WIEDZA O PAŃSTWIE I PRAWIE
PRAWO to zbiór przepisów prawnych, zawartych w tekście prawnym albo jest zbiorem praworządnych decyzji wydawanym przez organy władzy państwowej (prawo w działaniu low In action)
Tworzenie prawa-kreacja aktu prawnego-zawiera normy prawne
Akt tworzenia prawa- akt organu władzy państwowej o charakterze władczym, przymusowym, który składa się z tzw. norm ogólnych
Stosowanie prawa-wykorzystanie prawa w praktyce
Norma ogólna to pewien sformalizowany sposób zachowania się, ale skierowany do wszystkich obywateli
Formy tworzenia prawa:
Prawo stanowione sensu stricte-tworzone w drodze jednostronnej decyzji organu państwowego lub innej instytucji upoważnionej przez państwo do wydawania takich decyzji np. ustawy
*Stanowione prawa jest aktem (procesem) świadomy i celowym:
A). proces Sformalizowany (może go tworzyć tylko uprawiony organ, tworzy prawo zgodnie z istniejącą procedurą, tworzone prawo ma odpowiednią formę ustawowe prawo zostaje poddane do publiczne wiadomości)
B). proces prospektywny - prawo normuje nam przyszłość, mówi jak ma być.
C). aspekt konstytutywny - wraz z wydawaniem aktu prawnego wprowadza się lub usuwa z porządku prawnego normy prawne.
System prawa kontynentalnego - (Sivil Law) prawo stanowione odgrywa największą role. Prawem jest tylko to co zostało stworzone przez władze ustawodawcza.
System prawa anglosaskiego - (Common Low - Wielka Brytania) prawem jest to co jest ustawione przez władzę ustawodawczą oraz to co tworzą sądy.
Forma dokumentu która ma określoną formę budowę, tekst prawny NP.: ustawa, rozporządzenie, zarządzenie.
Prawo kontraktowe- kształtowane w drodze umów między organami władzy państwowej czy tez innych instytucji do tego upoważnionych.
* Typy umów:
- umowy określone (bilateralne)
- umowy wielostronne (multilateralne)
umowa z prawem wewnętrznym nie odgrywa obecnie dużej roli i formalnie umowa rzadko jest bezpośrednim źródłem prawa.
Źródła prawa:
Wyjątki:
w sprawie pracy - układ zbiorowy pracy prawo wewnętrzne
prawo międzynarodowe publiczne- umowa jest podstawowa procedura tworzenia prawa.
Prawo precedensowe- wszelkie decyzje organów władzy państwowej, które staja się prawe powszechnie obowiązującym (kraje o systemie anglosaskim common law)
trybunał konstytucyjny
SN
NSA
* precedensy są formalnym źródłem prawa w kraju anglosaskich.
precedens - to dokonane po raz pierwszy rozstrzygniecie jakiejś sprawy służące za przykład lub uzasadnienie przy rozstrzygnięciu kolejnych spraw.
Precedensy mogą być uchwalone przez ustawę.
Prawo zwyczajowe- wszelkie normy niepisane, które uznawana są mimo to za prawo powszechnie obowiązujące
* nie jest dziś oficjalnym źródłem prawa.
Prawo prawnicze- wypływające z pewnych doktryn, teorii, filozofii mniemające większego znaczenia
Prawo traktatowe- tworzone na podstawie aktów tworzących
Subsydiarność prawa używane, jeśli jakaś kwestia nie jest regulowana przez prawo pisane
56 (artykuły przykładowe)
65
357-zobowiazanie do wykonania umowy (zasady kulturalnego wykonania)
Źródła prawne w sensie formalnym i materialnym pisanym.
