1.Definicja makroekonomii

Makroekonomia- bada wielkości dotyczące całej gospodarki czyli agregaty.

Agregaty uzyskuje się sumując odpowiednie wielkości mikroekonomiczne

np. sumujemy bezrobocie ze wszystkich regionów i mamy agregat bezrobocia

Sumuje się poszczególne agregaty, że każde dobro i usługa posiada cenę.

Mikroekonomia i Makroekonomia nie są oddzielnymi naukami.

1a)Pojęcie agregatów makroekonomicznych

Do podstawowych agregatów zalicza się :

1. poziom produkcji- wzrost gospodarczy

2. zatrudnienie i bezrobocie

3. stabilność cen i niski poziom inflacji

4. budżet państwa

5. bilanse zagraniczne

6. całkowite oszczędności

7. całkowita konsumpcja

8. całkowite inwestycje

9. podaż pieniądza

1b)Metoda makroekonomii - Makroekonomia bada zależności między tymi agregatami posługując się metodą przyczynowo skutkową- np.wzrost stopy % -jeśli rośnie stopa %

-następuje zmniejszenie inwestycji, Jeśli producent zmniejsza inwestycje, produkcja maleje, rośnie bezrobocie, rosną zasiłki.

Jeśli stopa % rośnie a inwestycje maleją to gospodarka zmierza ku recesji.

2. Twórcą Makroekonomii był John Maynard Keynes

a)Dzieło J.M. Keynsa autor pracy „ Ogólna teoria zatrudnienia procentu i pieniądza” wydana w 1936 r.

Twórcą Mikroekonomii był Albert Marszal. Nauka ta powstała w latach 1870-1930 największy światowy kryzys podważył założenia modelowe teorii producenta i konsumenta A. Marszala i ekonomia przeszła na tory J..Keynesa

Współczesna Makroekonomia 2004r uzupełnia założenia ekonomii Keynsowskiej

o takie kierunki ekonomiczne jak:

• monetaryzm twórcą był - Milton Flidman

• nowa ekonomia polityczna - .J. Buchanana

• ekonomia strony podażowej - A. Lafera

• nowa synteza neoklasyczna - P.Samuelsona

b)Założenia Keynsizmu :

1. Rynek nie jest doskonałym mechanizmem procesów gospodarczych

2.Państwo powinno interweniować w gospodarkę poprzez Keynsowskie roboty publiczne

3.Jest on autorem popytowej teorii wzrostu i rozwoju gospodarczego

4. Keynes bada krótkie okresy w ekonomii.

5. Keynes jest autorem bezrobocia przymusowego

3. Cele i narzędzia makroekonomii

a)Trójkąt celów makroekonomicznych Beega

1. Wzrost gospodarczy

2. Wysoki poziom zatrudnienia - niski poziom bezrobocia

3. Stabilność cen - niski poziom inflacji

b) Czworokąt Samuelsona

4. Dążenie do równowagi w handlu zagranicznym

c) Pięciokąt Kołotki

5.Dążenie do równowagi budżetowej

4.Narzędzia makroekonomii według Samuelsona

1.Polityka fiskalna - realizuje ją Rząd i Ministerstwa

2.Polityka monetarna - prowadzi ją Bank Centralny niezależnie od Rządu

3.Polityka dochodowa - wprowadza się interwencje państwa w przypadku dochodów nieuzasadnionych (pensja rośnie szybciej niż wydajność pracy)

4.Polityka handlu zagranicznego -polega na ochronie własnego rynku poprzez

np. bariery celne, kontyngenty przewozowe, interwencje w kursy walut.

5.Ruch okrężny w gospodarce narodowej

Ruch okrężny przedstawia zależności między podmiotami gospodarczymi w gospodarce narodowej.

Podstawowe podmioty gospodarcze to:

-gospodarstwo domowe

-przedsiębiorstwo

-państwo

-sektor bankowy

-zagranica

Inne podmioty gospodarcze

-towarzystwa ubezpieczeniowe -fundusze emerytalne -giełda -biura maklerskie

a) Analiza modelu prostego

Gosp.domowe oferuje przedsiębiorstwu dochody, wydatki na produkty i usługi, przedsiębiorstwo produkuje produkty i usługi.

Przedsiębiorstwo płaci dochody czynników produkcji gospodarstwom domowym. Gosp. Domowe wydają dochody na produkty wyprodukowane przez przedsiębiorstwo.

Ten model korygujemy tam gdzie mamy poziom produkcji i wydatków żeby otrzymać PKB.

Założenia modelu prostego:

1.Występują dwa podmioty gospodarcze- Gospodarstwo domowe i przedsiębiorstwo.

2.Model jest zamknięty- brak dopływów i odpływów

Czynniki produkcji; wiedza, praca, technika, technologia,informacja,talent przedsiębiorcy,

Efekty tego modelu mierzymy trzema metodami, które dają ten sam wynik;

1.Jako poziom dochodów czynników produkcji

2.Jako poziom produkcji dóbr i usług

3.Jako poziom wydatków

* Po pewnej korekcie podobnie mierzymy produkt krajowy brutto.

Do tego musimy posiadać znajomość produkcji globalnej, finalnej i wartości dodanej.

b) Analiza ruchu okrężnego rozwiniętego

Podmioty gospodarcze: Gospodarstwo domowe, Przedsiębiorstwo, Państwo,

Sektor bankowy, Zagranica

6. Metody pomiaru efektów modelu

PNB - amortyzację która wpływa do przedsiębiorstwa daje nam PNN - podatki pośrednie które wpływają do budżetu państwa daje nam to dochód narodowy

wg cen czynników wytwórczych - podatek dochodowy, który wpływa do budżetu państwa - nierozdzielne zyski przedsiębiorstw, które wpływają do przedsiębiorstwa

i uzyskujemy osobisty dochód ludności - podatki bezpośrednie od ludności, które wpływają do budżetu państwa + transfery budżetowe i dyspozycyjny dochód ludności, który wpływa do gospodarstw domowych i dzieli się na oszczędności i wydatki

na konsumpcję.

Źródła dochodów przedsiębiorstwa = amortyzacja + nie rozdzielone zyski przedsiębiorstw +oszczędności ludności

Źródłem dochodów państwa = podatki bezpośrednie od ludności + podatek dochodowy od zysków przedsiębiorstw + podatki pośrednie - transfery budżetowe

Źródła dochodów podmiotów w ciągu całego roku tworzą popyt na wydatki rządowe (wydatki G).

