Administracja terenowa obejmuje tę część administracji publicznej, której cele, funkcje i zadania realizowane są nie w skali całego państwa, ale w ramach określonych jednostek podziału terytorialnego państwa przez organy, urzędy i inne podmioty, których zakres właściwości nie jest ogólnopaństwowy, lecz zamyka się w poszczególnych jednostkach terytorialnych.

Na szeroki system administracji terenowej składają się 2 podsystemy: administracja rządowa i administracja samorządowa. Szczególne znaczenie ma współegzystowanie tych 2 podsystemów na poziomie województwa. Stanowi ono z jednej strony jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego dla administracji rządowej, a z drugiej strony jednostkę samorządu terytorialnego.

Wojewoda, jak określa J. Zimmermann, jest "średnim" ogniwem administracyjnej struktury scentralizowanej. Z jednej strony bowiem podlega organom wyższego stopnia, a z drugiej strony sam jest organem wyższego stopnia wobec innych organów administracyjnych.

Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej
w województwie

(wyciąg) (ostatnia zmiana z dnia 12 lutego 2010 r., Dz.U. 2010 r. Nr 40, poz. 230)

Rozdział 1. Przepisy ogólne

Art. 1. Ustawa określa:

1) zakres działania oraz zasady funkcjonowania wojewody;

2) tryb powoływania i odwoływania wojewody;

3) organizację rządowej administracji zespolonej w województwie i niezespolonej administracji rządowej.

Na wstępie ustawa wskazuje nam jakie organy zaliczamy do „realizatorów administracji rządowej w terenie”

Art. 2. Zadania administracji rządowej w województwie wykonują:

1) wojewoda;

2) organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży;

3) organy niezespolonej administracji rządowej;

4) jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw lub z zawartego porozumienia;

5) starosta, jeżeli wykonywanie przez niego zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw;

6) inne podmioty, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw.

WOJEWODA

Jest to jednoosobowy, samodzielny organ, którego właściwość rozciąga się na obszar województwa.

Art. 6.

1. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

Udział tego ministra w dokonywaniu obsady na stanowisko wojewody jest obowiązkowy, tzn. Prezes RM nie może dokonać tej obsady bez stosownego wniosku. Wniosek nie jest jednak wiążący i premier może żądać przedłożenia innej kandydatury

Akt powołania wywołuje skutki w sferze administracyjnoprawnej i w sferze prawa pracy. Stosunek pracy zawarty na podstawie powołania charakteryzuje brak stabilizacji i dyspozycyjność. Można go zastosować jedynie w stosunku do stanowisk pracy określonych w prawie i za zezwoleniem przepisu szczególnego.

[Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. [ostatnia zmiana z dnia 12 lipca 2010 r., Dz. U. 2010 r. Nr 135, poz. 912]

Rozdział III. Stosunek pracy na podstawie powołania

Oddział 1. Stosunek pracy na podstawie powołania

Art. 68 § 1. Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

[Powołanie, jako sposób nawiązania stosunku pracy, jest czynnością prawną mającą dwoisty charakter. Mocą powołania uprawniony organ powierza kandydatowi określone prawem stanowisko, zaś akt powołania stanowi oświadczenie woli podmiotu powołującego o nawiązaniu stosunku pracy. Warunkiem powstania stosunku pracy z powołania jest zgoda przyszłego pracownika na objęcie stanowiska, postanowienie NSA z 2006-12-11, I OPS 4/06]

[Powołanie jest aktem administracyjnym, który sam przez się powoduje nawiązanie stosunku pracy i nie wymaga "dopełnienia" w drodze zawarcia umowy o pracę, postanowienie NSA z 1993-03-11, II SA 499/93. Akt administracyjny to oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie, wyrok NSA z 2009-03-24, II OSK 398/08]

Art. 68 § 1 (1). Stosunek pracy, o którym mowa w § 1, nawiązuje się na czas nie określony, a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem.

Art. 68(1). Powołanie może być poprzedzone konkursem, choćby przepisy szczególne nie przewidywały wymogu wyłonienia kandydata na stanowisko wyłącznie w wyniku konkursu.

Art. 68(2) § 1. Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony - w dniu doręczenia powołania, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Powołanie powinno być dokonane na piśmie.