Formalne-każdy dokument, który zgodnie z prawem stanowi źródło norm prawnych powszechnie obowiązujących
Prawo materialne-Wszelkie czynniki polityczne, społeczne, ekonomiczne, które warunkują w danym państwie treść prawa powszechnie obowiązującego
Źródła poznania prawa oficjalne i nieoficjalne
Oficjalne w Polsce:
Dzienniki ustaw, monitor polski tylko wtedy prawo staje się prawem powszechnie obowiązującym
W UE „dziennik urzędowy wspólnot europejskich”
Nieoficjalne: gazety, książki, komentarze, nie są źródłami formalnymi
Samoistne i niesamoistne źródła prawa
Samoistne-taki zespól reguł i zasad, które stanowią samodzielna postawę tworzenia się prawa
Niesamoistne- wszelakiego tupu dokumenty wydawane na podstawie, reguły i interpretacje prawa
Akty legislacji autonomicznej są to takie dokumenty, które zawierają takie normy postępowania np. akt bezpieczeństwa wewnątrz pożarowego
Prawo międzynarodowe to takie, które reguluje stosunki miedzy państwami, a prawo wewnętrzne to takie, które reguluje stosunki miedzy obywatelami, a państwem albo organami władzy publicznej
Źródła prawa międzynarodowego
Umowy i traktaty międzynarodowe
Międzynarodowe prawo zwyczajowe
Ogólne zasady prawa międzynarodowego
Źródła prawa europejskiego
Charakter prawa mieszanego
Prawo wspólnotowe ważne na arenie międzynarodowej
Pierwotne -umowy, traktaty założycielskie staje się podstawa do tworzenia prawa pochodnego
Umowy międzynarodowe
Zasady prawa
Hierarchia prawa w Polsce
Konstytucja
Umowy międzynarodowe ratyfikowane
Ustawy
Rozporządzenia prezydent, ministrowie, rada ministrówupoważnienia ustawowe
Akty prawa miejscowego, wydawane przez organy lokalne
Wiedza o państwie i prawie
System prawa i techniki prawodawcze
System prawa zespół reguł charakterystyczny dla określonego porządku prawnego.
System konkretny zespół norm obowiązujący w danym czasie i miejscu
Rodzaje systemów
System prawa kontynentalnego obejmuje zdecydowaną cześć europy za wyjątkiem państw wyspiarskich, niektóre kraje ameryki południowej , najbardziej powszechny w krajach demokratycznych
W krajach anglosaskich system prawa Anglosaskiego Common law
System prawa socjalistycznego
System prawa dalekiego wschodu
System prawa hinduskiego i islamskiego oparte na prawie zwyczajowym czyli niepisanym
System prawa afrykańskiego oparty całkowicie na prawie zwyczajowym
System prawa kontynentalnego prawo kapitalistyczne , cechy:
Ustrój demokratyczny
Konstytucja która występuje w każdym państwie z takim systemem jest ustawa zasadniczą, podlegają mu wszystkie akty niższego rzędu
Gospodarka wolnorynkowa i własność prywatna
Szereg praw i wolności obywatelskich
System prawa socjalistycznego przeciwieństwo prawa kontynentalnego
Naczelną władzę państwową pełnią partie komunistycznemonopartyjność , hegemonia jednej partii
Brak gospodarki wolnorynkowej gospodarka planowa , centralnie planowana
Własność państwowa
Ograniczenie praw i wolności obywateli, szeroko pojęty brak praw, cenzura, brak wolości słowa, wyznania, religii etc.
