ETYKA BIZNESU1, UEK EKONOMIA, Semestr 1, Etyka biznesu


„ETYKA BIZNESU"

Wybrane zagadnienia i tezy do studiowania przedmiotu

Zagadnienie l. Wprowadzenie do „etyki biznesu". Przedmiot i zakres badań i analiz.

Przesłanki powstania etyki biznesu w latach 70-tvch XX w. Miejsce w teorii etyki tradycyjnej etyki biznesu, geneza, zakres i cele uprawiania tej dziedziny wiedzy etycznej. Wyzwania wobec jakich staje współczesna gospodarka rynkowa, kierunki przebiegu procesów transformacji, regionalizacji i globalizacji). Współczesne moralne standardy (normy i reguły), dotyczące najbardziej fundamentalnych kwestii (mikro i makro ekonomicznych} w świetle współczesnych doktryn społeczno-ekonomicznych.

Zakres odniesień zasad etyki: problemy związane z istnieniem własności, wolności, odpowiedzialności, refleksje nad tworzeniem, kumulacją i podziałem wytworzonej wartości (zysku), obrotem finansami, kategoria społecznej sprawiedliwości. Akceptowane i naganne formy współistnienia ludzi w sferze wytwarzania, podziału i konsumpcji dóbr materialnych i usług.

Etyczne wymiary funkcjonowania organizacji na poziomie: warsztatu pracy, firmy, instytucji, korporacji, spółki itd. narodowej i ponad narodowych. Dziedziny moralnego wartościowania działalności biznesowej, np. etyka menedżera, etyka zarządzania, marketingu, konkurencji, negocjacji, reklamy, doradztwa, etyka działalności na rynku finansowym, wytwarzania produktu, usług, etyka prawa gospodarczego i finansowego, etyka w obszarze kapitał - praca, etyka zarządzania i administrowania kadrami, etyka komunikacji interpersonalnej (konflikty, mobbing), etyka zarządzania miedzy kulturowego, etyka otoczenia (ekologii). Etyka biznesu wobec patologii życia gospodarczego.

I lite r dyscyplinarny charakter przedmiotu badań i analiz problemów etyki biznesu; relacje i więzi merytoryczne i funkcjonalne z takimi dziedzinami wiedzy jak: ekonomia, prawo, politologia, socjologia, psychologia społeczna, filozofia, nauka o organizacji i kierowaniu, religioznawstwo, kulturoznawstwo i inne.

Miedzynarodowe organizacje i instytucie zajmujące się problemami etyki biznesu, ich rola i cele w badaniu i rozwiązywaniu problemów etyki biznesu. Interdyscyplinarne stowarzyszenia i organizacje przedstawicieli biznesu, środowisk nauki i związków religijnych o znaczeniu i potrzebie respektowania norm i reguł moralnych w zespole czynników optymalizacji (maksymalizacji) długoterminowej wartości (zysku) właściciela.

Różne podejścia do badania, formułowania etycznych powinności biznesmena: zależności pomiędzy systemem etyki a skutecznością (sprawnością, efektywnością) prowadzenia biznesu, wg kryteriów geograficznych: styl europejski, azjatycki, północnoamerykański; wg typu religii koncepcje: judaistyczne, chrześcijańskie, islamskie, buddyjskie, konfucjonistyczne i inne.

Współczesne pojecie profesjonalizmu. Miejsce wiedzy z zakresu etyki (nauki i filozofii moralności) w systemie wiedzy i umiejętności biznesmena (tzw. 3 B - B tj. efektywność + ekonomiczność + etyka = bogactwo). Istota „przywództwa etycznego". Odpowiedzialność moralna jednostki w procesie podejmowania decyzji zawodowych (etyczny model decyzji).

Etyka i kultura osobista uczestnika życia gospodarczego; kulturowe determinanty etyki i moralności indywidualnej i społecznej, różnice systemów etycznych, obyczajowych, wyznaniowych, prawno­politycznych, doktryn filozofii gospodarczej. Etos człowieka biznesu; etyka ogólna a zawodowa, status etycznych kodeksów zawodowych w działalności biznesowej. Etyka i etykieta w biznesie, znaczenie współczesnych różnic kulturowych w realizacji celów ( w aspekcie skuteczności działania).

Zagadnienie 2. Etyka ogólna - nauka i filozofia moralności.

Podstawowe społeczne systemy normatywne: religia, obyczaj, prawo, moralność, istota, przedmiot, kategorie, sankcje, istniejące relacje i różnice .

