BHP
Wykład 1
19.02.09r.


10 Największych osiągnięć Zdrowia Publicznego XX wieku:
- szczepienia,
- opanowanie chorób zakaźnych,
- bezpieczny ruch drogowy (pasy bezpieczeństwa),
- bezpieczne miejsce pracy,
- bezpieczne narzędzia,
- obniżenie śmiertelności z powodu chorób układu krążenia i udarów mózgu,
- zdrowsze matki i dzieci,
- planowanie rodziny,
- bezpieczniejsza woda do picia,
- rozpoznanie palenia jako czynnika ryzyka dla zdrowia.

Światowy kontekst zdrowia publicznego:
- bieda: 1,2mld żyje za mniej niż 1US$/dzień, 1 na 6 osób jest przewlekle głodna,
- populacja: 6,2mld 200 tys. osób + każdego dnia, w 68 krajach populacja poniżej 15 lat = > 40%,
- środowisko: niedostatek wody, zanieczyszczone powietrze, ocieplenie klimatu.

Wyzwania dla zdrowia publicznego:
- niespowalniający się wzrost populacji,
- konflikty zbrojne i wojny,
- zmniejszanie się dostępności do wody do picia i jej jakości,
- jakość środowiska morskiego,
- wzrost urbanizacji i zanieczyszczenia środowiska,
- bezpieczeństwo pracy,
- niekończące się choroby zakaźne,
- nowe epidemie, choroby przewlekłe i niepotrzebne epidemie, np. wypadki przy pracy, przemoc, nierówności w zdrowiu.

„Jakoż wiele jest sztuk i rzemiosł, które częstokroć stają się przyczyną chorób, dla tych co im się oddają”. (Ramazzini, 1700)

Cele zdrowia publicznego jako dziedziny:
- zmniejszenie chorobowości, liczby przedwczesnych zgonów oraz ograniczenie częstości występowania stanów powodujących cierpienia i niepełnosprawność,
205mln zatrudnionych w Europie:
- 167 000  zgonów spowodowanych wypadkami związanymi 
z pracą i chorobami zawodowymi w UE-27, w tym:
* 159 000 zgonów spowodowanych chorobami związanymi z pracą,
* 74 000 zgonów spowodowanych niebezpiecznymi substancjami występującymi w pracy (łącznie z azbestem),
* 7 460 zgonów spowodowanych wypadkami związanymi z pracą.
Co 3,5 minuty ktoś w UE-27 umiera z przyczyn związanych z pracą.
Co 4,5 sekundy jakiś pracownik w UE-27 uczestniczy w wypadku związanym z pracą, który zmusza go do pozostania w domu przez co najmniej trzy dni robocze.
Liczba wypadków związanych z pracą, których konsekwencją jest nieobecność w pracy przez trzy dni lub dłużej jest ogromna: ponad 7 milionów co roku.

Koszty ludzkie ponoszone przez pracowników i ich rodziny (za każdą statystyką kryją się prawdziwi ludzie)
Koszty ekonomiczne dla organizacji/przedsiębiorstw (zwolnienia chorobowe, koszty ubezpieczenia, wydajność, rotacja pracowników, motywacja, konkurencyjność, itp.)
Koszty społeczne (rosnące obciążenie systemów opieki zdrowotnej)

Znaczenie pracy dla człowieka:
- praca a zdrowie,
- relacje między pracownikiem, pracodawcą a pracą.

Skutki pracy:
wypadki, choroby zawodowe, choroby praco zależne, zmęczenie, dyskomfort psychiczny, stan wewnętrznego wypalenia, ogólne degradacje zdrowia.



Higiena pracy:
Wiedza i umiejętność przewidywania, rozpoznawania, oceny i kontrolowania czynników środowiska pracy oraz sterów zawodowych w celu ochrony pracowników i ludności będącej w zasięgu działania przed chorobami, uszczerbkiem zdrowia i pogorszeniu samopoczucia.

Higiena (pracy) jest wiedzą interdyscyplinarną, bo jej obszary to:
- toksykologia, biofizyka, fizjologia, ergonomia,
- skutki zdrowotne związane z wykonywaną pracą oraz środowiskiem bytowania,
- bezpieczeństwo pracy, podstawy ochrony środowiska,
- podstawy procesów technologicznych, zasady inżynierii środowiskowej, analiza i zarządzanie ryzykiem, podstawy przepisów prawa pracy i ochrony środowiska,
- podstawy pedagogiki i znajomość współpracy i porozumiewania się, wybrane elementy psychologii i socjologii pracy, statystyka i epidemiologia.

