TREŚCI DO WYKŁADU
BADANIE JAMY BRZUSZNEJ
Ocena jamy brzusznej składa się z czterech metod badawczych:
Oglądanie
Osłuchiwanie
Opukiwanie
Palpacja
Podstawowe warunki potrzebne do prawidłowego przeprowadzenia badania to:
Dobre oświetlenie
Spokojny, zrelaksowany pacjent
Pełna ekspozycja brzucha
Przygotowanie do badania polega na tym, że:
Pacjent będzie miał opróżniony pęcherz moczowy.
Układamy pacjenta w pozycji grzbietowej z niewielką poduszką pod głową, czasem można podłożyć wałek pod kolana, celem zmniejszenia napięcia mięśni brzucha.
Kończyny górne pacjenta ułożyć wzdłuż ciała. Nie powinien zakładać rąk za głowę, bo zwiększa to napięcie brzucha.
OGLĄDANIE
Odsłaniając brzuch pacjenta obserwujemy kontury brzucha i ewentualnie widoczną perystaltykę. W następnej kolejności patrzymy na:
Skóra
Blizny - ich lokalizacja.
Rozstępy - kiedy powstały. Różowo- purpurowe rozstępy w zespole
Cushinga( wydzielanie hormonów przez
Nadnercza- kobiety w okresie rozrodczym,
Czasami w alkoholizmie)
Poszerzenie żył. Poszerzenie żył w zwężeniu żyły próżnej Normalna sieć może być widoczna dolnej
Pępek
Jego kontur, lokalizacja
Objawy zapalenia, przepukliny.
Kontur brzucha
Jest płaski lub wklęsły. Czy nie ma Nadłonowe wybrzuszenie może
miejscowych wybrzuszeń. świadczyć o wypełnionym pęcherzu
Zaobserwować trzeba również okolicę lub ciężarnej macicy.
pachwinową.
Powiększenie narządów
Podczas oddychania zaobserwować, Asymetria powiększonych organów.
czy powiększona wątroba lub śledziona
widoczna jest poniżej łuku żebrowego
Guzy
Perystaltyka
Należy obserwować przez kilka minut,
jeżeli podejrzewana jest niedrożność
jelitowa. U osób bardzo szczupłych może
być widoczna.
Pulsacje
Normalna pulsacja aorty jest często Zwiększona pulsacja- w tętniaku aorty
widoczna w nadbrzuszu lub przy zwiększonym ciśnieniu
pulsacyjnym.
Aby ułatwić przeprowadzenie dalszego badania należy powierzchnię brzucha podzielić na cztery kwadraty.
W górnym prawym kwadracie znajduje się: wątroba, pęcherzyk żółciowy, nerka prawa, jelito cienkie, w tym dwunastnica, jelito grube: części wstępująca i poprzeczna, głowa trzustki, żołądek.
W górnym lewym kwadracie znajduje się: śledziona, żołądek (trzon i część wpustowa), trzustka (trzon i ogon), jelito cienkie, jelito grube: część poprzeczna, zstępująca, nerka lewa
W dolnym prawym kwadracie znajduje się: jelito grube, w tym kątnica, wyrostek robaczkowy, moczowód prawy, część pęcherza moczowego, u kobiet jajnik prawy, przydatek prawy, jajowód prawy, część macicy.
W dolnym lewym kwadracie znajduje się: prawie wszystkie narządy jak w kwadracie dolnym prawym oprócz wyrostka robaczkowego.
OSŁUCHIWANIE
Osłuchiwanie przynosi korzyści w ocenie ruchliwości jelit i wykrywaniu zwężeń tętnic.
Należy osłuchiwać brzuch przed jego badaniem palpacyjnym, ponieważ palpacja zwiększa perystaltykę.
Do osłuchiwania używamy membrany stetoskopu, którą przykładamy do brzucha. Wysłuchać należy dźwięków perystaltycznych i zwrócić uwagę na ich częstość i charakter.
Prawidłowe dźwięki to: kruczenia i przelewania. Odgłosy te są wywołane rytmicznym obkurczaniem się jelita cienkiego i grubego oraz przechodzeniem zawartości jelita. Odgłosy te nie mają cech okresowej stałej czynności jednego narządu. Trudno określić ich prawidłową częstość. Jeżeli odgłosy słyszymy raz na kilka oddechów, uznać je możemy za prawidłowe. Najlepiej słyszalne są w prawym dolnym kwadracie.
