Hemodializa

Dializa pozaustrojowa

Wskazania / Przeciwwskazania / Cel zabiegu / Przygotowanie / Opis / Powikłania / Zobacz także

Wskazania do zabiegu

 Przewlekła niewydolność nerek (kreatynina >8 mg%)  Przedłużająca się ostra niewydolność nerek o ciężkim przebiegu  Ostre zatrucia  Ciężka hiperkalcemia (wysokie stężenie wapnia we krwi)

powrót

Przeciwwskazania do zabiegu

 Zaawansowana choroba nowotworowa  Rozległa zaawansowana miażdżyca z ciężkim uszkodzeniem serca, mózgu  Marskość wątroby  Przewlekła, ciężka niewydolność krążenia  Przewlekła, ciężka niewydolność oddechowa  Zespół otępienny  Ciężkie choroby psychiczne  Brak współpracy ze strony pacjenta

powrót

Cel zabiegu

Celem zabiegu jest zastąpienie funkcji nerek w przypadku ich niewydolności (wydalanie wody, substancji mineralnych i końcowych metabolitów przemian, które zatruwają organizm), usunięcie trucizny z ustroju w przypadku ostrego zatrucia, a w przypadku hiperkalcemii usunięcie nadmiaru wapnia.

powrót

Przygotowanie

Wymagana jest pisemna zgoda pacjenta na zabieg. Konieczne jest założenie cewnika do jednej z dużych żył (patrz: dostęp czasowy do hemodializy), jeśli nie ma wcześniej założonej przetoki tętniczo-żylnej (patrz: stały dostęp do hemodializy).

powrót

Opis zabiegu

W trakcie zabiegu krew krąży pomiędzy aparatem -„sztuczną nerką” a pacjentem. Krew jest oczyszczana przepływając przez dializator. W przypadku dostępu czasowego - cewnika - dreny sztucznej nerki są bezpośrednio do niego podłączane; w przypadku wykształconej przetoki tętniczo-żylnej należy najpierw nakłuć żyłę w 2 miejscach, a następnie podłączyć dreny. Przed rozpoczęciem hemodializy należy ustawić konieczne parametry:  Czas zabiegu - ustala lekarz uwzględniając stan chorego (przeważnie od 4 do 6 godzin)  Częstość zabiegów (u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek) - 2 do 3 razy w tygodniu  Typ koncentratu - zawartość potasu, wapnia, (ewentualnie glukozy) - ustala lekarz  Rodzaj heparyny i dawkę (w trakcie zabiegu konieczne jest hamowanie krzepnięcia krwi) - ustala lekarz  Szybkość przepływu krwi (tzw. obroty) - ustala lekarz uwzględniając stan przetoki lub cewnika, masę ciała chorego, czas zabiegu hemodializy  Ultrafiltracja - ilość płynu, która zostanie odprowadzona z organizmu w trakcie zabiegu (nie powinna przekraczać 3 l)

powrót

Możliwe powikłania

 Spadek ciśnienia tętniczego (hipotensja) - może być spowodowany zbyt dużą ultrafiltracją  Skurcze mięśniowe - pojawiają się przy przekroczeniu tzw. suchej masy ciała (masa ciała bez nadmiernej zawartości wody - powinna być osiągnięta na koniec każdego zabiegu)  Nudności i wymioty - najczęściej towarzyszą spadkowi ciśnienia tętniczego  Ból głowy  Ból w piersiach lub plecach - zdarza się przy pierwszym użyciu dializatora  Świąd skóry  Gorączka i dreszcze - mogą być objawem zakażenia

Kamica nerkowa

Nephrolithiasis, Urolithiasis

Kamienie nerkowe

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Zobacz także

Opis

Choroba charakteryzuje się powstawaniem litych złogów (kamieni) w drogach moczowych, które przemieszczając się przez moczowód w kierunku pęcherza moczowego są przyczyną ostrych napadów bólowych - tzw. „kolki nerkowej”. Choroba występuje u 5% osób dorosłych, głównie mężczyzn.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

Charakterystyczne dla choroby są ostre bóle w boku o charakterze przerywanym, trwające zazwyczaj wiele godzin, promieniujące w kierunku krocza, z towarzyszącym uczuciem parcia na mocz i czasami (w 30%) z krwiomoczem. Często do bólu dołączają się nudności i wymioty. Ból ustępuje wraz z wydaleniem złogu (kamienia). Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga: Pojawienie się gorączki (pow. 38°C), która towarzyszy przedłużającej się lub nawracającej kolce nerkowej.

powrót

Przyczyny

 Wzmożone wydalanie wapnia z organizmu (np. w nadczynności przytarczyc, przy przedawkowaniu witaminy D, w kwasicy cewkowej)  Wzmożone wydalanie szczawianów  Wzmożone wydalanie kwasu moczowego  Przewlekły niedobór magnezu  Utrudniony odpływ moczu (np. zwężenia moczowodu, przerost prostaty)  Przewlekle utrzymująca się infekcja w drogach moczowych Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość występowania choroby jest większa u osób:  Przyjmujących mało płynów  Z rodzinnym obciążeniem kamicą nerkową  Spożywających dużo soli

powrót

Sposoby zapobiegania

Codzienne wypijanie co najmniej 2 litrów płynów, w tym wody mineralnej (o małej zawartości składników mineralnych).

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Małe złogi w 90% przypadków zostają wydalone po epizodzie kolki nerkowej. Jeśli nie nastąpi wydalenie złogu z moczem, może dojść do powikłań wynikających z utrudnionego odpływu moczu z nerki (wodonercze, a w przypadku towarzyszącego zakażenia dróg moczowych - gromadzenie się ropy w nerce, czyli roponercze). Oba stany wymagają pilnego zabiegu (interwencja chirurgiczna). Większe złogi nie powodują ostrych napadów bólowych. Pozostają w nerce, co prowadzi do jej uszkodzenia. W tych przypadkach konieczne jest leczenie zabiegowe.

powrót

Możliwe powikłania

 Zakażenie dróg moczowych  Zniszczenie nerki (marskość nerki)  Kamica nawrotowa

powrót

Badania dodatkowe

Potwierdzenie rozpoznanie może wymagać wykonania: badania ogólnego moczu, badania ultrasonograficznego nerek, badań radiologicznych, takich jak: zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej czy urografia (badanie radiologiczne po dożylnym podaniu kontrastu pozwalające na uwidocznienie dróg moczowych). Może być potrzebne wykonanie posiewu moczu, jeśli lekarz podejrzewa zakażenie dróg moczowych. W przypadku nawracających napadów kolki nerkowej należy wykonać dodatkowe badania gospodarki wapniowo-fosforowej (oznaczenia poziomu wapnia i fosforu w surowicy, wydalania wapnia i fosforu z moczem), oznaczyć stężenie w surowicy i wydalanie kwasu moczowego, kwasu szczawiowego, kwasu cytrynowego i magnezu. Przydatna może się okazać analiza składu wydalonych złogów (nie należy wyrzucać znalezionych w moczu kamieni).

powrót

Cele leczenia

 W kolce nerkowej - zmniejszenie bólu przez podawanie leków przeciwbólowych (np. pyralgina) i rozkurczowych (np. NO-SPA, papaweryna); dostępne są też preparaty złożone (np. czopki Tolargin). Ulgę może przynieść również ciepła kąpiel  Większe złogi, które nie mogą zostać samoistnie wydalone należy usunąć stosując takie metody, jak: pozaustrojowe rozbicie kamieni, usunięcie narzędziem (koszyczkiem) wprowadzonym przez cewkę moczową, nakłucie nerki czy wreszcie leczenie operacyjnie. Wybór metody zależy od wielkości lokalizacji złogu w drogach moczowych i współistniejących powikłań  Ważną zasadą postępowania lekarskiego jest również zapobieganie powikłaniom oraz usunięcie - jeśli to możliwe - przyczyny tworzenia się złogów