[Akt powołania na stanowisko, jak i odwołania ze stanowiska są aktami z zakresu prawa pracy, a nie decyzjami administracyjnymi w rozumieniu art. 104 k.p.a., wydawanymi w postępowaniu regulowanym przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, postanowienie NSA z 1995-01-05, II SAB 82/94]

[W rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego akt powołania jest aktem administracyjnym lecz nie decyzją administracyjną, postanowienie NSA z 1991-12-20, II SA 1139/91]

[Akt powołania dopóki nie zostanie uchylony, funkcjonuje i jest skuteczny, co oznacza, że osoba personifikująca organ władna jest podejmować przewidziane prawem czynności i akty administracyjne, wyrok NSA z 2008-04-04, II GSK 460/07]

Art. 69. Jeżeli przepisy niniejszego oddziału nie stanowią inaczej, do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nie określony, z wyłączeniem przepisów regulujących:

1) tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę,

2) rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania:

a) o bezskuteczności wypowiedzeń,

c) o przywracaniu do pracy.

[Stosownie do art. 69 k.p. do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się na ogół przepisy umowy o pracę na czas nie określony z wyjątkiem trybu postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę i rozpatrywaniu sporów w części dotyczącej orzekania o bezskuteczności wypowiedzeń oraz o przywracaniu do pracy. A contrario - wszystkie inne kwestie wiążące się z odwołaniem rozpatrywane są przez sądy pracy tak jak sprawy pracowników zatrudnionych na podstawie umowy, postanowienie NSA z 1993-03-11, II SA 499/93]

Art. 70 § 1. Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony.

§ 1(1). Odwołanie powinno być dokonane na piśmie.

§ 1(2). Stosunek pracy z pracownikiem odwołanym ze stanowiska rozwiązuje się na zasadach określonych w przepisach niniejszego oddziału, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.

§ 3. Odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 52 lub 53.

2. Na stanowisko wojewody może być powołana osoba, która:

1) posiada obywatelstwo polskie;

[Obywatelstwo to przynależność państwowa łącząca się z uprawnieniami i obowiązkami, wyrok NSA z 2008-11-26, II FSK 1176/07]

2) posiada tytuł zawodowy magistra lub tytuł równorzędny;

[Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (ostatnia z zmiana z dnia 25 czerwca 2010 r., Dz. U. 2010 r. Nr 127 poz. 857)

Art. 159. Studia w uczelni są prowadzone jako studia pierwszego, drugiego stopnia lub jako jednolite studia magisterskie.

Art. 166. 4. Studia drugiego stopnia trwają trzy lub cztery semestry.

5. Jednolite studia magisterskie trwają od dziewięciu do dwunastu semestrów.

6. Studia niestacjonarne mogą trwać jeden lub dwa semestry dłużej niż odpowiednie studia stacjonarne.

Posiadanie wyższego wykształcenia oznacza legitymowanie się odpowiednim dyplomem ukończenia studiów na określonym kierunku. Warunkiem posiadania wyższego wykształcenia, jest złożenie egzaminu dyplomowego i uzyskanie dyplomu ukończenia studiów na określonym kierunku. Z tego względu uzyskanie absolutorium, związane z zaliczeniem wszystkich przedmiotów przewidzianych programem studiów, oznacza wyłącznie zakończenie podstawowego etapu kształcenia w szkole wyższej, sytuując studenta dopiero w punkcie uprawniającym do przystąpienia do egzaminu dyplomowego i nie jest tożsame z posiadaniem wyższego wykształcenia.

"Wyższe wykształcenie" należy odróżnić od pojęcia "ukończenie nauki". Pojęcie wyższego wykształcenia nie jest stopniowalne. Oznacza to, że można posiadać wykształcenie wyższe albo nie posiadać tego rodzaju wykształcenia; niedopuszczalna jest natomiast kwalifikacja posiadanego wykształcenia wyższego jako niepełnego, które odnosiłoby się do osób, jakie wprawdzie uzyskały absolutorium, jednak nie przystąpiły do obrony pracy dyplomowej i z tego względu nie uzyskały dyplomu ukończenia studiów. wyrok WSA w Gliwicach z 2008-04-08, IV SA/Gl 101/08].

3) posiada 3-letni staż pracy w zakresie kierowania zespołami ludzkimi;

4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;

[Czyny ścigane z oskarżenia prywatnego:

Art. 157 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 212 § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. § 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 216 § 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. § 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 217 § 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego].

