Prawo rodzinne - opracowanie, Materiały na egzaminy


PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE

I.UWAGI OGÓLNE

1. POJĘCIE PRAWA RODZINNEGO

Prawo rodzinne: zajmuje się szeroko rozumiana rodziną i stosunkami prawnymi jakie zachodzą w rodzinie zarówno majątkowymi jak i niemajątkowymi, jakie wynikają z małżeństwa, pokrewieństwa oraz opieki i kurateli

2. ŹRÓDŁA PRAWA RODZINNEGO

Źródła prawa rodzinnego:

3.ZASADY PRAWA RODZINNEGO

Zasady prawa rodzinnego:

II.MAŁŻEŃSTWO

1.ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA

-małżeństwo jest czynnością prawną o dużej wadze, dlatego tez ustawa obwarowuje dokonanie tej czynności koniecznością spełnienia szeregu przesłanek:

1.odmienność płci-wyłączenie zawarcia małżeństwa przez osoby tej samej płci, płeć wynika z aktu urodzenia, problem przy obojnactwie

2.równoczesna obecność nupturientów-wyeliminowanie przypadków oddzielnego stawania się nupturientów „ w wolnej chwili” czego nie sposób pogodzić z powagą aktu zawarcia małżeństwa, wyjątek z art.6-złozenie oświadczenia o wstąpieniu przez pełnomocnika w związek małżeński, co jest potrójnie ograniczone:

-występują ważne powody

-konieczne jest uzyskanie w tym celu zezwolenia sądu

-pełnomocnictwo powinno czynić zadość wymogom formalnym udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i powinno wymieniać osobę, z która małżeństwo ma być zawarte

3.zgodne oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński-oświadczenia nupturientów musza być zgodne-każdy z nich wyraża wolę zawarcia małżeństwa ze stawajacym partnerem, jest to oświadczenie różne od oświadczenia woli, w związku z tym nie stosuje się przepisów o wadach oświadczenia woli

4.obecność osoby, przed którą można złożyć takie oświadczenie:

a)kierownik USC / nie ma małżeństwa gdy asystujący przy jego zawarciu nie był upoważnionym do tego urzędnikiem np. zastępcą kierownika USC/

b) osoba duchowna od 1998r.

-jeżeli małżeństwo zawierane jest przed osoba duchowną maja zastosowanie jeszcze dwie przesłanki:

5.złożenie oświadczeń, że nupturienci chcą wywołania skutków w sferze prawa cywilnego

6.musi być sporządzony akt małżeństwa/ osoba duchowna w terminie zawitym 5 dni od zawarcia małżeństwa ma obowiązek osobiście lub listem poleconym przesłać dokumenty do USC właściwego wg. miejsca zawarcia związku by kierownik USC sporządził akt małżeństwa-art.8§3, jeżeli kierownik USC sporządzi akt małżeństwa pomimo upływu tego terminu można wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa-art.2-„(...) każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa”; osoba duchowna może przyjąć oświadczenie o zawarciu związku małżeńskiego gdy nupturienci legitymują się zaświadczeniem kierownika USC o braku przeszkód do zawarcia małżensytwa-art.4¹, które ważne jest 3 miesiące od daty wydania

1.właściwym miejscowo jest kierownik USC/osoba duchowna miejsca zamieszkania jednej ze stron, przed innym kierownikiem USC/osobą duchowną jest to możliwe z ważnych przyczyn albo w razie niebezpieczeństwa grożącemu bezpośrednio życiu

2.małzenstwo powinno być zawarte w lokalu urzędu USC/kościele, poza tylko z ważnych powodów np. w szpitalu

3.zawarcie małżeństwa musi poprzedzać złożenie odpowiednich dokumentów, jeżeli złożenie ich napotyka trudne do przezwyciężenia trudności sąd może zwolnić od obowiązku przedłożenia ich np. gdy dokument znajduje się za granicą

4.małżeństwo nie może być zawarte przed upływem miesiąca od dnia złożenia przez nupturientów zapewnienia, że nie wiedza o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie przez nich małżeństwa

5.małżeństwo może być zawarte uroczyście w obecności dwóch pełnoletnich świadków

6.musi być sporządzony akt małżeństwa

1.wiek-ukończone 18 lat, z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny-art.10

2..ubezwłasnowolnienie całkowite-art.11-nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie (uchylenie ubezwłasnowolnienia względnie zmiana na częściowe niweluje przeszkodę)

3.choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy-art.12

4.bigamia-nie może zawrzeć małżeństwa osoba , która już pozostaje w związku małżeńskim-art.13

5.pokrewieństwo i powinowactwo-nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej-art.14 ( sąd z ważnych powodów może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi)

6.przysposobienie-art.15nie mogą zawrzeć małżeństwa przysposobiony i przysposabiający, gdyż przysposobienie jest równoznaczne z naturalnym stosunkiem rodzicielskim, obowiązuje bez względu czy jest to przysposobienie pełne czy niepełne

-podział przeszkód na:

-pokrewieństwo

-ubezwłasnowolnienie całkowite

-bigamia

-wiek

-choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy

-powinowactwo

-zaręczyny: umowa mocą, której kobieta i mężczyzna uzgadniają, że w przyszłości zawrą małżeństwo (można dochodzić odszkodowania za szkodę polegającą na wydatkach związanych z przygotowaniami do małżeństwa)

2.UNIEWAŻNIENIE MAŁŻENSTWA

-unieważnić małżeństwo można tylko z przyczyn przewidzianych w przepisach działu zawarcie małżeństwa-art.17

-unieważnienia małżeństwa można zadąć z powodu:

-stan wyłączający świadome wyrażenie woli

-błąd co do tożsamości drugiej strony

-groźba drugiej strony lub osoby trzeciej

-legitymacje do unieważnienia małżeństwa posiadają:

-termin do wniesienia powództwa: nie można unieważnić małżeństwa po upływie 6 miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą a w każdym wypadku po upływie lat 3 od zawarcia małżeństwa-art.15¹§3.

