Narodowe polityki i strategie bezpieczeństwa:

Determinanty

-Czynnik geograficzny

- Geopolityka, geografia i geostrategia

-Historia i spuścizna historyczna

-Kultura polityczna i strategiczna

Koncepcje strategiczne w dokumentach oficjalnych:

a) Strategie bezpieczeństwa narodowego”

(USA, Wielka Brytania, Polska)

b) „koncepcje strategiczne” (Federacja Rosyjska)

C) „białe księgi” (Francja, Niemcy)

WPZiB - od ostrożnej dyplomacji do polityki obronnej:

Unia staje się coraz bardziej znaczącym drugim filarem bezpieczeństwa poszerzonej już do 27 państw, zintegrowanej Europy. W sumie członkostwo w NATO i UE w dużej mierze się pokrywa, a 21 państw europejskich równocześnie należy do ob. organizacji.

1954 r. pierwsze nieudane kroki w postaci prób stworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej EWO (European Demence Community).

 Unia Zachodnioeuropejska (UZE), Western European Union (WEU), 1955 -2010 forum konsultacji polityki zagranicznej i obronnej

Podstawą do utworzenia późniejszej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (EPBiO) stał się Traktat z Maastricht, który w 1992 roku zbrojnym ramieniem Unii Europejskiej uczynił Unię Zachodnioeuropejską, a którego II filar wprowadzał Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa.

 1992 -poszerzeniem kompetencji UZE o realizacje tzw. zadań petersberskich obejmujących akcje humanitarne i ratownicze, misje utrzymywania pokoju oraz misje zarządzania kryzysowego wraz z przywracaniem pokoju.

Na mocy Traktatu Amsterdamskiego z 1997 r. misje petersberskie UZE włączone zostały do katalogu zadań UE.

Podejmowane od 1993 r., ograniczone rozmiarami operacje petersberskie, mające na celu ograniczanie wojen domowych na terenie byłej Jugosławii i stabilizowanie Albanii, okazały się zadaniami zbyt trudnymi dla słabej militarnie i podzielonej politycznie UZE.

Koncepcja Europejskiej Tożsamości w dziedzinie Bezpieczeństwa i Obrony.

Francusko - brytyjska deklaracja z Saint-Malo (grudzień 1998 r.)

Decyzje szczytów Rady Europejskiej w Kolonii (czerwiec 1999 r.) i w Helsinkach (grudzień 1999 r.).

Pojęcie Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (European Security and Defence Policy - ESDP) formalnie po raz pierwszy pojawiło się na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kolonii (czerwiec 1999 r.)

Postanowienia kolejnej Rady Europejskiej w Santa Maria da Feira, przyjęte w czerwcu 2000 r., stworzyły ramywspółpracy UE w zakresie EPBiO z państwami trzecimi, w tyeuropejskimi członkami NATO, nie należącymi do UE. Na szczycie UE w Laeken w grudniu 2001 r. ogłoszono częściową operacyjność EPBiO.

W grudniu 2003 r. Rada Europejska przyjęła Europejską Strategię Bezpieczeństwa (ESB).

"Bezpieczna Europa w lepszym świecie".

Dokument za trzy podstawowe cele UE uznaje:

wniesienie wkładu w stabilizację i dobre rządzenie w najbliższym sąsiedztwie Unii, tworzenie porządku międzynarodowego opartego nanefektywnym multilateralizmie, przeciwdziałanie zagrożeniom -zarówno nowym jak i tradycyjnym.

Porozumienie „Berlin Plus”

W marcu 2003 r. UE i NATO podpisały pakiet porozumień "Berlin-Plus", na które składają się:

umowa w sprawie wymianyinformacji niejawnych;

zapewnienie UE dostępu do planowaniaoperacyjnego NATO oraz określonych sił i wspólnych zasobówNATO;

europejskie opcje dowodzenia w ramach NATO dla operacji prowadzonych przez UE, w tym rozwinięcie europejskiej roli Zastępcy Naczelnego Dowódcy Sił Sojuszniczych NATO w Europie (SACEUR), a także adaptacja systemu planowania obronnego NATO uwzględniającego dostępność sił dla operacji UE. Mechanizm jest w praktyce wykorzystywany w Bośni i Hercegowinie (BiH) na potrzeby wojskowej operacji UE (EUFOR Althea).