5) korzysta z pełni praw publicznych;

[Art. 39 Kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r. (ostatnia zmiana z dnia 22 lipca 2010 r., Dz.U. 2010 r. Nr 152, poz. 1021)

Środkami karnymi są: 1) pozbawienie praw publicznych.

art. 40 § 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie].

6) cieszy się nieposzlakowaną opinią.

[Osoba o nieposzlakowanej opinii, to osoba, która winna pozostawać poza podejrzeniami o nieuczciwość, stronniczość, interesowność, czy nierzetelność, wyrok WSA w Łodzi z 2009-04-16, III SA/Łd 27/09.

Nieposzlakowana opinia to nie tylko kwestia karalności za popełnione przestępstwo, lecz także ocena danej osoby w sferze etyczno-moralnej, wyrok NSA z 2008-05-27, I OSK 870/07].

NADZÓR

Powiązanie wojewody z Radą Ministrów wyraża się w szczególności w usytuowaniu wojewody jako stałego przedstawiciela RM w województwie.

Poza tym RM może ustanowić Wojewodę pełnomocnikiem rządu do określonych spraw o zasięgu regionalnym.

Wyraźnym przykładem tego powiązania jest również rozwiązanie z art. 38 u. RM zgodnie, z którym w razie przyjęcia dymisji rządu przez Prezydenta RP, dymisję składają także wojewodowie i wicewojewodowie.

Art. 8.

1. Prezes Rady Ministrów kieruje działalnością wojewody, w szczególności wydając w tym zakresie wytyczne i polecenia, żądając przekazania sprawozdań z działalności wojewody oraz dokonując okresowej oceny jego pracy.

2. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie kryterium zgodności jego działania z polityką Rady Ministrów.

[Nadzór to zespół określonych procedur, dających uprawnionym organom państwowym prawo ustalania stanu faktycznego i korygowania działalności organu nadzorowanego, uchwała TK z 5 października 1994 r., W 1/94, OTK 1994/2/47].

3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie kryterium zgodności jego działania z powszechnie obowiązującym prawem, a także pod względem rzetelności i gospodarności.

[KRYTERIA:

1. Legalność

Zgodnie z tym kryterium podmiot nadzorujący bada czy działania podmiotu nadzorowanego są [były] zgodne z obowiązującymi w badanym okresie przepisami Konstytucji, ustaw, ratyfikowanych umów międzynarodowych, rozporządzeń, aktów prawa miejscowego.

2. Rzetelność

Zgodnie z tym kryterium podmiot nadzorujący bada czy podmiot nadzorowany:

• wypełniał obowiązki z należytą starannością, sumiennie i we właściwym czasie;

• wypełniał zobowiązania zgodnie z ich treścią;

• przestrzegał wewnętrznych reguł funkcjonowania danej jednostki (w szczególności określonego dla poszczególnych komórek i osób zakresu obowiązków);

• dokumentował określone działania lub stany faktyczne zgodnie z rzeczywistością, we właściwej formie
  i wymaganych terminach, bez pomijania określonych faktów i okoliczności.

3. Gospodarność

Zgodnie z tym kryterium podmiot nadzorujący bada czy działania podmiotu nadzorowanego są [były] zgodne z zasadami efektywnego gospodarowania, tj.: oszczędność, wydajność i skuteczność.

[Oszczędność to minimalizacja kosztów prowadzonych działań, przy zachowaniu wymaganej jakości.

Wydajność to minimalizacja nakładów dla osiągnięcia danych produktów (o określonej jakości).

Skuteczność to zgodność pomiędzy zamierzonymi a faktycznymi skutkami działalności].

4. Przepis ust. 3 nie narusza uprawnień właściwych ministrów w stosunku do wojewody, określonych w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 9.

1. Właściwy minister wykonuje swoje uprawnienia wobec wojewody w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

2. Wojewoda jest obowiązany do udzielania właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej, w wyznaczonym terminie, żądanych przez niego informacji i wyjaśnień.

Art. 10.

Spory między wojewodami oraz między wojewodą a członkiem Rady Ministrów lub centralnym organem administracji rządowej rozstrzyga Prezes Rady Ministrów.

Art. 61. 1. Prezes Rady Ministrów uchyla, w trybie nadzoru, akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe, ustanowione przez wojewodę lub organy niezespolonej administracji rządowej, jeżeli są one niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania, a także może je uchylać z powodu niezgodności z polityką Rady Ministrów lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności.

