Rola asystentki stomatologicznej podczas wykonywania zabiegów
Asystentka stomatologiczna jest nieodzownym członkiem zespołu stomatologicznego, gdyż wspiera ona lekarza stomatologa przy wykonywaniu zabiegów, a tym samym przyczynia się do zapewniania pacjentom usług na wysokim poziomie.
Podział zadań zawodowych asystentki stomatologicznej:
- przygotowanie gabinetu do pracy,
- rejestracja pacjentów,
- prace biurowe,
- praca zabiegowa - czynne asystowanie przy wykonywaniu zabiegów stomatologicznych.
Czynna asysta asystentki polega na współdziałaniu z lekarzem stomatologiem przez:
- świadome, dokładne wykonywanie pracy uprzednio zaplanowanej.
- wykonywanie swoich obowiązków nie tylko na polecenie, ale i bez polecenia stomatologa, ze zrozumieniem złożoności pracy całego zespołu.
Zadania asystentki podczas wykonywania zabiegów to:
1. Przyjęcie pacjenta i przygotowanie do zabiegu:
- zapoznać się z kartą pacjenta,
- przygotować i położyć na stoliku materiałowo-narzędziowym zestaw jałowych narzędzi diagnostycznych:
a) lusterko,
b) zgłębnik,
c) pęsetę.
- poprosić pacjenta do gabinetu, przywitać,
- ułożyć pacjenta na fotelu, uregulować wysokość fotela,
- założyć pacjentowi serwetę ochronną pod brodę i okulary ochronne,
- założyć maseczkę ochronną, okulary, rękawiczki jednorazowego użytku,
- w obecności pacjenta napełnić czysty kubek jednorazowy wodą do płukania jamy ustnej.
2. Przygotowanie narzędzi i sprzętu odpowiednio do przewidywanego zabiegu.
Umieszczenie narzędzi bezpośrednio na stoliku materiałowo-narzędziowym przy unicie lub ułożenie na tacce (w zależności od zwyczajów w gabinecie i rodzaju planowanego leczenia).
3. Umieszczenie na stoliku dodatkowo: stojaka na wiertła, pakietu wysterylizowanych wierteł, odpowiednich końcówek: końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie materiały.
4. Przygotowanie materiałów do wypełnień czy wycisków zgodnie z zaleceniami producenta.
5. Podawanie w miarę możliwości dodatkowych narzędzi, leków i materiałów.
6. Obsługiwanie aparatury diagnostycznej lub leczniczej.
7. Troska o dobre oświetlenie, sprawny i bezpieczny przebieg pracy.
8. Uporządkowanie stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu:
- opłukać spluwaczkę wodą,
- przepłukać ssak przed zdjęciem z niego końcówki,
- oddzielić i wrzucić do odpowiedniego pojemnika (odpornego na przekłucie) wszystkie ostre narzędzia i sprzęt jednorazowego użycia,
- posortować odpady kliniczne i oczyścić stolik materiałowo-narzędziowy,
- wszystkie zużyte narzędzia przełożyć do pojemnika w miejscu przeznaczonym do mycia i sterylizacji,
- jeżeli tak zaleca producent włączyć końcówki i skaler ultradźwiękowy na 20s przed ich zdjęciem,
- zmienić rękawiczki,
- wyczyścić i zdezynfekować stolik materiałowo - narzędziowy i asystor, uchwyt lampy, włącznik, i wszystkie miejsca dotykane przez lekarza,
- wytrzeć i zdezynfekować zagłówek fotela i fotel,
- zdjąć rękawiczki, maskę, okulary, odkazić okulary,
- umyć ręce.
Metody pracy w stomatologii
Do metod pracy w stomatologii zaliczamy: metodę tradycyjną i metodę pracy przy leżącym pacjencie.
Tradycyjna polega na tym, że pacjent siedzi na fotelu a lekarz siedzi lub stoi obok fotela (zwykle w pozycji odpowiadającej godzinom zegarowym 7-13).
Praca przy leżącym pacjencie
Pacjent powinien znajdować się w pozycji leżącej spoczynkowej (nos pacjenta na jednej linii z jego kolanami). Niekiedy wykonuje się zabiegi w pozycji półleżącej, np. podczas
zaawansowanej ciąży. Pozycja leżąca umożliwia równomierne obciążenie tułowia oraz kończyn górnych i dolnych w 16-20 punktach podparcia oraz osiągnięcie jednakowych wartości ciśnienia krwi w różnych częściach organizmu. Zapobiega to omdleniom oraz zakrztuszaniu się śliną (wodą), dzięki sprawnie pracującej końcówkami ssaków asystentce.
Pozycja operatora. Prawidłowo jest to pozycja siedząca w zakresie usytuowania 8.30-12.30 w zależności od umiejscowienia pola zabiegowego.