Zagadnienia definicyjne pojęć: „etyka" i „moralność". Zakres poprawności używania tych pojęć. Moralność - dziedzina faktycznie występujących ludzkich poglądów, przekonań i zachowań (decyzji i skutków), wyrażanych w postawach ludzi wobec innych i we współżyciu, ocenianych w kategoriach dobra i zła, słuszności i niesłuszności lub taki, jaki powinien być; (aspekt praktyczny, stosowany, określenia „moralny” to tyle, co wartościowanie postępowania jako „dobre", a więc odpowiadające danej moralności, zgodne z jej normami, „niemoralny" - to naganne z punktu widzenia określonego systemu moralnego. „Morale " - postawa członków danej grupy społecznej wobec jej celów i zadań, których spełnienie wymaga solidarnego, często w warunkach ekstremalnych, realizowania ideałów i wiara w sens i skuteczność poświęcenia osobistych celów dla urzeczywistnienia celów wspólnych.

Etyka - nauka o moralności (teoria moralności) i zarazem filozofia moralności - refleksja filozoficzna nad zjawiskami moralności w aspekcie opisowym (konstatacja faktów i ich opis), normatywnym (wartościującym i argumentującym za tym, jak (co) być powinno i dlaczego oraz metaetycznym tj. filozoficznej analizy norm i ocen moralnych, istoty języka etyki i treści stosowanych pojęć. Znaczenie określenia „etyczny" [1] w sensie neutralnym: należący do etyki, np. problem (zagadnienie, kwestia, dylemat) z zakresu teorii, odnoszącym się aspektu naukowego, filozoficznego, albo [2] oceniającym, używane w znaczeniu np. ktoś jest moralny, postępuje etycznie słusznie, jest dobry wg kryteriów danego systemu teoretycznego.

Kryteria uczuć zakresu i poziomu przedmiotów badań i refleksji etyki, np. etyka społeczna ( normowanie , badanie i określanie norm zachowań jednostki decydujących o całokształcie życia społecznego), etyka specjalna - refleksja etyczna skupiająca się na wyodrębnionych, ze względu na specyfikę, sfery zjawisk moralnych, w której zakres wchodzą m. in. etyka, zawodów, etyka życia seksualnego, etyka życia rodzinnego, etyka sportu, etyka polityki, etyka stosunków międzynarodowych, etyka życia gospodarczego (biznesu a w niej np. etyka menedżera, doradcy, bankowca itd.) •

etyka zawodowa - refleksja etyczna dotycząca moralnego aspektu zachowań przedstawiciela danego zawodu a także zespół szczególnie ważnych norm etycznych („kodeks deontologiczny"), wskazań upraw nień i obowiązków, które są pochodną ważności pełnionych zadań i ról, zakresu i istoty skutków podejmowanych decyzji, respektowania norm i zasad, preferencji hierarchii wartości w sytuacjach konfliktowych, konieczności posiadania określonych kwalifikacji moralnych.

Deontoiogia - [1] w znaczeniu dosłownym: nauka o obowiązkach lub nauka o powinnościach, [2] w języku potocznym w obszarze etyki: zbiór elementarnych norm i reguł moralnych, obowiązujących w pewnej szczególnej dziedzinie życia (np. w formie kodeksów deontologicznych).

Kodeksy deontologiczne to konkretyzacja i uszczegółowienie ogólnych norm etyki funkcjonujących w danym społeczeństwie, dostosowując je do danego zawodu (kodeksy etyczne zawodowe) i wzbogacając o moralne aspekty chroniące wartości szczególnie cenione, jak zdrowie i życie ludzkie (etyka lekarska), wolność (etyka adwokacka), osobowość wychowanka (etyka nauczycielska), zagrożenia zdrowia i życia podczas konfliktów zbrojnych (etyka pola walki), rozwój nauki i techniki (etykapracownika nauki), kwalifikacje etyczne ludzi działających w różnych segmentach i poziomach życia gospodarczego (solidność rzemieślnika, uczciwość producenta, kupca, sprzedawcy, bankiera itd.), w wymiarze etycznym współczesnych zjawisk i procesów cywilizacyjnych w sferze produkcji materialnej (problemy surowcowe, energetyczne, ekologiczne), rynku finansowego (obrót kapitałem, financjalizacja), problem własności, podziału wytworzonej wartości (bogactwa), odpowiedzialności - etyka biznesu, konieczność obrony wartości decydujących o przyszłości rodzaju ludzkiego i strategii rozwoju życia i współżycia społeczności międzynarodowych, w sferze wartości politycznych, ekonomicznych (ubóstwo, głód, rozwarstwienie majątkowe), moralnych (sprawiedliwość, wolność, godność, prawa człowieka), a więc współczesna dziedzina etyki - etyka g/obafna.