Rada Europejska w grudniu 2008 r. zaaprobowała Raport Sekretarza Generalnego/Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) w sprawie implementacji ESB tzw. Raport Solany zatytułowany „Utrzymanie bezpieczeństwa w zmieniającym się świecie„:

„UE dokonała istotnego postępu w ostatnich pięciu latach. Jesteśmy uznawani za ważnego kontrybutora na rzecz uczynienia świata lepszym. Ale, mimo osiągniętych postępów, wdrożenie Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa wciąż nie zostało ukończone. Aby wykorzystać swój pełny potencjał, UE musi być jeszcze spójniejsza i aktywna i musi jeszcze bardziej wzmocnić swoje zdolności.”

Założenia Celu Operacyjnego UE 2010 - European Headline Goal 2010 (EHG 2010).

W czerwcu 2004 r. przyjęto Cel Operacyjny UE 2010, który wyznaczył kierunki rozwoju wojskowych zdolności reagowania kryzysowego UE. Dokument ten zawierałm koncepcję stworzenia sił szybkiego reagowania UE (Grup Bojowych). Ponadto, postanawiał m.in. o powołaniu do życia Europejskiej Agencji Obrony

W grudniu 2008 r. Rada Europejska przyjęła deklarację w sprawie wzmocnienia zdolności w dziedzinie EPBiO, stanowiącą podsumowanie starań Prezydencji francuskiej w tym zakresie. Podczas spotkania Ministrów Obrony Polski, Francji i Niemiec w Wieliczce w lipcu 2006 r. zadeklarowano gotowość utworzenia do 2013 r. weimarskiej GB.

W 2007 r. ministrowie obrony narodowej Grupy Wyszehradzkiej zadeklarowali wolę utworzenia Wyszehradzkiej Grupy Bojowej (WGB) z udziałem Ukrainy do 2015 r.

Zmiany wprowadzone przez Traktat z Lizbony

1 grudnia 2009 r. wszedł w życie Traktat Lizboński, który zniósł trójfilarową strukturę Unii Europejskiej. Postanowienia dotyczące WPBiO znalazły się w V rozdziale TUE. Najistotniejsze rozwiązania w tym obszarze to:

 Wprowadzenie w art. 42 Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (pojęcie to nigdy wcześniej nie pojawiało się w Traktatach) do tekstu Traktatu w nowej postaci jako Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony.

Potwierdzenie zobowiązania do stopniowego kształtowania wspólnej polityki obronnej, która może prowadzić do wspólnej obrony, jeśli Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, tak zadecyduje. Zapis ten przypomina, że jednomyślność pozostaje normą w obszarze WPBiO.

Zobowiązanie do udostępniania przez państwa członkowskie wojskowych i cywilnych zdolności (w tym sił wielonarodowych) w celu realizacji WPBiO.

Umieszczenie w tekście Traktatu paragrafów (art. 42.3 i 45) dot. funkcjonującej już wcześniej Europejskiej Agencji Obrony (European Demence Agency - EDA), która określa wymogi operacyjne i wspiera środki ich realizacji, bierze udział w określaniu europejskiej polityki w zakresie zdolności i uzbrojenia, wspomaga Radę w ocenie poprawy zdolności wojskowych oraz wzmacnia bazę przemysłową i technologiczną sektora obrony.

w art. 42.4 zasady i praktyki jednomyślności w sprawach dotyczących obronności, w tym w przypadku decyzji dot. podjęcia misji.

Jednomyślna decyzja może być podjęta na wniosek Wysokiego Przedstawiciela UE ds.

Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa lub z inicjatywy państwa członkowskiego.

„Wysoki Przedstawiciel może zaproponować, w stosownych przypadkach wspólnie z Komisją, użycie zarówno środków krajowych, jak i instrumentów Unii”.

Danie możliwości tym państwom, które spełniają wyższe kryteria zdolności wojskowej i które zaciągnęły w tej dziedzinie dalej idące zobowiązania mając na względzie najbardziej wymagające misje, ustanowienia stałej współpracy strukturalnej w ramach Unii (Permanent Structured Cooperation -PESCO).

Powierzenie wykonania misji grupie państw członkowskich. Wykonanie takiej misji reguluje art. 44.

Wprowadzenie w art. 42.7 „klauzuli wzajemnej pomocy i wsparcia” w przypadku zbrojnej agresji.

