1. Istota rekreacji ruchowej.

Rekreacja ruchowa to zespół czynności związanych z wysiłkiem fizycznym. Ich zadaniem jest zapewnienie biologicznej sprawności organizmu (fizycznej i psychicznej). Rekreacja ruchowa to czynności odtwarzania lub przywracania utraconych sprawności za pomocą aktywności motorycznych oraz relaksacji psychicznej.

WG WOLAŃSKIEJ (1989r.)

Rekreacja ruchowa to wszystkie zajęcia o treści ruchowo-sportowej lub turystycznej, którym człowiek oddaje się z własnej chęci w czasie wolnym dla odpoczynku, przyjemności, rozwoju własnej osobowości. Aktualnie jest określana mianem „SPORTU DLA WSZYSTKICH”.

Funkcje rekreacji ruchowej:

- zdrowotna - dbałość o zdrowie powinno trwać całe życie, ruch sprzyja prawidłowemu rozwojowi fizycznemu i psychicznemu a właściwie jego dozowanie pozwala na długotrwałe utrzymanie sprawności całego organizmu.

- wychowawczo-kształcąca - głównym jej zadaniem jest wychowanie do rekreacji ruchowej (wyrobienie określonych postaw wobec aktywności ruchowej)

- rozrywkowa- uczestnictwo w zajęciach rekreacji ruchowej pozwala na oderwanie się od codziennych kłopotów i zmartwień.

2. Cechy rekreacji:

- aktywność - zaprzeczenie bezczynności, rekreacja dostarcza zadowolenie, radość, umożliwia relaks i odprężenie

- dobrowolność - swobodny dobór tej treści i form zgodnie z zainteresowaniami i zamiłowaniem, dla przyjemności i satysfakcji

- odmienność - w stosunku do obowiązków życia codziennego

- bezinteresowność - brak motywów ekonomicznych

- zabawa i rozrywka - rzeczywistość zabawy, obowiązują tu umowne, mniej ustalone reguły

3. DEFINICJE REKREACJI I CZASU WOLNEGO WG RÓŻNYCH AUTORÓW:

1. REKREACJA:

- wg Kopalińskiego 1996 - słowo pochodzi od łacińskiego „recreo” , „Re” powtarzać czynności, „creo” tworzyć.

- wg Webstera 1991 - sposób uzyskania rozrywki lub osiągnięcia odnowy.

- wg Winiarskiego 1991 - zespół zachowań, które podejmuje się poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi i społecznymi. Służą one wypoczynkowi, rozrywce oraz rozwojowi psychospołecznemu człowieka.

- wg Wolańskiej 1997 - różnego rodzaju zajęcia podejmowane w czasie wolnym, dobrowolnie dla przyjemności, autoekspresji, formacji własnej osobowości, odnowy i pomnażania sił psychofizycznych.

- wg Boguckiego 1984 - oderwanie czynników wywołujących zmęczenie, działalność wyrównawcza organizmu zmierzająca do uzupełnienia ubytków energetycznych, przywrócenie równowagi w systemie nerwowym, wykorzystanie bodźców środowiska.

- aktualne rozumienie REKREACJI - zespół zachowań realizowanych przez jednostkę w czasie wolnym, proces wypoczynku po pracy, regeneracja sił, niwelowanie zmęczenia, zjawisko społeczno-kulturowe, na które wpływa zwiększenie ilości czasu wolnego i związane z tym formy zachowań ludzi.

2. CZAS WOLNY

- wg Winiarskiego 1989

*Różnicujemy czas wolny i czas pracy jako: przeciwieństwo (czas pracy to życiowa konieczność człowieka i obowiązek, zaś czas wolny to ten który umożliwia rozwój osobowości człowieka, realizację jego marzeń, dążeń i pragnień), dopełnienie wzajemne (czas pracy i czas wolny wzajemnie się dopełniają i współgrają ze sobą) , wartości autonomiczne (czas pracy i czas wolny mają wartość naczelną, powinny zajmować ważne miejsce w hierarchii wartości w życiu człowieka).

* część czasu uwolnionego od obowiązków zawodowych, rodzinnych, społecznych a przeznaczony na wybrane przez siebie zajęcia służące wypoczynkowi, rozrywce i kształtowaniu własnej osobowości.

- wg Wolańskiej 1997 - czas jaki pozostaje po wypełnieniu wszystkich obowiązków zawodowych, rodzinnych, domowych i związanych z nauką, który człowiek może przeznaczyć na zajęcia podejmowane dobrowolnie dla spełnienia własnych zainteresowań.

- wg T. Veblen - czas pozostający człowiekowi poza pracą zawodową

- wg P.S. Lunt - całokształt życia po pracy

FUNKCJE CZASU WOLNEGO wg Winiarskiego 1989:

- regeneracyjna - wypoczynek, regeneracja sił

- rozrywkowa - dobra zabawa, rozrywka, miłe spędzanie czasu w towarzystwie

- rozwojowa - poszerzanie wiedzy o świecie

- kompensacyjna - wyrównanie wszelkich braków (np. brak ruchu, zabawy)

- kreacyjna - twórcze spełnianie się

- katartyczna - katharsis - oczyszczenie - odreagowanie codziennych stresów, problemów

- integracyjna - możliwość integracji w środowisku rodzinnym, zawodowym, szansa na zawieranie nowych znajomości

- adaptacyjna - pomoc w przystosowaniu się do nowych warunków środowiska

- stymulująca - wspomaganie rozwoju fizycznego i psychicznego człowieka

- korektywna - przeciwdziałanie i niwelowanie odchyleń

- emancypacyjna - uwalnianie od nakazów i zakazów

- ekonomiczna - profilaktyka (dbałość o kondycję psychofizyczną zapobiega chorobom i konieczności leczenia)

- społeczno - ideologiczna - kreowanie wzorów i zachowań rekreacyjnych, ważnych dla społeczeństwa i jednostki

- lokalizacyjna - sposób i umiejętność spędzania czasu wolnego decyduje o miejscu jednostki w społeczeństwie (prestiż)

KATEGORIE CZASU WOLNEGO:

- krótki - nieobowiązkowe zajęcia w ciągu dnia

- średni - weekendy

- długi - urlopy, wakacje, dłuższe przerwy w pracy

Czas wolny stanowi element życia społecznego, towarzyszący człowiekowi od początku jego istnienia. Jego podział interesował filozofów a później naukowców różnych dyscyplin już od starożytności.

4. Determinanty czasu wolnego (Winiarski 1989)

1. Czynniki biologiczne:

- stan zdrowia

- poziom sprawności fizycznej

- typ budowy somatycznej (predyspozycje do danej formy ruchu)

- poziom wydolności fizycznej

2. Czynniki psychiczne:

- osobowość

- temperament

- poziom inteligencji

- postawa życiowa człowieka

- struktura wartości, potrzeb i zainteresowań

3. Czynniki społeczno-demograficzne:

- płeć

- wiek

- wykształcenie, zawód

- pozycja społeczna

- styl i sposób życia

4. Czynniki gospodarczo-ekonomiczne:

- sytuacja materialna

- poziom dochodów

- ilość wolnego czasu

- dostosowanie do oferty rekreacyjnej, obiektów

5. Klasyfikacja imprez rekreacyjnych:

Impreza rekreacyjna - widowisko, koncert, zabawa, zawody sportowe, organizowane dla rozrywki oraz podwyższenia umiejętności i zdolności psychofizycznych osób w niej uczestniczących.

1. Miejsce realizacji:

- plenerowe ( park)

- w pomieszczeniach „pod dachem” (świetlica, hala sportowa)

- boiskowe (np. gry sportowe)

2. Czas trwania:

- jednodniowe

- wielodniowe

3. Cykliczność:

- jednorazowe

- okazjonalne

- powtarzalne

4. Skala działań organizacyjnych i liczba uczestników:

- duże (masowe)

- małe (kameralne)

5. Charakter uczestnictwa:

- otwarte

- zamknięte

6. Treści programowe:

- jednodyscyplinowe

- wielodyscyplinowe

7. Forma organizacyjna:

- festyny (wielodyscyplinowa, ogólnodostępna) - może być imprezą główną z wieloma towarzyszącymi - konkursy - lub imprezą towarzyszącą przy zawodach sportowych. Przeważają konkretne tendencje, niezbyt trudne gry i zabawy sportowe i rekreacyjne, wyścigi. Obejmuje konkurencje zespołowe, rodzinne, mieszane, indywidualne

- spartakiady - imprezy charakteryzujące się różnorodnością konkurencji, rozgrywanych w trakcie jednorazowego spotkania zawodników po przeprowadzonych wcześniej eliminacjach. To forma masowych zawodów sportowych, której głównym celem było i jest rozpowszechnianie sportu. Program dostosowany jest do środowiska w którym jest organizowana impreza. Obejmuje popularne formy rozrywki sportowej, zabaw , gier i konkurencji.

