***pieniądz towarowy i kruszcowy Pieniądz towarowy Pieniądz nie był potrzebny w gospodarce naturalnej, gdy wszystkie produkowane w ramach rodziny dobra przeznaczano na potrzeby własne i nie wymieniano ich między sobą. Z czasem doszło do specjalizacji produkcji a wytworzone nadwyżki zaczęto wymieniać na te, których brakowało. Wymiana towar za towar nie była łatwa ponieważ: oferującemu określony towar trudno było znaleźć chętnego do jego nabycia, trzeba było określić sprawiedliwe relacje zachodzące pomiędzy towarami a ilości wymienianych produktów musiały odpowiadać obu kontrahentom. Wartość towarów sprzedanych równała się zakupionym, nie istniały nadwyżki czy zapasy. Pierwszą formą pieniądza były towary codziennego użytku, ponieważ miały powszechną akceptację i zawierały wkład pracy ludzkiej. Wykształciły się w okresie gdy zaczęto stosować wymianę towaru za towar stad nazwa pieniądz towarowy a pojawił on w Babilonie(2000-1500)p.n.e w formie złotej kaczki.o określonej wadze Z czasem pieniądzem przestały być towary powszechnego użytku a zastąpiono je metalami. Wynalazcami pieniądza uważa się Sumerów (3100-1955) p.n.e Pieniądz kruszcowy Zastąpiono je metalami, które oprócz tego dobrze przechowywały wartość, były podzielne, trwałe i łatwe do przenoszenia, pokrywały wartość wymienną z użytkową. Podaż uzależniona była od krajowych zapasów lub ich importu. Nie była ona dostosowana do zapotrzebowania. Brak hamował wymianę i produkcję, nadmiar spadek wartości nominalnej do realnej.

***Pieniądz papierowy-

Wynaleziony najprawdopodobniej w Chinach już w XIX w p.n.e. a w Europie wykształcił się w okresie gdy posługiwanie się monetami było ani wygodne ani tanie i zasoby pieniężne mające charakter oszczędności zaczęto deponować u złotników a w zamian władcy otrzymywali od złotników kwity depozytowe. Tego rodzaju działalność wykształciła się w Londynie w XVII w ale działalność finansowa jako zawód można już zaobserwować już w XVI , kiedy to pojawił się w użyciu weksel handlowy, który pojawił się w u XII we Włoszech. Już w1660 r. złotnicy dokonywali rozliczeń za pomocą kwitów depozytowych i widzimy ,że jeśli chodzi o rzeczową formę pieniądza przeszedł on ewolucje odwrotna niż kredyt : pieniądz towarowy- poprzez pieniądz metalowy- przekształcił się w pieniądz papierowy. Nastąpiła wiec jego dematerializacja

***proces ekonomizacji złota i systemy wymienialności

Pieniądz złoty podlegał ewolucji jednak wymienialność banknotów na złoto podlegało stopniowemu uszczupleniu, wprowadzano coraz więcej utrudnień w tym zakresie w celu ograniczenia ilości złota przeznaczonego na cele monetarne . Był to proces ekonomizacji złota.

W przeszłości występowały trzy systemy wymienialności pieniądza papierowego na złoto:

• System pełnej wymienialności pieniądza papierowego ma złote monety - każdy kwit depozytowy był wymienialny na złoto.

• System sztabowo - zlotowy - banknoty nie były wymienialne na złoto lecz na sztaby złota.

• System dewizowo- złotowy - zabezpieczeniem emisji pieniądza krajowego stały się waluty obce wymienialne na złoto nie zaś na sam kruszec, system ten wprowadzono formalnie w 1922 r.w wyniku podjętej decyzji przez banki centralne na konferencji w Genui. System ten był niezwykle korzystny dla krajów mających walutę wymienialna na złoto tzn.walutę, w której inne kraje utrzymywały swoje rezerwy. Obecnie żaden narodowy pieniądz papierowy nie ma jakiegokolwiek związku ze złotem i wartość pieniądza została oderwana od wartości złota

*asygnaty

W okresach spadku zaufania do biletów bankowych ( XVII/XVIII W.) doszło do porozumienia miedzy rządami a bankami- państwo przyznało biletom oficjalną klauzule zwolnienia ze zobowiązań i bilety stały się nie tylko zobowiązaniem banku do wydania lecz stały się pieniądzem. Był to nowy rodzaj pieniądza - pieniądz o kursie oficjalnym. Wówczas przy czasowym zawieszaniu wymienialności biletów depozytowych na złoto zaistniał przymus przyjmowania należności w notach bankowych niewymienialnych na złoto, pojawiła się nowa forma pieniądza a mianowicie - pieniądz niewymienialny o kursie przymusowym.. Papierowy pieniądz bankierów - złotników należy odróżnić od papierowych biletów emitowanych przez skarb państwa- jest to bowiem skarbowy pieniądz papierowy. W celu finansowania swoich potrzeb państwo tworzyło tzw, kasy dyskontowe , emitujące asygnaty , którymi rząd płacił po prostu za kupowane dobra(stosowane najczęściej w okresie wojen). Przykłady emisji państwowych pieniędzy papierowych w formie asygnat (pozytywne) - emisja zielonych biletów (zielonogrzbietków)- USA w okresie wojny secesyjnej, Rosja - w XIX w. - bilety skarbowe, Francja - asygnaty w okresie rewolucji.

***formy reglamentacji pieniądza

W historii pieniądza papierowego istniały trzy formy reglamentacji jego emisji:

• Pełne pokrycie emisji banknotów - co oznaczało, że banknot nie mógł być wyemitowany bez pokrycia w aktywach realnych, system bardzo rygorystyczny.

• Limit emisji wyznaczony przez państwo - Państwo na drodze administracyjnej ustalało limit (pułap) emisji banknotów i na ogół nie miał on nic wspólnego z rzeczywistym zapotrzebowaniem gospodarki na pieniądz.

• Emisja banknotów proporcjonalna do zasobów złota.- określała władza państwowa na drodze prawnej i im większe były np. zasoby złota , tym więcej można było emitować biletów bankowych i odwrotnie . stosunek banknotów do złota najczęściej kształtował się 3 ;1.System pokrycia proporcjonalnego był jednak postępem w stosunku do limitów bowiem oznaczał uelastycznienie emisji.

***formy rozliczeń bezgotówkowych

Wprowadzenie do emisji pieniądza bezgotówkowego to kolejny etap w kierunku racjonalizacji obiegu pieniężnego. Pieniądz bezgotówkowy- Posiadacze gotówki zaczęli lokować ją w banku na tzw. rachunku na żądanie (bez odsetek) ponieważ było to bezpieczniejsze. Można było zdeponować środki na określony czas na rachunkach terminowych uzyskując z tego procent. Z czasem banki zaczęły dokonywać wzajemnych rozliczeń (polecenie przelewu). Inną formą był czek na którym wystawca wydawał polecenie wypłacenia określonej sumy okazicielowi czeku. Pieniądz elektroniczny - Pieniądzem jest zespół znaków na karcie magnetycznej, przekształcany za pomocą impulsów. Rachunki bankowe znajdują się w pamięci komputera, są obciążane i uznawane automatycznie przy wykorzystaniu urządzeń elektronicznych. Czek czy polecenie przelewu zastąpiły czynności wykonywane przy pomocy kart. Izby rozrachunkowe dokonują automatycznego przelewu funduszy między bankami rozliczeniowymi a o ruchu pieniądza decydują impulsy elektryczne.

Wyróżniamy 3 formy regulowania transakcji:

1. System automatów bankowych umieszczanych na zewnątrz lokalu banku (za pomocą karty można pobrać, wpłacić gotówkę, zrobić przelew, wydrukować wyciąg)

2. terminale w punktach sprzedaży (umożliwia obciążenie rachunku kupującego i uznanie sprzedającego)

3. bankowość domowa (regulowanie zobowiązań w domu)

***Instrumenty rozliczeniowe i kredytowe.

* znaczenie pojawienia się dokumentu kredytowego dla rozwoju rynku pieniężnego

Pojawienie się dokumentu potwierdzającego stosunek kredytowy miało kapitalne znaczenie dla d rozwoju bankowości. Wierzytelność w postaci dokumentu mogła być przenoszona z osoby na osobę. Dla jednostki udzielającej kredytu dokument potwierdzający ten fakt był papierem wartościowym, elementem aktywów, walorem. Rozróżniamy walory:

Krótkoterminowe -są zobowiązaniem do zapłacenia pewnej sumy w ciągu roku, to głównie walory jednostek prywatnych i powstają w toku procesów gospodarczych ruchu okrężnym środków, dotyczą działalności przedsiębiorstw dokonujących rozliczeń z dostawcami surowców i materiałów oraz z odbiorcami dóbr finalnych. Np. takim walorem jest weksel

Średnioterminowe - są zobowiązaniem dwuletnim kredytowym

Długoterminowe - są zobowiązaniem ponad dwuletnim.