Korea płn. Kuba, Chiny,
Prawo cyvil law ,w państwach systemu kontynentalnego
Prymat konstytucji i ustaw
Trójpodział władzy
Jego źródłem jest prawo rzymskie , wywodzi się z niego
System prawa common law pokrywa się nieco z cyvil law
Prymat konstytucji i ustaw
Władza sądownicza posiada moc tworzenia prawaSądy tworzą prawo za pośrednictwem swoich wyroków precedensów
Ustawy zawsze mają prymat przed precedensem zasad ogólna, która wiąże sądy niższego rzędu
System konkretny dzieli się na system poziomy i pionowy (systematyzacja pionowa i pozioma)
Systematyzacja pionowa hierarchia źródeł prawa powszechnie obowiązujących
Systematyzacja pozioma tzw. podział na gałęzie prawa , regulują określone stosunki międzyludzkie
Kryterium przedmiotowe , które obecnie ma największe znaczenie
Kryterium podmiotowe, które obecnie prawnie nie ma znaczenia (miało znaczenie podczas stratyfikacji społeczeństwa w XIX w)
Obecnie największe przejawy w prawie pracy (ustalone lata do przepracowaniauprzywilejowanie niektórych grup społecznych)
Prawo publiczne i prawo prywatne
Prawo publiczne chroni interesy państwa i wskazuje w których momentach państwo może ingerować w prawa i obowiązki obywatela
Polityka zagraniczna
Podatki
Bezpieczeństwo i obronność kraju
Prawo prywatne państwo w pewne określone prawa i obowiązki obywatela nie ingeruje
Własność prywatna
Swoboda zawierania umów
Unormowane w gałęziach prawa cywilnego
Zupełność prawa- dany akt prawny całościowo czyli kompleksowo reguluje jakaś kwestię
Prawo powinno być elastyczne , powinno zawierać margines
Luka prawna- jakaś kwestia nie jest uregulowana , ale niezamierzona
Luki techniczne- brak przepisów wykonawczych
Luka aksjologiczna- wartościowanie, kiedy uzasadniamy , że dana kwestia powinna zostać uregulowana jednak nie została
Technika prawodawcza reguły, dyrektywy jak poprawnie budować akt prawny
Procedura ustawodawcza
Inicjatywa ustawodawcza: sejm, senat, prezydent, 100 tys obywateli , posłowie co najmniej 15 lub komisja sejmowa , etap dyskusji nad projektem prace w ramach sejmu i senatu
sejm 3 czytania , w każdym można zgłaszać poprawki
Głosowanie w sejmie i w senacie , w sejmie większość zwykła , połowa ustawicznej liczby posłów (460) konstytucja kwalifikowana 2/3
Senat przyjmuje, zgłasza poprawki wraca do sejmu , odrzuca
Sejm może odrzucić bezwzględną liczbą głosów, liczba za i wstrzymujących się jest większa niż przeciw
Prezydent ma za zadanie podpisać, ale może zastosować veto zawieszające ,może skierować do TK
Prezydent ustawę musi oficjalnie wpisać do dziennika ustaw RP
Techniki prawodawcze technika budowy aktu prawnego, rozporządzenia premiera z 20 czerwca 2002 w sprawie zasad techniki prawodawczych
Technika prawodawcza zewnętrzna : pozioma i pionowa
Pozioma jak kształtować zakres przedmiotowy i podmiotowy odnosząc go do innych aktów prawnych w tej konkretnej dziedzinie
Należy wyczerpująco normować daną kwestię
Należy unikać wyjątków , wyjątki powinny być ściśle określone: kto, gdzie, jak i w jaki sposób
Każdy akt prawny powinien określać swój zakres przedmiotowy i podmiotowy
Żaden akt nie może dotyczyć (zmieniać albo uchylać) przepisów prawa poza swoim zakresem przedmiotowym i podmiotowym
Pionowa
Akt niższego rzędu nie może być sprzeczny z aktem wyższego rzędu (kwestia merytoryczna)
Poszczególne akty prawne nie mogą się dublować treściowo
Wyjątki mogą powstawać wyłącznie w wyniku delegacji ustawowej
Należy uwzględniać przepisy prawa międzynarodowego i wspólnotowego
Pionowe i poziome dotyczą ustaw, wewn
Dyrektywy dotyczące aktów wykonawczych
Normują zagadnienia przekazane w formie ustawowej
Akty wykonawcze nie mogą być niezgodne z ustawą
Zakaz subdelegacji oznacza ,że w przepisach aktów wykonawczych nie może być przypisów upoważniających
Reguły adresata i warunków stosowania przepisów zewnętrzne
Ćwiczenia: 4 listopad 2009
Reguły językowe
Stosowanie języka powszechnego
Używanie łączników i, lub(jeden tylko wariant musi być spełniony), bądź, albo(alternatywa)
Podstawowa reguła jaką wykorzystuje się przy interpretacji prawa jest wykładnia literalna, która pozwala na swobodną interpretację prawa.
Elastyczność języka
Akt prawny- to takie dokumenty w których zawarte są przepisy prawne.
