ETAT UŻYTKOWANIA RĘBNEGO

ETAT UŻYTKOWANIA - ilość drewna ustalona do pozyskania zgodnie z przyjętymi zasadami (możliwością do pozyskania w danym okresie gospodarczym) w wyniku użytkowania lasu, czyli prowadzenia w lesie cięć.

W zależności od wieku drzewostanów, sposobu i celu pobierania użytków, cięcia mogą mieć charakter rębny, przedrębny lub przygodny.

UŻYTKI RĘBNE- pozyskiwane są w drzewostanach uznanych za dojrzałe do wyrębu zgodnie z przyjętą koleją rębu i ustalonym sposobem zagospodarowania (rodzajem rębni):

Etat użytków rębnych może być ustalany zarówno w jednostkach powierzchniowych (ETAT POWIERZCHNIOWY) jak i miąższościowych (ETAT MIĄŻSZOŚCIOWY).

Przy RĘBNI ZUPEŁNEJ podstawowym kryterium jest stan dojrzałości rębnej drzewostanów,

Przy RĘBNIACH GNIAZDOWYCH lub CZĘŚCIOWYCH - potrzeby hodowlane drzewostanów (względy odnowieniowe).

DO KLASY DRZEWOSTANÓW RĘBNYCH (R) zalicza się te, które w ciągu najbliższego okresu (z reguły 20-letniego; przy Kr =< 70 lat - 10-letniego) osiągać będą kolejno wiek równy kolei rębu.

ZA DRZEWOSTANY PRZESZŁORĘBNE (R+1) uznaje się te, których aktualny wiek jest wyższy od kolei rębu.

DO DRZEWOSTANÓW BLISKORĘBNYCH (R-1) zalicza się te, które są o jedną klasę wieku (20 lat) w przypadku Kr >= 90 lat ; lub o jedną podklasę wieku (10 lat) - w przypadku Kr <= 80 lat, młodsze od drzewostanów rębnych.

kolei rębu (Kr ) wynosi 80 lat

drzewostany przeszłorębne w wieku: 81 lat i starsze;

drzewostany rębne w wieku: 61 - 80 lat - IV kl. w.;

drzewostany bliskorębne w wieku: 51-601at - Ill b kl:w.;

K_r= 70 lat

drzewostany przeszłorębne w wieku: 71 lat i starsze;

drzewostany rębne w wieku: 61 - 70 lat - IVa kl. w.;

drzewostany bliskorębne w wieku: 51-60 lat - Ill b kl.w.;

K_r = 100 lat

drzewostany przeszłorębne w wieku: 101 lat i starsze;

drzewostany rębne w wieku: 81 -100 lat - V kl. w.;

drzewostany bliskorębne w wieku: 61-80 lat - IV kl. w.

W GOSPODARSTWIE ZRĘBOWYM

• WEDŁUG DOJRZAŁOŚCI DRZEWOSTANÓW:

- z zapasu drzewostanów ostatniej klasy wieku (rębnych i starszych);

• z zapasu drzewostanów dwu ostatnich klas wieku (bliskorębnych i starszych);

- z zapasu drzewostanów trzech ostatnich klas wieku

(przy kolei rębu 120 lat i więcej);

• WEDŁUG ZRÓWNANIA ŚREDNIEGO WIEKU,

• WEDŁUG ZAPASU DRZEWOSTANÓW ŹLE PRODUKUJĄCYCH.

ETAT OPTYMALNY- ustala się z przedziału etatów z dojrzałości z ostatniej i z dwóch ostatnich klas wieku.

JEST TO ETAT BLIŻSZY ETATOWI ZRÓWNANIA,

lub ETAT ZRÓWNANIA, jeżeli mieści się w przedziale określonym etatami dojrzałości.

ETAT optymalny jest jednocześnie etatem maksymalnym.!!!