-skutki unieważnienia małżeństwa:

* małżeństwo w ogóle nie istnieje od początku, ex tunc- traktowane jest tak jakby w ogóle nie było zawarte np. dzieci z tego związku są dziećmi pozamałżeńskimi, małżonkowie nie są względem siebie zobowiązani do alimentacji małżeństwo nie powoduje powstania powinowactwa

-można zadąć unieważnienia, gdy małżeństwo było zawarte przez pełnomocnika jeżeli:

-nie można unieważnić małżeństwa po jego ustaniu-art.18, nie dotyczy to jednak unieważnienia z powodu pokrewieństwa między małżonkami oraz z powodu bigamii

-jeżeli jeden z małżonków wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa a drugi zmarł to na jego miejsce wstępuje kurator-art.19

-orzekając unieważnienie sąd orzeka czy i który z małżonków zawarł małżeństwo w złej wierze-jest nim małżonek złej wierze ,który w chwili zawarcia małżeństwa wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę jego unieważnienia-art.20

-małżonek, który zawarł małżeństwo w złej wierze, traktowany jest tak jak małżonek winny rozkładowi pożycia

3.PRAWA I OBOWIAZKI MAŁŻONKÓW

-zawarcie małżeństwa wywiera daleko idące skutki w sferze prawa np. przez zawarcie małżeństwa małoletnia uzyskuje pełnoletność-art.10§2 k.c., maź i żona stają się względem siebie spadkobiercami-art.931k.c.

-konsekwencją zasady równości małżonków jest norma art.24-„ małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny”, w braku porozumienia każdy z nich może zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie, sąd powinien dążyć do ugody

-małżonkowie obowiązani są w myśl art.23 do:

-o nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem USC:

-przyczynianie się do zaspakajania potrzeb rodziny-art.27, obejmuje zarówno dostarczanie materialnych środków na utrzymanie rodziny jak i osobiste starania w całości lub w części o wychowanie dzieci i o pracę we wspólnym gospodarstwie domowym ( praca w gospodarstwie domowym zrównana jest z praca zarobkową)

-sąd może nakazać aby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi, który nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, były w całości lub w części wypłacane do rak drugiego małżonka-art.28 (nakaz ten zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków)

-w razie przemijającej przeszkody dotyczącej jednego z małżonków, drugi może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające im nalezności-art.29

-zgodnie z art.30 oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspakajania zwykłych potrzeb rodziny ( z ważnych powodów sąd może postanowić na żądanie jednego, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest ten, który je zaciągnął np. rozrzutność, lekkomyślność, nieudolność)

4.STOSUNKI MAJĄTKOWE MIEDZY MAŁŻONKAMI

-na tle k.r.o. możliwe jest ukształtowanie stosunków majątkowych miedzy małżonkami na zasadzie:

-z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje miedzy małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek-art.31

-przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny

-występują tutaj trzy masy majątkowe;

1.majatek wspólny małżonków (dorobek)

2.majatek odrębny żony

3.majatek odrębny męża

-system ten obowiązuje ex lege- od chwili zawarcia małżeństwa

-wspólność ustawowa- obowiązujący małżonków z mocy ustawy system rządzący ich stosunkami majątkowymi, decydujący jakie składniki majątkowe mogą stać się przedmiotami majątku wspólnego

-majątek wspólny małżonków-masa majątkowa, jakiej małżonkowie się dorobili

-w skład majątku wspólnego wchodzą wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, które nie wchodzą w skład majątku odrębnego

-jest to współwłasność łączna, różniąca się od współwłasności w częściach ułamkowych:

a)żaden z małżonków nie ma oznaczonego udziału

b)każdemu z małżonków przysługują jednakowe uprawnienia względem całości majątku objętego współwłasnością

c) małżonek nie może rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego i wyzbyć się ich na rzecz osób trzecich

-dorobkiem są w myśl art.32: przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, w szczególności:

1.pobrane wynagrodzenie za pracę oraz za inne usługi świadczone osobiście przez któregokolwiek z małżonków

2.dochody z majątku wspólnego, jak również z odrębnego majątku każdego z nich

-przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił-art.34

-art.33 - majatek odrębny:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3.przedmioty majątkowe nabyte ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty wymienione w dwóch punktach poprzedzających;

4.przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5.przedmioty majątkowe służące do wykonywania zawodu, jeżeli zostały nabyte ze środków należących do odrębnego majątku małżonka wykonywującego ten zawód; nie dotyczy to jednak przedmiotów służących do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;

6. prawa niezbywalne;

7.przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

8.wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub za inne usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków;

9. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

10. prawa autorskie twórcy, prawa twórcy wynalazku, wzoru lub projektu racjonalizatorskiego

-w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego-art.35

-w zarządzaniu małżonkowie obowiązani są współdziałać-art.36§1, każdy z małżonków może wykonywać samodzielnie zarząd majątkiem wspólnym

-podział czynności na:

1.czynności zwykłego zarządu-zarząd polegający na dokonywaniu czynności związanych z normalną gospodarka tym majątkiem i zaspokojenia bieżących potrzeb rodziny, może sprawować każdy z małżonków samodzielnie-art.36§2zd.1, skuteczna z chwilą dokonania przez jednego z małżonków

