Systemy transportowe stosowane w górnictwie podziemnym.
System transportowy w kopalniach rud miedzi
transport oddziałowy
ładowarka łyżkowa
wóz odstawczy
krata wysypowa
przenośniki taśmowe
zbiorniki oddziałowe
transport główny
taśmowy
szynowy
zbiornik przyszybowy
skipy
W kopalniach węgla
przenośnik zgrzebłowy ścianowy
przenośnik zgrzebłowy podścianowy
przenośnik taśmowy zbiorczy oddziałowy
Systemy transportowe stosowane w górnictwie odkrywkowym surowców zwięzłych.
Do urabiania skał zwięzłych zazwyczaj stosuje się materiały wybuchowe, a odstrzelony urobek ładuje się na środki transportowe koparkami lub ładowarkami. Gdy w podsystemie urabiająco-ładującym pracują maszyny o pracy cyklicznej, do niedawna najpowszechniej stosowanym środkiem transportu były samochody.
Jeżeli wyrobisko jest głębokie i wydajność duża, bardziej opłacalny staje się transport ciągły. Coraz szerzej stosowane są systemy mieszane, w których do urabiania lub ładowania stosuje się maszyny pracujące w sposób cykliczny, a do transportu przenośniki pracujące w sposób ciągły.
Jeżeli nadkład nie zawiera zbyt wielkich brył, nadkład jest zrzucany bezpośrednio do przejezdnego lub przenośnego zbiornika wysypowego, z którego dalej podawany jest na przenośniki taśmowe. Gdy w urobku występują bryły nadwymiarowe w ograniczonej ilości, wówczas koparka podaje nadkład do zbiornika wysypowego przez kratę lub inne urządzenie wstępnej klasyfikacji. Wychwycone bryły mogą być rozbite wprost na kracie. Jeżeli urobek zawiera dużą ilość brył, nadkład jest podawany do kruszarki samojezdnej lub przestawnej i dalej na przenośniki. We wszystkich omówionych przypadkach do zwałowania nadkładu stosuje się zwałowarki pracujące również w sposób ciągły.
3 Systemy transportowe stosowane w górnictwie odkrywkowym kopalin luźnych.
Typowe systemy transportowe, stosowane do transportu kopaliny urabianej mechanicznie, znajdują zastosowanie do transportu piasku, żwir, węgla, rud zalegających w skałach o małej wytrzymałości itp. Ponadto stosuje się je do transportu nadkładu, który stanowią zazwyczaj skały czwartorzędowe o małej zwięzłości, dobrze nadające się do urabiania koparkami wielonaczyniowymi lub łyżkowymi.
Przy płytkim, poziomym i równomiernym zaleganiu kopaliny użytecznej nadkład można przerzucić na zwałowisko wewnętrzne najkrótszą drogą-nad wyrobiskiem. Gdy możliwe jest zastosowanie do tego mostu przerzutowego, stanowi on jedyny element systemu, gdyż most służy również do zwałowania nadkładu. Nadkład jest urabiany koparką wielonaczyniową.
Innym rozwiązaniem tego problemu jest bezpośrednie przekazanie nadkładu nad wyrobiskiem z koparki na zwałowarkę. Urobek jest transportowany wówczas przenośnikami zabudowanymi na obu maszynach nad wyrobiskiem. Elastyczność tego systemu można zwiększyć, wprowadzając między koparkę i zwałowarkę pomocniczy przenośnik samojezdny. Może on przejeżdżać na własnym podwoziu, niezależnie od koparki i zwałowarki, lub może być jednostronnie wsparty na podwoziu zwałowarki.
Większa elastycznością charakteryzuje się system transportowy złożony z kilku szeregowo współpracujących, samojezdnych przenośników taśmowych, ustawionych w wyrobisku miedzy koparką i zwałowarką. Nadkład jest przenoszony na zwałowisko krótką drogą, a system transportowy zapewnia dość dużą niezależność pracy koparki i zwałowarki. Przenośniki samojezdne zastosowane w tym układzie są stosunkowo krótkie. W efekcie zwiększa liczba przesypów, co jest niekorzystne zarówno ze względu na trwałość elementów przenośników, jak i niezawodność systemu. Buduje się wiec duże przenośniki samojezdne z wysięgnikami o bardzo dużej rozpiętości.
System transportowy składający się z jednego taśmociągu nazywa się monoblokowy.
Wady i zalety transportu szynowego.
Zaletą tego środka transportu jest niezawodność oraz możliwość stworzenia pewnej retencji w okresie przerw w pracy transportu pionowego, wadą zaś natomiast cykliczność odstawy i ograniczone możliwości pokonywania wzniosów.
duża niezawodność małe opory ruchu
mała wrażliwość na wielkość i kształt transp.brył
małe kruszenia urobku
nieograniczony zasięg, przy niskich kosztach inw
wady
małe dopuszczalne nachylenie toru
duże koszty rem i utrzym torów
duże promienie łuków i krzywizn
duża wypadkowość
4 Wady i zalety transportu oponowego.
łatwość manewrowania, duża zwrotność
duża zwrotność na wzniesieniach
duża prędkość jazdy
duże przyspieszenia
możliwość załadunku i wyładunku w każdym miejscu
elastyczność w zmianie trasy
awarie wyłączają tylko jedną jednostkę
możliwość załadunku dużych brył skalnych
szybkość udostępniania nowych poziomów
wady
duże koszty zakupu i eksploatacji
krótki okres pracy sam
duża częstość rem i znaczny stopień skomplikowania
szybkie zużycie ogumienia (20% kosztów)
zużycie paliwa
wydzielanie szkodliwych gazów i pyłów
Wady i zalety przenośników zgrzebłowych.