• WEDŁUG ZAPASU DRZEWOSTANÓW W KLASIE ODNOWIENIA

Jest to iloraz zapasu drzewostanów w KO przez połowę okresu odnowienia powiększoną o 5 lat. Przy okresie odnowienia wyższym od 30 lat zapas drzewostanów w KO należy dzielić przez 30. Etat ten służy wyłącznie do porównania z planowanym użytkowaniem drzewostanów w KO.

Podstawą do. ustalenia etatu w wymiarze miąższościowym jest suma potrzeb hodowlanych drzewostanów określona w toku prac taksacyjnych i zweryfikowana podczas rozplanowania cięć przy respektowaniu ładu przestrzennego.

Przyjęty etat nie powinien być niższy od wysokości użytkowania wynikającego z potrzeb odsłaniania młodego pokolenia (z uwzględnieniem również niezbędnych cięć inicjujących jego powstanie) oraz pełnienia przez lasy funkcji pozaprodukcyjnych.

Przyjęty etat zgodnie z w/w zasadami powinien zostać przyjęty również wówczas gdy jest on wyższy niż etat optymalny.

W GOSPODARSTWIE PRZERĘBOWO- ZRĘBOWYM

• WEDŁUG DOJRZAŁOŚCI DRZEWOSTANÓW:

Obliczany jest podobnie jak dla gospodarstw zrębowych, z tym że:

- przy obliczaniu etatu z ostatniej klasy wieku do zapasu (lub powierzchni) dodajemy zapas (lub powierzchnię) drzewostanów w klasie odnowienia (KO), natomiast mianownik wzoru powiększamy o połowę okresu odnowienia

- przy obliczaniu etatu z dwóch ostatnich klas wieku do zapasu (lub powierzchni) dodajemy zapas (lub powierzchnię) drzewostanów w KO i klasie do odnowienia (KDO). Mianownik wzoru powiększamy o połowę okresu odnowienia.

• WEDŁUG ZRÓWNANIA ŚREDNIEGO WIEKU

Obliczamy w ten sam sposób jak dla gospodarstw zrębowych, nie uwzględniając powierzchni drzewostanów w KO i KDO. Otrzymaną wielkość etatu powiększamy o 10-letni spodziewany przyrost zasobów w KO i KDO. (obliczamy go przez pomnożenie zapasu drzewostanów w KO i KDO przez_0,13).

• WEDŁUG ZAPASU DRZEWOSTANÓW ŹLE PRODUKUJĄCYCH

• WEDŁUG POTRZEB HODOWLANYCH

Stanowi sumę miąższości drzew przewidzianych we wskazaniach gospodarczych do użytkowania rębnego w najbliższym 10-leciu zgodnie z potrzebami wynikającymi z funkcji lasów, stanu hodowlanego drzewostanów, stopnia zaawansowania odnowienia oraz porządkowania ładu przestrzennego.

PLANOWANIE DRZEWOSTANÓW DO WYRĘBU (LOKALIZACJA ETATU)

Kwalifikowanie drzewostanów do użytkowania rębnego w gospodarstwie zrębowym i przerębowo-zrębowym powinno odbywać się z zachowaniem ostępowego porządku cięć w następującej kolejności:

• drzewostany źle produkujące;

• drzewostany w KO

• drzewostany niezależnie od klasy wieku, jeżeli ich wyrąb jest dyktowany potrzebą zapewnienia ładu przestrzennego (rozręby, oręby);

• drzewostany wyżywicowane i żywicowane;

• drzewostany przeszłorębne;

• drzewostany rębne.

Przy ustalaniu kolejności kwalifikowania drzewostanów do użytkowania rębnego należy stosować dostępne metody optymalizacyjne, które powinny uwzględniać obok dojrzałości technicznej i potrzeb hodowlanych również PRZYROST, JAKOŚĆ TECHNICZNĄ i HODOWLANĄ DRZEWSTANÓW, ich POWOŻENIE W OSTĘPIE.