Najważniejszymi jednak walorami będącymi przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym są krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez państwo zwane bonami (wekslami) skarbowymi. Podmioty je kupujące w ten sposób udzielają kredytu krótkoterminowego państwu na pokrycie wydatków budżetowych. Są one oprocentowane i mogą mieć charakter papierów wartościowych, jeżeli są sprzedawane od razu z dyskontem, albo mogą mieć charakter papierów kuponowych, jeżeli przynoszą regularne odsetki od chwili odkupu przez dłużnika. W tym drugim przypadku stopa może być stała lub zmienna.

Ważnym krótkoterminowym papierem dłużnym będącym przedmiotem handlu na rynku pieniężnym jest certyfikat depozytowy zwany też bonem bankowym. Jest to walor emitowany przez bank komercyjny w celu pozyskania funduszy na finansowanie działalności kredytowej.

* rodzaje i funkcjonowanie weksli i czeków

Obrót wekslowy najwcześniej rozwinął się we Włoszech, a nieco później w Anglii a wiec tam gdzie najszybciej rozwinęła się wymiana handlowa.

Weksel- jest dokumentem , w którym jako wystawca zobowiązuje określoną jednostkę( trasata) do zapłaty określonej sumy w określonym czasie jednostce wyszczególnionej na wekslu (beneficjent)

. Weksel jest formą kredytu krótkoterminowego. Weksel zawiera:

• nazwę wystawcy

• dłużnika (trasata)

• beneficjenta

• sumę

• termin płatności

• podpis wystawcy

Sola weksel - weksel własny wystawiony w jednym egzemplarzu i stanowi on przyrzeczenie wystawcy kwoty wekslowej . Biorą tu udział dwie strony wystawca weksla (trasat)oraz beneficjent , innymi słowy osoba wystawiająca weksel zobowiązuje się do zapłacenia określonej sumy w określonym terminie osobie wymienionej na wekslu.

Awal -to przyrzeczenie zapłaty sumy wekslowej przez inną jednostkę w przypadku gdy nie czyni tego dłużnik. Poręczeń takich udzielają banki za odpowiednia zapłatą.

Beneficjent weksla - upoważniony z weksla - może go trzymać w portfelu aktywów aż do momentu płatności, może też dokonać indosu. Sam będąc dłużnikiem może posłużyć się wekslem do zapłacenia własnego długu.

Rotacja kredytu bankowego- to inaczej krążenie weksli i korzystnie wpływa na gospodarkę.

Dyskonto weksla - gdy beneficjent weksla potrzebuje pieniędzy i nie chce czekać do chwili, gdy wierzytelność wekslowa stanie się wymagalna , może sprzedać weksel bankowi. Banki przejmują dług i pobierają odpowiednia opłatę , która jest cena za wcześniejsze dysponowanie rzeczywistym pieniądzem. Kupna weksli przez banki dokonuje się według stopy dyskontowej. Stopa ta jest zróżnicowana w zależności od terminu płatności weksla i nie może być przedmiotem przetargu, bo nie wynika z gry podaży i popytu na kredyt handlowy.

Redyskonto weksli - bank prywatny odsprzedaje weksle bankowi centralnemu i robi to bo jest zmuszony dokonać wypłat większych niż jego rezerwa kasowa i operacje to nazywamy operacja redyskontowania . Redyskonto oznacza w istocie udzielenie kredytu bankowi prywatnemu., jego ceną jest stopa redyskontowa wyznaczana przez bank centralny

Czek - jest to zobowiązanie wystawcy (czyli banku) do zapłacenia określonej sumy wyznaczonemu beneficjentowi . w przeciwieństwie do weksla, trasantem nie jest jednostka prywatna lecz zawsze bank- czek jest więc wekslem bankowym i jest wyłącznie instrumentem rozliczeń., formą natychmiastowych rozliczeń.

Indos - oświadczenie woli zbywcy weksla, czeku lub innego papieru wartościowego zbywalnego przez indos, o przeniesieniu jego własności (ze specyficznymi konsekwencjami).

*różnica miedzy akcjami a obligacjami

Akcja - papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym
wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej. Akcja, to inaczej ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce albo też część kapitału akcyjnego. Akcje są emitowane przez spółkę. Pierwsza seria jest emitowana przy jej założeniu, natomiast następne wiążą się już z podwyższeniem kapitału zakładowego. Akcje o równej wartości nominalnej (nie niższej niż 1 grosz) składają się na kapitał spółki. Założyciele spółki dokonują wpłat na akcje w celu pokrycia kapitału spółki.Akcja powinna być sporządzona na piśmie (wyjątkiem są akcje spółek publicznych, które mają postać zdematerializowaną)

Obligacja - papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Są to papiery wartościowe masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.
Obligacje mogą być emitowane przez skarb państwa, korporacje (mogą być wtedy dopuszczane do obrotu giełdowego) bądź np. gminy lub miasta (obligacje komunalne lub inaczej obligacje municypalne).
Obligacje można dzielić na kuponowe i zerokuponowe. Obligacje zerokuponowe są zwykle emitowane z dyskontem. Obligacje kuponowe wiążą się z okresową płatnością kuponu, którego wysokość jest zwykle zależna od ratingu emitenta. Oprocentowanie obligacji może być stałe bądź zmienne. Możliwe jest także oprocentowanie uzależnione od stopy inflacji (takie obligacje emituje polski Skarb Państwa).
Obligacje skarbowe to dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa, reprezentowany przez Ministra Finansów. Skarb Państwa - emitent obligacji - pożycza od nabywcy obligacji określoną sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligacje) - w określonym czasie wraz z należnymi odsetkami.

*/charakterystyka rynku pieniężnego

Rynek pieniężny określany jest jako ogół krótkoterminowych transakcji depozytowych i kredytowych. Transakcje rynku pieniężnego - przeprowadzane są w celu kształtowania płynności finansowej podmiotów gospodarczych i finansowych, czyli w celu zagwarantowania ciągłości realizowanych płatności, transakcje te zawierane są na okres od jednego dnia do roku.

- transakcja o najkrótszym terminie ,to pieniądz nocny czyli lokata dokonana od końca dnia pracy do początku następnego dnia roboczego. Transakcje te są dominujące.

Obok motywu zarządzania płynnością, transakcje na rynku pieniężnym realizowane są w celu osiągnięcia dochodu.. Na rynku pieniężnym transakcje finansowe zawierane są na bardzo duze sumy , nie realizuje się tu lokat i pożyczek detalicznych o małej wartości, charakterystycznych dla osób fizycznych oraz małych firm.

Uczestnicy rynku pieniężnego - banki, niebankowe instytucje finansowe, przedsiębiorstwa międzynarodowe oraz władze lokalne Wśród niebankowych instytucji finansowych można wyróżnić- towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa budowlane, fundusze powiernictwa lokalnego, kasy oszczędnościowe i fundusze emerytalne.

Wyżej wymieni uczestnicy rynku są zarówno dostarczycielami środków finansowych, jak i miejscem ich lokaty w zależności od bieżącej sytuacji w zakresie płynności finansowej. Lokaty i pożyczki realizowane w formie bezpośrednich transakcji lub w formie emisji walorów dłużnych takich jak weksle skarbowe, weksle handlowe, weksle komercyjne przedsiębiorstw i bardzo popularne certyfikaty depozytowe.

 * rynek międzybankowy.

Pojęcia z rynku międzybankowego i operacje na nim.

Rynek międzybankowy - wzajemne transakcje depozytowe i kredytowe banków komercyjnych

Międzybankowa stopa depozytowa - stopa oprocentowania wkładów w operacjach międzybankowych. (np. w Warszawie nazywa się WIBID).