Zalety:
możliwość stosowania przy dużych nachyleniach
prosta konstrukcja
łatwość przesuwania w całości w przodkach ścianowych
łatwość skracania i wydłużania
duża wydajność
wady:
ciężka konstrukcja
duże opory tarcia łańcuchów i urobku o rynny
łatwość zanieczyszczania się mat.wilgotnymi
wysokie koszty inwestycyjne
Budowa przenośnika zgrzebłowego.
Zasada działania: polega na tym, że urobek za pomocą jednego lub dwóch łańcuchów bez końca zaopatrzonych w poprzeczne zgrzebła, przesuwany jest po dnie nieruchomej rynny, zwykle górnej. Powrotne części łańcuchów podtrzymywane są rynną dolną. Na końcach przenośnika są zabudowane koła gwiazdowe. Jedno koło napędowe jest połączone za pomocą przekładni sprzęgła i sprzęgła z silnikiem. Drugie koło zwrotne połączone jest urządzeniem naprężającym łańcuch tzw.naprężnikiem. Łańcuchy przesuwają zgrzebłami w stronę wysypu urobek naładowany na przenośnik, przesypuje się on przy kole gwiazdowym na inny środek transportu.
Zasadnicze elementy:
łańcuch ze zgrzebłami
przęsła złożone z rynien
złącza
zwrotna
napęd
Budowa ogniw rozłącznych i ich zastosowanie.
Łańcuch składa się z krótkich odcinków łączonych specjalnie rozbieralnym ogniwem, które jednocześnie łączy zgrzebło z łańcuchem. Ogniwa te mogą służyć również do szybkiego łączenia zerwanego łańcucha.
Klasyfikacja przenośników taśmowych stosowanych w górnictwie.
z taśmą elastyczną,
z cięgnem pędnym,
dwutaśmowe,
taśmowo rurowe
Z uwagi na kształt cięgna nośnego rozróżnia się przenośniki z taśmą
płaską,
korytkową,
nieckową
W zależności od sposobu przemieszczania się urobku rozróżnia się przenośniki
z górnym cięgnem nośnym,
z dolnym cięgnem nośnym
z górnym i dolnym cięgnem nośnym
Pod względem typu urządzeń i sposobów napinania taśmy przenośniki taśmowe dzielą się na przenośniki
z bębnem napinającym przemieszczanym okresowo
z napinaniem ciężarowym
z napinaniem automatycznym
Ze względu na napęd przenośniki taśmowe dzielą się na
jednobębnowe
wielobębnowe
Z pkt widzenia konstrukcji i przeznaczenia w układzie transportowym kopalń odkrywkowych przenośniki można podzielić na
stałe
przesuwne
przejezdne
obrotowe
z wzdłużnie przejezdnymi stacjami czołowymi
mosty skarpowe
budowa przenośnika taśmowego.
stacja czołowa
stacja zwrotna
trasa
taśma
kosz zasypowy
stół załadowczy
mechanizm napędowy
mechanizm napinania
bębny
9 Opory ruchu-metody obliczeń.
Wyznaczamy metodą podstawową i metodą oporów jednostkowych.
Wszystkie siły przyłożone do przenośnika, w pkt kontaktu taśmy z przenośnikiem, skierowane przeciwnie do kierunku ruchu
opory główne ( w miejscach styku taśmy z krążnikami)
opory obr.krążników
opory toczenia taśmy
opory przeginania taśmy
opory falowania taśmy
opory ślizgania taśmy
opory skupione ( stacji zwrotnej, w miejscu podawania urobku na stacji głównej).
opory przeginania taśmy na bębnach
opory tarcia w łożyskach bębnów
opory na urządzeniach czyszczących
opory w miejscu podawania urobku: opory podawania urobku, opory tarcia o ograniczenia boczne na nadawie.
Opory podnoszenia urobku i na odcinkach pochyłych
Metody obliczeniowe i ich zastosowanie
podstawowa (dla przenośników krótkich: z uwzględnieniem oporów podstawowych w pkt.podawania urobku)
Dla przenośników śred.dł.100-1500m.
- oporów jednostkowych dla przenośników długich>1500m
Dobór mocy przenośników taśmowych.
Sprzężenie cierne.
Przekazanie napędu z bębna na taśmę
Rozkład sił w taśmie.
odział taśm i własności.
gumowe
z rdzeniem tkaninowym (bawełnianym z wł.szt)
z rdzeniem stalowym (z linek stalowych, z blachy stalowej)
z innych materiałów
Taśma musi posiadać:
dostateczną wytrzymałość poprzeczną i wzdłużną
dostateczną elastyczność wzdłużną i poprzeczną
odporność na ścieranie
trwałość (żywotność)
Sposoby odwracania taśmy.
Gdy ze względu na rodzaj urobku urządzenia czyszczące są mało skuteczne i ilość ścierów spadających pod krążniki dolne jest duża, wówczas odwraca się taśmę dolną. Znane są metody odwracania
bezpośrednio o π rad (180°) między dwoma poziomymi krążnikami
z podparciem taśmy w środku za pomocą krążników pionowych
z podparciem taśmy od wewnątrz za pomocą specjalnych zestawów krążnikowych
We wszystkich trzech przypadkach zaleca się odwracanie taśmy w tę samą stronę na stacji czołowej i na stacji zwrotnej. Obrzeże taśmy wykonuje wówczas pełny obrót. Dzięki temu raz jedna, a raz druga krawędź znajduje się u dołu, w wyniku czego taśma wyciąga się równomiernie. Urządzenia do odwracania taśmy należy umieszczać zawsze za urządzeniem napinającym.
