prawo międzynarodowe, prawo


  1. Charakter prawny i miejsce umów międzynarodowych w hierarchii źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Konstytucji RP z 1997 r. (m. in. art. 87, art. 91 Konstytucji).

- Konstytucja

- ustawy,

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia,

- akty prawa miejscowego.

  1. Katalog umów międzynarodowych, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie (art. 89 K)

Umowa dotyczy:

- pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

- wolności, praw i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

- członkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

- znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

- spraw regulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

  1. Definicja prawa międzynarodowego oraz katalog podmiotów prawa międzynarodowego, krótka charakterystyka, pojęcie zdolności do działań prawnych w stosunkach międzynarodowych.

Prawo Międzynarodowe - to zespół norm prawnych regulujących wzajemne relacje pomiędzy podmiotami prawa międzynarodowego.

Podmioty PM:

  1. To państwa, ich podmiotowość prawna jest pierwotna tzn. niezależny od woli jakiegokolwiek jednego podmiotu oraz pełna ZdCzPwSM

  2. Organizacje międzynarodowe ich podmiotowość ma charakter pochodny, gdyż zależy od woli państw, które ją tworzą oraz jest ograniczona do zakresu określonego przez te państwa w umowie międzynarodowej tworzącej daną organizacje międzynarodową

  1. Stolica Apostolska (państwo, miasto Watykan) podmiot ten występuje w podwójnym charakterze zazwyczaj umowy międzynarodowe jako Stolica Apostolska np. konkordaty. Niekiedy tylko państwo miasto Watykan - umowy telekomunikacyjne.

  1. Strona wojująca w wojnie domowej

  1. Naród walczący o niepodległość

Dot. d) i e) P.M. określa warunki których spełnienie jest konieczne do uznania podmiotowości tych podmiotów, np. zakaz zabijania jeńców, zakaz handlu ludźmi.

  1. Źródła prawa międzynarodowego.

  1. Umowa Międzynarodowa - kwestia zawierania i obowiązywania umów międzynarodowych określa Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23.05.1969 - definiuje umowę jako porozumienie między państwami. Przepisy Konwencji stosuje się do porozumień między państwami, ale nie ma to żadnego wpływu na moc wiążącą porozumień zawieranych pomiędzy innymi podmiotami P.M. dlatego def. Umowy powinna być następującej treści:

Umowa - porozumienie między podmiotami P.M.

Takie szerokie rozumienie przyjmuje Polska ustawa o Umowach międzynarodowych

Przykłady U.M.

Umowy dzielą się na:

  1. Zwyczaj międzynarodowy

Zwyczaj jest to trwała praktyka określanego zachowania usus (czyt. Uzus). Aby zwyczaj stal się prawem musi się wytworzyć powszechne przekonanie, że takie zachowanie stanowi obowiązek prawny.

Normy pr. Zwyczajowego:

  1. Zasady ogólne P.M. uznane przez narody cywilizowane

Powszechnie uznawane przez społeczeństwo międzynarodowe pacta sunt servanda - umów należy dotrzymywać

  1. Uchwały organów organizacji międzynarodowych

Np.

  1. orzecznictwo sądów międzynarodowych oraz poglądy nauki prawa, ale tylko jako pomocniczy środek do ustalania treści norm prawnych zawartych w aktach określonych w pkt. a) - d). art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

  1. Dochodzenie do skutku umów międzynarodowych (zawieranie i ratyfikacja lub zatwierdzenia)

Zawieranie umów - czyli rozpoczęcie negocjacji, które kończą się ustaleniem tekstu umowy. Najczęściej ustalenie tekstu jest poprzez parafowanie umowy. Parafowanie ma ten skutek, że tekst uważa się za aktualny, nie wolno dokonywać w nim żadnych zmian. Etap zawierania kończy się podpisaniem umowy. Zwykle podpisanie nie nadaje umowie mocy prawnie wiążącej.

Przyjęcie polega na wyrażeniu przez Państwo - strony umowy - woli związania się z umową i następuje to poprzez ratyfikacje lub zatwierdzenie.

Ratyfikacja - ratyfikacji w Polsce dokonuje tylko Prezydent RP.