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  W zależności od rodzaju kamieni (wapniowo-szczawianowe, moczanowe, struwitowe lub cystynowe) i obecności czynników sprzyjających ich powstawaniu może być konieczne długotrwałe stosowanie specjalnej diety z wykluczeniem pewnych pokarmów oraz przyjmowanie leków, które spowalniają wzrost i tworzenie złogów. Ograniczenia dietetyczne należy ustalić z lekarzem  Zawsze korzystne jest picie płynów (co najmniej 8 szklanek dziennie)  W przypadku kolki nerkowej nie jest zalecane leżenie w łóżku, lecz ruch, który ułatwia wydalenie złogu  W przypadku częstych napadów kolkowych należy unikać sytuacji, w których nagłe pojawienie się bólu może spowodować zagrożenie (np. praca na wysokości) Leczenie farmakologiczne  W kolce nerkowej podaje się leki przeciwbólowe i rozkurczowe, często w postaci zastrzyków domięśniowych lub dożylnych  W przypadku zakażenia dróg moczowych pacjent otrzymuje zwykle antybiotyki  W niektórych postaciach kamicy lekarz może zalecić codzienne przyjmowanie leków, których celem jest hamowanie wydalania wapnia (niektóre leki moczopędne), zmiana odczynu moczu (alkalizacja bądź zakwaszanie moczu) lub hamowanie krystalizacji (preparaty magnezu)

Ostra niewydolność nerek

Insufficientia renum acuta

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Leczenie operacyjne / Zobacz także

Opis

Jest to nagłe pogorszenie czynności wydalniczej nerek prowadzące do zatrucia ustroju przez gromadzące się końcowe produkty metabolizmu. Przebieg choroby zależy od przyczyny, która spowodowała ostrą niewydolność nerek oraz stopnia upośledzenia ich czynności. Zwykle kończy się wyleczeniem.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

Osoby z rozwijającą się niewydolnością nerek demonstrują zazwyczaj następujące objawy:  Zmniejszenie ilości oddawanego moczu poniżej 300 ml na dobę  Osłabienie, uczucie zmęczenia, zaburzenia koncentracji, bóle głowy  Obrzęki w przypadku towarzyszącego przewodnienia ustroju  Duszność  Brak łaknienia, nudności i wymioty, biegunka  Świąd skóry  Drobne wybroczyny na skórze (plamica) Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Pojawienie się drgawek (może świadczyć o obrzęku mózgu)  Pojawienie się duszności  Narastanie obrzęków  Pojawienie się bólów mięśni

powrót

Przyczyny

Do zablokowania czynności wydalniczej nerek może dochodzić w przebiegu takich chorób, jak:  Wstrząs pokrwotoczny (uraz, odklejenie łożyska u ciężarnej)  Rozległe oparzenie  Posocznica (uogólniona ciężka infekcja)  Ciężka niewydolność krążenia  Przetoczenie krwi niezgodnej grupy  Zespół zmiażdżenia (rozległe uszkodzenie mięśni)  Ciężkie ostre zapalenie trzustki  Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek  Szpiczak mnogi  Choroby naczyń zaopatrujących nerki, co prowadzi do ich zamknięcia  Zatkanie obu moczowodów (np. przez kamienie w przebiegu kamicy nerkowej) lub cewki moczowej (u mężczyzn z powodu powiększenia prostaty, u kobiet z powodu guzów macicy)  Zatrucie grzybami lub metalami ciężkimi Niewydolność nerek może także wystąpić:  Po stosowaniu niektórych leków uszkadzających nerki  Po badaniach radiologicznych wymagających podania dużej dawki kontrastu (np. koronarografia) Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość występowania choroby jest większa u osób:  Z jedną nerką  Z uszkodzeniem nerek w przebiegu większości przewlekłych chorób tego narządu (np. nefropatii cukrzycowej, przewlekłych kłębuszkowych zapaleń nerek)  Bezpośrednio po zabiegach operacyjnych

powrót

Sposoby zapobiegania

Wczesne wykrycie i podjęcie prawidłowego leczenia łagodzi przebieg choroby.

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Przebieg i postępowanie lecznicze są zależne od choroby podstawowej, która doprowadziła do ostrej niewydolności nerek. Typowo po okresie bezmoczu trwającym od kilku dni do kilku tygodni zaczyna wzrastać ilość oddawanego moczu, a ilość szkodliwych substancji w organizmie zmniejsza się. W części przypadków w okresie anurii (bezmoczu) konieczne jest leczenie nerkozastępcze (dializoterapia). W szczytowym okresie ilość oddawanego moczu może osiągnąć 6 litrów na dobę, po czym następuje normalizacja czynności nerek i powrót do zdrowia. U niektórych chorych czynność nerek nie poprawia się i konieczne jest stałe leczenie nerkozastępcze. Śmiertelność w ostrej niewydolności nerek zależy od choroby podstawowej.

powrót

Możliwe powikłania

 Zakażenia bakteryjne  Ostra niewydolność krążenia  Przewlekła niewydolność nerek

powrót

Badania dodatkowe

Rozpoznanie zazwyczaj jest ustalane w oparciu o stwierdzenie narastania stężenia kreatyniny w surowicy w kolejnych oznaczeniach. Zazwyczaj rozpoznanie ostrej niewydolności nerek wymaga hospitalizacji. Lekarz może zalecić wykonanie innych badań krwi, takich jak: OB, morfologia, stężenie sodu, potasu, mocznika, glukozy, elektroforezy białka, gazometrii, jak również badań moczu, badania ultrasonograficznego nerek, ewentualnie tomografii komputerowej, badanie elektrokardiograficzne (EKG), a w szczególnych przypadkach urografii (badanie dróg moczowych po dożylnym podaniu kontrastu), arteriografii (badanie kontrastowe naczyń) lub biopsji nerkowej. W każdym przypadku konieczna jest ścisła kontrola ilości wypijanych płynów oraz pomiar ilości wydalanego moczu. Należy również odnotowywać poranną wagę - jej szybki wzrost świadczy o zatrzymywaniu płynów w organizmie.

powrót

Cele leczenia

 Przywrócenie prawidłowej czynności nerek (sposób postępowania zależny od przyczyny)  Zwalczanie przewodnienia i odwodnienia organizmu  Wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych  Leczenie nerkozastępcze (dializoterapia) - w celu odtrucia organizmu, jeśli leczenie szczególnie ciężko przebiegającej ostrej niewydolności nerek z fazą bezmoczu przedłuża się

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne W okresie anurii zazwyczaj konieczne jest ograniczenie ilości przyjmowanych płynów, aby nie dopuścić do przewodnienia. Zalecana jest dieta bogatowęglowodanowa z mniejszą ilością białka (ograniczenie spożycia mięsa, wędlin, serów) oraz świeżych owoców i jarzyn. W okresie wzrostu ilości oddawanego moczu może pojawić się konieczność przyjmowania znacznej ilości płynów (do 4 litrów na dobę). Wskazane jest ograniczenie aktywności fizycznej - leżenie w łóżku. Leczenie farmakologiczne Leczenie jest uzależnione od przyczyny - choroby leżącej u podłoża ostrej niewydolności nerek. W wielu przypadkach podaje się leki moczopędne i antybiotyki.

powrót

Leczenie operacyjne

W przypadku zaburzeń w odpływie moczu (np. w przebiegu kamicy nerkowej) może być konieczne leczenie zabiegowe obejmujące wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego (tzw. cewnikowanie pęcherza) lub do moczowodu poprzez cewkę moczową (tzw. sondowanie moczowodów), nakłucie nerki z odprowadzeniem moczu poprzez pozostawiony w nerce cewnik, czy zabieg operacyjny. Leczenie zabiegowe może również być konieczne przy nagłym zatkaniu tętnicy nerkowej.

