Obszary ZZL - występują trzy, muszą być ze sobą spójne:
praktyki ZZL
- planowanie (rozpoznanie nowych pracowników, wiedza, kompetencje, rozpoznanie charakteru - jakie są? jakie powinny być? co zrobić, aby były takie, jakie powinny?)
- rekrutacja
- wdrożenie
- szkolenie i dokształcanie (ścieżka kariery)
struktura organizacyjna
koncepcje i metody zarządzania
Poziom kultury organizacyjnej według E. Scheina (trójkąt):
artefakty widoczne i uświadomione (językowe, behawioralne, materialne)
normy i wartości częściowo widoczne i częściowo uświadomione (ustalamy, kogo chcemy mieć, kształtujemy ludzi pod te normy)
podstawowe założenia całkiem niewidoczne i nieuświadomione (wynika z nowych uwarunkowań kulturowych)
Jeśli nie ma spójności tych trzech poziomów to nie ma kultury organizacyjnej.
Sposób implementacji.
Postępowanie ludzi odpowiedzialnych za wprowadzenie w życie strategii ma ogromne znaczenie przy jej wdrożeniu. Wywierają duży wpływ na stworzenie początkowej kultury organizacji. Przez to, co mówią i przez swoje zachowania ustanawiają normy, które przenikają na niższe szczeble.
Zalety koncepcji:
sprawdza sieć komunikacyjną
standaryzacja zachowań ludzkich
nakłady na kontrolę
szybkie podejmowanie decyzji
podobna interpretacja przez uczestników organizacji otaczającej ich rzeczywistości
wspólne cele, aspiracje, dążenia, nadzieje i lęki uczestników
silna motywacja i lojalność
Wady koncepcji:
tendencje do zamykania się w sobie
blokowanie nowych orientacji
bariery we wdrażaniu nowych orientacji
kolektywna podstawa uników
brak elastyczności
Rodzaje kultury:
kultura władzy
kultura roli
kultura celu
kultura jednostki
Schemat rozwiązywania problemu:
określenie problemu, identyfikacja problemu
analiza problemu, ich badania, a zatem określenie przyczyny jego powstania
poszukiwanie wariantów rozwiązań
ocena alternatywna rozwiązań według określonych kryteriów, np. koszt, czas wdrożenia, możliwości organizacyjne (hierarchia rozwiązań)
zaplanowanie wdrożenia zmian
wdrożenie
ocena
Definicje ZZL:
ZZL - strategiczne i spójne podejście do zarządzania najbardziej wartościowymi aktywami organizacji (ludźmi), którzy przyczyniają się do realizacji jej celów
ZZL - metoda zarządzania zatrudnieniem, zmierzająca do uzyskania przewagi konkurencyjnej poprzez strategiczne rozmieszczenie pracowników przy użyciu technik
ZZL - zestaw wzajemnie powiązanych działań mających uzasadnienie ideologiczne i filozoficzne
Cele ZZL:
zapewnienie usług wspierających cele przedsiębiorstwa
pozyskanie i zatrzymanie wykwalifikowanych pracowników
podnoszenie i rozwijanie wrodzonych możliwości ludzi
stworzenie klimatu wzajemnego zaufania
stworzenie warunków sprzyjających pracy zespołowej
zapewnienie wszystkim równych szans
polepszanie kondycji fizycznej i umysłowej pracowników
Problematyka ZZL:
troska o ludzi - przyciąganie, zatrzymanie, rozwój i motywowanie grupy pracowników, potencjał firmy zależy od potencjału zasobów, dopasowanie zasobów ludzkich do obecnych potrzeb przedsiębiorstwa
troska o efekty - rozwijanie właściwych umiejętności
Rozwój koncepcji ZZL
Modele amerykańskie:
Model Fombruna - praktyki ZZL i struktura organizacji powinny być spójne ze strategią organizacji, wymagane koncepcje i narzędzia dotyczące strategicznego ZZL różnią się od zestawu tradycyjnego administratora personelu.
Model harwardzki - zarządzaniem zasobami ludzkimi powinni zająć się menedżerowie liniowi, spójność polityki ZZL, przejście od strategii kontroli do strategii zaangażowania.
Modele brytyjskie:
David Guest:
strategiczna integracja (zdolność włączenia problemów ZZL do planów strategicznych)
silne zaangażowanie (w dążeniu do celów)
wysoka jakość (jakość towarów i świadczonych usług łącznie z zarządzaniem pracownikami)
elastyczność (funkcjonalna)
Siłą napędową ZZL jest pogoń za przewagą konkurencyjną
Karen Legge
nacisk na kulturę organizacyjną, nacisk na elementy przewagi konkurencyjnej, nacisk na życie, na turbulencję otoczenia
konformistyczni innowatorzy (działają zgodnie z celami swojej organizacji)
innowatorzy pionierzy (podejmują próbę zmiany relacji miedzy celami a środkami do ich osiągnięcia)
Chris Hendy/Andrew Pettigrew - lepsze opisy struktur, a także tworzenia strategii w złożonych organizacjach oraz modeli służących do ich zrozumienia to zasadnicze podpory ZZL.