Międzybankowa stopa pożyczkowa - stopa oprocentowania kredytów krótkoterminowych w operacjach międzybankowych.( np. w Warszawie nazywa się - WIGOR).

Opcja Call jest prawem (nie obowiązkiem) do kupna określonego dobra zwanego instrumentem bazowym (np. waluty, towaru, papieru wartościowego po z góry określonej cenie (cenie realizacji )w określonym dniu lub do tego dnia, czyli daty realizacji.
Opcja Put (sprzedaży) jest analogicznym prawem do sprzedaży określonego instrumentu bazowego po z góry określonej cenie - cenie realizacji - w określonym z góry dniu lub do tego dnia. Za nabyte prawo kupujący opcję musi zapłacić cenę określaną jako premia.  Opcja sprzedaży najczęściej wystawiana jest maksymalnie na okres od 9 do 12 miesięcy, a po upływie tego okresu, w terminie wygaśnięcia, stają się bezwartościowe

Broker pieniężny - człowiek specjalizujący się w kojarzeniu pożyczkodawców i pożyczkobiorców w transakcjach na rynku międzybankowym. Za swoje usługi pobierają prowizje. Zaleta brokerów jest to, że są w stałym kontakcie ze wszystkimi uczestnikami

* pojęcie, cechy i instrumenty rynku eurowalutowego

Rynek eurowalutowy -ogółu krótkoterminowych transakcji lokacyjnych i pożyczkowych walucie jednego kraju, dokonywanych w banku umiejscowionym w innym kraju. Przedrostek euro wziął się stąd, że transakcje te zaczęto realizować w Europie. Rynek eurowalutowy służy finansowaniu handlu międzynarodowego i przesuwaniu wolnych funduszy pożyczkowych z regionów świata o ich nadmiarze w stosunku do popytu do regionów świata o niedostatku wolnych funduszy pożyczkowych stosunku do popytu. Minimalna wartość transakcji na tym rynku wynosi milion dolarów lub równowartość tej sumy w walucie.

Eurowalutą - jest np. lokata dolarowa dokonana w banku w Londynie. W zależności od waluty rozróżniamy transakcje w eurodolarach, eurojenach, eurofuntach itp. Główna rolę odrywają jednak transakcje w dolarach amerykańskich .Jest to logicznym następstwem pełnienia przez dolar funkcji pieniądza międzynarodowego.

Certyfikat depozytowy - na rynku eurowalutowym jest najważniejszym instrumentem na tym rynku. Zakup tego waloru jest wariantem alternatywnym względem lokaty bezpośredniej, można go sprzedać z dyskontem przed ostatecznym terminem wykupu.

Przyczyny powstania międzynarodowego rynku pieniężnego:

• deflacyjna polityka monetarna - korzystne lokowanie dolarów w bankach angielskich na wyższy procent, niż w bankach USA

• przyczyny polityczne - nie lokowano całości funduszy w bankach amerykańskich ze względu na bezpieczeństwo

Funkcjonowanie międzynarodowego rynku pieniężnego ma swoje wady i zalety:

1. wady:

• sprzeczność z krajową polityką kontrolowania podaży pieniądza i stóp procentowych (w związku z łatwym przemieszczaniem)

• może burzyć całą politykę finansową kraju

• negatywny wpływ na stabilność kursów walutowych

1. zalety:

• umożliwia zaciągnięcie pożyczek za granicą w sytuacji, gdy z różnych względów nie jest to możliwe w kraju macierzystym

• bezpieczeństwo transakcji

• pełna wymienialność waluty

• globalny system łączności

• liberalizacja narodowych rynków finansowych

• finansowanie handlu międzynarodowego

• przesuwanie wolnych funduszy pożyczkowych

globalizacja rynków finansowych - racjonalne, najbardziej rentowne wykorzystanie środków finansowych, gdzie minimalna wartość transakcji wynosi jeden milion dolarów (lub równowartość tej sumy w innej walucie)

Oprocentowanie lokat i pożyczek eurowalutowych jest ściśle związane ze stopą procentową na krajowym rynku pieniężnym (ze stopą tego samego rodzaju).

Eurowalutowe certyfikaty depozytowe - zobowiązanie własne banku do zapłacenia określonej sumy w określonej walucie, w określonym terminie. Certyfikaty te można odsprzedać (jest zbywalny) z dyskontem przed ostatecznym terminem wykupu. Im dłuższy okres zwrotu, tym łatwiej jest emitującym bankom zarządzać płynnością. Stopy procentowe na rynku certyfikatów są tym wyższe, im dłuższy jest okres lokaty. Certyfikaty depozytowe są bardzo popularną formą oszczędzania wśród dużych inwestorów.

***rynek finansowy przedsiębiorstw

Rynek finansowy przedsiębiorstw - wzajemne pożyczki miedzy przedsiębiorstwami, które są skutkiem trudności pozyskiwania kredytów od banków. Wzajemne pożyczki przedsiębiorstw na bardzo duże sumy są dokonywane bezpośrednio a nie w formie emisji walorów, wierzytelności te mają cechy zbywalności, nie można ich odsprzedać innemu przedsiębiorstwu.

Weksle depozytowe przedsiębiorstw - produkt finansowy, który jest emitowany przez same przedsiębiorstwa i mają charakter zbywalny. Można je odsprzedać przed ostatecznym terminem wykupu. W tym sensie wykazują podobieństwo do weksli skarbowych i certyfikatów depozytowych. Organizacja emisji weksli depozytowych przedsiębiorstw zajmują się banki , rozprowadzają je na rynku i udzielają gwarancji wykupu po uzgodnionej cenie w przypadku, gdyby nie udało się uplasować calej emisji na rynku.

Umowy odkupu (repo).- jest to forma krótkoterminowych pożyczek pod zastaw weksli skarbowych. Jeżeli np. duże przedsiębiorstwo ma chwilowo wolne fundusze to zamiast trzymać je na niskooprocentowanym rachunku bieżącym , może kupić od banku komercyjnego na określony czas (np. na tydzień) weksle skarbowe. Transakcja ta oznacza udzielenie bankowi kredytu pod zastaw skarbowych papierów wartościowych. Po upływie tego umownego okresu bank komercyjny odkupuje od przedsiębiorstwa zastawione weksle skarbowe płacąc należne odsetki: w istocie spłaca pożyczkę.

Fundusze lokacyjne - nowy rodzaj podmiotów finansowych na rynku pieniężnym , pozyskują one środki finansowe , sprzedając tzw. Jednostki uczestnictwa , uprawniające kupujących do partycypowania w dochodach funduszu lokacyjnego. Tak pozyskane zasoby finansowe są następnie lokowane na rynku pieniężnym w krótkoterminowe papiery wartościowe lub na rynku międzybankowym w formie krótkoterminowych lokat bezpośrednich.. Najbardziej popularne to certyfikaty depozytowe, bony skarbowe i weksle przedsiębiorstw. Fundusz lokacyjny odkupuje po określonym czasie jednostki uczestnictwa. Zwrot funduszy następuje wraz z uzyskanym dochodem w drodze realizacji czeku funduszu w banku komercyjnym. Fundusze lokacyjne rynku pieniężnego powstały w USA w latach 60 ubiegłego wieku a ich dynamiczny rozwój nastąpił w latach 90.

Transakcje terminowe - w umowach tego rodzaju dwa podmioty zobowiązują się do realizacji zawartych transakcji w uzgodnionym momencie w przyszłości po z góry ustalonej cenie . Transakcje te przeprowadza się albo w celu zabezpieczenia się ryzykiem zmiany ceny aktywu finansowego albo w celach spekulacyjnych.

Kontrakty FRA - instrument zabezpieczający przed zmianą rynkowej stopy procentowej , polegają one na umownym (nie faktycznym)ulokowaniu depozytu lub umownym ( nie faktycznym) zaciągnięciu pożyczki w określonym terminie w przyszłości według z góry ustalonej stopy procentowej uzgodnionej w dniu zawarcia transakcji. Kontrakt FRA jest zakładem o wysokość przyszłej stopy procentowej, nabywca kontraktu otrzymuje rekompensatę gotówkową od sprzedającego kontrakt w przypadku każdorazowego wzrostu stopy odniesienia. Z kolei sprzedawca FRA otrzymuje rekompensatę w przypadku gdy rzeczywista stopa rynkowa będzie niższa od ustalonej w kontrakcie. Kontrakt ten jest nazywany instrumentem pochodnym- jego umowna cena pochodzi bowiem od wysokości rynkowej stopy procentowej od depozytów na rynku międzybankowym.