Przewlekła niewydolność nerek

Insufficientia renum chronica

Przewlekła mocznica, uremia

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Leczenie operacyjne / Zobacz także

Opis

Jest to zazwyczaj stopniowo rozwijające się pogorszenie czynności wydalniczej nerek prowadzące do zatrucia ustroju przez gromadzące się końcowe produkty metabolizmu (przewlekła mocznica). W końcowym stadium chory wymaga leczenia nerkozastępczego (dializoterapia, przeszczep nerki).

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

Objawy choroby nie są charakterystyczne i składają się na nie:  Stałe osłabienie, uczucie zmęczenia, zaburzenia koncentracji, bóle głowy  Bladość z powodu niedokrwistości  Brak apetytu, chudnięcie  Nudności i wymioty, czkawka  Świąd skóry  Nadciśnienie tętnicze  Częste oddawanie moczu w nocy  Zmniejszenie ilości oddawanego moczu w późnym okresie choroby  Obrzęki w przypadku przewodnienia ustroju  Duszność  Drobne wybroczyny na skórze (plamica), krwawienia z dziąseł  Zahamowanie wzrostu u dzieci  Zaburzenia miesiączkowania u kobiet, obniżona aktywność seksualna u mężczyzn Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Pojawienie się wymiotów lub biegunki (prowadzi do odwodnienia i ustania pracy uszkodzonych nerek)  Pojawienie się drgawek  Narastanie obrzęków ze spadkiem ilości moczu poniżej 2000 ml  Gwałtowne nasilenie się duszności  Wysokie ciśnienie (powyżej 200 mmHg) nie reagujące na przepisane przez lekarza leki

powrót

Przyczyny

Objawy niewydolności nerek pojawiają się, gdy dochodzi do uszkodzenia powyżej 60% miąższu nerkowego w przebiegu takich chorób, jak:  Nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie nerek w przebiegu cukrzycy - powikłanie późne)  Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek  Nefropatia nadciśnieniowa (późne powikłanie zwłaszcza nie leczonego nadciśnienia tętniczego)  Toczeń trzewny  Przewlekłe zakażenia nerek  Nefropatia obturacyjna (długotrwałe zablokowanie odpływu z nerek, np. przez kamienie)  Wielotorbielowatość nerek  Choroby naczyń zaopatrujących nerki prowadzące do ich zamknięcia  Nefropatia polekowa (np. w wyniku wieloletniego stosowania leków przeciwbólowych)  Amyloidoza (późne powikłanie przewlekłych stanów zapalnych, np. gruźlicy) Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość choroby jest większa u osób z:  Jedną nerką  Nawracającą kamicą nerkową  Uszkodzeniem nerek w przebiegu wszystkich przewlekłych chorób tego narządu wymienionych jako przyczyny przewlekłej niewydolności nerek

powrót

Sposoby zapobiegania

Wczesne wykrycie i podjęcie prawidłowego leczenia zapobiega lub opóźnia rozwój choroby.

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Zazwyczaj dochodzi do stopniowego (w ciągu miesięcy - lat) pogarszania się czynności nerek. Sukcesem leczniczym jest zahamowanie postępu choroby. W okresie kiedy rozwinie się mocznica (pojawią się objawy zatrucia organizmu) i/lub znaczne przewodnienie, jedyną możliwością dalszego leczenia jest dializoterapia prowadzona do końca życia lub przeszczep nerki od zdrowego dawcy rodzinnego lub nie spokrewnionej osoby zmarłej.

powrót

Możliwe powikłania

 Zapalenie osierdzia (gromadzenie się płynu w worku osierdziowym)  Obrzęk płuc  Zapalenie płuc

powrót

Badania dodatkowe

Lekarz może zalecić wykonanie badań krwi takich jak: OB, morfologia, stężenie sodu, potasu, wapnia, fosforu, kreatyniny, mocznika, glukozy, elektroforezy białka, jak również badań moczu, badania ultrasonograficznego nerek, zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej (dla uwidocznienia kamieni w nerkach), urografii (badanie rentgenowskie dróg moczowych po dożylnym podaniu kontrastu), ewentualnie tomografii komputerowej, badanie elektrokardiograficzne (EKG), w szczególnych przypadkach arteriografii (badanie kontrastowe naczyń) lub biopsji nerkowej. W każdym przypadku konieczna jest ścisła kontrola ilości wypijanych płynów oraz pomiar objętości wydalanego moczu. Próbkę moczu należy przynieść do lekarza, gdyż może być potrzebna do wykonania badań. Należy również odnotowywać poranną wagę - jej szybki wzrost świadczy o zatrzymywaniu płynów w organizmie. Zalecana jest systematyczna kontrola ciśnienia tętniczego krwi.

powrót

Cele leczenia

Celem leczenia jest spowolnienie procesu pogarszania się czynności wydalniczej nerek, łagodzenie objawów rozwijającej się mocznicy oraz zapobieganie powikłaniom przewlekłej niewydolności nerek.

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne Zazwyczaj zalecana jest dieta bogatowęglowodanowa z mniejszą ilością białka (ograniczenie spożycia mięsa, wędlin, serów), soli oraz w późniejszych stadiach choroby świeżych owoców, jarzyn i soków. Jeśli nie ma obrzęków, to dobowa ilość przyjmowanych płynów nie powinna być mniejsza niż 2 litry (większa w okresie upałów), chyba że lekarz zaleca inaczej. Zalecane jest także ograniczenie aktywności fizycznej - dostosowane do wydolności chorego. Leczenie farmakologiczne Leczenie jest uzależnione od przyczyny - choroby leżącej u podłoża przewlekłej niewydolności nerek oraz stopnia wydolności nerek. W wielu przypadkach obejmuje dodatkowo podawanie leków moczopędnych w celu zmniejszenia kumulacji płynów w organizmie, preparatów żelaza, kwasu foliowego w celu przeciwdziałania niedokrwistości, preparatów węglanu wapnia i witaminy D dla przeciwdziałania odwapnieniu kości, leków obniżających ciśnienie (u chorych z nadciśnieniem) oraz odkażających drogi moczowe (jeśli występuje zakażenie).

powrót

Leczenie operacyjne

W przypadku zaburzeń w odpływie moczu czy kamicy nerkowej może być konieczne leczenie zabiegowe w celu korekcji odpływu moczu i usunięcia złogów (leczenie w oddziale chirurgicznym lub urologicznym). Leczenie zabiegowe może również być konieczne przy istotnych zwężeniach tętnic nerkowych. W zaawansowanym stadium choroby (mocznica) pojawia się konieczność leczenia nerkozastępczego. Początkowo jest to zazwyczaj dializoterapia, a w dalszej perspektywie u części chorych przeszczep nerki. Rozpoczęcie dializoterapii wymaga przygotowania poprzez założenie specjalnego cewnika do jamy brzusznej (operacyjnie) lub chirurgiczne wytworzenie tzw. przetoki tętniczo-żylnej. O czasie rozpoczęcia przygotowań decyduje lekarz nefrolog.

