe wraz z przenośnymi urządzeniami grzejnymi zbiornikowymi, podgrzewaczami wody o małej objętości i mocy; siłowe instalacje zasilające silniki elektryczne przemysłowe, urządzenia grzejne, kuchnie elektryczne, podgrzewacze wody o dużej mocy. 2)Ze względu na miejsce występowania: a)nieprzemysłowe: szkoły, budynki mieszkalne, biurowce; b)przemysłowe: zakłady górnicze, obiekty przeznaczone do hodowli i hutnicze; 3)Ze względu na czas użytkowania: stałe, prowizoryczne do trzech lat. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii napowietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5 km dalej); przez ograniczniki przepięć; poprawnie wykonane połączenia wyrównawcze, ważny jest układ ochrony przy wejściu do budynku. Lampy sodowe: wysokoprężna - jarznik ceramiczny, pary sodu, pary rtęci i gazu pomocniczego, głównie ksenonu (2MPa), barwa światła żółta, zaletą jest monochromatyczność, skuteczność świetlna 80-140 lm/W, trwałość 1000-4000h, musi mieć układ zapłonowy (tyrystorowy), h. sodu uzupełnia pary sodu, po włączeniu: wyładowanie w ksenonie; sód paruje, lepsze wyładowania w sodzie. Jarznik umieszczony w bańce próżniowej, dobra izolacja cieplna; zapłon 10-15 min; ponowny zapłon od zaraz. Układ antystroboskopowy: układ likwidujący zjawisko stroboskopowe (pulsowanie świateł).Lampa przygasa 2 razy w czasie zmiany kierunku prądu na okres. Jest to męczące dla wzroku, nawet w skutek złudzenia optycznego niebezpieczne (wirujące przedmioty zdają się być nieruchome); w sieciach 3-fazowych korzystamy ze wszystkich faz, w sieciach 1-fazowych-układ opóźniający-kondensator. Olśnienie: przebieg procesu widzenia, przy którym występuje uczucie niewygody, zmniejszenia zdolności rozpoznawania szczegółów w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub czasie; a)ze względu na skutki: przykre, przeszkadzające, oślepiające; b)ze względu na warunki powstałe: bezpośrednio, pośrednio, odbicie. Widzenie fotopowe: widzenie za pomocą czopków przy luminancji kilku nitów. Rodzaje wyłączników instalacyjnych: wyłączniki nadprądowe (wyłączniki niedające załączyć się na zwarcie); wyłączniki silnikowe, (jeżeli do symbolu doda się S250 to będzie z wyzwalaczami termicznymi i elekromagnetycznymi); wyłączniki zwarciowe; wyłączniki ograniczające; wyłączniki różnicowo-prądowe (sam nie może służyć jako zabezpieczenie od przeciążeń, wykrywa przerwę izolacji w cewce pojawi się siła elektromotoryczna i przerywa obwód, zabezpiecza przed porażeniem); wyłączniki schodowe (czas zadziałania od 0,5s do 10min, produkowane w systemie modułowym); wyłączniki zmierzchowe (włącza obwód przy zachodzie, lampy żarowe, fluoroscencyjne). Oznaczenia przewodów: D - drut, L - linka, Lg - linka giętka, A-aluminium, G - guma, Y - polwinit, xs - polietylen usieciowany, t - wtynkowy, d - o zwiększonej grubości izolacji, c - izolacja odporna na działanie podwyższonej temperatury, p - przewód płaski, pp - płaski do przyklejania, n- z linką nośną, u-uzbrojony, o-okrągły, HAKY 3x50 - kabel {K} z żyłami aluminiowymi {A} ekranowanymi {H} o izolacji polwinitowej i powłoce ołowianej {Y}, trzy żyłowy o przekroju 50 mm kwadratowych. OP - przewód oporowy. Wymagania stawiane instalacji elektrycznej: ciągła dostawa energii elektrycznej o dobrych parametrach, dobra i bezpieczna w przetwarzaniu, zapobieganie przed skażeniem, hałasem, większymi stężeniami pola od dopuszczalnych.1)Układ TN-S; 2)Przekrój przewodu do 10mm2; 3)Wyłączniki różnicowoprądowe; 4)Rozmieszczenie instalacji i urządzeń należy wykonać bezkolizyjnie z innymi instalacjami; 5)Głównie ciągi pionowe WNZ należy prowadzić w wielu budynkach poza mieszkaniami; 6)Złącze w miejscu łatwo dostępnym dla dozoru i obsługi; 7)Do uziemienia trzeba wykorzystać wszystkie dostępne uziomy; 8)W domkach liczniki umieszcza się na zewnątrz we wnęce; 9)W wieżowcach wszystkie liczniki musza być na parterze; 10)Dopuszcza się przewody pod tynkiem; 11)Instalacje oświetleniowe przystosowane do załączania wieloobwodowych żyrandoli; 12)W szpitalach i budynkach specjalnych zasilanie samoczynne rezerwowe; 13)W mieszkaniach wyodrębnia się obwód oświetleniowy gniazd ogólnych, gniazd