Rodzaje zestawów krążnikowych i ich charakterystyka.
Zestawy krążnikowe. Ze względu na liczbę krążników rozróżnia się zestawy.
jednokrążnikowe
wielokrążnikowe
Ze względu na funkcję rozróżnia się zestawy:
krążnikowe nośne, podtrzymujące taśmę w ciągu górnym
nadawowe ze specjalnymi krążnikami amortyzującymi uderzenia urobku spadającego na taśmę
dolne podtrzymujące taśmę w ciągu dolnym
Odrębną grupę stanowią zestawy krążnikowe naprowadzające taśmę. Ze względu na sposób podparcia krążników w zestawie rozróżnia się:
zestawy krążnikowe sztywne, w których krążniki są wsparte na konstrukcji, zwanej kozłem
zestawy krążnikowe elastyczne, w których krążniki podparte są elastycznie; w tej grupie rozróżnia się zestawy z krążnikami o osiach sztywnych, połączonych ze sobą przegubowo, oraz zestawy krążnikowe z osią elastyczną, która może być obrotowa lub nieobrotowa.
W sztywnym zest.kr.nośnym krążniki są wsparte na koźle wykonanym z giętych rur lub profili walcowanych. W zestawach wielokrążnikowych stosuje się zazwyczaj wszystkie krążniki jednakowej długości. Zastosowanie krążników różnej długości pozwala na zwiększenie wydajności przenośnika, jest jednak niedogodne w eksploatacji i remontach.
15 Rodzaje krążników i ich charakterystyka.
W przenośnikach taśmowych taśma jest podtrzymywana zazwyczaj przez zestawy krążnikowe, które nadają jej odpowiedni kształt, np.niecki, i formują profil podłużny. Wyjątek stanowią niektóre konstrukcje specjalne w których taśma spoczywa na cięgnach pędnych (przenośnik Cable Belt), na poduszce powietrznej itp.
Krążniki są elementem występującym w przenośnikach masowo. Wymaga się aby krążnik pracował bez żadnej konserwacji ani dosmarowywania przez cały czas eksploatacji. Są to wymagania wysokie, ale spełniane już dość dobrze przez nowoczesne konstrukcje, które pracują bez żadnej konserwacji przez okres 3 do 5 lat. W przenośnikach pracujących w górnictwie stosuje się wyłącznie łożyskowanie krążników na łożyskach tocznych. Łożysko kulkowe jest skutecznie osłonięte przez uszczelnienie labiryntowe, wykonane z tw.synt. zaletą tego uszczelnienia jest wysoka dokładność wykonania i gładkość powierzchni przy niskich kosztach produkcji. W krążnikach nadawowych na płaszcz stalowy nasadza się specjalne pierścienie gumowe o twardości 80°Shora, przejmujące w pierwszej kolejności energię uderzenia. Stosuje się także pierścienie wykonane z dwóch gatunków gumy. Krążniki dolne stykają się z zanieczyszczoną stroną taśmy (jeżeli taśma nie została odwrócona w ciągu dolnym).
Ażeby uniknąć oblepienia się płaszcza nosiwem, które przywarło do taśmy, na płaszcz krążników dolnych również nakłada się krążniki gumowe, rozstawione jednak w większych odstępach. W części zewnętrznej krążnika krążki zagęszcza się, ażeby ograniczyć wycieranie ich przez krawędź taśmy wędrującej w poprzek krążnika.
Rodzaje urządzeń napinających.
kompensujące wydłużenia trwałe taśmy
bęben napinający w zasadzie nie zmienia swego położenia w czasie pracy przenośnika i tylko co pewien czas jest przesuwany, aby wywołać odpowiednie napięcie wstępne w taśmie i skompensować skutki wydłużeń trwałych
kompensujące wydłużenia trwałe i sprężyste
16 Omówić urządzenia czyszczące taśmę.
Skrobak czołowy stały: ma za zadanie zgrubne czyszczenie taśmy. Elementem czyszczącym jest wkładka gumowa uchwycona w odpowiednio sztywnej ramie. Naciski między wkładką a taśmą nie powinny przekraczać 0,1Mpa.
Skrobaki wychylne dociskane za pomocą śrub. W skrobakach listwowych wychylnych listwę osadza się między wychylnymi ramionami dociskającymi ją do taśmy za pomocą sprężyn lub obciążników. Wkładki gumowe są osadzone w skrobakach przesuwnie i podzielone na odcinki. Umożliwia to przesuwanie ich w miarę zużywania się i równoczesne wyrównywania nierównomiernego zużycia.
Zwiększenie skuteczności czyszczenia skrobaków uzyskuje się przez zastosowanie dwóch listew czyszczących.
Obie listwy należy rozstawić w takiej odległości od siebie, aby przestrzeń między nimi nie została zalepiona przez ściery, co powoduje niszczenie okładki taśmy.
W skrobakach dwulistwowych pierwsza listwa zużywa się szybciej ponieważ przejmuje na siebie główną pracę czyszczenia, jak i z tego powodu, że nacisk wywierany na nią jest większy. Aby temu zapobiec, listwa druga powinna być umieszczona na krótszym ramieniu.
Bardziej skuteczne czyszczenie i większą sztywność wkładek w skrobakach segmentowych uzyskuje się także przy ich skośnym ustawieniu do osi głównej taśmy. Pod działaniem tak ustawionych wkładek przyklejony urobek jest przesuwany na bok i obracany co ułatwia usunięcie go.