Pozycja asystentki
Asystentka powinna wykonywać wszystkie czynności z pozycji siedzącej (bez opuszczania krzesełka asystentki), w strefie pracy asysty między 200 a 400, umożliwiającej wizualny i manualny dostęp do pola zabiegowego bez przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i nerwowego.
Asystentka musi siedzieć wyżej niż operator (jej linia wzroku ma być 15-20 cm powyżej linii wzroku operatora). Kąt zawarty między linią łączącą oczy asystentki z jamą ustną pacjenta powinien wynosić nie mniej niż 60°. Uda asystentki mają być w jednej płaszczyźnie z twarzą leżącego pacjenta i pod kątem ok. 45° do jego linii pośrodkowej ciała.
Asystentka wykonuje należące do niej czynności, a więc:
1) pracę w jamie ustnej pacjenta oraz przekazywanie instrumentów i materiałów w strefie transferowej,
2) ma dostęp do konsoli asysty, instrumentów, materiałów, aparatury pomocniczej, itp. w strefie statycznej,
3) pracuje w strefie, gdzie znajduje się zlew, miejsce na zużyte instrumenty, materiały protetyczne i źródło wody do ich przygotowywania.
Wyróżnia się następujące strefy działania zespołu stomatologicznego przy leżącym pacjencie: operacyjną, statyczną, asysty, transferową.(za Bladowskim).
W pozycji leżącej jest mniejsze niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się, niŜ w siedzącej dochodzi bowiem do zatkania gardła podniebieniem miękkim. Pozycja leżąca stwarza o wiele mniejsze niebezpieczeństwo omdlenia pacjenta podczas zabiegu, niż pozycja siedząca .O wiele lepsza jest pozycja operatora, który będzie wydajniejszy i mniej będzie się męczył. W pozycji tej możemy pracować na dwie, cztery i sześć rąk.
Metoda „centric" to praca lekarza stomatologa przy pacjencie w pozycji leżącej - bez asystentki. Metoda pracy na 2 ręce (Solo) przy pacjencie w pozycji leżącej w wykonaniu lekarza stomatologa może być również w niektórych przypadkach ergonomicznym rozwiązaniem, realizowanym w określonych sytuacjach. Nie spełnia jednak podstawowego warunku organizacyjnego, decydującego o wyższości pracy zespołowej w wykonaniu trudniejszych zabiegów leczniczych. Jest jednak o wiele lepszym rozwiązaniem niż tradycyjna metoda pracy lekarza stomatologa, szczególnie stojącego przy siedzącym pacjencie. Zasady pracy na 2 ręce przy pacjencie w pozycji leżącej są na ogół proste.
W odniesieniu do pozycji pacjenta są podobne jak w pracy na 4 ręce. Operator (lekarz, higienistka, asystentka) może pracować metodą Solo podobnie w pozycji od 8,30 do 12,30, pod warunkiem, że potrzebny sprzęt (konsola z końcówkami, ssak, ślinociąg, stolik z narzędziami i światło) znajdują się w zasięgu jego rąk. W metodzie pracy na 4 lub 6 rąk dostęp do sprzętu jest podzielony między członków zespołu, więc głowa pacjenta znajduje się w pozycji centralnej. Natomiast w pracy na 2 ręce w pozycji centralnej musi się znaleźć i głowa pacjenta i operator. Jest to podstawowy warunek powodzenia w tej metodzie pracy.
Z uwagi na różne rozwiązania techniczne sprzętu nie zawsze osiągalny. Najbardziej korzystna, jest praca na 4 ręce w wykonaniu zespołu: lekarz stomatolog - asystentka, umożliwiająca najbardziej, ergonomiczne wykonywanie wszystkich zabiegów leczniczych, lub: asystentka stomatologiczna, wszystkich zabiegów profilaktycznych.
Metoda pracy na 6 rąk z udziałem 2 asystentek podwyższa koszty finansowe pracy poszerzonego zespołu, aczkolwiek poprawia warunki organizacyjne pracy.
Asystowanie podczas badań i zabiegów profilaktycznych
Badanie profilaktyczne jest jednym z najczęściej przeprowadzanych zabiegów w stomatologii. Badania pierwszorazowe i okresowe zawierają w sobie elementy badania profilaktycznego. Badanie pierwszorazowe dodatkowo wiąże się z koniecznością zebrania przez lekarza dokładnego wywiadu od pacjenta dotyczącego ogólnego stanu zdrowia i zgłaszanych dolegliwości oraz wypełnienia przez asystentkę części diagnostycznej karty pacjenta oraz diagramu zębów mlecznych lub stałych. Bardzo istotne jest nawiązanie pozytywnego kontaktu z pacjentem, budowanie atmosfery zaufania i zrozumienia.
Asystentka stomatologiczna powinna wykonać następujące czynności:
1. Zapoznać się z kartą pacjenta,
2. Przygotować i położyć na stoliku materiałowo-narzędziowym zestaw jałowych narzędzi
diagnostycznych:
a) lusterko,
b) zgłębnik,
c) pęsetę.