Etyka normatywna (in. etyka właściwa) - dział refleksji nad moralnością, którego celem jest - wychodząc z zazwyczaj krytycznej oceny zastanej moralności -konstruowanie systemu moralności takiej, jaka, w świetle założeń danego stanowiska (teorii etycznej), jest pożądana, ceniona i być powinna przedmiotem internalizacji.

Wybrane kierunki, systemy i doktryny etyczne i podstawowe kryteria ich klasyfikacji.

- wg kryterium historycznego :

a/ teorie klasyczne:

Teorie etyczne w kulturze grecko rzymskiej.

Sokrates: nurt sokratejski w etyce i jego inspiracja do rozwoju etyki, istota intelektualizmu_ctycznego -niezbędność wiedzy (dotyczącej dobra) dla moralnego działania człowieka (wiedza = moralność = szczęście). Celem i najwyższym dobrem życia jest szczęście, utożsamiane z działaniem zmierzającym do osiągnięcia cnoty (arefe), a więc wewnętrznego moralnego usposobienia możliwości rozróżnienia dobra i zła. Platon; etyka platońska - swoista filozofia życia, teoria cnót i kategoria miłości. Koncepcja idealizmu obiektywnego, utożsamienie Idei Bytu z Ideą Wartości; przypisanie wartościom i powinnościom moralnym statusu bytu idealnego; jeśli coś jest „dobrem", to zawsze i wszędzie, jest wartością niezmienną, nie stopniowalną. „Naturalna droga miłości" wiedzie od miłości pięknych ciał i pięknych dusz' przez miłość pięknego (dobrego, właściwego) postępowania, do miłości Piękna samego w sobie.

Arystoteles, twórca pojęcia „etyka", koncepcja etyczna określona mianem etyki „złotego środka". Naczelną wartością i głównym celem ludzkiego życia jest doskonałość i szczęście jednostki (ettdajmonia), a wspólną cechą wszystkich bez wyjątku cnót należy uznać umiar i rozwagę.

Grecka filozofia życia , teorie, doktryny, koncepcie.

Epikureizm (od filozofa gr. Epikura) - doktryna etyczna wyrażająca idee hedonizmu, wg którego celem (sitmmum bonum) jest szczęście polegające na doznawaniu przyjemności. Istota „czwórmianu etycznego" i postulaty życia rozsądnie przyjemnego. Ideał etyczny epikureizmu określany jest mianem „epikurejskiego ogrodu rozkoszy".

Stoicyzm, z założenia iż człowiek jest odwzorowaniem rozumnej Natury wynika, że winien on zatem kierować się namysłem (rozumem) czcić naturę i podporządkować się jej prawidłom. Człowiek powinien podporządkować się Naturze, bowiem nie ma żadnego wpływu na zmianę jej biegu, w tym swego losu i powinien pogodzić się z niepowodzeniami, stratami, nieszczęściem, śmiercią. Ideałem etycznym jest postawa mędrca, kształcącego się w umiarze i sprawiedliwości, kierującego się rozumem i poczuciem obowiązku, zachowującego spokój duszy , łagodność obyczajów, nie poddającego się emocjom, życzliwego wobec innych. Najwyższym Dobrem jest szczęście płynące z umiejętności panowania nad sobą niezależnie od sytuacji (potocznie „zachowanie zimnej krwi", albo „postawy stoickiej", „stoickiego spokoju").

Sceptycyzm, punktem wyjścia tej filozofii życia było przekonanie o niepoznawalności świata zjawisk i rzeczy, a co jest tego konsekwencją w etyce, przeświadczenie o niemożliwości poznania prawdy o tym, co to jest dobro. Takie nastawienie zapewnia człowiekowi wyzwolenie się z konwenansów, rzekomych prawd i prowadzi do osiągnięcia szczęścia. Szczęście - to głęboki, niewzruszony spokój wewnętrzny (ataraksja), całkowite zobojętnienie wobec świata zewnętrznego (adiafora) i maksymalne wyciszenie pożądań, wzruszeń i namiętności (apatia).