Do czyszczenia taśmy z nosiwa suchego o małej przyczepności stosuje się szczotki obrotowe. Szczotka wykonana z poliamidu i osadzona śrubowo na bębnie urządzenia czyszczącego jest napędzana w kierunku przeciwnym do ruchu taśmy
Do wykruszenia urobku przylepionego do taśmy stosuje się także dolne krążniki tarczowe. Umieszcza się je zwykle za urządzeniami czyszczącymi taśmę przy bębnie zrzutowym. Wykruszony urobek usuwa się następnie urządzeniem stosowanym do czyszczenie dokładnego.
Przed bębnem zwrotnym należy zawsze ustawić zgarniak pługowy dwustronny, lub w przypadku trudności dojścia do jednej ze stron przenośnika-zgarniak jednostronny
Czyszczenie bębnów i okładki bieżnej.
Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie samoczyszczącej się okładziny bębna z której nalepione cząstki wykruszają się wskutek elastycznych odkształceń wywołanych naciskiem taśmy i zanikających po wyjściu płaszcza na łuk nieopasany. Do czyszczenia stalowego bębna stosuje się kilka różnych rozwiązań, z których żadne nie jest w pełni zadowalające. Najprostszym i najczęściej stosowanym urządzeniem jest skrobak listwowy stały z listwą stalową, często zabudowany w ten sposób, że możliwa jest regulacja kąta natarcia. Skrobak ten jest stosowany do czyszczenia bębnów stykających się z zanieczyszczoną stroną taśmy wymagających czyszczenia ciągłego.
Do czyszczenia bębnów nie stykających się z zanieczyszczoną stroną taśmy można zastosować urządzenia czyszczące uruchamiane co pewien czas. Zaletą tych urządzeń jest to, że elementy czyszczące stykają się z płaszczem bębna tylko w czasie czyszczenia, dzięki czemu trwałość jest zupełnie zadowalająca. Zasadniczą wadą tych urządzeń jest konieczność uruchamiania urządzenia, co zależy w dużym stopniu od sumienności obsługi. Do tej grupy urządzeń zalicza się również skrobak grzebieniowy.
Do czyszczenia płaszcza bębna wykorzystuje się również urządzenia czyszczące obrotowe: napędzanego krążnika z płaszczem wykonanym ze zwiniętego śrubowo pręta. Płaszcz krążnika znajduje się w odległości ok. 1mm od płaszcza bębna. Krążnik obraca się z dużą prędkością, napędzany jest własnym silnikiem lub przez bęben czyszczony za pomocą krążnika.
Rola i budowa odbojnic.
Gdy oś przenośnika odbierającego jest skierowana odmiennie od osi przenośnika podającego, wówczas konieczne jest odpowiednie skierowanie nosiwa. Zadanie to spełnia odbojnica. W przenośnikach dużej wydajności należy zastosować odbojnice także wtedy, gdy przenośniki są ustawione w jednej osi, w celu wytrącenia energii spadającego z dużej wysokości i z dużą prędkością urobku. Odbojnicę przenośnika opiera się zwykle na ramie przenośnika trójpunktowo, umożliwiając zmianę odległości od osi bębna zrzutowego, zmianę położenia w stosunku do osi przenośnika i zmianę nachylenia. Ponadto należy przewidzieć możliwość całkowitego usunięcia odbojnicy ze strugi urobku. W przenośnikach nadkładowych jako wykładzinę stosuje się kratę, w którą nabija się nadkład, tworząc powierzchnię poślizgu.
Aby nie dopuścić do rozsypywania się urobku, węzeł przesypowy należy chronić z boków osłonami blaszanymi, najlepiej w kształcie leja wchodzącego do wnętrza kosza zasypowego przenośnika odbierającego.
18 Zsuwnie i kosze zasypowe.
Przy podawaniu urobku na taśmę wskazane jest, ażeby ziarna nosiwa padały na nią z możliwie najmniejszej wysokości oraz żeby kierunek wypadkowego wektora ich prędkości był skierowany zgodnie z kierunkiem biegu taśmy i miał wartość możliwie bliską jej prędkości. Spełnienie tych warunków jest możliwe jedynie przy zastosowaniu zsuwni.
Zsuwnię zabudowuje się w taki sposób, ażeby można nią również odprowadzić ściery na następny przenośnik. Pociąga to za sobą zwiększenie wysokości, z jakiej urobek spada na zsuwnię, przeto ze względu na trwałość zsuwni może być konieczne zabudowanie odrębnej zsuwni do odbierania scierów spadających z urządzeń czyszczących. Rozwiązanie ze wspólną zsuwnia można stosować do transportu nosiwa nie zawierającego dużych brył, przenoszonego z małą prędkością. W pozostałych przypadkach lepsze jest rozwiązanie umożliwiające takie ustawienie i ukształtowanie zsuwni, żeby urobek spadał na nią pod możliwie małym kątem. Powierzchnia dna zsuwni jest najczęściej płaska. Niemniej ze względu na kształtowanie się strugi urobku na przenośniku odbierającym, wskazane jest stosowanie dna o kształcie wycinka walca lub stożka. Jeżeli średnica ziarn urobku jest zmienna, to wskazane jest, aby w końcowej części zsuwni zabudować ruszt. Przelatujące przez ruszt drobne ziarna tworzą na taśmie ochronną poduszkę, na którą spadają ziarna o większej średnicy. W celu wytracenia prędkości ziarn konieczne jest zastosowanie dodatkowych środków wychamowujących urobek. Zadanie to spełniają kurtyny ze zużytej taśmy lub łańcuchów swobodnie zawieszonych nad zsuwnią.