* rynek walutowy, instrumenty i rodzaje transakcji na nim (bez przykładów)

Rynek walutowy - zespół transakcji kupna i sprzedaży walut obcych. Na rynku walutowym funkcjonują dwie grupy podmiotów:

-podaż - podmioty chcące sprzedaż waluty obce - np. sprzedaż walut obcych przez osoby fizyczne

- popyt - podmioty zgłaszające zapotrzebowanie na waluty obce - np. podmioty zagraniczne chcące inwestować w danym kraju

Czynniki wyznaczające podaż i popyt na waluty obce to:

-różnica między wpływami i wydatkami kraju w walutach obcych

-różnica stóp procentowych obowiązujących na krajowych rynkach finansowych

Relacja między podażą a popytem na daną walutę wyznacza jej kurs rynkowy. Około 80% transakcji kupna i sprzedaży waluty realizuje się między bankami komercyjnymi. Banki komercyjne dokonują transakcji walutowych w celu:

- zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym

- racjonalnego gospodarowania płynnością finansową

- zarobkowym.

Kurs walutowy jest cena waluty zagranicznej w jednostce waluty krajowej lub, odwrotnie, cena waluty krajowej w jednostce waluty zagranicznej. Kurs walutowy odzwierciedla relacje przeciętnych cen dóbr i usług w dwóch krajach. Przeciętny poziom cen ma charakter teoretyczny - jaki sens ma sumowanie cen ziemniaków z komputerami? Dlatego można tu zastosować teorię parytetu siły nabywczej, która ogranicza się do badanie jedynie kierunku i skali zmiany kursu walutowego. Na relacje kursów walutowych (w krótkich okresach) wpływają też stopy procentowe krajowych rynków finansowych. Teoria parytetu stóp procentowych, mówi, że kurs waluty kraju, w którym stopy oprocentowania lokat są wysokie podlega umocnieniu, czyli aprecjacji.

Wyróżniamy dwa zjawiska zachodzące na walucie:

• deprecjacja waluty - jeśli kapitały odpływają z krajów o niskich stopach procentowych to ich waluta podlega deprecjacji.

- deprecjacja kursu powoduje wzrost cen dóbr importowanych, wyrażonych w walucie krajowej

- deprecjacja kursu waluty powoduje, ze towary krajowe wyrażone w pieniądzu zagranicznym są tańsze

aprecjacja - zjawisko odwrotne do deprecjacji:

-aprecjacja kursu waluty krajowej powoduje obniżkę cen dóbr importowanych

- aprecjacja kursu waluty krajowej pogarsza cenową konkurencyjność eksportu

W ramach transakcji na rynku walutowym wyróżniamy dwa zawody - dilera walutowego, brokera walutowego. Diler może realizować transakcje na giełdzie na własny rachunek lub w imieniu banku, zaś zadaniem brokerów walutowych jest „kojarzenie” podmiotów sprzedających walutę z podmiotami, które chcą ją kupić (w zamian za prowizję).

Wyróżniamy 5 rodzajów transakcji na rynku walutowym:

• transakcje kasowe (spot) - zakup jednej waluty za inną walutę po kursie obowiązującym w dniu zawarcia transakcji

• transakcje terminowe (forward) - zakup poza giełdą jednej waluty za inną walutę z klauzulą faktycznego jej dostarczenia w określonym terminie w przyszłości, po kursie uzgodnionym w dniu zawarcia umowy - transakcja odbywa się na dowolnych sumach

• walutowe transakcje (futures) - zakup na giełdzie jednej waluty za inną walutę z klauzulą faktycznego jej dostarczenia w określonym terminie w przyszłości, po kursie uzgodnionym w dniu zawarcia umowy - transakcja odbywa się na okrągłych, wystandaryzowanych kwotach

• opcje walutowe - prawo (nie obowiązek) do zakupu lub sprzedaży waluty obcej po uzgodnionym kursie z klauzulą dostarczenia jej w określonym terminie w przyszłości - opcja to prawo, z którego można zrezygnować, płacąc drugiej stronie prowizje z tytułu ewentualnej rezygnacji

• swapy walutowe - zakup za walutę krajową określonej sumy waluty obcej z przyrzeczeniem jej odsprzedaży w określonym terminie w przyszłości wg kursu uzgodnionego w dniu zawarcia transakcji, czyli jest to transakcja zakupu waluty obcej z równoczesnym zobowiązaniem się do zawarcia w przyszłości transakcji odwrotnej.

* **Definicja stopy procentowej- jest współczynnikiem dochodowości w rezultacie czasowej rezygnacji z władania kapitałem. -jej odzwierciedleniem jest oprocentowanie wkładów bankowych i utrzymywanych w innych instytucjach finansowych. Jest też kosztem czasowego dysponowania pożyczonym kapitałem- odzwierciedleniem jest oprocentowanie kredytów.

* lokata a udział finansowy- lokaty czy wkłady są ulokowane czasowo, termin ich zwrotu wg. wartości nominalnej łącznie z dochodem z procentu jest z góry znany. Udział finansowy stanowi zabezpieczenie ewentualnych zobowiązań w przypadku wystąpienia strat. Inwestorzy nie mogą być pewni nie tylko wysokosci sumy która będzie im zwrócona lecz także tego że odzyskają ulokowane fundusze.

***Funkcje banku centralnego

1).Bank centralny jest bankiem rozliczeniowym banków komercyjnych i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny ma rachunek banku centralnym, na którym rejestruje transakcje z innymi bankami komercyjnymi.- Tzn. dokonuje rozliczeń miedzy bankowych.

2). Bank centralny jest bankiem państwa - Utrzymuje rachunku depozytowe państwa. Zajmuje się obsługą finansową długu państwowego zarówno krajowego, jak i zagranicznego. Prowadzi rachunki ogólnokrajowych funduszy celowych.

3).Bank centralny jest kredytodawcą ostatniej instancji. Oferuje krótkookresową pomoc finansową bankom komercyjnym w sytuacji niedoboru płynności.

4).Bank centralny kieruje polityką pieniężną za pomocą dostępnych mu instrumentów. Formułuje on zadania polityki pieniężnej i stara się dobierać właściwe środki w celu realizacji wytycznych długo-, średnio- i krótkookresowych celów.

5). Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy - emisja banknotów monet.

6). Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju.- prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej, a to wymaga interweniowania na rynku walutowym.

7). Bank centralny nadzoruje działalność banków komercyjnych .Udziela licencji na prowadzenie działalności bankowej, monitoruje pracę banków komercyjnych pod względem przestrzeganie przez nie prawa bankowego, dewizowego itp.

-***.najważniejsze składowe aktywów i pasywów banków

AKTYWA PASYWA

Należności zagraniczne = AC-1 Pieniądz gotówkowy w obiegu = PC-1

Należności od budżetu = AC-2 Zobowiązania wobec budżetu = PC-2

Należności od banków = AC-3 Zobowiązania wobec banków = PC-3

W TYM: - kredyt redyskontowy W TYM: - rezerwy obowiązkowe

- kredyt lombardowy - rachunek bieżący

- kredyt pozostały zobowiązania inne

Papiery wartościowe = AC-4 Zobowiązania zagraniczne = PC-4

w tym: Papiery dłużne banku = PC-5

- bony skarbowe - obligacje rządowe

- pozostałe

Majątek trwały = AC-5 Kapitał własny = PC-6

Pozostałe aktywa = AC-6 Pozostałe pasywa = PC-7

A. AKTYWA - należności:

• weksle skarbowe - kupowane od banków komercyjnych w celu regulowania poziomu depozytów bieżących banków komercyjnych (patrz: 2.1. instrumenty rozliczeniowe i kredytowe)

• akcepty bankowe - odkupowane przez BC od banków komercyjnych

• pożyczki dyskontowe - jednodniowe pożyczki dyskontowe udzielane przez FED bankom komercyjnym na uzupełnienie niedoboru środków na rachunkach bieżących (depozytowych); służą zwiększeniu płynności systemu bankowego

