WPROWADZENIE

Definicja logistyki

Logistykę w szerokim rozumieniu traktujemy jako zintegrowany system kształtowania i kontroli procesów fizycznego przepływu towarów oraz ich informacyjnych uwarunkowań, zmierzających do osiągnięcia możliwie najkorzystniejszych relacji między poziomem świadczonych usług (poziomem obsługi odbiorców) a poziomem i strukturą związanych z tym kosztów.

Logistyka jest procesem planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie, przepływu i składowania surowców, zapasów produkcji w toku, wyrobów gotowych i związanych z tym usług oraz odpowiednich informacji z miejsca pochodzenia do miejsca konsumpcji (łącznie z przemieszczaniem do i poza oraz wewnątrz i na zewnątrz organizacji)w celu zaspokojenia wymagań klientów.

(definicja podana przez Radę ds. Zarządzania Logistycznego)

Stąd wynikają trzy podstawowe zadania stawiane logistyce:

• koordynację przepływu surowców, materiałów do produkcji i wyrobów gotowych do konsumentów;

• minimalizację kosztów tego przepływu;

• podporządkowanie działalności logistycznej wymogom obsługi klienta

Źródła nowoczesnej koncepcji logistyki należy szukać w rozwoju logistyki wojskowej w czasie II wojny światowej.

Wojna w Zatoce Perskiej potwierdziła znaczenie logistyki dla skuteczności działań wojennych. Wojnę tę nazywaną wręcz „wojną logistyczną”.

Trzy koncepcje logistyki

1. logistyka to procesy fizycznego przepływu dóbr materialnych- surowców, materiałów, półfabrykatów, wyrobów gotowych - w przedsiębiorstwie, a także między przedsiębiorstwami, oraz przepływy strumieni informacyjnych odzwierciedlające procesy rzeczowe i wykorzystywane w sterowaniu tymi zapasami

2. logistyka to pewna koncepcja, filozofia Zarządzania procesami realnymi (przepływem dóbr), oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych procesów

3. logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej, badająca prawidłowości i zjawiska przepływu dóbr i informacji w gospodarce, a także w poszczególnych ogniwach

Podstawowe składniki procesów logistycznych:

• fizyczny przepływ dóbr rzeczowych

• strumienie przepływu pieniądza (zapłata dostawcy, pozyskanie pieniędzy od odbiorcy)

• utrzymanie zapasów rzeczowych

• procesy informacyjno-decyzyjne

• infrastruktura procesów logistycznych (budynki, środki transportu, maszyny i urządzenia techniczne zapewniające transport, pewne rodzaje opakowań, środki techniki obliczeniowej)

• koszty logistyczne (ich źródło: przepływ dóbr, utrzymania zapasów, zaangażowanie w nich pokaźnych kapitałów, funkcjonowanie infrastruktury)

• nadrzędne cele (zadania) logistyki:

• zapewnienie właściwego poziomu obsługi klienta

• umocnienie pozycji rynkowej, sprostanie konkurencji

• redukcja kosztów (m.in. przepływów i utrzymania zapasów)

• usprawnienie Zarządzania procesami przepływów dóbr rzeczowych i w konsekwencji pełne zaspokojenie materialnych potrzeb uczestników procesów logistycznych

Funkcjonalny podział systemu logistycznego wg faz przepływów towarowych:

• logistyka zaopatrzenia

• logistyka produkcji (w przedsiębiorstwach przemysłowych)

• logistyka dystrybucji

Etapy rozwoju logistyki

Etap I Lata 50	Etap II Lata 60 i początek 70	Etap III Schyłek lat 70 i lata 80	Etap IV Lata 90
Zakup: - prognozowanie popytu - planowanie potrzeb - realizacja zakupów - kontrola zapasów materiałowych	Zarządzanie materiałami w przedsiębiorstwie: - przepływy fizyczne w zaopatrzeniu - strumienie informacyjno- decyzyjne - sterowanie zapasami	Integracja działań logistycznych w przedsiębiorstwie poprzez zarządzanie strumieniami przepływu materiałów i informacji w skali całego przedsiębiorstwa	Mikrologistyka Mezologistyka Makrologistyka Eurologistyka Logistyka globalna
Magazynowanie: - manipulacje transportowe - składowanie - opakowania
Dystrybucja: - zamówienia klientów - zapasy wyrobów gotowych - transport - obsługa klienta	Dystrybucja: - fizyczna dystrybucja towarów jako składnik działalności marketingowej

Logistyka a cele przedsiębiorstwa

Podstawowe sfery działań logistycznych

Obsługa klienta - centralne miejsce wśród działań przedsiębiorstw stosujących nowoczesne zasady Zarządzania marketingowo-logistycznego.