3. Ewentualnie przygotować dodatkowo: końcówki do badania elektropobudliwości miazgi lub chlorek etylu,
4. Poprosić pacjenta do gabinetu, przywitać,
5. Ułożyć pacjenta na fotelu, uregulować wysokość fotela,
6. Założyć pacjentowi serwetę ochronną pod brodę i okulary ochronne,
7. Założyć maseczkę ochronną, okulary, rękawiczki jednorazowego użytku,
8. W obecności pacjenta napełnić czysty kubek jednorazowy wodą do płukania jamy ustnej,
9. W trakcie, gdy lekarz zbiera wywiad od pacjenta i przeprowadza badanie profilaktyczne, asysta powinna wypełnić część diagnostyczną karty pacjenta i zapisać wszystkie informacje dotyczące przeprowadzonego badania, a dotyczące stanu błony śluzowej, migdałków, higieny, stanu szkliwa, zaburzeń ortodontycznych
10. Zapisać odpowiednim symbolem w diagramie zębów mlecznych lub stałych, informacje dotyczące poszczególnych zębów,
11. Wspólnie z lekarzem ustalić plan zabiegów profilaktyczno-leczniczych dla danego pacjenta,
12. Ustalić termin następnej wizyty,
13. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
14. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta,
Asystowanie podczas leczenia różnych typów próchnicy
Asystowanie podczas leczenia zębów może odbywać się metodą tradycyjną lub metodą „na cztery ręce”. Podczas pracy metodą tradycyjną asystentka przygotowuje niezbędne instrumenty i inne środki niezbędne podczas leczenia i zlecane przez lekarza na jego stoliku. Lekarz sam sięga po potrzebny sprzęt lub środek. Podczas pracy metodą na „cztery ręce” asystentka przygotowuje niezbędne instrumenty, urządzenia i środki na własnym stoliku tzw. asystorze, a w trakcie pracy podaje żądany sprzęt lub środek bezpośrednio do ręki lekarza, tak aby nie musiał od odrywać wzroku od miejsca zabiegu.
I. Asystowanie podczas leczenia próchnicy niepowikłanej:
1. Przygotować i zapoznać się z kartą pacjenta, przygotować radiogramy,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Przygotować zestaw narzędzi do leczenia zachowawczego:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) wydrążacz,
c) nakładacz,
d) upychadło
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie materiały,
5. Jeżeli taka będzie potrzeba należy przygotować formówke, do odtworzenia kształtu i konturu utraconych tkanek zęba,
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas opracowywania ubytku i jego odbudowy,
9. Przepłukiwać bądź osuszać ubytek za pomocą strzykawki unitu - osuszać wtedy, gdy lekarz przerywa opracowywanie ubytku, aby go obejrzeć, a po zakończeniu opracowania ubytku przemyć go i osuszyć, aby przygotować do założenia wypełnienia,
10. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia, leki lub materiały,
11. Po opracowaniu ubytku zarobić i podać lekarzowi dentyście odpowiedni materiał wypełniający, uwzględniając oszczędne gospodarowanie, co przyczynia się do zmniejszania kosztów leczenia,
12. Uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu zabiegu,
13. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta,
II. Asystowanie podczas biologicznego leczenia miazgi zęba
W leczeniu endodontycznym można stosować techniki:
1) zachowawcze - przy leczeniu zębów z żywą miazgą (celem jest zachowanie żywotności miazgi),
2) radykalne - polegają na usunięciu miazgi z jamy zęba (leczenie kanałowe).
Wśród technik zachowawczych stosowanych przy leczeniu zębów z żywą miazgą można zastosować:
a) pośrednie pokrycie miazgi,
b) bezpośrednie pokrycie miazgi.
Zadania asysty stomatologicznej podczas biologicznego leczenia miazgi zęba:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi do leczenia zachowawczego do wstępnego opracowania ubytku:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) wydrążacz,
c) nakładacz,
d) upychało.
6. Przygotować zestaw do leczenia biologicznego do opracowania ubytku w pobliżu miazgi zęba oraz zarobienia materiału pokrywającego miazgę (specjalny jałowy zestaw) - w jałowym pakiecie (kasecie metalowej zafoliowanej) - jałowe narzędzia diagnostyczne, wydrążacz, nakładacz, upychadła, wiertła, narzędzia kanałowe, płytki, łopatki, kieliszek do leków, kulki waty, płatki ligniny,
7. Ewentualnie przygotować zestaw do iniekcji w celu podania środka znieczulającego
8. Jeżeli taka będzie potrzeba należy przygotować formówkę, do odtworzenia kształtu i konturu utraconych tkanek zęba,
9. Regulować oświetlenie,
10. Ząb należy dokładnie odizolować od śliny, jeżeli to możliwe najlepiej zastosować ślinochron i włączyć ślinociąg,
11. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas opracowywania ubytku,
12. Przy pośrednim pokryciu miazgi - lekarz usuwa próchnicę z pozostawieniem cienkiej warstwy zębiny próchnicowej pokrywającej miazgę, na którą nakłada on przygotowany podkład na bazie wodorotlenku wapnia (działanie bakteriobójcze, stymulacja wytwarzania zębiny wtórnej), a następnie wypełnia ząb tymczasowo cementem najlepiej glasjonomerowym. Asysta przygotowuje i podaje podkład, a następnie wypełnienie tymczasowe na instrumencie. Po kilku miesiącach usuwa się wypełnienie tymczasowe, zdejmuje pozostawiona warstwę zębiny próchnicowej i w przypadku powodzenia zakłada wypełnienie stałe. Jeżeli doszło do zakażenia miazgi stosuje się leczenie kanałowe.