• rachunki certyfikatów złota - dokumenty potwierdzające posiadanie złota przez BC

• rachunki certyfikatów sdr - dokumenty potwierdzające posiadanie pieniądza międzynarodowego (jest to pieniądz umowny) przez BC (emitowanego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy na rzecz krajów będących jego członkami)

• bilon - monety bite przez skarb państwa lub banknoty inne niż emitowane przez banki System Rezerwy Federalnej

• rozliczenia w drodze - gotówka w toku gromadzenia, czyli są to czeki przyjęte przez BC, ale jeszcze nierozliczone

B. PASYWA - zobowiązania:

• banknoty emitowane przez FED

• depozyty banków w FED (rezerwy) - rezerwy instytucji depozytowych (banków handlowych)

• depozyty instytucji rządowych - rezerwy skarbu państwa

• depozyty instytucji zagranicznych - rezerwy instytucji (banków) zagranicznych

• pieniądz o odroczonej rozporządzalności - sumy, którymi już obciążono wystawców czeków, ale których jeszcze nie zapisano na dobro wierzycieli (posiadaczy czeków)

kapitał - sumy wpłacone do Systemu Rezerwy Federalnej przez banki, które chcą do tego Systemu należeć. Banki członkowskie są zobowiązane do zdeponowania w jednym z 12 banków należących do Systemu Rezerwy Federalnej sumy równej 3% wartości swojego kapitału

-*** mechanizmy transmisji impulsów pieniężnych.

Tradycyjny mechanizm transmisji impulsów pieniężnych pokazuje a jaki sposób rynkowa stopa procentowa oddziaływuje na inwestycje i koniunkturę. Rynkowa stopę procentową określa relacja podaży kredytów do popytu na nie. Z kolei rozmiar kredytów kształtowany jest przez podaż pieniądza. Spadek rynkowej stopy procentowej obniża koszt pożyczonego kapitału, co sprzyja wzrostowi inwestycji rzeczowych przedsiębiorstwa. Tak wiec wzrost podaży pieniądza prowadzi do rozwoju produkcji i zatrudnienia w gospodarce. W obecnych czasach przedsiębiorstwa coraz bardziej polegają na własnych zasobach finansowych, uruchomianie kredytu bankowego nie jest już warunkiem rozpoczęcia inwestycji, zwłaszcza w dużych samofinansujących się korporacjach.

Dostępność kredytów.

Przy polityce restrykcyjnej - na rynku finansowym popyt na kredyt przewyższał podaż i w takiej sytuacji banki komercyjne wolały ograniczać wolumen przyznawanych kredytów niż podwyższać ich oprocentowanie w celu ograniczenia popytu na kapitał. Było to zjawisko racjonowania kredytów.

Przy polityce deflacyjnej - rynkowa stopa procentowa nie musiała rosnąć, objawem tego było zmniejszenie ilości w wartości kredytów udzielanych przez banki

Przy polityce ekspansywnej - oznaczającej wzrost podaży funduszy pożyczkowych nie musi prowadzić do spadku stopy procentowej. ożywienie gospodarcze i wiążąca się z tym ekspansja inwestycyjna , zwiększająca popyt przedsiębiorstw na kredyt , przeciwdziała zniżce rynkowej stopy procentowej.

Inwestycje w gospodarce mogą rosnąć, mimo ze rynkowa stopa procentowa nie spada i odwrotnie, inwestycje mogą spadać, mimo, że rynkowa stopa procentowa nie rośnie. Zjawisko efektu niepełnej informacji dotyczy postępowania banków wobec potencjalnych pożyczkobiorców przy dysponowaniu niedostatecznymi danymi o klientach. I dotyczy głównie transakcji pożyczkowych, które nie zostały zawarte. Efekt niepełnej informacji występuje także w aspekcie realizowanego procesu kredytowania. Istnieje ryzyko, że przedsiębiorstwo przeznaczy zaciągnięty kredyt na cel niezgodny z przeznaczeniem . W takiej sytuacji pożyczka również nie będzie zwrócona . Tego rodzaju zjawisko określane jest mianem - nieetyczna gra klienta banku.

Obawa przed tego rodzaju postępowaniem kredytobiorcy powstrzymuje bank od udzielania kredytu na wszelki wypadek i to nawet w sytuacji gdy pozytywna decyzja kredytowa ma ekonomiczne uzasadnienie.

*** Cele polityki pieniężnej

Bank Centralny wyznacza trzy rodzaje celów polityki monetarnej a mianowicie -cel strategiczny - cel pośredni - cel operacyjny. Współcześnie dominującym celem strategicznym stosowanym przez banki centralne jest cel inflacyjny. Zadaniem banku jest prowadzenie polityki pieniężnej w taki sposób aby przyrost cen w średnim okresie w gospodarce nie przewyższał określonego na ogół niskiego wskaźnika inflacji, pomyślne wykonanie celu inflacyjnego zapewnia równowagę finansową w gospodarce. Stabilność cen jest warunkiem trwałego wysokiego, zrównoważonego wzrostu gospodarczego niskiego bezrobocia. Cel strategiczny może być zrealizowany przez kolejne cele roczne zwane celami pośrednimi. Jednym z nich było i jest stosowane obecnie oddziaływanie na rynkowe stopy procentowe- Bank Centralny ma duży wpływ na poziom oprocentowania na rynku pieniężnym a przez to na ogół stóp procentowych. Znaczenie stopy procentowej zależy również od jej wpływu na cel strategiczny a więc wpływu na ceny i produkcję. Stabilizacja rynkowych stóp procentowych jest pożądana wówczas, gdy bankowi centralnemu zależy na stabilizacji dochodu realnego społeczeństwa. Zatem stopy procentowe jako cel pośredni dobrze służą minimalizowaniu inflacji. Warunkiem jest jednak stabilność autonomicznych czynników wyznaczających popyt globalnym a wiec skłonności do konsumpcji i inwestycji, wydatków rządowych i podatków.

Drugim celem pośrednim w polityce pieniężnej jest kształtowanie podaży pieniędzy w okresach rocznych - i polega ona na określeniu granicy dopuszczalnego wzrostu ilości pieniądza w obiegu w ujęciu nominalnym i realnym. Stabilizacja podaży pieniądza wymaga reagowania banku centralnego na ewentualne wahania mnożnika pieniężnego na nieplanowane wahania ilości obiegu pieniądza .Zalety podaży pieniądza jako celu pośredniego polityki pieniężnej wynikają z wad stopy procentowej.

*** cel operacyjny polityki pieniężnej

Bank centralny cel operacyjny realizuje - dzięki codziennym transakcjom kupna i sprzedaży krótkoterminowych instrumentów finansowych na rynku pieniężnym.. Realizacja celu operacyjnego umożliwia kształtowanie całej bazy podaży pieniądza i wszystkich stóp procentowych na rynku finansowym. W przeszłości skupiano się na kształtowaniu bazy monetarnej M0 , co umożliwiało bankowi centralnemu oddziaływanie na całą podaż pieniądza (M3).poprzez relację między wartością M3 i wartością M0 zwaną mnożnikiem pieniężnym.

Jednak badania empiryczne dowiodły ,ze kontrola podaży pieniądza nie jest wystarczającym warunkiem hamowania inflacji i dlatego nowym celem operacyjnym w Polsce stała kontrola stóp oprocentowania transakcji depozytowo- kredytowych na rynku międzybankowym.

Bank Centralny kształtuje stopę oprocentowania jednodniowych depozytów na rynku miedzy bankowym i czyni to poprzez wyznaczenie poziomu tzw, stopy depozytowej czyli stopy oprocentowania jednodniowych wkładów terminowych dla tych banków komercyjnych, które maja nadmiar płynności., jest to dolny pułap poziomu stóp oprocentowania tychże depozytów a górnym pułapem jest stopa lombardowa tj. stopa oprocentowania jednodniowych kredytów jakie bank centralny udziela bankom komercyjnym na uzupełnienie rachunku bieżącego., obecnie w Polsce bank centralny kształtuje tzw, stopę POLONIA ( dawna WIBID).. bank centralny wyznacza jeszcze jedną stopą podstawową - stopę referencyjną - która wyznacza wysokość oprocentowania bonów pieniężnych sprzedawanych przez NBP bankom komercyjnym.