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

Glomerulonephritis acuta

Poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek, popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Leczenie operacyjne / Zobacz także

Opis

Jest to uszkodzenie elementów czynnościowych nerek przez proces zapalny o podłożu immunologicznym poprzedzone najczęściej infekcją gardła lub anginą, rzadziej zakażeniem skóry (róża, liszajec). Najczęściej dotyczy dzieci do 11 roku życia. Zazwyczaj kończy się samowyleczeniem.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

 Obrzęki  Brunatno-czerwone zabarwienie moczu  Pieczenie i ból przy oddawaniu moczu  Osłabienie, utrata apetytu  Wzrost ciśnienia tętniczego  Znaczne zmniejszenie ilości oddawanego moczu U połowy chorych nie stwierdza się żadnych objawów poza zmianami w moczu. Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Pojawienie się drgawek  Pojawienie się nudności i wymiotów  Szybkie narastanie obrzęków  Całkowite zatrzymanie moczu

powrót

Przyczyny

Przebycie infekcji, najczęściej bakteryjnej (paciorkowcowej), jak np. angina, wyzwala u niektórych osób reakcję obronną prowadzącą do uszkodzenia kłębuszków nerkowych. Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość choroby jest większa u osób:  Przebywających w zbiorowiskach ludzkich (przedszkola, żłobki itp.)  Mających kontakt z chorymi na płonicę i różę

powrót

Sposoby zapobiegania

Unikanie kontaktu z chorymi na płonicę i różę.

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Zazwyczaj objawy ustępują w ciągu kilku tygodni. Zmiany w moczu mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy. W przypadku ciężkiego przebiegu konieczne jest leczenie szpitalne i sporadycznie okresowe leczenie nerkozastępcze.

powrót

Możliwe powikłania

 Nadciśnienie tętnicze  Ostra niewydolność krążenia  Ostra niewydolność nerek  Przewlekła niewydolność nerek

powrót

Badania dodatkowe

Rozpoznanie zazwyczaj jest ustalane w oparciu o obraz kliniczny, zmiany w badaniu ogólnym moczu oraz narastanie miana przeciwciał ASO (jedne z przeciwciał przeciwpaciorkowcowych). Lekarz może zalecić wykonanie innych badań krwi, takich jak: OB, morfologia, poziom kreatyniny oraz badanie ultrasonograficzne nerek.

powrót

Cele leczenia

 Zwalczanie towarzyszącego zakażenia  Normalizacja ciśnienia tętniczego  Wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  Ograniczenie aktywności fizycznej - leżenie w łóżku  Ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich co do okresu leczenia antybiotykiem i wyznaczonych kontroli  Dieta lekkostrawna z ograniczeniem soli i białka  Zapisywanie ilości przyjmowanych płynów w ciągu doby oraz prowadzenie zbiórki moczu (należy oddawać mocz do jednego naczynia o pojemności 2 l, które opróżnia się po ocenie ilości moczu co 24 godziny, najlepiej rano) Leczenie farmakologiczne W leczeniu stosuje się antybiotyk podawany doustnie, domięśniowo lub dożylnie (w zależności od stanu klinicznego chorego). Ponadto są zalecane leki moczopędne i obniżające ciśnienie tętnicze.

powrót

Leczenie operacyjne

W przypadku ciężkiego uszkodzenia nerek poddaje się pacjenta okresowej hemodializoterapii. Jeśli przyczyną choroby jest przewlekły stan zapalny migdałków, należy rozważyć ich usunięcie (tonsillektomia).

powrót

Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek

Glomerulonephritis chronica

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Zobacz także

Opis

Jest to przewlekły proces zapalny, okresowo nasilający się, cechujący się różnorodnością przebiegu klinicznego w zależności od postaci choroby oraz stopnia nasilenia białkomoczu i krwiomoczu. Przy masywnym białkomoczu (zazwyczaj powyżej 3,5 g/dobę) dominują objawy zespołu nerczycowego. Może przebiegać jako postać z nawracającym krwiomoczem (typowe dla nefropatii IgA, czyli choroby Bergera). Chorują zarówno dzieci, jak i dorośli. Częstym powikłaniem jest nadciśnienie tętnicze. Choroba prowadzi do przewlekłej niewydolności nerek.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

 Pienienie się moczu (świadczy o dużej zawartości białka)  Krwiomocz (podbarwienie moczu przez krew)  Obrzęki (początkowo dyskretne mogą dotyczyć tylko okolicy kostek, pojawiają się w ciągu dnia i ustępują po nocy; w ciężkim zespole nerczycowym mogą obejmować całe ciało - są miękkie, podatne na ucisk, skóra nad nimi napięta)  Wodobrzusze (płyn zbiera się w jamie otrzewnej), również w jamach opłucnowych powodując duszność (w ciężkich postaciach zespołu nerczycowego)  Osłabienie, uczucie zmęczenia  Brak łaknienia, rzadziej nudności i wymioty  Bóle głowy (często)  Nadciśnienie tętnicze (często)  Niedokrwistość Wielu chorych nie ma żadnych dolegliwości przez wiele lat trwania choroby. Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Pojawienie się drgawek (może świadczyć o obrzęku mózgu)  Objawy infekcji z gorączką  Gwałtowne narastanie obrzęków  Nagłe zmniejszenie ilości oddawanego moczu (szczególnie poniżej 500 ml na dobę)

powrót

Przyczyny

Przyczyną choroby jest uszkodzenie błony sączącej kłębuszków nerkowych przez procesy immunologiczne. Wyróżnia się dwie postacie kłębuszkowego zapalenia nerek:  pierwotną  wtórną - towarzyszącą kolagenozom (np. toczniowi rumieniowatemu układowemu) i zapaleniom drobnych naczyń

powrót

Sposoby zapobiegania

Jedyną metodą zapobiegania jest unikanie wszelkich zakażeń.

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Przebieg jest trudny do przewidzenia, zależy od odpowiedzi na leczenie. W wielu przypadkach choroba trwa latami z okresowymi zaostrzeniami i remisjami. Remisja może być tylko częściowa - zmniejszenie ilości białka traconego z moczem. U części chorych żadne leki nie powodują ustępowania zmian w moczu i nie hamują rozwoju przewlekłej niewydolności nerek.

powrót

Możliwe powikłania

 Zakażenia bakteryjne skóry, układu oddechowego i moczowego  Powikłania zakrzepowo-zatorowe (zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych, żył nerkowych, zatorowość płucna)  Przewlekła niewydolność nerek  Przyspieszony rozwój miażdżycy

powrót

Badania dodatkowe

Potwierdzenie rozpoznania wymaga wykonania badania wycinka nerki pobranego drogą biopsji. Jednak w wielu przypadkach można ustalić rozpoznanie z dużym prawdopodobieństwem na podstawie obrazu klinicznego, ogólnego badania moczu, 24-godzinnej zbiórki moczu na obecność białka, oznaczenia zawartości białka w surowicy. Lekarz może zalecić wykonanie innych badań krwi, takich jak: OB, morfologia, stężenie sodu, potasu, glukozy, kreatyniny, cholesterolu, trójglicerydów, elektroforezy białka, jak również badania ultrasonograficznego nerek. Lekarz może uzależnić rozpoczęcie leczenia od wykonania biopsji nerkowej, co wiąże się z koniecznością hospitalizacji. W przypadku narastających obrzęków należy zapisywać ilość płynów spożywanych w ciągu doby oraz mierzyć dobową ilość wydalanego moczu. Próbka moczu z dobowej zbiórki może być przydatna w celu oceny ilości wydalanego białka z moczem. Należy również odnotowywać poranną wagę - jej szybki wzrost świadczy o zatrzymywaniu płynów w organizmie.