Zad 3. Na podstawie poniższych danych oblicz następujące wielkości dochodu narodowego:

1. PKB=C +I+G+Nx PKB=700+200+100=1000

C- wydatki na konsumpcję

I- wydatki na inwestycje przedsiębiorstw

G- wydatki rządu

Nx- exsport netto= różnica między exportem a importem

2. PNB= PKB + Dw PNB=1000+70=1070- więcej otrzymujemy niż dajemy

Dw- dochody netto z tytułu własności za granicą

Jeżeli tyle samo płacimy cudzoziemcom co otrzymujemy z zagranicy to mamy 0, czyli

PKB= PNB

3. PNN= PNB - Am PNN= 1070 - 150=920

Am- amortyzacja

4. DNCW= PNN - Tp DNCW= 920 - 250 =670

DNCW-dochód narodowy czynników wytwórczych

Tp- podatki pośrednie - zaniżają ceny towarów

5. ODL= DNCW - Nz - Tbc ODL= 670 - 160 - 60 = 450

ODL- osobisty dochód ludności

Nz- nierozdzielone zyski przedsiębiorstw

Tbc podatki od zysków przedsiębiorstw- niezależny od poziomu dochodu firmy

- liniowy podatek

6. DDL= ODL - Tb + Transfery DDL= 450 - 170 + 180= 460

DDL- dyspozycyjny dochód ludności = rozporządzalny dochód osobisty

Tb- podatki bezpośrednie od ludności

Transfery budżetowe są to płatności w 1 stronę- renty, emerytury, stypendia, zasiłki, programy dla rolnictwa,

7. Podstawowe kategorie produktu i dochodu w gospodarce narodowej oraz ich charakterystyka

a)(PKB )Produkt Krajowy Brutto - miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju , niezależnie od tego,

kto jest ich właścicielem.(to co wytworzy się w danym kraju)

Obliczanie PKB polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe. Wydatki obejmują :

• wydatki na dobra konsumpcyjne (czyli produkty i usługi)wytworzone w kraju(C_k)

• wydatki na krajowe dobra inwestycyjne (I_k)

• wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i usługi, z wyłączeniem płatności transferowych(G_k)

• wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowane(E_sk)

PKB= C_k + I_k + G_k + N_x

C- gospodarstwo domowe

I- przedsiębiorstwo

G- państwo

N_x- zagranica

Metody mierzenia PKB

1. Sumowanie wszystkich dochodów- wynagrodzenia płatne, zyski, procenty, emerytury, renty, czynsze z tytułu dzierżawy, spadek, wygrane, dochody z pracy na własny rachunek

2. Sumowanie produkcji, czyli wartości dodanej, nowowytworzonej.

Suma globalna pomniejszona o sumę kosztów rzeczowych-nakładów.

3. Sumowanie wydatków na produkcję finalną- zakończoną.

b) (PNB) Produkt Narodowy Brutto - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą

Dochody netto - różnica między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą

a dochodami wypłaconymi z tytułu własności cudzoziemcom.

PNB = PKB + D_w

PNB w cenach = PKB w cenach + dochody netto z tytułu

czynników produkcji czynników produkcji własności za granicą

c) (PNNw CR) Produkt Narodowy Netto w cenach rynkowych jest mniejszy od PNB

o wielkość amortyzacji A_m. Amortyzacja - jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia, (dekapitalizacja majątku trwałego).

PNN = PNB - A_m

d) (PN wCW) Produkt Narodowy w cenach czynników wytwórczych czyli Dochód narodowy(DN) - jest mniejszy od PNN o wielkość podatków pośrednich (T_p).

Suma podatków pośrednich stanowi korektę w stosunku do produktu narodowego netto wyrażonego w cenach rynkowych. Podatki pośrednie nie są bowiem częścią składową dochodu narodowego według cen czynników wytwórczych.

Do dochodów czynników wytwórczych DNCW zalicza się :

• Wp - wynagrodzenie pracowników

• R - renty z tytułu dzierżawy , czynsze z tytułu najmu

• Z - zyski z kapitału

• Dw - dochody z pracy na własny rachunek

DNCW = PNN- T_p

e) Dochód Narodowy (DN) na jednego mieszkańca realny PNB „per capita”

-„na głowę” jest to realny PNB podzielony przez liczbę mieszkańców .

Jest on bardziej wiarygodnym wskaźnikiem dóbr i usług przypadającej na osobę w gospodarce, ale nie odzwierciedla jakości życia..

f) Rozporządzalne dochody osobiste (RDO): Osobisty Dochód Ludności /ODL/

- jest częścią DNCW, która powstaje po potrąceniu nie rozdzielonych zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw N _z oraz po spłaceniu podatków od dochodów przedsiębiorstw do budżetu państwa T_bc. Jednocześnie osobisty dochód ludności

jest powiększony o różnego rodzaju transfery z budżetu państwa na rzecz ludności B_t (emerytury_, renty, zasiłki dla bezrobotnych, wydatki na opiekę socjalną ubogich , stypendia itp.) DDL= ODL - T_bc+ transfery

g) Propozycja nowego miernika (DEN) Dobrobyt Ekonomiczny Netto

W 1972 William Nordhalz i James Tobin - uniwersytet Yale jest to koncepcja miernika

- nazwano ją wskaźnikiem dobrobytu ekonomicznego netto DEN.

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto jest próbą oszacowania skali tych zjawisk

i włączenie ich do PNB tak aby stał się on bardziej adekwatnym miernikiem poziomu dobrobytu w danym kraju.

I oblicza się go następująco do PNB dodano

+wielkości wyrażające równowartość czasu wolnego

+produkcji nie rejestrowanej

+infrastruktury publicznej - dróg, parków

+prywatnych dóbr - mebli, biżuteri

oraz odjęli

- szacunkowe wartości związane z zanieczyszczeniem środowiska

- wydatki na obronę narodową

- dojazdy do pracy

8.Wady i Zalety Dochodu Narodowego:

Wady

1. Nie uwzględnia efektów zewnętrznych tworzenia DN

- choroby cywilizacyjne, stresy, zanieczyszczenia środowiska

2.Nie zawiera informacji o rozmiarach czasu wolnego jakim dysponuje społeczeństwo.

3.Nie uwzględnia pracy dodatkowej (nie rynkowej) np. prace domowe

4. Nie uwzględnia „szarej strefy”

5.Nie różnicuje wartościowo (jakościowo) poszczególnych składników wchodzących w skład DN /produkcja broni, alkoholi wchodzi w skład składnika DN na tych samych prawach co produkcja żywności , dobór konsumpcyjnych trwałego użytkowania /

6. DN jako miernik dobrobytu nie zawiera informacji o rzeczywistych proporcjach podziału dochodu w danej społeczności.

Zalety Dochodu Narodowego:

1.Tworzenie i podział Dochodu Narodowego :

• Polityki pieniężnej

• Polityki fiskalnej

• Polityki dochodowej

• Inflacja

2.Bank jak i państwo mogą uruchamiać różne instrumenty ekonomiczne

3.Mogą oddziaływać na działalność gospodarczą .