DLA GOSPODARSTW ZRĘBOWYCH etat użytków rębnych ustala się na podstawie obliczeń według następujących zasad:

a) WEDŁUG DOJRZAŁOŚCI DRZEWOSTANÓW

*) z zapasu drzewostanów ostatniej klasy wieku (rębnych i starszych),

- w rozmiarze powierzchniowym

.. ..

- w rozmiarze miąższościowym

**) z zapasu drzewostanów dwóch ostatnich klas wieku (bliskorębnych, rębnych i starszych).

- w rozmiarze powierzchniowym

- w rozmiarze miąższościowym

Określenie i przyjęcie etatów cięć użytkowania głównego

Użytki główne dzielą się na:

użytki rębne,

użytki przedrębne.

Użytki rębne

Użytki rębne dzielą się na:

a) zaliczone na poczet przyjętego etatu,

b) nie zaliczone na poczet przyjętego etatu.

Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu obliczane są i przyjmowane dla poszczególnych gospodarstw w obrębie leśnym; suma etatów przyjętych dla gospodarstw stanowi etat przyjęty dla obrębu leśnego, zaś suma etatów obrębów leśnych - etat przyjęty dla nadleśnictwa.

Użytki rębne nie zaliczone na poczet przyjętego etatu, obejmują:

-uprzątnięcie płazowin,

-uprzątnięcie nasienników, przestojów i przedrostów (nie zaliczonych do wartościowych dla hodowli lasu),

-usunięcie drzew z innych przyczyn, w tym:

w wyniku poszerzenia linii podziału powierzchniowego, pasów przeciwpożarowych (lub dróg pożarowych),

w wyniku wyłączenia gruntów leśnych z produkcji po orzeczeniu zmiany uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowania,w wyniku pozyskiwania drzew z zadrzewień.

4. W celu obliczenia etatu użytków rębnych zestawia się, dla obrębu leśnego, powierzchniową i miąższościową tabelę klas wieku według gospodarstw i grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności, a także sporządza się wykazy: drzewostanów zakwalifikowanych do przebudowy w najbliższym 10.leciu, drzewostanów w KO i drzewostanów w KDO (tabela nr VI oraz wykazy nr nr 3, 4 , 5 - wg wzorów zamieszczonych w części VII niniejszej instrukcji).

Etaty oblicza się jako etaty miąższościowe w m³ grubizny brutto. Dla gospodarstwa zrębowego oblicza się również etaty powierzchniowe.

Dla gospodarstwa specjalnego etatu nie oblicza się. Wielkość planowanego użytkowania rębnego dla tego gospodarstwa, wynika z sumy stwierdzonych na gruncie potrzeb hodowlanych drzewostanów, realizowanych w postaci różnych form użytkowania rębnego, zapewniającego ciągłe spełnianie przez nie funkcji, dla których zostały wyłączone, w tym:

-w rezerwatach przyrody, zgodnie z planem ochrony rezerwatowej, a w rezerwatach projektowanych w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody,

-w wyłączonych drzewostanach nasiennych oraz drzewostanach zachowawczych, zgodnie z planem zagospodarowania tych drzewostanów,

-w strefach ostoi zwierząt objętych ochroną gatunkową, w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody,

-na powierzchniach doświadczalnych placówek naukowo-badawczych, w porozumieniu z przedstawicielami tych placówek,

-w pozostałych drzewostanach, na podstawie zakresu spełnianych wielostronnych funkcji oraz stanu lasu.

-Sumaryczna wielkość użytków rębnych, zaprojektowanych w gospodarstwie specjalnym na okres obowiązywania planu urządzenia lasu, nazywana jest etatem z potrzeb hodowlanych i ochronnych w tym gospodarstwie.

-Podobnie jak dla gospodarstwa specjalnego, nie oblicza się etatu dla gospodarstwa przerębowego, w którym wielkość planowanego użytkowania głównego (zarówno rębnego jak i przedrębnego wynika z potrzeb hodowlanych określanych indywidualnie dla każdego drzewostanu.

