Rodzaje ryzyka walutowego
Wyróżnia się trzy główne rodzaje ryzyka walutowego:
ryzyko transakcyjne (określane też jako krótkoterminowe)
ryzyko konwersji (nazywane też ryzykiem przeliczeniowym lub księgowym)
ryzyko ekonomiczne (nazywane czasem długoterminowym lub strukturalnym)
Ryzyko transakcyjne
stopień w jakim wartość zaplanowanych (np. objętych umowami) przepływów finansowych firmy wyrażona w walucie krajowej, narażona jest na nieoczekiwane zmiany kursu walutowego
traktowane jest zazwyczaj jako krótkoterminowe ryzyko ekonomiczne
wiąże się ze stałością cen kontraktowych i zmiennością kursów walutowych
pozycja otwarta w dowolnym momencie w zakresie zarejestrowanych należności/zobowiązań
Ryzyko konwersji
stopień w jakim zmiany kursów walutowych mogą wpływać na skonsolidowane sprawozdania finansowe firmy
wiąże się z przeliczaniem sprawozdań zagranicznych filii na walutę krajową
mierzy ryzyko walutowe ex post
pozycja otwarta na dzień sporządzenia sprawozdań w zakresie aktywów/pasywów walutowych
Ryzyko ekonomiczne
to stopień w jakim wartość przedsiębiorstwa narażona jest na nieoczekiwane zmiany kursów walut
wszelkie oczekiwane zmiany kursów walutowych uwzględniane są w rynkowej wycenie wartości firmy
powyższe oraz pozycja otwarta w zakresie długoterminowej działalności firmy i jej przyszłych przepływów finansowych
Ryzyko transakcyjne
Jest to ryzyko związane z:
przepływami finansowymi wynikającymi z realizacji zawartych kontraktów
przesunięciem w czasie między transakcją a płatnością
pozycją walutową firmy
zmianami kursów walutowych
Przykład
Firma polska sprzedaje klientowi w Czechach towar za 1 milion koron czeskich z płatnością za 3 miesiące; za 3 miesiące polska firma będzie miała więc 1 milion koron, które wymieni na złote po kursie którego nie da się ze 100% pewnością przewidzieć
Przykład
Firma japońska emituje 10-letnie obligacje denominowane w dolarach z kuponem (tj. odsetkami) w wysokości 5%; nie znając przyszłego kursu wymiany YEN/USD firma ta nie wie jaki będzie jej realny koszt kredytu w jenach ani ile jenów będzie musiała wydać na spłatę obligacji; jeśli jen ulegnie aprecjacji/ deprecjacji wobec dolara to płatności w jenach będą odpowiednio mniejsze/większe
Krótkookresowy charakter ryzyka transakcyjnego
ryzyko istnieje między chwilą ustalenia warunków transakcji a momentem jej wykonania
wyjątki od tej sytuacji mają miejsce np. gdy
firmy związane są długookresowymi kontraktami określającymi na stałe ceny i wielkości sprzedaży
firmy udzielają sobie długookresowych kredytów kupieckich
firma nabywa długookresowe papiery wartościowe (obligacje lub akcje ale w ramach inwestycji o charakterze portfelowym)
firma zaciąga długookresowe zobowiązanie w walucie obcej (np. kredyt długookresowy)
Ograniczanie ryzyka transakcyjnego przy pomocy transakcji zabezpieczających:
zabezpieczenie przy użyciu transakcji forward i NDF
transakcje futures
transakcje opcyjne
zabezpieczenie przez transakcje na rynku pieniężnym (money market hedge)
swapy
Inne metody ograniczania ryzyka transakcyjnego:
wybór odpowiedniej waluty do fakturowania
umowny podział ryzyka walutowego między strony transakcji
strategię wyprzedzania i opóźniania (lead/lag)
kompensowanie ryzyka
Przykład
3 lipca 2004 LOT kupuje nowy samolot od Boeinga za 10 milionów dolarów
Płatność ma nastąpić za pół roku ale Boeing wystawia fakturę już teraz - powstaje ryzyko transakcyjne
Jaką formę zabezpieczenia ma wybrać LOT jeśli:
Kurs terminowy dolara wynosi 3,9725
Opcja call z realizacją 3 stycznia kosztuje 0,1800 przy cenie realizacji 3,9550
Kurs spot 3 stycznia 3,9670
Kurs spot dolara 3 lipca wynosi 3,9100, stopa % kredytu w złotych 6,00 % a stopa % po jakiej LOT może ulokować 10 milionów dolarów 2,50%
Cena kontraktu futures (wielkość 10.000 USD) z datą realizacji 18 marca wynosi 3,9600
prowizja maklerska wynosi 0,2% od kupna i 0,2% od sprzedaży
Cena futures 3 stycznia wyniesie 3,9720
Ile wyniesie koszt operacji zabezpieczającej w złotych ?