Cynizm: nazwa przypisywana bądź od nazwy gimnazjum w Cynosarges, bądź od gr. kynos (pies), co miało symbolizować „pieski" sposób życia zwolenników tej doktryny. Formalnie cynicy nawiązywali do Sokratejskiej doktryny cnoty (arete), faktycznie koncentrowali się wyłącznie na samej cnocie (skrajny indywidualizm). „Ideałem" etycznym postawy jest odrzucenie wszelkich form i instytucji życia społecznego, norm, zasad, apoteoza życia samotnego wg praw natury. Przejawem postawy cynicznej jest naigrawanie się z obowiązujących w danym społeczeństwie praw i obyczajów, szydzeniem z ogólnie przyjętych zasad i wartości.

Etyka chrześcijańska ( św. Ambroży z Mediolanu, św. Augustyn Aureliusz, św. Tomasz Akwinu), są to koncepcje etyki teocentrycznej, rozważają problemy predestynacji, wolności woli, odpowiedzialności, relacje pomiędzy cnotami rozumu i cnotami moralnymi; uzasadniają pozaziemski charakter sankcji moralnych nagradzających i karzących. Najwyższym dobrem w życiu ziemskim jest kontemplacja prawdy dostępna w poznaniu spekulatywnym (niemożliwej do poznania empirycznego) i pragnienie zbliżenia się do Dobra Najwyższego czyli Boga (Tomasz a Akwinu).

Utylitaryzm i istota tzw. „zasady użyteczności" (pożytku, wygody, korzyści): a/ klasyczny utylitaryzm hedonistyczny (J. St, Mili), i eudajmonistyczny, „zasada największego szczęścia jak największej liczby osób" (J. Bentham), b/ utylitaryzm „idealny" lub in. pluralistyczny (G.E. Morre) i zasada heterogeniczności wartości tj. oceny czynu wg kryterium maksymalizacji dobra i minimalizacji zła. Użyteczność - w ekonomii np. jest to kategoria oznaczająca zdolność produktu do zaspokojenia potrzeb człowieka, sposób i cel jego działania gospodarczego (korzyść, zysk), w wartościowaniu jednostkowym,, określa sytuacyjną ocenę położenia i stanu człowieka (np. wygoda, przyjemność, satysfakcja, zadowolenie, szczęście itp.).

Współczesne wersje to utylitaryzmu: sytuacjonizm (etyka sytuacyjna) i konsekwencjalizm (ważne są skutki czynów a nie jego motywy, np. „chciałem postąpić dobrze a skutek jest zły").

Kantyzm (Immanuel Kant), etyka określana mianem „etyki formalnej" lub „etyki wartości". Krytyczne stanowisko wobec różnych odmian eudajmonizmu, hedonizmu i utylitaryzmu, jest to „etyka obowiązku i powinności" (rygoryzm). Ostatecznym źródłem prawa moralnego jest wyłącznie ludzki rozumu ( „Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie"). Głównym warunkiem działań moralnie cennych jest d o-b r a w o l a, tj. dobra wola spełnienia obowiązków (imperatyw kategoryczny).

b/ teorie współczesne ( subiektywne i obiektywne, naturalistyczne i antynaturalistyczne, motywistyczne , deontologiczne i konsekwencji).

Zagadnienie 3. Etyka stosowana - problemy moralne życia codziennego.

Przedmiot i główne zagadnienia moralności.

Istota moralnego systemu normatywnego: normy, zasady, oceny, wzory osobowe, ideały, intencje (motywacje), pojęcie „dobra" (czyniące zadość danej moralności) i zła (naganne z punktu widzenia określonego systemu moralnego), sankcje (nagradzające lub karzące),

sumienie.

Systematyzacia i istota norm moralnych: imperatywne składniki systemów etycznych J moralności, występujące jako nakazy i zakazy.

Kryteria klasyfikacji norm moralnych.

M ze względu na ich uzasadnienie; kategoryczne (podawane bez uzasadnienia i obowiązujące bezwarunkowo, np. „nie zabijaj"), hipotetyczne (uzasadnione poprzez wskazanie celu, któremu mają służyć, np. jeśli chcesz by cię szanowano dotrzymuj danego słowa).

2/ze względu na zakres ich obowiązywania. normy absolutne (bez względu na sytuację) i względne (in. relatywne, np. mów prawdę ale tylko wówczas, gdy wydaje ci się w danej sytuacji lepsza od kłamstwa.

3/ ze względu na ich genezę: tetyczne ( moc czerpią z czyjegoś ustanowienia, np. osoby lub instytucji) i teologiczne (normy moralne zgodne z wola boga, bogów itp.).