9 Wyjaśnij pojęcia :

a) Co to jest Delator- wzór i interpretacja

Deflator = ^{PNB w cenach nominalnym} x 100% np. 125% oznacza wzrost cen o 25%

^{PNB w cenach realnych}

Deflator- miernik wartości, jest to miara przeciętnego wzrostu / spadku cen w kraju wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład produktu narodowego brutto PNB:

- miernik inflacji lub deflacji w badanym okresie

- przeciętna stopa wzrostu cen w kraju

Obliczmy nominalną wartość produkcji w porównywalnych momentach w tzw. cenach stałych. Cenami tymi są ceny obowiązujące w początkowym roku okresu badanego.

Np. w celu określenia wzrostu realnej produkcji w latach 1990-1992 mierzymy wartość produkcji z 1992 r. W cenach obowiązujących w 1990 r. i tak otrzymany wynik porównujemy z pieniężną wartością produkcji.Za pomocą deflatora można przeliczyć dochód nominalny na dochód realny i odwrotnie.

Zad.2 Dochód narodowy nominalny w 1980r wynosił 2000 jednostek pieniężnych,

a w 1990r 4000 jednostek pieniężnych. O ile wzrosły ceny , jeżeli dochód realny wzrósł

w tym czasie tylko do wysokości 200 jednostek?

Delator= (PNB w cenach nominalnych : PNB w cenach realnych) * 100

Delator= (4000 : 2500)*100= 160

Ceny wzrosły o 60%

b) Co to jest produkcja- globalna, finalna, wartość dodana i jak się ją oblicza

Produkcja globalna - jest to wartość produkcji dóbr i usług osiąganej na koniec roku

w całej gospodarce , która składa się z : sumy kosztów rzeczowych poniesionych

na jej wytworzenie i wartości dodanej .

- wartości przeniesionej, która obejmuje nabyte zewnątrz i zużyte w produkcji: surowce , materiały , półprodukty, paliwo, energie itp.

- wartości dodanej jest sumą nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie, do, której zaliczamy amortyzację / mówimy wówczas o wartości dodanej brutto/

Wartość dodana - obliczmy odejmując od produkcji globalnej ogólna sumę poniesionych nakładów materialnych, czyli na każdej fazie procesu produkcji towar nabiera na wartości.

Liczymy PKB= Suma dochodów

Wartość dodana = Produkcja globalna - Nakłady

Produkcja finalna - występuje wówczas, kiedy zakończony został proces produkcji i dane dobro nie podlega dalszemu przetworzeniu w kraju.

PRODUKCJA GLOBALNA - PRZEPŁYWY MIĘDZYGAŁĘZIOWE = PRODUKCJA FINALNA

Produkcja globalna nie może być podstawą liczenia PKB ponieważ występują koszty.

Dobra finalne przeznaczamy:

• na konsumpcję

• bądź jako dobra kapitałowe na inwestycję , czyli do dalszego rozwoju gospodarczego kraju

Do produkcji finalnej zaliczamy:

• wszystkie dobra wytworzone w kraju i eksportowane do innych krajów

Proces tworzenia wartości dodanej i proces tworzenia substancji rzeczowej dochodu narodowego nie pokrywa się ze sobą w poszczególnych przedsiębiorstwach , gałęziach

i działach ale dają ten sam wynik w całej gospodarce narodowej.

Zad.1

Wartość dodana = Produkcja globalna - Nakłady

3600 - 1600 = 2000 Produkcja Finalna

340 - 226 = 114

260 - 138 = 122

1800 - 766 = 10344

400 - 320 = 80

800 - 150 = 650

Razem 2000 Wartość Dodana

Wartość Dodana = Produkcja Finalna

c) Co to są transfery budżetowe

Transferem nazywamy przekazywanie określonej sumy dochodów na rzecz ludności bez bieżącego świadczenia usług, są to płatności w 1 stronę emerytury, renty, zasiłki dla bezrobotnych, wydatki na opiekę socjalną ubogich , stypendia itp.).Osobiste dochody ludności podlegają bezpośredniemu opodatkowaniu T_b.

Po uregulowaniu podatków pozostaje dyspozycyjny dochód ludności (DDL).

SALDO BILANSU HANDLU ZAGRANICZNEGO jest to różnica między wartością eksportu i wartością importu.

d) Co to są dochody netto z tytułu własności za granicą?

Dochody netto z tytułu własności za granicą są to różnice między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłaconymi w kraju z tytułu własności cudzoziemców.

e) Co to są podatki- rodzaje podatków

Podatkiem nazywany przymusowe , bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne przekazywane przez podatnika na rzecz budżetu państwa, miasta lub gminy.

Podatki dzielą się na:

Bezpośrednie- bezpośrednio podmioty rozliczają się z budżetem państwa

- od dochodów przedsiębiorstw- ma charakter liniowy tzn. stopa podatku dochodowego płaconego od zysku brutto jest jednakowa dla wszystkich producentów

- od dochodów indywidualnych- jest progresywny. Najmniejsza stopa podatku , płacona jest od najniższych dochodów, stopniowo wzrasta, aż osiąga górną granicę 50%,od dochodów najwyższych.

Pośrednie- obrotowy

- powszechny podatek od wartości dodanej - VAT -.opodatkowaniu w wysokości stawki podstawowej 22% podlegają wszystkie ogniwa produkcji i obrotu.

- akcyza

- podatki majątkowe , płacone od posiadanego majątku (kapitału) oraz podatki spadkowe

f) Co to są ceny realne a ceny nominalne

Cena realna - cena roku bazowego do, którego porównuje się inne lata

Cena nominalna - bieżąca jaka obowiązuje na rynku w danym kraju i w danym roku, kiedy poszczególne składniki PNB były produkowane (inna jest cena latem na dany produkt a inna jesienną czy zimą )

g) Co to jest produkcja potencjalna a produkcja realna

Produkcja potencjalna - maksymalna możliwa do osiągnięcia w danej gospodarce, przy naturalnej stopie bezrobocia

Produkcja realna - faktycznie osiągnięta na koniec roku.

h) Co to jest amortyzacja i jak się ją oblicza

Amortyzacja, zwana inaczej zużyciem kapitału trwałego, jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

Obliczanie amortyzacji - Ca

Podstawą obliczenia amortyzacji jest:

- początkowa wartość pieniężna danego środka trwałego -Tp

-przewidywany okres jego eksploatacji - t

Ca =
* Tp

i) Co to są dopływy i odpływy z obiegu

Odpływy z ruchu okrężnego są to te części wypłat przedsiębiorstw na rzecz gospodarstw domowych, które nie powracają automatycznie do przedsiębiorstw jako wydatki gospodarstw domowych na produkty przedsiębiorstw T podatki, S oszczędności , Im- import

Dopływami do obiegu są te źródła przychodów przedsiębiorstw, które nie pochodzą

z wydatków gospodarstw domowych G wydatki rządowe, I - inwestycje, E_x- eksport

j) Co to są inwestycje

Inwestycje - polegają na zakupie nowych maszyn i urządzeń.

k) Co to są oszczędności

Oszczędności są bierną stroną akumulacji środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji, zaś wydatki inwestycyjne są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności.