Dźwięki perystaltyczne mogą być zaburzone przez biegunkę, niedrożność oraz zapalenie otrzewnej. W rozwiniętym zapaleniu otrzewnej szmery perystaltyczne ustają, słychać wówczas, dobrze przewodzone przez znajdujące się w jelitach płyn i gaz, tętnienie aorty brzusznej.
Jeżeli pacjent ma nadciśnienie, należy osłuchać okolicę nadbrzusza ( tętnica nerkowa) w poszukiwaniu szmerów pochodzących z naczyń. W tym wypadku należy zastosować lejek stetoskopu.
U pacjentów z nadciśnieniem szmery w nadbrzuszu, szczególnie gdy promieniują bocznie, sugerują zwężenie tętnicy nerkowej.
Jeżeli podejrzewamy niewydolność tętnic w kończynach dolnych, osłuchać należy aortę brzuszną, tętnice biodrowe i tętnice udowe.
Częściowe zwężenie tętnic powoduje zawirowania krwi, co może objawiać się szmerem.
OPUKIWANIE
Opukiwanie jest przydatne dla ogólnej orientacji w jamie brzusznej, dla wykonania orientacyjnego pomiaru wątroby, czasem śledziony, identyfikacji wodobrzusza lub twardych guzów, mas, oraz powietrza w żołądku i jelitach.
Opukiwanie stosowane dla ogólnej orientacji - opukujemy brzuch we wszystkich czterech kwadratach i oceniamy ogólne rozmieszczenie wypuku bębenkowego oraz stłumienia.
Na ogół odgłos bębenkowy dominuje. Wypełniony pęcherz powoduje stłumienie wypuku w okolicy nadłonowej.
Wątroba -
Opukiwanie należy rozpocząć w linii środkowo - obojczykowej na poziomie nieco poniżej pępka - przesuwając się do góry w kierunku wątroby.
Dolny brzeg wątroby - pierwsze stłumienie wypuku.
Górny brzeg wątroby - zaczynając nad płucami w linii środkowo - obojczykowej słyszymy najpierw rezonans ( w płucach znajduje się dużo powietrza) przesuwając się w kierunku wątroby pierwsze stłumienie wypuku określa górny brzeg. Większa rozpiętość stłumienia świadczy o powiększeniu wątroby.
Niepowiększona wątroba mieści się pod łukiem żebrowym.
Śledziona -
Stłumienie znad śledziony możemy wykryć, jako małą owalną powierzchnię w okolicy dziesiątego międzyżebrza w linii środkowo - pachowej. Aby określić wielkość śledziony, opukujemy w różnych kierunkach, wsłuchując się w stłumienie wypuku.
PALPACJA
Palpacja lekka - jest pomocna w określeniu oporu, tkliwości brzucha oraz umiejscowienia narządów położonych powierzchniowo i guzów. Badanie to wymaga delikatności. Brzuch obmacujemy ciepłą dłonią, trzymając palce złączone razem, badamy paliczkami, zagłębiając je nieco w brzuch. Unikamy gwałtownych ruchów. Pace przesuwamy płynnie, badając wszystkie cztery kwadraty. Rozpoznajemy narządy, oraz jeżeli istnieje jakiś opór ( obrona), tkliwość.
Palpacja głęboka - jest na ogół potrzebna do opisania narządów jam brzusznej i mas położonych głębiej. Badamy podobnie jak w palpacji lekkiej naciskając mocniej. Należy zidentyfikować masy, określić ich lokalizację, rozmiar, kształt, tkliwość, pulsowanie i ruchomość.
Jeżeli palpacja głęboka jest trudna z powodu otyłości lub oporu mięśniowego należy użyć obu rąk, nakładając jedną na drugą.
Palpacja wątroby
Należy umieścić lewą rękę równolegle do pleców na wysokości 11-12 żebra. Przez lewą ręką do przodu wątroba pacjenta jest łatwiej wyczuwalna od przodu. Umieścić swą prawą rękę na brzuchu pacjenta równolegle do mięśnia prostego brzucha z końcami palców dobrze poniżej granicy stłumienia nad wątrobą. Należy polecić pacjentowi nabrać głęboki wdech. Należy wyczuć brzeg wątroby jak zbliża się do dołu w kierunku palców badającego.