wtykowych do pralki i zmywarki. Czynniki warunkujące jakość energii elektrycznej: wartość skuteczna napięcia; kształt krzywej napięcia; symetria napięć trójfazowych; częstotliwość. Czynności związane z projektowaniem instalacji: 1)Lokalizacja obiektu (akt własności lub dzierżawy); 2)Załatwić warunki przyłączenia mediów (energii elektrycznej, woda, ścieki, gaz, ciepło, telefon, aktualna mapa geodezyjna do celów projektowych); 3)Inwestor, który ma akt własności występuje do zakładu energetycznego o warunki przyłączenia do sieci. Sposoby wykonywania instalacji elektrycznej: instalacje w rurach, pod tynkiem, w rurach stalowych lub termoplastycznych, wtynkowa, w bruzdach, zatopiona w konstrukcjach wylewanych, listwowa, mieszana, podłogowa, przewodami kabelkowymi, przewodami szynowymi, wiązkowa, przewodami samonośnymi, na podporach izolacyjnych). Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej: przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa); przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa); przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim; sieć TN, TT, IT(+stała KSI - stała kontrola izolacji): urządzenia ochronne przetężeniowe, urządzenia ochronne różnicowoprądowe. Rodzaje pacy silników: S1-ciągła (przez 4x stałe czasowe, osiągnięcie równowagi cieplnej); S2-dorywcza; S3-przerywana; S4-duża liczba włączeń i rozruchów; S5-duża liczba łączeń i hamowań; S6-przerywana z przerwami jałowymi; S7-długotrwała stanami jałowymi; S8-długotrwała z czasowymi zmianami obciążenia i prędkości. Klasy ochronności urządzeń: klasa 0-izolacja podstawowa; klasa I-ochrona podstawowa + dodatkowy przewód ochronny; klasa II-podwójna izolacja, brak przewodu ochronnego; klasa III- SELV, PELV (obniżone napięcie wody specjalnie). Dobór przewodów: prąd przemienny (L1,2,3-barwa nieznormalizowana; zaciski- UVW; N przewód neutralny-jasnoniebieski; PE przewód ochronny- zielonożółty); prąd stały (+,- nieznormalizowany kolor; +C; -D; środkowy przewód-jasnoniebieski N; przewód ochronny zielonożółty); układ TNC (L1-brąz, L2-jasny niebieski, L3-czarny). Dobór przekroju przewodów: wymagana ochrona przeciwporażeniowa; wymagana ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego; prąd przetężeniowy; obciążalność długotrwała przewodu. Zabezpieczenia instalacji: zwarciowe i przeciążeniowe. Rodzaje urządzeń zabezpieczających: bezpieczniki klasy g i a: wyłączniki z wyzwalaczami: przeciążeniowymi, zwarciowymi bezzwłocznymi, zwarciowymi o krótkiej zwłoce czasowej; bezpiecznik; stycznik lub sterownik silnikowy z przekaźnikiem przeciążeniowym. Elementy instalacji odgromowej: zwód; przewody odprowadzające (łączące), muszą mieć odpowiednie przekroje; uziom. Zwodami mogą być: metalowe pokrycia dachów, elementy metalowe wystające ponad dach, zbrojenia żelbetowe, pokrycia ścian bocznych, gdy wyładowanie jest z boku. Przewody odprowadzające celowo wykonane są tak, żeby łączyły uziomy ze zwodem, stalowe żelbetowe elementy budynków, stalowe i żelbetowe słupy. Uziomy to naturalne elementy nieizolowane od ziemi, metalowe wodociągi, sztuczne: a)powierzchniowe; b)pionowe. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii na powietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5km dalej). Bezpieczniki tropikowe są łącznikami jednorazowego działania, przeznaczonymi do samoczynnego wyłączenia obwodów i odbiorników w przypadkach przepływu prądów o wartościach większych niż prądy znamionowe wkładek bezpiecznikowych, po czasie zależnym od wartości prądu i właściwości wkładki bezpiecznikowej (muszą mieć gniazda bezpiecznikowe modułowe GB321, dwa zakresy: 25 i 63A). Strefy zagrożeń instalacji elektrycznej przy wyładowaniu atmosferycznym: LP2 OA- elementy narażone na bezpośrednie uderzenie pioruna (strefa na zewnątrz budynku); LP2 OB- elementy nienarażone na bezpośrednie uderzenie pioruna, ale niczym nietłumione w budynku i na zewnątrz; LP2 1-elementy ochronne przed bezpośrednim działaniem pola elektromagnetycznego przez ekran z konstrukcji budynku, elementy żelbetonowe; LP2 2-strefa dla czułych urządzeń na pole elektromagnetyczne, wewnątrz celowo wykonanego ekranu; 1)nie tworzyć