Makroekonomia - ćwiczenia nr 3

II Wzrost i rozwój gospodarczy

1. Wzrost gospodarczy-to są zmiany ilościowe dotyczą krótkich okresów w ekonomi

np. wzrost produkcji, zatrudnienia, wydatków

Rozwój gospodarczy- jest pojęciem szerszym są to zmiany ilościowe i jakościowe

dotyczy długich okresów w ekonomii.

Na rozwój gospodarczy wpływają przemiany w strukturze rzeczowej własnościowej

i instytucjonalnej.

Rozwój w ujęciu rzeczowym to szybsze tępo rozwoju w sferze usług i przetwórstwa

Wobec przemysłu ciężkiego.

Rozwój w aspekcie własnościowym polega na dążeniu do osiągnięcia w danej

gospodarce mieszanej struktury własności z przewagą własności prywatnej.

Rozwój w ujęciu instytucjonalnym - polega na rosnącej roli instytucji państwowych

np. budżetu państwa . A także instytucji prywatnych - Centrum Adama Smiffa której

zadaniem jest wspieranie gospodarki rynkowej.

Determinanta podażowa ( wpływająca na wzrost wielkości produkcji )

• wzrost wydajności pracy

• postęp techniczny ( zakup nowych maszyn i urządzeń )

• wydatki na sektor produkujący wiedze techniczną B + R ( badania + rozwój)

np. przemysł komputerowy, lotniczy

• zwiększenie nakładów czynników produkcji

Popytowe determinanty wzrostu i rozwoju gospodarczego

C- popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych

I - popyt przedsiębiorstw

G- popyt rządowy

Nx- popyt zagranicy

Wydatki konsumpcyjne są powiązane u Keynesa z wydatkami inwestycyjnymi i dochodem narodowym za pośrednictwem mnożnika inwestycyjnego. Mnożnik inwestycyjny = zmiany w dochodzie pod wpływem zmian w wydatkach inwestycyjnych

Mi =
ogólna postać mnożnika inwestycyjnego

Y = C+I

Y=
+

I =
-

Mi =
/ :

1 ) Mi =
=
krańcowa skłonność do konsumpcji

2 ) Mi =
=
krańcowa skłonność do oszczędzania

KSK - to ta część dodatkowej złotówki w której gospodarstwo domowe decyduje się przeznaczyć na konsumpcje

udział oszczędności w dochodzie KSO - krańcowe skłonności do oszczędzania

to ta część dodatkowej złotówki które gospodarstwo domowe decyduje się zaoszczędzić.

Działanie mnożnika

= 100 j

KSK = 0,8

- zmiany w dochodzie obliczyć

Mi =
=
= 5

= Mi *

= 5 * 1000 = 5000

Wzrost KSK powoduje kilkakrotny wzrost dochodu narodowego

Zadanie 2

= 1000 j

KSO = 0,5

= ?

Mi =
=
= 2

= Mi *

2* 1000 = 2000

Jeśli rośnie KSO to maleje wielkość mnożnika i maleje dochód narodowy

Bariery wzrostu i rozwoju gospodarczego

• bariera ziemi

• surowcowa

• siły roboczej

• brak infrastruktury materialnej ( drogi ) i informatycznej

• socjokulturowe

• niestabilne przepisy prawne
  

• niefachowa administracja ( łapówki )
  

Cykl koniunkturalny.

Definicja cyklu koniunkturalnego- poszczególne wielkości agregatowe nie rosną równomiernie ale ulegają wahaniom wokół trendu.

Trend- długookresowa ścieżka obrazująca wzrost, rozwój gospodarczy pomiędzy fazami cyklu, występują zależności przyczynowo skutkowe, czyli zdarzenia w jednej fazie determinują zdarzenia w kolejnej.

1.Cykl klasyczny przebieg 5-8 lat między fazą (Figlara)

1.Sklada się z 4 faz

2.Charakteryzuje się głębokimi wahaniami

3.Posługiwała się nim teoria ekonomi do największego kryzysu światowego 1928-1933r.

Może mieć przebieg między fazami:

1. Cykl Klasyczny

a ) krótki

b ) średni

c ) długi

Wykres Cykl Klasyczny

DN- Dochód Narodowy

A B C D E Czynnik czasu

Między fazą AB - kryzys I< S

BC - depresja I= S

CD - ożywienie I> S

DE - rozkwit I= S

I- inwestycje

S-oszczędności

Cechą charakterystyczną jest to, popyt konsumpcyjny maleje zdecydowanie wolniej niż popyt inwestycyjny.

W fazie depresji bankrutuje najwięcej firm.

2.Cykl współczesny

a)Składa się z 2 faz- spadku i ekspansji

b)Charakteryzuje się łagodnymi wahaniami trendu ze względu na inwestycje państwa w procesy gospodarcze.

Wykres cyklu współczesnego

B

Trend

A

A-dolny pkt. zwrotny- gdy gospodarka odbija się od dna - między depresją a ożywieniem.

B-górny pkt.zwrotny - między rozkwitem a kryzysem.

-Faza spadku- łączy kryzys i depresję

-Faza ekspansji- łączy fazę ożywienia i rozkwitu.

Interwencja państwa w dolny punkt zwrotny w celu ożywienia gospodarki- rząd za pośrednictwem polityki fiskalnej i monetarnej wpływa na koniunkturę

Łagodny przebieg cyklu koniunkturalnego zależy od interwencji państwa w stosunki gospodarcze.

Interwencja w dolny punkt zwrotny-

Instrumenty fiskalne ( podatkowe )

a ) obniżenie stopy podatkowej ( zmniejszenie przychodów do budżetu państwa)

b ) zwiększenie deficytu budżetu państwa

Narzędzia monetarne- Bank Centralny i polityka państwa

a ) obniżenie stopy procentowej

b ) zakup papierów wartościowych na otwartym rynku

c ) obniżenie stopy redyskonta

Te instrumenty łącznie zwiększają ilość środków finansowych w gospodarce, powodują

-wzrost zatrudnienia

-wzrost produkcji,

-wzrost dochodów obywateli nowo zatrudnionych

-wzrost wydatków

-niewielki wzrost cen

Górny punkt zwrotny mamy tu:

a ) interwencja państwa

b ) instrumenty fiskalne - podatkowe

c ) podniesienie podatków

d ) zwiększenie przychodów do budżetu państwa

e ) zmniejszenie deficytu budżetowego

Instrumenty monetarne- Banku

a) podniesienie stopy procentowej

b) podniesienie stopy redyskontowej

c) sprzedaż na otwartym rynku papierów wartościowych

d) rosnące KSO- krańcowa skłonność do oszczędzania

Przyczyny cykliczności w gospodarce

1.Przyczyny endogeniczne (wewnętrzne cyklu)- główną przyczyną są wahania w wydatkach inwestycyjnych ( prywatnych )

a ) zastosowanie nowych metod produkcji

b ) zmiany na dobra luksusowe

c ) majątek prywatny (nieruchomości, zamki, obrazy, dzieła sztuki, biżuteria)

Przyczyny egzogeniczne (zewnętrzne cyklu)- podażowe

a ) handel zagraniczny - przenośnik cykliczności

b ) sterowanie przez polityków

c ) odkrycia nowych złóż

Budżet państwa

I. Budżet państwa - to plan finansowy zawierający wpływy i wydatki zgodnie z przyjętą

polityką gospodarczą i społeczną.