- turnieje - rozgrywki sportowe, impreza organizowana dla usportowienia programu rekreacji. Cechy: krótki czas trwania, szybkie ogłoszenie wyników, może obejmować gry zespołowe i indywidualne, uczestnicy są dzieleni ze względu na wiek, płeć, umiejętności.

8. Intensywność wysiłku:

- relaksacyjne (spacerowanie, wędkowanie)

- średnio- intensywne (gry rekreacyjne, jazda na łyżwach)

- intensywne (biegi kondycyjne, aerobik, pływanie dystansowe)

9. Stopień trudności:

- łatwe (biegi, jazda na rowerze, gry i zabawy)

- średnio trudne (np. gra w siatkówkę, pływanie, jazda na rolkach)

- trudne (np. jazda na nartach, windsurfing, wspinanie, tenis ziemny)

10. Pora roku:

- letnie (kąpiele w morzu, wędkowanie)

- zimowe (jazda na nartach, łyżwach, sankach, kuligi)

- całoroczne

6. Organizacja imprez rekreacyjnych:

1. Podstawowe zasady organizacji:

- powinny być one ogólnodostępne, niezależnie od płci, wieku i uzdolnień ruchowych

- uczestnicy muszą odczuwać zadowolenie nie tylko z ostatecznego wyniku lecz z samego udziału w imprezie

- program imprezy powinien być zbieżny z zainteresowaniem grupy docelowej, zaspakajać potrzeby uczestników w zależności od płci, wieku i wykształcenia itp.

- udział w imprezie rekreacyjnej nie może narażać uczestnika na utratę prestiżu, ośmieszenie, ani być podejmowany pod przymusem

2. Fazy organizacji imprez rekreacyjnych

1. Przygotowawcza

-określenie celu, terminu, miejsca i treści imprezy

- nawiązanie kontaktów z przedstawicielami władz lokalnych

- opracowanie regulaminu imprezy

- skonstruowanie szczegółowego planu minutowego

- przygotowanie scenariusza otwarcia, przebiegu imprezy i jej zamknięcia

- zaprojektowanie preliminarza

- promocja imprezy

- przygotowanie dekoracji miejsca imprezy

- uzyskanie wsparcia finansowego sponsorów

- gromadzenie nagród i upominków dla uczestników imprezy

Etap ten kończy się podjęciem decyzji oraz ustaleniem terminu posiedzenia komitetu organizacyjnego oraz zadań do realizacji w kolejnej fazie

2. Organizacyjna

KOMITET realizuje zadania:

- opracowanie planu organizacyjnego, programu szczegółowego i preliminarza finansowego

- sprawowanie nadzoru nad promocją imprezy

- zatwierdzenie regulaminów konkursów i konkurencji oraz zasad uczestnictwa

- nadzorowanie prac nad przygotowaniem bazy sportowo-rekreacyjnej

- badania marketingowe - zasady sponsoringu

3. Realizacji

W fazie tej podejmowane są działania umożliwiające sprawne i skuteczne przeprowadzenie imprezy. Główną rolę pełni SPIKER czyli osoba utrzymująca łączność z uczestnikami i widzami, musi doskonale znać program i charakter imprezy.

4. Końcowa

Polega na przekazaniu informacji o przeprowadzonej imprezie w środkach masowego przekazu. Należy uregulować wszystkie płatności związane z wynajmem obiektów i sprzętów. W fazie tej zostaje przygotowane ostateczne rozliczenie finansowe - dokument uwzględniający wpływy i rozchody związane z przeprowadzoną imprezą. Etap kończy się uhonorowaniem organizatorów oraz rozwiązaniem KOMITETU ORGANIZACYJNEGO.

REGULAMIN IMPREZY - podstawowy dokument, którego opracowanie należy do obowiązków organizatora. Stanowi on zbiór reguł i postanowień sportowych oraz techniczno-organizacyjnych dotyczących przebiegu imprezy.

Schemat regulaminu obejmuje:

1. Postanowienia ogólne:

- nazwa i cel imprezy

- organizator, patronat, sponsorzy

- termin i miejsce

- zasady uczestnictwa

- sposób przeprowadzenia imprezy

- sposób ogłoszenia wyników i przyznania nagród

- postanowienia końcowe

2. Postanowienia techniczne:

- przepisy gry

- kryteria uczestnictwa

- wymagania w stosunku do uczestników (ubiór, stan zdrowia, dokumenty, opłaty)

- szczegółowe przepisy dotyczące systemu rozrywek, punktacji, dogrywek

- dokładny terminarz rozrywek i szczegóły techniczne

- ogłoszenie wyników losowania

- sposób zgłoszenia sprzeciwu, protestu, zażaleń

- zakończenie imprezy

PRELIMINARZ IMPREZY - podstawowy dokument określający koszty organizacji imprezy (plan finansowy imprezy). Obejmuje dokładne zestawienie wydatków i wpływów finansowych, co ukazuje obraz sytuacji finansowej danej imprezy.

PROGRAM Im.Rek. - zawiera istotne i częściowo rozwinięte elementy planu w czasie i odpowiada na pytania co? Kto ?gdzie? Zaspokaja potrzeby informacyjne widza , zawodników, sędziów i jest najbardziej rozpowszechnioną formą komunikacji informacyjnej.

SCENARIUSZ Im.Rek. - główne części: opis przebiegu działań organizacyjnych przed i podczas otwarcia, opis działań podczas realizacji treści programowej, opis zakończenia i zamknięcia imprezy. To jeden z głównych etapów przygotowania imprezy. Wewnętrzny dokument służący wyłącznie organizatorom imprezy do koordynowania jego przebiegu i działań poszczególnych osób. To dokładny plan minutowy następujących po sobie treści programowych imprezy i dostosowania do nich czynności organizacyjno-technicznych.

7. Podział rekreacji:

a) czynna (aktywna):

• aktywność psychiczna np. Rozwiązywanie krzyżówek, gry w karty, gry planszowe, kolekcjonerstwo, czytelnictwo, interesowanie się muzyką

• aktywność fizyczna np. różne formy aktywności ruchowej (uprawianie konkurencji, dyscyplin sportowych)

b) bierna (pasywna):

• nie wymaga zaangażowania psychicznego, własnego np. opalanie się, słuchanie muzyki, radia, oglądanie telewizji, leniuchowanie, "nic nie robienie"

8. Rodzaje rekreacji:

1. Ruchowa (fizyczna) - wszelkie formy działalności rekreacyjnej i fizycznej (gry, zabawy, ćwiczenia ruchowe, turystyka)

2. Twórcza - formy działalności kształtujące osobowość i sferę emocjonalną człowieka (zajęcia plastyczne, muzyczne, teatralne itd.)

3. Kulturalno-rozrywkowa - czytelnictwo, koła teatralne, naukowe, rozrywka umysłowa

4. Przez działalność społeczną - dobrowolne działania podejmowane w wolnym czasie na rzecz innych ludzi (działalność charytatywna)

9. Cele realizacji imprez sportowo-rekreacyjnych:

- popularyzatorskie - popularyzacja rekreacyjnych postaw i form ruchowych

- wychowawcze - zaspokajanie potrzeb różnych środowisk w zakresie różnych wzorów rekreacji fizycznej

- poznawcze - rozbudowanie zainteresowań aktywnego wypoczynku

- zabawowe - tworzenie warunków do pozytywnego rozumowania współzawodnictwa

- wypoczynkowe - przyjemność, relaks, odprężenie

- zdrowotne - m.in. umożliwienie oceny sprawności fizycznej uczestników

- integracyjne - nawiązanie kontaktów i współpracy z lokalnym środowiskiem

10. Zasady dydaktyczno-wychowawcze.

To ogólne normy postępowania, określone sposoby realizacji zadań dydaktycznych i wychowawczych, celem osiągnięcia zamierzonego efektu. Mają na celu pomóc animatorowi w znalezieniu skutecznego sposobu realizacji przyjętych zadań dydaktycznych, wśród uczestników zajęć (należy wziąć pod uwagę wiek, płeć, sprawność fizyczną, wykształcenie uczestników)

ZASADY DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:

Zasady integracji kształcenia i wychowania, integracje dwóch aspektów:

1. Subiektywnego - informacje o potrzebie nauczania i doskonalenia czynności ruchowych, uwarunkowanych potrzebami danej formy rekreacji, umiejętności i możliwości uczestnika.