powrót

Cele leczenia

 Zmniejszenie białkomoczu (jest głównym i najważniejszym celem, nie zawsze jednak możliwym do osiągnięcia) oraz zwalczanie obrzęków poprzez ograniczenie soli w diecie i stosowanie leków moczopędnych  Zahamowanie rozwoju przewlekłej niewydolności nerek (przewlekły proces zapalny niszczy nerki)  Zapobieganie powikłaniom zatorowo-zakrzepowym poprzez stosowanie leków hamujących agregację płytek  Obniżenie poziomu cholesterolu przez stosowanie diety z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych oraz leków obniżających poziom lipidów  Zwalczanie towarzyszących infekcji

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  Leczenie dietetyczne powinno zostać skonsultowane z lekarzem. U osób z utrzymującymi się obrzękami zazwyczaj zaleca się ograniczenie białka w diecie (do 1 g/kg masy ciała + 50% białka traconego z moczem), tłuszczów zwierzęcych i soli (poniżej 2 g na dobę). Oznacza to w praktyce znaczne ograniczenie spożycia mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), wędlin, serów oraz nie dosalanie potraw. Korzystna jest dieta wegetariańska.  Zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej w okresie nasilenia obrzęków (leżenie w łóżku).  Nie zaleca się opalania  Lekarz może zalecić ograniczenie ilości przyjmowanych płynów  Szczepienia, poza szczepieniem przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, nie są zalecane Leczenie farmakologiczne  Jeśli dominuje białkomocz nerczycowy, stosuje się kortykosterydy lub leki immunosupresyjne wg różnych schematów i w różnych połączeniach  Niezależnie od obrazu choroby, jeśli nie ma przeciwwskazań podaje się leki hamujące agregację płytek  Ponadto włącza się leki moczopędne, niespecyficznie zmniejszające białkomocz, obniżające stężenie cholesterolu.

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

Pyelonephritis acuta

Zapalenie miedniczek nerkowych, zakażenie górnych dróg moczowych

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Leczenie operacyjne / Zobacz także

Opis

Jest to bakteryjne zakażenie dróg moczowych obejmujące jedną lub obie nerki. Częściej dotyczy kobiet. Zazwyczaj kończy się wyleczeniem, może nawracać.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

 Gorączka z dreszczami  Ból w okolicy lędźwiowej (czasami obustronny)  Pieczenie, ból przy oddawaniu moczu  Osłabienie  Nudności i wymioty (niekiedy)  Mętny, czasami krwisty mocz Początek choroby jest zazwyczaj nagły. U dzieci i osób w podeszłym wieku choroba może przebiegać bez typowych objawów. Kontaktu z lekarzem wymaga:  Wystąpienie objawów choroby Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Nie ustępowanie objawów po 48 godzinach leczenia przepisanym przez lekarza antybiotykiem  Nawrót objawów po zakończeniu leczenia antybiotykiem

powrót

Przyczyny

Przyczyną choroby jest zakażenie bakteryjne (najczęściej bakterią Escherichia coli - pałeczka okrężnicy). Najczęściej infekcja dróg moczowych (od cewki moczowej i pęcherza moczowego) szerzy się do nerek. Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość choroby jest większa u osób:  Z kamicą nerkową  Z zaburzeniami w odpływie moczu (przerost prostaty, guzy pęcherza, guzy macicy)  Z odpływem wstecznym pęcherzowo-moczowodowym (tzw. refluks - cofanie się moczu z pęcherza do nerek)  Z cukrzycą  Intensywnie współżyjących seksualnie  W ciąży  Z chorobami neurologicznymi przebiegającymi z zaburzeniami opróżniania pęcherza moczowego (np. z przepukliną kręgosłupa, po udarze)  Długotrwale zacewnikowanych

powrót

Sposoby zapobiegania

 Utrzymanie czystości okolicy krocza, zwłaszcza u kobiet (przemywanie tylko w jednym kierunku - od przodu do tyłu)  Oddawanie moczu do 15 minut po stosunku  Częste zmienianie podpasek w czasie miesiączki

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Zazwyczaj po zastosowaniu antybiotyku objawy ustępują w ciągu kilku dni. Leczenie antybiotykiem pomimo braku objawów należy jednak kontynuować przez 10-14 dni. W przypadku ciężkiego przebiegu odmiedniczkowego zapalenia nerek konieczne jest leczenie szpitalne i podawanie antybiotyku dożylnie.

powrót

Możliwe powikłania

 Przewlekła infekcja (przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek)  Nadciśnienie tętnicze  Ropnie nerkowe

powrót

Badania dodatkowe

Rozpoznanie zazwyczaj jest ustalane w oparciu o obraz kliniczny oraz badanie ogólne moczu wraz z posiewem. Lekarz może zalecić wykonanie innych badań krwi, takich jak: OB, morfologia, poziom kreatyniny, poziom glukozy; badania ultrasonograficznego nerek, ewentualnie urografii (badanie dróg moczowych po dożylnym podaniu kontrastu), a w szczególnych przypadkach cystografii mikcyjnej (zwłaszcza u dzieci - badanie ukierunkowane na wykrycie odpływu wstecznego pęcherzowo-moczowodowego) czy cystoskopii (wziernikowanie pęcherza).

powrót

Cele leczenia

 Zwalczanie stanu zapalnego (zakażenia)  Łagodzenie dolegliwości (gorączki, bólu)

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  Ograniczenie aktywności fizycznej - leżenie w łóżku  Unikanie kontaktów seksualnych w okresie leczenia  Ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich co do okresu leczenia antybiotykiem i wyznaczonych kontroli  Przyjmowanie co najmniej 2 litrów płynów na dobę Leczenie farmakologiczne Podstawą leczenia jest stosowanie antybiotyku podawanego doustnie, domięśniowo lub dożylnie - zazwyczaj przez okres 10-14 dni. Ponadto zalecane są leki przeciwgorączkowe (np. Paracetamol, Pyralgina) i przeciwbólowe (np. No-Spa).

powrót

Leczenie operacyjne

W przypadku towarzyszących zaburzeń w odpływie moczu (np. w przebiegu kamicy nerkowej) może być konieczne leczenie zabiegowe w warunkach szpitalnych obejmujące wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego (tzw. cewnikowanie pęcherza) lub do moczowodu poprzez cewkę moczową (tzw. sondowanie moczowodów), czy nakłucie nerki z zastojem moczu.

