atrakcje turystyczne WYKŁ.II, Turystyka i rekreacja wykłady, Atrakcje turystyczne świata


Wykład II

ATRAKCJE TURYSTYCZNE ŚWIATA

Wulkany - zjawisko fizyczne, ziemskie przyciągające uwagę ludzkości.

Wulkan - to miejsce, gdzie wydobywa się lawa, gazy wulkaniczne i pyły wulkaniczne. Przy okazji mogą się wytworzyć charakterystyczne formy wulkaniczne w terenie np. stożek wulkaniczny (ale nie zawsze).

TYPY WULKANÓW

Na terenie Polski są miejsca, gdzie były wulkany, ale wygasły (nieczynne)……….

FORMY DZIAŁANIA

Wybuch - jest to eksplozja lub erupcja - to gwałtowne wydobywanie się lawy, gazów wulkanicznych z samego wulkanu, pociąga to za sobą wyrzucenie z wnętrza ziemi zakrzepłej lawy(brył ziemi), szczątków skał

(są to bomby wulkaniczne - duże bryły)

Lapille - drobne pyłki ziemi, lawy wydostające się z wulkanu.

Popiół wulkaniczny - to materiał jeszcze drobniejszy wulkaniczny (grubości piasku, pyłu).

W głębi ziemi jest ognisto - płynna magma - jest to stop glinokrzemianów i innych stopów, które są rozpuszczone………..zmieszane z gazami i………………pod ogromnym ciśnieniem we wnętrzu ziemi.

Po przebiciu się przez skorupę ziemską, gdzie rozpręża się ciśnienie gazów wydostaje się w postaci lawy. Rozprężanie się gazów i ulatnianie do atmosfery.

Jeśli spływająca lawa dostanie się do wody (jeziora, morza, oceany, rzeki) powstaje inny rodzaj skały - biała, porowata, szklista masa zwana pumeksem.

Pył wulkan.(popiół) zespala się tworząc spoistą, porowatą skałę (np. Jaworzno przez Krzeszowice). Jest to tufen wulkaniczny (dobry do budowy, dobry izolator cieplny).

W Polsce………………

Gazy wulkaniczne - złożone z pary wodnej, CO2, dwutlenku siarki, siarkowodoru, chlorowodoru i innych gazów. Są to gazy trujące.

Fumarola - Erupcji towarzyszy wydostawanie się gazów (CO2 , SO2 , siarkowodór, chlorowodór, para wodna) - są to gazy trujące.

Wyziewy te mają od 200 do 800 oC

Solfatra - to mniej gorące 100-200 oC wyziewy gazów.

Wydobywające się gazy czasami wydobywają się z sykiem czasem zabierając ze sobą kawałki gorących skał czy piasku.

Mofetta - to wyziewy chłodnych gazów (tylko słychać) i wydobywają się bez pary wodnej. Miejsca wydobycia są łatwe do rozpoznania, bo nie są porośnięte żadną roślinnością - są pokryte żółtym nalotem skrystalizowanej siarki. Występują np. w Macedonii.

Krater - miejsce wydobywania się lawy. Wydobywająca się lawa tworzy stożek wulkaniczny.

Wydobywająca się lawa wypływa z krateru. Rozpływa się po zboczach i najczęściej tworzy stożki wulkaniczne. Lawa także może wypływać z ziemskiej szczeliny w formie tzw. rozlewisk.

W czasie wybuchu wulkanu występują obfite opady deszczu mieszające się z popiołem wulkanicznym. Tworzą się ogromne błotne potoki (niesie ze sobą fragmenty skał, drzew i są niebezpieczne), które ściągają wszystko, na co napotkają na drodze.

. W czasie wybuchu wulkanów istnieją obfite opady deszczu, które są spowodowane powstaniem jądra kondensacji w czasie wybuchu.

Dlaczego podczas wybuchu wulkanu zaczyna padać deszcz? Parowanie, wilgoć, musi być jądro kondensacji - czyli musi być maleńka (mikroskopijna) cząsteczka…………………

Przed wybuchem i w czasie tego zjawiska występują trzęsienia ziemi. Zwiastują one zagrożenie przed wybuchem.