2. Obiektywnego - uwarunkowane oczekiwaniami społecznymi środowiska, stawianymi przed wychowaniem do rekreacji.

- zasada humanizacji i indywidualnego procesu dydaktycznego - głównym ogniwem procesu dydaktyki jest uczestnik rekreacji.

- zasada łączenia teorii z praktyką - daje możliwość poznania własnych potrzeb psychofizycznych, pozwala na poszerzenie wiedzy o procesach zachodzących w organizmie w wyniku ćwiczeń fizycznych

- zasada różnicowania treści i form kształceniowych - indywidualne zainteresowania powinny być ważnym elementem programowania

- zasada permanentnej edukacji - potrzeba stałej gotowości do poszerzania umiejętności ruchowych i wiedzy teoretycznej dotyczącej uczestnictwa w rekreacji ruchowej.

- zasada zachowania bezpieczeństwa - zwiększenie uwagi instruktora na bezpieczeństwo ćwiczących podczas zajęć rekreacyjnych (przepisy BHP, sprawność sprzętu itp.)

DYDAKTYCZNE ZASADY:

- świadomości - potrzeba zrozumienia, celowości i funkcji rekreacji ruchowej

- aktywności - aktywność jest miarą sukcesu!

- poglądowości - prezentacja zadania ruchowego powinna być bezbłędna i zachęcać do wykonywania ćwiczeń

- trwałości - prowadzący powinien tak długo prowadzić zadania ruchowe aż ćwiczący całkowicie je opanuje

- zdrowotności - potrzeba stosowania form aktywności ruchowej, które pozwalają na poprawę zdrowia

- wszechstronności -odpowiedni dobór form rekreacyjnych aby wpływał na harmonijny rozwój całego organizmu (różnorodność ćwiczeń)

- systematyczności - ciągłość nauczania , logiczny tok postępowania

- wiązanie teorii z praktyką - uwzględnia łączenie jednostki ruchowej z niezbędną wiedzą teoretyczną

- indywidualizmu - uwzględnia potrzeby i możliwości konkretnej osoby

- stopniowego natężenia wysiłku - dozowanie wysiłku zależnie od wieku, płci, sprawności fizycznej uczestników (stopniowanie natężenia)

11. Animator rekreacji i jego role społeczne.

ANIMACJA - to ożywianie, pobudzanie, stymulowanie, inicjowanie, uaktywnianie. Zaplanowana, zorganizowana działalność, której celem jest optymalizacja zachowań w czasie wolnym jednostki lub grupy dla podniesienia ich jakości. Zadaniem do aktywności w czasie wolnym wykorzystując różnorodne środki i sytuacje.

ANIMACJA to:

- PASJA - zainteresowania, które zbliża do siebie ludzi o podobnych zainteresowaniach

- SPOTKANIE - działanie wśród ludzi, integracja

- PROCES - efekty mogą pojawić się ale nie muszą

- METODA - nie ma metod dobrych czy złych, nowoczesnych czy przestarzałych

- INSPIRACJA - dostrzeganie „smaczków” odkrywanie i sukcesy na własną miarę

- SUKCES - podjęcie własnej, wartościowej aktywności w czasie wolnym

ANIMATOR :

1. Osoba, która zaraża innych „bakcylem” działania, bo lubi mieć ludzi wokół siebie, to też osoba która uwielbia przygody.

2. Osoba, która próbuje swoją pasję, świat dzielić z innymi ludźmi. W relacji mistrz - uczeń. Ktoś kto włącza bardzo różnych ludzi do procesu działania.

3. Musi być miłośnikiem i znać rzemiosło. Nie każdy może być animatorem.

4. Jego pożądane cechy to:

- wrażliwość uczuciowa i intelektualna

- umiejętność emocjonalnego angażowania się dla innych

- kreatywność w działaniu

- inicjacja i gotowość do nawiązywania kontaktów interpersonalnych

- tolerancja

- poczucie humoru

- grzeczność i kultura osobista

- umiejętność motywowania ludzi

- łatwość opanowywania zasad kierowania różnych rodzajów grup

- umiejętność prowadzenia propagandy i dar przekonywania

- znajomość zarządzeń i przepisów dotyczących organizacji i zajęć, bezpieczeństwa uczestników i zasad higieny

- właściwe postawy moralne i etyczne

- sprawność fizyczna, odwaga, zdecydowanie w działaniu, estetyczny wygląd

- teoretyczne i praktyczne przygotowanie do roli, predyspozycje pedagogiczne

5. Posiada wiedzę:

- humanistyczną - pozwala poznać potrzeby ludzi oraz zrozumieć związki i procesy społeczne zachodzące w rekreacji i turystyce

- przyrodnicza - daje podstawę do zrozumienia systemu człowiek - środowisko - aktywność ruchowa

- ekonomiczna, organizacyjna, prawna

6. Posiada umiejętności:

- kierowania oraz samodzielnego planowania i realizacji zajęć na imprezach turystycznych i rekreacyjnych

- swobodnego nawiązywania kontaktów

- posługiwania się językami obcymi

7. Podstawowe zadania:

- stymulowanie aktywności uczestników rekreacji

- umiejętny dobór form i metod zajęć rekreacyjnych

- wywieranie wpływu na uczestników zajęć rekreacyjnych za pośrednictwem innych członków grupy a więc odpowiednim kierowaniem zespołem

8. Kompetencje:

- aksjologiczne

- komunikacyjne

- poznawcze

- osobiste

- interpersonalne

- organizacyjne

9. Role społeczne (wg S.Toczek-Werner):

- propagator

- lider

- organizator

Instruktor rekreacji powinien posiadać wiedzę :

•  Humanistyczną

•  Przyrodniczą

•  Ekonomiczną, organizacyjną, prawną.

Pięć czynników osobowości, dzięki którym można określić kompetencje osobowościowe do pracy w zawodzie instruktora rekreacji

•  Neurotyczność( przystosowanie emocjonalne)

•  Ekstrawersja ( zdolność odczuwania pozytywnych emocji, towarzyskość, serdeczność, emocjonalność)

•  Otwartość na doświadczenie( tolerancja wobec nowości, ciekawość)

•  Ugodowość ( nastawienie do ludzi, zaufanie, idee)

•  Sumienność ( wytrwałość, silna wola, samodyscyplina)

Aby była efektywna praca instruktora musi on umieć komunikować się z innymi.

Komunikacja jest to wzajemne przekazywanie informacji, umiejętności, pojęć, uczuć. Otwarta komunikacja wzmacnia związki między ludźmi, buduje zaufanie i poczucie bezpieczeństwa, sprzyja nawiązywaniu przyjaźni oraz podejmowaniu współpracy. Brak umiejętności porozumiewania się może prowadzić do poczucia bezsilności. Dobra komunikacja zachodzi wtedy, jeżeli są spełnione następujące warunki:

•  Przekaz nadawcy odzwierciedla jego interpretacje

•  Odbiorca interpretuje przekaz zgodnie z intencjami nadawcy.