Normalna wątroba wykazuje twardy, ostry o regularnym zarysie z gładką powierzchnią brzeg.
Jeżeli nie uda się wyczuć za pierwszym razem, należy zwiększyć siłę ucisku do środka i powtórzyć manewr.
Palpacja śledziony
Za pomocą prawej ręki należy sięgnąć przez pacjenta i podtrzymać jego plecy na wysokości 11-12 żebra uciskając do przodu jego lewy łuk żebrowy. Za pomocą lewej ręki poniżej lewego łuku żebrowego ucisnąć w kierunku śledziony. Należy zacząć palpację dość nisko, aby upewnić się, że jest niżej niż powiększona śledziona.
Palpacja nerek
Przy badaniu nerek podkłada się lewą rękę pod okolicę lędźwiową badając prawą stronę, a prawą rękę przy badaniu po lewej stronie. Drugą rękę kładzie się poniżej łuku żebrowego. Opuszkami palców ręki podłożonej pod lędźwie wykonuje się bardzo słabe, delikatne ruchy unoszące. Druga ręka leżąca na brzuchu odczuwa, jako przemieszczenie się nerki w płaszczyźnie strzałkowej, tzw. balotowanie. W czasie badania chory powinien wstrzymać oddech
Powiększenie spowodowane może być obecnością wodonercza, raka, torbieli.
Tkliwość występuje w infekcjach nerek.
Objaw Murphy'ego - obserwuje się przy ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego.
Należy ,,zahaczyć'' kciuk pod prawym łukiem żebrowym, na brzegu mięśnia prostego i poprosić pacjenta aby głęboko nabrał powietrza.
Ostra bolesność i nagłe zatrzymanie oddechu świadczy o dodatnim objawie.
Objaw Blumberga - powoli ucisnąć tkliwy obszar brzucha, a następnie szybko odjąć dłoń. Większy ból przy odjęciu dłoni potwierdza występowanie objawu Blumberga.
Ból po nagłym zwolnieniu ucisku brzucha sugeruje zapalenie otrzewnej.
Objaw Chełmońskiego - występuje w chorobach wątroby, polega na występowaniu bolesności w trakcie uderzenia w okolicę łuku żebrowego prawego. Położyć dłoń na łuku żebrowym prawym, pięścią drugiej ręki uderzyć w dłoń leżącą płasko.
W przypadku wystąpienia bólu uznaje się objaw za dodatni i świadczy o istnieniu procesu zapalnego pęcherzyka żółciowego.
NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE
DOJRZEWANIE - CECHY PŁCIOWE
Cechy płciowe - są to właściwości organizmu ( genetyczne, anatomiczne i fizjologiczne) związane z jego zdolnością do rozrodu.
Rosnąca aktywność jąder w okresie dojrzewania prowadzi do wzrostu poziomu hormonu męskiego zwanego Testosteronem, dzięki temu dochodzi do:
Zmiany barwy głosu - mutacja
Pojawienie się owłosienia na twarzy, okolicy łonowej i pod pachami
Grubsza skóra i wzrost aktywności gruczołów łojowych i potowych
Rozrostu mięśni i kości ( kości klatki piersiowej)
Powiększenia narządów rozrodczych
Rozpoczęcia wytwarzania plemników i pierwszych mimowolnych wytrysków - polucji
Rozwój płciowy według skali Tannera - płeć męska
Faza 1 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie 5 - 6 cm/ rok |
|
Jądra |
Rozmiar poniżej 4 ml lub dłuższy promień < 2,5 cm |
|
Owłosienie łonowe |
Brak widocznego owłosienia zawierającego pigment |
|
Prącie |
Brak wzrostu |
|
Inne zmiany |
brak |
|
Faza 2 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie 5 - 6 cm/ rok |
|
Jądra |
Rozmiar 4 ml lub dłuższy promień 2,5 cm do 3,2 cm |
11,5 roku (9,5 - 13,5 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Minimalny wzrost, pigmentacja u podstaw prącia |
12 lat ( 9,9 - 14,0 roku życia) |
Prącie |
Wczesny, nieznaczny wzrost |
11,5 roku ( 10,5 - 14,5 roku życia) |
Inne zmiany |
brak |
|
Faza 3 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie 7 - 8 cm/ rok |