Zatwierdzenie umowy - Rada Ministrów

Umowa Międzynarodowa dochodzi do skutku w chwili wymiany dokumentów ratyfikacyjnych w przypadku umów dwustronnych lub złożeniu ich u jednego z państw stron umowy - depozytariusza dot. to umów wielostronnych. O tym, które umowy wymagają zatwierdzenia, a które ratyfikacji rozstrzyga ustawa UoUM (czasami aktem przyjęcia jest już podpisanie dot. „umów mało istotnych)

  1. Pojęcie terytorium państwowego, co składa sie na terytorium państwowe, definicja granicy państwowej, delimitacja, demarkacja.

Terytorium - jest to oznaczony co do tożsamości wycinek globu ziemskiego w obrębie którego państwo wykonuje władzę suwerenną.

Terytorium obejmuje przestrzeń:

- lądowa

- kosmiczna

- morska

Terytorium lądowe obejmuje ląd. Terytorium morskie obejmuje morza terytorialne i wody wewnętrzne.

Sposoby nabycia terytorium:

Granica - to płaszczyzna pionowa, która oddziela terytorium państwowe od innych terytoriów państwa. Granica może być naturalna albo sztuczna.

Delimitacja - to ustalenie granicy państwa w umowie międzynarodowej

Demarkacja -wytyczenie i oznakowanie granicy w terenie

  1. Kształtowanie sie granicy polsko-niemieckiej po II wojnie światowej.

Granica Polski - ZSRR

Określona na konferencji w Jałcie w lutym 1945r. Oznaczyły ją Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i ZSRR. W konsekwencji

ustaleń została zawarta umowa graniczna pomiędzy Polską a ZSRR w dniu 16.VIII.1945.

17.III.1985r. Polska i ZSRR zawarły umowę o rozgraniczeniu mórz terytorialnych i morskich stref ekonomicznych na morzu Bałtyckim. Po rozpadzie ZSRR zgodnie z zasadą kontynuacji sukcesorami tych umów granicznych jest Litwa, Białoruś, Ukraina, Rosja. Zostało to potwierdzone w deklaracjach.

Granica z Republiką Federalną Niemiec

Na konferencji w Poczdamie z dnia 2.VIII.1945 r. określiły ją Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, i ZSRR. Państwa te uznały, że są do tego kompetentne na podstawie aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec w dniu 8.V.1945r.

6.VIII.1950r. Polska i NRD zawarły traktakt graniczny tzw. Układ Zgorzelecki.

RFN uznała te granice w umowie z Polską z dnia 7.XII.1970r. Ostateczny charakter granicy został potwierdzony w traktacie wielostronnym z 12.IX.1990r. pomiędzy RFN, NRD, Francją, Wielką Brytanią, ZSRR, Stanami Zjednoczonymi. Po zjednoczeniu Niemiec granica została potwierdzona w umowie Polsko-Niemieckiej z dnia 14.11.1990r. Każda z tych umów potwierdza przebieg granicy jej ostateczny charakter oraz brak roszczeń terytorialnych ze strony Polski i Niemiec.

  1. Kompetencje naczelnych organów władzy państwowej w sprawach zagranicznych wg Konstytucji z 1997 r. (art. 126, art. 146, 149, 133)

Prezydent: art. 133

Rada Ministrów: art. 146

  1. Państwo, 3 elementy państwa, sposoby powstawania państw, rodzaje państw (jednolite, złożone)

SPOSOBY POWSTAWANIA PAŃSTW


a) oderwanie się części terytorium państwa i utworzenie nowego niezależnego państwa,


b)
rozpadnięcie się państwa na kilka nowych państw,


c)
połączenie się kilku państw i utworzenie nowego państwa,

d) utworzenie nowego państwa na terytorium nie podlegającym suwerenności żadnego państwa,

PAŃSTWO W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH
-państwa są równe pod względem prawnym
-każde państwo korzysta z praw związanych z pełną suwerennością
-każde państwo ma obowiązek szanowania osobowości innych państw
-integralność terytorialna i niepodległość polityczna państwa są nienaruszalne
-każde państwo ma prawo swobodnie wybrać i rozwijać swój system polityczny, społeczny, gospodarczy

RODZAJE PAŃSTW
a) jednolite- reprezentowane jest przez jeden centralny rząd, który nabywa uprawnienia oraz zaciąga zobowiązania w imieniu całego państwa

b) złożone - konfederacja jest luźnym związkiem państw opartym na umowie międzynarodowej w celu prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej. Z reguły nie ma zcentralizowanej władzy

Państwa trwale neutralne- nie mogą one podejmować pewnych działań, przede wszystkim takich, które mogłyby je wciągnąć w działania wojenne, mają więc ograniczoną zdolność do działania.