2.czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu-potrzebna jest zgoda drugiego małżonka np. zbycie nieruchomości-art.36§2zd.2. brak zgody drugiego małżonka powoduje, że mamy do czynienia z czynnością kulejącą- do jej ważności potrzebne jest jej potwierdzenie przez drugiego małżonka w formie wymaganej dla danej czynności prawnej, jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna-art.37

-dla ochrony dobrej wiary osoby trzeciej art.38 stanowi, ze jeżeli na podstawie czynności prawnej dokonanej przez jednego małżonka bez wymaganej zgody drugiego osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona z obowiązku stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonały czynności prawnej z osobą nie uprawnioną do rozporządzania prawem

-jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym albo jeżeli porozumienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia jeżeli dokonanie czynności wymaga dobro rodziny-art.39

-z ważnych powodów np. marnotrawstwa sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, może także postanowić, że na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym będzie wymagane zamiast zgody drugiego małżonka zezwolenie sądu-art.40

-odpowiedzialność za zobowiązania w czasie trwania wspólności ustawowej:

-ustanie wspólności ustawowej:

a)z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zniesienia wspólności ustawowej przez sąd-art.52

b)z mocy prawa w razie ubezwłasnowolnienia jednego z małzonków-art.53

c)w drodze umowy zawartej przez małżonków w formie aktu notarialnego -art.47§1

-skutki ustania wspólności ustawowej: powstanie współwłasności w częściach ułamkowych, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać aby ustalenia udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w jakim każdy z nich przyczynił się do powstania majątku (przy ocenie tegoż stopnia uwzględnia się nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym, gospodarstwie domowym)-art.43

-podział majątku wspólnego:

a)w drodze umowy

b)na podstawie orzeczenia sądowego

a)podziale fizycznym-podzielenie przedmiotów między małżonków

b)podziale cywilnym- sprzedaż poszczególnych przedmiotów i podział uzyskanej sumy miedzy małżonków

c)przyznaniu przedmiotu jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty przez drugiego

-zmiana lub wyłączenie wspólności ustawowej:

a)rozszerzyć

b)ograniczyć

c)wyłączyć-art.47

a)prawa niezbywalne

b)wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

c)niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę albo za inne usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków

-rozdzielność majątkowa powstaje:

-istota rozdzielności majątkowej-art.51-„ w razie umownego wyłączenia wspólności każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później, zarządza i rozporządza całym swoim majątkiem samodzielnie”

5.USTANIE MAŁŻEŃSTWA

-ustanie małżeństwa:

Jeżeli po uznaniu jednego małżonka za zmarłego, drugi zawarł nowe małżeństwo, związek ten nie może być unieważniony z tego powodu, że małżonek uznany za zmarłego żyje albo że jego śmierć nastąpiła w innej chwili aniżeli chwila oznaczona w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.

ROZWÓD

Rozwiązanie istniejącego związku małżeńskiego a więc w sytuacji gdy oboje małżonkowie żyją

-pozytywne przesłanki rozwodu, których istnienie stanowi warunek sine qua non orzeczenia rozwodu, aby rozwód był orzeczony muszą wystąpić poniższe przesłanki-art.56§1:

-negatywne przesłanki rozwodu. których wystąpienie powoduje, że rozwód mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia nie może być orzeczony-art.56§2:

a)jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód

b)jeżeli odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jest to tzw. zasada rekryminacji.

-wyrok orzekający rozwód zawiera:

-w ciągu 3 miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem USC powrócić do nazwiska, jakie nosił przed zawarciem małżeństwa-art.59

-małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładowi pożycia ( niewinny od winnego i winny od winnego)i znajduje się w niedostatku- niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych i kulturalnych, może zadąć od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego-art.60§1-alimenty zwykłe

-art.60§2-alimenty represyjne-jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładowi pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, są na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się do zaspakajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego-żona zarabia mniej od męża, porównanie sytuacji gdyby rozwód nie został orzeczony.

-wygaśniecie obowiązku alimentacyjnego miedzy małżonkami;

6.SEPARACJA

-pozytywna przesłanka separacji, których istnienie stanowi warunek sine qua non orzeczenia separacji: zupełny rozkład pożycia-jeżeli doszło do zerwania między małżonkami wszystkich więzi jakie normalnie w małżeństwie występują- duchowej, fizycznej i gospodarczej-art.61¹§1

-negatywne przesłanki separacji, których wystąpienie powoduje, że separacja mimo zupełnego rozkładu pożycia nie może być orzeczona:

-jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji a drugi rozwodu i żądanie to jest uzasadnione sąd orzeknie rozwód, jeżeli orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne a żądanie orzeczenia separacji uzasadnione sąd orzeka separację

-przy orzekaniu separacji stosuje się art.57 i 58 tj. to samo co zawiera wyrok rozwodowy, sąd może nie orzekać o winie na podstawie zgodnego żądania małżonków

-skutki separacji:

-na zgodne żądanie małżonków sad orzeka o zniesieniu separacji:

III.POKREWIENSTWO

1.USTALENIE POCHODZENIA DZIECKA

-stosunki miedzy rodzicami a dziećmi można podzielić na:

-pochodzenie decyduje o stanie cywilnym dziecka i rodziców i stanowi dla tych osób jedno z najważniejszych dóbr osobistych oraz warunkuje dalsze stosunki prawne między rodzicami a dziećmi