Alternatywne scenariusze zabezpieczania pozycji walutowej:
zawarcie transakcji terminowej
kupienie kontraktu opcyjnego
wykorzystanie arbitrażu na stopę procentową
kupienie kontraktu futures
wykorzystanie strategii tunelu przez jednoczesne kupno opcji call i sprzedaż opcji put
1. Zabezpieczenie przy użyciu transakcji forward
Kurs forward na 6 miesięcy USD/PLN wynosi 3,9725
LOT może kupić więc na termin za 6 miesięcy 10 milionów dolarów po kursie 3,9725 ustalając swój koszt na poziomie 39.725.000 zł
Ostateczny koszt LOT-u wyniesie 39.725.000 zł
2. Zabezpieczenie przy użyciu opcji walutowej
Cena realizacji opcji 3,9550
Premia opcyjna 0,0250
Maksymalny kurs zakupu dolarów 3,9550 + 0,0250= 3,9800
Maksymalny koszt zakupu dolarów=3,98*10mln$=39.800.000zł
Jeśli kurs spot 3 stycznia wyniósłby 3,9670 to LOT wykorzystałby opcję i jego koszt wyniósłby 39.800.000zł
Gdyby tego dnia kurs był niższy LOT nie wykorzystałby opcji i kupiłby dolary na spot.
3.
Zabezpieczenie pozycji walutowej przez operację na rynku pieniężnym (money market hedge) - wykorzystanie arbitrażu na stopę procentową
LOT może pożyczyć ekwiwalent takiej kwoty w dolarach, która ulokowana na 6 miesięcy przyniesie 10 milionów $ potrzebne do zapłacenia Boeingowi. Przy znanym kursie spot i znanych stopach % pożyczki i lokaty/inwestycji możemy już dziś ustalić koszt operacji w złotych.
a)Ile trzeba mieć dolarów, żeby lokując wg stopy 3,5% p.a. za pół roku otrzymać 10 milionów?
b) ile LOT musi pożyczyć złotych żeby otrzymać tę kwotę dolarów ?
spłata takiej pożyczki przy stopie 6% p.a. wyniesie po pół roku
Ostateczny koszt LOT-u wyniesie 39.775.801 zł.
4.
Zabezpieczenie przy użyciu kontraktu futures
LOT kupuje kupuje 1000 kontraktów futures z których każdy daje prawo do kupna 10.000 USD za złotówki na GPW w Warszawie
Cena kupna kontraktu futures
Cena kontraktu 3,9600
Prowizja maklerska od zakupu 0,2% od 3,9600 = 0,0079
Łącznie 3,9600+0,0079=3,9679
Przychód ze sprzedaży futures
Cena futures 3 stycznia wyniesie 3,9720
Przychód ze sprzedaży wyniesie 3,9720 minus koszt prowizji od sprzedaży (0,2% od 3,9720 = 0,0079) czyli 3,9641
Cena spot dolara 3 stycznia wyniesie 3,9670
Wynik na kontrakcie futures
= kwota*(cena sprzedaży - koszt zakupu)
= 10.000.000*(3,9641 - 3,9679)= - 38.000
Koszt zakupu dolarów na spot
kurs spot 3,9670
10 mln*3,9670=39.670.000zł
Łączny koszt zakupu dolarów będzie sumą wyniku na futures i na spot: 39.670.000zł + 38.000zł=39.708.000zł
Jest to koszt przewidywany (ale nie całkiem pewny) ponieważ nie jesteśmy w stanie przewidzieć ryzyka bazy
Umowne metody zabezpieczeń przed ryzykiem transakcyjnym
1. Odwracanie ryzyka transakcyjnego - poprzez wybór waluty fakturowania ryzyko walutowe może zostać przerzucone na drugiego kontrahenta
Np. gdy eksporter fakturuje w swojej walucie krajowej wtedy ryzyko walutowe przerzucone jest na importera. Gdy importer skłania eksportera do fakturowania w walucie krajowej importera wtedy to eksporter ponosi większe ryzyko walutowe
technika ta nie pozwala na ograniczenie ryzyka ekonomicznego ponieważ w przypadku zmian kursu w dłuższym okresie może powodować to renegocjacje kontraktów i zmianę cen
skuteczność zależy od siły negocjacyjnej
Przykład LOT
LOT mógłby uzgodnić, że kwota jego zobowiązania wobec Boeinga zostanie ustalona w złotych
Koszt samolotu zostałby ustalony np. na 39.725.000 zł
Podział ryzyka kursowego
Cena może ulegać zmianie tak by w ustalonej części skompensować stratę jednej ze stron
Przykład LOT