pętli; 2)łączyć elementy poprzeczne, wyrównawcze połączenia; 3)do strefy wprowadzić wszystkie elementy układu zasilającego rurociągi; 4)ekrany powinny być przyłączone do głównej szyny uziemienia; 5)połączenia wyrównawcze muszą być jak najkrótsze. Luminancja: jarzenie, świecenie zimne, emisja światła zachodząca nie na wskutek termicznego wzbudzenia atomów, lecz pod wpływem energii: świetlnej - fotoluminescencja; strumienia elektronów - elektroluminescencja; pola elektrycznego - elektroluminescencja - świecenie ciał powstałych kosztem energii pola elektrycznego, np. świecenie gazów i rozrzedzonych pod wpływem WN, świecenie luminoforów. Oznaczenia kabli elektroenergetycznych: K- kabel z żyłami w izolacji papierowej przesyconej i powłoce ołowianej, X- polietylen termoplastyczny, Ft, Fp, Fo - kabel opancerzony taśmami {stalowymi, płaskimi drutami stalowymi, okrągłymi drutami stalowymi} H- kabel z żyłami ekranowanymi, n- {po K}- syciwo nieściekające, S- {po K} kabel sygnalizacyjny, N- bezhalogenowy o zwiększonej odporności na rozprzestrzenianie płomienia, A-{na końcu} zewnętrzna osłona. Przewody i kable elektroenergetyczne różnica: przewody służą do przewodzenia prądu elektrycznego w liniach elektroenergetycznych, instalacjach elektrycznych i telefonicznych stanowiąc połączenie odpowiednich źródeł zasilania z odbiornikami, urządzeniami pomiarowymi czy sygnalizacyjnymi. Kable to elementy składające się z jednej lub więcej żył izolowanych zaopatrzonych w szczelną powłokę zewnętrzną chroniącą przed wilgocią i innymi wpływami środowiska, układane w ziemi, kanałach, na zewnątrz, i wewnątrz pomieszczeń. Pojęcia: 1)Kabel elektromagnetyczny: jest to przewód zabezpieczony przed wilgocią (powłoka ołowiana) i uszkodzeniami mechanicznymi (taśma stalowa); 2)Obciążalność prądowa długotrwała przewodu: wartość prądu, która przepłynie przez przewód w czasie dążącym do nieskończoności, nie powodując przekroczenia jego granicznej temperatury dopuszczalnej; 3)Złącze instalacyjne: urządzenie, w którym następuje połączenie sieci rozdzielczej dostawczej z instalacją odbiorczą; 4)Wahanie napięcia: to krótkotrwałe zmiany napięcia zachodzące ze znaczną szybkością około (0,01 do0,02)UN/s; charakteryzuje się częstością występowania, czasem trwania wahania, wartością amplitudy wahania (różnica między największą a najmniejszą wartością napięcia w czasie wahania).
Co to jest instalacja elektryczna: zespół urządzeń elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, napięciu znamionowym (do 1000V przemienny i 1500V stały) przeznaczonych do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorcy, obejmuje: przewody, kable elektroenergetyczne, aparaty łączeniowe, zabezpieczenia ochronne, sterujące, baterie akumulatorów, UPS, zespoły prądotwórcze, małe elektrownie. Rodzaje instalacji elektrycznych: 1)Podział ze względu na: rodzaj zasilanych odbiorników: oświetleniowe wraz z przenośnymi urządzeniami grzejnymi zbiornikowymi, podgrzewaczami wody o małej objętości i mocy; siłowe instalacje zasilające silniki elektryczne przemysłowe, urządzenia grzejne, kuchnie elektryczne, podgrzewacze wody o dużej mocy. 2)Ze względu na miejsce występowania: a)nieprzemysłowe: szkoły, budynki mieszkalne, biurowce; b)przemysłowe: zakłady górnicze, obiekty przeznaczone do hodowli i hutnicze; 3)Ze względu na czas użytkowania: stałe, prowizoryczne do trzech lat. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii napowietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5 km dalej); przez ograniczniki przepięć; poprawnie wykonane połączenia wyrównawcze, ważny jest układ ochrony przy wejściu do budynku. Lampy sodowe: wysokoprężna - jarznik ceramiczny, pary sodu, pary rtęci i gazu pomocniczego, głównie ksenonu (2MPa), barwa światła żółta, zaletą jest monochromatyczność, skuteczność świetlna 80-140 lm/W, trwałość 1000-4000h, musi mieć układ zapłonowy (tyrystorowy), h. sodu uzupełnia pary sodu, po włączeniu: wyładowanie w ksenonie; sód paruje, lepsze wyładowania w sodzie. Jarznik umieszczony w bańce próżniowej, dobra izolacja cieplna; zapłon 10-15 min; ponowny zapłon od zaraz. Co to znaczy układ antystroboskopowy? Układ likwidujący zjawisko stroboskopowe (pulsowanie świateł). Lampa przygasa 2 razy w czasie zmiany kierunku prądu na okres. Jest to męczące dla wzroku, nawet w skutek złudzenia optycznego niebezpieczne (wirujące przedmioty zdają się być nieruchome); w sieciach 3-fazowych korzystamy ze wszystkich faz, w sieciach 1-fazowych-układ opóźniający-kondensator. Olśnienie: przebieg procesu widzenia, przy którym występuje uczucie niewygody, zmniejszenia zdolności rozpoznawania szczegółów w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub czasie; a)ze względu na skutki: przykre, przeszkadzające, oślepiające; b)ze względu na warunki powstałe: bezpośrednio, pośrednio, odbicie. Widzenie fotopowe: widzenie za pomocą czopków przy luminancji kilku nitów. Rodzaje wyłączników instalacyjnych: wyłączniki nadprądowe (wyłączniki niedające załączyć się na zwarcie); wyłączniki silnikowe, (jeżeli do symbolu doda się S250 to będzie z wyzwalaczami termicznymi i elekromagnetycznymi); wyłączniki zwarciowe; wyłączniki ograniczające; wyłączniki różnicowo-prądowe (sam nie może służyć jako zabezpieczenie od przeciążeń, wykrywa przerwę izolacji w cewce pojawi się siła elektromotoryczna i przerywa obwód, zabezpiecza przed porażeniem); wyłączniki schodowe (czas zadziałania od 0,5s do 10min, produkowane w systemie modułowym); wyłączniki zmierzchowe (włącza obwód przy zachodzie, lampy żarowe, fluoroscencyjne). Oznaczenia przewodów: D - drut, L - linka, Lg - linka giętka, A-aluminium, G - guma, Y - polwinit, xs - polietylen usieciowany, t - wtynkowy, d - o zwiększonej grubości izolacji, c - izolacja odporna na działanie podwyższonej temperatury, p - przewód płaski, pp - płaski do przyklejania, n- z linką nośną, u-uzbrojony, o-okrągły, HAKY 3x50 - kabel {K} z żyłami aluminiowymi {A} ekranowanymi {H} o izolacji polwinitowej i powłoce ołowianej {Y}, trzy żyłowy o przekroju 50 mm kwadratowych. OP - przewód oporowy. Wymagania stawiane instalacji elektrycznej: ciągła dostawa energii elektrycznej o dobrych parametrach, dobra i bezpieczna w przetwarzaniu, zapobieganie przed skażeniem, hałasem, większymi stężeniami pola od dopuszczalnych.1)Układ TN-S; 2)Przekrój przewodu do 10mm2; 3)Wyłączniki różnicowoprądowe; 4)Rozmieszczenie instalacji i urządzeń należy wykonać bezkolizyjnie z innymi instalacjami; 5)Głównie ciągi pionowe WNZ należy prowadzić w wielu budynkach poza mieszkaniami; 6)Złącze w miejscu łatwo dostępnym dla dozoru i obsługi; 7)Do uziemienia trzeba wykorzystać wszystkie dostępne uziomy; 8)W domkach liczniki umieszcza się na zewnątrz we wnęce; 9)W wieżowcach wszystkie liczniki musza być na parterze; 10)Dopuszcza się przewody pod tynkiem; 11)Instalacje oświetleniowe przystosowane do załączania wieloobwodowych żyrandoli; 12)W szpitalach i budynkach specjalnych zasilanie samoczynne rezerwowe; 13)W mieszkaniach wyodrębnia się obwód oświetleniowy gniazd ogólnych, gniazd wtykowych do pralki i zmywarki. Czynniki warunkujące jakość energii elektrycznej: wartość skuteczna napięcia; kształt krzywej napięcia; symetria napięć trójfazowych; częstotliwość. Czynności związane z projektowaniem instalacji: 1)Lokalizacja obiektu (akt własności lub dzierżawy); 2)Załatwić warunki przyłączenia mediów (energii elektrycznej, woda, ścieki, gaz, ciepło, telefon, aktualna mapa geodezyjna do celów projektowych); 3)Inwestor, który ma akt własności występuje do zakładu energetycznego o warunki przyłączenia do sieci. Sposoby wykonywania instalacji elektrycznej: instalacje w rurach, pod tynkiem, w rurach stalowych lub termoplastycznych, wtynkowa, w bruzdach, zatopiona w konstrukcjach wylewanych, listwowa, mieszana, podłogowa, przewodami kabelkowymi, przewodami szynowymi, wiązkowa, przewodami samonośnymi, na podporach izolacyjnych). Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej: przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa); przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa); przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim; sieć TN, TT, IT(+stała KSI - stała kontrola izolacji): urządzenia ochronne przetężeniowe, urządzenia ochronne różnicowoprądowe. Rodzaje pacy silników: S1-ciągła (przez 4x stałe czasowe, osiągnięcie równowagi cieplnej); S2-dorywcza; S3-przerywana; S4-duża liczba włączeń i rozruchów; S5-duża liczba łączeń i hamowań; S6-przerywana z przerwami jałowymi; S7-długotrwała stanami jałowymi; S8-długotrwała z czasowymi zmianami obciążenia i prędkości. Klasy ochronności urządzeń: klasa 0-izolacja podstawowa; klasa I-ochrona podstawowa + dodatkowy przewód ochronny; klasa II-podwójna izolacja, brak przewodu ochronnego; klasa III- SELV, PELV (obniżone napięcie wody specjalnie). Dobór przewodów: prąd przemienny (L1,2,3-barwa nieznormalizowana; zaciski- UVW; N przewód neutralny-jasnoniebieski; PE przewód ochronny- zielonożółty); prąd stały (+,- nieznormalizowany kolor; +C; -D; środkowy przewód-jasnoniebieski N; przewód ochronny zielonożółty); układ TNC (L1-brąz, L2-jasny niebieski, L3-czarny). Dobór przekroju przewodów: wymagana ochrona przeciwporażeniowa; wymagana ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego; prąd przetężeniowy; obciążalność długotrwała przewodu. Zabezpieczenia instalacji: zwarciowe i przeciążeniowe. Rodzaje urządzeń zabezpieczających: bezpieczniki klasy g i a: wyłączniki z wyzwalaczami: przeciążeniowymi, zwarciowymi bezzwłocznymi, zwarciowymi o krótkiej zwłoce czasowej; bezpiecznik; stycznik lub sterownik silnikowy z przekaźnikiem przeciążeniowym. Elementy instalacji odgromowej: zwód; przewody odprowadzające (łączące), muszą mieć odpowiednie przekroje; uziom. Zwodami mogą być: metalowe pokrycia dachów, elementy metalowe wystające ponad dach, zbrojenia żelbetowe, pokrycia ścian bocznych, gdy wyładowanie jest z boku. Przewody odprowadzające celowo wykonane są tak, żeby łączyły uziomy ze zwodem, stalowe żelbetowe elementy budynków, stalowe i żelbetowe słupy. Uziomy to naturalne elementy nieizolowane od ziemi, metalowe wodociągi, sztuczne: a)powierzchniowe; b)pionowe. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii na powietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5km dalej). Bezpieczniki tropikowe są łącznikami jednorazowego działania, przeznaczonymi do samoczynnego wyłączenia obwodów i odbiorników w przypadkach przepływu prądów o wartościach większych niż prądy znamionowe wkładek bezpiecznikowych, po czasie zależnym od wartości prądu i właściwości wkładki bezpiecznikowej (muszą mieć gniazda bezpiecznikowe modułowe GB321, dwa zakresy: 25 i 63A). Strefy zagrożeń instalacji elektrycznej przy wyładowaniu atmosferycznym: LP2 OA- elementy narażone na bezpośrednie uderzenie pioruna (strefa na zewnątrz budynku); LP2 OB- elementy nienarażone na bezpośrednie uderzenie pioruna, ale niczym nietłumione w budynku i na zewnątrz; LP2 1-elementy ochronne przed bezpośrednim działaniem pola elektromagnetycznego przez ekran z konstrukcji budynku, elementy żelbetonowe; LP2 2-strefa dla czułych urządzeń na pole elektromagnetyczne, wewnątrz celowo wykonanego ekranu; 1)nie tworzyć pętli; 2)łączyć elementy poprzeczne, wyrównawcze połączenia; 3)do strefy wprowadzić wszystkie elementy układu zasilającego rurociągi; 4)ekrany powinny być przyłączone do głównej szyny uziemienia; 5)połączenia wyrównawcze muszą być jak najkrótsze. Luminancja: jarzenie, świecenie zimne, emisja światła zachodząca nie na wskutek termicznego wzbudzenia atomów, lecz pod wpływem energii: świetlnej - fotoluminescencja; strumienia elektronów - elektroluminescencja; pola elektrycznego - elektroluminescencja - świecenie ciał powstałych kosztem energii pola elektrycznego, np. świecenie gazów i rozrzedzonych pod wpływem WN, świecenie luminoforów. Oznaczenia kabli elektroenergetycznych: K- kabel z żyłami w izolacji papierowej przesyconej i powłoce ołowianej, X- polietylen termoplastyczny, Ft, Fp, Fo - kabel opancerzony taśmami {stalowymi, płaskimi drutami stalowymi, okrągłymi drutami stalowymi} H- kabel z żyłami ekranowanymi, n- {po K}- syciwo nieściekające, S- {po K} kabel sygnalizacyjny, N- bezhalogenowy o zwiększonej odporności na rozprzestrzenianie płomienia, A-{na końcu} zewnętrzna osłona. Przewody i kable elektroenergetyczne różnica: przewody służą do przewodzenia prądu elektrycznego w liniach elektroenergetycznych, instalacjach