Podział aktu prawnego
Część artykułowana |
Część nie artykułowana |
Cześć składająca się z przepisów prawnych
Art. 7, ust. 1., pkt. 1), lit: a, tiret 1, czytamy to jaką tiret pierwsza
|
|
Norma prawna- określony wzór postępowania w danej sytuacji. Sformalizowany nakaz określonego zachowania w określonej sytuacji.
Podział na generalne i abstrakcyjne
Norma generalna skierowana jest do wszystkich
Norma abstrakcyjna określa tylko i wyłącznie rodzajowo jakieś zachowanie i to zachowanie służy do wielokrotnego użytkowania. Np. kto zabija człowieka ten podlega karze i sankcjom…
Normy reguły i normy zasady
Normy reguły umożliwiają spełniają obowiązku albo jego naruszenie, są wprost wyrażone w przepisach prawnych. W razie kolizji jedna z nich musi zostać uznana za nieobowiązującą. Np. kto zabija człowieka…kto się zastosuje podlega karze, kto nie zabije nie zastosuje się i nie poniesie kary.
Normy zasady nie są wprost wyrażone w przepisach prawnych, mogą być spełnione w większym lub mniejszym stopniu w zależności od sytuacji. Nie ma kolizji w ich przypadku. Obowiązują w sensie dyrektywalnym czyli mówią jak być powinno.
Czym różni się przepis prawny od normy prawnej?
Przepis prawny to sformalizowana wypowiedź w języku prawnym stanowiąca najmniejszą jednostkę czyli tzw. Całość gramatyczną ,redakcyjną i wyodrębnioną jako paragraf, punkt..TO TYLKO FORMA DRUKU NA PODSTAWIE PRZEPISU KONSTRUUJEMY NORMY PRAWNE
Norma prawna sformułowana w języku prawniczym reguła postępowania w danej sytuacji skonstruowana na podstawie przepisów prawa. NORMA PRAWNA TO POJĘCIE POWSTAŁE NA BAZIE PRZEPISU PRAWNEGO
Przepis prawny z niego może być skonstruowana norma, część normy, kilku norm
Podział na bezwzględnie wiążące i względnie wiążące
Bezwzględnie wiążące- nakaz lub zakaz określonego zachowania, a w razie nie zastosowania grozi sankcja.
Względnie wiążące- kształtuję pewien wzorzec zachowania, ale dopuszcza inne odmienne zachowania
Rodzaje przepisów klamerka przepisy merytoryczne
Ogólne bardzo szeroki katalog praw , definicje ustawowe, zakres podmiotowy i przedmiotowy,
Szczegółowe
Przepisy zmieniające stosuje się wówczas jeżeli konieczne są zmiany całej ustawy albo poszczególnych przepisów ustawy. Ustawa zmieniająca ,jeżeli są to duże zmiany. Czyli tak zwana nowelizacja
Przepisy przejściowe i przepisy dostosowujące
Wskazują w jaki sposób stosować nowe prawo na bazie starego zasada prawo nie działa wstecz
Przepisy końcowe dzielą się na uchylające , przepisy o wejściu w życie, o wygaśnięciu
Przepisy konstytucji stosuje się bezpośrednio (art.8 Kon.)
- ustawy to podstawowe narzędzia tworzenia prawa, one są tworzone za pomocą specjalnej procedury legislacyjnej, wyłącznie przez parlament.
- rozporządzenia \ akty wykonawcze do ustawy - wydane tylko przez organ jaki upoważnia ustawa.
Ratyfikowane umowy międzynarodowe.
Umowy ratyfikowane.
materia ustawowa - to prawa i obowiązki obywateli, przepisy prawa karnego, przepisy podatkowe, budżet państwa, wprowadzanie stanów nadzwyczajnych - czyli stanu wojny klęsk żywiołowych i stanów wyjątkowych,
Akty prawa miejscowego - one obowiązują tylko i wyłącznie na obszarze właściwości organu które je wydał
Akty wewnętrzne - uchwały i zarządzenia - mogą być wydane tylko na podstawie konstytucji lub ustaw.