Keith Sisson - nacisk na integrację rożnych polityk personalnych i dopasowanie ich do celów, wszyscy odpowiadają za ZZL, nacisk na zaangażowanie i ćwiczenie inicjatywy
John Storey - konstelacja przekonań i założeń, centralne zaangażowanie menedżerów liniowych, koncepcja ta formułuje politykę ZZL na poziomie strategicznym:
twarde aspekty - kładą nacisk na ilościowe, kalkulacyjne i strategiczno biznesowe kwestie zarządzania ZZL
miękkie aspekty - czerpią z tradycji szkoły stosunków międzyludzkich, komunikacja motywacja i przywództwo
Cechy ZZL:
strategiczne dopasowanie (integracja)
spójna polityka dotycząca zasobów ludzkich
zaangażowanie
traktowanie ludzi jako kapitał w który można inwestować przez szkolenia i programy rozwoju
kultura korporacyjna
monolityczne stosunki pracownicze (nacisk na umowy indywidualne)
odpowiedzialność kadry kierowniczej
ZZL a zarządzanie personelem - zarządzanie personelem jest skoncentrowane na pracownikach i do nich zwraca się podczas gdy ZZL koncentruje się na zasobach i zajmuje potrzebami organizacji dotyczącymi zasobów ludzkich, metoda tradycyjnego zarządzania personelem, ZZL odpowiada warunkom w jakich organizacja musi dziś prowadzić działalność i zarządzać swoimi zasobami.
Zadania ZZL:
organizacja - projekt organizacji, projektowanie stanowisk pracy i budowanie ról (zakres obowiązków, określenie obszarów wyników i wymagań), rozwój organizacji
stosunki pracy - podnoszenie jakości stosunków pracy, tworzenie klimatu zaufania, wymagania i oczekiwania pracodawca-pracownik
pozyskiwanie pracowników - ocenianie przyszłych wymagań dotyczących pracowników, rekrutacja i selekcja
zarządzanie przez efekty - zyskiwanie lepszych wyników dzięki mierzeniu efektów i zarządzaniu nimi
rozwój zasobów ludzkich - uczenie się organizacji i poszczególnych pracowników, rozwój kadry kierowniczej, zarządzanie karierą
zarządzanie wynagrodzeniami - ocenianie zakresu obowiązków na poszczególnych stanowiskach pracy, opracowanie i administrowanie systemami płac, wynagrodzenie pozafinansowe, świadczenia pracownicze
stosunki pracownicze - włączanie pracowników w życie organizacji, komunikowanie się
BHP i usługi pracownicze - świadczenie i pomoc w problemach osobistych
zatrudnienie i administrowanie zasobami ludzkimi - polityka i procedury zatrudnienia, warunki usług, awanse, transfery, dyscyplina
Wymagania ZZL:
określenie i rozwijanie wrodzonych zdolności pracowników
opracowanie wkładu pracowników
przedstawienie ścieżki rozwoju organizacji osobom, które maja na to szanse
zasada ustawicznego uczenia się i rozwoju wśród pracowników
wykształcenie specyficznych umiejętności
rekrutowanie, dbanie o rozwój i szkolenia ludzi
ogólna dbałość o stan pracowników (BHP)
Czynniki otoczenia:
Wnętrze organizacji - składa się z systemu społecznego i systemu technicznego. Podlega ona ciągłym przekształceniom związanym z rozwojem technologii.
Otoczenie zewnętrzne - wywiera wpływ na organizację poprzez presję konkurencji działającej na rynku krajowym, europejskim i globalnym. Na organizację wpływają również trendy ekonomiczne i społeczne, rozwój nowych technologii i interwencja państwa (prawo). Otoczenie zewnętrzne stale się zmienia, a zmiany te mogą mieć charakter burzliwy, a nawet chaotyczny.
Podejście sytuacyjne - definicje celów, polityki, strategii, listy działań i analizy roli działu personalnego są ważne wtedy gdy odnoszą się do warunków danej organizacji, zwraca uwagę na potrzebę dopasowania tego czym organizacja jest i czym chciałaby się stać oraz tego czym się zajmuje.
Technologia (usługi, produkcja, rodzaj produktu) - wywiera wpływ na wnętrze organizacji, na to jak praca jest organizowana i wykonywana, wprowadzenie nowych technologii może skutkować zmianami systemów i procesów, wymagane będą inne umiejętności, opracowywane nowe metody pracy, mogą stanowić zagrożenie dla pracowników.
Współczesne zjawiska zarządzania ludźmi:
decentralizacja i rozwój procesów decyzyjnych
odchudzenie i spłaszczenie struktur organizacyjnych
kompleksowe zarządzanie przez jakość
mniej bezpośrednio zatrudnionych specjalistów
elastyczna siła robocza
praca zespołowa oparta na projektach
otwartość i partnerstwo w stosunkach pracowniczych
orientacja na klienta
nacisk na ciągły rozwój
elastyczność zatrudnienia
ograniczenie władzy związków zawodowych
wydłużenie czasu pracy i większa intensywność pracy powodem wzrostu poziomu stresu
Wyzwania przed ZZL:
globalizacja
rentowność związana ze wzrostem
technologia
kapitał intelektualny
zmiana, zmiana coraz więcej zmiany
Specjalista w zakresie ZZL:
biegle zarządza przedsiębiorstwem i opracowuje strategie zarządzania ludźmi
przestrzega norm etycznych
może stosować techniki zarządzania ludźmi tak aby odpowiadały potrzebom organizacji
posiada kwalifikacje wymagane do zarządzania zmiana
chęć bycia lepszym
Działania specjalistów ZZL:
świadczenie usług - wewnątrz organizacji, odpowiadające potrzebom przedsiębiorstwa oraz sprawne administrowanie tymi usługami
doradztwo - porady dla kadry kierowniczej, dbają o przestrzeganie przepisów prawnych związanych z zatrudnieniem
udzielanie konkretnych rad - projektowanie stanowisk pracy, zamieszczanie ogłoszeń o naborze, listy kandydatów, płace oferowane pracownikom w momencie przyjęcia