4/ ze względu na ich uniwersalny lub partykularny charakter: normy elementarne (czasem nazywane ogólnospołecznymi czy ogólnoludzkimi), normy partykularne, np. normy etyki np. zawodowej.

5. Systematyzacja w przedmiotu norm moralnych :

w obronie biologicznego istnienia, n. w obronie godności, n. w obronie niezależności, n. w obronie prywatności, n. moralne służące potrzebie zaufania, n. moralne strzegące sprawiedliwości, n. moralne wobec konfliktów społecznych; cnoty miękkie zw. obywatelskimi, cnoty służące organizowaniu życia zbiorowego, cnoty osobiste tzw. zdobiące, cnoty praktyczne in. prakseologiczne ( wg M. Ossowska;

Aspekt prakseologiczny : internalizacja norm moralnych - „narzędzie" harmonijnego, mądrego, godnego, szczęśliwego życia osobistego i sukcesu zawodowego, skutecznego przywództwa etycznego w biznesie.

Zagadnienie 4 Istota i zakres „przywództwa etycznego" w biznesie.

Etyka biznesu praktyczną stroną działań i ocen moralnych w działalności gospodarczo-produkcyjnej i finansowej. Istota i zakres „przywództwa etycznego" a problem „maksymalizacji długoterminowej wartości dla właściciela" (zysku) i respektowania zasad „zwykłej przyzwoitości jako podstawowego miernika sukcesu w biznesie.

Wybrane wzorce i kryteria oceny różnych systemów wartości etyki w biznesie. „Wielki podział" między kulturami świata biznesu. Krótka charakterystyka pożądanych wzorców etyki w biznesie.

1/wg obszarów geograficznych.

a/ Podejście europejskie: między absolutyzmem a relatywizmem; hierarchią wartości świeckich i religijnych (etyki chrześcijańskiej).Tradycje etyczne Zachodu, etyka kapitalizmu (tradycja i wpółczesność). Zakres i kierunek poszukiwania odpowiedzi na pytanie: czy z natury rzeczy jest nieetyczny biznes czy są tylko nieetycznie prowadzone interesy? Indywidualizujący i liberalizujący system wartości. Antropocentryczne i naturalistyczne postawy.

b/ Podejście azjatyckie. Kultury propartnerskie, ceremonialne, monochroniczne i powściągliwe. Japońska etyka gospodarcza. Wpływy buddyzmu i ukształtowanie się idei określonej jako tzw. „trzy zadowolenia" tj. danie zadowolenia ludziom wytwarzającym dobra, sprzedającym je i kupującym. Ciągłość tradycji etycznej od etyki samurajów do „filozofii Hondy". Etyczne ideały etyki japońskiej (kyosei). Dyscyplinujące i pro społeczne postawy (wartości) moralno-społeczne. Cechy akceptowane i wartości etyczne pożądane i społecznie kształtowane.

Podejście północnoamerykańskie. W etyce biznesu koncepcje budowania etycznych systemów uniwersalizmu w oparciu o osobiste wartości etyczne biznesmena. Idea samookreślania. Założenie: Jeśli nic wiesz kim jesteś jako osoba (hierarchia wartości aksjologicznych), nigdy nie będziesz potraf i/ zyskać jasności w kwestii (ego, czym powinna być twoja firma. A twoi pracownicy nie będą rozumieli wartości, na których opiera się twoje przedsiębiorstwo w swym działaniu na rynku".

„Dekalog" głównych wartości: l/ podtrzymywanie różnorodności, 27 spolegliwość, 3/ wyrażanie wdzięczności, 4/ zachęcanie, 5/ kształtowanie pozytywnych postaw wobec życia, 6/ rozpęd,

II pielęgnowanie zaufania, 8/ umacnianie rodziny, 9/ zachowanie religijnych korzeni, l O/ podtrzymanie cechy społecznictwa (wg R.G. Capena, Jr).

2. Etyka biznesu z perspektywy doktryn religijnych*

Judaistyczna koncepcja etyki biznesu. Mity i rzeczywistość. Talmudyczne zasady etyki : źródłem bogactwa jest Bóg, jego nakazem jest filantropia, życzliwość, tzedaka (miłosierdzie), tzdek (sprawiedliwość), oszczędność zasobów naturalnych. Jednakowy kodeks moralny dla jednostki i korporacji. Ograniczanie jednostkowych aspiracji do gwałtownego bogacenia się i nacisku na niestosowanie nieetycznych sposobów zaspokajania wygórowanych potrzeb. Judejskie próby pogodzenia klasycznego aksjomatu ekonomicznego Jcpiej mieć więcej niż mniej" z postawą religijną: „mam wszystko, czego mi potrzeba" przy jednoczesnym uznaniu, że jm ma niczego nagannego w posiadaniu hogaclwa i jest etycznie uzasadnione dążenie do gromadzenia dóbr materialnych, jako warunku istnienia pomyślności rasy ludzkiej".