Poszerzenie zakresu tzw. Zadań Petersberskich, dla realizacji których WPBiO została powołana. Zadania te obejmują: „wspólne działania rozbrojeniowe, misje humanitarne i ratunkowe, misje wojskowego doradztwa i wsparcia, misje zapobiegania konfliktom i utrzymywania pokoju, misje zbrojne służące zarządzaniu kryzysowemu, w tym misje przywracania pokoju i operacje stabilizacji sytuacji po zakończeniu konfliktów.

Wprowadzenie klauzuli solidarności (Część VTytuł VII, artykuł 222 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej) w przypadku ataku terrorystycznego, klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka. Idea klauzuli narodziła się w wyniku ataków terrorystycznych w Madrycie w 2004 r.

Legitymacja parlamentarna i nadzór Parlamentu Europejskiego nad obszarem WPZiB/WPBiO zostały zagwarantowane poprzez: art. 36 Traktatu o Unii

Europejskiej odnoszący się do roli Parlamentu Europejskiego, jego rolę w procedurze budżetowej oraz Protokół nr 1 dotyczący roli Parlamentów Narodowych.

NIEMCY

I. Zarys ewolucji strategii bezpieczeństwa po zjednoczeniu.

II. Biała Księga z 2006 r. jako podstawa polityki bezpieczeństwa.

III. Reorientacja w polityce bezpieczeństwa:

Wytyczne polityczno-obronne Ministerstwa Obrony z 2012 r.

48 Konferencja bezpieczeństwa w Monachium luty 2012

Aspekty polityki bezpieczeństwa w koncepcji rządu federalnego

„ Kształtowanie globalizacji - rozbudowa partnerstwa - dzielenie się odpowiedzialnością” z lutego 2012

Polityka bezpieczeństwa Niemiec po zjednoczeniu

 Najważniejsze etapy kształtowania polityki bezpieczeństwa zjednoczonych Niemiec:

rozstrzygnięcie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 12.07.1994 r.

Biała Księga 1994 r.

2001 rok nowa polityka bezpieczeństwa oraz pakiet antyterrorystyczny

zgoda Bundestagu na wykorzystanie niemieckich samolotów Tornado w operacji NATO „Allied Force” przeciwko Serbii w 1999 r.

Jednym z najistotniejszych kroków na drodze do nowej armii było opracowanie przez Federalne Ministerstwo Obrony wytycznych polityczno-obronnych (Verteidigungspolitische Richtlinien) zawierających główne cele funkcjonowania Bundeswehry i opracowanie Białej Księgi.

W przedmowie do Białej Księgi kanclerz federalny- Helmut Kohl, stwierdził, iż :

Zaufanie i obliczalność niemieckiej polityki obronnej i sojuszniczej są istotnymi warunkami funkcjonowania Niemiec na arenie polityki zagranicznej”

Głównymi celami tej polityki były:

Ochrona obywateli niemieckich przed próbami szantażu politycznego i niebezpieczeństwami płynącymi z zewnątrz dążenie do stabilizacji militarnej i integracji w Europie

Obrona Niemiec i ich sojuszników,

służenie sprawie pokoju na świecie i międzynarodowego bezpieczeństwa zgodnie z postanowieniami Karty ONZ

pomaganie w wypadku katastrof i klęsk żywiołowych oraz wspieranie akcji o charakterze humanitarnym

w połowie lat 90., zapisano konieczność redukcji sił zbrojnych do 370 tys., w tym 155 tys. poborowych i 4 tys. etatów dla ćwiczących żołnierzy rezerwy. Osiągnięcie takiego stanu pokojowego było możliwe dzięki dużej redukcji liczby poborowych oraz zmniejszeniu korpusu podoficerskiego o 17% i oficerskiego o 9%.

Na wypadek konieczności użycia sił do obrony terytorium Niemiec przewidywano zwiększenie liczebności armii do 650- 700 tys. żołnierzy.

Jednocześnie stworzono podział sił na trzy kategorie zależne od przydzielonych im zadań (czyli także od stopnia rozwinięcia jednostek):

SIŁY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO (Krisenreaktionskräfte - KRK) to ta część niemieckich sił zbrojnych, która w razie konieczności, przygotowana jest do wypełniania swoich zadań w całym spektrum - do obrony terytorium sojuszu, także poza obszarem Niemiec, do przezwycieżania sytuacji kryzysowych oraz do przeprowadzenia operacji wsparcia działań pokojowych przy jednoczesnym poszanowaniu przepisów Ustawy Zasadniczej. Misja sił reagowania kryzysowego miała być wykonywana na polecenie ONZ lub KBWE oraz w ramach NATO i UZE

GŁÓWNE SIŁY OBRONY (Hauptverteidigungskräfte - HVK) stanowią większość niemieckich sił zbrojnych i są jako siły przeznaczone do obrony terytorium w ramach sojuszu - zależne od mobilizacji.  Ich zdolność do przeprowadzenia mobilizacji i rozwinięcia mobilizacyjnego nie jest równomiernie rozłożona. Dopiero po okresie przygotowawczym trwającym 3 do 6 miesięcy oraz powołaniu i przeszkoleniu rezerwy przeobrażają się w związki taktyczne gotowe do użycia.Także w lotnictwie liczne elementy głównych sił obrony są jednostkami zdolnymi do mobilizacyjnego rozrastania się, czyli częściowo skadrowanymi. Dotyczy to szczególnie nie przydzielonych do sił reagowania kryzysowego pododdziałów obrony przeciwlotniczej;

ORGANIZACJA WOSJKOWA Militärische Grundorganisation - MGO) tworzy we wszystkich rodzajach sił zbrojnych bazę dla szkolenia i tworzenia gotowości osobowej imateriałowej. Wymagana jest zdolność dowodzenia podległymi jednostkami, zdobywania informacji i prowadzenia rozpoznania oraz dalszego rozwijania sił, szkolenia i wsparcia logistycznego, jak również zadań nakierowanych na zachowanie suwerenności i integralności terytorium Niemiec i niemieckiej przestrzeni powietrznej.

 Jako jedyny członek NATO Niemcy były reprezentowane we wszystkich związkach operacyjnych wojsk lądowych Sojuszu w Europie, miały więc także wpływ na ich organizację i przydzielane zadania.

W Białej Księdze przedstawiono również dwufazowy plan unowocześnienia armii:

Faza pierwsza miała obejmować budowę sił zbrojnych w nowych landach po rozwiązaniu Niemieckiej Armii Ludowej, redukcję sił o 1/3 ogólnej liczby żołnierzy w całych Niemczech, dyslokację i przygotowanie do nowych zadań. Faza ta miała zakończyć się osiągnięciem poziomu 370 000 żołnierzy w służbie czynnej w początku 1994.

Faza druga została zdefiniowana jako przygotowanie do przyszłych zadań: zdefiniowanie zdolności i organizacji poszczególnych elementów struktury obronnej oraz funkcjonowanie w sytuacji, gdy ograniczana jest część budżetu federalnego przeznaczana na obronność.

Misja afgańska rozpoczęta w 2001 r. zadziałała w Niemczech jak katalizator dyskusji o roli armii w polityce bezpieczeństwa i obronności.

Minister obrony zu Guttenberg doszedł do wniosku, że stanowi ona dobry pretekst do zerwania z historycznym dziedzictwem Bundeswehry jako „armii ograniczonej” i rozpoczęcie realizowania politycznych ambicji Niemiec w Unii Europejskiej i na świecie za pomocą zbrojnego ramienia polityki zagranicznej. Niemcy, dowodząc swojej lojalności w Afganistanie, chcą zasłużyć na stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Kampania na rzecz osiągnięcia tego celu rozpoczęła się na nowo w październiku 2010, kiedy RFN została wybrana przeważającą większością głosów na niestałego członka RB Narodów Zjednoczonych.

Biała Księga 2006r.

 (Das Weißbuch 2006 zur Sicherheitspolitik und zur Zukunft derBundeswehr):

jednoznaczne opowiedzenie się za priorytetowa rolą NATO w niemieckiej doktrynie bezpieczeństwa

sformułowanie celu polityki bezpieczeństwa - ochrona interesów narodowych

instrumenty polityki bezpieczeństwa - obok środków wojskowych, polityki zagranicznej i rozwojowej, polityka gospodarcza, ochrona środowiska, społeczna, finansowa i edukacyjna.

globalna koncepcja bezpieczeństwa - zagrożenia „zakłócenia w przepływie towarów i surowców, systemów komunikacji i dróg transportowych”, zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego, międzynarodowy terroryzm i proliferację broni masowego rażenia

Nowa Bundeswehra

Nowa rola Bundeswehry w ramach wielonarodowych działań (vernetzte Sicherheit) proces jej transformacji winien być podporządkowany przede wszystkim przyczynianiu się do zapobiegania konfliktom międzynarodowym i rozwiązywaniu kryzysów.

 zintegrowanie wszystkich instrumentów, służących bezpieczeństwu (politycznych, militarnych, polityki rozwojowej, gospodarczych, humanitarnych, policyjnych i wywiadowczych).