Role specjalistów ZZL:
role reaktywne/proaktywne - robią to, co im nakazano lub poproszono
rola partnera w biznesie - celem jest sukces przedsiębiorstwa, pomoc w dążeniu do celu
rola stratega - kierują się planami biznesowymi, przyczyniają się do ich tworzenia, osiągniecie strategicznej integracji i strategicznego dopasowania
rola interwencjonisty - wpływają na bieg wydarzeń, powinni interweniować, kiedy widza ze należy wprowadzić zmiany, mogą zwrócić uwagę na wysoki pozom płynności zatrudnienia, różnorodności skarg, przypadki nieuzasadnionych zwolnień
rola innowacji - wprowadzanie nowych procesów i procedur zwiększające efektywność pracy
rola wewnętrznego konsultanta - współpraca z innymi kierownikami działów
rola monitorującego - dbanie o to by polityka i procedury realizowane były z rozsądna konsekwencja
Modele ról ZZL:
Modele Tysona i Fella - model urzędnika pracy (władza zostaje przekazana menedżerom liniowym), model menedżera kontraktowego (nacisk na stosunki przemysłowe), model architekta (jasno określona polityka ZZL, stanowiąca element strategii korporacyjnej, planowanie i rozwój odgrywają ważną rolę, systemy są zazwyczaj wyszukane, szef zarządza ZZL, prawdopodobnie zasiada w zarządzie, a swoją pozycję zawdzięcza fachowości oraz dostrzegalnemu wkładowi w działalność przedsiębiorstwa)
Karen Legge - konformistyczni innowatorzy (działają zgodnie z celami swojej organizacji), innowatorzy pionierzy (podejmują próbę zmiany relacji miedzy celami a środkami do ich osiągnięcia)
Konflikt w ZZL:
konflikt wartości - traktowanie pracowników jak czynniki produkcji
różne priorytety - stworzenie wartości dodanej kosztem pracowników
swoboda kontra kontrola - swoboda załatwiania spraw dopasowana do własnych celów
dyskusje - konflikt w czasie rozwiązywania problemów
Konflikt, jako charakter twórczy - podejście integracyjne (określenie priorytetów, polityki ról, zastosowanie uzgodnionych procedur przy rozpatrywaniu skarg i sporów na skutek przyjęcia rozwiązania interesu obu stron)
Pracownik w nowych warunkach techniczno-technologicznych przedsiębiorstwa.
Organizacja (przedsiębiorstwo, zakład, instytucja) bez względu na to, jakie realizuje cele stanowi pełną dynamiczną kombinację zasobów ludzkich i rzeczowych.
Zmiany w sferze techniczno-technologicznej przedsiębiorstwa.
Postęp techniczny, innowacje, rozwój technologii stopniowo zmienia sferę techniczną przedsiębiorstw.
Wymogi stawiane pracownikom w warunkach zmian techniczno-technologicznych.
Z przedsiębiorstw stopniowo usuwane są ciężkie prace fizyczne. Zmienia się treść pracy podejmowanych w nich działań, Rozszerzeniu ulega ich profil. Wzbogacone są one o elementy decyzyjne. Wzrasta odpowiedzialność na ich wykonanie.
W współczesnym przedsiębiorstwie coraz mniej wymaga się od pracowników zdolności manualnych. Wprawa, szybkość i precyzyjność manualna tracą na znaczeniu. Od pracowników coraz częściej wymaga się umiejętności odbioru i przetwarzanie informacji, umiejętności odnajdowania w tłoku informacji tych, które w danym momencie są rzeczywiście potrzebne.
Coraz wyższy stopień integracji technicznej i funkcjonalnej systemów pracy wymaga od obsługujących je pracowników większej wiedzy techniczno-technologicznej oraz ogólnego przygotowania teoretycznego. Wymaga także umiejętności podejmowania szybkiej i w miarę kompleksowej analizy bieżącej sytuacji. Wymaga umiejętności prognozowania skutków odejmowanych decyzji, wyższego wykształcenia, poszerzenia znajomości języków obcych, większego intelektualnego zaangażowania w procesie pracy, ciągłego szkolenia się, dokształcania, poszerzania i podnoszenia swoich kwalifikacji.
Kadra kierownicza wolec współczesnego pracownika.
Zmieniające się techniczne warunki pracy doprowadzają w rezultacie do rozwoju pracowników, poszerzenia ich wiedzy, lepszego rozumienia zachodzących wokół nich zjawisk, rozbudzenia aspiracji, wzrostu poczucia ich wartości.
Ocenie coraz więcej pojawia się pracowników, który oczekują pracy ambitnej, dającej możliwość dalszego rozwoju osobistego i zawodowego. Pragną komfortu fizycznego i psychicznego, domagają się możliwości decydowania, poczucia własnej wartości.
Ustawiczny rozwój i ciągłe dokształcanie prowadzi do wyrównania się wiedzy kadry kierowniczej i pracowników. Zanika władza kierowników z tytułu wiedzy. Coraz częściej pojawiają się sytuacje, gdy pracownik posiada wiedzę specjalistyczną znacznie większą, iż bezpośredni jego kierownik. W pewnym obszarze pracownik pozyskuje władzę z tytułu wiedzy nad kierownikiem, uzależniając go od siebie.
Możliwość podejmowania pracy na rzecz innych firm dodatkowo wzmacnia pozycje pracownika. nie musi on wiązać swojej kariery zawodowej tylko z jedną firmą. Nie musi być on do końca lojalny.
Zmieniająca się i umacniająca pozycja pracownika nakazuje kadrze kierowniczej zmieniać swoje podejście do pracowników. Coraz częściej konieczna staje się rezygnacja z hierarchicznego układu zależności na rzecz partnerskiego układu zależności i coraz częściej warto korzystać z twórczych pracowników (koniecznie zmiany związane z transformacją techniczną).
Eksperci wewnętrzny - to pracownicy z wiedza, którzy uzależniają od siebie kierowników i wymagają więcej
Wyłanianie elity w aspekcie zmian ZZL firmy.