KOMUNIKOWANIE SIĘ - wzajemne przekazywanie umiejętności, informacji, pojęć idei, uczuć za pomocą symboli tworzonych przez słowa, dźwięki, obrazy lub dotyk

Bariery komunikacyjne:

- osądzanie - narzucanie własnych wartości

- decydowanie za innych

- uciekanie od cudzych problemów

- używanie żargonu

Komunikacja niewerbalna ( wg Bierach 1997):

- gestykulacja

- dotyk

- kontakt fizyczny

- wygląd

- dźwięki para lingwistyczne (westchnienia, płacz, śmiech)

- kanał wokalny (intonacja, barwa głosu, wysokość)

- dystans fizyczny między rozmówcami (sfera intymna, osobista, społeczna)

- spojrzenie i wymiana spojrzeń

- pozycja ciała w trakcie rozmowy

- organizacja środowiska

PRACA INSTRUKTORA Z GRUPĄ:

1. Grupa niespołeczna - 3 lub więcej osób w tym samym miejscu i czasie nie współdziała ze sobą (nie łączą ich więzy)

2. Grupa społeczna - 3 lub więcej osób jest w tym samym miejscu i czasie, współdziała ze sobą (łączy ich jakaś wspólna więź, idea np. rodzina)

3. Grupa pierwotna - spójna, charakteryzuje ją poczucie bliskości (rodzina, przyjaciele)

4. Grupa wtórna - pozbawiona bliskości i intymności, mało spójna. Powstają głównie dla osiągnięcia krótkoterminowego celu (szkoła, partie polityczne)

5. Grupa rekreacyjna - zespół ludzi mających poczucie wewnętrznej więzi, cechuje ją duża atrakcyjność, podmiotowe interakcje miedzy uczestnikami, zaspokajanie potrzeb uczestnictwa poprzez zabawę, rozrywkę, dobrowolność przyjęcia norm grupowych

STYLE KIEROWANIA GRUPĄ:

- autokratyczny - opiera się na sile. Ostry podział na kierujących i kierowanych, władza w jednych rękach. Kierownik stoi wysoko nad grupą. Sam podejmuje decyzje.

- demokratyczny - członkowie mają prawo do podejmowania decyzji określonej celem. Osoby mają dużą samodzielność, szersze pole do własnej inicjatywy. Decyzje skupione w rękach 1 osoby. Kierownik liczy się ze zdaniem zespołu i pobudza inicjatywę, wywiera wspływ drogą perswazji.

- liberalny - kierownik pozostawia sprawy swojemu biegowi. Reaguje dopiero pod naciskiem doraźnych spraw. Jest to kierowanie pozorne. Często grupa wybiera spośród siebie jakiegoś kierownika, lidera. Poziom wykonywania zadań nadanych przez kierownika jest bardzo niski, występują konflikty.

11. Główne cele rekreacji ruchowej:

- zaspokaja potrzeby ruchu niezbędnego dla zdrowia

- równoważenie dobowego bilansu energetycznego organizmu ćwiczących

- poprawa, utrzymanie i budowanie sprawności i wydolności fizycznej

- osiąganie przyjemności i zadowolenia z wysiłku fizycznego.

12. ZARYS DZIEJÓW REKREACJI i CZASU WOLNEGO W POLSCE I NA ŚWIECIE.

a) CZAS WOLNY

- w czasach PREHISTORYCZNYCH (koczowniczy tryb życia) czas wolny był trudny do wyodrębnienia, obejmował krótkie chwile wypoczynku między czasem zdobywania jedzenia (polowania)

- STAROŻYTNOŚĆ - (cywilizacja egipska , arabska, babilońska) - organizacja czasu wolnego, rozrywka PRZYWILEJEM ELIT SPOŁECZNECH

- STAROŻYYTNA GRECJA - ok.XII w.p.n.e - czas wolny był przedmiotem rozważań filozoficznych, sport (igrzyska, gimnazjony), muzyka, poezja, formy spędzania czasu wolnego.

- STAROŻYTNY RZYM - 27 r.p.n.e - czas wolny przeznaczony dla celów użytkowych, praktycznych, popularne publiczne walki - gladiatorzy

- ŚREDNIOWIECZE - silny wpływ chrześcijaństwa na czas wolny podporządkowanie go świętom religijnym (system feudalny)

- RENESANS - odrodzenie nauki, sztuki, literatury, wynalezienie druku, rozrywka dostępna dla ludu.

- OŚWIECENIE - dowartościowanie aktywnych form spędzania czasu wolnego, zabawa ważnym elementem w rozwoju dziecka

- XVIII - XIX w. - wielka rewolucja przemysłowa, odpływ ludzi ze wsi do miast, szansa poznania nowych form spędzania czasu wolnego (ważne określenie CZASU PRACY, URLOPY, CZAS ŚWIĄT), czas poświęcony zabawie uważany za zmarnowany.

- XIX - XX w. - T.Veblen DEFINIUJE CZAS WOLNY(!) - ilość czasu wolnego decyduje o przynależności do klasy społecznej.

- XX w. - dynamiczny rozwój cywilizacji zachodniej techniki, komputeryzacji, zwiększenie ilości czasu wolnego, łatwiejszy dostęp do różnych jego form (fundusze socjalne, finansowe wsparcie państwa dla najuboższych)

XXI w. - dalszy rozwój cywilizacji, różnorodność spędzania czasu wolnego efektem wzrostu świadomości społeczeństwa i jego wykształcenia.

b) REKREACJA : początkowo pojmowana jako popołudniowy wypoczynek uczniów mieszkających w internatach pod opieką nauczycieli i wychowawców. Następnie traktowana jako synonim wczasów w 1927r. definicja rozszerzyła się o zajęcia nie mające charakteru rekreacyjnego. Dzisiaj odnosi się do wszelkich zajęć podejmowanych przez jednostkę w czasie wolnym. Stanowi jedną z podstawowych funkcji prozdrowotnych człowieka.

- „REKREACJA” pojawiła się w dokumentacji ok. 1773 r. - pojmowana jako czas w nauce dla studentów i uczniów (okres KEN - KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ)

- XIX w. - rekreacja równała się wyjazdom do kurortów w celach zdrowotnych, wypoczynkowych, gimnastyka „wyparła” rekreację ruchową (1867r. powstanie TG „Sokół” we Lwowie)

- Schyłek XIXw. - z inicjatywy dr H.JORDANA narodziła się działalność rekreacyjna terenowa dla dzieci i młodzieży w parku na Błoniach Krakowskich (idea tworzenia placów zabaw i gier - OGRODY JORDANOWSKIE) - powstaje pierwsze stowarzyszenie rekreacyjno - sportowe.

- Okres międzywojenny - mieszczański ruch sportu klubowego (przełom XIX i XX w.) - rekreacja ruchowa była prowadzona przez różne organizacje : Harcerstwo, KSM, Związek Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych, Organizacja Młodzieży Robotniczej „TUR”.

- 1909r. - AZS w Collegium Novum UJ a Krakowie.

- Lata 50. XX w. - rozwój sportowych gospodarstw kraju impulsem do dalszego rozwoju kultury fizycznej wśród społeczeństwa.

- 1957 r. - powstaje Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej

- Lata 80. XX w. - 3 lipca 1984r. - ustawa o kulturze fizycznej.

- Lata 90. XX w. - 18 stycznia 1996r. - ustawa o kulturze fizycznej (kultura fizyczna, wychowanie fizyczne, sport, rehabilitacja ruchowa, rekreacja ruchowa)

- Obecnie w Polsce Organizowaniem rekreacji zajmuje się: TKKF, PTTK, LZS (Ludowe Zespoły Sportowe), Zrzeszenia i Kluby sportowe przez organizacje młodzieżowe.

- Organizacje o zasięgu ŚWIATOWYM : Recreation Association (IRA) powstała w 1956r. do której należą z polskiej strony przedstawiciele TKKF.

- PROMOCJA ZDROWIA - pojęcie ukształtowane pod koniec lat 70. (w czasie obrad ŚWIATOWEGO ZGROMADZENIA ZDROWA w 1978r.). Po wydaniu przez Biuro Swiatowej Organizacji Zdrowia SOZ - WHO Regionu Europejskiego „Dokumentu Dyskusyjnego” na temat PROMOCJI ZDROWIA w 1984r., wraz z zaproponowaniem jej definicji.

Promocja Zdrowia - to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem jego poprawy i utrzymanie. Najważniejszy wpływ na zdrowie ćwiczącego ma styl życia na który składają się m.in. takie elementy jak: aktywność fizyczna, sposób odżywiania, umiejętność radzenia sobie ze stresem , stosowanie używek i zachowania seksualne.

ZDROWIE (wg WHO) - to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego, społecznego a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności. Zdrowie to również zdolność do pełnienia ról społecznych, adaptacji do zmian środowiska i radzenia sobie z tymi zmianami.

13. KULTURA, KULTURA FIZYCZNA.

cultus (łac.) - uprawa, hodowla, pielęgnowanie, uszlachetnianie, ogłada, cześć, uwielbienie.

Siłą sprawczą człowieka jest niezadowolenie, a nośnikiem kultury jest edukacja.