WULKANY ŚWIATA

Wezuwiusz (KONTYNENTALNY)

Położony nad zatoką Neapolitańską nad Morzem Tyreńskim. Ma ok. 1300 m.(wysokość się zmienia). Ma ogromny krater(ponad 3 km. Średnica). Obecnie stożek wulkaniczny ulega obniżeniu. Z krateru często wydobywa się smuga dymu. Widok ten odbija się w lustrze wody. Stoki Wezuwiusza mają bardzo żyzną glebę, na której rosną sady owocowe, winnice, uprawy warzyw. 24 VIII 79 r. n. e. miał miejsce największy i najsłynniejszy wybuch (Pompeje). Po trzęsieniu nastał potężny huk i wystrzał lawy, unosiły się gazy, spadły ciepłe deszcze, natomiast wydostające się gazy zadusiły okolicznych mieszkańców i pogrzebały ich popiołem oraz lawinami błotnymi. Wcześniej myślano, że jest wyfasły.

W II poł. XVIII w. podczas kopania studni przypadkowo odkryto ślady Pompei, ale dopiero w …….podjęto wykopaliska. W 1037 roku miały miejsce silne trzęsienia ziemi (mocny wybuch)następnie w roku 1631, 1906, 1944(ostatni bardzo groźny wybuch).

Herkulan był drugim miastem, które odkryto po wybuchu wulkanu.

Etna (WYSPY)

To wulkan mający ponad 3000 m położony na włoskiej wyspie Sycylia.

Nie jest to jeden stożek, ale cały masyw górski składający się z mniejszych stożków, gdzie nad całym masywem góruje Etna.

Na zboczach Etny widać (w różnych miejscach) potoki zastygłej lawy(niektóre świerze - czarne, szkliste), inne zaczynają już wietrzeć(porastać mchem). Widać zniszczone budynki.

Do podnóża wulkanu dojeżdża się busem, następnie kolejką, dalej jadą auta terenowe, następnie można podejść już tylko pieszo ścieżką(jest barierka) tylko do pewnego momentu.

Na górze stale odczuwalne są lekkie wstrząsy, wydobywające się dymy, opary, gazy, pyły oraz kule ognia. Odgłosy słychać, syczenie, widać mgiełki pary wodnej - niegdzie wonne.

Jest elementem atrakcyjnym do zwiedzania.

Ojos del Salado - najwyższy wulkan na Ziemi obecnie nieczynny w Andach Środkowych, na granicy Argentyny i Chile. Ma wysokość 6885 m n.p.m. Jest drugim co do wysokości szczytem górskim na półkuli zachodniej oraz najwyższym szczytem Chile. Leży około 600 km na północ od Aconcagui.

Wyspy Liparyjskie

Na południe od Półwyspu Apenińskiego leżą Wyspy Liparyjskie, (na dwóch są: Volcano i????????????????? Strongolin - dwa czynne wulkany). Nocą nieustannie wydobywa się z nich pióropusz ognia.Wyspy są niezamieszkałe.

Islandia jest wyspą mocno obsadzoną wulkanami. Hekla jest największym czynnym wulkanem na Islandii. Jest to cały system czynnych wzgórz wulkanicznych. Występują tu wulkany szczelinowe (bruzdy), nie w postaci stożka, ale rozpadliny, szczeliny - z nich wydobywa się i rozlewa lawa.

Skały mogą (są)o odczynie kwaśnym (kwaśne - zbite, zwarte, krystaliczne) albo zasadowe (wolniej krzepną). Olbrzymie pola lawowe po pewnym czasie pokrywają się porostami, mchami, ale nie są porośnięte zieloną roślinnością.

U wybrzeży Islandii działa wulkan podmorski (w dnie morskim jest szczelina, z której………..) We wrześniu 1963 roku na skutek jego wybuchu i erupcji pojawiła się wyspa - Surtscarsejt, po 2-ch dniach, ………….., a w rok później ponad 3 km2. W 1967 roku eksplozje ustały.