A.MACIERZYŃSTWO

-skoncentrowanie ustawodawcy na pochodzeniu dziecka od ojca, problem macierzyństwa nie nastręcza poważniejszych trudności w praktyce, co znalazło wyraz w łacińskiej paremii mater semper certa est- matka jest zawsze pewna

-dopóki nie wiadomo, która kobieta jest matką dziecka, dopóty nie jest możliwe stwierdzenie, kto jest jego ojcem, ojcostwo jest następstwem obcowania określonego mężczyzny z określona kobietą, konieczna przesłanka ustalenia ojcostwa jest uprzednie ustalenie macierzyństwa

-do ustalenia macierzyństwa w trybie zwykłym dochodzi w toku czynności zmierzających do sporządzenia aktu urodzenia dziecka, urodzenie dziecka podlega obowiązkowemu zgłoszeniu, przy czym obowiązek ten ciąży po kolei na: ojcu, kierowniku szpitala, położnej lub lekarzu obecnym przy porodzie, na matce o ile jej stan zdrowia na to pozwala

-powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa-osoba, która kwestionuje macierzyństwo wynikające z aktu urodzenia dziecka

-powództwo o ustalenie macierzyństwa-kto dąży do ujawnienia osoby matki, dlatego że nie ma jej w akcie urodzenia dziecka, jest możliwe w dwóch wypadkach:

-k.r.o. nie normuje instytucji macierzyństwa, nawiązuje do niego jedynie w art.86-powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka może wytoczyć także prokurator

-podstawę prawna powództw zmierzających do ustalenia lub zaprzeczenia macierzyństwa stanowi norma ogólna z art.189 k.p.c. w myśl której powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

-powództwo z zaprzeczenie lub ustalenie macierzyństwa mogą wytoczyć:

-brak ograniczeń czasowych do wytoczenia powództwa

-wyrok ustalający lub zaprzeczający macierzyństwo jest skuteczny erga omnes

-przesłanki zaprzeczenia macierzyństwa; wykazanie, że kobieta, której macierzyństwo jest kwestionowane nie jest biologiczna matką dziecka, może to polegać na:

-przesłanki ustalenia macierzyństwa; stwierdzenie przez sąd, że określona kobieta jest matką dziecka, konieczną przesłanka jest brak wpisu w akcie urodzenia dziecka danych co do osoby matki oraz wykazanie, ze kobieta, której macierzyństwo ma być udowodnione jest rzeczywiście matką dziecka.

B.OJCOSTWO

-ojciec dziecka jest zawsze niepewny, dlatego ten problem ma istotne znaczenie praktyczne i został szczegółowo uregulowany w k.r.o.

-sposoby ustalenia ojcostwa;

-dotyczy dzieci urodzonych w małżeństwie

-pater est quem nuptiae demonstrant-ojcostwo wynika z faktu urodzenia dziecka w małżeństwie

-art.62§1-„ jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi od męża matki” ( domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji).Termin 300 dni odpowiada czasowi najdłuższej ciąży

-może się zdarzyć, że dojdzie do zbiegu domniemań. np. gdy matka wyszła za mąż wkrótce po rozwiązaniu małżeństwa a dziecko urodziło się już po zawarciu przez nią drugiego małżeństwa ale przed upływem 300dni od ustania pierwszego małżeństwa-art.62§2-„ jeżeli dziecko urodziło się przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się , że pochodzi ono od drugiego męża”

-domniemania te mogą zostać obalone-domniemania wzruszalne, ograniczone:

  1. w drodze powództwa o zaprzeczenie ojcostwa

  2. żądać obalenia domniemania mogą samo dziecko, mąż matki i matka

  3. dopuszczalność obalenia podlega rygorystycznym ograniczeniom czasowym

  4. obalenie podlega szczególnym rygorom dowodowym-wykazanie niepodobieństwa męża matki-art.67

-powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć:

  1. mąż matki- w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka-art.63, przeciwko dziecku i matce a jeżeli matka nie żyje przeciwko dziecku-art.66

  2. matka dziecka-w ciągu 6 miesięcy od jego urodzenia-art.69§1, przeciwko mężowi i dziecku a jeżeli mąż nie żyje przeciwko dziecku-art.69§2

  3. dziecko z chwila osiągnięcia pełnoletności, nie później jednak niż przed upływem 3 lat od jej uzyskania-art.70§1, przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje przeciwko jej mężowi, jeżeli mą matki nie żyje przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy-art.70§2

  4. prokurator-bez ograniczenia terminu-art.86

-przesłanki zaprzeczenia ojcostwa:

  1. gdy dziecko urodziło się poi upływie 180 dnia od zawarcia małżeństwa-wykazanie niepodobieństwa, żeby mąż mógł być ojcem dziecka ( gdy małżonkowie żyli w rozłączeniu, gdy wprawdzie pozory wskazują na pochodzenie dziecka od męża matki ale dowód pewny wyłącza jego ojcostwo-dowód z kodu genetycznego DNA)-art.67

  2. gdy dziecko urodziło się przed 180 dniem od zawarcia małżeństwa a powództwo wytacza mąż matki- złożenie przez męża matki oświadczenia, że nie jest ojcem dziecka-art.68§1. Takie oświadczenie nie jest wystarczające w dwóch wypadkach:

-jeżeli mąż matki obcował z matka dziecka nie dawniej niż w 300 dniu ale nie później niż w 181 dniu przed urodzeniem się dziecka

-gdy mąż matki zawierając małżeństwo wiedział, ze żoną jest w ciaży-art.68§2-konieczne jest wykazanie, iż zachodzi niepodobieństwo, żeby mąż mógł być ojcem dziecka