elektrycznych i telefonicznych stanowiąc połączenie odpowiednich źródeł zasilania z odbiornikami, urządzeniami pomiarowymi czy sygnalizacyjnymi. Kable to elementy składające się z jednej lub więcej żył izolowanych zaopatrzonych w szczelną powłokę zewnętrzną chroniącą przed wilgocią i innymi wpływami środowiska, układane w ziemi, kanałach, na zewnątrz, i wewnątrz pomieszczeń. Pojęcia: 1)Kabel elektromagnetyczny: jest to przewód zabezpieczony przed wilgocią (powłoka ołowiana) i uszkodzeniami mechanicznymi (taśma stalowa); 2)Obciążalność prądowa długotrwała przewodu: wartość prądu, która przepłynie przez przewód w czasie dążącym do nieskończoności, nie powodując przekroczenia jego granicznej temperatury dopuszczalnej; 3)Złącze instalacyjne: urządzenie, w którym następuje połączenie sieci rozdzielczej dostawczej z instalacją odbiorczą; 4)Wahanie napięcia: to krótkotrwałe zmiany napięcia zachodzące ze znaczną szybkością około (0,01 do0,02)UN/s; charakteryzuje się częstością występowania, czasem trwania wahania, wartością amplitudy wahania (różnica między największą a najmniejszą wartością napięcia w czasie wahania).
Co to jest instalacja elektryczna: zespół urządzeń elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, napięciu znamionowym (do 1000V przemienny i 1500V stały) przeznaczonych do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorcy, obejmuje: przewody, kable elektroenergetyczne, aparaty łączeniowe, zabezpieczenia ochronne, sterujące, baterie akumulatorów, UPS, zespoły prądotwórcze, małe elektrownie; Rodzaje instalacji elektrycznych: 1)Podział ze względu na: rodzaj zasilanych odbiorników: oświetleniowe wraz z przenośnymi urządzeniami grzejnymi zbiornikowymi, podgrzewaczami wody o małej objętości i mocy; siłowe instalacje zasilające silniki elektryczne przemysłowe, urządzenia grzejne, kuchnie elektryczne, podgrzewacze wody o dużej mocy. 2)Ze względu na miejsce występowania: a)nieprzemysłowe: szkoły, budynki mieszkalne, biurowce; b)przemysłowe: zakłady górnicze, obiekty przeznaczone do hodowli i hutnicze; 3)Ze względu na czas użytkowania: stałe, prowizoryczne do trzech lat. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii napowietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5 km dalej); przez ograniczniki przepięć; poprawnie wykonane połączenia wyrównawcze, ważny jest układ ochrony przy wejściu do budynku. Lampy sodowe: wysokoprężna - jarznik ceramiczny, pary sodu, pary rtęci i gazu pomocniczego, głównie ksenonu (2MPa), barwa światła żółta, zaletą jest monochromatyczność, skuteczność świetlna 80-140 lm/W, trwałość 1000-4000h, musi mieć układ zapłonowy (tyrystorowy), h. sodu uzupełnia pary sodu, po włączeniu: wyładowanie w ksenonie; sód paruje, lepsze wyładowania w sodzie. Jarznik umieszczony w bańce próżniowej, dobra izolacja cieplna; zapłon 10-15 min; ponowny zapłon od zaraz;. Co to znaczy układ anty stroboskopowy? Układ likwidujący zjawisko stroboskopowe (pulsowanie świateł).Lampa przygasa 2 razy w czasie zmiany kierunku prądu na okres. Jest to męczące dla wzroku, nawet w skutek złudzenia optycznego niebezpieczne (wirujące przedmioty zdają się być nieruchome); w sieciach 3-fazowych korzystamy ze wszystkich faz, w sieciach 1-fazowych-układ opóźniający-kondensator. Olśnienie: przebieg procesu widzenia, przy którym występuje uczucie niewygody, zmniejszenia zdolności rozpoznawania szczegółów w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub czasie; a)ze względu na skutki: przykre, przeszkadzające, oślepiające; b)ze względu na warunki powstałe: bezpośrednio, pośrednio, odbicie. Widzenie fotopowe: widzenie za pomocą czopków przy luminancji kilku nitów. Rodzaje wyłączników instalacyjnych: wyłączniki nadprądowe (wyłączniki niedające załączyć się na zwarcie); wyłączniki silnikowe, (jeżeli do symbolu doda się S250 to będzie z wyzwalaczami termicznymi i elekromagnetycznymi); wyłączniki zwarciowe; wyłączniki ograniczające; wyłączniki różnicowo-prądowe (sam nie może służyć jako zabezpieczenie od przeciążeń, wykrywa przerwę izolacji w cewce pojawi się siła elektromotoryczna i przerywa obwód, zabezpiecza przed