|
Jądra |
Rozmiar 12 ml lub dłuższy promień 3,6 cm |
14 lat (11,5 - 16,5 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Wzrost ciemnych, kręcących się włosów na wzgórku łonowych |
13,1 lat ( 11,2 - 15,0 roku życia) |
Prącie |
Zwiększona długość i grubość |
12,4 roku ( 10,1 - 14,6 roku życia) |
Inne zmiany |
Możliwa ginekomastia Łamanie się głosu Przyrost tkanki mięśniowej |
13,2 lat 13,5 lat
|
Faza 4 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie życiowym 10 cm/ rok |
13,8 lat |
Jądra |
Długość 4,1 cm do 4,5 cm |
14 lat (11,5 - 16,5 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Dojrzałe owłosienie ograniczone do miejsca styku ud i krocza |
13,9 lat ( 12,0 - 15,3 roku życia) |
Prącie |
Dalszy wzrost długości i grubości |
13,2 roku ( 11,2 - 15,3 roku życia) |
Inne zmiany |
Owłosienie pod pachą Mutacja głosu Trądzik |
14,0 lat 14,1 lat 14,3 |
|
|
|
Faza 5 |
Zachodzące zmiany |
wiek |
Przyrost wzrostu |
Zahamowanie wzrostu z osiągnięciem 17 roku życia |
|
Jądra |
Długość > 4,5 cm |
14 lat (11,5 - 16,5 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Poszerzenie dojrzałego owłosienia Rozrost owłosienia w kierunku wewnętrznych części ud . Nieznaczny rozrost owłosienia na wyższe partie podbrzusza i brzuch |
15,3 lat
|
Prącie |
Osiągnięcie pełnego rozmiaru prącia do 16,5 roku życia |
13,2 roku ( 11,2 - 15,3 roku życia) |
Inne zmiany |
Owłosienie na bokach twarzy Dojrzała, męska postura Zanik ginekomastii |
|
Podsumowanie rozwoju wzrostu
Najsilniejszy przyrost ( skok pokwitaniowy) w wieku 13,5 roku ( 11,5 - 15,3 roku życia)
Największy wzrost w fazach do trzeciej włącznie ( 5,0 cm - 6,0cm)
Wzrost w okresie pokwitania
- u chłopców dojrzewających wcześnie: 10,3 cm / rok ( 7,9 cm/rok - 12,5 cm/rok)
- u chłopców dojrzewających przeciętnie 9,5 cm / rok ( 7,1 cm / rok - 11,9 cm / rok)
- u chłopców dojrzewających późno 8,5 cm / rok ( 6,3 cm / rok - 10,7 cm/ rok)
Do narządów płciowych męskich należą jądra, moszna, najądrza, nasieniowody, pęcherzyki, nasienne, gruczoł krokowy i prącie.
Części płciowe zewnętrzne to prącie i moszna.
Badanie fizykalne
Prącie
Należy obejrzeć:
- Stopień rozwoju prącia oraz skórę i owłosienie u jego podstaw.
Sprawdzane są tu: dojrzałość płciowa, a także możliwość wystąpienia wszawicy
- Napletek
Sprawdzamy obecność stulejki
- Żołądź
Zapalenie żołędzi, wrzód weneryczny, opryszczka, rak
- Ujście cewki moczowej
Spodziectwo, wydzielina występująca przy zapaleniu cewki moczowej
Badanie palpacyjne
- widoczną zmianę
Wrzód weneryczny, rak
- trzon prącia
Zwężenie prącia, rak prącia
Moszna i jej zawartość
Należy obejrzeć
- zarys moszny
Możliwość wystąpienia przepukliny, wodniaka, niezstąpienie jądra
- skórę moszny
Zmiany skórne
Badanie palpacyjne
Jądra
- obecność guzków rak jądra
- tkliwość zapalenie jądra, skręt jądra
Powrózki nasienne i przyległe okolice żylaki
NARZĄDY PŁCIOWE ŻEŃSKIE
DOJRZEWANIE -CECHY PŁCIOWE
Rosnąca aktywność jajników w czasie dojrzewania prowadzi do wzrostu poziomu hormonu Estrogenu, pod wpływem którego dochodzi do:
Pojawienia się owłosienia w okolicy łonowej i pod pachami
Zwiększenia ukrwienia skóry i wzmożonej aktywności gruczołów łojowych i potowych
Rozrost tkanki tłuszczowej i kości miednicy, zaokrąglenie się bioder
Powiększenie narządów rodnych
Pojawienie się pierwszej miesiączki
Powiększenie piersi
Do narządów płciowych żeńskich zaliczamy macicę, jajniki, jajowody, pochwa, łechtaczka i srom.