Zarządzanie specjalistami w ogóle nie jest proste. Zarządzając nimi trzeba pamiętać o:
ich wydajności, efektach pracy, które trudno mierzalne i kwantyfikowane, jak każda praca oparta na intelekcie
ich dobrym samopoczuciu, które jest niezbędne do tworzenia kreatywnych projektów,
ich motywowaniu do większego (czasami nadzwyczajnego) wysiłku, przekraczającego sztywne godziny pracy i zakres obowiązków
ich chęci sprawdzania się w różnych sytuacjach zawodowych: rolach, zadaniach i Funkach, gdyż daje to bardziej zróżnicowane doświadczenie i nowe umiejętności
ich stałym informowaniu o oczekiwaniach, priorytetach i zamierzeniach najwyższego kierownictwa firmy
ich oczekiwania związanych z częstymi ocenami bieżących efektów ich pracy i doskonalonych kompetencji
ich pomysłach, sugestiach i propozycjach, które choć nie zawsze trafne lub aktualne potrzebne musza być zawsze rozpatrzone i rzetelnie ocenione
ich zróżnicowanych preferencjach i nadzwyczajnej wrażliwości na zbyt stanowczą krytykę
Środowisko pracy specjalistów (strefy komfortu): potrzeby, oczekiwania, preferencje specjalistów - podstawy formalno-prawne zatrudnienia: (Specjalistom potrzebne są strefy komfortu, które można określić, jako pożądane środowisko pracy)
Wyposażenie:
sprzęt teleinformatyczny
programy komputerowe
dostęp do baz danych
dostęp do Internetu i intranetu
biblioteka specjalistyczna
sale konferencyjne
pokoje rozmów
ogólnodostępne biurka
Motywacja i rozwój
niezależność w miejscu pracy
wynagradzanie kompetencji
praca z wybranymi specjalistami
edukacja w miejscu pracy
wyjazdy, staże, konferencje
planowanie kariery
udział w zyskach firmy
Relacje przełożony-podwładny
wyzwalanie inicjatywy
otwarta komunikacja
łatwy dostęp do szefa
pomoc i wsparcie
dzielenie się wiedzą
Organizacja pracy
procedury operacyjne
praca w zespołach
elastyczny czas pracy
zmienność ról organizacyjnych
zarządzanie projektami
Zmiany w zarządzaniu specjalistami.
Wynagrodzenia - nowy system motywacji, który się składa z dwóch części:
stałej motywacji wynikającej z klasycznego zaszeregowania do danego szczebla stanowisk pracy
motywacji spersonifikowanej, maksymalnie dostosowanej do potencjału danej osoby i jej konkretnego miejsca pracy
Oceny. Samoocena pozwala na przedstawienie własnych osiągnięć, przykładów wywiązywania się z obowiązków, wskazanie potrzeb szkoleniowych. Następnie przełożony przedstawia własną ocenę. Ustalane są luki w kompetencjach pracownika i możliwości ich zniwelowania. Kolejnym punktem rozmowy jest ustalenie celów do realizacji na następny okres, zgodnie ze strategią firmy. tak skonstruowanym system ocen pozwala oczekiwać wielu korzyści:
pracownik uczy się przedstawić własne sukcesy, określać potrzeby szkoleniowe, czuć się osobiście odpowiedzialnym za osiągane wyniki
pracownik dowiaduje się od przełożonego o swoich mocnych i słabych stronach, wie, jakie działania i zachowania wymagają poprawy
przełożony uczy się rozmawiać o ocenach z pracownikiem, wysłuchiwać jego racji, uzasadniać własną ocenę pracownika
lepsza jest komunikacja wewnątrz firmy, wszyscy uczą się wyrażania własnego zdania, argumentowania, racjonalnej dyskusji
pracownik pozytywnie motywowany jest do ciągłego rozwoju
następuje rozpoznanie potrzeb szkoleniowych
Trendy w aktywności zawodowej kobiet w Polsce i na świecie
Obserwuje się następujące trendy w aktywności zawodowej kobiet:
stopniowy zmierzch niekorzystnych stereotypów, który przejawia się samodzielnym zarabianiem i wydawaniem własnych pieniędzy przez kobiety
zmiana kultury organizacyjnej w korporacjach na korzyść mniejszej rywalizacji, agresji, walki, a z większym naciskiem na budowanie relacji, harmonię, empatię, przywracanie równowagi między pracą i prywatnością
zmiana relacji rodzinnych na jeszcze bardziej partnerskie, czego wyrazem jest rosnące zaangażowanie mężczyzn w opiece nad dziećmi
rozwój usług, które obciążają ambitne kobiety menedżerów od czasochłonnych zajęć domowych
wydłużanie się życia ludzi i lepszy stan zdrowia pozwalają kobietom na późne macierzyństwo, a przez to mają one więcej czasu na pokazanie swoich silnych stron w pracy zawodowej i zbudowanie mocnej pozycji oraz kontaktów środowiskowych, które potem mają duży wpływ na dalszy przebieg ich kariery.
Ścieżki kariery zawodowej - sprzeczność między kobietami a mężczyznami.
Bariery tkwiące na drodze do rozwoju kariery kobiety pojawiają się dość proste przyczyny. Większość firm została stworzona przez mężczyzn i dla mężczyzn, a ich działalność opiera się na męskim doświadczeniu. Mimo, że w czasach poprzedniej generacji kobiety tłumnie wkroczyły na rynek pracy i panuje ogólna zgoda, co do faktu, że wnoszą one ogromną wartość, stosowane w firmach definicje kompetencje i przywództwa nadal opierają się na cechach stereotypowo przepisywanym mężczyznom: niezłomności, rzutkości, stanowczości.