Islandia - lodowce

Pokryta jest w części czaszą lodową - największy lodowiec to Vatnajokull. Czapa lądolodu

(biała plama widoczna na mapie na środku Islandii). Cała islandia jest wyspą wulkaniczną, która posiada wszystkie typy wulkanów. Nawet takie pod lodem(mogą być czynne).

Lodowiec ten ma 2000 m miążości. Albo Hekla?????????????

Lód się topi pod wpływem ciśnienia. Lawa może płynąć też pod lodem i grozi to wówczas powodzią.

Gdy pod lodowcem następuje erupcja lodowiec topi się i czasami następuje załamanie się pokrywy lodu i wtedy kawałki lawy - bomby wulkaniczne wydostają się i wszystko spływa do morza.

Jest cały szereg punktów turystycznych organizujących wycieczki na lodowiec. Są tez pokazywane filmy wybuchu wulkanu pod lodem.

Krakatau (Indonezja)

Wulkan położony między wyspą Jawą a Sumatrą. Znaduje się tam cieśnina morska, w której była wyspa (miała ok. 9 km, cały łańcuch stożków wulkanicznych na wys. ok. 800 m.n.p.m). W roku 1883 nastąpił wybuch wulkanu, który był słyszany na odl. 160 km, a słup dymu i popiołu unosił się na wysokość 11 000 m.

W lipcu (sierpniu????????) 1983 roku miały miejsce 4 wybuchy, które spowodowały , że wyspa przestała istnieć. Wybuch ten słyszany był w Australii (3 000 km.) i na oceanie Indyjskim (4 600 km.). Po wybuchu pojawiło się tsunami (38 m wysokości fale), które na Jawie i Sumatrze pochłonęło 300 wsi i miast oraz zabrało 36 000 ludzi.

Wyspa ta pojawiła się dopiero w roku 1925 na skutek erupcji wulkanu. Obecnie sterczy

90 m n. p. m. (z 800 m.) Pył wulkaniczny sięgnął do stratosfery. Te drobne cząsteczki spowiły całą kulę ziemską, co spowodowało zmniejszenie przenikania promieni słonecznych - zanim opadły trwało to kilka lat.

Fuji Jama

Jest to wulkan mający 3376 m. n.p.m. Położony w Japonii.

Wulkan ten jest uznawany za świętą górę. Jest to miejsce pielgrzymek. Kult tego miejsca rozpoczął się w VIII w.n.e. Japończycy pielgrzymują tam masowo (ok. 3 mln rocznie). Latem w ciągu dnia miejsce to odwiedza nawet ok. 30 tyś osób.

Kilimangaro

Jest to wulkan, który ma ok. 6000 (5895)metrów wys. Największy szczyt Afryki. Położony jest między Kenią, a Tanzanią - niedaleko równika na pd.

Leży w strefie równikowej - gorący klimat. Podnóże znajduje się w strefie sawanny. Zbocza Kilimangaro porośnięte są roślinnością w systemie piętrowym.

Podnóże wulkanu to strefa sawanny, która sięga do wysokości 2 tyś. m.n.p.m. (roślinność trawiasta). W tej partii uprawia się kawę, herbatę.

Na wysokości od 2 000 do 4 000 rośnie las tropikalny, do wysokości 4 800 są łąki alpejskie, a powyżej 5000 są już tylko gołe, odkryte skały.

W okresie letnim………, a na Kilimangaro jest śnieg i lodowiec.

Częste wyprawy na Kilimangaro - głównie przez polskich studentów.

Wulkany błotne - to miejsca na powierzchni ziemi nasycone wodą i materiałem błotno - mulistym. Gorąca woda (często powyżej 100oC) wydobywa się na powierzchnię i błoto zachowuje się jak gotujący się gęsty sos, bulgocząca. Wulkany te znajdują się na obrzeżach (wybrzeżach) Morza Kaspijskiego (można podejść, bo są barierki), Islandia(można podejść, bo są barierki), Jawa (często w kraterach drzemiących wulkanów).

ZJAWISKA ZWIĄZANE Z WULKANAMI

Gorące źródła - zw. cieplicami to źródła o temperaturze pow. 36oC mogą występować na obszarach czynnych sejsmicznie jak i obojętnie sejsmicznie, ale również w obszarach sejsmicznie obojętnych.