***Polityka stałej zasady a polityka dyskrecjonalna

Polityka realizowania stałego z góry przyjętego celu oznacza neutralny stosunek banku centralnego do tego co dzieje się w gospodarce i raz wyznaczony cel jest konsekwentnie realizowany i dlatego istnieje coś takiego jak - polityka dyskrecjonalna - która oznacza z kolei przystosowanie działań banku centralnego do potrzeb bieżącej sytuacji makroekonomicznej i reaguje za pomocą dostępnych mu instrumentów, gdy w gospodarce występują np. procesy deflacyjne i wzrost bezrobocia . jest to polityka elastycznego reagowania.

Przykładem takiej polityki było - oddziaływanie na nominalne rynkowe stopy procentowe (lata 60-te). W przypadku wysokiej inflacji szczególnie pożądana jest jednak polityka stałej zasady, która przynosi lepsze efekty. Konsekwentna jej realizacja w długim okresie wygaszaniu oczekiwań inflacyjnych, żądań płacowych i obniżeniu poziomu inflacji. W tejże polityce jedynym celem banku centralnego jest utrzymanie inflacji na określonym poziomie. Banku centralnego nie interesują inne wskaźniki sytuacji makroekonomicznej , takie jak PKB czy bezrobocie i jednak cel inflacyjny jest obecnie formułowany raczej w formie antycyklicznej czy korekcyjnej.

***kanał majątkowy polityki pieniężnej w Polsce

Rynek kapitałowy jest ważnym źródłem pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwa. Emisja akcji i obligacji stanowi rosnącą konkurencje dla kredytu bankowego w sferze finansowania przedsięwzięć. Nową funkcją banku centralnego wynikająca z rosnącej roli rynku kapitałowego jako źródła zasilania finansowego przedsiębiorstw jest zadanie stabilizowania cen akcji i tworzenia klimatu zaufania do giełdy finansowej. Wzrost cen akcji jest zazwyczaj poprzedzony ekspansywną polityka pieniężną. Ponadprzeciętny przyrost podarty pieniądza i kredytów gospodarce kreuje dodatkowe dochody społeczeństwa ponad te wielkość, która powstaje w procesach produkcji. Ekspansywnej polityce towarzyszy niski poziom realnych stóp procentowych. Powodem ekspansji kredytowej i przyśpieszonej emisji pieniądza może być wzrost cen nieruchomości. Niebezpieczeństwo destabilizacji rynku papierów wartościowych wyłania się w momencie spadku cen nieruchomości. Ważne jest, w której fazie cyklu giełdowego centralna instytucja centralna monetarna powinna podjąć działania w celu stabilizacji rynku finansowego. Bank Centralny może zaostrzyć polityką pieniężną w momencie szybkich wzrostów cen akcji w celu schłodzenia nadmiernie optymistycznych oczekiwań.. Zadaniem banku centralnego jest amortyzowanie zmian cen akcji. Celem polityki pieniężnej jest łagodzenie ich wzrostów i hamowanie spadków. W Polsce zmiany rynkowych cen papierów wartościowych wpływają na decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw. Aktywność giełdowa kształtuje aktywność w sferze realnej .Możliwymi do wykorzystania instrumentami finansowymi są zmiany podstawowych stóp procentowych i zmiany podaży pieniądza. Wyłania się nowa funkcja banku centralnego, jaką jest stabilizacja warunków działania rynku kapitałowego.. Jej realizacja może ułatwić prawidłowe zasilanie finansowe przedsiębiorstw i zwiększyć rozmiary inwestycji w gospodarce.,

***.Instrumenty polityki pieniężnej.

Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego można podzielić na trzy grupy.

• Instrumenty kontroli ogólnej

• Instrumenty kontroli selektywnej

• Oddziaływanie przez perswazje.

Najważniejsze to - instrumenty kontroli ogólnej w więc;

• Polityka rezerw obowiązkowych

• Kredyty refinansowe

• Operacje otwartego rynku.

* **Stopy procentowe banku centralnego.

Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej są stopy procentowe., które bank centralny wyznacza dla transakcji realizowanych z bankami komercyjnymi;

• Stopa lombardowa - stosowana przy udzielaniu kredytu lombardowego bankowi komercyjnemu na uzupełnienie niedoboru środków pieniężnych na rachunku bieżącym.

• Stopa redyskontowa - wg której bank centralny skupuje weksle handlowe od banków komercyjnych. Nie ma ona obecnie znaczenia ekonomicznego ze względu na zanik operacji redyskonta weksli.

• Stopa referencyjna- określa dochodowość bonów pieniężnych sprzedawanych przez bank centralny bankom komercyjnym.

• Stopa depozytowa - jest wyznacznikiem oprocentowania jednodniowych lokat banków komercyjnych banku centralnym.

Wzrost podstawowych stop procentowych- sprzyja wzrostowi wszystkich pozostałych stóp oprocentowania transakcji finansowych w gospodarce.

Przez zmiany stóp procentowych bank centralny stara się kształtować wielkość całego obiegu pieniężnego, stopę inflacji, produkcje i zatrudnienie.

***rezerwa obowiązkowa.

Rezerwa obowiązkowa - jest to wartość funduszy, które bank musi stale utrzymywać na rachunku bieżącym w banku centralnym , w stosunku do wysokości wkładów klientów. Aktualnie relacja miedzy obu wielkościami powinna wynosić 3,5. dodatkowo wszystkie banki w Polsce pomniejszają kwotę naliczanej rezerwy obowiązkowej o równowartość 500 tys.euro.

Wzrost depozytów bankowych zobowiązuje zatem instytucje kredytowe do zwiększania sumy odprowadzonej w formie rezerwy obowiązkowej. Odwrotnie jest gdy wkłady klientów maleją. Środki odprowadzone do banku maja ważne znaczenie w kształtowaniu ilości pieniądza w obiegu.

W Polsce obowiązuje system tzw. uśrednionej rezerwy obowiązkowej . W ciągu miesięcznego okresu rezerwowego banki zobowiązane są do utrzymywania średniej wartości rezerwy z poprzedniego miesiąca . Dopiero w ostatnim dniu kolejnego miesiąca rezerwowego muszą dostosować poziom rezerwy do aktualnej wartości wkładów klientów. W razie trudności z przestrzeganiem wymaganego wskaźnika banki mogą uzupełnić niedobór środków , zaciągając kredyt lombardowy, techniczny lub kredyt śróddzienny w NBP.

Wskaźnik rezerw obowiązkowych jest jednakowy dla wszystkich instytucji depozytowo- kredytowych. Polityka rezerwy obowiązkowej oddziaływuje tak samo na banki mające nadmiar jak i niedobór rezerw. Zaletą tego instrumentu jest , że jego stosowanie oddziaływuje na płynność banków bez natychmiastowego wpływu na stopy procentowe i instrument ten powinien być stosowany w celu kształtowania długookresowej płynności systemu bankowego. Jako relatywnie mało elastyczny , może stanowić uzupełniające narzędzie polityki pieniężnej.

***operacje kredytowo- depozytowe.

Zaciąganie pożyczek w banku centralnym przez banki komercyjne - polega na sprzedaży bankowi centralnemu weksli handlowych wykupionych od klientów. Sprzedaż następuje po określonej cenie, którą jest stopa redyskontowa. Wysokość stopy redyskontowej ma wpływ na wysokość kredytów zaciąganych przez banki komercyjne. Wzrost stopy redyskontowej pogarsza płynność finansowa banków w rezultacie kurczy się wartość udzielanych przez nie kredytów.. gdy stopa redyskontowa obniża się, banki komercyjne są skłonne nasilić sprzedaż weksli bankowi centralnemu. Gdy centralna instytucja monetarna obniża stopę redyskontową , mówimy o ekspansywnej polityce pieniężnej. Gdy ja podwyższa to mówimy o restrykcyjnej polityce pieniężnej. Refinansowanie banków komercyjnych dokonuje się nie tylko przez redyskonto weksli handlowych banku centralnym a także można dokonać to w formie kredytowania bezpośredniego .klasycznym kredytem refinansowym jest w Polsce kredyt lombardowy udzielany pod zastaw bonów skarbowych.. obecnie udzielany jest tylko na 1 dzień. służy to uzupełnieniu stanu rachunku banku do końca danego dnia. wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% jego wartości nominalnej. Od 2002 r. istnieje nowy rodzaj kredytu - kredyt techniczny - jest to nieoprocentowany kredyt pod zastaw papierów wartościowych, przeznaczony na realizację konkretnej płatności. W sytuacji, kiedy bank realizuje program naprawczy, NBP może zwolnić bank z obowiązku odprowadzania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Za środki zwolnionej rezerwy obowiązkowej banki są zobowiązane nabyć skarbowe papiery wartościowe

*** operacje otwartego rynku.

Operacje otwartego rynku to cały zespół transakcji kupna i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych , odbywających się miedzy bankiem centralnym a bankami komercyjnymi. Maja one na celu kształtowanie płynności finansowej sektora bankowego.