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek

Pyelonephritis chronica

Przewlekłe zapalenie miedniczek nerkowych, przewlekłe zakażenie dróg moczowych

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Leczenie operacyjne / Zobacz także

Opis

Jest to trwające wiele miesięcy lub lat bakteryjne zakażenie dróg moczowych obejmujące jedną lub obie nerki. Choroba częściej dotyczy kobiet. Może prowadzić do przewlekłej niewydolności nerek i konieczności leczenia nerkozastępczego.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

W przeciwieństwie do zakażenia ostrego postać przewlekła przebiega skąpoobjawowo lub bezobjawowo aż do zaawansowanego stadium przewlekłej niewydolności nerek (ich nieodwracalnego uszkodzenia). Do niecharakterystycznych objawów należą:  Pobolewania w okolicy lędźwiowej (czasami obustronne)  Nadciśnienie tętnicze  Osłabienie  Długotrwale utrzymujące się zmiany w moczu: niewielki białkomocz, leukocyturia (>10 leukocytów w polu widzenia), obecność dużej ilości bakterii w moczu Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga: Zaostrzenie infekcji - pojawienie się gorączki, dreszczy, pieczenia/bólu przy oddawaniu moczu.

powrót

Przyczyny

Utrzymujące się zakażenie bakteryjne prowadzi do postępującej destrukcji nerek. Choroba rozwija się w przebiegu nawracających, częstych incydentów ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek lub nie leczonych infekcji pęcherza moczowego. Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość choroby jest większa u osób:  Z kamicą nerkową  Z zaburzeniami w odpływie moczu (przerost prostaty, guzy pęcherza, guzy macicy)  Z odpływem wstecznym pęcherzowo-moczowodowym (tzw. refluks - cofanie się moczu z pęcherza do nerek)  Z cukrzycą  Z chorobami neurologicznymi przebiegającymi z zaburzeniami opróżniania pęcherza moczowego (np. z przepukliną kręgosłupa, po udarze mózgu)  Długotrwale zacewnikowanych

powrót

Sposoby zapobiegania

 Prawidłowe leczenie ostrych zakażeń dróg moczowych  Nie przerywanie stosowania antybiotyku po ustąpieniu objawów infekcji  Leczenie chorób sprzyjających zachorowaniu, wymienionych powyżej

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Zazwyczaj stosowanie antybiotyków nie prowadzi do całkowitego wyleczenia. Konieczne jest wielomiesięczne lub nawet wieloletnie podawanie leków odkażających drogi moczowe. Leczenie to co prawda nie prowadzi do wyleczenia, ale pozwala na kontrolę (tłumienie) tlącego się zakażenia. Często konieczne jest leczenie urologiczne kamicy nerkowej i zaburzeń odpływu moczu, jeśli towarzyszą chorobie. W przypadku kiedy proces dotyczy tylko jednej nerki, należy rozważyć jej usunięcie. Po latach choroba prowadzi do przewlekłej niewydolności nerek i konieczności leczenia nerkozastępczego (dializy, przeszczep nerki).

powrót

Możliwe powikłania

 Przewlekła niewydolność nerek  Nadciśnienie tętnicze

powrót

Badania dodatkowe

Rozpoznanie zazwyczaj jest ustalane w oparciu o obraz kliniczny, długotrwałe utrzymywanie się zmian w badaniach ogólnych moczu oraz wyniki posiewów. Lekarz może zalecić wykonanie innych badań krwi, takich jak: OB, morfologia, poziom kreatyniny, glukozy; badania ultrasonograficznego nerek, urografii (badanie dróg moczowych po dożylnym podaniu kontrastu), a w szczególnych przypadkach cystografii mikcyjnej (zwłaszcza u dzieci - badanie ukierunkowane na wykrycie odpływu wstecznego pęcherzowo-moczowodowego) czy cystoskopii (wziernikowanie pęcherza).

powrót

Cele leczenia

 Wyeliminowanie, wyleczenie lub stłumienie zakażenia  Chirurgiczna korekcja zaburzeń w odpływie moczu

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  Ograniczenie aktywności fizycznej nie jest zazwyczaj zalecane  Nie ma specjalnej diety przy braku objawów niewydolności nerek, zalecany jest sok żurawinowy  Konieczna jest współpraca z lekarzem i nie lekceważenie jego zaleceń, nawet przy braku dolegliwości, stosowanie zaleconych leków odkażających oraz systematyczne zgłaszanie się na wyznaczone badania kontrolne Leczenie farmakologiczne Konieczne jest przewlekłe (miesiące, lata) stosowanie leków odkażających drogi moczowe. Czasami są zalecane leki zakwaszające mocz. Jeśli chorobie towarzyszy nadciśnienie tętnicze, konieczne jest stosowanie leków obniżających ciśnienie.

powrót

Leczenie operacyjne

W przypadku towarzyszących zaburzeń w odpływie moczu lub kamicy nerkowej może być konieczne leczenie zabiegowe (w tym chirurgiczne) prowadzone przez urologa.

Rak nerki

Carcinoma renis

Nowotwór nerki, guz nerki

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Leczenie operacyjne / Zobacz także

Opis

Jest to złośliwy guz wywodzący się z komórek nerki, które mnożą się w sposób niekontrolowany. Wykrywany jest zwłaszcza po 50 roku życia, częściej u mężczyzn. Raki stanowią 85% guzów nerki.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

Objawy pojawiają się późno i należą do nich:  Krwiomocz  Ból w okolicy lędźwiowej  Wyczuwalny guz w jamie brzusznej  Brak apetytu, chudnięcie  Stan podgorączkowy lub stała gorączka  Żylaki powrózka nasiennego u mężczyzn Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Objawy wymienione powyżej  Pojawienie się gorączki lub nagły spadek ilości oddawanego moczu w trakcie leczenia guza

powrót

Przyczyny

Przyczyna choroby jest nieznana. Można spotkać rodziny obciążone częstszym występowaniem guzów nerek. Częstość choroby jest większa u osób palących.

powrót

Sposoby zapobiegania

Obecnie nie są znane sposoby zapobiegania chorobie. Wczesne wykrycie zwiększa szansę na wyleczenie.

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Leczenie operacyjne polega zazwyczaj na usunięciu guza wraz z nerką. Szansa na wyleczenie (ponad 5-letnie przeżycie bez obecności przerzutów) zależy od stopnia zaawansowania choroby (wielkość guza, naciekanie otoczenia, obecność przerzutów do innych narządów) i wynosi do 80%. Onkolog indywidualnie rozważa konieczność leczenia uzupełniającego (naświetlanie, leczenie interferonem).

powrót

Możliwe powikłania

 Przerzuty do innych narządów: płuc, wątroby, węzłów chłonnych, drugiej nerki, mózgu, kości, nadnerczy  Krwotoki do dróg moczowych  Infekcje dróg moczowych

powrót

Badania dodatkowe

Badania diagnostyczne obejmują badania moczu, krwi (OB, morfologia, stężenie kreatyniny), oraz badania obrazujące: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, tomografię komputerową, ewentualnie urografię (badanie rentgenowskie dróg moczowych po dożylnym podaniu kontrastu), arteriografię nerkową (badanie kontrastowe naczyń). Biopsja nerki zazwyczaj nie jest wykonywana.

powrót

Cele leczenia

Celem leczenia jest chirurgiczne usunięcie guza, zazwyczaj wraz z nerką i zajętymi węzłami chłonnymi, oraz jeśli to jest możliwe, chirurgiczne usunięcie pojedynczych przerzutów.

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  Zazwyczaj po usunięciu guza z nerką zalecana jest dieta z mniejszą ilością białka (ograniczenie spożycia mięsa, wędlin, serów) oraz przyjmowanie co najmniej 2 litrów płynów na dobę.  Zakres aktywności fizycznej należy dostosować do wydolności chorego Leczenie farmakologiczne Leczenie farmakologiczne ma charakter uzupełniający i można je wdrożyć po konsultacji z onkologiem.

powrót

Leczenie operacyjne

Zakres operacji jest zależny od stopnia zaawansowania choroby.