„Szklany sufit” - to inaczej niewidzialna bariera, która zdaje się oddzielać kobiety od najwyższych szczebli kariery, uniemożliwiająca im awansowanie na szczyt. Mianem „szklanego sufitu” określa się przeszkody, jakie napotykają kobiety pełniące funkcje kierownicze.
„Szklane ściany” - odnosi się do sytuacji, w której utrudniony jest awans z funkcji pomocniczych na kierownicze, ponieważ pracownice tego typu nie posiadają doświadczenia potrzebnego na wyższych stanowiskach menedżerskich.
„Lepka podłoga” - odnosi się do zawodów o niskim statusie, w których nie ma większych możliwości awansu - osoby je wykonujące tkwią „przylepione” na najniższym poziomie.
„Szklane ruchome schody” - odnosi się do uprzywilejowanych mężczyzn w zawodach tradycyjnie uprawianych przez kobiety.
„Aksamitne getto” - charakteryzuje się niedopuszczaniem kobiet do kierowania wydziałami technicznymi, produkcyjnymi czy marketingowymi, ale także walka z różnego rodzaju stereotypami, przede wszystkim związanymi z „jednowymiarowym” postrzeganiem kobiecości.
Style zarządzanie kobiet menedżerów.
Ukształtowany na przestrzeni lat kobiecy styl zarządzania charakteryzuje się następującymi cechami:
mniejsza - w porównaniu z mężczyznami - orientacja na hierarchię
stosunkowo duża orientacja na ludzi
duża interaktywność
łatwe nawiązywanie kontaktów zawodowych
stosowanie otwartych systemów informacyjnych
większa skłonność do nagradzania niż karania
większe docenienie kreatywności aniżeli dyscypliny
relatywnie pozytywne nastawienie do partycypacji decyzyjnej pracowników
Błędy, jakie popełnia kobieta menedżer.
Każdy menedżer jest oceniony na podstawie swojej efektywności. Jednak jak dowodzą badania, efektywność ta nie jest uwarunkowana płcią, lecz cechami osobowości. Według modelu tzw. „Wielkiej Piątki” skuteczny menedżer charakteryzuje się:
ekstrawersją (serdeczność, towarzyskość, aktywność, przeżywanie pozytywnych emocji, poszukiwanie doznań, asertywność)
ugodowością (szczerość, ufność, altruizm, ustępliwość, skromność, delikatność)
sumiennością (samodyscyplina, obowiązkowość, kompetencje, dążenie do osiągnięć, rozwaga i porządek)
stabilnością emocjonalną (wysoka samoświadomość i brak nastawienia lękowego, wrogość, impulsywność oraz podatność na zranienie)
otwartością na doświadczenia (fantazja, zmysł, elastyczność, uczciwość, podatność na zranienie)
Określenie wzorców zachowań kobiet menedżerów pozwoliło na wyszczególnienie błędów, jakie panie najczęściej popełniają, sprawując władzę:
Błąd „Carycy Katarzyny” charakteryzuje szefowe stale wykorzystujące ludzi w firmie, oczekujące służalczości i oddania. Caryca Katarzyna to menedżerka, do której ludzie boją się podejść z prośbą o należny urlop lub z jakąś inną „ludzką” sprawą. Często są to kobiety nieposiadające rodziny oraz stawiające sobie za punkt honoru maksymalne wykorzystanie ludzi.
Błąd „Romantycznego łabędzia” popełniają menedżerki nadmiernie dbające o własny wizerunek. Często są nieobecne w firmie, bo pochłaniają je obowiązki reprezentacyjne. Zwykle są to bardzo atrakcyjne kobiety. Ich kontakt z pracownikami jest przelotny i bardzo powierzchowny. Szefowe tego typu uważają, że bezpośredni kontakt z pracownikami należy do zadań innych osób.
Błąd „Wściekłej tygrysicy” menedżerki manifestują poprzez skłonność do reakcji wybuchowych, okazywanie negatywnych uczuć wobec każdego napotkanego pracownika. Szefowe tego typu charakteryzują się brakiem powściągliwości i stabilności emocjonalnej, hołdują zasadzie, co w sercu to na języku.
Błąd „Królowej śniegu” polega na zachowaniu sztucznego dystansu szefowej wobec pracowników nie odwzajemnianiu przejawów sympatii. Szefowa tego typu podkreśla różnice (oczywiście na swoją korzyść) między sobą a pracownikami i buduje nieformalne struktury zależności pomijając służbowe relacje.
Błąd „Sympatycznej kwoki” popełniają szefowe nadopiekuńcze. Nieświadomie zdarza im się wyróżniać słabszych bądź bardziej zdolnych lub też przystojnych współpracowników. Ich kryteria i miary oceny pracowników są różne i nieuzasadnione.
Pracownik w czasach nowej gospodarki.
Dynamiczny i zachodzący często w niekontrolowany sposób proces zmian wymuszał na zarządzających firmami określone, często bolesne decyzje kadrowe. Czasami były to przemyślane, racjonalne i przez to efektywne zarówno dla firmy, jak i zatrudnionych działania, jak: przesunięcia, reorganizacje, zwolnienia, redukcje, fuzje czy przyjęcia.
Szybkie tempo przeobrażeń i konieczność ciągłego doskonalenia się wymaga dziś specyficznej harmonii między życiem osobistym a zawodowym. Zwiększa się odsetek osób starszych i zmniejsza się udział ludzi w wieku produkcyjnym w gospodarkach napędzających procesy globalizacyjne. Taka struktura grozi spadkiem mobilności i możliwości rozwoju kluczowych kompetencji, jak innowacyjność, elastyczność, tolerowanie ryzyka, mobilność, przedsiębiorczość, komunikatywność, zdolność ciągłego uczenia się, pracy grupowej. Praca na całe życie przestała istnieć. Zespół pracowniczy należy w sposób systemowy: doskonalić, integrować, motywować, oceniać i wyciągać wnioski do optymalizowania procesów pracy.