Najprostszą formą operacji otwartego rynku są operacje bezwarunkowe, w trakcie których bank centralny kupuje (outright purchase) albo sprzedaje (outright sale) papiery wartościowe Mają one zasygnalizować rynkowi kierunek zmian polityki pieniężnej banku centralnego. Operacje te są krótkoterminowe ( 1 dzień - 6 miesięcy). Ich przedmiotem są papiery wartościowe skarbu państwa. Dzięki operacjom otwartego rynku bank centralny może oddziaływać na krótkoterminowe stopy procentowe. Operacje warunkowe służą do doraźnego regulowania płynności systemu bankowego. Są to operacje repo i reverse repo.

Operacje repo (repurchase agreement) są to operacje warunkowego zakupu, które polegają na

zakupie przez bank centralny od banków komercyjnych papierów wartościowych, zobowiązując

je jednocześnie do odkupienia tych papierów po określonej cenie i w określonym terminie.

Operacje te są odpowiednikiem krótkoterminowych kredytów udzielanych przez bank centralny

bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Dzięki nim Narodowy Bank Polski

udostępnia czasowo bankom komercyjnym rezerwy pieniężne, zwiększając w ten sposób ich

płynność finansową.

Operacje reverse repo , czyli operacje warunkowej sprzedaży wywierają odwrotny skutek. Powodują one czasowe zmniejszenia płynności sektora bankowego.

Operacje reverse repo polegają na tym, że bank centralny sprzedaje papiery wartościowe

bankom komercyjnym, zobowiązując je do ich odsprzedaży po określonej cenie i w określonym

terminie. Są one odpowiednikiem oprocentowanych lokat krótkoterminowych, przyjmowanych

przez bank centralny pod zastaw papierów wartościowych. Stopa repo stanowi dla banków cenę

pozyskiwania środków ( przy transakcji repo) oraz dochód przy ich lokowaniu ( przy transakcji

reverse repo).

*** instrumenty sterowania bezpośredniego.

*instrumenty bezpośrednie - oddziaływanie na podaż pieniądza i kredytu oraz poziom stóp procentowych poprzez odgórne narzucanie ograniczeń i zakazów:

• - pułapy kredytowe,

może zaistnieć sytuacja, że wysoka stopa procentowa nie jest wystarczającą barierą zahamowania popytu na kapitał pożyczkowy w tej sytuacji bank centralny może zostać zmuszony do wyznaczenia dopuszczalnego pułapu przyrostu wartości kredytów dla każdego banku. Formą ograniczeń pożyczkowych jest też kontrola emisji papierów wartościowych. Kontrola akcji kredytowej może być prowadzona jeszcze w inny sposób Tzn.na wyznaczeniu minimalnej granicy udziału własnych funduszy na zakup dobra oraz na manipulowaniu okresem spłaty kredytu( to przy kredytach konsumpcyjnych).

• - wymagania co do płynności

• - wymagania co do struktury aktywów i pasywów,

• - kredyt refinansowy i jego pochodne,

* perswazja moralna - nieformalne ustne sugestie, naciski,

* kryterium doboru instrumentów finansowych - adekwatność, elastyczność, efektywność - zależy od konkretnych warunków gospodarczych.

***Międzynarodowe cykle gospodarcze.

Przyczyną wahań aktywności gospodarczej są zmiany czynników autonomicznych, które nazywamy szokami. Szoki mogą korzystnie wpływać na gospodarka stąd nazywamy je szokami pozytywnymi, mogą tez hamować rozwój i dlatego nazywamy je szokami negatywnymi.

Szoki mogą być podażowe, gdy bezpośrednio oddziałują na rozmiary produkcji lub popytowe, gdy kształtują popyt globalny w gospodarce. Pozytywnym szokiem podażowym jest np., postęp technologiczny czy nowy wynalazek zaś przykładem pozytywnego szoku popytowego jest wzrost krajowych stóp procentowych i napływ kapitału z zagranicy , z kolei odpływ kapitału za granicę wprowadzenie cel i taryf przez obce państwa to przykłady negatywnych szoków

Są trzy kanały transmisji szoków w skali międzynarodowej ;

• Efekt wymiany handlu

Wprowadzenie barier celnych , restrykcji dewizowych czy kontyngentów importowych wpływa na wymianę dóbr i usług między krajami.

• Efekt różnic stóp procentowych

Różnice stóp procentowych między bankami poszczególnych krajów są przyczyną przepływów kapitału portfelowego między krajami , różnice stóp oprocentowania lokat sprawiają, że oszczędności przepływają z kraju o niskich stopach do krajów o stopach wyższych . międzynarodowa transmisja szoków spowodowanych zmianami stóp procentowych może mieć zatem różne skutki dla poszczególnych regionów.

• Efekt zmian kursu waluty.

Powiązania gospodarcze miedzy krajami ujawniają się przez zmiany kursów walutowych . Ich następstwem są zmiany wolumenu eksportu i importu towarów oraz usług.

.

***Kurs walutowy jest to ilość waluty krajowej potrzebnej do zakupu jednostki waluty zagranicznej , bądź odwrotnie jest to ilość waluty zagranicznej niezbędnej do zakupu jednostki waluty krajowej .Jest to wiec cena jednej waluty wyrażona w innej walucie.

Deprecjacja kursu - oznacza osłabienie waluty danego kraju.

Aprecjacja - kursu waluty krajowej oznacza, że za jednostkę waluty zagranicznej płacimy mniej jednostek waluty krajowej, bądź odwrotnie za jednostkę waluty krajowej płacimy mniej jednostek waluty zagranicznej.

Aprecjacja jednej waluty jest deprecjacją drugiej waluty

Zmiany kursów walut wpływają na wartość eksportu i importu.

Negatywny wpływ osłabienia kursu waluty na ceny wewnętrzne jest tym większy, im gospodarka jest bardziej otwarta na wymianę handlową z zagranicą. Odwrotnie jest w przypadku umacniania kursu waluty krajowej. Aprecjacja kursu hamuję inflacje wewnętrzną. Zaś deprecjacja kursu prowadzi do nasilenia tejże inflacji.

Inaczej - deprecjacja poprawia saldo bilansu handlowego a Aprecjacja jego pogorszenie.

Walutowy kurs równowagi - to taki kurs, który zrównuje cenę danego dobra w porównywanych krajach., działa tu prawo jednej ceny.

Realny kurs równowagi- jest to nominalny kurs walutowy skorygowany o relacje poziomu cen krajowych do poziomu cen w kraju zagranicznym.

Wpływ inwestycji finansowych na kurs walutowy

Jak może się dany kraj bronić przed następstwem odpływu kapitału za granicę.?

- może podejmować interwencje walutowe w celu ustabilizowania kursu na rynku walutowym.

- Może wprowadzic ograniczenia w wywozie kapitału za granicę.

Inwestorzy finansowi przemieszczając kapitały w celu osiągnięcia wyższych dochodów muszą brać pod uwagę zjawisko parytetu stóp procentowych - kapitały odpływają z kraju o niskich stopach procentowych do krajów, gdzie cena pieniądza jest wyższa oraz ryzyko kursu walutowego.

Skutki przemieszczania oszczędności pomiędzy krajowymi rynkami finansowymi można pokazać, analizując strukturę bilansu płatniczego.

Bilans płatniczy składa się z:

• bilansu obrotów bieżących,

• bilansu obrotów kapitałowych i finansowych,

• sfinansowania salda bilansu płatniczego (suma dwóch powyższych pozycji, czyli saldo między ogółem wpływów i ogółem wydatków danego kraju w walutach obcych w ciągu jednego roku).