Art. 11.

Prezes Rady Ministrów może upoważnić ministra właściwego do spraw administracji publicznej do wykonywania, w jego imieniu, przysługujących mu wobec wojewody uprawnień, z wyjątkiem powoływania i odwoływania wojewody oraz rozstrzygania sporów między wojewodą a członkiem Rady Ministrów lub centralnym organem administracji rządowej.

FUNKCJE

Art. 3.

1. Wojewoda jest:

1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;

Istotą tej funkcji jest zapewnienie wykonania polityki rządu na obszarze województwa i ponoszona za to odpowiedzialność.

Rozdział 2

Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów

Art. 22.

Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a w szczególności:

1) dostosowuje do miejscowych warunków cele polityki Rady Ministrów oraz, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań;

2) zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

3) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy;

4) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikające z odrębnych ustaw;

[Słowo "koordynacja" oznacza: uzgodnienie wzajemnego działania, uzgadnianie, zharmonizowanie, ujednolicanie; wyrok WSA w Lublinie z 2007-05-23, I SA/Lu 339/07]

[Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (ostatnia zmiana z dnia 17 lipca 2009 r., Dz.U. 2009 r. Nr 131, poz. 1076)

Art. 2. Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej]

5) przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa;

6) wykonuje inne zadania określone w odrębnych ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów.

Art. 23.

1. Wojewoda:

1) reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w czasie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych;

2) współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych, na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych.

2. Wojewoda jest informowany o służbowym pobycie członków Rady Ministrów w województwie.

Do innych zadań wojewody jako przedstawiciela Rady Ministrów w województwie, mających wpływ na politykę rozwoju regionalnego, należy reprezentowanie Rady Ministrów na uroczystościach państwowych i w czasie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych oraz współdziałanie z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych, na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych. Wojewoda realizuje wobec tego nie tylko wewnętrzną, ale i zewnętrzną politykę regionalną rządu na obszarze województwa. Ponosi za nią odpowiedzialność Rada Ministrów - organ zasadniczo odpowiedzialny za sprawy polityki wewnętrznej i zewnętrznej państwa.

Art. 24.

Wojewoda reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów.

Art. 25.

1. Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których mowa w art. 22 pkt 2, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego ministra.

Polecenia te są aktami administracyjnymi, których treścią jest wezwanie do wykonania określonych czynności.

2. Polecenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej, a także nie mogą dotyczyć czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych oraz czynności z zakresu ścigania wykroczeń.

3. Właściwy minister może wstrzymać wykonanie poleceń, o których mowa w ust. 1, wydanych organom niezespolonej administracji rządowej i wystąpić z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu, przedstawiając jednocześnie stanowisko w sprawie.

Art. 26.

1. Wojewoda w zakresie zadań administracji rządowej realizowanych w województwie ma prawo żądania od organów administracji rządowej działających w województwie bieżących informacji i wyjaśnień o ich działalności, w tym w sprawach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

2. Z uwzględnieniem przepisów o ochronie informacji niejawnych lub innych tajemnic prawnie chronionych wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej w województwie przez organy administracji rządowej, a także przez organy samorządu terytorialnego w zakresie zadań przejętych na podstawie porozumienia lub zadań zleconych.

2) zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie;

Skupienie maksymalnie możliwej sfery zadań i kompetencji w jednym ośrodku władzy.

Rozdział 4

Rządowa administracja zespolona w województwie

Art. 51.

Wojewoda jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie:

1) kieruje nią i koordynuje jej działalność;

2) kontroluje jej działalność;

3) zapewnia warunki skutecznego jej działania;

[Zwierzchnikiem administracji zespolonej w województwie jest wojewoda, który ma obowiązek zapewnienia warunków skutecznego działania tej administracji. Użyty przez ustawodawcę zwrot "skuteczne działanie" obejmuje m.in. należytą organizację oraz zapewnienie środków, których wysokość umożliwia wykonywanie ustawowych zadań, postanowienie WSA w Gliwicach z 2010-07-21, II SA/Gl 994/09]

4) ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

Art. 52. Tryb powoływania i odwoływania organów rządowej administracji zespolonej w województwie określają odrębne ustawy.

