Grab pospolity(1), Leśnictwo, Hodowla Lasu


Grab pospolity - Carpinus betulus L.

Występuje w Europie środkowej i Południowej, na Kaukazie, w Turcji. W Polsce częsty w lasach mieszanych z bukiem i dębem. W Karpatach rośnie tylko do wysokości 800 m n.p.m., bardziej na południu górna granica przebiega znacznie wyżej.

Ceniony w lesie jako gat. wybitnie glebochronny, ale nie powinien tworzyć litych drzewostanów. Rozwija się dobrze na glebach gliniastych lub piaszczysto-gliniastych, głębokich, świeżych i żyznych, zwłaszcza w rejonach o długim okresie wegetacji.

Zaczyna obradzać w wieku 30-40 lat w drzewostanie i 15-20 lat na otwartej przestrzeni. Obficie, co 2-3 lata, ale drzewa dobrze naświetlone prawie każdego roku.

Kwitnienie:

Owoce rozwijają się w jednym sezonie wegetacyjnym. Owocostany osiągają długość 7-14 cm, dojrzewają w okresie od VIII do XI, głównie jednak jesienią (X). Nasiona (orzeszki) są rozsiewane od jesieni do wiosny, zwłaszcza po I mrozie, kiedy też opada większość liści. Owoce początkowo jasno zielone ciemnieją stopniowo by osiągnąć barwę oliwkowozieloną, później brązową.

skrzydełka.

Orzeszki przenoszone są przez wiatr na niewielką odległość od drzewa macierzystego. Nasiona zebrane późną jesienią cechuje wysoka zdolność kiełkowania.

Zbiór:

Owocostany zbiera się ręcznie, można też obcinać gałązki na płachty lub siatki plastykowe rozłożone pod drzewami.

wyniki.

Nasiona znajdują się w stanie w głębokiego spoczynku, który można przezwyciężyć przy pomocy stratyfikacji ciepło-chłodnej: w wilgotnym podłoży statyfikacyjnym (mieszanina miału torfowego i czystego piasku) 1 m-c w temp. 20ºC, a następnie temp. 3ºC do pojawienia się pierwszych kiełków tj. 14-16 tygodni.

Brzoza brodawkowata - Betula pendula Roth,

Występuje w Europie z wyjątkiem Hiszpanii, w znacznej części Włoch, Grecji i płd. Ukrainy. W Polsce pospolita, zwłaszcza na glebach ubogich, piaszczystych, torfowych, kwaśnych. Niekiedy tworzy drzewostany, ale najczęściej występuje w domieszce. Jest gatunkiem pionierskim.

Kwitnienie:

Wiosną kotki ♂ wydłużają się razem z rozwojem liści, równocześnie z pąków rozwijają się kwiaty ♀ początkowo cienkie i wzniesione , później zwisające.

Obradzanie: w zwarciu 20-30 lat, drzewa rosnące pojedynczo wcześniej.

Zbiór: gdy barwa szyszeczek przechodzi z zielonej w żółtawą, gdy szyszeczki są jeszcze zamknięte i nie rozsypują się

Nasiona brzozy -orthodox- można przechowywać po podsuszeniu 10-12% w workach papierowych przez 2 zimy, w temp. otoczenia. Kiełkowanie nasion ułatwia obniżona temp. (0-10 ºC). Nasiona wysiewa się do skrzynek na początku zimy, przykrywa śniegiem (pęcznieją) i pozostawia do wiosny.

Brzoza omszona -Betula pubescens Ehrh.

Występuje w Europie środkowej i wschodniej, w Skandynawii oraz Irlandii. NIE występuje w centralnej i południowej Hiszpanii, we Włoszech i Płd. Półwyspu Bałkańskiego

Kwitnienie:

Obradzanie: w wieku 15 lat - drzewa wolnorosnące, w drzewostanie później

Klon jesionolistyny - Acer negundo L.

Występuje w Ameryce PN, sprowadzony do Anglii w 1688 roku. W europie sadzony w parkach i wzdłuż ulic - odporny na zanieczyszczenia powietrza oraz sól stosowaną zimą na drogach przeciw gołoledzi. DLA LEŚNICTWA NIE MA WIĘKSZEJ WARTOŚCI.

Owoce: - dwuskrzydlak, kąt ostry

Lipa drobnolistna (Tilia cordata L.)

Występuje w całej Europie, z wyjątkiem PN i Płd. Rejonów, w górach do 600 m n.p.m.

Umiarkowane wymagania glebowe. Nie rośnie na ubogich, suchych oraz bagiennych glebach..

Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos L.)

Zasięg przypada na środkową i Płd. Europę. PN granica zasięgu przebiega przez Belgię, środkowe Niemcy i Płd. Polskę skąd przez zach. Ukrainę dochodzi do ujścia Dniestru. Na Płd. rośnie niemal na całym obszarze śródziemnomorskim oraz na Sycylii i na Sardynii. Przez Polskę przebiega PN granica występowania, wzdłuż linii: Gubin, Zielona Góra, Jarocin, Skierniewice, Góra Kalwaria, Międzyrzecz Podlaski

W górach sięga wyżej niż lipa drobnolistna, nie przekracza 900 m n.p.m.

Preferuje gleby lekkie, wilgotne i zasobne w substancje pokarmowe, świeże i zasadowe.

Kwitnienie i owocowanie lip:

Wiek zakwitania lip, na otwartej przestrzeni waha się w granicach 10-25 lat, natomiast drzewa rosnące w zwarciu zaczynają kwitnienie między 20 a 50 rokiem życia.

Lipa drobnolistna

Lipa szerokolistna

Kwitnienie

VII wyjątkowo VI

VI - 14 dni wcześniej niż lipa drobnolistna

  • tworzą zawiązki kwiatów, na wiosnę, w roku kwitnienia

  • kwiaty drobne obu płciowe, żółtobiałe, wonne w zwisających wielokwiatowych kwiatostanach

  • kwitną prawie każdego roku

  • zapylanie przez owady, zwłaszcza pszczoły

  • owoce dojrzewają we IX lub X, owocami są orzeszki zawierające 1-2 nasion

Orzeszki

Gładkie o cienkiej łupinie, gęsto, filcowato omszone

Większe o twardej, zdrewniałej owocni z % żeberkami, pokryte szarym filcowatym owłosieniem

Owoce opadają z drzew stopniowo, aż do wiosny. Orzeszki, które opadły wczesną jesienią mogą wykiełkować w następnym roku. Owoce, które wiszą długo w koronie drzewa przesychają tak, że wchodzą w stan spoczynku wtórnie indukowanego. Mogą one wykiełkować po rocznym przelegiawniu w glebie, często kiełkują dopiero po kilku latach.

Brak kiełkowania w okresie po zbiorze jest spowodowany brakiem przepuszczalności wody przez owocnię oraz hamowaniem wzrostu zarodka przez stwardniałe bielmo.

Masa 1000 szt.

28-40g

Ok. 100 g

Nasiona lip są uważane za nasiona spoczynkowe, z podwójnym spoczynkiem. Moment zbioru decyduje o wynikach stratyfikacji nasion

Nasiona dojrzewają dłużej, ale równomiernie.

Aby otrzymać siewki, pierwszej wiosny po zbiorze - zbiór należy wykonać we IX i natychmiast wysiać lub stratyfikować. Późno zebrane nasiona (początek X) należy stratyfikować od lata następnego roku do wiosny

Nasiona dogrzewają w stosunkowo szybkim tempie, ale nie równomiernie.

Stratyfikację rozpocząć zaraz po zbiorze (koniec VIII - początek X), nie licząc na otrzymanie siewek kolejnej wiosny.

Stratyfikacja - napęcznienie nasion oraz zmiękczenie bielma, przez co uaktywniają się enzymy. Warunkiem skutecznej i krótkiej stratyfikacji jest niedopuszczenie do przeschnięcia owoców - wtedy jest możliwa stratyfikacja stopniowa: faza ciepła - 15-18 ºC i faza chłodna 2-8 ºC.

faza ciepła -1 miesiąc; faza chłodna - 4-5 miesięcy

faza ciepła -2 miesiące i faza chłodna 6-10 miesięcy

Orzeszki pozyskuje się z drzew stających, po przez otrząsanie. Oczyszczone orzeszki (bez podsadek) należy podsuszyć w temp. pokojowej lub w przewiewnym zacienionym miejscu w temp. 0-20 ºC do uzyskania wilgotności 12-13%. Następnie przenieść do szczelnie zamkniętych pojemników i przechowywać w chłodni w temp. - 3ºC do -5ºC. Po przechowaniu i rozmnożeniu orzeszków przez 24h w temp. + 3ºC, należy pozyskać nieuszkodzone nasiona. Następnie, na wialni oddzielić czyste nasiona od zanieczyszczeń psują się podczas stratyfikacji. Przed stratyfikacją bez podłoża czyste nasiona poddać skaryfikacji chemicznej stężonym H2SO4 (jedna cześć nasion i 2 części kwasu) - przez 12 minut. Nasiona należy mieszać by nie dopuścić do sklejenia i zeskorupienia nasion.