Transport - zasadnicze znaczenie w przemieszczaniu produktów z miejsc ich pochodzenia do miejsc ich konsumpcji lub użytkowania. Problemy to:

- wybór gałęzi transportu

- wybór określonego przewoźnika

- sposób przewozu i droga przewozu

Zarządzanie zapasami - zapewnienie ciągłości produkcji oraz zaspokojenie potrzeb klienta.

Składy - problemy:

- własność składów (własne, dzierżawione, publiczne)

- wielkość

- liczba

- lokalizacja

Ważnym jest tutaj wyróżnienie zapasów surowcowych oraz zapasów dystrybucyjnych

Lokalizacja zakładów produkcyjnych

Realizacja zamówienia

- elementy operacyjne (np. zredagowanie zamówienia, przygotowanie i przesłanie kompletu dokumentów)

- elementy wymiany informacji (np. modyfikacja zamówienia, zapytania dotyczące produktu)

- elementy dotyczące kredytu i płatności

Zaopatrzenie

- wybór lokalizacji źródeł zaopatrzenia

- formy zakupu materiałów

- harmonogram czasowy zakupu materiałów

- określenie cen

- kontrola jakości

Prognozowanie popytu

Zarządzanie informacjami - sprawny i efektywny obieg informacji musi mieć miejsce między:

- przedsiębiorstwem i jego klientami (dostawcami i nabywcami)

- głównymi pionami przedsiębiorstwa - marketingu, produkcji, logistyki, finansów/księgowości

- różnymi sferami działań logistycznych - obsługa klienta, transport, składowanie, realizacja zamówień, kontrola zapasów

Manipulacje materiałowe - wszelkie aspekty przemieszczania lub przepływu surowców, materiałów do produkcji i wyrobów gotowych wewnątrz zakładu produkcyjnego bądź składu.

Zaopatrywanie nabywców w części zamienne i czynności posprzedażne

Opakowanie - funkcje:

- marketingowe (promocja i reklama)

- logistyczne (ochrona produktu, efektywność składowania produktu)

Obsługa zwrotów towarowych (dystrybucja odwrotna) - naprawy gwarancyjne, wymiana, utylizacja

Gospodarowanie odpadami jako produktami ubocznymi

- transport

- składowanie

- zarządzanie przepływami do miejsc powtórnego użycia

Łańcuch dostaw

Integracja procesów w łańcuchów dostaw (lata 80 i 90)

Definicje

• integrująca filozofia zarządzania całym przepływem w kanale dystrybucji od dostawcy do ostatecznego klienta

• strategiczne koncepcja polegająca na zrozumieniu i zarządzaniu sekwencją działań - - od dostawcy do klienta - dodających wartości produktom przepływającym przez rurociąg dostaw

• zintegrowane zarządzanie sekwencjami przepływu logistycznego, przetwarzanie i czynności związane z obsługą - od dostawców do ostatecznych klientów - niezbędne do wytworzenia produktu lub usługi w sposób sprawny i efektywny

Powyższe definicje wskazują, że łańcuch dostaw przekracza granice między firmami w zarządzaniu i/lub koordynacji przepływów materiałów, począwszy od surowców do produktu finalnego, obojętnie czy będzie on kupowany przez konsumenta, czy też inną firmę przemysłową, która go może dalej przetworzyć.

Podstawowym zadaniem w zarządzaniu łańcuchem dostaw jest monitorowanie zapasów w całym łańcuchu i ograniczenie niepewności, która jest przyczyną tworzenia zapasów bezpieczeństwa lub realizacji takich nieoptymalnych działań w tym rurociągu jak zakupy na zapas.