Sporządzany jest na okres jednego roku po uchwaleniu przez władze ustawodawczą

i podpisaniu przez prezydenta staje się aktem prawnym umożliwiającym jego realizację

gromadzenia wpływów i wydatkowanie.

a) Zasady polityki budżetowej:

1. Zasada rocznego budżetowania od 1.01.do 31.12.

2. Zasada jedności

3. Zasada zupełności

4. Zasada jawności

5. Zasada równowagi budżetowej

Współcześnie przestrzega się- zasady rocznego budżetowania oraz zasady jawności

b)Funkcje Budżetu Państwa

1 Funkcja Fiskalna-gromadzenie dochodów głównie z podatków umożliwia utrzymanie aparatu

państwowego i realizację zadań.

2.Funkcja Redystrybucyjna- polega na korekcie dochodu narodowego przez zmniejszenie nadmiernych różnic w dochodach obywateli poprzez :

-progresywny system podatkowy

-ulgi zwolnienia i wyłączenia podatkowe

-transfery budżetowe

-tworzenie warunków bezpieczeństwa socjalnego

3.Funkcja Stabilizacyjna- polega na oddziaływaniu poprzez dochody i wydatki zwłaszcza

w regionach: najsłabszych ekonomicznie.

II. Przychody do Budżetu Państwa- grupy

1.Podatki pośrednie od wydatków płacone przy kupowaniu dóbr i usług-wpływy.

2.Składka na ubezpieczenie społeczne w części płacona przez pracodawcę w części płacona przez pracownika.

3.Podatki od dochodów osobistych ludności.

4.Podatki od zysków przedsiębiorstw (jedna stawka niezależnie od zysku)-tendencja malejąca

5.Opłaty- notarialne, celne, skarbowe, urzędowe,

6.Dochody z prywatyzacji.

III. Wydatki z Budżetu Państwa- grupy

1.Wydatki w postaci funduszu płac i inwestycyjne dla administracji, sądownictwa i obrony

narodowej.

2.Wydatki związane z realizacją przez państwo tak zwaną funkcją państwa dobrobytu - fundusz płac- na inwestycje dla oświaty, nauki, kultury, służby zdrowia, sportu, zasiłki.)

3.Interwencja państwa w mikro i makro gospodarkę poprzez :

-Keynesowskie roboty publiczne

-Wydatki na ochronę środowiska

-Wydatki na meliorację miejską

-Wydatki na budowę dróg i autostrad

Tylko trzecia grupa wydatków wpływa na wzrost gospodarczy.

Cechy dobrego systemu podatkowego - Adama Smiffa- zasady

1.Podatki powinny być sprawiedliwe i nie przekraczać możliwości podatników.

2.Wysokość podatków powinna być z góry określona

3.Sposób poboru płatności powinien być wygodny dla podatnika

4.Koszty poboru podatków powinny być niskie

5.Podatki nie powinny hamować aktywności i przedsiębiorczości. podatników

IV. Sposoby finansowania Deficytu Państwa.

Definicja- Deficyt-jest kiedy wydatki są większe niż wpływy.

Sposób niepopularny społecznie

1.Podniesienie podatków -teoretycznie możliwe ale w praktyce trudne do realizacji- z reguły powoduje upadek rządu.

2.Cięcia w podatkach budżetowych -trudne do przeprowadzenia ale możliwe do realizacji-bo rośnie sfera biedy i ubóstwa ale jednak te wydatki gwarantują pewien poziom życia.

3.Emisja dodatkowego pieniądza -grozi inflacją

4.Sprzedaż części majątku państwa -jeśli jest.

5 Zaciąganie kredytu w Bankach Komercyjnych -negatywną stroną jest to, że mniejsza pula

środków pozostaje na kredyty prywatne na podniesienie stopy procentowej w Bankach Komercyjnych wtedy zmniejsza się działalność inwestycyjna przedsiębiorstw ponieważ kredyt zmniejsza się

6.Zaciąganie kredytu w bankach zagranicznych - sposób uzasadniony w tedy jeśli państwo gwarantuje zwrot wyłożonych środków łącznie z odsetkami tzn że pieniądze będą wykorzystane na kolejne projekty inwestycyjne a nie na konsumpcje

7.Zaciąganie pożyczki w społeczeństwie poprzez sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku.

V. Krzywa Laffera- przedstawia zależność między dochodem fiskalnym (przychody do budżetu państwa) a stopą opodatkowania
- Udział różnych podatków w dochodzie (płacimy różne podatki)

Dochód fiskalny

T max -

max dochód z

podatku

T_{1 -}

Stopa opodatkowania

Wnioski

1.W miarę wzrostu kwot do opodatkowania rośnie dochód fiskalny do pewnego poziomu, do maximum- mamy wtedy stopę opodatkowania optymalną i dochód optymalny, po przekroczeniu tego punktu dalsze zwiększanie podatków prowadzi do spadku przychodów do budżetu państwa.

2. Zmniejszenie stopy opodatkowania- zmniejszenie podatku wpływa na zwiększenie przychodu do budżetu państwa, wpływa na zmniejszenie szarej strefy i na ograniczenie czarnej strefy- przestępczej.

VI. Aktywna polityka fiskalna to inaczej (dyskrecjonalna)- polega na zmianie przepisów w ustawie budżetowej np. wprowadzenie jakiegoś zasiłku, lub zmniejszenie podatku na dany produkt.

Pasywna polityka fiskalna polega na działaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury,

są to:

- różne rodzaje podatków -podatki

-programy dla rolnictwa- subwencje i dotacje

-poziom zasiłków- zasiłki

1.Pieniądz i jego rola w gospodarce rynkowej.

a)Pieniądz- są to wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy, kiedy kupujemy jakiś towar lub usługę, lub realizujemy jakieś zobowiązanie.

b) Rodzaje pieniądza

- Pieniądz towarowy- kruszce, waluta srebrna, system sztabowo-złoty, dewizowo - złoty.

- Pieniądz symboliczny - papierowy-nie ma własnej wartości z tego względu nie może być wykorzystywany do celów produkcyjnych i konsumpcyjnych, jest prawnym środkiem płatniczym, obowiązującym w danym kraju, nie jest wymienialny na złoto,

- bilon - występuje w postaci monet, zastąpił monety złote.