  • wypłukać w dużej ilości H2O

  • usunąć, na sicie, resztki łupin nasiennych

  • po 20 godz. moczenia usunąć

  • do stratyfikacji użyć tylko nasiona pełne.

Olsza

W Polsce występują 3 gatunki olszy: 2 drzewiaste - czarna i szara oraz 1 gat. krzewiasty - zielona. Olsze należą do nielicznych gatunków drzewiastych, mających pośrednio zdolność do wiązania wolnego azotu, przez współżycie z bakteriami nagromadzonymi w guzowatych naroślach na korzeniach. Przyjmuje się, że gleba w d-tanach olszy jest wzbogacona o około 500kg/ha azotu rocznie. Jest to ilość, jaką uzyskuje się przy stosowaniu nawożenie zielonego, za pomocą roślin motylkowych.

Olsza czarna -Alnus gultinosa L.

Drzewo wysokości 20-25 m, osiąga wiek 120 lat. Łatwo rozpoznawalna o każdej porze roku, dzięki gronom owalnych, ciemnych owocostanów, zwanych szyszeczkami. Powszechna w całej Europie z wyjątkiem PN Skandynawii oraz PN i PN-Wsch. Rosji. W Polsce występuje powszechnie na nizinach, Pogórzu i niższych partiach gór.

Kwitnienie: Pąki kwiatowe są inicjowane w okresie wegetacji, ale kwitnienie, zapylenie przypada na okres przed rozwojem liści III-IV (w Polsce). Kwiatostany ♂ i ♀pojawiają się jesienią, przy czym ♂ nie są osłonięte łuskami.

Mimo wczesnej pory kwitnienia i zapylenia, zapłodnienie występuje latem, a rozwój zarodków rozpoczyna się w sierpniu. Pełnia dojrzałość nasion jest osiągana w IX.

Dojrzewanie owocostanów (szyszeczek): Nasiona formują się parami na łuskach kwiatostanów ♀. Rozwój zarodków i całych nasion przebiega b. szybko, na początku jesieni nasiona są dojrzałe i gotowe do kiełkowania. W Polsce szyszeczki dojrzewają IX-X. Łuski kwiatostanów ♀ twardnieją , a zdrewniałe szyszeczki nie rozpadają się, lecz pozostają długo na gałązkach. Otwierają się dopiero po silnych mrozach i wczesną wiosną uwalniają czerwono-brązowe wąsko oskrzydlone orzeszki (nasiona). Orzeszki są jednonasiennymi owocami, nasiona bezbielmowe.

Obradzanie nasion: w d-stanie - 30 lat, pojedyncze drzewa 20 lat.

Zbiór: XI-XII z drzew stojących lub niedawno ściętych. Następnie szyszeczki rozkłada się cienko do podsuszenia. Łuski stopniowo otwierają się w temperaturze otoczenia. Otwieranie szyszeczek można przyspieszyć w podwyższając temp. do 27-38ºC

Przechowywanie: wilgotność 8-9% w chłodni lub piwnicy przez 2-3 lata ->po tym okresie szybki spadek energii kiełkowania.

Olsza szara - Alnus incana

Krótkowieczne drzewo (do 60 lat), na ubogich siedliskach ma pokrój krzaczasty. Występuje w Europie środkowej i PN oraz górach Europy Zach., i PD., ponadto na Zach. Syberii i Kaukazie. W Polsce w rejonach PD., a w górach w reglu dolnym.

Kwitnienie: gat. rozdzielnopłciowy, jednopienny.

Dojrzewanie „szyszeczek”: nasiona rozwijają się po 2 szt. na łuskach szyszeczek i dojrzewają od IX-XI w zależności od regionu. Szyszeczki początkowo barwy zielonej, a gdy dojrzeją to zmieniają kolor na żywo brązowy. Łuski szyszeczek rozchylają się przed zimą (temp. poniżej 15ºC), a dojrzałe jednonasienne orzeszki wysypują się od IX-XII. Szyszeczki pozostają na gałązkach przez całą zimę

Obradzanie: w zwartym drzewostanie ok.30 lat, drzewa pojedyncze ok. 15 lat.

Zbiór: z drzew stojących IX-XI, można tez z drzew ściętych, gdy łuski szyszeczek zaczynają się rozchylać. Traktowanie szyszek tj. u olszy czarnej. Rozchylanie szyszeczek można przyspieszyć przez podniesienie temp. do 40-45ºC, przez 1-2 dni.