Zakres, cele i zadania higieny pracy:
- przewidywanie i rozpoznawanie czynników środowiska i obciążeń związanych z pracą i obciążeniami zawodowymi,
- określenie ich wpływu na człowieka i jego samopoczucia,
- ocena i pomiary ilościowe tych czynników,
- ocena ryzyka zdrowotnego,
- opracowanie metod ich eliminacji, kontroli i redukcji w celu ograniczenia skutków,
- stosowanie nowoczesnych metod monitorowania i oceny środowiska pracy i życia.

Definicja BHP:
BHP - minimum warunków i zasad, które zakłady pracy i pracownicy zobowiązani są stworzyć dla uchronienia przed zagrożeniami ze strony urządzeń technicznych, procesów technologicznych, narzędzi, substancji toksycznych, temperatur, środowiska dźwiękowego, wibracji, oświetlenia, katastrof itp.

Definicja Ergonomii:
Ergonomia - słowo pochodzenia greckiego, ergon - praca + nomos - prawo, prawidłowość. Nauka zajmująca się projektowaniem systemów pracy, produktów i środowiska zgodnie z możliwościami psychofizycznymi człowieka. Zadaniem ergonomii jest racjonalne ukształtowanie stanowisk pracy, jak najmniejszym kosztem biologicznym człowieka.

Rozwój higieny w Polsce:
1898 - powstanie Polskiego Towarzystwa Higienicznego,
1918 - powstanie Państwowa Inspekcja Sanitarna,
1919 - powstanie Państwowej Inspekcji Pracy,
1922 - Państwowa Szkoła Higieny i Państwowy Zakład Higieny - pierwsze badania z zakresu higieny i medycyny pracy, przychodnie spółek brackich,
1045-1954 - pierwsze katedry higieny i medycyny pracy (Kraków, Warszawa, Łódź, Zabrze),
1950 - Powstanie Centralnego Śląskiego Instytutu Medycyny Pracy,
1954 - Centralny Instytut Ochrony Pracy, ipm-ów.

Prawo międzynarodowe:
* Międzynarodowa Organizacja Pracy (konwencje i zalecenia).
* Rada Europy (Europejska Konwencja Praw Człowieka, Europejska Karta Społeczna),
* Unia Europejska (Rozporządzenia, Dyrektywy).

Przedsiębiorca - każda osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, niebędąca osobą prawną, której przyznana jest zdolność prawna, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Pracodawca - jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne zatrudniające pracowników.
Pracownik - osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Od 1 maja 2004r. Polska jest członkiem Unii Europejskiej
Oznacza to w szczególności konieczność:
- nowego podejścia do zagadnień bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (dyrektywa ramowa 89/391/EWG),
- pełnej likwidacji dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia, pracy i kształcenia zawodowego, w szczególności ze względu na religię i przekonania, wiek, niepełnosprawność i orientację seksualną (dyrektywa 2000/78/WE).

Zasady Prawa Pracy UE:
- prawo do zatrudnienia,
- prawo do wynagrodzenia,
- poprawa warunków pracy i życia,
- prawo do przerw w pracy,
- ochrona socjalna,
- swoboda zrzeszania się,
- prawo do rokowań zbiorowych i sporów zbiorowych,
- szkolenie zawodowe,
- równe traktowanie kobiet i mężczyzn,
- informowanie, konsultowanie, współdziałanie pracowników,
- ochrona zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy,
- ochrona dzieci i młodocianych.

Traktat Rzymski z 1957roku, art. 3 Powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarczą:
„Osiągnięcie wysokiego poziomu zdrowia poprzez podnoszenie standardów życia oraz warunków pracy”

Traktat z Amsterdamu z 1997roku, art. 152:
- wysoki poziom ochrony zdrowia będzie zapewniony w formułowaniu i wdrażaniu wszystkich obszarów polityki wspólnoty i jej działaniach,
- działania będą ukierunkowane na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i ograniczanie zagrożeń zdrowia.

Polityka i dyrektywy kształtowane są w oparciu następujące artykuły Traktatu o utworzeniu UE ( Amsterdam 1997):
- Artykuł 152 : poprawa zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i niedomaganiom, oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia ludzi ,
- Artykuł 137 : Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pracowników poprzez poprawę środowiska pracy,
- Artykuł 153 : Ochrona zdrowia, bezpieczeństwa i ekonomicznych interesów konsumentów,
- Artykuł 174 : Zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska.

Traktat z Nicei z 2001 Art. 137:
Wspólnota będzie wspierać i uzupełniać działania Państw- Członków dla poprawy środowiska pracy, aby chronić zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.