- Pieniądz bezgotówkowy- występuje w postaci wkładów bankowych wypłacanych na żądanie, czek bankowy, przelew, karty płatnicze- pieniądz elektroniczny.

- Pieniądz światowy- pośredniczy w wymianie towarów między podmiotami należącymi do różnych państw oraz służy do zwalniania od zobowiązań w stosunkach międzynarodowych.

c) Funkcje pieniądza

1.Miernik wartości wszystkich towarów i usług- Wyraża wartość wymienną towarów, z tej funkcji wyprowadza się kategoria ceny. Cena- wartość towaru wyrażona w pieniądzu.

2.Środek cyrkulacji- inaczej mówiąc wymiany umożliwia kupno i sprzedaż.

3. Środek tezauryzacji- oznacza gromadzenie zasobu pieniądza jako skarbu. Zadaniem tej funkcji pieniądza jest przechowywanie rezerw wartości w czasie.

4.Środek płatniczy- funkcja ta występuje wówczas, gdy akt zamiany towaru na pieniądz jest odroczony w czasie. W związku z tą funkcją pojawiły się 2 rodzaje pieniądza kredytowego

-Weksel- pisemne zobowiązanie dłużnika. Zawiera sumę zobowiązania i termin płatności.

-Czek-pisemne polecenie właściciela konta bankowego dla banku w celu dokonania wypłaty określonej sumy pieniędzy osobie wymienionej na czeku lub jego okazicielowi.

5.Pieniądz światowy- funkcjonuje poza granicami określonego kraju, pod warunkiem, że państwo prawnie gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną na głównych giełdach światowych - służy do uregulowania zobowiązań w ruchu międzynarodowym.

d) Rodzaje pieniądza światowego

Złoto- występuje jako gwarant stabilności obiegu wewnętrznego i niepodważalną podstawę światowego systemu rozliczeń.

Dewizy- wszelkiego rodzaju należności pieniężne zarówno w formie dokumentów stwierdzających istnienie należności- weksli, czeków, przekazów, papierów wartościowych.

SDR - y- to pieniądze kredytowe. Za posiadane SDR -y Banki Centralne mogą kupować od innych uczestników systemu waluty obce lub regulować nimi bezpośrednio swoje zadłużenia. Kurs waluty SDR obliczamy na podstawie ,,Koszyka”- dolar USA, jen japoński, funt brytyjski, euro.

e) Wzór na ilość pieniądza w gospodarce

M =

M- ilość pieniądza

P- poziom cen dóbr-wchodzących w skład produktu narodowego brutto

Y- wolumen PNB -realna wielkość w cenach stałych.

V- szybkość obiegu pieniądza.

d) Płynność pieniądza -jest to szybkość jego obiegu, dostępu i możliwość użycia w każdej chwili przez gospodarstwo domowe lub przedsiębiorstwo.

g) Stopa procentowa - to rezygnacja z płynności pieniądza i rezygnacja z korzyści jaką ta płynność może zapewnić. Poziom stopy procentowej zależy od popytu na pieniądz i od podaży pieniądza.

II. Podmioty gospodarcze rynku finansowego.

Bank Centralny- jest naczelnym bankiem w całym systemie bankowym danego kraju.

Funkcje

1.Bank państwa- prowadzi rozliczenia z rządem, finansuje deficyt budżetowy

2.Bank banków- nadzoruje operacje BK w walucie krajowej i obcej, udziela pożyczek na rozszerzenie działalności kredytowej BK, ustala stopy rezerw obowiązkowych-polityka pieniężna, skupuje weksle, reguluje płynność systemu bankowego.

3.Bank emisyjny- posiada monopol na pieniądz papierowy

4.Kontroluje podaż pieniądza na rynku

5.Prowadzi operacje otwartego rynku

6.Ustala stopę redyskonta

7.Stabilizuje funkcjonowanie rynków finansowych

b) Banki Komercyjne.

Bank Komercyjny-podmioty gospodarcze, którym BC udzielił licencji na prowadzenie działalności gospodarczej.

1.Kredytowa- udzielają podmiotom i przedsiębiorstwom kredytów obrotowych, inwestycyjnych i konsumpcyjnych.

2.Pieniężna- tworzą zdecentralizowany pieniądz bankowy.

3.Lokacyjna- przyjmują i lokują pieniądz oszczędnościowy.

c) Nie bankowe instytucje pośrednictwa finansowego- parabanki

-Banki specjalne-Inwestycyjne, Hipoteczne-forma spółki akcyjnej, Towarzystwa kredytowe, Banki Rolne, Melioracyjne, Komunalne

-Kasy oszczędnościowe

Spółdzielczość kredytowa

Instytucje parabankowe - Kasy mieszkaniowe, Kasy oszczędnościowo- budowlane

d) Baza monetarna - pieniądz wielkiej mocy- jest to suma gotówki w obiegu znajdująca się w rękach ludności GL oraz suma rezerw gotówkowych systemu bankowego Rg będąca pod kontrolą banku centralnego w celu zapewnienia płynności banków komercyjnych.

Bm = GL+ Rg

III. Grupy pieniądza ze względu na stopień płynności

-Grupa M0- obejmuje gotówkę (banknoty i monety)

-Grupa M1- obejmuje M0 + rachunki bieżące

-Grupa M2- obejmuje M1 + wkłady terminowe w bankach komercyjnych

-Grupa M3- obejmuje M2 + zobowiązania nie bankowych instytucji finansowych.

IV. Analiza strony popytowej na rynku pieniężnym.

Popyt na rynku pieniężnym zgłaszają podmioty gospodarcze i zależy od trans akcyjności.

Przezorności i motywu spekulacyjnego.

Y- dochód P- cena

popyt popyt

Popyt na pieniądz transakcyjny Popyt na pieniądz transakcyjny

i przezorności i przezorności

a) Popyt na pieniądz transakcyjny - wynika z przechowywania części środków w celu zawierania bieżących transakcji- wpłaty na żądanie- ROR, gotówka. Pieniądz dla tych celów zależy od poziomu dochodów konsumenta i poziomu cen. Jest to zależność dodatnia,

b) Popyt na pieniądz przezorności (ostrożności)- wynika z niepewności co do przyszłych dochodów. Podmioty przechowują część gotówki na rachunku bieżącym na wypadek pojawienia się zyskownej transakcji. Popyt na pieniądz przezorności zależy od poziomu dochodów i poziomu cen. Jest to zależność dodatnia

c) Popyt na pieniądz spekulacyjny- wynika ze skłonności niektórych podmiotów gospodarczych do ryzyka na giełdzie czyli na rynku papierów wartościowych. Popyt na ten rodzaj pieniądza zależy od realnej stopy procentowej. Jest to zależność ujemna-

R- realna stopa procentowa

Popyt na pieniądz spekulacyjny

d) Keysowska funkcja popytu na pieniądz -jest rosnącą funkcją dochodu i poziomu cen a malejącą stopy procentowej.