Dla gospodarstw: O, GZ, GPZ, oblicza się roczne etaty wg dojrzałości drzewostanów, a dla gospodarstw GZ i GPZ również roczne etaty według zrównania średniego wieku.

Etaty wg dojrzałości drzewostanów oblicza się w dwóch wersjach:

z miąższości drzewostanów ostatniej klasy wieku (rębnych i starszych),

- z miąższości drzewostanów dwóch ostatnich klas wieku (bliskorębnych i starszych).

W zależności od przyjętego wieku rębności głównych gatunków drzew, do drzewostanów rębnych i bliskorębnych, zalicza się - dla celów obliczenia etatu wg dojrzałości - drzewostany następujących klas i podklas wieku:

-Roczne etaty według dojrzałości drzewostanów oblicza się dzieląc miąższości drzewostanów ostatniej lub dwu ostatnich klas wieku, przez wskaźniki zestawione poniżej:

-Dla gospodarstw O i GPZ do w/w wskaźników dodaje się połowę przyjętego okresu odnowienia; średni okres odnowienia dla danego gospodarstwa przyjmowany jest podczas I KTG, na podstawie okresów odnowienia określonych w Zasadach hodowli lasu.

- Przy obliczaniu etatu z ostatniej klasy wieku, do miąższości tej klasy dodaje się miąższość drzewostanów w klasie odnowienia, natomiast przy obliczaniu etatu z dwu ostatnich klas wieku, do miąższości tych klas dodaje się miąższości drzewostanów w klasie odnowienia i w klasie do odnowienia.

-Etat według zrównania średniego wieku oblicza się łącznie dla całego gospodarstwa, bez uwzględniania gatunków i wieków rębności,

- W gospodarstwach GZ i GPZ określa się tzw. etat optymalny. Etat ten mieści się pomiędzy etatami obliczonymi z ostatniej i dwóch ostatnich klas wieku, przy czym w zależności od wielkości etatu zrównania średniego wieku, jest równy:

mniejszemu z etatów dojrzałości, jeżeli etat zrównania jest niższy od mniejszego z etatów dojrzałości,

większemu z etatów dojrzałości, jeżeli etat zrównania jest wyższy od większego z etatów dojrzałości,

etatowi zrównania, jeżeli mieści się on w przedziale określonym etatami wg dojrzałości drzewostanów.

- Dla każdego gospodarstwa określa się, na okres obowiązywania planu urządzenia lasu, etat z potrzeb hodowlanych drzewostanów w tym gospodarstwie. Etat ten wynika z sumy miąższości drzew przewidzianych we wskazaniach gospodarczych do użytkowania rębnego, zgodnie z potrzebami wynikającymi z funkcji lasów, stanu hodowlanego drzewostanów, stopnia zaawansowania odnowień podokapowych oraz z konieczności zachowania odpowiedniego ładu przestrzennego i czasowego w ostępach lub jednostkach kontrolnych.

- dla gospodarstwa przebudowy określa się etat wg potrzeb przebudowy, który stanowi sumę etatów obliczonych dla poszczególnych drzewostanów zaliczonych do gospodarstwa; orientacyjne etaty roczne dla każdego drzewostanu oblicza się w wykazie drzewostanów zakwalifikowanych do przebudowy w najbliższym 10.leciu (wzór nr 3 zamieszczony w części VII niniejszej instrukcji).

- gospodarstwach, w których występują drzewostany w KO i w KDO określa się etaty według okresów uprzątnięcia, jako sumy takich etatów ustalonych dla poszczególnych drzewostanów zaliczonych do KO lub do KDO; orientacyjne etaty roczne dla każdego drzewostanu oblicza się w wykazach drzewostanów w KO oraz drzewostanów w KDO (wzór nr 5 i wzór nr 6, zamieszczone w części VII niniejszej instrukcji).

Przy przyjmowania etatu dla poszczególnych gospodarstw należy kierować się następującymi wytycznymi:

- W gospodarstwie specjalnym (S) oraz przerębowym (GP) przyjmuje się etat z potrzeb hodowlanych (uwzględniający funkcje lasu i stan drzewostanów). Podkreśla się, że użytkowanie w drzewostanach o budowie przerębowej w całości zalicza się do użytkowania rębnego.