Poszukiwanie „złotego środka" między wiarą w opatrzność Boską a postulatem mówiącym o konieczności podejmowania ryzyka przedsiębiorczości, między etyką osobistą wiernego judaizmowi biznesmena a żądzą i popędem do maksymalizacji zysków. Pojęcie sprawiedliwości ludzkiej i boskiej. Prawna legalność a nieetyczne zachowania w interesach.

Chrześcijańska etyka przedsiębiorczości. Podstawy religijne etyki biznesu. Aspekty wiary, które zajmują się celami stworzeniem świata i ludzi, zbawieniem, modelem hierarchii wartości i implikacjami etycznymi. Istota pojęć: bogactwo i cnota. Rozwój chrześcijańskiej doktryny etycznej. Jednostka a społeczeństwo, idee przymierza, podkreślenie natury istoty ludzkiej. Zagadnienie relacji; cel życia chrześcijanina a cele przedsiębiorstwa. Kapitalizm a etyka chrześcijaństwa, różne odcienie antagonizmu i próby kompromisu (zagadnienie pracy, wolności, własności, sprawiedliwości itd.). Społeczna nauka Kościoła a chrześcijańska etyka biznesu; cele - „być ewangelią" dla wszystkich istot ludzkich, włączając w to przedsiębiorców wyznawców innych religii.

Indyjska koncepcja etyki biznesu. Indyjska etyka to określenie zbioru norm i_wzorców zachowań określających i wspierających jednostkowe dążenie do duchowej wolności, egzystencjalnego wyzwolenia (ntoksza), które są ideałem obecnym we wszystkich rodzimych religiach Indii (hinduizm, buddyzm, dżinizm). Katalog norm moralnych zawiera m.in. nie krzywdzenie jakiejkolwiek istoty żywej (ahinsa\ bezwzględną prawdomówność (salja), nieokradanie (asłeja), cnotę ubóstwa (a/xirłgraha), powściągliwość seksualną (brtthmaczarja).

Etyka buddyzmu: cztery Szlachetne Prawdy (problem cierpienia, powstanie i zniszczenie cierpienia (zła). Zniesienie zła poprzez osiągnięcie stanu nirwany. Drogą (marga) do nirwany jest „ośmioraka szlachetna ścieżka", którą wyznaczają następujące zasady: [1] praktyka moralna (siła)', [2] ćwiczenie umysłu, skupienie (sgmadhi)\ [3] mądrość (pradźnia) Efektem są stany umysłu (podobne boskim): czuła życzliwość, współczucie, radość, bezstronność, u kresu - nirwana.

Główne cechy etycznej postawy biznesmena-buddysty: autorefleksja i wierność idei: „altruizm jest piękny" i postulatowi życzliwości (kanwa muifri) zachowaniom zmierzającym do odsuwania cierpień od wszystkich istot żywych, przysparzanie im szczęścia, żywienie do nich uczucia miłości. Etyka buddyzmu wobec procesów globalizacji więzi gospodarczych (od poziomu mikro- do systemu światowego i od poziomu minimum do poziomu maksimum). Nakierowanie się na racjonalny stosunek wobec problemów ekologicznych. Pozytywny stosunek do postępu gospodarczego, rozwoju technologii i badań naukowych - powinnością człowieka. Autorefleksja etyczna oparta na uznaniu „pustki i nierealności rzeczy", nie gromadzeniu dóbr i nie osiąganiu zysku za wszelką cenę i osiągnięciu nirwany.

Islamski punki widzenia etyki biznesie. S żar i j a 1 - prawo islamu oparte na Koranie. Zasada religijna - triada: jedność Boga, jedność ludzkości, jedność religii. Zasada biznesu w świetle Koranu: „Żaden z was nie jest wyznawcą AUaha jeśli nie pragnie dla mojego hrata lego, czego pragnie dla siebie". Reguły działania handlowo-ekonomicznego: // a l a f - reguła zachowanie w obrębie tego, co jest dozwolone, // a r a ni - reguły zachowania w obrębie tego, co nic jest dozwolone (np. zysk uzasadniony i zysk nieuzasadniony, tj. lichwa, hazard, spekulacje giełdowe itp.); zakał-obowiązek oddawania na rzecz ubogich określonego procentu od wartości całego majątku (od 2,5 - 10 %). Dotrzymywanie umów i działanie zgodne z zasadami etyki biznesu - obowiązkiem religijnym.