Powszechne są głównie w środkowej Islandii. Gorąca woda używana jest powszechnie w hotelach, używana do ogrzewania tuneli foliowych z uprawami, do ogrzania chodników (Reykiawik).

Gorące źródła z wrzącą wodą mogą być wyrzucone okresowo na kilka lub kilkadziesiąt metrów w górę…………..nazywamy gejzerami (woda wyrzucana jest pod ciśnieniem).

Gorące źródła z wrzącą wodą mogą wyrzucać wodę pod ciśnieniem regularnie na kilka metrów w górę wówczas są to gejzery. Można je podziwiać np. w Yellowstone.

Woda w cieplicach swą temperaturę uzyskuje w wyniku kontaktu z gorącymi skałami we wnętrzu ziemi.

Cieplice i ciepłe wody na obszarach sejsmicznie obojętnych. Woda z głębin…………(Jaszczurówka koło Zakopanego)

Stopień geotermalny-…………

Zjawiska gorących wyziewów

  1. Fumawola - są to gorące o temp.200-800oC wyziewy różnych gazów wulkanicznych m.in. pary wodnej, chlorowodoru………….

  2. Solpatara - są mniej gorące od 100-200oC………………….głównie pary wodnej, ale również CO2 i siarkowodoru.

Te gazy wydobywają się sykiem i porywają za sobą kamyczki skały o wys.temperaturze.

  1. Mofeta - wyziewy chłodnych gazów powulkanicznych, nie widać ich i nie słychać, bez pary wodnej. Miejsca są łatwe do rozpoznania, bo nie występuje tam roślinność zielona. Miejsca te często pokryte są żółtym nalotem, krystalizującym się (Islandia, Macedonia).

WYGASŁE WULKANY

Wygasłe wulkany to pojedyncze części masywu, jeśli nie masywem wygasłych wulkanów. Czasami całe zespoły tworzące ciekawe………….

Np.. Pey de dome (1500 m. n. p. m.).......................

Masyw Centralny we Francji - część jest obszarem wygasłych wulkanów (Clermon Ferra, Nytuydome).

W Polsce są to okolice Krzeszowic na Jurze Krakowsko - Częstochowskiej, gdzie eksploatuje się skały wulkaniczne, oraz Dolny Śląsk - Góra Ślęża oraz Góra Sobótka to wygasłe wulkany. Polska leży w całości poza strefą sejsmiczną.

Kalder Wulkaniczny - tu mogą powstawać jeziora. W zagłębieniach wygasłych wulkanów to jeziora kalderowe.

Są również jeziora kraterowe być w kraterach uśpionych wulkanów - jeziora kraterowe. Jest to ciekawe zjawisko z punktu widzenia krajobrazowego.

W jednym z kalderów znajduje się park krajobrazowy w Afryce w Tanzanii - Nungorodon

(średnica 22 km.). Zbocza schodzą do dna kalderów. Zbocza mają 600 m. żyją tam dzikie zwierzęta, a na zboczach jezior flemingi.

Wulkany na świecie

EUROPA:

- Sycylia Najwięcej Etną

- Wyspy Liparyjskie

- Islandia (22 wulkany)

- Wyspy Owcze Jan Mayjen

- Archipelag wysp Azorskich

- Pantaleniam

AZJA

AFRYKA

AMERYKA PN

AMERYKA PD

SKAŁY OSOBLIWOŚCI

Najwięcej jest skał wapiennych (wypłukiwanych przez wodę), następnie piaskowce.

Wapienie - najwięcej jest osobliwości. Piaskowce - czyli spękanie piaskowców i wietrzenie. Występują formy naciekowe - kiedy skała rozpuszczana przez wodę nacieka (Maczuga Herkulesa, wąwóz Homole).

Gołoborza - to złomowiska skalne w lasach nieporośnięte roślinnością. Są to skały odporne, kwarcytowe, popękane. Szybka zmiana temperatury od nagrzania doochładzania.