Jesion wynoisły - Fraxinus excelsior

Wysokopienne drzewo leśne, właściwe dla europejskich żyznych wielogatunkowych lasów liściastych i mieszanych. Obejmuje swym zasięgiem Zach., Środ. i PD. Europę od Atlantyku po dolinę Wołgi.

Kwitnienie: II dekada IV, przed rozwojem liści

Owocowanie: 15-20 lat, w d-stanie 30-40 lat, lata nasienne przeważnie co 2gi rok.

Pełną dojrzałość zbiorczą skrzydlaki osiągają w X, kiedy ich skrzydełka przybierają kolor jasnobrązowy.

Zbiór: X- XI, ale przez okresem naturalnego opadania z drzew.

Przechowywanie: skrzydlaki podsusza się do wilgotności 8-10%, w temp.18-20ºC i umieszcza się w szczelnie zamkniętych pojemnikach w temp.-3 do -5ºC

Buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.)

Występowanie: środkowa, Płd. i zach. Europa. Na Płd. i Wsch. partiach zasięgu - gatunek górski reglowy, środkowe -gat. wyżynny, PN i częściowo zach. - gat. niżowy.

W Płd. i Zach. Europie - ważny gatunek leśny. Tworzy własne zbiorowiska, często występuje w wielogatunkowych lasach liściastych i mieszanych. W Polsce osiąga PN-Wsch granicę zasięgu wzdłuż linii: Węgorzewo, Mrągowo, Olsztyn, Toruń, Nakło, Wągrowiec, Szamotuły, Kościan, Kalisz, Łódź, Radom, Lublin, Tomaszów Lubelski. Poza tą linią występuje na pojedynczych rozproszonych, naturalnych stanowiskach oraz jest uprawiany. W granicach zasięgu buk tworzy dwa odmienne zespoły, różniące się obecnością lub brakiem w składzie runa leśnego roślin górskich.

Buczyna karpacka: - optymalne warunki do rozwoju znajduje, w Karpatach, w piętrze dolnego regla; schodzi tez na pogórze. W d-stanie oprócz buka występuje jodła oraz świerk jako domieszka, a na wilgotniejszych siedliskach jawor i wiąz górski. W runie występują specyficzne gatunki karpackie np.: żywiec cebulkowaty, paprotnik kolczsty.

Buczyna pomorska: - optymalne warunki do rozwoju - Pomorze. Obok buka w d-stanie występuje dąb szypułkowy i bezszypułkowy, jawor a na uboższych siedliskach sosna zwyczajna. Warstwa krzewów jest nikła, częsty jest natomiast podrost buka, niekiedy silnie zwarty, gwarantujący dobre, naturalne odnowienie. Do charakterystycznych gat., należą: perłówka jednokwiatowa, marzanka wonna, kostrzewa leśna.

Kwitnienie:

Zbiór: orzeszki zbiera się z ziemi pod drzewami, można rozłożyć płachty

  1. podsuszyć 8% => przechowywanie -5 do-10C => przysposobienie => wysiew

  2. podsuszyć 8% => przechowywanie -5 do-10C => przysposobienie => podsuszenie 8-15% => przechowywanie do 1 roku => wysiew

  3. zbiór => przysposobienie => podsuszenie 8% => przechowywanie => wysiew

Dąb

Dąb szypułkowy (Quercus robur)

Dąb bezszypułkowy

Występowanie:

- Cała Europa, gat. nizinny, w górach do wysokości 600-700 m npm.

- Zasięg mniejszy niż d. szypułkowego - cała Europa z wyjątkiem: środkowej i płd. Hiszpanii, PN Irlandii i Szkocji

- PN- Wsch. Granica zasięgu: Królewiec, Białystok, Puszcza Białowieska do Morza Czarnego.

Kwitnienie:

- Kwitnienie i owocowanie - 40-50 lat, w zwarciu 60-80 lat.

-Poł. IV - drugiej poł. V, równocześnie z rozwojem liści - liście i kwiaty mogą być uszkadzane przez larwy zwójki zieloneczki

Dwa tygodnie wcześniej

2 tyg. później

♂- zebrane w zwisające kotki, wyrastające u nasady tegorocznych pędów

♂-zwisające, luźne jasnozielone, krótkie, wyrastające z blizn, po opadłych zeszłorocznych liściach.