13. Przy bezpośrednim pokryciu miazgi - na przykład wskutek jej przypadkowego obnażenia w czasie opracowywania ubytku, należy zastosować technikę jej bezpośredniego pokrycia - lekarz nakłada na ubytek pastę wodorotlenkowo-wapniową i cement glasjonomerowy, a następnie wypełnienie stałe. Asysta przygotowuje (zarabia) odpowiednie materiały i podaje lekarzowi na instrumencie.
14. Przepłukiwać bądź osuszać ubytek za pomocą strzykawki unitu - osuszać wtedy, gdy lekarz przerywa opracowywanie ubytku, aby go obejrzeć, a po zakończeniu opracowania ubytku przemyć go i osuszyć, aby przygotować do założenia podkładu, opatrunku lub wypełnienia,
15. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia, leki lub materiały,
16. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
17. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
III. Asystowanie przy leczeniu kanałowym.
Przyczyny leczenia endodontycznego:
1) obnażenie i zakażenie żywej miazgi - w przypadku, gdy proces próchniczy zniszczył twarde tkanki zęba chroniące miazgę, doszło do jej obnażenia a następnie zakażenia miazgi zęba,
2) martwica miazgi - w wyniku toczącego się procesu próchniczego lub urazu zęba, który doprowadził do uszkodzenia naczyń krwionośnych zaopatrujących miazgę, rozpad miazgi występuje po ustaniu dopływu krwi,
3) ekstyrpacja miazgi w przypadku, gdy kanał korzeniowy będzie służył do zakotwiczenia
w nim wkładu lub ćwieka, na którym umieszczona będzie korona protetyczna,
Leczenie kanałowe składa się z następujących etapów:
1) usunięcie miazgi lub tkanek nekrotycznych z jamy zęba,
2) oczyszczenie, poszerzenie i ukształtowanie kanału korzeniowego,
3) szczelne wypełnienie kanału odpowiednim materiałem.
Można je wykonać dwiema metodami:
1) ekstyrpacji w znieczuleniu - wykonywana najczęściej podczas jednej wizyty pacjenta,
2) ekstyrpacji mortalnej - wykonywana na dwóch - trzech wizytach pacjenta.
Do zadań asysty należy:
1. Przygotować kartę pacjenta i radiogramy,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Przygotować ślinochron do założenia, w tym celu wyciąć otwór w płacie gumowym za pomocą dziurkacza, dobrać klamrę, przygotować kleszcze i ramkę,
4. Przygotować zestaw narzędzi do leczenia zachowawczego do wstępnego opracowania ubytku:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych
b) wydrążacz
c) nakładacz,
d) upychadło
5. Przygotować zestaw sterylnych narzędzi endodontycznych: w jałowym pakiecie (kasecie metalowej zafoliowanej) - miazgociągi, udrażniacze, poszerzacze, igły Millera, Lentulo, ćwieki, upychadła kanałowe, pilniki Hedstroema, typu K, jałowe narzędzia diagnostyczne, wydrążacz, nakładacz, wiertła, płytki, łopatki, kieliszek do leków, kulki waty, płatki ligniny,
6. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
7. Przygotować zestaw do iniekcji w celu podania środka znieczulającego,
8. Jeżeli taka będzie potrzeba należy przygotować formówkę, do odtworzenia kształtu i konturu utraconych tkanek zęba,
9. Włączyć i regulować oświetlenie,
10. Założyć końcówkę i włączyć ślinociąg po przeciwnej stronie niż ślinochron,
11. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas opracowywania ubytku,
12. Przygotować materiały wypełniające kanał i ubytek zęba zgodnie z zaleceniami producenta,
13. Przepłukiwać bądź osuszać ubytek za pomocą strzykawki unitu i powietrza,
14. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia, leki lub materiały,
15. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
16. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Asystowanie podczas usuwania złogów nazębnych
Kamień nazębny, zarówno nad - jak i poddziąsłowy powstaje w wyniku mineralizacji płytki nazębnej zlokalizowanej w okolicy dziąsła. Kamień nazębny i osad nazębny można usuwać dwiema metodami:
— tradycyjną z wykorzystaniem narzędzi ręcznych do usuwania złogów nazębnych,
— za pomocą urządzeń ultradźwiękowych i pneumatycznych
Zabieg usuwania złogów nazębnych wykonuje higienistka stomatologiczna lub lekarz stomatolog.