Obudowa miejsca, w którym urobek spada na taśmę przenośnika, ma zapobiegać rozsypywaniu się urobku i jego wypadaniu poza taśmę oraz wpływać na ułożenie nosiwa w równą strugę, uformowaną symetrycznie względem osi głównej taśmy. Zadanie to spełnia kosz zasypowy, zbudowany z wysokich ścian osłaniających taśmę w miejscu zrzucania urobku na przenośnik oraz z niższych ograniczeń bocznych formujących strugę urobku na odcinku, na którym prędkość urobku jest jeszcze mniejsza od prędkości taśmy. Długość kosza i ograniczeń bocznych zależy więc od prędkości taśmy i współczynnika tarcia między taśmą a urobkiem, ponieważ uspokojenie się nosiwa na taśmie następuje dopiero po wyrównaniu ich prędkości.
Jeżeli nosiwo jest podawane na stacji zwrotnej, to kosz zamykany jest od tyłu ścianą zapobiegającą rozsypywaniu urobku w stronę bębna zwrotnego. Gdy natomiast podawany jest na trasie, wówczas stosowanie ściany tylnej jest niemożliwe ze względu na konieczność zachowania swobodnego przekroju nad taśmą w celu przepuszczenia urobku podanego we wcześniejszym pkt załadowczym. Odległość między ściankami kosza zasypowego w dolnej części powinna być dostatecznie mała, ażeby w przypadku zbiegania taśmy na boki (w granicach dopuszczalnych przemieszczeń) nie powstawała między nią a osłoną szczelina, przez którą urobek mógłby spadać pod taśmę. Równocześnie nie można dopuścić do powstawania nadmiernych spiętrzeń urobku w koszu zasypowym.
18 Rodzaje złącz-wady i zalety.
taśma zamknięta w czasie produkcji: krótkie przenośniki z napinaniem bębnem zwrotnym
zalety: pełna wytrzymałość, gwarantowana równoległość, idealna gładkość powierzchni
wady: trudność produkcji, tylko małe długości, konieczność wykonania przenośnika o konstrukcji umożliwiającej założenie zamkniętej taśmy
mechaniczne: taśmy o małej i średniej wytrzymałości, szerokości do 1600mm, przede wszystkim w przenośnikach często przestawianych i wydłużanych
zalety: łatwość zamknięcia taśmy, krótki czas wykonywania połączeń, niski koszt
wady: niewielka trwałość, zmniejszenie wytrzymałości, niemożność stosowania niektórych typów urządzeń czyszczących
klejenie na zimno: wszystkie taśmy gumowe z rdzeniem tekstylnym
zalety: wytrzymałość lepsza od połączenia mechanicznego, niewielkie odkształcenie taśmy, poręczność sprzętu, łatwość wykonania w trudnych warunkach lokalizacji
wady: długo okres sezonowania przed uzyskaniem pełnej wytrzymałości (72h), zmniejszenie wytrzymałości taśmy
wulkanizacja na gorąco: wszystkie taśmy
zalety: najbardziej wytrzymałe złącza, brak deformacji taśmy, duża trwałość
wady: długotrwałość wykonania, konieczność posługiwania się ciężkim nieporęcznym sprzętem
Rodzaje przenośników do transportu pionowego.
Kąt nachylenia można zwiększyć przez zastosowanie różnych środków technicznych.
przenośniki z taśmą skrzynkową ( taśma z rdzeniem tkaninowym lub linkami stalowymi jest podparta płasko i wyposażona w progi o kształcie i rozstawie dostosowanym do transportowanego urobku oraz kąta nachylenia przenośnika. Po obu stronach progi są osłonięte listwami falistymi
przenośniki z taśmą przykrywającą nosiwo
z taśmą gładką
z taśma z progami
z taśmą skrzynkową
Budowa i zastosowania przenośników rurowych.
Taśma zwijana w rurę w ten sposób, że brzegi taśmy zachodzą na siebie, a kształt przekroju poprzecznego ustalają zestawy wielokrążnikowe. Cechą charakterystyczną omawianego typu przenośnika rurowego jest to, że w zasadzie nie różni się od przenośnika konwencjonalnego, jedynie na trasie taśma jest podparta zestawami krążnikowymi w ten sposób, że jej obrzeża zachodzą na siebie tworząc rurę, wewnątrz której leży nosiwo. Nosiwo jest podawane na taśmę na odcinku przejściowym za bębnem zwrotnym, na którym jest podtrzymywana przez zestawy krążnikowe otwarte. Dalej taśma jest prowadzona przez sześciokrążnikowe zestawy sztywne. Taśma zwijana jest w rurę w cięgnie górnym i dolnym. Jeżeli urobek jest transportowany jedynie w cięgnie górnym, a jest to przypadek najczęstszy, to nie ma przeszkód, ażeby dolne cięgno prowadzić płasko lub nieckowo.
Taśma przenośnikowa musi być tak zbudowana ażeby umożliwić zwinięcie jej w rurę nie przekraczając dopuszczalnych naprężeń w rdzeniu
19 Budowa lin.
Lina składa się z pewnej ilości drutów zwiniętych śrubowo dookoła jednej osi geometrycznej, taka lina stanowi linę jednozwitą. Kilka tak zwiniętych elementów zwanych wtedy skrętkami zwiniętych powtórnie dookoła wspólnej osi tworzy linę dwuzwitą albo skrętkową. Następne zwijanie, daje linę trójzwitą. Dalszego zwijania już się nie stosuje. Druty lin mogą być okrągłe lub fazowane. Fazowanych lin używa się do lin zamkniętych. Liny płaskie formuje się ze skrętek okrągłych, ułożonych prostolinijnie i równolegle do siebie w przekroju prostokątnym. W tym jednym przypadku skrętki są związane ze sobą szwem z drutu ze względu na brak trzymania się splotu
Lina stalowa składa się z drutów stalowych skręconych śrubowo. Pewna liczba drutów tworzy żyłę. Lina może składać się z jednej lub kilku żył. Lina dwuzwita składa się z kilku lin jednozwitych skręconych dookoła wspólnej osi. W celu ochrony drutów przed przecieraniem się przestrzeń między żyłami wypełnia się wkładką zwaną duszą. Lina trójzwita jest złożona z kilku lin dwuzwitych skręconych około duszy. Lina w której żyły zwite są w tym samym kierunku co druty w żyłach nazywane są liną współzwitą.