Nowa gospodarka to gospodarka oparta na wiedzy. Wzrost usług wynika ze wzrostu zamożności społeczeństwa. Świadczenie usług implikuje inne podejście do paradygmatu pracy: usług się nie magazynuje, zakłada się zaufanie do wykonywanych standardów, realizuje się pracę u klienta, w kontakcie z nim, istnieje możliwość modyfikacji i zmian w trakcie realizacji. te zmiany wpływają na zmianę wymogów pracy, jak choćby w zakresie komunikatywności, otwartości czy elastyczności.
Zmiana rozumienia pojęcia pracy
Okres przednaukowy Era tayloryzmu XX wiek Nowa gospodarka
Przymus fizyczny człowieka Przymus instytucjonalny Przymus ekonomiczny Warunek rozwoju
Głównymi wyznacznikami nowego podejścia do paradygmatu pracy w organizacji są następujące czynniki:
zmiana czasu ze stałego na elastyczny
zatrudnienie wynika nie z gotowości do pracy, a realizacji określonego zadania
zatrudnienie nie jest przypisane do jednego miejsca pracy przestrzennie i geograficznie
zmienił się wzór kontraktu między pracodawcą a pracownikiem
podnosi się standardy kształcenia
organizacje zaczynają konkurować między sobą o talenty
rozwija się indywidualizacja stosunków pracy
wzrost poczucia zagrożenia utraty pracy, konkurencyjności i rywalizacji
aktualny stan globalnego kryzysu gospodarczego
Globalizacja prowadzi do powstania pracownika nowego typu. jest to „nomad wiedzy”, samodzielnie kształtujący swoją karierę o wysokim poziomie wiedzy (często niejawnej) oraz o świadomości jej wykorzystania w różnych niezwiązanych ze stałym zatrudnieniem przedsięwzięciach. Powstaje nowa grupa społeczna „technoburżuazji”, wysoko wykwalifikowanych specjalistów o niecodziennych ambicjach zawodowo-osobistych, tzw.: pokolenie kosmokratów. Pracują w klimacie braku poczucia bezpieczeństwa, odczuwając silne napięcie psychiczne, mają zawyżoną tolerancję na zmęczenie i pracę w nienormalnym wymiarze czasu. Są to pracownicy, których dotyka affluenza syndrom, czyli przepracowania z bogactwa. Są to jednak kluczowi pracownicy dla dzisiejszej gospodarki.
Czynniki (wymiary) globalizacji, które przewartościowały dzisiaj znaczenie pojęcia pracy. Można je określić, jako megatrendy w otoczeniu i w strukturach wewnętrznych współczesnych organizacji:
globalna konkurencja
społeczna odpowiedzialność biznesu
umiędzynarodowienie i wsól praca między firmami w skali całego świata
nowa polityka inwestycyjna oparta na innowacyjności
zarządzanie kapitałem intelektualnym
zaawansowane technologie informatyczno-telekomunikacyjne
Firmy starają się pozyskiwać ludzi o wysokich kwalifikacjach, przez co pozostali pracownicy zaczynają uświadamiać sobie wzrost poczucia. Następuje także wzrost motywacji i efektu synergicznego poprzez uczestnictwo, np. w międzynarodowym zespole. Głównym wyznacznikiem zaczyna być dostosowanie się do kultury firmy, przyswajanie wartości trans korporacyjnych. ta specyficzna umiejętność staje się istotnym kryterium doboru, awansu, retencji w korporacji. Współpraca między firmami w skali całego świata, wpływa na insourcing i lokowanie swoich pracowników za granicą, zwiększenie mobilności zasobów pracy. W tym kontekście nowa globalna strategia personalna powinna dotyczyć:
zintegrowanie strategii personalnej ze strategią ogólną organizacji
decyzji zatrudniania na kluczowych stanowiskach w filiach zagranicznych pracowników kraju docelowego, innych państw lub własnych
decyzji w stosunku do skutecznych działań wobec osób pracujących i mieszkających za granicą (transfer, motywowania, problemy ekspatriacji)
globalnego doskonalenia kierowniczego w celu zapewnienia odpowiedniego zasobu menedżerów z globalnym doświadczeniem
zmiany kontaktu społecznego w obrębie uregulowań związanych z prawem pracy, odroczonymi formami wynagrodzeń, w tym planów emerytalnych, świadczeń zdrowotnych
zmiany systemu edukacji, na elastyczny, ciągły proces zorientowany na kształtowanie aktualnych wymagań biznesu.
Spłaszczenie struktur utrudnia planowanie kariery w obrębie dotychczasowego stanowiska pracy. Należy także zwrócić uwagę, iż wymaga mobilność i elastyczność zachowań zawodowych nie idą w parze z naturalną tendencją do uporządkowanego życia człowieka, zwłaszcza w kontekście spraw rodzinnych, osobistych.
Pewnym rodzajem antidotum na powyższe problemy jest wzrost znaczenia zainteresowania społeczną odpowiedzialnością biznesu, jako filozofii prowadzenia działalności biznesowej opartej na dialogu z interesariuszami, by uwzględniać wartości etyczne, prawne, szacunek dla pracowników wyzwalający zaangażowanie społeczne, przekraczający zobowiązania prawne. W tym celu organizacja przejmuje na siebie obowiązek silnego oddziaływania kulturotwórczego na jednostkę, na skutek dewaluacji tradycyjnych źródeł wartości: rodzina, szkoła, kościół.