Usuwanie złogów nazębnych metodą tradycyjną.
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta.
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi do ręcznego usuwania złogów nazębnych:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych
b) strzykawka jednorazowego użytku z igłą
c) środki dezynfekujące
d) oraz skrobaczki, sierpy, lemiesze, haczyki, pilniczki (do usunięcia kamienia), szczoteczki, gumki, pasty (do usunięcia osadu),
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas usuwania złogów nazębnych,
9. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
10. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
11. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Usuwanie złogów nazębnych z wykorzystaniem urządzeń ultradźwiękowych i pneumatycznych.
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Przygotować zestaw narzędzi:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) strzykawka jednorazowego użytku z igłą,
c) środki dezynfekujące,
5. Przygotować i sprawdzić sprawność działania urządzeń stosowanych do usuwania złogów,
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas usuwania złogów nazębnych,
9. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
10. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
11. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Zabiegi chirurgiczne wykonywane w gabinecie stomatologicznym i zasady asystowania podczas zabiegów chirurgicznych
W gabinetach stomatologicznych najczęściej przeprowadzanymi zabiegami chirurgicznymi są:
1. Chirurgiczne usunięcie zębów i korzeni zębów
2. Resekcja wierzchołków korzeni zębów
3. Zabiegi z zakresu implantologii
4. Zabiegi chirurgiczne na przyzębiu
Każdy zabieg chirurgiczny można podzielić na fazy, są to:
1) faza przedzabiegowa,
2) zabieg chirurgiczny,
3) faza pozabiegowa.
Rola asysty podczas wykonywania stomatologicznych zabiegów chirurgicznych to:
1. Dbać o wygodę pacjenta i uspokajać go,
2. Oczyszczać pole zabiegowe z krwi, śliny i innych substancji za pomocą ssaka,
3. Asystować bez zasłaniania pola widzenia lekarzowi,
4. Poprawiać ustawienie oświetlenia, jeżeli wystąpi taka potrzeba,
5. Kontrolować tkanki miękkie, aby odsłonić pole zabiegowe,
6. Przed zabiegiem przygotować całe instrumentarium,
7. Sprawdzać samopoczucie pacjenta.
Wykonanie zabiegu chirurgicznego wymaga wcześniejszego wykonania radiogramów pojedynczego zęba lub wszystkich zębów w zależności od potrzeb. Uprawnienia do wykonywania radiogramów asystentka stomatologiczna może zdobyć na odpowiednich szkoleniach. Bez odbycia takiego przeszkolenia asystentka nie może wykonywać zdjęć Rtg.
„Ważną sprawą jest właściwe użytkowanie samego urządzenia. Rentgen musi być dozorowany przez inspektora ochrony radiologicznej. Może to być ta sama osoba, która korzysta z aparatu (lekarz), bądź ktoś z zewnątrz, kto tylko kontroluje urządzenie, a także dba o prowadzenie szkoleń i wymaganej dokumentacji.
Należy bezwzględnie pamiętać, że do wykonywania zdjęć jest upoważniony tylko lekarz lub technik elektroradiologii. Żadna inna osoba (asystentka, higienistka), jeżeli nie dysponuje dokumentami potwierdzającymi jednoznacznie prawo do wykonywania zdjęć rtg, nie może go zastąpić.”
Poradnik MS » Vademecum stomatologa, Andrzej Kołodziejczyk
Asystowanie podczas leczenia protetycznego
Protetyka stomatologiczna zajmuje się zastępowaniem brakujących zębów i tkanek w jamie ustnej protezami.
Rodzaje uzupełnień protetycznych:
1. Uzupełnienia protetyczne ruchome - pacjenci sami mogą je wyjmować z jamy ustnej.
2. Uzupełnienia protetyczne stałe - należą do nich:
a) korony (mocowane za pomocą cementów lub materiałów łączących),
b) uzupełnienia, których wykonanie poprzedza założenie korony (wkłady koronowo-korzeniowe wykonywane techniką pośrednią lub bezpośrednią),
c) mosty (mocowane za pomocą cementów lub materiałów łączących),
d) wkłady i nakłady stosowane w zębach tylnych,
e) licówki na zęby przednie.
Uzupełnienia te są najczęściej wykonywane techniką pośrednią tzn. poza jamą ustną pacjenta
3. Uzupełnienia protetyczne na bazie implantów.
Do zadań asysty stomatologicznej w protetyce stomatologicznej należy:
1. Ustalenie wizyty. Wizyty są umawiane z wyprzedzeniem. Asysta powinna znać plan leczenia, aby mieć wystarczająco dużo czasu na odebranie prac laboratoryjnych, wykonywanych pomiędzy wizytami.