Md = f (Y⁺,P⁺,R^- )

Md- popyt na pieniądz

f - funkcja

Y⁺- rosnący dochód

P⁺ - rosnący poziom cen

R^- - malejąca stopa procentowa

V. Analiza strony podażowej na rynku pieniężnym

Podaż pieniądza wyznacza i odpowiada w gospodarce Bank Centralny uwzględniając następujące czynniki w kreowaniu pieniądza.

Determinanty podaży pieniądza.

a) Szacunkowa ocena ile pieniądza znajduje się w rękach ludności a ile w sektorze bankowym

b) GL - gotówka ludności skłonność ludzi

Db - depozyt bankowy do oszczędzania BC nie ma wpływu

c) Rg - relacja rezerw gotówkowych ten czynnik zależy od

Db - depozyty bankowe Banku Centralnego ustala poziom rezerw obowiązkowych.

d) M- ilość pieniądza w gospodarce

e) P- poziom cen wchodzących w skład PNB

f) Y- wolumen PNB- realna wielkość w cenach stałych

g) V- szybkość obiegu pieniądza.

Czynniki e, f, g, wynikają ze wzoru na ilość pieniądza w gospodarce.

M =

5. Restrykcyjna polityka monetarna - polega na zmniejszeniu nadmiaru pieniądza w obiegu.

a) Podniesienie wskaźnika rezerw obowiązkowych:

b) Podniesienie stopy dyskonta;

c) Sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku:

6. Ekspansywna polityka monetarna oraz jej instrumenty

Ekspansywna polityka monetarna - to jest polityka taniego pieniądza i polega na doprowadzeniu pieniądza do gospodarki zwiększeniu ilości pieniądza w gospodarce.

a) Obniżenie wskaźnika rezerw obowiązkowych:

b) Obniżenie stopy dyskonta:

c) Zakup papierów wartościowych na otwartym rynku

Bezrobocie i zatrudnienie

I Bezrobocie to jest zjawisko, które dotyczy ludzi w wieku aktywnych zawodowo zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na warunkach, które oferuje rynek, czyli kobiet 18-60 mężczyzn 18-65 zarejestrowanych w biurach i aktywnie poszukujących miejsc pracy.

a) rodzaje bezrobocia;

• dobrowolne - tworzą go pracownicy czekający na wyższą stawkę

• przymusowe - trudne do zwalczania

• naturalne - czyli równowaga

• frykcyjne (niedopasowania struktury popytu na pracę ze strukturą podaży pracy)

- koniunkturalne (zależy na jakim etapie jest gospodarka)

• strukturalne ( kiedy upadają całe gałęzie przemysłu w danym regionie)

• sezonowe

• jawne

• ukryte

Mamy dwa mierniki bezrobocia

1. stopa bezrobocia ( zatrudnienie do zasobów )

S_B =
* 100 %

Z+B - zasoby siły roboczej

S_B - stopa bezrobocia

Z - zatrudnieni

B - bezrobotni

Stopa bezrobocia - procentowy udział bezrobotnych w zasobach siły roboczej. Zasoby siły roboczej tworzą zatrudnieni i bezrobotni.

Tym sposobem liczone bezrobocie daje wyniki większe.

2. Druga metoda liczenia bezrobocia BAELA

Jest to badanie aktywności ekonomicznej ludności. Tą metodą za bezrobotnego uznaje się osobę, która w badanym tygodniu spełnia trzy warunki.

1. Aktywnie poszukuje pracy

2. Nie przepracowała ani godziny

3. Gotowa jest podjąć pracę w następnym tygodniu

II Główne teorie makroekonomiczne na temat bezrobocia

a) Neoklasyczne - ujęcie rynku pracy dotyczy ekonomi, która powstała w latach 1870-1930, główny przedstawiciel Alfred Marshal dotyczy poglądów i współczesnych zwolenników ekonomii.

Przyczyny bezrobocia - według teorii neoklasycznej (efekt podażowy);

1. Interwencja państwa, która zakłóca mechanizm rynkowy

2. Niedoskonałości rynku pracy, czyli brak informacji o nowych miejscach pracy (brak biur i szkoleń)

3. Brak mobilności pracy

4. Nacisk związków zawodowych, na wysokie płace

5. Siła monopoli ograniczająca zatrudnienia.

Realne S

płace A B

W₁

d

W^*

S

d

N^{* Poziom zatrudnienia}

Neoklasyczne ujęcie rynku pracy.

A-B bezrobocie dobrowolne

S - Podaż na rynku pracy, którą zgłaszają pracownicy

d - krzywa popytu na pracę ze strony gospodarki

W* - cena na rynku

N* - bezrobocie przymusowe

Sposoby hamowania bezrobocia dobrowolnego to przede wszystkim;

1. Dokładna informacja o wolnych miejscach pracy.

2. Tworzenie sieci biur i szkoleń

3. Zatrudnienie w niepełnym wymiarze

b) Keynesowska teoria rynku pracy;

• Niewystarczający popyt globalny na dobra i usługi, dlatego przedsiębiorca zmniejsza produkcję i zwalnia pracowników

• Bezrobocie ma charakter przymusowy względnie trwały nawet zmiana zawodu nie gwarantuje znalezienia miejsca pracy.

Realna A S podaż pracy

płaca

W*

B

C

Zatrudnienie

N* N₁

W* - cena na rynku

ABC - ilustruje nie wystarczający popyt globalny na zakup cen i usług

N₁-N*- bezrobocie przymusowe

Sposoby hamowania bezrobocia - Keynesowskie (efekt popytowy)

1. Interwencja państwa w mikro i makro gospodarkę poprzez Keynesowskie roboty publiczne (zapasy)

2. Zatrudnienie w niepełnym wymiarze

3. Publiczne programy zatrudnienia

4. Zmniejszenie podatków składają się na aktywna rolę na rynku pracy.

c) Teoria monetarystyczna Miltona Fridmana

Przyczyny hamowania bezrobocia:

• Aktywna rola państwa, która zakłóca mechanizm rynkowy

• Dokładna informacja o wolnych miejscach pracy

• Subsydiowanie zatrudnienia

• Zatrudnienie w niepełnym wymiarze

• Roboty inwestycyjne

• Pasywna rola państwa, czyli zasiłki (transfery budżetowe)

AB bezrobocie naturalne - równowagi - jest to najniższe możliwe do utrzymania w długim okresie nie powodujące napięć inflacyjnych.