Uchwały może wydawać : rada ministrów ( NP. zarządzenia - prezydent )
system prawa
1. Na genezę systemu prawa
- systemy naturalne - (powstaje bez ingerencji człowieka)
- systemy sztuczne - (są dziełem człowieka dla osiągnięcia jakiegoś celu )
2. Cechy elementów składających się na dany system i więzi które te elementy łącza:
- systemy realne - materii realnych istniejących elementów Np.: samochód
- systemy pojęciowe \nominalne - elementami tego systemu są jakieś twory kulturowe wartości normy - reguły gier sportowych, określone jakieś normy.
3. System typ. - zespół cech charakterystycznych dla porządku prawnych określonego rodzaju ( system prawa kontynentalnego - CIVIL LAW, to może być prawo prawo anglosaskie - COMMON LAW, prawo socjalistyczne, prawo kapitalistyczne, prawo dalekiego wschodu Japonia, prawo religijne, prawo hinduskie . prawo afrykańskie, prawo skandynawskie. )
* system prawa kapitalistycznego od 90 lat.
- własność prywatna i gospodarka wolno rynkowa jako podstawa ustroju ekonomicznego.
- demokracja parlamentarna jako podstawa ustroju politycznego.
- system praw i wolności obywateli z wolnością słowa i zrzeszania się.
* system prawa socjalistycznego stworzony na początku 20 wieku w Rosji obecnie występuje w 4 krajach Korea północna, Wietnam, Chiny i Kuba.
- podstawa ustroju politycznego nie są instytucje organiczne i parlamentarne
- w aspekcie społecznym daleko posunięta negacja dla praw czyli wolności społecznych
^prawo socjalistyczne to prawo totalitarne. to instrument działania partii.
Civil law- prawa kontynentalnego, wszystkie kraje europy kontynentalnej i większość państw ameryki południowej:
- zasada prymatu ustawy.
- oddzielenie procesu tworzenia i stosowania prawa.
- zakaz tworzenia prawa przez sady
- podstawa tego systemu jest prawo rzymskie ( recepcja prawa rzymskiego)
* podstawowym źródłem prawa są ustawy, które tworzone są co do zasady przez parlamenty natomiast inne organy mogą tworzyć prawa wyłącznie za pomocą upoważnienia konstytucyjnego
* ze źródeł civil law zalicza się w wielu krajach także normy prawa międzynarodowego publicznego - najwyższą forma lewistacji są kodeksy
* nawiązuje do Monteskiuszowskiego podziału władzy
* nie tworzą prawa a tylko je stosują prawa Civil law.
* koncepcja prawa rzymskiego i prawo poszczególnych państw są podobne do tego.
Common law system - to system prawa anglosaskiego i kraje które do niego należą to Wielka Brytania, USA, kanada, i kolonie brytyjskie.
- zasada prymatu ustawy
- brak rozdziału tworzenia i stosowania prawa
- sady mogą tworzyć prawa
- brak recepcji prawa rzymskiego
- brak podziału Monteskiusza
zasada związania z precedensem zgodnie z tą zasadą sąd niższej instancji zobowiązane są rozstrzygać tak jak jest mowa w precedensie.
Systemy KONKRETNE.
ogół norm które obowiązują w określonym czasie w określonym państwie. (prawo polskie, prawo rosyjskie, prawo niemieckie) zbiór przepisów obowiązujących w danym państwie jest uporządkowany
1. Przepisy tworzą hierarchiczna strukturę - systematyzacja pionowa
2. Przepisy są pogrupowane w kompleksy norm w zbliżonych do siebie treściowo - systematyzacja pozioma
- systematyzacja pionowa - akty prawne tworzą hierarchiczna strukturę:
1. Konstytucja
2. Ustawa
3. Ratyfikowany międzynarodowe
4. Rozporządzenia
5. Akty prawa miejscowego.
rozporządzenia - są to akty wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego w Polsce oporządzenie może wydawać : rada ministrów, prezes rady ministrów, minister określony, prezydent i krajowa rada radio telefonii i telewizji.