Zewnętrzne narządy płciowe to:
Wargi sromowe, łechtaczka, ujście cewki moczowej, pochwa
Należy obejrzeć
- Owłosienie łonowe, aby ocenić dojrzałość płciową - prawidłowe lub opóźnione dojrzewanie
- Wargi sromowe - czy nie m stanu zapalnego
- Łechtaczkę - powiększona w przypadku maskulinizacji
Rozwój płciowy według skali Tannera - płeć żeńska
Faza 1 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie 5 - 6 cm/ rok |
|
Piersi |
Nieznaczne uwypuklenie wyłącznie brodawek sutkowych |
|
Owłosienie łonowe |
Brak widocznego owłosienia zawierającego pigment |
|
Inne zmiany |
brak |
|
Faza 2 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie 7-8 cm/ rok |
|
Piersi |
Minimalne uwypuklenie, powiększenie otoczki brodawek sutkowych |
10,9 roku (8,9 - 12,9 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Nieznaczne zabarwione owłosienie w okolicy warg sromowych |
11,2 lat ( 9,0 - 13,4 roku życia) |
Inne zmiany |
Przypadki wcześniejszego pokwitania |
|
Faza 3 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na najwyższym życiowym poziomie 8 cm/ rok |
|
Piersi |
Uwypuklenie konturów piersi, dalsze powiększenie otoczki brodawek sutkowych |
11,9 roku (9,9 - 14,1 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Dalszy rozrost ciemnych, kręcących się włosów na wzgórku łonowych |
11,9 lat ( 9,9 - 13,9 roku życia) |
Inne zmiany |
Owłosienie pod pachami Trądzik |
13,1 lat 13,2 lat
|
Faza 4 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Na poziomie życiowym 7 cm/ rok |
13,8 lat |
Piersi |
Otoczki brodawek sutkowych tworzą dodatkowe uwypuklenie na piersi |
12,9 lat (10,5 - 15,3 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Dojrzałe owłosienie ograniczone do miejsca styku ud i krocza |
12,6 lat ( 10,4 - 14,8 roku życia) |
Inne zmiany |
|
|
Faza 5 |
Zachodzące zmiany |
Wiek |
Przyrost wzrostu |
Zahamowanie wzrostu z osiągnięciem 16 roku życia |
|
Piersi |
Dojrzały kształt piersi. Brodawki sutkowe dopasowują swój kształt do kształtu piersi |
14 lat (11,5 - 16,5 roku życia) |
Owłosienie łonowe |
Całkowicie dojrzałe owłosienie poszerzone na uda. Brak rozrostu owłosienia na wyższe patie podbrzusza i brzuch |
15,3 lat
|
Inne zmiany |
|
|
Podsumowanie rozwoju wzrostu
Najsilniejszy przyrost ( skok pokwitaniowy) w wieku 13,5 roku ( 11,5 - 15,3 roku życia)
Największy sumaryczny wzrost w fazach do trzeciej włącznie ( 5,0 cm - 6,0cm)
Wzrost w okresie pokwitania
- u dziewcząt dojrzewających wcześnie: 9,0 cm / rok ( 7,0 cm/rok - 11,0 cm/rok)
- u dziewcząt dojrzewających przeciętnie 8,3 cm / rok ( 6,1 cm / rok - 10,4 cm / rok)
- u dziewcząt dojrzewających późno 7,5 cm / rok ( 5,4 cm / rok - 9,6 cm/ rok)
GRUCZOŁY PIERSIOWE
Badanie przedmiotowe sutków jest niezwykle ważnym i niezbędnym elementem oceny tego narządu. U kobiet w okresie przedmenopauzalnym najlepiej wykonywać w kilka dni po miesiączce.
Badanie przedmiotowe składa się z oglądania i badania palpacyjnego.
Oglądanie
Pacjentka rozebrana do pasa, siedzi w dobrze oświetlonym pomieszczeniu, naprzeciw osoby badającej.