Kultura:

a) przedmiotowa:

• przepisy

• normy

• zasady

• wszystkie rzeczy które nas otaczają i pozwalają łatwiej funkcjonować w społeczeństwie

b) podmiotowa (dotyczy ciała i umysłu):

• kultura duchowa: sztuka, religia, nauka, estetyka, wiara, wiedza

• kultura fizyczna - (wg Zbigniewa Krawczyka) - to względnie zintegrowany i utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie, piękno człowieka, przebiegający wg przyjętych w danej zbiorowości wzorów a także rezultatów owych zachowań. (holityczna - przyjęta w danej zbiorowości)

Kultura kojarzona jest z:

- poprawnym zachowaniem

- doskonaleniem natury

- czymś cennym i zasługującym na uznanie, obszar twórczości, a zwłaszcza sztuka

STEREOTYPY: „W zdrowym ciele, zdrowy duch” , „Sport to zdrowie”.

KULTURA FIZYCZNA (wg Z. Krawczyka) - względnie zintegrowany i ustalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie i piękno człowieka, przebiegający według przyjętych w danej zbiorowości wzorów, a także rezultatów owych zachowań.

Kultura - ogół utrwalonych wartości i zachowań > Edukacja - intencjonalny przekaz wzorów wartości i zachowań

Kultura fizyczna - ogół utrwalonych wzorów wartości i zachowań dotyczących ciała > Edukacja fizyczna - intencjonalny przekaz wzorów wartości i zachowań dotyczących ciała.

Teologiczne podstawy EDUKACJI FIZYCZNEJ:

- Edukacja - intencjonalny przekaz wzorów wartości i zachowań z pokolenia na pokolenie.

- Bez edukacji niemożliwe jest korzystanie ze zdobyczy kultury i pomnażanie jej dorobku. Bez kultury nie byłoby czego nauczać i uczyć się w procesie edukacji.

EDUKACJA:

- kształcenie - efektem kształcenia są wiedza i umiejętności umożliwiające skuteczne i sprawne postępowanie

- wychowanie - wynikiem wychowania jest rozeznanie w tym czym należy się kierować postępując tak a nie inaczej

EDUKACJA FIZYCZNA:

- kształcenie fizyczne - intencjonalny przekaz wzorów zachowań dotyczących ciała

- wychowanie fizyczne - intencjonalny przekaz wzorów wartości dotyczących ciała

Oprócz sytuacji wyjątkowych, jak utrata świadomości, jak paraliż, praktycznie więc nie jest możliwe aby podejmując jakąkolwiek aktywność fizyczną można było wyłączyć świadomość lub -przeżywając cokolwiek- opuścić ciało.

Edukacja fizyczna:

1. fizyczne kształcenie

- usprawnianie ciała, nauczanie ruchu (kształtowanie ciała)

2. fizyczne wychowanie

- kształtowanie postaw prospołecznych, kształtowanie postaw prosomatycznych

Celem edukacji fizycznej jest wychowanie do dbałości o ciało. !!!

14. Formy rekreacji.

Formy rekreacji ze względu na organizację aktywności ruchowej możemy podzielić na:

- indywidualne

- zespołowe

- rekreacji rodzinnej

- masowe

1. Formy indywidualne:

- formy o dominacie somatycznej, czyli ruchowej : zabawy i gry rekreacyjne, sporty i małe formy turystyki, formy o charakterze profilaktyczno-leczniczym, hobby)

- formy o dominacie psychicznej - ćwiczenia relaksacyjne oraz dalekowschodnie systemy realizacji

- formy rekreacji twórczej - zajęcia plastyczne, muzyczne, teatralne, modelarskie, fotograficzne, filmowe, techniczno-radiowe, motoryzacyjne

- formy kulturalno - rozrywkowe - np. gry świetlicowe, czytelnictwo, rozrywka umysłowa, kolekcjonerstwo, zgadywanki, spotkania literackie, teatr, film, imprezy towarzyskie

2. Formy zespołowej aktywności ruchowej:

- gimnastyczne - ogólnorozwojowa, aerobik, streching, w wodzie itp.

- gry sportowe - piłka siatkowa, piłka nożna, koszykówka, piłka ręczna (zespołowe gry sportowe ZGS)

- gry rekreacyjno - ruchowe - tenis, tenis stołowy, ringo

- rekreacyjne ćwiczenia terenowe - marsze, biegi, ścieżki zdrowia, terenowe gry rekreacyjne, biegi na orientację, atletyka terenowa

- wschodnie systemy samodoskonalenia - ćwiczenia koncentracyjne - I-KIDO, karate

- profilaktyczno - usprawniające : np. dla osób z nadwagą w wieku poprodukcyjnym, dla kobiet przed i po porodzie, zapobiegawcze schorzeniom zawodowym

- sportów wodnych - pływanie, żeglowanie, kajak, narty wodne, windsurfing, płetwonurkowanie

- sportów zimowych - narciarstwo, carving, snowboard itp.

3. Formy aktywności rekreacji rodzinnej:

Obejmuje różnorodne formy ćwiczenia rodziców z dziećmi, uczestnictwo w aktywności ruchowej w domu, na terenie obiektów sportowo - rekreacyjnych, w plenerze, a także udział w zabawach, festynach imprezach

4. Formy masowe:

Obejmują duże imprezy, spartakiady, festyny, turnieje, pokazy, występy, Ligii rekreacyjne.

15. Produkt turystyczny stały i zmodyfikowany.

W gospodarce rynkowej istnieją:

- sektor publiczny - obejmuje działalność rządu, administracji państwowej o zasięgu wojewódzkim oraz samorządy lokalne

- sektor prywatny - rozumiany jako wszelkie transakcje ekonomiczne podejmowane dobrowolnie przez poszczególne osoby indywidualne lub w stowarzyszeniu z innymi osobami. Stowarzyszenia realizują często zadania państwa czy też zadania gminy, na podstawie zawieranych umów. Praktycznie działalność stowarzyszeń kultury fizycznej oscyluje na pograniczu sektora prywatnego i sektora publicznego.

- sektor społeczny - zaliczając do niego stowarzyszenia i organizacje NON PROFIT tj. takie, których celem statutowym nie jest zysk (np. ruch integracyjny rodziców dzieci niepełnosprawnych)

W większości stowarzyszeń jest MENADŻER czyli osoba profesjonalnie przygotowana do zarządzania zasobami stowarzyszenia.

PROCES KONWERSJI - przetwarzanie zasobów stowarzyszenia (instytucji) na rezultaty, nakładów na wyniki. W gospodarce rynkowej procesem przetwarzania zasobów na rezultaty zajmują się menadżerowie.

Rezultaty powstające w wyniku procesu konwersji:

- usługi,

- jakość,

- ograniczanie kosztów,

- rentowność, zyski i efektywność

PRODUKT TURYSTYCZNY I REKREACYJNY:

- Konieczne jest rozbudzanie potrzeb, czym zajmuje się m.in. marketing oraz promocja artykułów i usług.

- Zaspokajanie potrzeb odbywa się głównie poprzez rynek (towarów i usług). To z kolei powoduje że usługi turystyczne i rekreacyjne jako produkt o określonej jakości i cenie, podlegają ogólnym prawom rynku i mechanizmom nim rządzącym.

MARKETING MIX:

- produkt

- cena

- dystrybucja

- promocja

Wg HARTLEY'a do klasycznych 4 systemów dodaje się jeszcze wizerunek firmy (public image)

IMPREZY REKREACYJNE są produktem , który może posiadać charakter:

- „non profit” - nie będący dochodem

- komercyjnym obliczonym na zysk

PROMOCJA - wszelkie komunikaty informacyjne wysłane przez producenta, organizatora imprezy do potencjalnych nabywców, uczestników imprezy.

NARZĘDZIA PROMOCJI:

- reklama

- akwizycja

- public relations

- promocja uzupełniająca, sponsoring

KTO JEST ODBIORCĄ PRODUKTU? To : osoby ćwiczące systematycznie, osoby ćwiczące okazjonalnie, potencjalni uczestnicy ćwiczeń.