JASKINIE

Najwspanialsze występują w……………groty, korytarze………………………..

W jaskiniach powstają nacieki skalne. I w ten sposób powstają:

Nacieki mają różne ubarwienia. Wapień rozpuszczany w wodzie jest biały

(Jura Krakowsko Częstochowska). W Polsce jaskinie występują na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej(w Ojcowie), w Górach Świętokrzyskich - Raj, w Tatrach.

Największą i najbardziej urokliwą Jaskinią w Europie jest Jaskinia Postojna Jama w Postojnej w Słowenii (Słoweński Kras). Ma ona 23 km korytarzy, z czego turystą udostępniono tylko 5 km. Formy skalne na ścianach i na stropie są tu bardzo bogate. Jest oświetlona, o stałej temperaturze, bogata fauna (pająki, skorpiony, płazy itp.), płynie tam rzeka Piwka

Jaskinia w stanie Nowy Meksyk Carlsbad Cavern jest tu tzw. Zielona Komora (od jeziora) i największa komora zw. Dużym Pokojem (550m x 350 m x 78 m. wys.)

Jaskinia Kuala Lumpur w Malezji ma 122 m i jest uważana za buddyjską świątynię

Jaskinia Daton w Longmen we wschodnich Chinach leży 16 km od miasta. Są tam 53 groty, a w nich niezliczona ilość posągów Buddy (różnych rozmiarów).

Kuba - jaskinie częściowo zbudowane z wapieni III rzędowych i rozwinął się tam las tropikalny. Jest tam przeszło 10 tyś. jaskiń. Największa to Jaskinia Samto Tomas (44165m), najsłynniejsza Pozopieklo.

Jaskinia Castillo w Altamirze (Hiszpania), gdzie znajdują się naskalne malowidła z epoki Paleolitu. Mają one ok. 15 000 lat i stanowią największy zabytek archeologiczny w Europie.

Jest ich kilka w afrykańskich jaskiniach. W Tanzani jest odcisk ludzkich stóp w skale sprzed 1 mln 200 tyś lat. W Chinach znajdują się ślady sprzed 1,5 mln lat.

Lascaux we Francji także z malowidłami.

Afryka - w centralnej części na terenie Tanzanii odciśnięte w skale stopy człowieka z przed 1,2 mln. lat , a w Chinach są ślady z przed 1,5 mln. lat.

RZEKI

Rzeka jest atrakcjną turystycznie, jeżeli jest na (i na ile) niej uruchomiona żegluga pasażerska, a na brzegach atrakcyjne miejsca, obiekty itp. - np. dolina Renu - gdzie na stokach gór są rozwinięte winnice.

EUROPA

Dolina Renu (winnice, pałace, zamiki, miasta)

Dunaj (międzynarodowa droga wodna-konewncja dunajska)

Łaba (dolina Łaby)

Dniepr

Wołga

ŚWIAT

Nil - wycieczki statkami

Amazonka

To najpotężniejsza rzeka świata (7025 km) płynie w południowej Afryce, z największym na świecie dorzeczem. W miejscowości Manaus (parę tys. km od ujścia) ma od 7 - 9 km szerokości, a głęboka jest na 70 - 90 m. Wpływają tam statki morskie i oceaniczne (duże okręty). Dżungli nie ma linii kolejowej. Całe połączenia z tym miastem to droga lotnicza albo Amazonka.

Różnica poziomów(wys. Wody) do 1,5 m (średnie różnice-jeszcze nie katastrofalne). Osadnictwo rozwija się na wysokim brzegu lub na palach.

Missisipi

Przełomowa dolina - ścieśnia się brzeg rzeki. Pływają po niej statki takie jak pływały w XIX w(wyposażenie, sprzęt, wygląd itd.)

Jangcy

Na niej jest największy ruch. Inaczej Żółta Rzeka.

ODCINKI PRZELOMOWE RZEKI

To takie, gdzie ścieśnia się dolina i pojawiają się wysokie brzegi. Albo głębokich kanionów.