Dyrektywa z dnia 10 lutego 1975 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet.
Dyrektywa z dnia 9 lutego 1976r. dotycząca wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy.

Dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa w pracy:
- Dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa pracujących: 89/391 i 21 dyrektywy pochodne,
- Dotyczące jednolitego rynku ( oznakowanie CE 93/68) łącznie 17 dyrektyw np. w sprawie sprzęt ochrony osobistej , sprzęty i systemów ochronnych,
- Dotyczące ochrony pracujących , konsumentów i populacji np. ograniczenie handlu niektórym substancjami chemicznych -76/769,
- Dotyczące ochrony przed promieniowaniem jonizującym.

Dyrektywa rady 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy.
Artykuł 5:
1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy.
Artykuł 6:
1. W zakresie swojej obowiązków pracodawca powinien przedsięwziąć środki niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, włącznie z zapobieganiem zagrożeniom związanym z wykonywaniem czynności służbowych, informowaniem i szkoleniem, jak również zapewnieniem niezbędnych ram organizacyjnych i środków.

Dyrektywa 89/391 środkach zachęty do poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracujących - dyrektywa matka:
- Zapewnienie zdrowych i bezpiecznych warunków pracy,
- Ocena ryzyka zawodowego,
- Informowanie o ryzyku zawodowym,
- Zapewnienie pierwszej pomocy,
- Szkolenie BHP,
- Zapewnienie służb ochronnych i zapobiegawczych ( art. 7),
- Monitorowanie zdrowia pracujących.

Dyrektywa 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy. Aspekty ogólne:
- poprawa bezpieczeństwa, higieny i zdrowia pracowników w miejscu pracy jest celem, który nie powinien być podporządkowany względom czysto ekonomicznym;
- nie tylko ochrona pracowników: unikanie również możliwemu wypaczeniu w zakresie konkurencji poprzez ustalenie minimalnych wymogów dla całej UE uwzględniając  bardziej surowe i/lub określone przepisy w podstawowej Dyrektywie i innym prawodawstwie.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej(zapisy o ochronie pracy):
Art. 24. Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy.
Art. 66. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.
Art. 68. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.



Kodeks pracy:
BHP określa prawa i obowiązki stron stosunku pracy - tj. pracowników i pracodawców. W kodeksie sformułowano podstawowe zasady prawa pracy:
- prawo do swobodnego wyboru pracy,
- określania przez państwo minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę,
- zakazu dyskryminacji w stosunku pracy,
- prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę,
- prawo do wypoczynku poprzez określenie wymiarów urlopów wypoczynkowych oraz czasu pracy.

Podstawowe obowiązki pracodawcy Art. 207.:
§ 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 237[11] § 2.
§ 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Art. 226. Kodeksu Pracy zobowiązuje pracodawcę do informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaniem pracy oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy:
Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych pracach, oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

Kodeks Pracy:
Na podstawie działu X Kodeksu Pracy (Bezpieczeństwo i Higiena Pracy) wydano szereg istotnych z punktu widzenia ochrony pracy aktów prawnych rangi rozporządzeń: Rady Ministrów, ministra właściwego dla spraw pracy, zdrowia, także innych szefów resortów określających przepisy bhp w poszczególnych branżach lub przy specyficznych rodzajach prac.

Akty wykonawcze regulują:
- tryb i zakres profilaktycznych badań lekarskich,
- zasady szkolenia w dziedzinie bhp,
- dopuszczalne normy stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy,
- prowadzenie badań i pomiarów czynników szkodliwych (w przygotowaniu nowy przepis, po uchyleniu dotychczasowego z dniem akcesji do UE),
- wykaz czynników rakotwórczych, rejestracja oraz zasady nadzoru nad zdrowiem pracowników narażonych na czynniki rakotwórcze (dotyczącego przepisu jw.),
- wykaz czynników biologicznych, rejestrację oraz zasady nadzoru nad stanem zdrowia pracowników narażonych na czynniki biologiczne (w przygotowaniu).
- zasad postępowania, dokumentowania, rejestrowania wypadków przy pracy,
- prawo do posiłków profilaktycznych i napojów dla pracowników zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach,
- wykaz prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej oraz wykaz rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej 2 osoby,
- funkcjonowanie służby bhp.


System Ochrony Pracy:
Sprawnie funkcjonujący system zapewniający bezpieczeństwo i ochronę zdrowia w procesie pracy jest podstawowym warunkiem realizacji zobowiązań państwa w zakresie zapobiegania wypadkom i zagrożeniom dla zdrowia, związanym z pracą lub występującym w trakcie pracy.