Akty prawne zajmujące wyższe miejsce w hierarchii mają moc prawna wyższa od aktów prawnych które zajmują niższe miejsce.
*moc prawna- jest cecha stopniowana - wyższa lub niższa, mniejsza lub wyższa.
* moc obowiązująca nie jest cecha stopniowana.
Wyższa moc prawna polega na tym iż przepisy wyższe stojące w hierarchii mogą uchylić lub zmienić przepisy wyższe
Przepisy niższe powinny być z godne z przepisami wyższymi .
przepisy wyższe, mogą Stanowic podstawne obowiązania przepisów wyższych ale nie odwrotnie.
przepisy wyższe mogą upoważnić do utworzenia przepisów wyższych ale nie odwrotnie.
przepisy wyższe dotyczą spraw większej wagi niż przepisy wyższe.
systematyzacja pozioma:
prawo dzielimy na pewne działy obejmujące kompleksy norm regulujące stosunki społeczne
stosunki społeczne tego samego rodzaju które to nazywamy gałęziami prawa - kompleksy norm (prawo cywilne prawo karne prawo administracyjne prawo konstytucyjne ).
Kryteria podziału prawa na gałęzie :
- przedmiotowe - ono odgrywa najważniejszą role jak na razie. : ) zgodnie z tym kryterium podstawa podziału prawa na rożne gałęzie jest treść regulowanych stosunków społecznych.
- podmiotowe - gałęzie prawa zależą od statusu prawnego jednostki.
- metody regulacji - to ze ono pełni role pomocnicza do kryterium przedmiotowego
zasadniczo wyróżnia się 3 typy regulacji :
- prawo cywilne - autonomia woli stron
- równość podmiotów każdy ma równe prawa i obowiązki
- metoda administracyjna jedna ze stron podporządkowana jest drugiej stronie
trzecia metoda - karna, posługuje się kara która jest wymierzana za przekroczenie wykroczenia
instytucja prawna - kompleks norm prawnych stanowiących funkcjonalna całość które regulują jakiś typowy zespół stosunków społecznych Np:. instytucja prawna będzie małżeństwo, testament
Co to jest KODEKS - akt rangi ustawowej zawierający podstawowe dla danej ustawy prawa zasady normy prawnej.
prawo materialne - to jest zespól norm regulujących w sposób pierwotny dana sferę stosunków społecznych określających jakie prawa i obowiązki maja podmioty aktywne tej sfery.
kodeks cywilny
kodeks karny
kodeks wykroczeń
ustawa o aktach stanu cywilnego
Prawo procesowe - inaczej to prawo nazywa się prawem formalnym to jest zespół norm regulujących w przypadku gdy doszło naruszenia norm prawa materialnego określa kompetencje i organizacje organów rozstrzygających te sprawy.
system prawa.
podział na publiczne i prywatne
prawo publiczne- to zespół norm odnoszących się do interesów państwa (prawo karne, prawo finansowe)
prawo prywatne- to zespół norm odnoszących się do interesów jednostki. (prawo cywilne)
kryteria podziału . przeczytaj kurwa w książce . kryterium przedmiotowe xD !. o kurwa xD haha.
pogadamy o tworzeniu prawa: )
organy które mogą tworzyć to są jedno osobowe lubi wieloosobowe - kolegialne
zazwyczaj w sejmie posłowie i senatorowie nie biorą udziału przy tworzeniu prawa przepisów
w opracowaniu aktów normatywnych nie bierze tylko udział parlament ale tez inne osoby np. doradca czy ekspert komisje.
na początku jest potrzebna inicjatywa ustawodawcza dyskusja nad projektem glosowanie podpis i ogłoszenie - etapy postawania ustaw.
Inicjatywa ustawodawcza : sejm przysługuje - co najmniej 15 posłów musi się zebrać i dać projekt ustawy, komisja sejmowa, senat, prezydent, rada ministrów, - przysługuje tez obywatelom - grupa 100 tys. ludzi.
dyskusja nad projektem obowiązkowe 3 czytania prace nad ustawa które są omawiane.