I etap - Ramiona opuszczone swobodnie wzdłuż tułowia.
Zwrócić uwagę na:
Symetrię i zarys sutków - naturalne różnice w wielkości obu sutków występują często i jako jedyny objaw nie stanowią powodu do niepokoju.
Wciągnięcia, zaczerwienienia, pogrubienia lub owrzodzenia skóry
Obecność tzw. guzków satelitarnych
Położenie, kształt i wciągnięcia brodawek sutkowych
Wszelkie inne zmiany w obrębie brodawek
II etap - Ramiona podniesione do góry
Zwrócić uwagę na te same czynniki.
III etap - Ręce oparte na biodrach, polecane jest uciskanie bioder, w celu uzyskania napięcia.
Badanie palpacyjne
Badanie można przeprowadzać w pozycji pionowej i poziomej na plecach.
Zwłaszcza przy dużym biuście dokładniejsze jest badanie w pozycji leżącej, pod łopatki podkłada się podkładkę lub niewielką poduszkę.
W czasie palpacji kobieta trzyma rękę po stronie badanej pod głową, podczas gdy druga ręka spoczywa wzdłuż ciała lub na brzuchu.
Badanie - płaskimi dłońmi, dokładnie i delikatnie uciskając palcami poszczególne części sutków.
Na końcu sprawdzamy czy nie ma wycieku z sutka.
Badanie mężczyzn przebiega w bardzo podobny sposób jak u kobiet, ponieważ mężczyźni również chorują na raka piersi choć w znacznie mniejszym stopniu 100x rzadziej niż kobiety.
SKÓRA
Skóra stanowi najbardziej powierzchowna warstwę ciała ludzkiego. Jest bardzo rozciągliwa i elastyczna. Składa się z naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej.
Zbadać należy wszystkie okolice ciała.
OGLĄDANIE I BADANIE PALPACYJNE Zwrócić uwagę na:
Zabarwienie sinica, zażółcenie, zmiany w zawartości
Melaniny
Wilgotność wilgotna, sucha, tłusta
Temperaturę zimna, ciepłe
Powierzchnię gładka, szorstka
Ruchomość - łatwość przesuwania zmniejszona w odwodnieniu
fałdu skórnego
Napięcie zmniejszone w odwodnieniu
Zwrócić uwagę na wszelkie zmiany na skórze i ich:
Położenie anatomiczne uogólnione, zlokalizowane
Układ liniowy, zgrupowany
Rodzaj krosta, plamka, pęcherz, guz
Zabarwienie czerwone, białe, brązowe, fiołkoworóżowe
CZERNIAK ZŁOŚLIWY - cechy różnicujące
Zmiany wystające ponad powierzchnię skóry
Brzegi asymetryczne, ostro graniczą ze zdrowym podłożem
Kolor - od czarnego poprzez brąz, granat, brunatny, niebieski i bordo
Średnica zmiany powinna być większa niż 0,5 cm
PAZNOKCIE
Są zrogowaciałą płytką ochraniającą od strony grzbietowej opuszki palców. Paznokcie na palcach rąk są lepiej wykształcone niż na palcach stóp. Kształt i wielkość paznokci są różne, na ogół proporcjonalne do wielkości opuszki. Grubość ich wynosi około 0,4 mm. Barwa zależy od przeświecających przez nie naczyń krwionośnych.
OGLĄDANIE I BADANIE PALPACYJNE Zwrócić uwagę na:
Zabarwienie sinica, bladość
Kształt pałeczkowaty
Wszelkie zmiany zanokcica, oddzielenie się paznokci od łożyska
WŁOSY
OGLĄDANIE I BADANIE PALPACYJNE Zwrócić uwagę na:
Ilość cienkie, grube
Rozmieszczenie łysienie plackowate lub całkowite
Strukturę w dotyku delikatne, szorstkie
GŁOWA
Należy zbadać
Włosy - ich ilość, rozmieszczenie i strukturę w dotyku
Skóra głowy - czy są widoczne zmiany, guzy, czystość ( wszawica) łuszczyca
Czaszka - jej rozmiar, kształt. Czy jest wodogłowie, wgniecenia czaszki po urazie?
Twarz - jej symetria i wyraz. Czy nie ma porażenia nerwu twarzowego?