Państwa trwale neutralne:
-zobowiązują się nie brać udziału w konfliktach zbrojnych między innymi państwami, czyli w wypadku konfliktu zbrojnego przestrzegać zasad regulujących prawa i obowiązki państw neutralnych w czasie wojny
-nie może zaciągać żadnych zobowiązań mogących uwikłać je w wojnę a więc przede wszystkim nie może uczestniczyć w sojuszach wojskowych oraz nie może zezwalać na budowę obcych baz wojskowych na swoim terytorium
-zachowując w granicach przyjętych zobowiązań pełną swobodę działania tak w polityce wewnętrznej jak i zagranicznej musi powstrzymać się od udziału w blokadach politycznych
-jest jednak uprawnione do obrony swego terytorium przeci
wko wszelkiemu zbrojnemu atakowi.

  1. Protektoraty, mini-państwa, państwa trwale neutralne.

państwa zależne - chodzi tu o przejęcie reprezentacji zewnętrznej jednego państwa przez inne, występujące w jego imieniu; nie pozbawia to podmiotowości prawno-międzynarodowej, ale w konsekwencji ogranicza zdolność do czynności prawnych państwa zależnego; państwami zależnymi są:

  1. protektoraty - opierają się one na umowie międzynarodowej, zawartej przez dwa suwerenne podmioty - w umowie tej jedno państwo, zwane protegowanym, zrzeka się w całości lub części swej zdolności do działania w płaszczyźnie zewnętrznej i przekazuje je państwu-protektorowi; obecnie protektoratem jest Bhutan, a jego państwem-protektorem są Indie;

  2. mini-państwa - Liechtenstein, Monako i San Marino - właściwie są to protektoraty (odpowiednio - Szwajcarii, Francji i Włoch), jednak to niewielkie terytorium i niewielka liczba ludności uniemożliwia im niejako fizyczne występowanie w stosunkach międzynarodowych w pełnym wymiarze; ograniczona podmiotowość minipaństw nie jest jednak kwestionowana - np. w latach 1990-1993 przystąpiły one do ONZ;

państwa trwale neutralne - w zamian za uzyskaną w umowie międzynarodowej gwarancję niepodległości i integralności terytorialnej zobowiązują się one nie używać siły zbrojnej przeciwko innemu państwu, ani nie przystępować do toczących się już działań wojennych, z wyjątkiem samoobrony (dlatego państwa te mogą mieć własne armie, ale używać ich mogą wyłącznie dla obrony swej neutralności - gdyż są to państwa w pełni suwerenne); status trwałej neutralności musi być zaakceptowany i zagwarantowany przez inne państwa; przykłady państw trwale neutralnych - Szwajcaria i Austria;

  1. Obywatelstwo, nabycie pierwotne i wtórne

Obywatelstwo można nabyć poprzez zasadę krwi, albo poprzez zasadę Ziemi.

  1. Pierwotne (poprzez urodzenie się)

W poszczególnych krajach regulacje dotyczące nabywania obywatelstwa mogą być zróżnicowane. Do podstawowych sposobów nabywania obywatelstwa należy urodzenie - z samego faktu przyjścia na świat jednostka staje się obywatelem państwa. Sposób ten nazywany pierwotnym nabyciem obywatelstwa.

Praktyka państw doprowadziła w tym zakresie do wykształcenia się dwóch głównych trendów, zasad:

W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi (Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi - art. 34 ust. Konstytucji RP). Jednak posiłkowo stosowana jest także zasada ziemi (dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa - art. 5 Ustawy z 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim)

  1. Wtórne nabycie obywatelstwa

Sposoby nabycia obywatelstwa inne niż poprzez urodzenie się określane są jako wtórne. Należą do nich:

W myśl przepisów ustawy z dnia 15.II.1965 r. o obywatelstwie polskim, odzyskanie obywatelstwa polskiego w trybie reintegracji następuje, jeżeli po ustaniu małżeństwa zawartego z cudzoziemcem lub jego unieważnieniu osoba zainteresowana złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem (wojewodą lub konsulem) i organ ten wyda decyzje o przyjęciu oświadczenia. Przyjęcie oświadczenia może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.