Kamica nerkowa

Nephrolithiasis, Urolithiasis

Kamienie nerkowe

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Zobacz także

Opis

Choroba charakteryzuje się powstawaniem litych złogów (kamieni) w drogach moczowych, które przemieszczając się przez moczowód w kierunku pęcherza moczowego są przyczyną ostrych napadów bólowych - tzw. „kolki nerkowej”. Choroba występuje u 5% osób dorosłych, głównie mężczyzn.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

Charakterystyczne dla choroby są ostre bóle w boku o charakterze przerywanym, trwające zazwyczaj wiele godzin, promieniujące w kierunku krocza, z towarzyszącym uczuciem parcia na mocz i czasami (w 30%) z krwiomoczem. Często do bólu dołączają się nudności i wymioty. Ból ustępuje wraz z wydaleniem złogu (kamienia). Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga: Pojawienie się gorączki (pow. 38°C), która towarzyszy przedłużającej się lub nawracającej kolce nerkowej.

powrót

Przyczyny

 Wzmożone wydalanie wapnia z organizmu (np. w nadczynności przytarczyc, przy przedawkowaniu witaminy D, w kwasicy cewkowej)  Wzmożone wydalanie szczawianów  Wzmożone wydalanie kwasu moczowego  Przewlekły niedobór magnezu  Utrudniony odpływ moczu (np. zwężenia moczowodu, przerost prostaty)  Przewlekle utrzymująca się infekcja w drogach moczowych Czynniki sprzyjające zachorowaniu Częstość występowania choroby jest większa u osób:  Przyjmujących mało płynów  Z rodzinnym obciążeniem kamicą nerkową  Spożywających dużo soli

powrót

Sposoby zapobiegania

Codzienne wypijanie co najmniej 2 litrów płynów, w tym wody mineralnej (o małej zawartości składników mineralnych).

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Małe złogi w 90% przypadków zostają wydalone po epizodzie kolki nerkowej. Jeśli nie nastąpi wydalenie złogu z moczem, może dojść do powikłań wynikających z utrudnionego odpływu moczu z nerki (wodonercze, a w przypadku towarzyszącego zakażenia dróg moczowych - gromadzenie się ropy w nerce, czyli roponercze). Oba stany wymagają pilnego zabiegu (interwencja chirurgiczna). Większe złogi nie powodują ostrych napadów bólowych. Pozostają w nerce, co prowadzi do jej uszkodzenia. W tych przypadkach konieczne jest leczenie zabiegowe.

powrót

Możliwe powikłania

 Zakażenie dróg moczowych  Zniszczenie nerki (marskość nerki)  Kamica nawrotowa

powrót

Badania dodatkowe

Potwierdzenie rozpoznanie może wymagać wykonania: badania ogólnego moczu, badania ultrasonograficznego nerek, badań radiologicznych, takich jak: zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej czy urografia (badanie radiologiczne po dożylnym podaniu kontrastu pozwalające na uwidocznienie dróg moczowych). Może być potrzebne wykonanie posiewu moczu, jeśli lekarz podejrzewa zakażenie dróg moczowych. W przypadku nawracających napadów kolki nerkowej należy wykonać dodatkowe badania gospodarki wapniowo-fosforowej (oznaczenia poziomu wapnia i fosforu w surowicy, wydalania wapnia i fosforu z moczem), oznaczyć stężenie w surowicy i wydalanie kwasu moczowego, kwasu szczawiowego, kwasu cytrynowego i magnezu. Przydatna może się okazać analiza składu wydalonych złogów (nie należy wyrzucać znalezionych w moczu kamieni).

powrót

Cele leczenia

 W kolce nerkowej - zmniejszenie bólu przez podawanie leków przeciwbólowych (np. pyralgina) i rozkurczowych (np. NO-SPA, papaweryna); dostępne są też preparaty złożone (np. czopki Tolargin). Ulgę może przynieść również ciepła kąpiel  Większe złogi, które nie mogą zostać samoistnie wydalone należy usunąć stosując takie metody, jak: pozaustrojowe rozbicie kamieni, usunięcie narzędziem (koszyczkiem) wprowadzonym przez cewkę moczową, nakłucie nerki czy wreszcie leczenie operacyjnie. Wybór metody zależy od wielkości lokalizacji złogu w drogach moczowych i współistniejących powikłań  Ważną zasadą postępowania lekarskiego jest również zapobieganie powikłaniom oraz usunięcie - jeśli to możliwe - przyczyny tworzenia się złogów

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  W zależności od rodzaju kamieni (wapniowo-szczawianowe, moczanowe, struwitowe lub cystynowe) i obecności czynników sprzyjających ich powstawaniu może być konieczne długotrwałe stosowanie specjalnej diety z wykluczeniem pewnych pokarmów oraz przyjmowanie leków, które spowalniają wzrost i tworzenie złogów. Ograniczenia dietetyczne należy ustalić z lekarzem  Zawsze korzystne jest picie płynów (co najmniej 8 szklanek dziennie)  W przypadku kolki nerkowej nie jest zalecane leżenie w łóżku, lecz ruch, który ułatwia wydalenie złogu  W przypadku częstych napadów kolkowych należy unikać sytuacji, w których nagłe pojawienie się bólu może spowodować zagrożenie (np. praca na wysokości) Leczenie farmakologiczne  W kolce nerkowej podaje się leki przeciwbólowe i rozkurczowe, często w postaci zastrzyków domięśniowych lub dożylnych  W przypadku zakażenia dróg moczowych pacjent otrzymuje zwykle antybiotyki  W niektórych postaciach kamicy lekarz może zalecić codzienne przyjmowanie leków, których celem jest hamowanie wydalania wapnia (niektóre leki moczopędne), zmiana odczynu moczu (alkalizacja bądź zakwaszanie moczu) lub hamowanie krystalizacji (preparaty magnezu)

Zespół nerczycowy

Syndroma nephroticum

Nerczyca

Opis / Objawy / Przyczyny / Zapobieganie / Przebieg / Powikłania Badania / Leczenie / Zobacz także

Opis

Charakteryzuje się masywnym białkomoczem (zazwyczaj pow. 3,5 g/dobę), obniżeniem stężenia białka w surowicy oraz obrzękami. Może wystąpić w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i dorosłych.

powrót

Najczęstsze dolegliwości i objawy

 Obrzęki (początkowo dyskretne, mogą dotyczyć tylko okolicy kostek, pojawiają się w ciągu dnia i ustępują po nocy; w ciężkim zespole nerczycowym mogą obejmować całe ciało; miękkie, podatne na ucisk, skóra nad nimi napięta).  Wodobrzusze (płyn zbiera się w jamie otrzewnej, również w jamach opłucnowych powodując duszność)  Osłabienie, uczucie zmęczenia  Brak łaknienia, rzadziej nudności i wymioty  Bóle głowy (cząsto)  Pieniący się mocz Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:  Pojawienie się drgawek (może świadczyć o obrzęku mózgu)  Objawy infekcji z gorączką  Gwałtowne narastanie obrzęków  Nagłe zmniejszenie ilości oddawanego moczu (szczególnie poniżej 500 ml) zwłaszcza towarzyszące bólowi w boku

powrót

Przyczyny

Do uszkodzenia błony sączącej kłębuszków nerkowych może dochodzić w przebiegu takich chorób, jak:  Kłębuszkowe zapalenie nerek (tzw. pierwotne)  Cukrzyca  Zatrucie ciążowe  Toczeń rumieniowaty układowy  Zapalenia naczyń  Szpiczak mnogi  Chłoniak  Zapalenie wsierdzia  Nowotwory płuc, sutka, żołądka, nerek, jelita grubego (czasami)  Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby B lub C  Choroba posurowicza  Reakcja na leki (preparaty złota, Cuprenil i inne)

powrót

Sposoby zapobiegania

Jedyną metodą zapobiegania jest wczesne, prawidłowe leczenie chorób, w przebiegu których może wystąpić zespół nerczycowy.