Skóra - zabarwienie, struktura w dotyku, rozmieszczenie włosów i zmiany na powierzchni. Czy nie występuje trądzik, rak skóry?
OCZY
WYWIAD
OBJAWY - zaburzenia widzenia (wyraźne, zamazane widzenie, podwójne widzenie, zmęczenie oczu, ,,płatki `' przed oczyma), nadmierne łzawienie, świąd, ból w gałce ocznej, obrzęk powiek, wydzielina.
Używanie okularów lub soczewek kontaktowych, data badania w kierunku jaskry, czynniki szkodliwe w środowisku - kurz, opary, dym, lub unoszące się iskry.
METODOLOGIA BADANIA OKA
Badanie ostrości wzroku - każde oko oddzielnie.
test Snellena ( tablice)
Badanie pól widzenia metodą konfrontacji. Należy usiąść lub stanąć naprzeciw pacjenta, około 1 meta od siebie.
Poproś pacjenta, aby zakrył jedno oko
Zamknij własne oko przeciwne do zakrytego oka pacjenta
Poproś pacjenta, aby patrzył na twoje oko
Wprowadź przedmiot (nieznany pacjentowi) do jego pola widzenia z ośmiu kierunków
Poproś pacjenta, aby zidentyfikował przedmiot po jego pojawieniu się
Porównaj jego pole widzenia z własnym
Powtórz to samo z drugim okiem.
Zaobserwuj pozycję i ułożenie gałek ocznych ( wytrzeszcz, zez)
Zaobserwuj brwi (łojotokowe zapalenie skóry)
Przypatrz się powiekom, czy są na nich: jęczmyk, gradówka, wywinięcie powieki, opadanie powieki.
Zaobserwuj aparat łzowy, czy nie ma obrzęku.
Obejrzyj spojówkę i twardówkę przez odciągnięcie dolnej i górnej powieki każdego oka ( zaczerwienienie oka, zażółcenie)
Obejrzyj rogówkę, tęczówkę i soczewkę w kierunku występowania zmętnienia, zaćmy
Za pomocą słabego światła sprawdź reakcję każdej źrenicy na światło ( nieobecna w przypadku porażenia III nerwu czaszkowego okoruchowego)
Sprawdź reakcję źrenic na akomodację - poproś, aby pacjent spojrzał w dal a później na twoje palce umieszczone 5-10 cm od nosa pacjenta.
Zbadaj zasięg ruchów gałkowych obydwu oczu razem, poprzez śledzenie twojego palca ( nerw III okoruchowy, IV bloczkowy, VI odwodzący)
Zbadaj prawe oko z pomocą OFTALMOSKOPU
Zauważ czerwony refleks
Obejrzyj tarczę nerwu wzrokowego
Obejrzyj naczynia krwionośne
Obejrzyj dno oka
Obejrzyj plamkę
14. Zbadaj lewe oko w ten sam sposób.......
UCHO
WYWIAD - pytamy o:
Słuch
Urazy
Infekcje
Wydzieliny
Przyjmowane leki
Schorzenia układowe
Ból ucha, dzwonienie w uszach
BADANIE
Obejrzyj i obmacaj każde ucho - zaobserwuj:
Zniekształcenia, guzki i uszkodzenia skóry, ból,
Woskowinę, ciała obce lub wydzielinę w kanale słuchowym, zaczerwienienie lub obrzęk
Rozmiar przewodu słuchowego
Z pomocą OTOSKOPU:
Obejrzyj kanał ucha
Rozpoznaj części znamienne
Refleks świetlny
Kolor membrany
Sprawdź ostrość słuchu
Test Rinnego na przewodnictwo
Test Webera na lateralizację
Test Rinnego
Ma udowodnić, że przewodzenie dźwięku przez powietrze jest 3x dłuższe niż przez kość.
Kamerton wprawić w ruch (drgania), przyłożyć trzon do wyrostka sutkowatego. Pacjent ma powiedzieć, kiedy przestanie słyszeć dźwięk, wtedy dotykamy nogami kamertonu do ucha i pacjent ponownie powinien słyszeć dźwięk.
Test Webera
Kamerton wprawić w ruch, trzon dotknąć do czubka głowy i pytać pacjenta, gdzie słyszy. Prawidłowo powinien słyszeć dźwięk w obu uszach.