2. Sporządzanie i dokonywanie wpisów w kartach pacjenta. Asysta stomatologiczna ściśle ze wskazówkami lekarza wprowadza szczegółowe informacje zarówno do kart pacjenta jak i kart zleceń do laboratorium.
3. Dbałość o sprzęt i materiały. Wszystkie narzędzia i przedmioty muszą zostać oczyszczone, wysterylizowane lub odpowiednio odkażone i ułożone zgodnie z wymogami.
4. Asystowanie w leczeniu na zasadzie członka zespołu.
5. Udzielanie pomocy pacjentowi.
Asystowanie podczas zabiegów związanych z wykonywaniem koron i mostów:
1. Przygotować kartę pacjenta i umieścić radiogramy w negatoskopie,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
5. Przygotować zestaw narzędzi w zależności od etapu leczenia protetycznego:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych - na każdym etapie leczenia,
b) narzędzia i instrumenty do opracowania zęba,
c) zestaw do pobrania wycisków przygotowanego zęba i innych zębów w tej szczęce (masa wyciskowa, łyżki wyciskowe, gumowa miseczka i szpatułka do mieszania, taśma przylepna),
d) nici retrakcyjne do retrakcji dziąsła
e) model zębów przeciwstawnej szczęki lub zwarciowy z laboratorium,
f) nóż i szpatułka do wosku
g) wzornik kształtów i kolornik,
h) wosk modelowy i zgryzowy,
i) kęsek zgryzowy,
j) palnik gazowy,
k) łuk twarzowy, narzędzia do pomiarów przy ustalaniu wysokości zwarcia,
l) zestaw do cementowania (mocowania) koron i mostów na opracowanym zębie,
m) instrumenty do korekcyjnego szlifowania i polerowania zębów, gumki polerskie, kamienie, kalka, krążki, gumki.
6. Włączyć ślinociąg i przygotować ślinochron do założenia, w tym celu wyciąć otwór w płacie gumowym za pomocą dziurkacza, dobrać klamrę, nacinane dzioby kleszczy umieścić w klamrze, przygotować ramkę, podać lekarzowi przygotowany ślinochron,
7. Odchylać szpatułką język, policzki, tkanki miękkie, aby ułatwić pracę lekarzowi,
8. Po opracowaniu zęba przez lekarza, podać wskazaną przez lekarza nić retrakcyjną do odsunięcia tkanki dziąsła od zęba,
9. Przygotować masę wyciskową zgodnie z zaleceniami producenta np. masę alginatową mieszać w elastycznej misce, mieszadłem z tworzywa, dolewając do odmierzonej fabryczną miarką ilości proszku, odpowiednia ilość wody przegotowanej lub odstanej, o temp. około 18 stopni, mieszać intensywnie, aż do uzyskania jednorodnej masy ciastowatej o plastycznej konsystencji. Czas mieszania 40 - 90s, czas wiązania 1,5-2,5 min.
10. Nałożyć masę na odpowiednio dobraną łyżkę wyciskową, podać lekarzowi,
11. Odkazić wycisk przed przekazaniem do laboratorium,
12. Cały czas oczyszczać i chłodzić pole zabiegowe wykorzystując spray wodny i powietrze,
13. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe w podczas pobierania wycisków,
14. Asystować podczas doboru korony tymczasowej, podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
15. Przygotować szybkowiążący cement do mocowania korony tymczasowej, zgodnie z zaleceniami producenta i podać lekarzowi na życzenie,
14. Dbać o komfort psychiczny i fizyczny pacjenta,
15. Uzupełnić kartę pacjenta zgodnie z instrukcją lekarza,
16. Uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu zabiegu,
17. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Asystowanie podczas zabiegów ortodontycznych
Przed właściwym założeniem pierścieni i elementów mocujących aparat ortodontyczny, pacjent jest proszony na dodatkowa wizytę, podczas której założone będą raspatory zębów, wykonane z elementów plastycznych, drutu miękkiego lub drutu sprężystego (7 dni przed), aby zrobić miejsce dla zakładanych pierścieni.
Zadania asystentki stomatologicznej podczas zabiegów ortodontycznych to:
1. Przygotować kartę pacjenta, radiogramy umieścić w negatoskopie,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Asystować przy wykonywaniu fotografii pacjenta przed i po leczeniu ortodontycznym,
4. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
5. Przygotować zestaw narzędzi w zależności od rodzaju zabiegu:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) raspatory do rozdzielania zębów,
c) zestaw do pobrania wycisków (masa wyciskowa, łyżki wyciskowe, gumowa miseczka i szpatułka do mieszania),
d) narzędzia i materiały do mocowania zamków (pasta profilaktyczna, wytrawiacz - 35% kwas fosforowy, żywica łącząca),
e) kleszcze ortodontyczne do zakładania łuków drucianych i formowania grotów,
f) narzędzia do pomiarów przy ustalaniu wysokości zwarcia,
g) wiertła go korekcyjnego szlifowania zębów,
h) instrumenty do korekcyjnego szlifowania zębów gumki polerskie, kamienie, kalka, krążki, gumki,
i) umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie materiały.