powrót

Przewidywany przebieg choroby

Przebieg jest zależny od rodzaju choroby podstawowej, która doprowadziła do zespołu nerczycowego, jej zaawansowania i odpowiedzi na leczenie. W wielu przypadkach objawy zespołu nerczycowego trwają przez wiele lat. Mogą ustępować (tzw. okres remisji) i nawracać (typowe dla kłębuszkowych zapaleń nerek). Remisja może być tylko częściowa - zmniejszenie ilości białka traconego z moczem. U części chorych żadne leki nie powodują zmniejszenia białkomoczu.

powrót

Możliwe powikłania

 Zakażenia bakteryjne skóry, układu oddechowego i moczowego  Powikłania zakrzepowo-zatorowe (zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych, żył nerkowych, zatorowość płucna)  Ostra niewydolność nerek  Przewlekła niewydolność nerek  Przyspieszony rozwój miażdżycy

powrót

Badania dodatkowe

Rozpoznanie wymaga wykonania badania ogólnego moczu, 24-godzinnej zbiórki moczu na obecność białka, oznaczenia zawartości białka w surowicy. Lekarz może zalecić wykonanie innych badań krwi, takich jak: OB, morfologia, stężenie sodu, potasu, glukozy, kreatyniny, cholesterolu, trójglicerydów, elektroforezy białka, jak również badania ultrasonograficznego nerek. Może być konieczna hospitalizacja w celu wykonania dalszych badań, jak np. biopsja nerkowa. W przypadku narastających obrzęków należy zapisywać ilość płynów spożywanych w ciągu doby oraz mierzyć dobową ilość wydalanego moczu. Próbka moczu z dobowej zbiórki może być przydatna w celu oceny ilości wydalanego białka z moczem. Należy również odnotowywać poranną wagę - jej szybki wzrost świadczy o zatrzymywaniu płynów w organizmie.

powrót

Cele leczenia

 Zmniejszenie białkomoczu (jest głównym i najważniejszym celem, nie zawsze jednak możliwym do osiągnięcia)  Zwalczanie obrzęków poprzez ograniczenie soli w diecie i stosowanie leków moczopędnych  Zapobieganie powikłaniom zatorowo-zakrzepowym poprzez stosowanie leków hamujących agregację płytek  Obniżenie poziomu cholesterolu przez stosowanie diety z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych oraz leków obniżających poziom lipidów  Zwalczanie towarzyszących infekcji

powrót

Leczenie

Zalecenia ogólne  Leczenie dietetyczne powinno zostać skonsultowane z lekarzem. U osób z utrzymującymi się obrzękami zazwyczaj zaleca się ograniczenie białka w diecie (do 1 g/kg masy ciała + 50% białka traconego z moczem), tłuszczów zwierzęcych i soli (poniżej 2 g na dobę). Oznacza to w praktyce znaczne ograniczenie spożycia mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), wędlin, serów oraz nie dosalanie potraw. Korzystna jest dieta wegetariańska.  Zalecane jest ograniczenie aktywności fizycznej w okresie nasilenia obrzęków - leżenie w łóżku.  Nie zaleca się opalania  Lekarz może zalecić ograniczenie ilości przyjmowanych płynów  Szczepienia, poza szczepieniami przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B są nie zalecane Leczenie farmakologiczne Leczenie jest uzależnione od przyczyny - choroby leżącej u podłoża zespołu nerczycowego i może obejmować  Kortykosterydy (Encorton) lub leki immunosupresyjne (np. Endoxan, Neoral).  Niezależnie od przyczyny (z pewnymi wyjątkami) leki moczopędne (najczęściej Furosemid, Torasemid, Spironol), niespecyficznie zmniejszające białkomocz (np. Enarenal, Inhibace), hamujące agregację płytek (np. Acard, Aclotin, Ticlid, Ticlo), obniżające stężenie cholesterolu (np. Lovastin, Zocor).

Arteriografia nerkowa

Wskazania / Przeciwwskazania / Cel badania / Przygotowanie / Opis / Powikłania / Zobacz także

Wskazania do badania

 Podejrzenie zwężenia tętnicy nerkowej u chorych z nadciśnieniem tętniczym  Diagnostyka małej nerki u chorych z nadciśnieniem tętniczym  Podejrzenie przetoki tętniczo-żylnej w nerce (np. po biopsji nerkowej)  Diagnostyka guza nerki jako uzupełnienie badania ultrasonograficznego i tomografii komputerowej  Jako część zabiegu angioplastyki tętnicy nerkowej, embolizacji przetoki tętniczo-żylnej lub guza  Kwalifikacja do oddania (przeszczepu) nerki osobie spokrewnionej

powrót

Przeciwwskazania do badania

 Zaburzenia krzepnięcia krwi, których nie można wyrównać  Niewyrównane nadciśnienie tętnicze (powyżej 200/110 mmHg)  Objawy uczulenia na środki kontrastowe w poprzednio wykonanych badaniach  Ciężka niewydolność oddechowa  Ciężka nadczynność tarczycy  Szpiczak mnogi  Niewyrównana cukrzyca  Uogólniona zaawansowana miażdżyca  Brak współpracy ze strony pacjenta

powrót

Cel badania

Celem badania jest ocena naczyń nerkowych: tętnic dodatkowych, zwężeń tętnic nerkowych (stopnia zwężenia - kwalifikacja do zabiegów naczyniowych: angioplastyki, stentowania, bypasów), obecności nieprawidłowego unaczynienia (nowotwory), przetok tętniczo-żylnych.

powrót

Przygotowanie

Wymagana jest pisemna zgoda pacjenta na zabieg. Konieczne jest oznaczenie grupy krwi, ocena morfologii oraz parametrów krzepnięcia (czas protrombinowy, czas kaolinowo-kefalinowy, czas krwawienia, stężenie fibrynogenu, liczba płytek). Konieczne jest wygolenie obu pachwin. Lekarz może zalecić środki przeczyszczające i „lewatywę” (wlew czyszczący jelito grube). W dniu zabiegu pacjent pozostaje na czczo (podanie kontrastu może spowodować wymioty).

powrót

Opis badania

Zabieg jest wykonywany w ułożeniu na plecach. Miejsce nakłucia tętnicy w pachwinie, po zdezynfekowaniu alkoholowym roztworem jodyny, a następnie spirytusem, zostaje znieczulone. Następnie lekarz nakłuwa tętnicę udową i wprowadza po giętkim prowadniku cewnik do aorty nieco powyżej odejścia tętnic nerkowych lub do samej tętnicy nerkowej. Po wykonaniu przez pacjenta głębokiego wdechu i zatrzymaniu oddechu automatyczna strzykawka podaje środek cieniujący (kontrast) poprzez cewnik, a aparat rentgenowski wykonuje zdjęcia. Podanie środka cieniującego może wywołać nieprzyjemne odczucia, takie jak ból w plecach, ból nóg, uczucie gorąca, rozsadzania, uczucie oddawania moczu. Objawy szybko ustępują - do kilku minut. Pomimo nieprzyjemnych doznań w trakcie wykonywania zdjęć nie wolno się ruszać i wypuszczać powietrza. Po badaniu usuwa się cewnik i tamuje krwawienie. W części ośrodków na miejsce wkłucia zakładany jest opatrunek uciskowy.

powrót

Możliwe powikłania

 Krwawienie w miejscu wkłucia z wytworzeniem krwiaka (najczęściej)  Zaczerwienienie skóry i pokrzywka  Rozwarstwienie ściany tętnicy lub odwarstwienie blaszki miażdżycowej  Zator poniżej wkłucia i niedokrwienie kończyny  Ostra niewydolność nerek - rzadko  Wstrząs - rzadko  Zgon - bardzo rzadko (raz na kilka tysięcy zabiegów)

---