Przy wtórnym nabywaniu obywatelstwa, część państw wymaga zrzeczenia się poprzedniego obywatelstwa, ale niektóre dopuszczają podwójne obywatelstwo.

  1. Wymień 6 praw człowieka określonych w Międzynarodowym Pakcie Praw Cywilnych i Politycznych oraz Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych oraz opisz mechanizm kontroli przestrzegania praw człowieka ustanowiony w Paktach.

Międzynarodowa Ochrona Praw Człowieka dzieli się na 3 Grupy:

1 ) prawa klasyczne i indywidualne

Przyrodzone atrybuty człowieka , których przestrzeganie przez państwa polega na powstrzymywaniu się przez państwo od ingerencji

Prawa klasyczne dzielą się na cywilne i polityczne i istotną sprawą jet czy da się stwierdzić, czy prawa klasyczne są przestrzegane czy nie.

Państwo jest odpowiedzialne za efekty swoich działań , nie wystarczy zatem sam fakt ich podejmowania

Zaskarżyć można tylko i wyłącznie naruszenie praw klasycznych.

2) Prawa gospodarcze , społeczne i kulturalne

Obowiązek państw polega na podejmowaniu działań zmierzających do realizacji tych praw w miarę możliwości finansowych danego państwa.

3) Prawa solidarnościowe

Przysługują danym grupom społecznym , nie są określane w żadnym akcie prawa międzynarodowego, a ich realizacja wymaga wspłdziałania całej społeczności międzynarodowej i są to np. prawa do pokoju albo prawo do zrównoważonej ochrony środowiska

Uniwersalny system ochrony praw człowieka

Tworzą go przede wszystkim międzynarodowy Pakt Spraw Cywilnych i Politycznych. Z 16.XII.1966 r oraz miedzynarodowy pakt spraw gospodarczych i społecznych i kulturalnych z tego samego dnia

Polska jest stroną paktu od 1977 r - każdy z paktów określa katalog praw człowieka , oraz mechanizm kontroli przestrzegania paktu przez państwo - strony paktu.

m.in. pakt praw cywilnych i politycznych , określa prawo do życia i wolności osobistej, gwarancji w procesie karnym , wolności mysli i wyrażania opinii

pakt społeczno - gospodarczy - określa prawo do pracy , prawo do utrzymania się z pracy, odpowiedniego życia, prawo do strajku

Mechanizm kontroli przestrzegania praw obejmuje 3 środki

1)sprawozdania państw - na temat środków podjętych dla realizacji paktu do Komitetu Praw Człowieka .Komitet bada sprawozdania i przygotowuje własne sprawozdania z uwagami, które następnie przekazuje państwom - stronom paktu oraz Radzie gospodarczo - społecznej ONZ

2)skarga międzypaństwowa -

Jedno państwo może złożyć do Komitetu Praw Człowieka zawiadomienie że drugie państwo narusza pakt. Wówczas Komitet Praw Człowieka sporządza sprawozdania

3)skarga indywidualna -

Jednostka która twierdzi, że którekolwiek z jej praw wymienionych w paktach zostało naruszone przez państwo i która wyczerpała wszystkie dostępne w prawie wewnętrznym danego państwa środki zaradcze, może złożyć Komitetowi Praw Człowieka pisemne zawiadomienie .Państwo skarżone musi w ciągu 6 miesięcy złożyć wyjaśnienie i na tej podstawie Komitet Praw Człowieka formuuje pogląd na sprawę , który doręcza osobie skarżącej oraz oskarżonemu państwu

  1. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka - wymień 6 praw człowieka oraz opisz mechanizm kontroli przestrzegania praw człowieka na gruncie Konwencji.