Quorum - minimalna liczba osób niezbędnych do tego aby ciało kolegialne mogło ważnie funkcjonować. My u nas mamy rożne większości po pierwsze większość bezwzględna inaczej się nazywa absolutna i jak te głosu się tutaj rozkładają … za jest większa niż suma przeciw i wstrzymujących się. Większość zwykle suma głosów za jest większa niż przeciw a wstrzymujących się w ogóle nie liczy. Większość względna to jest liczba głosów uzyskana w przypadku wyboru miedzy co najmniej 3ma kandydatami. Większość kwalifikowana np. 2\3 i 3\4 :D oddanych głosów.
jest przypadek jeden kiedy potrzeba jest 2\3 posłów kiedy jest zmiana konstytucji.
później ustawa o sejmie trafia do senatu może on odrzucić poprawić przesłać dalej do prezydenta.
prezydent może podpisać i posiada prawo veta - absolutne albo zawieszające. I dalej… to podpisanie ustawy w ustawie RP.
Kolejny Part.
Zasady techniki prawodawczej. Są to dyrektywy wskazujące jak poprawnie redagować akty normatywne.
1. Dyrektywy systematyki wewnętrznej aktu normatywnego. (kwestie dotyczące budowy aktu karnego, kolejność przepisów, sposoby redagowania przepisów).
2. Dyrektywy systemy zewnętrznej aktu normatywnego.
-Dyrektywy systematyzacji poziomej (jak kształtować zakres przedmiotowy i podmiotowy aktu normatywnego, szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego i podmiotowego po za którym nie wolno wychodzić, nie może dotyczyć (uchylać, zmieniać)przepisów poza zakresem przedmiotowym i podmiotowym, wyczerpujące normowanie określonych kwestii LUKA - techniczna, aksjologiczna)
- Dyrektywy systematyzacji pionowa. (akty niższego rzędu nie mogą być sprzeczne z aktami wyższego rzędu, należy uwzględniać przy tworzeniu prawa przepisy prawa miedyznarodowego i wspolnego, przepisy nie mogą „dublować” się treściowo, wyjątki normatywne mogą powstać tylko w wyniku delegacji ustawowej)
Reguły aktów wykonawczych:
- zakaz subdelegacji
- akty wykonawczy nie powinien powtarzac przepisow ustawy
- przedmiotem tych aktow wykonawczych mogą być wyłącznie zagadnienia przekazane w upoważnieniu ustawowym
- przepisy aktow wykonawczych nie mogą być sprzeczne z ustawami
Przepis upoważniający - to przepis dajacy kompetencje do tworzenia aktow normatywnych. (przepis rani ustawowej, 1. Upoważnienie obligacyjne - naklada obowiązek wydania określonego aktu albo fakultatywne - właściwy organ może ale nie musi wydac akt)
dyrektywy adresata
dyrektywy językowe :
- zasada języka powszechnego
- należy unikać języka specjalistycznego
- należy używać pojęć w kodeksowym znaczeniu
- nie wolno tworzyć ani używać synonimów i homonimów
- ostre i nie ostre
- pojęcia mogą być otwarte lub zamknięte
- pojęcia klasyfikacyjne i typologiczne
- w pierwszej kolejności ustawodawstwa powinien korzystać z pojęć klasycznych a wyjątkowo nieklasycznymi
- w definicjach nie mogą występować błędy - (idem per idem, to samo przez to samo),( ignnotum per ignotus, nieznane przez nieznane.)
Norma i przepis prawny:
Norma prawna :
zrekonstruowana z tekstu prawnego dyrektywa postępowania, która w najprostszym przypadku musi odpowiadać na co najmniej dwa pytania. 1. Kto i jakich okolicznościach 2. Jak powinien się zachować. Normy mogą także zawierać trzeci element który daje nam odpowiedz na pytanie: jakie będą konsekwencje gdy adresat nie zachowa się w sposób przewidziany przez normę.
Przepis prawny:
to jest elementarna jednostka systematyzacyjna tekstu prawnego ( przepisem jest każdy artykuł, paragraf, ustęp, litera, punkt itd.)