Funkcja zwierzchnictwa wojewody w stosunku do administracji zespolonej zarysowana jest w ustawie w sposób generalny, kierunkowy. Jej rzeczywisty wymiar kształtują szczegółowe zadania i kompetencje związane z tą funkcją, określane w odrębnych ustawach.

Jest ona realizowana głównie za pomocą omawianych wcześniej poleceń oraz zarządzeń. Polecenia te nie mogą jednak dotyczyć rozstrzygnięć decyzji administracyjnych, jak również nie mogą naruszać kompetencji przyznanych ustawowo innym organom administracji zespolonej. (np. wkraczanie w realizację zadań operacyjnych określonych służb czy straży)

Są to m. In. Służby, inspekcje i straże. Np. Policja, Państwowa Straż Pożarna, Inspekcja Handlowa, Inspekcja Transportu Drogowego, Inspekcja Ochrony Środowiska etc.

Zespolenie organizacyjne - praktycznie nie występuje, bo większość na swój aparat pracy poza urzędem

Tym samym trudno mówić w tych przypadkach również o zespoleniu finansowym.

Już w większym zakresie można mówić o zespoleniu w sensie osobowym - powoływanie i odwoływanie przez wojewodę za zgodą odpowiedniego centralnego organu administracji rządowej. (ochrona środowiska)

Art. 53.

1. Organy rządowej administracji zespolonej w województwie wykonują swoje zadania i kompetencje przy pomocy urzędu wojewódzkiego, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

2. Szczegółową organizację rządowej administracji zespolonej w województwie określa statut

urzędu wojewódzkiego.

3. Do obsługi zadań organów rządowej administracji zespolonej nieposiadających własnego aparatu pomocniczego tworzy się w urzędzie wojewódzkim wydzielone komórki organizacyjne.

4. Regulaminy urzędów obsługujących organy rządowej administracji zespolonej są zatwierdzane przez wojewodę.

3) organem rządowej administracji zespolonej w województwie;

4) organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności, z zastrzeżeniem ust. 2;

5) organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji;

Zasada domniemania właściwości wojewody w sprawach administracji rządowej w województwie.

[Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie stanowi element reformy administracji publicznej, w ramach której przewiduje się wzmocnienie pozycji wojewody. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy, do właściwości wojewody jako organu administracji rządowej w województwie należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, niezastrzeżone w odrębnych ustawach na rzecz innych organów tej administracji tj. organów administracji rządowej. Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 7 wojewoda jest organem wyższego stopnia w rozumieniu kpa. Skoro, zatem z odrębnych ustaw nie wynika, który z organów administracji rządowej jest właściwy w określonej sprawie z zakresu administracji rządowej, to organem właściwym w takiej sprawie, także jako organ wyższego stopnia, jest wojewoda, II SA/Bk 700/09, wyrok WSA w Białymstoku z 2010-01-26]

6) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

Dotyczy przede wszystkim mienia powierzonego wojewodzie w celu wykonywania jego zadań.

[Jako reprezentant Skarbu Państwa wojewoda np. wyraża zgodę na zbycie nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa w drodze bezprzetargowej, postanowienie NSA z 2009-12-09, II OSK 1375/09]

7) organem wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

Funkcję tę wojewoda sprawuje w rozumieniu KPA jednak w sprawach określonych w innych ustawach, i tak np. Poza tym na podstawie przepisów szczególnych - głównie materialno prawnych - ma on kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych jako organ I instancji.

a) ustawy w których wojewoda wymieniony jest jako organ wyższego stopnia:

- o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu 18. Art. 6 ust. 2 cyt. "W postępowaniu administracyjnym w sprawach związanych z wykonywaniem zadań i kompetencji w zakresie zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:

1) organem właściwym jest starosta,

2) organem wyższego stopnia jest wojewoda.

- prawo budowlane 19. Art. 82 ust. 3 cyt. "Wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia w stosunku do starosty oraz organem pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych".

- o repatriacji 20. Art. 17 ust. 10 cyt. "Organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach, o których mowa w ust. 6 i 7, jest wojewoda". Sprawy zawarte w ust. 6 i 7 cytowanej ustawy to pomoc repatriantom, którzy ponieśli koszty związane z adaptacją lub remontem lokalu mieszkalnego w miejscu osiedlenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

- prawo geologiczne i górnicze 21. Art. 103a ust 4 cyt. "w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego organem wyższego stopnia w stosunku do starosty ...jest wojewoda".

b) ustawy określające właściwość wojewody do rozpoznawania odwołań:

- o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności 22. Art. 6a cyt. "od decyzji wydawanych przez starostę albo prezydenta miasta na prawach powiatu, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, przysługuje stronie, odwołanie do wojewody".