-skutki zaprzeczenia ojcostwa: ustanie wynikających ze stosunku rodzicielskiego wzajemnych praw i obowiązków-stanu cywilnego, władzy rodzicielskiej, nazwiska dziecka oraz wzajemnego prawa dziedziczenia

-dotyczy dzieci pozamałżeńskich

-ustalenie ojcostwa z mocy oświadczenia mężczyzny, który poczuwa się do ojcostwa, następuje z woli ojca, nie jest mu narzucone

-uznanie dziecka powinno być zgodne z rzeczywistym (biologicznym)pochodzeniem dziecka

-organ przyjmujący oświadczenie o uznaniu ma obowiązek odmowy przyjęcia oświadczenia, jeżeli jest oczywiste, że mężczyzna pragnący złożyć takie oświadczenie nie jest jego ojcem np. gdy wynika to z porównania jego wieku z wiekiem dziecka

-oświadczenie to musi być złożone osobiście

-nie może dziecka uzna przedstawiciel ustawowy ojca nie mającego pełnej zdolności do czynności prawnych-art.73

-do uznania dziecka przez ojca mającego ograniczona zdolność do czynności prawnych potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego-art.74

-można uznać dziecko co do którego brak jest ustalenia ojcostwa, dlatego dziecko mężatki może być uznane dopiero po zaprzeczeniu ojcostwa jej męża

-można uznać dziecko nawet nie narodzone ale już poczęte-nasciturusa-art.75

-uznanie dziecka nie może nastąpić po jego śmierci z jednym wyjątkiem: jest to dopuszczalne o ile pozostawiło ono zstępnych-art.76

-ponieważ uznanie wkracza w sferę uprawnień matki dziecka, k.r.o. wymaga zgody matki

dziecka na uznanie. Zgoda jest wymagana, gdy chodzi o dziecko:

a)dopiero poczęte

b)małoletnie

c)pełnoletnie.-dodatkowo potrzebna jest jej zgoda-art.77§3

-wyjątki od uzyskania zgody na uznanie dziecka-art.77:

a)jeżeli matka nie żyje

b)nie przysługuje matce władza rodzicielska

c)jeżeli porozumiewanie się z matka napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody

-zgoda powinna być wyrażona w formie przewidzianej dla uznania dziecka albo na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym-art.78§1

-zgoda może być wyrażona:

a)przed uznaniem

b)jednocześnie z uznaniem

c)w ciągu 3 miesięcy od daty uznania-art.78

-uznanie dziecka następuje przed:

a)kierownikiem USC

b)sądem opiekuńczym

c)polskim konsulem lub osoba wyznaczona do wykonywania funkcji konsula za granicą

d)notariuszem-w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu ojca lub dziecka

-uznanie dziecka jest czynnością jednostronną

-skutki uznania dziecka: mężczyzna, który dziecko uznał jest w świetle prawa ojcem dziecka, uznanie rodzi więc wszelkie prawa i obowiązki jakie wynikają ze stosunku rodzicielskiego-władza rodzicielska, obowiązek alimentacyjny ze skutkiem wstecznym od chwili jego urodzenia, prawo do nazwiska, wzajemne prawo do dziedziczenia

-unieważnienie uznania dziecka-pozbawienie mocy prawnej uznania przez sąd

-podmioty mające legitymacje do wytoczenia powództwa o unieważnienie uznania dziecka;

a)mężczyzna, który dziecko uznał-w ciągu roku od daty uznania z powodu wady swego oświadczenia woli-art.80

b)matka dziecka

c)dziecko po dojściu do pełnoletności nie później jednak niż w ciągu lat 3 od jej osiągnięcia z powodu, że mężczyzna który je uznał nie jest jego ojcem-art.81

d)prokurator

-po śmierci dziecka unieważnienie uznania jest niedopuszczalne-art.83

-przesłanki unieważnienia uznania dziecka:

a)wady oświadczenia woli

np. błąd- mylne przekonanie uznającego, że nie jest on ojcem dziecka, przekonanie to musi znajdować oparcie w pewnych obiektywnych okolicznościach-gdy dziecko urodziło się przedwcześnie a w rzeczywistości przyszło na świat jako donoszone, gdy uznający był w błędzie co do daty urodzenia dziecka, groźba- gdy jest dostatecznie poważna

b)udowodnienie, że nie współżył on z matką w okresie poczęcia dziecka lub wykluczenie ojcostwa na podstawie jednego z dowodów przyrodniczych

c)brak biologicznej więzi miedzy uznanym dzieckiem a mężczyzną, który je uznał

-dotyczy dzieci pozamałżeńskich

-stwierdzenie w wyroku sadowym, że dziecko urodzone poza małżeństwem pochodzi od określonego mężczyzny

-legitymacje do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa posiadają:

a)dziecko-bez ograniczenia w czasie

b)matka-do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności-art.84

c)prokurator-bez ograniczenia w czasie

-powództwa tego nie może wytoczyć biologiczny ojciec dziecka, może on bowiem uznać dziecko

-powództwo wytaczane przeciwko domniemanemu ojcu dziecka, a gdy ten nie żyje przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sad opiekuńczy

