PESTYCYDY- związki do zwalczania niepożdanych org rośl. i zwierz.(gosp.domowe i higiena weteran)
Zw.persystentne-długo zalegające w środ.(chloroorgan.okres półtrwania 10 lat)
Klasyfikacja- ze wzgl na zastos: *Zoocydy ( insektycydy, rodencydy, nematocydy, aficidy, moluskocydy)*Herbicidy *Fungicydy Ze wzgl na budowę chem. *Insektycydy: węglowodory polichlorowane, zw.fosforoorg, karbaminiany, pyretoidy *Herbicydy: pochodne kw.chlorofenoksyoctowego, 2-nitroalkohole, zw.bis-pirydyliowe, pochodne mocznika *Fungicydy-zw 2-tiokarbaminianowe *Rodencydy-pochodne kumaryny.
Ze wzgl na tox
Zw.CHLORORG.- długi czas półtrawania, zw.persystentne, kumuluja sie w organiźmie np.aldryna, dialdryna, DDT, metoksychlor, lindan. *mech.dzialania: uszkodzenie struktur bł kom i zaburzenie czynnosci kom (glownie tk.nerwowa), (induktory enzymow mikrosomalnych). Rozpuszczalne w tl i rozp.organicznych,w wodzie źle lub wcale. rzadko ostre zatrucia-objawy: kilka minut, przez skore, ukl.odd i pok niepokoj, pobudliwosc nerwowa, zab kooordynacjii, bole, zawroty glowy, dusznosc, drgawki, spiaczka, porazenie OUN, uszkodzenie watroby, nerek, obrzek pluc, kwasica metaboliczna. *leczenie:brak spec odtrutek, dieta bezluszczowa
Zw.FOSFOORG. I KARBAMINIANOWE-rozp w tluszczach i rozp.org, zle w wodzie lub wcale, NIE kumuluja sie w srod. i org.,duza toksycznosc ostra (1i 2 kl), wchlanianie-skora, pokarm, odd, *skutek-zahamowanie akt AcHE *mechanizm: zw.fosforoorg-fosforylacja seryny w centrum akt enzymu (proces nieodwracalny)
zw.karbaminianowe-karbpksylacja seryny w centr akt enzymu (odwracalne). Zatrucie: bo nagromadzenie Ach w synapsach obw i OUN i plytkach nn-mm objawy zatrucia: muskarynowe: bladosc, potliwosc, slinotok, lzawienie, nudnosci, wymioty, dusznosc, obnizenie cisn krwi, biegunka, zab widzenia, bradykardia; nikotynowe: drzenie włokienkowe miesni,tachykardia,drgawki toniczne,oslabienie i porazenie miesni oddech.
ze strony OUN: niepokoj, lek, spiaczka, porazenie osr oddech, naczynioruchowego. Zw.fosforoorg uszkadzaja watrobe, prowadza do kwasicy met, hipoglikemii- oznacz Ache we krwi i erytrocytach.skutki: opozniona neurotoksyczność (2 tyg) zahamowanie nn czuc i ruch., syndrom pośredni (miedzy obj.cholinergicznymi a opozniona neurotoks)-oslabienie miesni szyi i konczyn dolnych, zab.psych i behawioralne, wzrost liczby leukocytow, obnizenie erytrocytow. *odtrutki specyf: na zw.fosforoorg. atropina (znosi obj.muskarynowe), pochodne oksymu (pralidoksym,obidiksym)-reaktywatory AcHe. na karbaminiany-atropina.
PYRETOIDY- rozpuszczalnosc i dr.wchlaniania jak przedtem,rozkladaja się w srod.pod wplywem swiatla,toksyczne dla owadow, malo dla ludzi,powinowactwo do OUN i obwodowego *Mechanizm dzialania: zaburzja proces wzbudzania i przewodzenia potencjalu czyn. w tk.nerw.zaburzaja homeostaze Ca w tk.nerw.
podrazniaja skore,bl.sluzowe,obj.uczuleniowe,kaszel,biegunka,obj.astmatyczne,drgawki,zab,koordynacjii ruchow,pobudzenie,spiaczka,porazenie osrodech. *brak odtrutek spec., diete beztl.