Zagadnienie 5. Etyka w praktyce życia gospodarczego

Problemy moralne w biznesie. Etyka jako wiedza ekspertalna w działalności_gospodarczej, poziomy rozwoju moralnego, pluralizm moralny. Etyczne wymiary własności, wolności (wyboru działalności gospodarczej, dysponowania zyskiem), odpowiedzialności, zakresy i poziomy decyzji gospodarczych menedżera (etyczny model decyzji), etyka pracownika firmy, etyka doradcy, eksperta (etyka firm konsultingowych), etyka negocjacji, marketingu, obrotu kapitałem itd. Dylematy moralne w biznesie, lojalność a odpowiedzialność, pojęcie ryzyka moralnego i uwarunkowania odpowiedzialności moralnej. Źródła, zakres i charakter konfliktów moralnych. Istota norm moralnych w relacjach między odpowiedzialnością w aspekcie etycznym a lojalnością wobec firmy (firmizm, donosicielstwo), obowiązkiem prawdomówności a tajemnicą firmy i inne wielorakie implikacje respektowania norm moralnych w biznesie.

Etyka organizacji (firmy) jako podmiotu społecznej odpowiedzialności moralnej. Problem ładu rynkowego. Podstawowe koncepcje i poglądy zwolenników nie - lub ograniczania wolności i autonorniczności działalności gospodarczej. Kultura organizacji. Koncepcje moralności osób gospodarujących. Znaczenie kodeksów etycznych i scaduale (skadżuel, spisane zasady etyki i etykiety obowiązujące pracownika danej firmy).

Etyka menedżera, kodeks etyki menedżera (firmy, przedsiębiorstwa, korporacji itd.). Zasady i postulaty w zakresie zarządzania wartością firmy, zarządzania i administrowania kadrami. Kultura i osobowość menedżera. Styl bycia, zagadnienie statusu w hierarchii społecznej organizacji. Umiejętność funkcjonowania w interakcjach międzykulturowych (etyka a etykieta).

Etyka konkurencji, konkurencja uczciwa i nieuczciwa: zasady, reguły. Regulacje prawne i etyczne.

Etyka marketingu, moralne wymiary usług marketingowych dla klientów (targowanie się, aukcyjne, licencje, przetargi).

Etyka reklamy. Pojęcie reklamy uczciwej i nieuczciwej. Katalog nieuczciwego postępowania. Kodeksy reklamy; Kodeks reklamy opracowany przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu (1966 r.) podstawą krajowych kodeksów reklamy i norm prawnych (ustawy o nieuczciwej konkurencji, o znakach towarowych, a także kodeksy cywilne i handlowe). W Polsce: ustawa z 16.IV.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - do czynów nieuczciwej konkurencji zalicza reklamę, która jest:

a/ sprzeczna z przepisami prawa;

b/ sprzeczna z dobrymi obyczajami;

c/ uchybia godności człowieka;

d/ wprowadza klienta w błąd;

d/ odwołuje się do uczuć klienta (lęku, przesadów, łatwowierności;

d/ oczernia konkurencję itd. i postulaty kodeksu etyki reklamy.

Etyka rynku kapitałowego. Aspekty i kryteria ocen moralnych działalności na rynku kapitałowym, etyka dobrej praktyki bankowej, zagadnienia: kredyty, powiernictwo, obrót finansami, czystość inwestowania, tajemnica informacji o klientach, „pranie brudnych pieniędzy" , odpowiedzialność przed depozytariuszami itd. Kodeks dobrej praktyki bankowej.

Obrót papierami wartościowymi. Kodeks etyki maklera giełdowego.

Etyka eksperta, doradcy, rewidenta, doradcy; szczególne powinności etyczne firm konsultingowych, problem moralnej odpowiedzialności. Działania świadome i nieświadome (moralnie naganny wymiar niekompetencji zawodowej). Kodeksy etyczne i ich postulaty.