Ochrona pracy - to całokształt norm prawnych oraz środków badawczych, organizacyjnych i technicznych, mających na celu ochronę praw pracownika oraz ochronę jego życia i zdrowia przed czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy, a także stworzenie mu optymalnych warunków pracy z punktu widzenia ergonomii, fizjologii i psychologii pracy. W definicji pojęcia ochrona pracy mieści się pojęcie bezpieczeństwo i higiena pracy.

System ochrony pracy:
Ministerstwo Gospodarki i Pracy wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w ścisłym współdziałaniu z:
- Ministrem Zdrowia,
- organami założycielskimi przedsiębiorstw(ministrami i wojewodami),
- rządowymi organami nadzoru i kontroli nad warunkami pracy,
- Radą Ochrony Pracy przy Sejmie RP, Państwową Inspekcją Pracy oraz partnerami społecznymi.

Rada Ochrony Pracy - zadania:
- ocenia działalności PIP,
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony pracy,
- inicjowanie prac związanych z ratyfikacją konwencji międzynarodowych i międzynarodowych norm z zakresu ochrony pracy i ergonomii,
- występowanie do organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, organizacji pracodawców i pracobiorców w sprawach związanych z ochroną pracy,
- ocena problemów ochrony pracy o zasięgu ogólnokrajowym - człowiek w środowisku pracy.

Państwowy nadzór nad warunkami pracy sprawują:
- Państwowa Inspekcja Pracy,
- Państwowa Inspekcja Sanitarna,
- Urząd Dozoru Technicznego,
- urzędy górnicze,
- inne państwowe organy nadzoru.
System ochrony pracy w Polsce uwzględnia również społeczny nadzór nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Państwowy nadzór nad warunkami pracy
Państwowa Inspekcja Pracy PIP:
- nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy,
- uczestniczeniu w przejmowaniu uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy albo ich części w zakresie ustalonym w przepisach prawa pracy,
- udział w badaniu okoliczności wypadków przy pracy,
- ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy i innych przepisach związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej.

Państwowa Inspekcja Sanitarna PIS:
została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych oraz w celu zapobiegania chorobom zakaźnym i zawodowych oraz do nadzoru nad warunkami miedzy innymi:
- higieny środowiska,
- higieny pracy w zakładach pracy,
- higieny procesów nauczania i wychowania,
- zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku.

Urząd Dozoru Technicznego (UDT):
Sprawuje dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi stwarzającymi zagrożenie dla życia lub zdrowia oraz mienia i środowiska. Podlega ministrowi właściwemu do spraw gospodarki.

Społeczny nadzór nad warunkami pracy:
- związki zawodowe mają prawo dokonywania oceny warunków pracy, sprawowania kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bhp oraz kierowania działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie w tym zakresie z Państwową Inspekcją Pracy.

Społeczna Inspekcja Pracy (SIP) jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy.

Służba bezpieczeństwa i higieny pracy - Organ nadzoru pracodawcy

Służba BHP - Art. 237 kodeksu pracy:
- Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.
- Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
1) zatrudnia do 10 pracowników, albo
2) zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka,
- Pracodawca - w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.
- Pracodawca, który zatrudnia więcej niż 100 pracowników musi stworzyć służbę bhp pełniącą funkcje doradcze i kontrolne,
- Pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy,
- Pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników,
- Pracodawca zatrudniający powyżej 250 pracowników ma obowiązek powołać komisję bhp, jako swój organ doradczy i opiniodawczy,
- W skład komisji wchodzą w równej licznie przedstawiciele pracodawcy oraz przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy.

Zakres działania służby bhp obejmuje: 
- Przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp; ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk na których są zatrudnione kobiety w ciąży, karmiące, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, pracujący w nocy,
- Bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń,
- Sporządzania i przedstawiania, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom.

Służba Medycyny Pracy utworzona została w celu:
- ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania,
- sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi.

Jednostki organizacyjne Służby Medycyny Pracy - podstawowe jednostki Służby Medycyny Pracy (jpSMP) tworzą:
- lekarz posiadający uprawnienia do prowadzenia badań profilaktycznych,
- wojewódzkie ośrodki medycyny pracy,
- zakłady opieki zdrowotnej tworzone i utrzymywane w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi,
- jednostki organizacyjne zoz (publiczne i niepubliczne) wydzielone w celu realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi,
- lekarze wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub lekarze wykonujący zawód w formie grupowej praktyki lekarskiej,
- podlegają nadzorowi specjalistycznemu ze strony WOMP.