HERBICYDY-dzial.totalne (niszcza kazda roslina) lub selektywnie (wybiorcze,na okresl.gruy roslin) ,moga dzialac kontaktowo (dziala parzaca na rosline)lub ukladowo
POCH. KW. CHLOROFENOKSYOCTOWEGO: wchlanialnosc jak przed,nie kumuluja się,draznia skore i bl.sluzowe, uczulaja,zab.ze strony OUN- niezbornosc ruchow,zab.rownowagi,porazenie os.oddechowego,niepokoj
ze strony przew pokarmowego: pieczenie w jamie ustnej,nudnosci, wymioty, biegunka, bole brzucha, zab.watroby, ze strony ukl.miesniowego-bole miesni, rdzenie, mioliza, drgawki ze strony ukl. krazenia: zab.rytmu serca, migotanie komor, kwasica metaboliczna, polineuropatia
POCHODNE MOCZNIKA: indukcja enzymow mikrosomalnych, draznia skore, dzialanie methemoglibinotworcze, podraznienie drmoczoweych, malo toksyczne
DINITROFENOLE:dział.chwastobójcze,insektycydy, akarycydy, owicydy; sole tych związków wyst.w formie żółtych kryształów źle rozp.w H2O, dobrze rozp.w rozpuszcz.; b.toksyczne dla ssaków,owadów pożytecznych oraz ryb;duża fitotoks.dla roślin użytkowych. Mech.biochem: polega na rozprzęganiu oksydacyjnej fosforylacji; Zatrucie: *ostre: rozwija się b.szybko, w ciągu 24h śmierć lub wyleczenie. Początkowo nudności,zaburz.żołądk,pocenie,przyspieszenie oddechów, częstoskurcz,wzrost temp.ciała, sinica, zapaść, śpiączka. Di nitrofenole powodują przyspieszenie przemiany metabol.w org. *przewlekłe: szybko dochodzi do wyniszczenia; żółte zabarwienie spojówek.
ZWIĄZKI BIS-PIRYDYLIOWE bardzo toksyczne,wydalaja z moczem powoduje zap.srodmiąższowe pluc, mechanizm dzialania: mechnizm wolnorodnikowy, wolne rodniki powoduja peroksydacje, lipidow blon kom. i subkom, uszkodzenie watroby, nere, pluc,serca. *Objawy Zatrucia:skora (zaczerwienie, obrzek, nadzerki, owrzodzenie)
DITIOKARBAMINIANY: stos. w medycynie do leczenia grzybic i świerzbu, w przemysle gumowym, rolnictwie; jedna z głównych grup fungicydów.Działają powierzchniowo. Ditiokarb. tworzą 3 klasy chemiczne. Sole metali alkalicznych ditio.. są dobrze rozpuszcz. w H2O. Czyste ditio.. występ. W formie białych lub żółtych kryształów.
Wykazują małą toks.naskórną. Do org.moga wnikać przez prz.pok. i ukl.oddech. Łatwo przenikają do krwi,wybiórczo gromadzą się w gruczole tarczowym i gruczołach płciowych. W org.ssaków ulegają biotransform.(utlenianie do di siarczków, potem rozpad z tworzeniem etyleno-bis-izotiocyjanianów i wydzielenie H2S).
Mech dział tox: izotiocyjaniany blokują gr.-SH w org. Mają zdolność chelatowania jonów metali, upośledzają metabolizm tkankowy. Izotiocyjaniany-dzial.tyreostatyczne i teratogenne.małe dawki - spadek łaknienia, chudnięcie, wyniszczenie.
ZatruciaL bóle głowy, wymioty, zab.rytmu serca, kołatanie,trudności w oddych, zapa;lenie spojówek,oskrzeli, pokrzywka.wzrost HR, spadek RR, wzrost temp, omdlenia.