♀- na długich szypułkach, formują się na wierzchołkach przyrostów rocznych, kształt butelkowaty

♀- wyrastają z pachwin tegorocznych liści

U dębów wyraźnie zaznacza się nie regularność owocowania i kwitnienia. Obfite kwitnienie co 2-3 lata, jedna dobre urodzaje zdarzają się w nieregularnych odstępach co 3-8 lat. Ta nieregularność może być powodowana uszkadzaniem plonu przez owady, częściej jednak powstaje wskutek niekorzystnych warunków klimatycznych. Niskie temperatury mogą zniszczyć rozwijające się kwiaty męskie, a przedłużające się susze jesienne spowodować przedwczesne opadanie żołędzi.

Żołędzie dojrzewają we IX i X w roku kwitnienia. Po dojrzeniu natychmiast opadają. Wilgotność ok. 90%. Pierwsze opadają żołędzie uszkodzone - zaatakowane przez grzyby lub owady.

Żołędzie: do 3cm, walcowate, u świeżych charakterystyczne zielone paski

Masa 1000szt - 3850 g.

Żołędzie: do 2cm, owalne, największa szerokość bliżej nasady

Łatwo kiełkują w podwyższonej temp. Ciepła wilgotna jesień, kiełkowanie na drzewach lub po opadnięciu na ziemię

Masa 1000 szt. - 3 150g

Zbiór: jak najwcześniej, po opadnięciu dobrze wykształconych nasion. Zbiór z ziemi lub siatek polipropylenowych. Zebrane żołędzie w otwartych skrzyniach, koszach lub przewiewnych workach przewozi się na miejsce dalszej obróbki:

Dąb czerwony (Quercus rubra)

Pochodzi z Ameryki PN. Kwitnie koniec V po rozwoju liści. Zaczyna owocować w wieku 25 lat, obficie po 50 latach. Lata obfitego owocowania co 2-5 lat

Żołędzie dojrzewają w II roku po kwitnieniu, IX/X. Żołędzie: krótkie, grube osadzone w płytkich szerokich miseczkach, jasnobrązowe

Zbiór-IX/X z ziemi lub po otrząśnięciu na płachty lub siatki

Żołędzie przeznaczone do przechowywania należy zbierać w latach wysokiego urodzaju. W latach średniego urodzaju możliwość zaatakowania przez chrząszcze. Żołędzie oczyścić i przechowywać tj. inne dęby. Jeżeli czas przechowywania w chłodni jest dłuższy niż 70 dni to NIE trzeba stratyfikować.

Klony

Jawor

Klon zwyczajny

Klon polny

Owocowanie

25-30 lat

ok. 40 w d-stanie

co1-2 lata

10-20 lat

25-40 w d-stanie

każdego roku

Ok. 10 lat

Każdego roku

Kwitnienie

Z rozwojem liści, koniec V

Przed rozwojem liści, koniec IV

Z rozwojem liści lub nieco póżniej- V

Kwiatostany

owadopylne

Zielonkawe, zebrane w luźne grona lub wiechy. Kwiaty obupłciowe, ze względu na redukcję pręcików lub słupków mogą się stać funkcjonalnie kwiatami męskimi lub żeńskimi, występującymi w kwiatostanie w różnych proporcjach

Kwiaty obu płci nie zakwitają jednocześnie, okres kwitnienia w drzewostanie 7-15 dni

Na końcach ulistnionych pędów, żółtozielone, na wyraźnych szypułkach, obupłciowe, baldachogrona

Zielonkawe, zebrane w wielokwiatowe, wzniesione i owłosione baldachogrona.

Dojrzewanie: IX, po osiągnięciu dojrzałości skrzydlaki opadają z drzew

Zbiór: 15.IX-15.X - przez zrywanie skrzydlaków z drzew stojących lub krótko przed opadnięciem otrząsanie na siatki lub z ziemi

Jeśli skrzydlaków od raz nie wysiewamy to rozsypujemy warstwą 10-15 cm w przewiewnym pomieszczeniu i przegarniamy 2-3X dziennie. Po wstępnym podsuszeniu dołujemy lub przechowujemy w piwnicy.

Świeżo zebrane nasiona znajdują się w stanie głębokiego spoczynku. Przezwyciężenie tego stanu jest możliwe, gdy skrzydlaki są napęczniałe w temp.1-3C

Przechowywanie:

1 zima: temp.3C po podsuszeniu do wilgotności 40-50% lub zmieszane z torfem (wilg.40-45%) - spoczynek nasion stopniowo ustępuje

2-3 lata: -5C i wilgotność 24-32%



Wyszukiwarka