Kaniony - to miejsca, gdzie ścieśnia się brzeg rzeki i wciska się ona głęboko - np. Wielki Kanion Rzeki Colorado w USA - ma on 349 km długości, wysoki (w najgłębszym miejscu)jest na przeszło 2100 m (razem z doliną do góry), a szeroki jest od 200 m do 29 km. Skały mają różne barwy, każda warstwa jest z innego okresu - mają prawie 2 mld lat. Znajdują się tam szczątki dinozaurów. Na dnie kanionu jest półpustynia. Różnica między oboma brzegami jest duża. Od południowej strony są 2 szlaki turystyczne, które mają do 12 km długości. Szlaki te pokonuje się pieszo, lub wierzchem na mule.

Delty rzek są ciekawe np. z punktu widzenia ornitologii i dla wędkarzy.

Kanion rzeki Fish w Afryce

USA

Wąwóz Jangcy

Delty rzek np. Amazonki

Polacy jadą do Kanady, aby łowić ryby.

Przełom Dunajca (Pieniny)

WODOSPADY (atrakcja turystyczna w skali świata)

Salto Angel - jest to najwyższy wodospad na świecie na rzece Churun na wyżynie Gujańskiej

(ok. 979 m.) w Wenezueli. Odkryty w 1935 r. z samolotu. Wysokość progu, z którego spada woda wynosi 912 m. Na tej wyżynie znajduje się cały szereg innych wodospadów, ale są trudno dostępne.

Yosenti - największy wodospad w Ameryce północnej góra Sierra. Rosną przy nim wielkie sekwoje i inne cenne gatunki drzew.

Victorii - wodospad na rzece Zambezi w Zambii ma on 120 m wysokości i 2 km szerokości.

Iguaz - na rzece Iguazu na pograniczu Brazylii i Argentyny (70m). Wysokość różna, Diabelska Gardziel.

Niagara między Kanadą a USA (na granicy państw), między jeziorami………….., ma kształt podkowy - 48 m wysokości i szeroki na 675 metrów. Niagara amerykańska i kanadyjska…………

Wodospad Niagara w Porównaniu do Wodospadu Iguazu tak się ma jak korek w zlewie.

Tys Yssat -

Jeziora Plitwickie - Chorwacja (UNESCO)

Tarasy, Pammucale - Turcja, tarasy wapienne, UNESCO.

JEZIORA

W górach (głównie w zgrupowaniach) znajdują się jeziora polodowcowe. Mikroklimat w obrębie jezior jest bardzo korzystny. Są to obszary bardzo dobrze zagospodarowane. Bardzo dużo jezior znajduje się w Alpach, Tatrach. Duże nagromadzenie jezior na terenach pojeziernych. Pojezierza są na Litwie, Łotwie, Estonii, Finlandii, Szwecji.

Niż. Niemiecka - odpowiednik jezior naszego pojezierza Wielkopolskiego.

Polska pojezierza

Najstarsze………….najmniejsze………….

Osobliwości

Balaton

Morze Martwe to jezioro depresyjne w Azji w Izraelu(400 m. p. p. m.). Jest to jezioro o bardzo dużym zasoleniu.

Jezioro Bajkał w Azji600 km długości to największy słodkowodny zbiornik, nie widać drugiego brzegu. Objętość Bajkału jest większa niż objętość Bałtyku. Jego głębokość przekracza 1700 m.

W Listwiennikach znajduje się muzeum Bajkału (zaczyna się od historii, są tam portrety ludzi zasłużonych dla Bajkału i badaczy tego jeziora - także Polacy zesłani na Sybir). Wpływa do niego ponad 300 rzek i rzeczek, a wypływa tylko jedna rzeka - Angara. Temperatura - bardzo zimne, zamarza w okresie zimy, bardzo gruba warstwa lodu. W Pd części w okresie zimy układano na lodzie tory i jeździły po nim pociągi.

Bałkasz na obszarze Kazachstanu. Połowa jeziora jest słodka, a połowa słona

Rysunek…………….

Aralskie

Wiktorii w Afryce

Titicaca w Ameryce Pd

Jeziora o charakterze pojezierzy

Pn część Ameryki Pn

Ośrodki sportów wodnych - mariny

10


Wyszukiwarka