Lina, w której żyły zwite są w przeciwnym kierunku niż druty w żyłach nazywa się przeciwzwitą.
Charakterystyka lin współ-i przeciwzwitych.
Liny współzwite
bardziej elastyczne
mniejsze opory tarcia (dłuższa trwałość)
mniejsza średnica
tendencje do robienia pętli w odciążeniu
duże uszkodzenia
liny przeciwzwite
sztywniejsza
mniejsza trwałość
lepsza w odciążeniu
Rodzaje zgarniarek, budowa i zastosowania.
Łączą funkcje urabiania i transportu
Kołowe
Linowe
lina robocza, lina zwrotna, zgarniak, napędy
prosta budowa
duża niezawodność
szerokie możliwości zastosowania
praca cykliczna
małe wydajności
zanieczyszczenie i urabianie urobku
duże zużycie lin
Układy:
dwulinowe
trójlinowe
Kolejki linowe, rodzaje, zastosowanie, charakterystyka.
Typy:
jednolinowa
dwulinowa
elementy:
lina, napinanie i napęd, podpory, wózki transportowe
zalety:
bezkolizyjność transportu
łatwość utrzymania sprawności trasy i dopr.energii
niskie koszty ekspl.i inwestycyjne
wady
konieczność prostoliniowego prowadzenia trasy
ograniczona wydajność (250-500t/h)
Wozy odstawcze-podział ze względu na konstrukcje.
ze względu na sposób rozładunku:
wywrotne: przez przechylanie skrzyni za pomocą teleskopowego urządzenia hydraulicznego
szufladowe: urobek wypycha się układem hydraulicznym
jednoczłonowe
przegubowe
samozaładowcze
samozaładowcze, odstawcze (z wyładunkiem teleskopowym, z wyładunkiem wychylnym)
Schemat pracy wozu odstawczego CB-4.
O wyładunku teleskopowym:
Skrzynia składa się ze stałęj części wspartej na ramie o połowie krótszej przesuwnej, wspartej na rolkach szuflady i przesuwnej przedniej ścianki szuflady oraz wychylnej klapy tylnej przymocowanej do skrzyni nieruchomej. W czasie wyładunku otwierana jest klapa następnie wysuwana szuflada, a na końcu ścianka przednia.
Schemat pracy wozu odstawczego samozaładowczego.
Załadunek skrzyni wozu odbywa się za pomocą łyżki, która zamocowana jest z tyłu za skrzynią. Zagłębianie łyżki w zwał urobku dokonywane jest mech.jazdy, a obrót i podnoszenie siłownikami hydraulicznymi. W czasie napełniania koła tylne wozu są napędzane specjalnym silnikiem hydr. Rozładunek urobku odbywa się przez przechylenie skrzyni do tyłu, przez otwór w dnie lub szufladowo.
25 Budowa koła jezdnego.
Dętkowe
felga
fartuch ochronny
dętka
opona
pierścień koła dociskowy
pierścień zabezpieczający
Bezdętkowe
felga
opona bezdętkowa
zawór
pierścień dociskowy
pierścień zabezpieczający
Budowa opony.
Elementem nośnym jest rdzeń zwany w oponie osnową ułożony z warstw kordu z nitkami krzyżującymi lub jednej warstwy nitek ułożonych równolegle promieniowo. Warstwa gumy nałożona pod pierwszą wewnętrzną warstwę osnowy uszczelnia wnętrze opony. Od zewnątrz opona osłonięta, szczelną powłoką gumową zwaną bieżnikiem pokrywającą całą powierzchnię opony. Ze względu na rodzaj konstrukcji rdzenia opony dzielimy na diagonalne-w których osnowa składa się z warstw kordu w których nici krzyżują się ze sobą; oraz promieniowe w których nici kordu leżą w płaszczyźnie promieniowej lub nachylonej
Opony bezosnowowe
Rodzaje ogumienia i sposoby oznaczania: ze względu na typy rzeźby bieżnika
drogowe D
terenowe T
uniwersalne U
specjalne S
czoło bieżnika
podkład (guma lub tkanina podkładowa)
osnowa: szkielet opony wyk z tkaniny kordowej
stopka
wczep
wypełniacz
owijka
izolacja drutu
drutówka
pasek ochronny
Sposoby czyszczenia gazów spalinowych.
Katalizatory chemiczne
Dopalacze
Zbiorniki wodne
28 Budowa toru kolei kopalnianej.
szyny
podkłady +elementy mocujące(zety, wkręty, łubki śruby łubkowe, śruby stopowe)
nasyp (podsypka)
- podtorze (spąg wyrobiska, nasyp, wykopy, mosty)
- nawierzchnia (szyny wraz ze złączkami, podkłady, podsypka)
Elementy kolei kopalnianej.
a) urządzenia stałe
tor kolejowy
stacje (osobowe, załadowcze, rozładowcze, materiałowe)
dworce
zajezdnie
mijanki
b) tabor kolejowy
c) tabor trakcyjny
d) spec.poj techniczne
e) mech urządzenia towarzyszące: kolejki łańcuchowe, hamulce,
Rodzaje wozów kopalnianych.