Porównanie głównych cech tradycyjnych systemów logistycznych z łańcuchem dostaw

Czynnik	Systemy tradycyjne	Łańcuch dostaw
Zarządzanie zapasami	W pojedynczej firmie	Koordynacja działań w rurociągu
Przepływy zapasów	Przerywane	Ciągłe/przejrzyste (wymiana informacji o harmonogramach produkcji i o poziomie zapasów oraz o oczekiwanych popytach)
Koszt	Minimalizowany w firmie Skoncentrowanie się na własnych kosztach	Skoncentrowanie się na cenie produktu z kosztami wyładunku
Informacja	Kontrolowana przez firmę	Wspólna/dzielona
Ryzyko	Skoncentrowane na firmie	Wspólne/dzielone
Planowanie	Zorientowane na firmie	Zespoły łańcucha dostaw
Związki między organizacjami	Firma zorientowana na niskie koszty	Partnerstwo zorientowane na cenę produktu wraz z kosztami wyładunku Sojusze strategiczne i partnerstwo

Cele przedmiotowe łańcucha dostaw

• rozpoznanie wymagań ostatecznego klienta co do poziomu obsługi

Zapotrzebowanie zgłaszane przez ostatecznych klientów jest magnesem, który ciągnie zapasy przez kanał. Producenci potrafią określić, kim są ich klienci i czego potrzebują.

• podjęcie decyzji, w których punktach łańcucha dostaw umiejscowić zapasy i ile ich tam składować

Aby zaspokoić oczekiwania klientów i zapewnić akceptowany poziom kosztów.

• opracowanie odpowiedniej polityki i procedur zarządzania łańcuchem dostaw jako zintegrowaną całością

W łańcuchu dostaw powinien istnieć mechanizm koordynacji.

Przykład

Firma Chrysler wdrażała swój program JIT w zarządzaniu zapasami co spowodowało zwiększenie poziomu zapasów u dostawców w celu sprostania narzuconym przez firmę terminom dostaw. Nie zmniejszyło nakładów na zapasy a jedynie ich przemieszczenie w łańcuchu dostaw.

Problem rozwiązano dzięki zapewnieniu dostawcom trafniejszych i bardziej terminowych informacji o harmonogramach produkcji, zmniejszających niepewność.

Należy pamiętać, że skłonienie firm do podzielenia się tak strategicznymi informacjami stanowi barierę często bardzo trudną do przezwyciężenia. Firmy boją się, że onkurencja zdobędzie zbyt wiele informacji, co może zmniejszyć ich przewagę konkurencyjną.

Przyczyny zmian w zarządzaniu logistycznym

Zmienny charakter rynku:

Cena i jakość: Począwszy od lat 80-ych, konsumenci nie są już tak lojalni w stosunku do znaku firmowego produkt i nie chcą już płacić wyższej ceny wyłącznie za to, że dany produkt jest markowy. Współcześni konsumenci poszukują raczej optymalnego połączenia jakości i ceny.

Czas: Zniecierpliwienie klientów w odpowiedzi na praktyki, które powodują marnotrawstwo ich czasu i godzą w ich potrzebę wygody i elastyczności. Coraz więcej konsumentów nie toleruje opóźnień, zwłaszcza jeśli odnoszą wrażenie, że są one spowodowane brakiem sprawności w działaniu.

Zmiany struktury kanałów i partnerstwo:

Wielcy detaliści: stali się, jako nabywcy, bardziej wyrafinowani i wymagający, co motywuje ich do zmian tych łańcuchów dostaw, w których uczestniczą. Znaczenie producentów , którzy dyktowali tempo i opracowywali metody zaspokajania ogólnych potrzeb członków kanału, maleje.

Postawa proaktywna: wielcy detaliści (np. McDonald's) częściej domagają się zmian polegających na zindywidualizowaniu i przystosowaniu systemu logistycznego do ich potrzeb.

Technologia: potencjał nowych kanałów opartych na technologii wykorzystującej kombinację informatyki, telewizji i telefonii.

Globalizacja gospodarki i rynków:

Złożoność działalności logistycznej i transportowej: złożoność działalności logistycznej i transportowej będzie coraz większa ze względu na długość (w czasie i przestrzeni) łańcuchów dostaw.

Handel między różnymi regionami świata: przykład UE jako największego rynku świata

Zarządzanie marketingowo-logistyczne

Płaszczyzny zarządzania marketingowego najczęściej przeplatają się z płaszczyznami zarządzania logistycznego, tworząc łączną formułą zarządzania marketingowo-logistycznego

Rysunek 1 Płaszczyzny zarządzania marketingowo-logistycznego

Wyklad przygotowano w oparciu o następującą literaturę:

• F. Beier, K. Rutkowski: Logistyka, SGH, Warszawa 2003

• S. Abt: Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1998

• J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley Jr.: Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2002

• Z. Saryusz-Wolski, C. Skowronek: Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2003

• Krawczyk S.: Metody ilościowe w logistyce. C.H.Beck, Warszawa, 2001.

LOGISTYKA - WYKŁAD Arkadiusz Manikowski

11

---