 Od opublikowania ostatniej Białej Księgi minęło 12 lat - w tym czasie w zmieniło się otoczenie międzynarodowe Niemiec i sama polityka rządu chadecko -liberalnego.

 Wytyczne polityczno-obronne„ Dbanie o narodowe interesy

- przejmowanie międzynarodowej odpowiedzialności - wspólne kształtowanie bezpieczeństwa ” z 27 maja 2011r.:

profesjonalizacja Bundeswehry i zwiększenie jej możliwości ekspedycyjnych przy jednoczesnym zmniejszeniu liczebności sił zbrojnych i wprowadzeniu oszczędności.

Niemcy powinny bardziej angażować się w zagraniczne operacje wojskowe w celu m.in. wzmocnienia pozycji RFN na świecie, wobec sojuszników z NATO i UE.

rosnąca asertywność Niemiec wobec sojuszników. Po raz pierwszy w dokumencie tego typu znalazł się zapis o tym, że podejmowanie decyzji o udziale lub nie uczestniczeniu RFN w

zagranicznych (sojuszniczych) operacjach wojskowych powinno być w przyszłości rozpatrywane pod kątem interesów niemieckich. Reforma ma poprawić przygotowanie niemieckiej armii do zwalczania asymetrycznych zagrożeń i do prowadzenia działań o różnej intensywności. Mimo zmniejszenia liczebności armii z 250 tys. do 170-185 tys. żołnierzy, resort chce zwiększyć możliwości wysyłania Bundeswehry poza granice kraju z obecnych 7 tys. do ok. 10 tys. żołnierzy.

W skład sił zbrojnych wejść ma ok. 170 tys. Żołnierzy kontraktowych i zawodowych oraz nieokreślona liczba (od 5 do 15 tys.) żołnierzy pełniących ochotniczą służbę wojskową trwającą od 12 do 23 miesięcy.

 48 Konferencja bezpieczeństwa w Monachium2012

bezpieczeństwo energetyczne i surowcowe, kryzys finansowy i jego konsekwencje dla bezpieczeństwa międzynarodowego, stosunki transatlantyckie, rosnąca w świecie rola krajów azjatyckich, przemiany na Bliskim Wschodzie a zwłaszcza o sytuacji w Syrii.

Minister spraw zagranicznych Guido Westerwelle (FDP) zaapelował do krajów UE, aby zwiększyły wysiłki w kwestii wypracowania wspólnej polityki bezpieczeństwa; opowiedział się za zwiększenie współpracy NATO z Rosją i dopuszczenie do udziału w unijnej polityce obronnej USA, Rosji i Turcji.

Aspekty polityki bezpieczeństwa w koncepcji rządu federalnego „

„Kształtowanie globalizacji - rozbudowa partnerstwa - dzielenie się

odpowiedzialnością” z 8 lutego 2012 R.

Tzw koncepcja nowych sił kształtujących globalizację (Gestaltungsmächtekonzept)

Nowe państwa kształtujące globalizację (Gestaltungsmächte) - już nie „Schwellenländer” ( o szybkim wzroście gospodarczym)

Oferta współpracy w różnych dziedzinach, w tym w kształtowaniu Bezpieczeństwa - przede wszystkim zapobieganiu konfliktom - propozycja zarówna dla organizacji

regionalnych (Unia Afrykańska, Liga Arabska) jak i ONZ, OBWE, NATO, UE.

Przykład - „Good Hope“ -bilateralna współpraca wojskowo- polityczna między RFN i Afryką Południową.

Polityka bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii

Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii w latach 90-tych:

militarnej i politycznej obecności brytyjskiej w poszczególnych regionach świata

stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ

arsenał nuklearny

deklaracja gotowości do przejmowania, w pewnych okolicznościach, odpowiedzialności za

kwestie bezpieczeństwa międzynarodowego w skali globalnej.