porażeniem); wyłączniki schodowe (czas zadziałania od 0,5s do 10min, produkowane w systemie modułowym); wyłączniki zmierzchowe (włącza obwód przy zachodzie, lampy żarowe, fluoroscencyjne). Oznaczenia przewodów: D - drut, L - linka, Lg - linka giętka, A-aluminium, G - guma, Y - polwinit, xs - polietylen usieciowany, t - wtynkowy, d - o zwiększonej grubości izolacji, c - izolacja odporna na działanie podwyższonej temperatury, p - przewód płaski, pp - płaski do przyklejania, n- z linką nośną, u-uzbrojony, o-okrągły, HAKY 3x50 - kabel {K} z żyłami aluminiowymi {A} ekranowanymi {H} o izolacji polwinitowej i powłoce ołowianej {Y}, trzy żyłowy o przekroju 50 mm kwadratowych. OP - przewód oporowy. Wymagania stawiane instalacji elektrycznej: ciągła dostawa energii elektrycznej o dobrych parametrach, dobra i bezpieczna w przetwarzaniu, zapobieganie przed skażeniem, hałasem, większymi stężeniami pola od dopuszczalnych.1)Układ TN-S; 2)Przekrój przewodu do 10mm2; 3)Wyłączniki różnicowoprądowe; 4)Rozmieszczenie instalacji i urządzeń należy wykonać bezkolizyjnie z innymi instalacjami; 5)Głównie ciągi pionowe WNZ należy prowadzić w wielu budynkach poza mieszkaniami; 6)Złącze w miejscu łatwo dostępnym dla dozoru i obsługi; 7)Do uziemienia trzeba wykorzystać wszystkie dostępne uziomy; 8)W domkach liczniki umieszcza się na zewnątrz we wnęce; 9)W wieżowcach wszystkie liczniki musza być na parterze; 10)Dopuszcza się przewody pod tynkiem; 11)Instalacje oświetleniowe przystosowane do załączania wieloobwodowych żyrandoli; 12)W szpitalach i budynkach specjalnych zasilanie samoczynne rezerwowe; 13)W mieszkaniach wyodrębnia się obwód oświetleniowy gniazd ogólnych, gniazd wtykowych do pralki i zmywarki. Czynniki warunkujące jakość energii elektrycznej: wartość skuteczna napięcia; kształt krzywej napięcia; symetria napięć trójfazowych; częstotliwość. Czynności związane z projektowaniem instalacji: 1)Lokalizacja obiektu (akt własności lub dzierżawy); 2)Załatwić warunki przyłączenia mediów (energii elektrycznej, woda, ścieki, gaz, ciepło, telefon, aktualna mapa geodezyjna do celów projektowych); 3)Inwestor, który ma akt własności występuje do zakładu energetycznego o warunki przyłączenia do sieci. Sposoby wykonywania instalacji elektrycznej: instalacje w rurach, pod tynkiem, w rurach stalowych lub termoplastycznych, wtynkowa, w bruzdach, zatopiona w konstrukcjach wylewanych, listwowa, mieszana, podłogowa, przewodami kabelkowymi, przewodami szynowymi, wiązkowa, przewodami samonośnymi, na podporach izolacyjnych). Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej: przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa); przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa); przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim; sieć TN, TT, IT(+stała KSI - stała kontrola izolacji): urządzenia ochronne przetężeniowe, urządzenia ochronne różnicowoprądowe. Rodzaje pacy silników: S1-ciągła (przez 4x stałe czasowe, osiągnięcie równowagi cieplnej); S2-dorywcza; S3-przerywana; S4-duża liczba włączeń i rozruchów; S5-duża liczba łączeń i hamowań; S6-przerywana z przerwami jałowymi; S7-długotrwała stanami jałowymi; S8-długotrwała z czasowymi zmianami obciążenia i prędkości. Klasy ochronności urządzeń: klasa 0-izolacja podstawowa; klasa I-ochrona podstawowa + dodatkowy przewód ochronny; klasa II-podwójna izolacja, brak przewodu ochronnego; klasa III- SELV, PELV (obniżone napięcie wody specjalnie). Dobór przewodów: prąd przemienny (L1,2,3-barwa nieznormalizowana; zaciski- UVW; N przewód neutralny-jasnoniebieski; PE przewód ochronny- zielonożółty); prąd stały (+,- nieznormalizowany kolor; +C; -D; środkowy przewód-jasnoniebieski N; przewód ochronny zielonożółty); układ TNC (L1-brąz, L2-jasny niebieski, L3-czarny). Dobór przekroju przewodów: wymagana ochrona przeciwporażeniowa; wymagana ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego; prąd przetężeniowy; obciążalność długotrwała przewodu. Zabezpieczenia instalacji: zwarciowe i przeciążeniowe. Rodzaje urządzeń zabezpieczających: bezpieczniki klasy g i a: wyłączniki z wyzwalaczami: przeciążeniowymi, zwarciowymi bezzwłocznymi, zwarciowymi