- prawo wodne 23. Art. 4 ust. 4 cyt. "Do właściwego wojewody wnosi się odwołania od decyzji wydanych przez starostę...".

2. Wojewoda kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.

3. Zadania i kompetencje wojewody w stanach nadzwyczajnych określają odrębne ustawy.

Mówiąc o funkcjach wojewody trzeba wspomnieć również o funkcji prawotwórczej, która obejmuje kompetencje do stanowienia aktów prawa miejscowego na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach, oraz w postaci rozporządzeń porządkowych na podstawie art. 60 omawianej ustawy.

WYKONYWANIE ZADAŃ

Art. 7.

1. Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy wicewojewody albo I i II wicewojewody.

2. Wicewojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.

Na stanowisko wicewojewody może być powołana osoba spełniająca wymogi określone w art. 6 ust. 2.

3. Wojewoda określa, w formie zarządzenia, zakres kompetencji i zadań wykonywanych przez wicewojewodów.

Należy zaznaczyć, że wicewojewodowie nie są samodzielnymi organami administracji, lecz stanowiskami pracy ustanowionymi do wspomagania organu, jakim jest wojewoda, przez wypełnianie w jego imieniu przypisanych mu prawem zadań i kompetencji.

4. Jeżeli wojewoda nie pełni obowiązków służbowych, zakres zastępstwa wicewojewody, a w przypadku powołania dwóch wicewojewodów - I wicewojewody, rozciąga się na wszystkie kompetencje wojewody.

Art. 13.

1. Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy urzędu wojewódzkiego oraz organów rządowej administracji zespolonej w województwie.

Art. 15. 1. Wojewoda nadaje urzędowi wojewódzkiemu statut podlegający zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów. Statut jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

2. W skład urzędu wojewódzkiego wchodzą komórki organizacyjne:

Statut urzędu wojewódzkiego określa

1) wydziały - do realizacji merytorycznych zadań urzędu;

2) biura - do realizacji zadań w zakresie obsługi urzędu;

3) oddziały jako komórki organizacyjne wewnątrz komórek wymienionych w pkt 1 i 2.

Określa też stanowiska kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży oraz nazwy i zakres działania jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy tych kierowników. Odbija się tam struktura całej administracji zespolonej.

Urząd może mieć swoje delegatury.

Art. 17.

Wojewoda, w celu realizacji powierzonych mu zadań, wydaje zarządzenia.

Art. 18.

1. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi potrzebami wojewoda może ustanowić, na czas oznaczony, swojego pełnomocnika do prowadzenia spraw w zakresie określonym w pełnomocnictwie.

2. Wojewoda może tworzyć zespoły doradcze.

Wewnętrzna dekoncentracja wykonywania kompetencji wojewody na rzecz pracowników urzędu.

Art. 19.

Wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego, niezatrudnionych w urzędach obsługujących inne organy rządowej administracji zespolonej w województwie, do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń, z tym że upoważnienie nie może dotyczyć wstrzymania egzekucji administracyjnej, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Zewnętrzna dekoncentracja wykonywania zadań i kompetencji wojewody

Art. 20.

1. Wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów działających na obszarze województwa, kierownikom państwowych i samorządowych osób prawnych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących w województwie.

2. Powierzenie następuje na podstawie porozumienia wojewody odpowiednio z organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego, właściwym organem innego samorządu lub kierownikiem państwowej i samorządowej osoby prawnej albo innej państwowej jednostki organizacyjnej, o których mowa w ust. 1. Porozumienie, wraz ze stanowiącymi jego integralną część załącznikami, podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

3. W porozumieniu, o którym mowa w ust. 2, określa się zasady sprawowania przez wojewodę kontroli nad prawidłowym wykonywaniem powierzonych zadań.