Zazwyczaj do rekonstrukcji jednej normy prawnej potrzebne jest korzystanie z kilku przepisów.
Jeden przepis prawny może być elementem wielu różnych norm prawnych.
Przepis prawny i norma prawna pokrywają się.
Jedna norma zazwyczaj wynika z wielu przepisów.
art.148 paragraf 1 - kodeksu karnego
Dyrektywa postępowania wprowadza nakaz, zakaz lub uprawnienie do określonego zachowania się.
Koncepcje budowy normy prawnej:
- Normy zbudowane są z trzech elementów:
1. Hipoteza - określa adresata normy oraz okoliczności, w których powinien on się zachować w sposób przewidziany przez normy. Zakres zastosowania normy.
2. Dyspozycja - ona określa wzór po winnego zachowania się ona formuje zakaz, nakaz, uprawnienia lub obowiązki. Zakres normowania normy.
3. Sankcja - określa konsekwencje, jakie nastąpią w sytuacji, gdy adresat zachował się niezgodnie z normą.
Koncepcja dwuczłonowa:
Hipoteza, Dyspozycja - jeżeli zachodzą warunki opisane w hipotezie to adresat normy powinien się zachować tak jak mówi mu dyspozycja.
Hipoteza, Sankcja - jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie to organ państwa powinien wymierzyć podmiotowi wskazanemu w hipotezie przewidzianą sankcje.
Koncepcja trójczłonowa:
Hipoteza, Dyspozycja, Sankcja - jeżeli zachodzą warunki określone w Hipotezie to adresat powinien zachować się tak jak mówi Dyspozycja bądź zostaną mu wymierzone jakieś konsekwencje, Sankcja.
Koncepcja dwuczłonowa norm sprzężonych:
Ta koncepcja składa się z dwóch reguł:
1. Sankcjonowana H1 => D
2. Sankcjonująca H2 =>S
Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie Reguły Sankcjonowanej (H1) to adresat powinien się zachować tak jak mówił Dyspozycja bądź jeżeli naruszy Dyspozycje (H2) to zostanie mu wymierzona kara.
Podział przepisów prawnych.
Normy Generalne - Adresat określony jest przez wskazanie jego cech
Normy Indywidualne - Adresatem tych norm jest oznaczony indywidualną nazwą podmiotu.
Normy Abstrakcyjne - odnoszą się do zachowań powtarzalnych
Normy Konkretne - One odnoszą się od zachowań jednorazowych
Normy, które są jednocześnie Generalne i Abstrakcyjne nazywa się normami ogólnymi. Normy prawne mają charakter norm ogólnych.
Akty tworzenia prawa: to akty które zawierają normy ogólne
Akty stosowania prawa: to akty które zawierają normy jedno cze śnie indywidualne i konkretne
Wyrok jest to akt stosowania prawa.
Akty stosowania prawa: to akty zastosowania normy prawnej do indywidualnie oznaczonej osoby i nakładające na tą osobę jakiś obowiązek bądź uprawnienia. Nakazujące, zakazujące, dozwalające.
Przepisy odsyłające i blankietowe.
Odsyłający wtedy gdy mówi nam wprost mamy w nim odesłanie do innego przepisu. Mamy dwa odsyłania systemowe do innego przepisu prawa, odesłanie poza systemowe to odesłanie do jakiś reguł lub zasad poza systemowych.
Przepis Blankietowy wtedy gdy odsyła nas do aktów normatywnych które mają być dopiero wydane.
Przepisy dyspozycyjne i imperatywne
Dyspozytywne: inaczej nazywa się je Jus dispozytiwum przepisy, które stosuję się wyłącznie wtedy gdy strony nie postanowiły nic w danej kwestii lub postanowiły inaczej niż jest o tym mowa w przepisie.
Przepisy Imperatywne Jus Cogens przepisy bezwzględnie obowiązujące. Ich działaniem nie może być wolą stron. (Wyłączone, ograniczone, zmienione.)
Normy i zasady prawne.
zasady prawne
- uniwersalne: zasada państwa prawa, zasady części systemu prawa, (prawo karne, cywilne)