-przesłanki sadowego ustalenia ojcostwa:

a)domniemanie-ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka w okresie koncepcyjnym (121 dni)-nie dawniej niż w 300 dniu a nie później niż w 181 dniu przed urodzeniem się dziecka, domniemanie usuwalne na drodze dowodów przyrodniczych. Okoliczność, że matka obcowała w tym samym okresie z innym mężczyzną może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, ze ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne-art.85§2

b)wyłączność ojcostwa jednego mężczyzny

-skutki ustalenia ojcostwa: ustalenie ojcostwa jest orzeczeniem deklaratywnym, sięgającym wstecz do chwili urodzenia dziecka a nawet jego poczęcia w związku z tym ojciec obowiązany jest łożyć na utrzymanie dziecka od chwili jego przyjścia na świat a nie od uprawomocnienia się wyroku. Dziecko takie także dziedziczy po ojcu

2.STOSUNKI MIĘDZY RODZICAMI A DZIEĆMI

A.NAZWISKO DZIECKA

-kwestia dotycząca nazwiska dziecka została uregulowana w przepisach ogólnych o stosunkach miedzy rodzicami a dziećmi:

a)nazwisko dziecka małżeńskiego-art.88:

-dziecko, co do którego istnieje domniemanie pochodzenia z małżeństwa nosi nazwisko męża. Jeżeli żona zachowała swoje nazwisko albo dodała do niego nazwisko męża, dziecko nosi nazwisko męża, chyba że małżonkowie przy zawarciu małżeństwa oświadczyli, że dziecko będzie nosić nazwisko żony. Jeżeli rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez dziecko 13 roku życia, do zmiany nazwiska dziecka potrzebna jest zgoda dziecka wyrażona osobiście.

b)nazwisko dziecka uznanego-art.89§1:

-dziecko pozamałżeńskie, uznane przez ojca nosi jego nazwisko. Może jednak nosić nazwisko matki, jeżeli uznający za zgoda osób, których zgoda jest potrzebna do skuteczności uznania -złożył w akcie uznania oświadczenie, że będzie ono nosić nazwisko matki, jeżeli w chwili uznania dziecko ukończy 13 lat, potrzebna jest także jego zgoda.

c)nazwisko dziecka, którego ojciec jest nieznany-art.89§3:

-jeżeli ojcostwa dziecka nie ustalono nosi ono nazwisko matki. W akcie urodzenia takiego dziecka, jako imię ojca wpisuje się imię wskazane przez przedstawiciela ustawowego, a w braku takiego wskazania-jedno z imion zwykle w kraju używane oraz jako nazwisko ojca-nazwisko matki.

d)nazwisko dziecka, którego rodzice nie są znani-art.89§3:

-imię i nazwisko nadaje dziecku sąd opiekuńczy. Ustali on także miejsce i datę urodzenia dziecka oraz określi, jakie imiona rodziców i nazwisko rodowe matki mają być wpisane do aktu urodzenia.

e)nadanie dziecku nazwiska męża matki, który nie jest jego ojcem-art.90:

jeżeli matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest ojcem dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem USC oświadczenie, że dziecko będzie nosiło nazwisko męża matki. Jeżeli dziecko ukończyło 13 lat do nadania nazwiska męża matki potrzebna jest zgoda dziecka wyrażona osobiście.

B.WŁADZA RODZICIELSKA

-władza rodzicielska: ogół praw i obowiązków rodziców względem dziecka, mających na celu zapewnienie należytej pieczy i strzeżenie jego interesów

-władza rodzicielska powstaje ex lege z chwilą urodzenia się dziecka

-dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską-art.92, wyjątki:

-na pojęcie władzy rodzicielskiej składają się:

-art.96-rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim, obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień

-piecza nad osoba dziecka polega na:

a)wychowaniu dziecka

b)kierowaniu dzieckiem-środek należytego wychowania, obejmuje: regulowanie trybu życia dziecka, kontrolowanie, w jakim przebywa towarzystwie, jak spędza czas, jakim oddaje się rozrywkom, pilnowanie aby dziecko należycie wypełniało swoje obowiązki

c)obowiązek troski o zapewnienie dziecku odpowiednich warunków egzystencji-polega na organizowaniu warunków życia dziecka-zapewnienie należytego wyżywienia, odzieży, warunków mieszkalnych, pomocy szkolnych, opieki lekarskiej

d)troska o bezpieczeństwo dziecka-obejmuje wszelkie niebezpieczeństwa, tak fizyczne jak i duchowne, niezależnie od źródła zagrożenia

-szczególne znaczenie miejsca pobytu-rozstrzygają rodzice w ramach władzy rodzicielskiej, z reguły dom rodzinny lub na czas przejściowy np. wakacje u dziadków i zamieszkania dziecka-miejsce zamieszkania rodziców lub jednego z nich

-koniecznym odpowiednikiem obowiązków i praw rodziców jest obowiązek posłuszeństwa dziecka-art.95§2-„ dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winne jest rodzicom posłuszeństwo”. Rodzice powinni stosować takie środki wychowawcze, aby dziecko świadomie poddało się ich kierownictwu.

-rodzicom przysługuje zarząd majątkiem dziecka a pożytki z tego majątku przypadają dziecku

-art.101-”rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską „

-o podjęciu czynności zwykłego zarządu rodzice decydują sami, natomiast rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zwykły zarząd ani wyrażać zgody na dokonanie takiej czynności przez dziecko-art.101§3 np. zbywać lub obciążać majątku dziecka

-zarząd majątkiem dziecka nie obejmuje:

a)zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku-art.101§2

b)przedmiotów przypadających dziecku z tytułu darowizny albo testamentu-art.102

-dochody jakie przynosi majątek dziecka są jego własnością, jednakże w myśl art.103- czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim obracany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione potrzeby rodziców

-rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka-art.98

-zgodnie z art.98§2 żadne z rodziców nie może, mimo iż przysługuje im władza rodzicielska reprezentować dziecka:

a)przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską

b)przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, za wyjątkiem: jedno z rodziców może reprezentować dziecko przy czynności prawnej dokonanej z drugim rodzicem-ojczymem, macochą, gdy czynność polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka lub dotyczy należnych dziecku środków utrzymania i wychowania

-jeżeli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy-art.99

-czynność prawna dokonana w imieniu dziecka przez rodziców, którym nie przysługuje władza rodzicielska jest nieważna

-wykonywanie władzy rodzicielskiej:

-sąd opiekuńczy ma czuwać nad należytym wykonaniem władzy rodzicielskiej przez rodziców i jest wyposażony w stosowne środki, sąd może:

a)wydać odpowiednie zarządzenie dla zapobieżenia zagrożonemu dobru dziecka wskutek nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej:

-poddanie rodziców takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun

-umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub zakładzie wychowawczym

-powierzenie zarządu majątku dziecka ustanowionemu kuratorowi

b)zawiesić władzę rodzicielska i ustanowić dla dziecka opiekę-w razie przemijającej przeszkody np. w razie pobytu za granicą art.110

c)pozbawić władzy rodzicielskiej rodziców lub jednego z rodziców-art.111:

-gdy wystąpiła trwała przeszkoda uniemożliwiająca należyte sprawowanie władzy rodzicielskiej np. nieuleczalna choroba

-gdy rodzice nadużywają swej władzy np. skłaniają do popełniania przestępstw

-gdy w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki naruszając przez to dobro dziecka np. tolerują złe prowadzenie się dziecka

-jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art.109§2 pkt.5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem

-w sytuacjach, w których wymaga tego dobro dziecka sąd opiekuńczy ma obowiązek wydania rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej zakazu osobistej styczności z dzieckiem -art.113 np. gdy rodzice demoralizują dziecko swoim postępowaniem

-władza rodzicielska może zostać przywrócona, jeżeli ustaną trwałe przeszkody w jej wykonywaniu albo sad opiekuńczy uzna, że nie ma już obawy nadużycia tej władzy lub rażącego zaniedbywania obowiązków przez rodziców.

C.PRZYSPOSOBIENIE

-przysposobienie(adopcja) pochodzi z łaciny adoptio, zwane także usynowieniem, polega na kreowaniu miedzy przysposabiającym a przysposobionym takiego stosunku prawnego, jaki istnieje miedzy rodzicami a dzieckiem-art.121§1

-przesłanki przysposobienia:

a)zgoda przysposabiającego na przysposobienie, która wyrażana jest przez złożenie wniosku o orzeczenie przysposobienia-art.117§1

b)istnienie między przysposabiającym a przysposobionym odpowiedniej różnicy wieku-art.114§2, powinna wynosić co najmniej tyle ile wynosi najmniejsza różnica miedzy wiekiem dziecka a wiekiem jego naturalnych rodziców tzn. około lat 18.Orzecznictwo przyjmuje, że nawet znaczna różnica wieku nie stanowi sama przez się przeszkody w dojściu przysposobienia do skutku, chyba że z okoliczności wynika, że w konkretnym wypadku przysposabiający nie zdołałby zapewnić przysposobionemu należytej pieczy

c)pełna zdolność przysposabiającego do czynności prawnych

d)pozostawanie przysposabiającego przy życiu-art.117§3-„ Orzeczenie nie może być wydane po śmierci przysposabiającego lub osoby, która ma być przysposobiona”

e)odpowiednie właściwości osobiste (prawy charakter, zdolności wychowawcze)-tzw. kwalifikacje podmiotowe przysposabiającego

f)możliwość wychowania przysposobionego przez przysposabiającego bez nadmiernego dla niego uszczerbku, zwłaszcza uszczerbku na zdrowiu

a)przysposobić można osobę małoletnią-art.114§1przysposabiane powinny być przede wszystkim dzieci nie mające rodziców lub mające tylko jednego z nich, dzieci wchodzące w skład rodziny pełnej, brak przysposabiającego, dzieci obce jak i spokrewnione

b)potrzebna jest zgoda przysposabianego jeżeli ukończył on lat 13-art.118§1

c)nie można orzec przysposobienia po śmierci przysposabianego-art.117§2

d)przysposobienie jest dopuszczalne tylko dla dobra przysposabianego-art.114§1

a)rodziców dziecka, które ma być przysposobione-wyrażenie zgody na przysposobienie dziecka ma charakter złożony- prawo osobiste i stanowi wyraz wykonywania władzy rodzicielskiej/ zgoda rodziców nie jest wymagana: jeżeli rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej , są nieznani, porozumienie się z nimi napotyka ciężkie do przezwyciężenia trudności, nie jest potrzebna zgoda ojca, jeżeli jego ojcostwo zostało ustalone przez sad a władza rodzicielska nie została mu przyznana.

Zgoda na przysposobienie:

b)małżonka przysposabiającego. Podział przysposobień na:

c)opiekuna dziecka-jeżeli dziecko pozostaje pod opieką, do przysposobienia potrzebna jest zgoda jego opiuekuna-art.120, sąd opiekuńczy może ze względu na szczególne okoliczności orzec przysposobienie nawet mimo braku zgody opiekuna, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.