Ocena sytuacji międzynarodowej:

Margaret Thatcher podkreślała, że celem Wielkiej Brytanii jest wspieranie demokracji w państwach Europy Środkowej i Wschodniej -wątpliwości co do kierunku zmian czasy wielkich przemian są okresami wielkiej niepewności". Stosunek do zjednoczenia Niemiec - posiedzenie w Chequers

Koncepcje NATO - bez rozszerzenia

KBWE jako forum dyskusji nad politycznymi i militarnymi aspektami bezpieczeństwa europejskiego

W drugiej połowie lat 90., po przejęciu władzy przez Partię Pracy, treść „międzynarodowej misji" Wielkiej Brytanii została zdefiniowana przez ówczesnego ministra obrony Georgea Robertsona jako gotowość do pełnienia funkcji „siły na rzecz dobra" (force for good) w stosunkach międzynarodowych.

Minister spraw zagranicznych Robin Cook ogłosił, że GB będzie się kierowała „międzynarodową solidarnością" (international solidarity) w zapobieganiu, rozwiązywaniu i wygaszaniu konfliktów międzynarodowych.

Jednak kluczowe znaczenie dla redefinicji brytyjskiej koncepcji bezpieczeństwa miały konflikty bałkańskie.

Znaczenie koncepcji Tony'ego Blaira z 1998 roku Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa

Główne dokumenty programowe

Najważniejsze dotyczące tej problematyki dokumenty brytyjskie opracowane w pierwszej połowie lat 90. XX wieku koncentrowały się na metodach zrealizowania oczekiwanej przez opinię publiczną tzw. dywidendy pokoju (peace dividend).

W przyjętym w lipcu 1990 roku studium ministerstwa obrony (Ministra of Defence, MoD) przyznano, że polityka bezpieczeństwa i obrony nie powinna być formułowana wokół pojedynczego zagrożenia.

Obniżenie globalnych wydatków na obronność zakładał także ogłoszony w lipcu 1994 roku raport ministerstwa obrony.

Zapowiedź przeprowadzenia gruntownej rewizji brytyjskiej koncepcji bezpieczeństwa zawierał natomiast program wyborczy Partii Pracy. Jej realizacja rozpoczęła się po utworzeniu rządu premiera Tony ego Blaira pod koniec maja 1997 roku, a zakończyła 8 lipca 1998 roku prezentacją wyników Strategicznego Przeglądu Obronnego (Strategie Defence Review, SDR).

Zmiana postrzegania istoty bezpieczeństwa jako pochodnej stabilności opartej na strachu (stability based on fear) na jego rozumienie jako procesu aktywnego zarządzania negatywnymi zjawiskami o mniejszej intensywności (active management of risks)

bezpieczeństwo Wielkiej Brytanii jako funkcja zachowania stabilności oraz zapewnienia wzrostu gospodarczego w kluczowych regionach (Europa, rejon Zatoki Perskiej i basen Morza Śródziemnego)

zapewnienia bezpieczeństwa terytoriom zależnym oraz demonstrowania gotowości do reakcji na regionalny konflikt poza obszarem obowiązywania Traktatu waszyngtońskiego, np. w Zatoce Perskiej, na Bliskim Wschodzie oraz w Afryce Północnej .

Tzw. „szersze interesy" polegające na promocji demokracji i wolności, jednak nie w roli „światowego policjanta" (worldpoliceman), lecz jako „siły na rzecz dobra" .

W lipcu 2002 roku, w reakcji na zamachy terrorystyczne z 11 września 2001 roku, ministerstwo obrony opublikowało tzw. Nowy rozdział SDR.

Wielka Brytania będzie w miarę możliwości ubiegać ewentualne zamachy terrorystyczne oraz w ramach prawa „występować przeciwko tym, którzy chronią terrorystów„. Misje zagraniczne uznano za najlepszy sposób obrony własnego terytorium. Za warunek sukcesu takich operacji uznano uprzednie zapewnienie bezpieczeństwa obywateli i własnego terytorium.