Upowszechnia się dziś strategie personalne oparte na polityce różnorodności (diversity policy) docierania tzw. grup mniejszościowych, które wykazują się większa lojalnością wobec spadku poziomu lojalności pracowników w firmach globalnych. DP to budowanie świadomości i akceptacji różnic socjodemograficznych w organizacji, by wykorzystać je sposób świadomy i optymalny dl organizacji, zwłaszcza sieciowej, rozproszonej, wielokulturowej.
Z takim podejściem wiąże się społeczne włącznie (social inclusion). Jest to zapewnienie pełnej partycypacji i udziału pracowników reprezentujących grupy zróżnicowane pod względem socjodemograficznym w życiu organizacji. Ciekawym wyrazem tego trendu może być powstanie oddalonych grup wsparcia pracowniczego (Five O'clok Group). Są to grupy osób pomagających sobie w kłopotach związanych z utratą pracy i brakiem docenienia ich potencjału poprzez pracodawców. Jest to grupa, która daje wsparcie utalentowanym specjalistom. Skupia dobrze zarabiających pracowników z dobrymi stanowiskami, by dzielić się wiedzą i nieść porady na temat zarządzania własną karierą. Poza tym oferuje psychologiczne wsparcie osobom niewytrzymującym presji osiągania coraz wyższych standardów pracy.
Nowa gospodarka wymaga nowej filozofii personalnej opartej na innowacyjności. Wymaga się od pracowników innowacyjnych i elastycznych kompetencji w obszarze, takim jak np.: TQM, wetworking, JIT, reengenering i inne elastyczne metody zarządzania organizacją. Zaczyna toczyć się wojna o talenty. Globalne zarządzenie kadrami zmierza w kierunku zarządzania talentami. Talent to ponadprzeciętne zdolności intelektualne, specyficzne w konkretnej dziedzinie, wyjątkowa twórczość, zaangażowanie w pracę, skłonność do poświęceń, wiara we własne możliwości.
Wymóg poszukiwania, zatrudniania i rozwijania talentów wynika z:
znaczenia nabiera intelektualizacja pracy w turbulentnym otoczeniu, w warunkach wysokiej w empatii
międzynarodowa organizacja sieciowa, zespoły zadaniowe, spłaszczenie struktur wokół głównych procesów daje możliwości „wyławiania” talentów
szerokie otwarcie na idee, turbulencja informacji.
Takie podejście wymaga zmian organizacyjnych np. w kierunku stosowania elastycznych form wynagrodzeń opartych na wartościach pozafinansowych, współudziale w zyskach. Jest to dla firm okres intensywnego przekwalifikowania się pracowników.
Kapitał intelektualny tworzy globalną trwałą przewagę konkurencyjną poprzez następujące zależności:
zwiększa wartość produktu dla klienta, ma wyróżniki przewagi nad konkurencją
dodaje większą wartość niż umiejętności, którymi dysponują konkurenci
jest złożony, trudny do naśladowania i trwały - umożliwia to konkurentom identyfikacje cech charakterystycznych umiejętności i skopiowania go
jest wyjątkowy - dostępny dla konkurentów
nie jest substytucyjny - nie można go zastąpić innymi zasobami i umiejętnościami
jest dostosowany - może zostać wykorzystany do uzyskania przewagi konkurencyjnej na innych rynkach
Wpływ zaawansowanych technologii informatyczno-telekomunikacyjnych na ukształtowanie specyficznej grupy pracowników wiedzy, którzy naukę zdobywali poprzez e-learning, najczęściej preferują formę telepracy i elastycznych form zatrudnienia. Powstają w wyniku ich współpracy niespotykające się nigdy ze sobą zespoły zadaniowe, a czas, jako nakład pracy przestaje się liczyć. Powstaje sieć E-lance Economy - sieć wolnych strzelców freelancerów.
„Cyfrowa smycz” - całodobowy mechanizm nadzoru nad pracownikiem.
Społeczeństwo informatyczne wpływa na wykluczenie społeczne. Ogranicza się i spłyca kontakty międzyludzkie. Zbyt duża zmienność i nieprzewidywalność nie pozwala osiągnąć ukształtowanych zachowań pracowniczych i obniża poczucie pewności siebie. Spada stabilność zatrudnienia, horyzont czasowy zatrudnienia jest ograniczony do realizacji danego projektu, zmniejsza się rola związków zawodowych, zauważa się szybsze tempo oduczania się utrwalonych zachowań i nawyków oraz przyśpieszone uczenie się nowych umiejętności.
Kierunki zmian funkcji personalnej w przedsiębiorstwach.
Ważne jest prześledzenie przeobrażeń funkcji personalnej, jako istotnej determinanty sprawności zarządzania organizacją. Warunki związane z otoczeniem są to szczególnie ważne determinanty, można, bowiem przyjąć założenie, że przedsiębiorstwa, aby przetrwać muszą przystosować się do otoczenia. Należą do nich:
globalizacja i umiędzynarodowienie zarządzania
rosnąca konkurencja
zmiany w strukturze gospodarki narodowej
wpływ państwa na zatrudnienie, normy funkcjonowania firm
zmiany demograficzne i sytuacja na rynku pracy.
Zarządzania dynamiczne (High Speed Management), można opisać, jako:
innowacyjne - zdolne do innowacji
adaptacyjne - zdolne do przystosowania się do zmian
elastyczne - zdolne do zmian kierunków działania, strategii
efektywne - zdolne do uzyskiwania przewagi nad konkurencją
szybkie - zdolne do szybszej niż konkurenci reakcji na zmiany w otoczeniu.