[Porozumienia, o których mowa należą do porozumień administracyjnych, zawieranych w celu przekazania kompetencji pomiędzy organami administracji publicznej w różnych szczeblach. Zawarcie porozumienia wymaga upoważnienia ustawowego, gdyż przekazanie zadania bez takiego upoważnienia będzie niezgodne z prawem, a decyzja wydana na bazie takiego porozumienia będzie nieważna. Porozumienie modyfikuje treść ustaw, przekazując kompetencje do wykonywania konkretnych zadań na rzecz tych organów, którym ustawa wprost nie daje takich uprawnień. Porozumienie można zakwalifikować do szerokiego pojęcia umów publicznoprawnych.

Porozumienie powinno wskazywać m.in. przedmiot i zakres realizowanych zadań oraz istotne elementy związane z przekazywaniem zadań. Jest to istotne chociażby z tego powodu, iż jednostki samorządu terytorialnego w przypadku realizacji zadań z zakresu administracji rządowej otrzymują dotacje celowe od organów tej administracji w wysokości wynikającej z zawartego porozumienia.

Zgodnie z art. 33 ustawy o administracji rządowej w województwie, wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego (ust. 1), powierzenie następuje na podstawie porozumienia wojewody z organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego, porozumienie to podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym (ust. 2). Przepisy ustaw o jednostkach samorządu terytorialnego oraz ustawy o administracji rządowej w województwie pozwalają na zawarcie porozumienia między wojewodą a jednostką samorządu terytorialnego (gminą, powiatem, samorządowym województwem) w sprawie powierzenia przez wojewodę tym jednostkom prowadzenia w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości (kompetencji). W tym przypadku organy jednostek samorządu terytorialnego wydają decyzje administracyjne - w zakresie spraw im powierzonych -niejako w imieniu wojewody, co ma ten skutek, że od decyzji w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z wojewodą służy odwołanie do właściwego ministra. Chociaż ustawy o samorządzie gminnym oraz o samorządzie powiatowym nie zawierają analogicznego przepisu, należy przyjąć, że w każdym wypadku powierzenia przez organy administracji rządowej prowadzenia spraw z zakresu ich właściwości organom samorządu terytorialnego, te ostatnie organy wydają decyzje w imieniu organu powierzającego, co oznacza, że jeżeli powierzenie zadań z zakresu administracji rządowej nastąpiło przez wojewodę, to organem wyższego stopnia (w tym organem rozpoznającym odwołanie od decyzji organu jednostki samorządu terytorialnego) jest właściwy minister.

Porozumienie na mocy którego organ administracji rządowej przekazuje oznaczone zadania gminie, ma cechy czynności dwustronnej, objętej zakresem działania administracji publicznej. Strony porozumienia są równorzędnymi i niezależnymi podmiotami, niepowiązanymi więzami organizacyjnymi; w szczególności żadna z nich, zwłaszcza organ administracji rządowej, nie ma pozycji dominującej.

Do skutecznego zawarcia porozumienia niezbędne jest złożenie oświadczenia woli przez zainteresowane podmioty. Przejęcie przez gminę zadań z zakresu administracji rządowej - tak ogólnej, jak i niezespolonej -może nastąpić tylko dobrowolnie, na warunkach określonych w porozumieniu organu wykonawczego gminy z odpowiednim organem administracji rządowej, wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 2009-12-29, II SA/Go 888/09]

Rozdział 5

Niezespolona administracja rządowa

Art. 56.

1. Organami niezespolonej administracji rządowej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej oraz kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej w województwie:

1) dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień;

2) dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych;

3) dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej;

4) dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych;

5) dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar;

6) dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych;

7) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej;

8) dyrektorzy urzędów morskich;

9) dyrektorzy urzędów statystycznych;

10) dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej;

11) graniczni i powiatowi lekarze weterynarii;

12) komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej;

13) okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego;

14) państwowi graniczni inspektorzy sanitarni;

15) regionalni dyrektorzy ochrony środowiska.

2. Powoływanie i odwoływanie organów niezespolonej administracji rządowej następuje na podstawie odrębnych ustaw.

Art. 57.

Ustanowienie organów niezespolonej administracji rządowej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa.

Art. 58.

1. Organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie są obowiązane do składania wojewodzie rocznych informacji o swojej działalności w województwie, do końca lutego każdego roku.

2. W przypadku gdy obszar działalności organu przekracza obszar jednego województwa, informację, o której mowa w ust. 1, składa się wszystkim właściwym wojewodom.

---