-dokonanie przysposobienia:

-rodzaje przysposobień w zależności od skutków:

-wywiera skutki zarówno w stosunku do przysposobionego i przyspasabiajacego jak i w stosunku do ich rodzin

-przysposobiony wchodzi w pełni w rodzinę przyspasabiajacego a wychodzi ze swej rodziny naturalnej:

a)między przysposabiającym a przysposobionym powstaje prawny stosunek pokrewieństwa

b)w stosunku do krewnych przyspasabiajacego przysposobiony nabywa takie same prawa i obowiązki, jakie ma dziecko naturalne- przysposobiony wchodzi do rodziny przyspasabiajacego

c)ustają wynikające z pokrewieństwa prawa i obowiązki przysposobionego względem jego rodziny naturalnej

d)ustaje dotychczasowa władza rodzicielska nad przysposobionym-skupia się ona w osobie przyspasabiajacego

e)przysposobiony otrzymuje nazwisko przyspasabiajacego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie-nazwisko, które nosiłyby dzieci z tego małżeństwa

-na żądanie przyspasabiajacego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy orzeka, że skutki przysposobienia mogą polegać na postaniu stosunków miedzy przysposabiającym a przysposobionym, jednakże skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego-art.124

-różnice między przysposobieniem pełnym a niepełnym;

-dochodzi do skutku wtedy, gdy rodzice wyrazili zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającej, w wypadku tzw. przysposobienia anonimowego

a)przysposobiony traci swój dotychczasowy stan cywilny

b)tajemnica przysposobienia całkowitego-sporządza się nowy akt urodzenia

c)przysposobiony nie zachowuje swojego dotychczasowego nazwiska

d)nie może być przysposobienie dokonane przez małżonka ojca lub matki przysposobionego, gdyż w takim wypadku zgoda ojca lub matki wskazuje na konkretną osobę

e)rozwiązanie nie jest dopuszczalne

-rozwiązanie przysposobienia:

-skutki rozwiązania przysposobienia:

3.OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY

A.ISTOTA I CEL OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO

Obowiązek alimentacyjny polega na czynnościach mających na celu zaspokojenie potrzeb osoby, która sama utrzymać się nie może, przedmiotowo obejmuje dostarczenie środków utrzymania- środki na wyżywienie, odzież, mieszkanie, leczenie, potrzeby kulturalne i rozrywkowe i wychowania-potrzebne tylko małoletniemu dziecku, wydatki na szkołę i pomoce szkolne

-cechy obowiązku alimentacyjnego:

-przesłanki obowiązku alimentacyjnego:

-zakres obowiązku alimentacyjnego jest zależny od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego-art.135§1, może polegać także na osobistych staraniach w całości lub w części na osobistych staraniach o jego utrzymanie i wychowanie

-obowiązek alimentacyjny obejmuje: krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo

-kolejność obowiązku alimentacyjnego:

-wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego:

-szczególny obowiązek alimentacyjny:

IV.OPIEKA I KURATELA

1.OPIEKA

Opieka: dbałość o osobę potrzebującą pomocy- o osobę małoletnią i osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną

A.OPIEKA NA MAŁOLETNIM;

a)dzieci, którzy nie mają rodziców

b)gdy rodzice są małoletni

c)gdy rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej

d)rodzice są całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnieni

-sprawowanie opieki;

a)opiekun uzyskać musi zezwolenie sadu opiekuńczego w każdej ważnej sprawie, która dotyczy osoby małoletniego albo jego majątku np. wybór kierunku kształcenia-art.157

b)art.160-sporządzenie inwentarza majątku osoby pozostającej pod opieką i przedstawić go sądowi opiekuńczemu

c)opiekun powinien w ważniejszych sprawach wysłuchać podopiecznego i w miarę możliwości uwzględnić jego rozsądne życzenie-art.158

d)opiekun obowiązany jest w terminach oznaczonych przez sąd, nie rzadziej niż raz do roku, składać sądowi sprawozdania dotyczące osoby pozostającej pod opieką oraz rachunki z zarządu jego majątkiem-art.166

e)opiekun sprawuje funkcje nieodpłatnie. Jeżeli z opieką związany jest zarząd majątkiem wymagający znacznego nakładu pracy, sąd opiekuńczy może na żądanie opiekuna przyznać mu stosowne wynagrodzenie okresowe lub jednorazowe w dniu ustania opieki lub za zezwoleniem sądu opiekuńczego-art.162

f)sąd opiekuńczy może zobowiązać opiekuna do złożenia do depozytu sadowego kosztowności, papierów wartościowych i innych dokumentów należących do pozostającego pod opieką-art.161

-nadzór nad sprawowaniem opieki:-

-zwolnienie opiekuna:

-ustanie opieki:

-z mocy prawa:

B.OPIEKA NAD UBEZWŁASNOWOLNIONYM CAŁKOWICIE

-do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednie przepisy o opiece nad małoletnim, z tym, że jeżeli wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem powinien być jego małżonek, a w braku jego ojciec lub matka.-art.176

-opieka taka ustaje z mocy prawa w razie:

2.KURATELA

-cel kurateli jest podobny do celu opieki-ochrona praw oraz interesów osób, które tej ochrony potrzebują

-różnice między opieką a kuratelą:

-kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych np. dla osób częściowo ubezwłasnowolnionych, dla nasciturusa, dla osoby, której miejsce pobytu jest nieznane

-kuratelę ustanawia:

-kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest powoływany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem, tylko wtedy gdy sąd opiekuńczy tak postanowił-art.181

-dla nasciturusa ustanawia się kuratora, jeżeli jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka-art.182

-osoba ułomna może żądać ustanowienia kuratora, jeżeli potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw określonego rodzaju-art.183

-dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika lub gdy pełnomocnik nieobecnego nie może wykonywać swoich czynności albo gdy je wykonuje nienależycie ustanawia się kuratora-art.184

-uchylenie kurateli:

1


Wyszukiwarka