Z tymi właściwościami korespondują pożądane cechy i kwalifikacje pracowników. W szczególności są to: szerokie (wszechstronne) umiejętności, znajomość języków obcych, gotowość do permanentnego doskonalenia, otwartość na inne kultury, kreatywność, elastyczność, zdolność do pracy w zespołach, biegłość obsługi komputera i inne.
Te rosnące wymagania względem pracowników czynią zeń ludzi obciążonych fizjologicznie i psychicznie, w ślad, za czym pojawia się sporo patologii (np. zniechęcenie, wypalenie zawodowe) i dylematów etycznych. Stąd naturalne oczekiwania mniejszego zaabsorbowania pracą, ułożenia należytych relacji praca - życie osobiste, wyższych gratyfikacji, uczciwego i godnego traktowania, sprzyjanie rozwojowi czy partycypacji w zarządzaniu. Obopólne oczekiwania w relacji pracownik - organizacja prowadzą do przekształcenia dotychczasowych umów o pracę w kontrakt psychologiczny o znacznie bogatszym spectrum zobowiązań względem siebie.
Główne cechy koncepcji strategicznej w sferze personalnej polegają na:
dostrzeganiu pracownika bardziej, jako aktywa niż koszt organizacji, główny czynnik sprawczy jej funkcjonowania i wartości
uwzględnianiu wpływu otoczenia, istotny determinant zjawisk i decyzji kadrowych, kształtowania kultury organizacji
przygotowaniu strategii personalnej i powiązanie jej (integracji) ze strategią organizacji i innymi strategiami funkcjonalnymi
dbałość o rozwój kadr i kształtowanie ich cech adekwatnych do wyłaniających się warunków
przypisanie głównych uprawnień w zarządzaniu kadrami w kadrze kierowniczej (kierownikom liniowym), otwarcie na partycypację innych podmiotów
dostrzeganie skuteczności i efektywności podstawowych kryteriów oceny działań personalnych.
The war for talent (lata 90 ubiegłego wieku) zapoczątkowało rozwój kolejnego, ważnego nurtu zarządzania kadrami, tj. zarządzania talentami. Od tego czasu zainteresowanie ta problematyką wyraźnie wzrosło, a wiele organizacji uruchomiło specjalne programy rozwojowe dla wybitnych jednostek. Chodzi w szczególności o możliwie wczesne identyfikowanie takich osób oraz tworzenie warunków i takie oddziaływanie, aby łączyć harmonijnie interesy - wymiar indywidualne i organizacji.
Kultura organizacyjna poprzez podzielane przez pracowników wartości, normy, wzorce zachowań wpływa na ich zachowania i postawy. Jest zarazem swoistym filtrem, przez który postrzegają obowiązujące procedury, strukturę formalną organizacji, a nawet polecenia zwierzchników. Może ona je, więc wzmacniać, sprzyjać akceptacji, pogłębiając integrację organizacyjną bądź osłabiać i dezintegrować. W sytuacji zderzenia choćby kilku kultur problemy z tym związane mogę mieć charakter negatywny. Mogą wszakże mieć również znaczenie pozytywne dla organizacji.
Nowy wymiar kariery zawodowej. W miejsce kariery linearnej pojawia się kariera „bez granic”, „związek małżeński” (stałe zatrudnienie) z organizacją zostaje zastąpione warunkowym przywiązaniem. Tak, więc pracownik tutaj jawi się, jako współczesny nomada, który - będąc równoprawnym partnerem - angażuje się w tym miejscu, charakterze i czasie, któremu odpowiadają. Jak wspomniano już, wartością zawodową staje się nie tyle stałe zatrudnienie, co atrakcyjność zawodowa pracownika i gotowość skorzystania z jego pracy. Sukces zaś niekoniecznie oznacza awans w hierarchii formalnej, może on przybrać różne imiona, z konotacją psychologiczną włącznie.
Zrodziła się koncepcja organizacji uczącej się, tj. taka, w której uczenie się jest procesem ciągłym, sposobem na życie i przeżycie, obejmującym wszystkie poziomy organizacji.
Rozwój technologii sprzyja samodoskonaleniu.
Instytucjonalny wymiar funkcji personalnej. W tym względzie widoczną tendencją jest odgrywanie głównej roli omawianej funkcji przez kierownictwo liniowe, z racji jego odpowiedzialności za wyniki działania oraz wzrost zadań samych pracowników, z powodu ich partnerskiego statusu.
Rozwój informatyzacji prowadzi do kolejnego zjawiska i trendów w zakresie funkcji personalnej tj. jej wizualizacji. Jej cechą jest ograniczenie bądź nawet wyeliminowanie kontaktów face to face. W organizacjach w wysokim stopniu wizualizacji menedżerowie tych jednostek, pozbawieni wsparcia własnych specjalistów kadrowych, muszą radzić sobie z zagadnieniami personalnymi za pomocą programów komputerowych, Internetu czy leasingu pracowniczego. Wywołuje miedzy innymi problemu o charakterze psychospołecznym, wynikających z braku bezpośrednich interakcji pracowniczych.
Rosnące dostrzeganie wymiaru etycznego działań kadrowych, tzw. społecznej odpowiedzialności biznesu. Zmiany funkcji pozwalają stwierdzić, że:
są one pochodną warunków otoczenia
są zgodne kierunkowo z celem funkcji - wspomaganiem organizacji w ich powodzeniu, dostarczaniem wartości dla ich interesariuszy, podnoszeniem wartości kapitału ludzkiego, osiąganiem przewagi konkurencyjnej
mają one charakter jakościowy, jak i numeryczny, z przewagą tych pierwszych do większej elastyczności zasobów pracowniczych
dostrzega się wzrost rangi omawianej funkcji roli kapitału ludzkiego i skłonność do bardziej partnerskiego traktowania pracowników.