Jeżeli słyszy tylko w jednym, może to świadczyć o zaczopowaniu kanału słuchowego lub o uszkodzeniu nerwu słuchowego ( dźwięk przesuwa się w stronę chorego ucha)
NOS
Pełni zarówno funkcję oddechową jak i węchową.
OGLĄDANIE
Nos z zewnątrz, czy nie ma zmian na skórze, widocznych urazów.
Za pomocą wziernika
Błonę śluzową pokrywającą przegrodę i małżowiny nosowe, należy zwrócić uwagę na ich kolor i występowanie obrzęku.
Obrzmiała i czerwona błona śluzowa występuje przy wirusowym nieżycie nosa, obrzmiała i biała przy alergicznym nieżycie.
Sprawdzamy obecność polipów, owrzodzenia mogą być spowodowane używaniem kokainy.
Przegrodę nosową - jej położenie i integralność
Czy nie ma skrzywienia bądź przedziurawienia
BADANIE PALPACYJNE
Należy zbadać tkliwość zatok czołowych i szczękowych.
Tkliwość występuje przy ostrym zapaleniu zatok.
JAMA USTNA i GARDŁO
OGLĄDANIE
Wargi - sinica, bladość, zajady.
Sinica może być spowodowana chorobami układu krążenia
Zajady - czyli zapalenie kątów ust, polega na bolesnym pękaniu w kącikach ust. Może być spowodowane źle dopasowaną protezą i gromadzeniem się śliny w kącikach ust, niedoborem żelaza, ryboflawiny.
Błona śluzowa jamy ustnej - pleśniawki
Dziąsła - zapalenia dziąseł, choroby przyzębia
Zęby - próchnica, brak zębów
Podniebienie - zniekształcenia (rozszczep podniebienia), owrzodzenia
Język
Brodawki - zapalenie języka
Język gładki, czerwony z wyraźnymi brodawkami - następstwo leczenia antybiotykami
Symetria - porażenie XII nerwu czaszkowego (podjęzykowy)
Wysuwanie języka - niewielki stopień wysunięcia - skrócenie wędzidełka, bolesność języka
Gardło
Zabarwienie lub obecność jakiegokolwiek wysięku - zapalenie gardła
Symetria podniebienia miękkiego przy wymawianiu ,,aa'' - porażenie X nerwu czaszkowego ( błędny)
SZYJA
OGLĄDANIE - możemy stwierdzić:
Zniekształcenia
Nieprawidłową ruchomość lub ograniczenie ruchów
Zmiany na skórze - nietypowe przebarwienia, wysypkę, pajączkowate rozszerzenia
naczyń, nieprawidłowy porost włosów, tętnienie naczyń
tętniczych i żylnych, guzy, blizny.
BADANIE PALPACYJNE
Węzły chłonne - powiększenie szyjnych węzłów chłonnych spowodowane może być przez zapalenie, chorobę nowotworową.
Guzy
TARCZYCA
OGLĄDANIE - Sprawdzamy czy nie występują wole, guzki.
W spoczynku
Podczas przełykania np. wody.
BADANIE PALPACYJNE
Badający stoi za plecami badanego, do badania używa trzech palców środkowych obydwu rąk.
Wyczuwamy cieśń tarczycy
Wyczuwamy płaty boczne
Sprawdzamy obecność wola, guzków, tkliwości w zapaleniu gruczołu tarczowego
PIŚMIENNICTWO
B. Bates, L.S. Bickley, R.A.Hoekelman ,,Wywiad i badanie fizykalne'' Kieszonkowy przewodnik W-wa SpringerPWN 1997
J. Munro, C. Edwards ,,Badania Kliniczne” Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1993
J. Jassem ,,Rak sutka” Podręcznik dla studentów i lekarzy W-wa SpringerPWN 1998
J Nielubowicz ,, Ostre schorzenia jamy brzusznej” W-wa 1988 PZWL
B. Gołąb, W.Z. Traczyk ,,Anatomia i fizjologia człowieka” PZWL
B.Ślusarska, D, Zarzycka, K. Zahradniczek ,,Podstawy pielęgniarstwa, tom II” CZELEJ 2004
J. Daniluk, G. Jurkowska ,,Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa'' CZELEJ 2005
Materiały wydane przez Naczelną Radę Pielęgniarek i Położnych - Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych.
16