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Dbać o utrzymanie suchości w jamie ustnej,
9. Odchylać szpatułką język, policzki, tkanki miękkie, aby ułatwić pracę lekarzowi,
10. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
11. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
12. Dbać o komfort psychiczny i fizyczny pacjenta,
13. Uzupełnić kartę pacjenta zgodnie z instrukcją lekarza,
14. Uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu zabiegu,
15. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Asystowanie podczas leczenia chorób przyzębia
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł, odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych
b) strzykawka jednorazowego użytku z igłą
c) środki dezynfekujące do przepłukiwania tkanek przyzębia,
6. Przygotować i sprawdzić sprawność działania urządzeń stosowanych do usuwania złogów,
7. Regulować oświetlenie,
8. Włączyć ślinociąg,
9. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
10. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
11. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
12. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Metody profilaktyki przeciwpróchniczej i przeciwparadontologicznej
I. Profilaktyka przeciwpróchnicza
Profilaktyka próchnicy zębów dzieli się na:
1. Profilaktykę podstawową (pierwszego stopnia) - celem jest zapobieganie wystąpieniu próchnicy.
Podstawowa profilaktyka próchnicy zębów może być:
— zbiorowa, czyli masowa (bierna)
— indywidualna, czyli osobnicza (czynna)
Zapobieganie masowe (bierne odbywa się najczęściej bez naszej wiedzy i bez naszego udziału. Polega na stosowaniu związków fluoru zarówno w wodzie do picia, (jedna część fluoru na milion części wody), jak i produktach żywnościowych. Pewną formą zapobiegania masowego jest także szerokie propagowanie zasad stomatologicznej oświaty zdrowotnej.
Zapobieganie osobnicze (czynne) polega na czynnym uczestnictwie pacjenta w określonych zabiegach profilaktycznych.
Obejmuje ono:
— odpowiednią dietę,
— higienę uzębienia i jamy ustnej,
— stosowanie preparatów fluoru metodą tabletkową lub metodami kontaktowymi,
— powlekanie powierzchni zębów warstwami izolacyjnymi (laki szczelinowe),
— stosowanie preparatów usuwających płytkę nazębną lub zmieniających jej metabolizm,
— zapobieganie chorobom wieku dziecięcego,
— Częste wizyty w gabinecie stomatologicznym w celu badania kontrolnego.
2. Profilaktyka drugiego stopnia to działania mające na celu wczesną diagnozę i rozpoznanie możliwych do usunięcia zmian, które są następnie leczone przez remineralizację stosowaną dodatkowo, oprócz kontynuowania metod zapobiegania podstawowego.
3. Profilaktyka trzeciego stopnia obejmuje wszystkie procedury odtworzeniowe mające na celu ograniczenie postępu poszczególnych objawów, ochronę miazgi zębów, odtworzenie funkcji oraz zapewnienie środowiska, w którym stosowanie profilaktyki pierwszego stopnia może okazać się skuteczne.
Podstawowe techniki profilaktyczne:
1. Zapewnienie właściwego odżywiania.
Prawidłowa budowa zęba zależy od dostarczenia odpowiednich składników pokarmowych podczas tworzenia się tkanek zęba, przed jego wyrżnięciem. Następuje to już w czasie kształtowania się zawiązków zębów mlecznych (w okresie życia płodowego) oraz zawiązków zębów stałych (po urodzeniu u małego dziecka). Niezbędne jest dostarczenie odpowiedniej ilości białek, soli mineralnych (wapń, fosfor, żelazo) pierwiastków śladowych (zwłaszcza fluoru) oraz witamin A, C, D. Najlepsze pełnowartościowe białko zawierają produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak: mleko, ser, jaja, mięso, podroby, wędliny, ryby itp., a także produkty roślinne takie jak: groch, fasola, chleb, kasza. Głównym źródłem wapnia jest mleko w każdej postaci i jego przetwory, ryby, jaja i niektóre warzywa. Dużo fosforu zawierają ryby, żółtko jaj. W prawidłowej diecie powinny znaleźć się świeże owoce, jarzyny, poza bogactwem witamin, oczyszczają one zęby z miękkich osadów oraz pokarmy twarde, włókniste, które oczyszczają zęby i pobudzają wydzielanie śliny. Szczególnie niekorzystny wpływ na zęby mają węglowodany. Przy czym należy pamiętać, że ich szkodliwe działanie zależne jest od ich czasu działania w jamie ustnej.
Szkodliwe działanie węglowodanów można ograniczyć przestrzegając następujących
zasad:
— słodycze spożywać 3-4 razy w tygodniu i starać się jeść je szybko, aby jak najkrócej przebywały w jamie ustnej,
— unikać jedzenia słodyczy pomiędzy posiłkami głównymi, a zwłaszcza przed snem,
— korzystniej jest zjeść jednorazowo większą porcję słodyczy, niż spoczywać je często, małymi porcjami,
— u osób z próchnicą kwitnącą należy wyeliminować spożywanie węglowodanów.