Jeśli cen ustalona jest w dolarach to wzrost kursu dolara może prowadzić do obniżki ceny w dolarach
Np. jeśli kurs wynosi 3,9100 to wzrost kursu o 0,0010 oznacza wzrost kosztu LOT-u o 10.000zł - strony mogą ustalić, że np. cena samolotu spadnie o np. 1,25 tys.$ przy zmianie kursu o każde 10 punktów
Jeśli cena ustalana jest w złotych to strony mogą ustalić, że cena zmieni się o np. 5 tys. złotych przy zmianie kursu o 0,0010
Naturalne metody zabezpieczeń przed ryzykiem transakcyjnym
Kompensata ryzyka kursowego (exposure netting)
Kompensata polega na wiązaniu i bilansowaniu różnych pozycji walutowych
Kompensata pierwotna polega na wiązaniu i bilansowaniu pozycji walutowych w jednej walucie
może być przeprowadzona gdy firma zajmuje jednocześnie pozycję długą i krótką na ten sam dzień rozliczenia
może być prowadzona w ramach jednej firmy lub grupy kapitałowej
pozycje powinny mieć ten sam dzień rozliczenia (inaczej kompensata będzie niepełna)
Przykład
Pozycja z tytułu transakcji |
Pozycja walutowa |
Wartość netto w USD na dzień rozliczenia |
A |
+ 2.000 |
|
B |
- 1.500 |
|
C |
- 1.000 |
|
Ekspozycja walutowa netto |
|
- 500 |
Kompensata wtórna polega na wiązaniu i bilansowaniu pozycji w kilku walutach
Może być ona przeprowadzona pod warunkiem, że:
kursy walut w jakich firma zajmuje pozycję walutową są skorelowane
pozycje w tych walutach przeciwstawne
pozycje te mają ten sam dzień rozliczenia
Kompensata wtórna
Przykład: Jeśli firma ma długą pozycję dolarach amerykańskich a krótką w dolarach kanadyjskich to zakładając, że kursy tych dwóch walut są mocno i dodatnio skorelowane może uznać, że pozycje te wzajemnie się kompensują i ogólne wystawienie (ekspozycja) na ryzyko jest mniejsze
Kompensata przy dodatniej korelacji kursów walut w jakich firma zajmuje pozycje walutowe |
|||
Przyczyna pozycji walutowej |
Pozycja w USD na dzień rozliczenia |
Pozycja w CAD na dzień rozliczenia |
Wartość w USD (kurs USD/CAD = 1,292) |
Lokata w USD |
1.500 |
|
|
Zobowiązanie handlowe |
|
- 2.000 |
-1548 |
Ekspozycja netto w USD |
|
- 48 |
|
|
Kurs wymiany na PLN |
Wartość pozycji walutowej PLN |
Pozycja w USD na dzień rozliczenia |
Pozycja w CAD na dzień rozliczenia |
Wartość pozycji w USD na dzień bieżący |
3,7900 |
5 685,00 |
1 500,00 |
|
Wartość pozycji w CAD na dzień bieżący |
2,8800 |
-5 760,00 |
|
-2 000,00 |
Ekspozycja netto w PLN przed zmianą kursów |
|
-75 |
|
|
USD ulega aprecjacji wobec PLN o 10% |
4,1690 |
6 253,50 |
1 500,00 |
|
CAD ulega aprecjacji wobec PLN o 10% |
3,1680 |
-6 336,00 |
|
-2 000,00 |
Ekspozycja netto w PLN po zmianie kursów |
|
-82,5 |
|
|
Kompensata w firmach wielonarodowych
liczba transakcji walutowych w tych firmach jest bardzo duża
wiele transakcji jest zawieranych wewnątrz grupy a więc pewne jest że dojdzie do ich realizacji
kompensowane mogą być np. rozliczenia między centralą a filiami zagranicznymi
po dokonaniu kompensaty zabezpieczać można pozostałe salda
firmy wielonarodowe stosują centra rozliczeń przychodów i kosztów wielowalutowych (reinvoicing centres)
przeszkodą stosowania kompensaty w ramach firmy wielonarodowe mogą być ograniczenia walutowe w krajach mniej rozwiniętych, które zazwyczaj mają problemy z bilansem płatniczym
kompensata może być stosowana wspólnie z techniką „leads and lags” czyli przyspieszania i opóźniania terminów płatności w walutach
Przykład 2
Firma zajmuje długą pozycję w dolarach amerykańskich i długą w euro. Zakładamy, że między tymi walutami ma miejsce silna ujemna korelacja, tzn. wzmocnienie dolara jest podobne od osłabienia euro.