Zadania WOMP:
- wspomaganie jsSMP działalnością konsultacyjną,
- działalność w zakresie diagnostyki i orzecznictwa dotyczącego chorób zawodowych,
- konsultowanie i opiniowanie zagadnień dotyczących organizacji i funkcjonowania opieki zdrowotnej nad pracującymi,
- kształcenie podyplomowe z zakresu medycyny pracy,
- programowanie przedsięwzięć z zakresu promocji zdrowia i udzielanie pomocy w ich realizacji,
- kontrola i nadzór nad jednostkami organizacyjnymi:
* prowadzenie rejestru lekarzy i pielęgniarek posiadających uprawnienia do wykonywania zadań w opiece zdrowotnej nad pracującymi oraz osób i zakładów prowadzących taką działalność,
* rozpatrywanie odwołań od orzeczeń lekarskich wydawanych przez Powiatowe Komisje Lekarskie,
* wykonywanie zadań jednostek podstawowych, jeśli zakres świadczeń udzielanych przez te jednostki na terenie objętym działalnością WOMP wymaga takiego uzupełnienia.

Kompetencje i uprawnienia JBR:
- orzekanie (instancja odwoławcza) w sprawach chorób zawodowych, udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie patologii zawodowej,
- wspomaganie jednostek organizacyjnych SMP poprzez wskazania metodyczne, konsultacje i ekspertyzy - zalecenia IMP dotyczące metodyki postępowania diagnostycznego są obligatoryjne,
- kontrola WOMP na zlecenie MZ,
- rozpatrywanie odwołań od orzeczeń lekarskich wydanych dla celów przewidzianych w KP przez lekarza zatrudnionego w WOMP,
- prowadzenie kształcenia przed i podyplomowego osób realizujących zadania SMP,
- inicjowanie i wdrażanie programów prewencji w odniesieniu do problemów zdrowotnych związanych z wpływem niekorzystnych warunków środowiska pracy i sposobem wykonywania pracy, ujawnianych w drodze dochodzenia epidemiologicznego.

Zadania służby medycyny pracy:
sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi a w szczególności przez:
- wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w kodeksie pracy,
- orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w Kodeksie pracy i w przepisach wydanych na jego podstawie,
- ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki,
- Prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii zawodowej,
- monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych, młodocianych, niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych,
- wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą,
- prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby związane z wykonywaną pracą,
- wykonywanie szczepień ochronnych, o których mowa w art. 17 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384 oraz z 2003 r. Nr 45, poz. 391),
- prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową,
- organizowania i udzielania pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które wystąpiły w miejscu pracy, służby lub pobierania nauki,
- ograniczania szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności przez:
a) rozpoznawanie i ocenę czynników występujących w środowisku pracy oraz sposobów wykonywania pracy, mogących mieć ujemny wpływ na zdrowie,
b) rozpoznawanie i ocenę ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem,
c) udzielanie pracodawcom i pracującym porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy,
- inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich realizacji, a w szczególności w zakresie:
a) informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego,
b) wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,
c) tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej,
d) wdrażania programów promocji zdrowia,
e) organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej,
- prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy,
-  gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną,
- inicjowania i realizowania promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowotnych, wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących.




Służba medycyny pracy, wykonując swoje zadania, współdziała z:
1) pracodawcami i ich organizacjami,
2) pracownikami i ich przedstawicielami, a zwłaszcza ze związkami zawodowymi,
3) lekarzami udzielającymi pracującym świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej,
4) Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz Narodowym Funduszem Zdrowia,
5) Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy,
6) jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których działalność służy ochronie zdrowia pracujących.

Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy:
Komisję bhp powołuje pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników , jako swój organ doradczy i opiniodawczy.
W skład komisji wchodzą:
- pracodawca,
- pracownicy służby bhp,
- lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami,
- społeczny inspektor pracy,
- przedstawiciele pracowników - wybrani przez zakładową organizację związkową.

Podstawowe obowiązki pracodawcy:
- organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
- zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
- zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
- zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Prawa pracownika
Pracownik ma prawo:
- powstrzymania się od wykonywania pracy w razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom,
- powstrzymać się od wykonywanej pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, w przypadku gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Obowiązki pracownika
W szczególności pracownik jest obowiązany:
- znać przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
- wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
- dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz porządek i ład w miejscu pracy,
- stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
- poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
- niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
- współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawy prawne
- Ustawa z dnia 27.06.1997r. o służbie medycyny pracy Dz. U. z 2004r Nr 125 poz. 1317,
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15.09.1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub studiów narażeni są na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia oraz sposobu dokumentowania tych badań (Dz.U.Nr120, poz. 767 z późniejszymi zmianami).

8

---