PRODUKTY TURYSTYCZNE I REKREACYJNE: (logo, znak handlowy, symbol, charakterystyczny znak)

1. Stałe - nie ulega żadnej zmianie

2. Zmodyfikowane

16. Osobowościowe uwarunkowania rekreacji.

BARIERY ZACHOWAŃ WOLNOCZASOWYCH:

1. Bariera poznawcza - poziom wiedzy, stan wiedzy, społeczna regresja wiedzy

2. Bariera psychologiczna - nietrwałe motywacje, niskie aspiracje, brak lub niedorozwój potrzeb, brak dyspozycji wolicjonalnych (dotyczących naszej woli), lęk przed ośmieszeniem

3. Bariera kulturowa - historyczne wzorce zachowań w społeczeństwie, brak tradycji i aktywnego spędzania czasu, negatywne postawy wobec kultury fizycznej

4. Bariera ekonomiczna - niski poziom warunków życia, wzrost kosztów usług rekreacyjnych, wysokie ceny sprzętu rekreacyjni-sportowego

5. Bariera ideologiczna - uznanie sportu wyczynowego za najważniejszą część kultury fizycznej człowieka, próba pogodzenia różniących się modeli wypoczynku konsumpcyjnego i aktywności, trudności organizacyjno- materialne, niski prestiż zawodowy specjalistów rekreacji.

17. Jednostka treningowa w rekreacji (LEKCJA REKREACYJNA)

LEKCJA REKREACYJNA - stanowi podstawową i najistotniejszą formę organizacyjną pracy instruktora, gdyż obejmuje w zasadzie wszystkich uczestników, przez pewien okres czasu. W istniejącym powszechnie systemie winna stanowić 45min jednostki dydaktycznej, wkomponowanej racjonalnie w dzienny i tygodniowy rozkład zajęć. Jednostki krótsze - 30min są dopuszczalne dla dzieci najmłodszych. Występować one powinny przeciętnie od 2-5 razy w tygodniu - najkorzystniej.

RODZAJE LEKCJI:

1. Wprowadzająca (podająca) nowy materiał - nowe treści nauczania tj, nowe wiadomości i umiejętności

2. Usprawniające organizm i doskonalące umiejętności ruchowe oraz utrwalające wiadomości

3. Sprawdzające poziom i postęp rekreanta w zakresie realizacji poszczególnych działów programowych, służące ocenie, tzw. kontrolno-pomiarowe

4. Mieszane/kombinowane - obejmują realizację kilku zadań dydaktycznych z różnych typów lekcji, np. łączymy typ lekcji gimnastycznej z grami zespołowymi, lekką atletykę z zabawami ruchowymi.

ZASADY BUDOWY LEKCJI:

1. Zasada racjonalnego stopniowania wysiłku - organizacja ćwiczeń, które stopniowo zwiększają intensywność wysiłku tak aby jego najwyższa intensywność wystąpiła w połowie lub ¾ długości jednostki treningowej a następnie krzywa natężenia wysiłku malała

2. Zasada wszechstronności - mówi o wszechstronnym oddziaływaniu na organizm, ćwiczenia powinny angażować wszystkie układy i narządy organizmu (np. układ krążenia, trawienia, mięśnie) z wykorzystaniem jak największej liczby środków audiowizualnych, przyborów, przyrządów służących przekazowi informacji i zarządzaniu ruchów, nauczaniu.

3. Zasada zmienności pracy mięśniowej - stosujemy tutaj ćwiczenia na przemian stronnie:

- po ruchach żywych, ćwiczenia spokojniejsze

- po napięciu mięśni, ćwiczenia rozluźniające

- po ćwiczeniach dynamicznych - statyczne

Zasada ta łączy się z pierwszą mówiącą o racjonalnym stosowaniu wysiłku fizycznego

OGNIWA LEKCJI (czynności instruktora):

- zorganizowanie grupy i sprawdzenie gotowości

- poinformowanie i umotywowanie rekreantów do podejmowania zadań

- wszechstronne rozgrzanie organizmu PZĆ - Podstawowy Zestaw Ćwiczeń

- realizacja głównych zadań lekcji (od 8-12 ćwiczeń związanych z tematem)

- podjęcie działań profilaktyczno-korektywnych

- uspokojenie organizmów uczniów

- podsumowanie lekcji

- nastawienie uczniów do wykonywania zadań w czasie pozalekcyjnym

PZĆ - PODSTAWOWY ZESTAW ĆWICZEŃ

1. Praca mięśnie szyi (na bok, do przodu, do tyłu, pod ukosem, w bok)

2. Ćwiczenia ramion (od zewnątrz, do serca, palce, śródramię, nadgarstek)

3. Ćwiczenia tułowia (3 płaszczyzny: czołowa - ruch do boku, strzałkowa - w przód i w tył, poprzeczna - wyskoki, mieszana, kombinowana- połączenie dwóch pierwszych)

4. Ćwiczenia nóg - palców, śródstopia, staw skokowy itp.

5. Ćwiczenia oddechowe

BUDOWA LEKCJI (algorytm)

1. Część wstępna (4-6min) jej zadaniem jest:

-zorganizowanie grupy, sprawdzenie gotowości

- omówienie celów i zadań lekcji

- umotywowanie do ćwiczeń

2. Część główna (30-35min):

- część A - występują zabawa ożywiająca np. „berek”, następnie PZĆ służący wszechstronnemu rozgrzaniu organizmu oraz mogą występować ćwiczenia z poprzedniej lekcji

- część B - występują konkretne ćwiczenia związane z realizacją tematu lekcji (celu lekcji) od 8-12 ćwiczeń, następnie ćwiczenia korekcyjno-naprawcze, korekcyjno-kompensacyjne, ćwiczenia uspokajające w celu obniżenia intensywności wysiłku.

3. Część końcowa (4-6min) - występuje ocena wykonywanych ćwiczeń i omówienie wykonywanych zadań oraz motywowanie do pracy w chwilach wolnych.

TYPY LEKCJI:

- gry i zabawy

- gimnastyka podstawowa

- zespołowe gry sportowe

- lekcja lekkiej atletyki (LA)

- atletyka terenowa

- muzyczne formy rekreacji

- zimowe formy rekreacji

- pływanie itp.

18. FORMY PROWADZENIA ZAJĘĆ REKREACYJNYCH.

FORMY PODZIAŁU:

1. Dobór celowy:

- zastępy stałe - bierze pod uwagę poziom wychowawczy i stosunki międzyludzkie. Uczniowie uczą się pracy i odpowiedzialności zespołowej, kierowania innymi, podporządkowania się decyzją kolegów, udzielania pomocy itp.

- zastępy sprawnościowe - podstawą podziału jest sprawność fizyczna uczestników. Obciążenie dla poszczególnego zastępu jest dostosowane do uczniów konkretnego zespołu

- zastępy sprawnościowe zmienne - dostosowanie obciążeń do indywidualnych możliwości uczestników. Należy zmieniać skład osobowy zastępów w zależności od zaawansowania w konkretnym temacie lub dyscyplinie

2. Dobór losowy:

- drużyny - w celu poprowadzenia rozgrywek w grach zespołowych tworzone są „na gorąco”. Przy podziale bierze się pod uwagę sprawność i umiejętności.

- grupy - stosuje się najczęściej gdy zadanie lekcyjne są stosunkowo łatwe i obowiązuje w jednej godzinie lekcyjnej

- pary - stosowane gdy partner zapewnia pomoc lub ochronę, służy koledze jako przyrząd lub balast jest kontrpartnerem w sportach walki, w ćwiczeniach podań i chwytów (właściwościach somatycznych)

FORMY PORZĄDKOWE:

1. Ustawienie podstawowe:

-rząd, dwurząd

- szereg, dwuszereg

- szyk marszowy

- odliczanie oraz zwroty w miejscu i w ruchu

2. Ustawienia ćwiczebne :

- luźna gromadka

- uliczka

- koło, półkole

- kolumna czwórkowa, dwójkowa itp.

FORMY PROWADZENIA ZAJĘĆ:

1. Frontalna - rozwiązanie w którym wszyscy ćwiczący w tym samym miejscu i czasie wykonują te same zadania np. podczas ćwiczeń kształtujących, tanecznych, aerobiku. Ćwiczenia odbywają się pod instrukcją prowadzącego. ZALETY: duża intensywność oraz efektywność nauczania. WADY: brak możliwości korekty i naprawiania błędów.

2. Indywidualna - każdy ćwiczący wykonuje samodzielnie zadania , np. ćwiczy wg własnej inwencji lub ma do opanowania własny program ćwiczeń zalecony przez prowadzącego. Przykładem są zajęcia rehabilitacyjne lub z trenerem. Zajęcia te organizujemy gdy jest do wykonania zestaw ćwiczeń wcześniej opracowanych, lub ćwiczący znajdują się na wysokim poziomie rozwoju że mogą je same wykonywać.