W takiej sytuacji długie pozycje w tych dwóch walutach kompensują wzajemnie ryzyko zmienności
Sytuacja wyjściowa
|
Pozycja w USD |
Pozycja w EUR |
Kurs wymiany |
|
Wartość pozycji walutowej PLN |
|
+ 1 500 |
|
USD/PLN |
3,7900 |
5 685 |
|
|
+ 1 000 |
EUR/PLN |
4,7100 |
4 710 |
Przepływy netto z tych dwóch pozycji bez zmiany kursów |
|
|
|
|
10 395 |
Wpływ korelacji kursów na wartość długiej pozycji walutowej w dwóch walutach obcych |
||||||
|
|
Pozycja w USD |
Pozycja w EUR |
Kurs wymiany |
|
Wartość pozycji walutowej PLN |
SILNA KORELACJA MIĘDZY WALUTAMI |
||||||
A |
USD ulega deprecjacji wobec PLN o 10% |
1 500 |
|
USD/PLN |
3,4110 |
5 117 |
A |
Kurs EUR ulega deprecjacji o 10% |
|
1 000 |
EUR/PLN |
4,2390 |
4 239 |
|
Przepływy netto z tych dwóch pozycji w przypadku B |
|
|
|
|
9 356 |
|
Strata na pozycji (10.395 - 9.356) |
|
|
|
|
- 1.039 |
SŁABSZA KORELACJA MIĘDZY WALUTAMI |
||||||
B |
USD ulega deprecjacji wobec PLN o 10% |
1 500 |
|
USD/PLN |
3,4110 |
5 117 |
B |
Kurs EUR się nie zmienia |
|
1 000 |
EUR/PLN |
4,7100 |
4 710 |
|
Przepływy netto z tych dwóch pozycji w przypadku B |
|
|
|
|
9 827 |
|
Strata na pozycji (10.395 - 9.827) |
|
|
|
|
- 568 |
ODWROTNA KORELACJA MIĘDZY WALUTAMI |
||||||
C |
USD ulega deprecjacji wobec PLN o 10% |
1 500 |
|
USD/PLN |
3,0699 |
4 605 |
C |
Kurs EUR ulega aprecjacji o 10% |
|
1 000 |
EUR/PLN |
5,1810 |
5 181 |
|
Przepływy netto z tych dwóch pozycji w przypadku C |
|
|
|
|
10 298 |
|
Strata na pozycji (10.395 - 10.298) |
|
|
|
|
- 97 |
Ryzyko ekonomiczne
Ryzyko transakcyjne
Ryzyko konwersji
Wartość firmy
Ryzyko transakcyjne - pozycja otwarta w dowolnym momencie w zakresie zarejestrowanych należności/zobowiązań
POZYCJA WALUTOWA
ZAMKNIĘTA
Należności = zobowiązania
OTWARTA
Należności 
zobowiązania
DŁUGA
Należności > zobowiązania
KRÓTKA
Należności < zobowiązania
Deprecjacja waluty w której mamy pozycję długą
= strata na różnicach kursowych
Aprecjacja waluty w której mamy pozycje długą
= zysk na różnicach kursowych
Deprecjacja waluty w której mamy pozycję krótką
= zysk na różnicach kursowych
Aprecjacja waluty w której mamy pozycje krótką
= strata na różnicach kursowych
POZYCJA WALUTOWA LOTu PRZED ZABEZPIECZENIEM
STRATA przy wyższym kursie dolara
ZYSK przy niższym kursie dolara
Zysk/strata kursowa LOTu z pozycji walutowej
USD/PLN
Wyszukiwarka