Etyka komunikacji interpersonalne/: konflikty interpersonalne, problematyka mobbingu (terroru psychicznego, fizycznego, molestowanie seksualne itp.). Uwarunkowania kulturowe zachowań, norm i ocen moralnych, różnice kulturowe - style zachowania, odmienność interpretacji języka werbalnego, „mowy ciała" (gesty, mimika, kontakt wzrokowy, dotyk, przestrzeń, „mowa koloru" itp.).

Zagadnienie 6. Etyka biznesu - między postulatami etyki biznesu a społecznymi stereotypami opinii o etycznie neutralnym jego charakterze.

Biznes a otoczenie społeczno- polityczne, kulturowe (obyczajowe, religijne), siła tradycji i nowe wyzwania cywilizacji globalnej. Trzy mity: mit amoralnego biznesu, mit o braku norm, mit rządu jako „psa łańcuchowego". Aspekty demitologizacji: Rola rządu i organizacji międzynarodowych w kształtowaniu i respektowaniu zasad etyki biznesu. Czy rządy mogą postępować niemoralnie wobec biznesu? Co stanowi kryterium etycznej oceny obu stron? Jak pogodzić racje polityczne (interesy grupowe) i zasadę dobra prywatnego, wolność działania gospodarczego i zasadę społecznej troski, ideę etycznie cennej filantropii (wobec grup ekonomicznie słabszych, państw zacofanych gospodarczo, krajów biednych)? Kiedy sukces finansowy firmy można uznać za dobro publiczne (w tym zagadnienie zysku i zdrowie ludzkie np. przemysł farmaceutyczny, stan środowiska naturalnego itp.)?

Zagadnienie 7. Model osobowości współczesnego menedżera.

Zespół postaw o ukształtowanych komponentach: poznawczym (walory intelektualne, wiedza, poglądy przekonania), emocjonalnym (afektywnym, uczuciowym. Akceptowanej hierarchii wartości, potrzeb i motywacji i behawiorafnym (reakcje ekspresyjne, zachowania, działania, maniery) ocenianych w kategoriach efektywności, ekonomiczności i etyki - integralnych determinantów sukcesu w biznesie. Etyka i etykieta. Jak radzić sobie z różnymi sytuacjami w biznesie, w których ujawniają się walory osobistej kultury, stylu bycia, maniery, znajomość zasad dobrego wychowania.

Złote zasady <IMPACT> ( l - ang. Inlegrity -prawość, M - Manners - zachowanie maniery, P -Personality - osobowość, A - Ap/Jearctłtce -powierzchowność, C - Consideration - wzgląd na innych (spójrz na siebie z punktu widzenia innej osoby), T - Tac/ - pomyśl, zanim powiesz).


Literatura:

Etyka ogólna

Etyka. Zarys., red. J. Pawlica, Kraków 1992. BrandR.,£/yfa. Warszawa 1998.

Mały Słownik Etyczny, pod red. S. Jedynaka, Bydgoszcz 1994.

NielsenK., Wprowadzenie do filozofii. Warszawa 1990.

Ossowaska M., Normy moralne. Próba systemalyzacji. Warszawa 2000.

Przewodnik po etyce., pod red. Singera, Warszawa 1998.

Popkin R. H., Stroił A., Filozofia (rozdział I) Poznań 1994.

Sarnowski S., Wyckowski E., Problemy etyki. Wybór tekstów. Bydgoszcz 1993.

Yardy P., Grosch P., Etyka. Poznań 1995.

Hołówka J. „Etyka w działaniu. Warszawa 2001

Etyka biznesu

Etyka w działalności gospodarczej, pr. zbiór. Warszawa 1994.

Etyka w biznesie, red. nauk. Paul Minus, Warszawa 1995.

Etyka biznesu, red. J. Dietl, W. Gasparski, Warszawa 1997.

Gesteland R. R., Różnice kulturowe a zachowania wbiznesie. Marketing, negocjacje i zarządzanie w różnych kulturach. Warszawa 2000.

Jackson J., Biznes i moralność. Warszawa 1999.

Klimczak B., Etyka gospodarcza. Warszawa 1998.

Konieczny J., Wstąp do etyki biznesu. Warszawa 1998.

Mironiuk J., Slowem do sukcesu. (Słownik słynnych maksym, sentencji, przysłów, powiedzeń, zwrotów i skrótów obcojęzycznych dla biznesmena) Gdynia 1998.

Pratley P., Etyka w biznesie. Warszawa 1998.

Sternberg E., Czysty biznes. Etyka biznesu w działaniu. Warszawa 1998.

2


Wyszukiwarka