Bilans obrotów bieżących - rejestruje przede wszystkim przepływ walut obcych związany z eksportem oraz importem dóbr i usług danego kraju. Rejestruje także przepływy walutowe będące skutkiem innych bieżących płatności, które nie mają charakteru lokaty finansowej za granicą.

Bilans obrotów kapitałowych i finansowych - wyraża on wartość jednostronnych przepływów kapitału finansowego między krajami. Jego saldo pokazuje różnicę między sumą lokat ludności, przedsiębiorstw, sektora publicznego, banków i innych instytucji pośrednictwa finansowego danego kraju za granicą a sumą podobnych inwestycji finansowych podmiotów zagranicznych w danym kraju. Inwestycje finansowe mogą mieć formę inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfelowych albo formę kredytów zagranicznych.

***integracja Polski ze strefą euro- korzyści i koszty tej integracji.

Korzyści integracji Polski ze strefą euro

Integracja walutowa może sprzyjać napływowi inwestycji bezpośrednich do naszego kraju, w tym także inwestycji krajów spoza Unii europejskiej.

Zdaniem zwolenników przystąpienia Polski do eurolandu, likwidacja ryzyka kursowego w wyniku zstąpienia złotego walutą euro powinna sprzyjać rozwojowi wymiany handlowej wewnątrz Unii Europejskiej. Powinien wystąpić tak zwany efekt kreowania handlu.

Istotna korzyścią stosowania jednolitej waluty w UE jest likwidacja kosztów transakcyjnych związanych z kupnem-sprzedażą walut. Ma to się przyczynić do obniżenia kosztów działalności przedsiębiorstw. Bardzo istotną korzyścią dla przedsiębiorstw polskich ma być ułatwienie dostępu do nowych źródeł finansowania działalności gospodarczej. Przyłączenie się do strefy euro będzie sprzyjać integracji i rozwojowi jednolitego europejskiego rynku finansowego.

Koszty integracji ze strefą euro i wnioski dla Polski

Utrata prawa emisji pieniądza przez NBP i utrata dochodu z emisji pieniądza. Bank centralny zasila gospodarkę w pieniądz przez kredytowanie banków komercyjnych. Procent od kredytów udzielanych na uzupełnienie płynności sektora bankowego jest elementem dochodu z emisji pieniądza.

Likwidacja banku centralnego włącznie z prawem do emisji pieniądza oznacza utratę możliwości finansowania potrzeb państwa w sytuacjach ekstremalnych (np. powódź)

Istotnym kosztem wstąpienia do strefy euro będzie ograniczenie swobody polityki budżetowej kraju. Roczny deficyt budżetowy danego kraju nie będzie mógł przekroczyć relacji 3% rocznego PKB, a łączne zadłużenie sektora publicznego nie będzie mogło przekroczyć równowartości 60% PKB. Jest to troska o zachowanie dyscypliny i równowagi kraju oraz stabilności cen

ITP. (ilościowa teoria pieniądza)

- poziom cen zależy od ilości pieniądza w gospodarce; P=MV/T; MV=PT

- pieniądz jako środek cyrkulacji, służy do płacenia za towary

- szybkość krążenia pieniądza stała

- doskonała elastyczność cen i płac i pełne zatrudnienie jest stanem naturalnym

- popyt=podaży, podaż tworzy dla siebie popyt - prawo Say'a

- podaż pieniądza jest kształtowana niezależnie i ma charakter zewnętrzny w stosunku procesu produkcji, zmiana poziomu cen nie może nastąpić bez uprzedniej podaży pieniądza

- stopa procentowa jest pomijana

- realny popyt na pieniądz jest stały, M/P=T/V

- Hume, Fisher

Szkoła z Cambridge

- zmiany cen nie są proporcjonalne do zmian podaży pieniądza

- pieniądz jako zasób kojarzony z majątkiem i bogactwem, pieniądz decyduje o tym jaka jest wartość naszego majątku

- szybkość pieniądza mało ważna, skupienie się na części dochodów utrzymywanych jako zasób, K=1/V

- pełne zatrudnienie przy naturalnej stopie % dla której oszczędności równają się inwestycjom

- D i S - mechanizm transmisji pośredniej i bezpośredniej i zjawiska pieniężne wpływają na sferę realną

- ze względu na stałość dochodu realnego w krótkim okresie, podaż pieniądza ma największy wpływ na zmianę ceny,

- wprowadzono pojęcie naturalnej i rynkowej stopy %

- popyt na pieniądz będzie zależał od dochodu realnego

- Pigou

Keynes

- uznaje niską elastyczność cen i płac w dół, ceny i płace trudno jest obniżyć

- niska substytucyjność pieniądza i realnych dóbr konsumpcyjnych i kapitałowych, pieniądz jako doskonały substytut obligacji

- szybkość nie jest stała

- niska elastyczność cen i płac w dół, możliwa równowaga przy niepełnym zatrudnieniu

- odrzucenie prawa Say'a, teoria typowo popytowa

- podaż pieniądza nie ma charakteru niezależnego, zdeterminowana jest popytem na pieniądz, zmiana podaży pieniądza jako niezbędny warunek pobudzenia koniunktury

- istnieje jedna stopa % jako zjawisko czysto pieniężne, zależy od popytu i podaży na pieniądz

- preferencje płynności - człowiek będzie dążył do posiadania pieniądza w jak najbardziej płynnej formie - gotówce, 3 motywy: transakcyjny, przezornościowy, spekulacyjny

- J.M. Keynes

NEOKeynesizm

- ceny i płace są elastyczne

- struktura portfelowa aktywów - aktywa finansowe mogą być zainwestowane w różne instrumenty finansowe w zależności od dochodów tych instrumentów

- szybkość krążenia pieniądza stała

- w długim okresie gospodarka wraca do równowagi przy pełnym wykorzystaniu potencjału produkcyjnego

- najważniejsze są popyt i podaż na dobra kapitałowe (służące do pomnażania np. nieruchomości)

- podaż nie jest konieczna dla pobudzenia koniunktury, generalnie jest brak zainteresowaniem podaży pieniądza

- nie istnieje jedna stopa % lecz wiele

- popyt na pieniądz zależy nie tylko od stóp % ale tez od zmian struktury portfela aktywów, 3 motywy

- Tobin Baumom

Monetaryzm

- poziom cen zależy od ilości wyemitowanego pieniądza w długim okresie, w krótkim okresie tak być nie musi, ponieważ te ceny mogą się wolniej dostosowywać

- pieniądz jako jeden ze składników portfela aktywów, istnieje doskonała substytucyjność między pieniądzem a dobrami fizycznymi oraz ograniczona substytucyjność między pieniądzem a walorami finansowymi

- szybkość stała w długim okresie, w krótkim okresie niewielkie przewidywane zmiany

- w długim okresie nie może istnieć równowaga przy bezrobociu i niewykorzystaniu zdolności produkcyjnych

- D i S - efekt realokacji aktywów

- podaż pieniądza niezależna od popytu na pieniądz, podaż pieniądza powinna wzrastać w takim samym tempie jak zdolność produkcyjna

- wzrost podaży pieniądza prowadzi w krótkim okresie do spadku stóp % i odwrotnie stopa % słabo oddziaływuje na popyt pieniądza natomiast silnie oddziaływuje na zmiany produkcji, istnieje silny związek między inwestycjami a stopą %

- popyt na pieniądz kształtowany przez majątek i relacje dochodowości poszczególnych form majątku tzw. dochód trwały

- Friedman

NEOMonetaryzm

- pierwotną przyczyną zmian cen jest zmiana podaży pieniądza

- pieniądz sam w sobie nie przynosi dochodu

- szybkość stała

- produkcja i zatrudnienie mogą pozostawać pod wpływem podaży pieniądza tylko w krótkim okresie, wzrost podaży pieniądza może przejściowo zwiększyć produkcję

- dzieli gospodarkę na 4 rynki: produkcji bieżącej (nowo wyprodukowane dóbr i usług), aktywów realnych (wcześniej wyprodukowane dobra kapitałowe), papierów wartościowych, pieniądza

- podaż pieniądza może wpływać na produkcję ale w krótkim okresie, w długim okresie prowadzi do wzrostu cen

- oprócz stopy dochodowości dóbr kapitałowych niemniej ważna jest stopa % papierów wartościowych

- popyt na pieniądz zależy od majątku i stopy %

• Brenner, Meltzer

5

---