3. Ćwiczeń w zespołach - polega na tworzeniu kilku grup ćwiczebnych, które to mają do wykonania te same lub różne zadania. Te same zadania wykonuje się na przyborach i przyrządach z własną intensywnością. Różne zadania wykonuje się ze względu na poziom ćwiczących. Zespół najmniej sprawny wykonuje najprostsze zadania. Zespół najsprawniejszy - najtrudniejsze.

4. Ćwiczeń w zespołach z zadaniami dodatkowymi - jak wyżej lecz osobom oczekującym na swoje ćwiczenie zaleca się wykonanie ćwiczeń dodatkowych, prostych a zarazem przygotowujących. Organizuje się tę formę w celu wyeliminowania martwych punktów.

5. Obwodu stacyjnego - dla jej realizacji wyznacza się od 8-12 stanowisk, na których umieszcza się przybory lub przyrządy, na sygnał prowadzącego pierwszy z ćwiczących, rozpoczyna serię ćwiczeń, na drugi sygnał - przerywa a następnie ćwiczenia podejmuje kolejny. Układ ćwiczeń na stacjach powinien zapewniać zmienność pracy mięśniowej. Czas i liczbę powtórzeń dyktuje prowadzący.

6. Torów przeszkód - tory przeszkód stosuje się najczęściej dla pomiaru ogólnej sprawności ruchowej np. w służbach mundurowych. Ćwiczenia są najczęściej łatwe i decyduje tu czas pokonania całego toru. Nie koncentruje się tu uwagi na jakości wykonywanego ćwiczenia. TORY mogą być:

- otwarty - linia startu będzie znajdować się w innym miejscu niż linia mety

- zamknięty - linia startu i linia mety w tym samym miejscu

- równoległe - jednakowe bądź różne - o jednakowej budowie

- modyfikowane, dobudowywane, improwizowane

7. Małych obwodów - tworzy się małe obwody (3-4), których strukturę stanowią 3 lub 4 zadania ruchowe dobierane według zasady od ćwiczeń łatwych do trudniejszych, od oporów niższych do wyższych. Ten sposób organizacyjny przygotowuje do zadania najtrudniejszego lub związanego z tematem. Jest to TRUDNY SPOSÓB ORGANIZACJI JEŚLI SIĘ NIE MA DOŚWIADCZENIA!

19. REKREACJA W TERENIE - ORGANIZACJA GIER I ZABAW

Gra (wg Hunzinga 1985) - dobrowolna czynność lub zajęcie dokonywane w pewnych ustalonych granicach czasowych i przestrzeni, według dobrowolnie przyjętych lecz bezwarunkowo obowiązujących reguł. Jest celem sama w sobie, towarzyszy jej zaś uczucie napięcia i radości, świadomości odmienności od zwyczajnego życia.

FORMY GIER I ZABAW:

- bieżne

- rzutne

- skoczne

- z czworakowaniem

- z pełzakowaniem

- z mocowaniem

- z przenoszeniem i podnoszeniem

- z rozwiązywaniem zadań problemowych

- z rozwiązywaniem zadań kreatywnych

- ze śpiewaniem

- orientacyjno-porządkowe

- ruchowe na śniegu

- terenowe zabawy ruchowe

- dydaktyczno-ruchowe

- motoryczno-ruchowe

- gry terenowe

- gry proste (w rzędach) i złożone (drużynowe)

ZASADY ORGANIZACJI GIER I ZABAW:

- wiek ćwiczących

- plan ćwiczących

- miejsce ćwiczeń

- stopień sprawności fizycznej, stan zdrowia

- charakter zajęć

- zadania, cel zajęć

- przybory, urządzenia, środki dydaktyczne

- specyficzne preferencje uczestników

REKREACJA RUCHOWA - SPORT DLA WSZYSTKICH !

ZAJĘCIA REKREACYJNE Z DZIEĆMI:

- dobrowolny udział, zapobieganie monotonii

- różne możliwości aktywnego wypoczynku w terenie

- nauka samodzielnego organizowania czasu wolnego w sposób miły i pożyteczny

- należy brać pod uwagę pomysłowość i inicjatywę dzieci

- dzieci traktujemy jednakowo, zajęcia mają być przyjemnością

- dzieciom starszym organizujemy zabawy oparte na zdrowej rywalizacji, np. konkursy, quizy

- muzyka pomocna w organizowaniu zajęć, gry i zabawy ruchowe dostosowane do sprawności i możliwości dzieci

- pamiętamy o nagradzaniu, pochwałach, doceniamy uczestników i zwycięzców

- dbamy o bezpieczeństwo w terenie

- ostrzegamy przed ewentualnymi niebezpieczeństwami

ZAJĘCIA REKREACYJNE Z MŁODZIEŻĄ:

- ważny element - współzawodnictwo

- nauka „zdrowej” rywalizacji

- stwarzanie warunków do wykazania się inicjatywą, pomysłowością, samodzielnością

- stwarzanie warunków wrażenia dorosłości

- stawiamy na kreatywność i samodzielność

- młodzież traktujemy „serio”, pamiętamy że są to już prawie dorośli ludzie

- wprowadzamy nowości - im bardziej ciekawie tym lepiej

- łączenie zajęć kulturalno rozrywkowych ze sportem

- dbamy o bezpieczeństwo

ZAJĘCIA REKREACYJNE Z DOROSŁYMI:

- samodzielność - instruktor sprawuje jedynie ogólny nadzór

- priorytetem są zainteresowania i możliwości uczestników zajęć

- gry i zabawy jako urozmaicenie większych imprez towarzysko-rekreacyjnych

- zapobiegamy monotonii i nudzie

20. METODY w rekreacji

METODA (methodos) - oznacza drogę , sposób postępowania lub sposób uczenia się oraz każdą drogę systematycznego i skutecznego przekazywania wiedzy.

Metody będą tożsame = jednakowe.

Metody to zbiór czynności, środków i sposobów postępowania, stosowanych świadomie do osiągnięcia określonego celu. Metody dydaktyczne obejmują sposoby prowadzenia procesu dydaktyczno-wychowawczego.

Metodyka - zbiór zasad dotyczących sposobów wykonywania pracy lub trybu postępowania prowadzącego do osiągnięcia celu. W nawiązaniu do rekreacji jest to dydaktyka szczegółowa rekreacji, omawiająca sposoby i cele nauczania przedmiotu rekreacji, omawiająca sposoby i cele nauczania przedmiotu. Wg Okonia i Strzyżewskiego - jedna z podstawowych nauk pedagogicznych, jej przedmiotem jest kształcenie i nauczanie innych i uczenie się niezależnie czy w szkole czy w codziennym życiu.

W doborze metod uwzględniamy:

- stan zaawansowania ćwiczącego

- potrzeby

- wiek, płeć

- zainteresowania

- charakter wykonywanej pracy

METODY (wg Stanisława Strzyżewskiego):

1. Oddziaływania wychowawczego

1. Oddziaływań indywidualnych:

- metoda nagradzania i karania

- metoda perswazji

- metoda modelowania

- metoda zadaniowa

2. Oddziaływań grupowych:

- metoda kształtowania odniesienia porównawczego

- metoda nacisku grupowego

- metoda kształtowania systemu ról i norm grupowych

- metoda kształtowania grupowych wzorców życia

METODY WYCHOWAWCZE - celem jest wychowanie rozumiane jako wszelkie zamierzone działanie wywołujące trwałe i pożądane zmiany w osobowości człowieka.

- METODA WPŁYWU OSOBISTEGO - rozumiana jako funkcjonowanie pewnego wzorca zachowań prezentowanego przez nauczyciela w formie:

* aprobaty, zachęty słownej, pochwały lub wyróżnienia

* dezaprobaty, zganienia za niewłaściwe postępowanie

* sugestii określającej własne oczekiwania, np. odnośnie do zachowań

* perswazji, wytwarzającej napięcie emocjonalne lub podsuwającej pewne rozwiązanie

- METODA WPŁYWU SYTUACYJNEGO - jej celem jest nawiązanie do jakiejś konkretnej sytuacji z przeszłości, i na jej podstawie dokonanie wyboru najlepszej drogi prowadzącej do zaspokojenia potrzeb związanych z oczekiwanym zachowaniem.

- METODA PŁYWU SPOŁECZNEGO - stanowi przykład społecznego oddziaływania grupy na uczestnika zajęć. Grupa dzięki wytworzeniu klimatu zdrowej rywalizacji może odpowiednio umotywować jednostkę do systematycznego uczestnictwa oraz wzmożenia działań samorealizacyjnych.