2. Higiena uzębienia i jamy ustnej.
Właściwa higiena jamy ustnej może zredukować częstość występowania nowych ubytków próchnicowych o połowę. Sposoby zapewnienia higieny jamy ustnej to:
— Szczotkowanie zębów - usuwa miękkie złogi nazębne. Jego skuteczność zależy od:
— odpowiednio dobranej szczoteczki - długość całkowita dla dorosłych nie więcej niż 15-17 cm, dla dzieci 11-14 cm, część pracująca szczoteczki tzw. głowica powinna być mała (2,5-3 cm u dorosłych i 2-2,5 cm u dzieci), rzadka (6-8 pęczków włosia, ułożonych w 3-4 szeregach)z możliwie prostą, ale mocna oprawką, włosie powinno być równo ścięte, bez wypukłości i wycięć. Najlepsze są szczoteczki średnio twarde lub miękkie. Szczoteczki z napędem mechanicznym łączące ruch posuwisto-zwrotny i obrotowy są tak samo skuteczne jak szczoteczki ręczne.
Szczoteczki elektryczne są szczególnie polecane u pacjentów upośledzonych manualnie.
— metody i liczby zabiegów oczyszczania - czas niezbędny do skutecznego usunięcia płytki wynosi około 5 min u dorosłego i 3 min u dziecka. U większości pacjentów czyszczenie zębów dwa razy na dobę jest wystarczające. Szczególnie ważne jest czyszczenie zębów bezpośrednio przed udaniem się na sen. Zalecaną metodą szczotkowania jest modyfikacja metody Bassa lub Stillmanna. W tej technice:
— włosie szczoteczki kieruje się poziomo i w kierunku wierzchołka korzenia pod kątem 45 do długiej osi zęba,
— naciskając łagodnie wprowadza się włosie do szczeliny dziąsłowej i przestrzeni międzyzębowych,
— delikatnym ruchem wibracyjnym wykonuje się około 10 krótkich ruchów w przód i tył,
— dochodząc do przednich zębów główkę szczoteczki ustawia się bardziej pionowo i ruch wibracyjny staje się bardziej ruchem w górę i dół,
— po oczyszczeniu każdej powierzchni szyjkowej włosie można przesunąć w kierunku powierzchni zgryzowej,
— powierzchnie zgryzowe mogą być czyszczone poziomym ruchem szorującym. Inne poprawne metody oczyszczania zębów to metoda ruchów okrężnych Fonesa oraz metoda ruchów obrotowych (wymiatania).
— stosowanych środków dodatkowych (past i proszków). Pasty do zębów spełniają dwie podstawowe funkcje: kosmetyczną i terapeutyczną. Najistotniejszym dodatkiem terapeutycznym past jest fluor. Pasta do zębów dla dorosłych zawiera 1000-1100 ppm (mg%) fluoru, natomiast dla dzieci 400-500 ppm fluoru. Poza właściwościami oczyszczającymi pasty powinny także: zwiększać odporność zębów na próchnicę,
wpływać dodatnio na dziąsła, zapobiegać odkładaniu się miękkich i twardych złogów nazębnych.
3. Utrzymanie higieny przestrzeni międzyzębowej
Przybory do usuwania płytki z przestrzeni międzyzębowych to:
— nici dentystyczne,
— uchwyty z nitkami dla osób mających problem z posługiwaniem się konwencjonalną nitką,
— drewniane pałeczki międzyzębowe,
— szczoteczki międzyzębowe lub szczoteczki do powierzchni bocznych zębów.
Służą one do efektywnego usuwaniu bakteryjnej płytki nazębnej z przestrzeni międzyzębowych. Wybór przyboru zależy od wielkości przestrzeni międzyzębowej, indywidualnych zdolności manualnych pacjenta, kosztów, dostępności i wygody stosowania.
II.Profilaktyka przeciwparadontologiczna
Choroby przyzębia stanowią efekt reakcji pacjenta na stałe oddziaływanie drobnoustrojów w poddziąsłowej płytce bakteryjnej. Reakcja zapalna organizmu powoduje wystąpienie choroby przyzębia.
Mechaniczne usuwanie płytki bakteryjnej jest jedyną skuteczną forma zapobiegania chorobom przyzębia. Wymaga to stosowania właściwej techniki szczotkowania połączonej z odpowiednimi technikami zwalczania płytki w przestrzeniach międzyzębowych, a czasami także stosowania płynów do płukania jamy ustnej.
Regularne usuwanie osadu i kamienia nazębnego stanowi profilaktykę drugiego stopnia, a leczenie przyzębia w celu powstrzymania i ograniczenia postępu choroby stanowi profilaktykę trzeciego stopnia.
Wyszukiwarka