  1. ONZ - cele, zasady, organy, główne kompetencje organów.

Główne cele:

Realizacja tych celów opiera się o zasady zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych:

Główne organy ONZ:

Zgromadzenie Ogólne (ZO) - każde państwo ma 1 głos. Decyduje w sprawach ważnych (deklaracji pokojowych, wyb. nowych członków i niestałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz budżetu),kóre. zapadają większością 2/3 gł. Pozostałe sprawy zapadają większością zwykłą. Zgrom zbiera się raz na rok na sesje zwykłe, mogą być zwoływane sesje nadzwyczajne na życzenie R.B. lub większości czł. Zgrom. Uchwały mają charakter zaleceń, a nie obowiązkowy. ZO zajmuje się wszystkimi sprawami wchodzącymi w zakres działalności ONZ, inicjuje badania i podejmuje zalecenia we wszystkich dziedzinach współpracy międzynarodowej.

Rada Bezpieczeństwa (RB) - skł. się z 5 czł. stałych: Chiny, Federacja Ros.(do 1991 ZSRR), Fr., USA, Wlk.Bryt., oraz 10 czł. niestałych, wyb. po pięciu co roku na dwuletnie kadencje (5 z Afryki i Azji, 2 z Am.Łac., 3 z Europy). Uchw. zapadają przy 9 gł. (w tym 5 wlk. moc.). Wyjątek od zasady jednomyślności, gdy roztrzygany jest spór, kt. stroną jest jedno z mocarstw, ma ono prawo i obowiązek wtrzymania się od gł. Prawo Veta przysługuje stałemu czł., gdy chodzi o podjęcie akcji w konf., w kt. czł. jest uwikłany. Kompetencje: +utrzymanie międzynar. pok. i bezpieczeństwa; +rozpatruje spory i sytuacje zagrażające pokojowi; + wyd. zaleceń dotycz. sposobu załatwienia sporu; +decyzje w sprawie zastosowania sankcji wobec państwa dopuszczającego się naruszenia pokoju. Sankcje mogą obejmować częściowe lub całkowite ograniczenie wymiany gosp., zerwanie połączeń komunikacyjnych oraz stosunków dyplomatycznych. Gdy sankcje są nieskuteczne wprowadzane są działania militarne, prowadzone przez siły zbrojne ONZ, które podlegają Radzie. Organami pomocniczymi RB są: Wojskowy Kom. Sztabowy (przygotowywanie planów użycia Sił Zbr. ONZ), Kom. Rozbrojeniowa oraz misje obserwacyjne na terenach objętych konf.

Rada Społ.-Gosp. - składa się z 54 członków wyb. przez ZO na 3 lata (co roku wym. 1/3 skł.). Należą do niej sprawy gosp., społ., kulturalne, zagadnienia praw człowieka, inicjowanie konf., ustalanie wytycznych dla organów pomocniczych (np. Kom. Praw Człowieka) i agencji specjalnych (np. Fundusz NZ pomocy dzieciom), koordynowanie działalności organizacji wyspecjalizowanych. Uchwały zapadają zwykłą większością.

Rada Powiernicza - skł. się z 5 czł. stałych RB. Nadzoruje administracje na terytoriach powierniczych z wyjątkiem wysp Karoliny, Mariany, Marshala. Ostatnim teryt. powier. były wyspy Palou na Pacyfiku (od 1947 pod kontrolą USA),w 1994 uzyskały niepodl.

Sekretariat - jest głównym organem administracyjnym i organizacyjnym. Na czele stoi Sekretarz Generalny wyb. przez ZO na zlecenie RB. Kadencja - 5lat. Ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach wszystkich organów ONZ. Zarządza majątkiem, zbieraniem składek członkowskich. Może zwrócić uwagę RB na każdą sprawę mogącą być zagrożeniem dla pokoju. Mianuje personel sekretariatu. Składa ZO roczne sprawozdanie z działalności ONZ. Podlega mu Centrum Praw Człowiek. Obecnym sekretarzem jest Kofi Annam z Gahny, urzędujący od 1997 do 31 XII 2001.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwpści w Hadze - 15 czł. wyb. ZO i RB na wniosek Sekret. Gen. na 9 lat. Sędziego usuwa się za zgodą wszystkich czł. Tryb. W skł. sędziowskim może być jeden reprezentant danego kraju. Przewodniczącego i zastępcę wyb. się na 3 lata i co 3 lata wymienia się 1/3 skł. Czł. mogą być wybierani kilkakrotnie. Wyroki w sprawach międzynar. są ostateczne.

  1. Skład misji dyplomatycznej oraz jej funkcje.


0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic

1



Wyszukiwarka