Bezrobocie naturalne dla Europy zachodniej przed rokiem 1990 wynosiła 3-4 % w 1997 7-8 %

AB - bezrobocie przymusowe

BC - bezrobocie dobrowolne

III Straty społeczne i ekonomiczne wynikłe z bezrobocia:

1. Luka PNB (strata ekonomiczna) - różnica między produkcją realną a potencjalną możliwą do uzyskania w długim okresie przy pełnym zatrudnieniu. W gospodarce rynkowej stopa bezrobocia nigdy nie wynosi 0.

2. Prawo OKUNA -jeśli bezrobocie rośnie o 1% ponad naturalne bezrobocie to produkcja potencjalna w porównaniu do realnej maleje od 2,5%-3%

3. Straty społeczne i psychologiczne ludzi aktywnych zawodowo (sytuacja biedy i ubóstwa)

Krzywa Philisona- zależność pomiędzy stopą bezrobocia,a stopą inflacji między krótkimi okresami.

IV Substytucyjna zależność pomiędzy stopą bezrobocia i stopą inflacji

Podkreślając wymienność inflacji i bezrobocia można dostarczyć dla polityki gospodarczej ważnych wskazówek. Można dokonać wyboru między większą inflacją i mniejszym bezrobociem a mniejszą inflacją a większym bezrobociem.

Gdyby, bowiem istniejąca stopa bezrobocia została uznana za zbyt wysoką, to dzięki ekspansywnej polityce fiskalnej i pieniężnej można ją obniżyć,ale kosztem zwiększenia inflacji.

V Definicja inflacji i rodzaje inflacji ze względu na tępo wzrostu cen

Inflacja - stały wzrost ogólnego (przeciętnego)poziomu cen. Nigdy to nie jest wzrost cen określonego dobra lub grupy dóbr. Występuje wtedy,jeśli ceny wzrosną w tzw. koszyka dóbr i usług.

Typy Inflacji z względu na tempa:

• Inflacja Pełzająca (SEKULARNA)- inflacja do kilku % w skali rocznej (3-4%) nie powoduje zakłóceń.

• Inflacja Kłusująca ( Przyśpieszona) - powyżej 4-6 % zaczyna wymykać się kontroli i wywołuje określone zachowania podmiotów gospodarczych

• Inflacja Galopująca - powyżej 20% powoduje zakłócenia w przebiegach procesów gospodarczych

• Hiperinflacja - przy 34% nazywamy zjawisko polegające na utrzymaniu się bardzo wysokiej stopy inflacji

Typy Inflacji według form przejawiania się:

• Inflacja Jawna

• Inflacja Tłumiona (Ukryta)

Typy Inflacji według przyczyny powstania:

• Inflacja Ciągniona przez Popyt

• Inflacja Pchana przez koszty

• J.K.Golbreith

• Monetaryści

• Inflacja podatkowa

Sposoby pomiaru inflacji:

1. Deflator

2. Indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych

3. Indeks wzrostu cen dóbr produkcyjnych

VI Główne teorie makroekonomiczne na temat inflacji:

1. Kosztowa (podażowa) teoria inflacji -przyczyny tej inflacji związane są z wielością produkcji mogą być następujące;

• Wzrost cen surowców, materiałów i półfabrykatów

• Wzrost marży i zysków

• Wzrost podatku obrotowego

• Szybszy wzrost płac a niżeli wydajność

• Wzrost stopy % od kredytów

• Pogorszenie warunków wymiany z zagranicą (towary importowane są tańsze)

Hamowanie inflacji kosztowej (podażowej):

• Zwiększenie wydatków na sektor produkujący wiedzę

• Wydatki na badanie plus rozwój

• Nowe techniki i technologie

• Nowy produkt

• Nowe rynki

• Nowa organizacja

2. Popytowa Keynesowska teoria inflacji- przyczyną inflacji według Keynesa jest pojawienie się luki inflacyjnej, czyli większy jest popyt globalny aniżeli podaż globalna. Jeśli gospodarka nie posiada wolnych zdolności produkcyjnych to luka inflacyjna przeradza się w spiralę inflacji.

Hamowanie inflacji Keynesowskiej (popytowej):

• Zmniejszenie popytu globalnego, czyli zmniejszenie wydatków konsumpcyjnych gospodarstwa domowego

• Wydatków inwestycyjnych przedsiębiorstwa

• Zmniejszenie wydatków rządowych poprzez zmniejszenie deficytu budżetowego

• Zmniejszenie szybkości pieniądza V jest przez wzrost podatków

3. Monetarystyczne pojęcie inflacji Miltona Fridmana:

Według monetarystów przyczyną inflacji jest błędna polityka BC, która powoduje, że w gospodarce jest więcej pieniądza niż produkcji dobór i usług.

M • V_{m =}P • Y

M - ilość pieniądza w obiegu w ujęciu nominalnym

V_m- szybkość obiegu pieniądza

P - poziom cen towarów

Y - realny dochód nominalny

Zakłada się, że w krótkim okresie Y i V - są wielkościami stałymi. Istnieje ścisły związek między ilością pieniądza a ilością cen.

Hamowanie inflacji monetaryzmu:

• Polega na stosowaniu przez BC polityki restrykcyjnej, -czyli polityki trudnego pieniądza

• Podniesienie stopy rezerw obowiązkowych

• Podniesienie stopy redyskonta

• Sprzedaż papierów wartościowych na wolnym rynku

VII Społeczne i ekonomiczne skutki inflacji

Negatywne skutki inflacji:

• Powoduje zmniejszenie wartości pieniądza i nadmierne wykupywanie dóbr trwałego użytku

• Zachęca wszystkie podmioty gospodarcze do oszczędzania

• Przyczynia się do wzrostu spekulacji i korupcji

• Gospodarka dostarcza błędnych informacji

• Hamuje planowanie długoterminowe i szacowanie zysków w przyszłości

• Osłabia konkurencyjność gospodarki

VIII Polityka antyinflacyjna państwa

Walka z inflacją obejmuje wszystkie środki polityki fiskalnej,pieniężnej, handlu zagranicznego, kursu walutowego.

Celem tych przedsięwzięć jest:

1. Zmniejszenie siły nabywczej i popytu

2. Zmniejszenie masy pieniędzy w obiegu i jego płynności

3. Zmniejszenie importu inflacyjnego

Narzędzia polityki antyiflacyjnej

1. Ograniczenie wydatków budżetowych

2. Zwiększenie podatków

3. Ograniczenie dostępności kredytów poprzez zwiększenie stopy% ( np. niedawne podniesienie rezerw obowiązkowych przez BC, co spowodowało podniesienie stopy % kredytów i obniżenie stopy % depozytów)

4. Zamrożenie cen i płac ( narzędzia kontrowersyjne, osłabiają produkcję - jest to, zatem jedynie odkładanie procesu inflacyjnego w czasie)

5. Kontrola handlu zagranicznego

1

Dopływy:

G wydatki rządowe

I - inwestycje

E_x- eksport

Odpływy:

T podatki

S oszczędności

Im- import

---