-W gospodarstwie lasów ochronnych (O) przyjmuje się etat z potrzeb hodowlanych, przestrzegając zasady by nie nastąpiło nadmierne nagromadzenie drzewostanów o złym stanie zdrowotnym lub sanitarnym. Etat z potrzeb hodowlanych podlega porównywaniu z wyliczonymi etatami wg dojrzałości, lecz tylko dla sformułowania odpowiednich wniosków wynikających z takiego porównania; na okres obowiązywania planu urządzenia lasu przyjmuje się etat z potrzeb hodowlanych.

-W gospodarstwie zrębowym w lasach gospodarczych (GZ) przyjmuje się - z reguły - etat optymalny. Jeżeli jednak etat ten różni się znacznie od etatu z potrzeb hodowlanych (wyrażającego możliwości lokalizacji cięć rębnych), to o przyjęciu wielkości etatu (optymalnego lub z potrzeb hodowlanych) decyduje II KTG.

-W gospodarstwie przerębowo-zrębowym w lasach gospodarczych (GPZ) przyjmuje się - z reguły - etat z potrzeb hodowlanych, bacząc by nie odbiegał znacznie od optymalnego. W przypadku znacznych różnic pomiędzy etatem optymalnym a etatem z potrzeb hodowlanych, weryfikuje się rozplanowanie cięć rębnych. Decyzje o wysokości przyjętego etatu podejmuje II KTG. W GPZ przyjęty etat nie może być niższy niż obliczony wg okresów uprzątnięcia w KO i KDO.

-W gospodarstwie przebudowy (R) przyjmuje się etat z potrzeb hodowlanych, bacząc by nie odbiegał znacznie od etatu wg potrzeb przebudowy. W przypadku znacznych różnic pomiędzy etatem wg potrzeb przebudowy a etatem z potrzeb hodowlanych, decyzję o wysokości przyjętego etatu podejmuje II KTG.

-Obliczone i przyjęte miąższościowe etaty użytkowania rębnego zestawia się w tabeli XIV, której wzór zamieszczony jest w części VII niniejszej instrukcji.

-Etat miąższościowy grubizny netto, to suma miąższości netto drzewostanów lub ich części, ujętych w wykazie projektowanych cięć rębnych (wzór nr 6, zamieszczony w części VII niniejszej instrukcji), w ramach etatu miąższościowego brutto. Miąższość netto należy obliczać jako iloczyn miąższości brutto i współczynników redukcyjnych, podanych w poniższej tabeli:

Współczynniki redukcyjne służące do przeliczenia miąższości brutto na miąższość netto

W drzewostanach znacznie odbiegających od przeciętnych, tj. bardzo krzywych i zbieżystych, o zwiększonej grubości kory lub uszkodzonych, w których część surowca drzewnego na pniu uległa zgniliźnie, można zastosować obniżone współczynniki redukcyjne miąższości brutto na netto. Współczynniki takie, określane przez taksatora na etapie prac urządzeniowych, w porozumieniu z nadleśniczym, podlegają przyjęciu podczas II KTG (na podstawie doświadczeń z lat ubiegłych).

Do tak obliczonej miąższości netto dodaje się 5% miąższości z tytułu spodziewanego przyrostu drzewostanów do chwili ich wyrębu. Uzyskuje się w ten sposób miąższościowy etat grubizny netto użytków rębnych zaliczonych na poczet przyjętego etatu.

-Miąższość grubizny netto użytków rębnych zaliczonych na poczet przyjętego etatu, powiększa się o miąższość grubizny netto użytków rębnych nie zaliczonych na poczet przyjętego etatu (określaną na podstawie danych, zawartych w opisach taksacyjnych). Tak ustalona suma użytków rębnych na okres obowiązywania planu zatwierdzana jest jako wielkość maksymalna

---