Urobkowe (małe (do 1,5m3, średnie ( 1,5-3m3, duże pow 3m3)
osobowe
specjalne(drzewiarki, sanitarne, cysterny itp.)
Zasada pracy wozu samowyładowczego.
Podział lokomotyw, oznaczenia.
elektryczne
spalinowe
pneumatyczne
zabezpieczenia przeciwwybuchowe
GE: w wyk górniczym, normalnym przystosowane do pracy w pom.ze stopniem zagrożenia „A”
BW: wyk.wzmocnione st.zagr „A” i st nieb „B”
BM: wyk.ognioszczelne st.zagr „A” i st.nieb „B” i „C”
wg przeznaczenia:
transportu głównego
transportu pomocniczego
wg zasilania:
zależne (przewodowe, przewodowo-kablowe)
niezależne (akumulatorowe, pneumatyczne, spalinowe)
wg stopnia bezpieczeństwa wobec wybuchu
GE: w wyk górniczym, normalnym przystosowane do pracy w pom.ze stopniem zagrożenia „A”
BW: wyk.wzmocnione st.zagr „A” i st nieb „B”
BM: wyk.ognioszczelne st.zagr „A” i st.nieb „B” i „C”
Charakterystyka lokomotyw elektrycznych.
pow.5Mg-2 układy hamowania o niezależnych napędach
Lep 7,10
Duże siły poc
Możliwość pokonywania wzniesień
Większe prędkości
Mogą pracować w układach (2, 3, 4)
Najwyższa sprawność< współ.gotechn
Wady
iskrzenie
szkodliwość prądów błądzących
brak możliwości transp.w przypadku uszk.sieci
Charakterystyka lokomotyw akumulatorowych.
Lea 5
prosta niezawodna konstrukcja
wady
szybkie wyczerp się baterii
niekorzystne dłuższe trasy
brak bezpiecznej met. Rozł.akumulatorów
niebezpieczeństwo zaiskrzenia
Charakterystyka lokomotyw pneumatycznych.
LDP
butle (akumulatory powietrzne) do 25m3
silniki pneum 20-70 kMciś.do400N/cm2
zawory (red.ciśnień)
wady
mała wydajność i mały zasięg
niska sprawność ogólna
duże zużycie powietrza sprężonego
wysokie koszty inwestycyjne
zalety
całkowicie bezpieczna dla środowiska
Charakterystyka lokomotyw spalinowych.
LDS
duża swoboda ruchowa
możliwość przeciążenia
duża moc i prędkość
niższe koszty inwestycyjne
możliwość pracy na większych pochyleniach
wady
wydalanie spalin
wyższa temp
trudności w magazynowaniu paliwa
36 Sposoby rozładowywania wozów kopalnianych.
36 Zasadnicze urządzenia wyciągu szybowego.
maszyna wyciągowa
naczynia wyciągowe
łapadła
zawiesia
liny
wieża szybowa
koła linowe
urządzenia przyszybowe wraz z obiegami wozów
Wyciągi wydobywcze.
Omówić wielolinowe
Jednolinowe(opis do wyciągów szybowych)
jednobębnowe
dwubębnowe
z kołem pędnym (linopędnie)
z bębnem cylindryczno-stożkowym
bobinowe (tylko przy głębieniu)
wielolinowe
z bębnem pędnym
z linopędnią
37 Ogólna charakterystyka zbrojenia szybowego.
Przez zbrojenie szybów rozumie się zabudowanie w szybie dźwigarów (belek stalowych) do których przymocowuje się urządzenia wykorzystywane do określonych zadań. Urządzenia te zw wyposażeniem szybu składają się z przedziału drabinowego, przedziału wyciągowego, przedziału rurowego, stołka szybowego
na zbrojenie gardzieli szybu tj wyjścia szybu na powierzchnię skł się dźwigary nośne konstrukcji wieży i nadszybia oraz dźwigary nośne dla pomostu przykrywającego szyb.
Przedział drabinowy powinien być oddzielony od innych na całej długości wytrzymałą przegrodą zw przepierzeniem, pomiędzy poszczególnymi jej elementami nie musi być większego luzu niż 100mm
Przedział wyciągowy przy prowadzeniu linowym naczyń wyposażony on jest oprócz prowadników linowych w rama do napinania tych prowadników (w rząpiu), prowadnikach stalowych i drewnianych. Przedział wyciągowy ograniczony jest dźwigarami nośnymi dla prowadników zabudowanymi parami w odstępach pionowych co 2-3m. Dźwigary szybowe wyk się z kształtowników stalowych o przekroju ceowym lub dwuteowym.
W zależności od warunków technicznych zbrojenie może być wykonane z elementów stalowych, drewnianych, żelbetowych. Przeważnie zbrojenie wykonane jest z elementów stalowych. zbrojenie
Prowadzenie naczyń w szybie.
sztywne
prowadniki drewniane
prowadniki stalowe
elastyczne
prowadniki linowe
prowadnice: ślizgowe, toczne
Charakterystyka wierz szybowych.
zastrzałowe (maszyna poza wieżą)
jednozastrzałowe
kozłowe
basztowe (maszyna na głowicy wieży)
trzonowa pełna (obudowana)
trzonowa dzielona
trzonowa słupowa
słupowa
Charakterystyka urządzeń hamujących naczynia wydobywczego na wolnej drodze przejazdu.