o krótkiej zwłoce czasowej; bezpiecznik; stycznik lub sterownik silnikowy z przekaźnikiem przeciążeniowym. Elementy instalacji odgromowej: zwód; przewody odprowadzające (łączące), muszą mieć odpowiednie przekroje; uziom. Zwodami mogą być: metalowe pokrycia dachów, elementy metalowe wystające ponad dach, zbrojenia żelbetowe, pokrycia ścian bocznych, gdy wyładowanie jest z boku. Przewody odprowadzające celowo wykonane są tak, żeby łączyły uziomy ze zwodem, stalowe żelbetowe elementy budynków, stalowe i żelbetowe słupy. Uziomy to naturalne elementy nieizolowane od ziemi, metalowe wodociągi, sztuczne: a)powierzchniowe; b)pionowe. Ochrona przed przepięciami: odgromniki na linii na powietrznej, jeżeli uderzy piorun powstanie fala udarowa, pole elektromagnetyczne, (jeżeli uderzy piorun w zwód to fale udarowe mogą pojawić się nawet 1,5km dalej). Bezpieczniki tropikowe są łącznikami jednorazowego działania, przeznaczonymi do samoczynnego wyłączenia obwodów i odbiorników w przypadkach przepływu prądów o wartościach większych niż prądy znamionowe wkładek bezpiecznikowych, po czasie zależnym od wartości prądu i właściwości wkładki bezpiecznikowej (muszą mieć gniazda bezpiecznikowe modułowe GB321, dwa zakresy: 25 i 63A). Strefy zagrożeń instalacji elektrycznej przy wyładowaniu atmosferycznym: LP2 OA- elementy narażone na bezpośrednie uderzenie pioruna (strefa na zewnątrz budynku); LP2 OB- elementy nienarażone na bezpośrednie uderzenie pioruna, ale niczym nietłumione w budynku i na zewnątrz; LP2 1-elementy ochronne przed bezpośrednim działaniem pola elektromagnetycznego przez ekran z konstrukcji budynku, elementy żelbetonowe; LP2 2-strefa dla czułych urządzeń na pole elektromagnetyczne, wewnątrz celowo wykonanego ekranu; 1)nie tworzyć pętli; 2)łączyć elementy poprzeczne, wyrównawcze połączenia; 3)do strefy wprowadzić wszystkie elementy układu zasilającego rurociągi; 4)ekrany powinny być przyłączone do głównej szyny uziemienia; 5)połączenia wyrównawcze muszą być jak najkrótsze. Luminancja: jarzenie, świecenie zimne, emisja światła zachodząca nie na wskutek termicznego wzbudzenia atomów, lecz pod wpływem energii: świetlnej - fotoluminescencja; strumienia elektronów - elektroluminescencja; pola elektrycznego - elektroluminescencja - świecenie ciał powstałych kosztem energii pola elektrycznego, np. świecenie gazów i rozrzedzonych pod wpływem WN, świecenie luminoforów. Oznaczenia kabli elektroenergetycznych: K- kabel z żyłami w izolacji papierowej przesyconej i powłoce ołowianej, X- polietylen termoplastyczny, Ft, Fp, Fo - kabel opancerzony taśmami {stalowymi, płaskimi drutami stalowymi, okrągłymi drutami stalowymi} H- kabel z żyłami ekranowanymi, n- {po K}- syciwo nieściekające, S- {po K} kabel sygnalizacyjny, N- bezhalogenowy o zwiększonej odporności na rozprzestrzenianie płomienia, A-{na końcu} zewnętrzna osłona. Przewody i kable elektroenergetyczne różnica: przewody służą do przewodzenia prądu elektrycznego w liniach elektroenergetycznych, instalacjach elektrycznych i telefonicznych stanowiąc połączenie odpowiednich źródeł zasilania z odbiornikami, urządzeniami pomiarowymi czy sygnalizacyjnymi. Kable to elementy składające się z jednej lub więcej żył izolowanych zaopatrzonych w szczelną powłokę zewnętrzną chroniącą przed wilgocią i innymi wpływami środowiska, układane w ziemi, kanałach, na zewnątrz, i wewnątrz pomieszczeń. Pojęcia: 1)Kabel elektromagnetyczny: jest to przewód zabezpieczony przed wilgocią (powłoka ołowiana) i uszkodzeniami mechanicznymi (taśma stalowa); 2)Obciążalność prądowa długotrwała przewodu: wartość prądu, która przepłynie przez przewód w czasie dążącym do nieskończoności, nie powodując przekroczenia jego granicznej temperatury dopuszczalnej; 3)Złącze instalacyjne: urządzenie, w którym następuje połączenie sieci rozdzielczej dostawczej z instalacją odbiorczą; 4)Wahanie napięcia: to krótkotrwałe zmiany napięcia zachodzące ze znaczną szybkością około (0,01 do0,02)UN/s; charakteryzuje się częstością występowania, czasem trwania wahania, wartością amplitudy wahania (różnica między największą a najmniejszą wartością napięcia w czasie wahania).