- METODA SAMOWYCHOWYWANIA - występuje wtedy, kiedy uczestnik zajęć zainspirowany przez instruktora lub z własnej chęci inicjuje czynności o charakterze wychowawczym i poznawczo-prakseologicznym. Sam określa cele, ustala zadania. Dokonuje wewnętrznej kontroli. Instruktor powinien nauczyć uczestników metod samokontroli, a także dbałości o pełne bezpieczeństwo w formie samo asekuracji lub asekuracji.

2. Nauczania czynności ruchowych.

1. Metody niespecyficzne dla wychowania fizycznego- są zapożyczone z kształcenia ogólnego i zaleca się aby opis był wsparty przez prezentację ćwiczenia ruchowego

- słowna - która w sposób jednoznaczny ukazuje określone zadania ruchowe stawiane przed uczestnikiem wraz z objaśnieniem poszczególnych elementów

- poglądowa (oglądowa) - oparta zarówno na prezentacji czynności ruchowej (pokaz „na żywo” , film, slajd, tablica) jak i powiązania zdolności abstrakcyjnego myślenia z praktycznym działaniem

- działania praktycznego - polega na opanowaniu umiejętności i nawyków ruchowych dla potrzeb w sytuacjach życiowych w sposób najbardziej odpowiedni do danej sytuacji bodźcowej; powtarzanie schematu działania w celu ich doskonalenia.

- czucia sensorycznego - pozwala na zastosowanie działania kinetyczno-ruchowego, równoważnego, dotykowego, słuchowego w zakresie rytmu i tempa itp.

- interwałowa - dystans biegu podzielony na odcinki, które pokonywane są z większą intensywnością przy stosowaniu przerw między powtórzeniami. Kształtuje wytrzymałość i szybkość.

- treningu rekreacyjno - sportowego - ciągła: polega na długotrwałym wysiłku fizycznym o stosunkowo niskiej intensywności, kształtuje wytrzymałość i wydolność fizyczną; zmienna(powtórzeniowa) : powtarzanie ćwiczeń z różną intensywnością i przerwami. Rozwija siłę, szybkość i wytrzymałość.

2. Metody specyficzne dla wychowania fizycznego - stosowane ze względu na możliwość wyboru różnych środków treningowych, usprawniających proces nauczania zadania ruchowego.

- syntetyczna (całościowa) - wielokrotne powtarzanie tej samej czynności prowadzi do nawyku ruchowego. Polega na nauczaniu ruchu lub zespołu ruchów w całości bez naruszania zasadniczej formy - szybkie zrozumienie ruchu (np. skok, bieg, rzut itp.). Metoda ta umożliwia szybkie i skuteczne zrozumienie ruchu, jego istoty oraz związku z innymi elementami techniki i taktyki.

- analityczna (nauczania elementami) - polega na rozłożeniu całego nauczania na poszczególne (prostsze) elementy składowe. Elementy te są nauczane oddzielnie tak aby nie zatraciły swego cząstkowego charakteru. Dopiero w końcowej fazie nauczania tą metodą wiąże się wszystkie wyuczone elementy ruchu w całość i tworzy strukturę zadania ruchowego.

- kompleksowa/ kombinowana - stosujemy, gdy zachodzi konieczność podzielenia czynności na fragmenty, które w miarę ich opanowywania łączymy w całość. Daje ona możliwość równoczesnego lub naprzemiennego stosowania metod: analitycznej i syntetycznej. Łatwe elementy zadania ruchowego uczy się metodą syntetyczną a trudniejsze analityczną.

3. Organizacji i prowadzenia zajęć - podstawą podziału jest realizacja konkretnego zadania ruchowego podczas lekcji wychowania fizycznego:

- metody reproduktywne

- metody pro aktywne

- metody kreatywne

4. Kształtowania zdolności motorycznych.

21. CZYNNIKI W REKREACJI.

Czynnik - bodziec lub zespół bodźców, których działanie powoduje w organizmie ludzkim trwałe zmiany przystosowawcze. Zmiany te mają na celu utrzymanie fizycznego stanu równowagi ustrojowej (homeostaza, heterostaza - równowaga ze środowiskiem zewnętrznym). Spełniają funkcję regulatorów w nieustannym procesie przystosowania się organizmu i jego zmieniających się warunków życia.

CZYNNIKI:

1. Społeczne - działają przez świat wyobrażeń, pojęć, idei, wzorów:

1. Kulturowe:

- wartości

- normy

- wzory zachowań, w tym wzory ruchowe danego środowiska

- poglądy i wyobrażenia

- warunki ekonomiczne

- poziom świadomości rodziców i wychowanków

2. Wychowawcze - zespół ludzi oddziałujących na siebie wzajemnie w kształtowaniu postaw.

REZULTATY PRACY CZŁONKÓW:

- addywne - zadanie grupowe, którego wykonanie jest uzależnione od wysiłku wszystkich osób. Grupy tak długo są lepsze w pracy w porównaniu z pojedynczymi osobami, jak długo każdy z członków wnosi odpowiedni wkład pracy i do kiedy nie pojawi się w niej zjawisko próżniactwa społecznego.

- koniunktywne - zadanie grupowe, którego wynik zależy od tego, jak dobrze pracuje najsłabszy jej członek. W zadaniach tego typu cechą charakterystyczną jest gorsze wykonanie zadania przez grupę niż przez pojedyncze jednostki, ponieważ najsłabszy członek będzie obniżał działanie grupy do swojego poziomu.

- dysjunktywne - zadanie grupowe, którego poziom rozwiązania zależy od pracy najsprawniejszego członka grupy. Osoba utalentowana uzyska przewagę nad resztą grupy, podwyższając jednocześnie wynik do uzyskania przez osoby przeciętne i słabe. Jednak grupa wykonując takie zadanie będzie efektywna tylko wtedy, gdy najzdolniejszy członek potrafi przekonać resztę do swojej racji.

Oddziaływanie czynników społecznych na młode pokolenie jest niepodważalne. Poznanie środowiska społecznego ( zróżnicowania w poziomie rozwoju fizycznego sprawności, wydolności fizycznej u młodzieży pochodzącej z miast, wsi, klasy robotniczej i inteligencji itp.) rekreantów jest niezbędnym elementem osiągania pozytywnych wyników w procesie edukacyjnym w rekreacji. Znajomość środowiska, rodzaju pracy, zainteresowań, uzdolnień, układu stosunków społecznych, ilość czasu przeznaczonego na zajęcia ruchowe stanowi o powodzeniu pracy wychowawczej z młodzieżą.

2. Fizyczne - są bezpośrednio związane z podstawowymi funkcjami ustrojowymi, którymi są:

- utrzymanie stałej temp. ciała

- utrzymanie właściwej przemiany materii

- praca narządów trawienia i wydzielania

- zachowania wewnętrznej równowagi ustrojowej:

a. termiczne czynniki: energia cieplna, wysoka/niska temp., promieniowanie słoneczne

b. chemiczne czynniki: azot, tlen, dwutlenek węgla, alkohol, tytoń, narkotyki, środki dopingujące

c. teren i klimat: teren - czynnik obejmujący zarówno tereny naturalne jak: lasy, tereny wodne, jak i osiedla, ludzkie zakłady pracy, boiska, korty, pływalnie, hale sportowe itp. Każde miejsce gdzie występuje działalność rekreacyjna, źródło bodźców o walorach zdrowotnych, higienicznych, sprawnościowych i psychicznych. ; klimat - w Polsce wyróżnia się 3 podstawowe: nadmorski - nie jest zalecany w chorobach reumatycznych, górski, leśny.

- adaptacja do zmieniających się warunków otoczenia

CZYNNIKI FIZYCZNE I SPOŁECZNE WYSTĘPUJĄ KOMPLEKSOWO - zrozumienie znaczenia ich poszczególnych rodzajów oraz wychowawczych i fizycznych korzyści jakie mogą przynieść jest konieczne dla praktyki rekreacji ruchowej.

ROLA INSTRUKTORA POWINNA POLEGAĆ NA SELEKTYWNYM WYKORZYSTANIU ŚRODOWISKOWYCH BODŹCÓW FIZYCZNYCH I SPOŁECZNYCH JAKO CZYNNIKÓW ROZWOJU W CVELU OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW.

---