prowadniki zgrubione (drewniane słupy, kielichy)
zbierne stalowe taśmy
układy cierne linowe
amortyzatory hydrauliczne
siły tarcia: rociąganie, zgniotu, odkształceń sprężysto-plastycznych
Wiadomości ogólne o naczyniach wydobywczych.
a) klatki: służą do wyciągania wozów z urobkiem, do opuszczania mat, oraz do transportu ludzi. Budowa: rama dolna i górna połączone kształtownikami, pomosty, konstrukcja jest przeważnie nitowana, wymagana jest siedmiokrotna pewność wszystkich części klatki w stosunku do obciążenia statycznego. W szybach gł stosuje się klatki do 6 pięter
skipy są to skrzynie stalowe w których wyciąga się urobek w stanie luźnym
rodzaje:
wywrotne
z otwieranym dnem
Nadają się do pełnego zautomatyzowania
Wymagania stawiane zawiesiom lin nośnych, budowa zawiesia.
Zawiesie służy do połączenia naczynia wydobywczego z liną. Najprostszym połączeniem liny z naczyniem wydobywczym jest sercówka z odlewu staliwnego. Na obwodzie jej znajduje się rowek na linę, w środku otw na czop do zawieszania klatki. Linę nad sercówką ściska się co najmniej pięcioma łubkami. Sercówki dla dużych obciążeń są zbyt duże i dlatego stosuje się w tym przypadku zawiesia samozaciskowe (osłona z blachy, sercówka, ucho zawiesia, rowek na linę, śruby do wywołania wstępnego docisku liny do sercówki.
Od zawiesia wymaga się:
dostatecznej wytrzymałości mechanicznej
szybkiego bezpiecznego łączenia i rozłączania
nieprzenoszenia momentu skręcającego liny na kubeł i odwrotnie
Rodzaje maszyn wyciągowych.
wg rodzaju energii napędowej:
elektryczne
parowe
wg wielkości:
główne
pomocnicze
wg ustawienia:
naziemne
wieżowe
wg liczby naczyń:
jednonaczyniowe
dwunaczyniowe
wg obciążenia linowego:
z liną nośną niewyrównaną
z liną nośną wyrównaną
wg urządzeń przenoszących napęd:
bębnowe o bębnach cylindrycznych
bębnowe o bębnach stożkowych
z kołem pędnym
bobinowe
wg liczby lin:
jednolinowe
wielolinowe
Wyciągi jednolinowe z kołem pędnym.
Koło pędne jest jednorowkowe. Koło linowe o średnicy do 8m., które lina opasuje tylko na pewnej części obwodu. Koło obracając się porusza liną dzięki tarciu (sprzężeniu ciernemu). Koło pędne zawsze stosuje się z liną wyrównawczą.
Górnicze zbiorniki wyrównawcze.
Stacjonarne są to wyrobiska w trwałej obudowie mające postać pionowych lub pochyłych szybików o przekroju cylindrycznym lub skarpowym. Znane są również sposoby magazynowania urobku w istniejących wyrobiskach poziomych. Urobek dostarcza się do nich za pomocą taśmociągów podwieszonych a następnie ładuje na urządzenia odstawy zgarniaczami
Mechaniczne zbiorniki wyrównawcze.
Są to zbiorniki typu ruchomego o konstrukcji stalowej, montowane z elementów w wybranych wyrobiskach. Podstawową zaletą ich jest możliwość wykorzystania do ich lokalizacji istniejących wyrobisk. Mogą być przenoszone z miejsca na miejsce. Powodują mniejsze rozdrobnienie urobku
Podszybia wyciągów skipowych.
47 Dźwignice linotorowe.
Stosowane są do transportu urobku do pkt wyładowczego lub do miejsca składowania, a także przy dostarczaniu do wyrobiska materiałów i części. W górnictwie odkrywkowym stosuje się dźwignice do transportu bloków w kopalniach surowców skalnych, a także jako podstawowe wyposażenie placów składowych w zakładach obróbczych, placów magazynowych oraz warsztatów remontowych.
Zaletami są: stosunkowo duża zdolność przewozowa, możliwość pokonywania dużych spadków oraz nieduża liczba obsługi. Do wad zaliczyć trzeba: stałość stacji załadowczo-wyładowczych oraz zależność od war atmosf.
Ze względu na liczbę i przeznaczenie lin wyróżnia się dźwignice jednolinowe (z liną ruchomą), coraz rzadziej jednak stosowane ze względu na małą wydajność i ograniczoną stosowalność, oraz dźwignice z liną stałą powszechnie stosowane.
Dźwignice z liną stałą w zależności od rodzaju podpór dzielą się na dźwignice o:
podporach stałych
jednej podporze ruchomej
obu podporach ruchomych
rodzaj podpory wywiera istotny wpływ na sferę zasięgu dźwignicy która oprócz tego zależy od głębokości wyrobiska oraz od dopuszczalnego odchylenia liny podnoszącej od pionu
47 Wady i zalety przenośników taśmowych.
Zalety:
większa wydajność niż przenośników wstrząsanych i zgrzebłowych
mniejsze zużycie mocy
możliwość instalowania znacznie dłuższych ciągów niż przy przenośnikach wstrząsanych i zgrzebłowych
łatwość dostosowania się do zmian w nachyleniu wyrobisk
spokojna cicha praca
możliwość transportowania do przodka niektórych materiałów i ludzi na przenośnikach dostosowanych do zmiany kierunku biegu taśmy
wady:
wysokie koszta inwestycyjne
względnie mała trwałość taśmy
stosowanie w prostolinijnych wyrobiskach
trudność przenoszenia ze względu na dużą ilość części składowych
trudność przedłużania
konieczność pieczołowitej konserwacji