Ministerstwo spraw Zagranicznych (Foreign and Commonwealth Office, FCO) w grudniu 2003 roku biała księga Międzynarodowe priorytety Zjednoczonego Królestwa:

działanie na rzecz świata wolnego od terroryzmu i broni masowego rażenia;

przeciwdziałanie nielegalnej imigracji, przemytowi narkotyków, zwalczanie przestępczości międzynarodowej; budowa opartego na rządach prawa ładu międzynarodowego, pozwalającego na skuteczne rozwiązywanie sporów i zapobieganie konfliktom;

zapewnienie bezpiecznego sąsiedztwa UE;

ochrona brytyjskich interesów gospodarczych w warunkach wolnorynkowej gospodarki światowej;

przyczynianie się do zrównoważonego rozwoju opartego na demokracji, praktykach „dobrych rządów" (good governance) i prawach człowieka

zapewnienie bezpieczeństwa dostaw surowców energetycznych;

zapewnienie bezpieczeństwa i „dobrych rządów" brytyjskim terytoriom zależnym .

Biała księga Ministerstwa Obrony z 2003 r. „Zapewnianie bezpieczeństwa w zmiennym świecie

terroryzm międzynarodowy proliferacja broni masowego rażenia

skutki zjawiska upadku państw, zwłaszcza w regionach bliskich granicom

państw-członków NATO oraz w Afryce.

Przeludnienie, napięcia na tle etnicznym i religijnym, rywalizacja o ograniczone zasoby surowców naturalnych

Groźba wybuchu wewnątrz- lub międzypaństwowych konfliktów, których ewentualna internacjonalizacja w skali regionu doprowadziłaby do zagrożenia brytyjskich interesów gospodarczych i politycznych.

Biała Księga Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 2006 r. potwierdziła w dużej mierze te zagrożenia.

Cele polityki bezpieczeństwa:

Redukcja zagrożenia terroryzmem międzynarodowym

(zamachy z 7 lipca 2005)

Zapobieganie proliferacji broni masowego rażenia

Zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności wybranych regionów

Udział w misjach zagranicznych w związku: z interesem narodowym

Położeniem geograficznym regionu Także w przypadku braku mandatu RB ONZ

Znaczenie i funkcjonowanie special relationship z USA

Po zakończeniu zimnej wojny. Wieka Brytania kontynuowała specjalne partnerstwo z USA ( m. in poparcie rozwiązania kryzysu w Zatoce Perskiej w latach 1990-1991). Obydwa państwa kontynuowały także ścisłą współpracę wywiadowczą i pozostały zgodne co do tego, że bezpieczeństwo obszaru euroatlantyckiego powinno opierać się na dalszym istnieniu NATO .

„Specjalne stosunki" uległy pewnemu rozluźnieniu, m.in. w związku z dążeniem administracji Georgea Busha, a później także Billa Clintona, do uczynienia zjednoczonych Niemiec głównym europejskim sojusznikiem USA.Poparcie wzrosło ponownie w wojnie z terroryzmem.

Postawa Wielkiej Brytanii wobec wojny z terroryzmem świadczy o żywotności „specjalnych stosunków" w ich warstwie dotyczącej podobieństwa sposobu postrzegania kluczowych problemów dla bezpieczeństwa międzynarodowego oraz metod ich rozwiązywania. w czerwcu 2003 roku minister obrony Geoff Hoon za warunek udziału

Wielkiej Brytanii w większych operacjach militarnych uznał współudział

USA.

Czynnikiem dodatkowo spajającym „specjalne stosunki" na początku XXI wieku były dobre relacje osobiste między premierem Blairem a prezydentem Georgem W. Bushem.

Atlantycyzm w brytyjskiej polityce bezpieczeństwa a stanowisko wobec EPBiO:

W trakcie Konferencji Międzyrządowej zakończonej przyjęciem Traktatu z Maastricht Wielka Brytania była przeciwna włączeniu kompetencji w sprawach polityki obronnej w zakres Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB). Opowiadano się za stworzeniem europejskich zdolności wojskowych wyłącznie poprzez NATO (Major, Blair) stąd aktywny udział w rozwoju koncepcji Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (European Security and Defence Identity - ESDI) i Połączonych Sił Wielonarodowych do Zadań Specjalnych (CJTF).

Przełom październik 1998 roku podczas nieformalnego szczytu przywódców UE w Pörtschach. Premier Blair zadeklarował, że Londyn opowie się za przyznaniem UE pewnych zadań w dziedzinie obronności, pod warunkiem że zwiększeniu unijnych kompetencji będzie towarzyszyło wyposażenie jej w wiarygodne zdolności militarne, działania UE będą koordynowane na szczeblu międzyrządowym oraz że krok ten nie doprowadzi do osłabienia NATO.

Propozycje te zostały przyjęte przez rząd francuski, co zaowocowało ich rozwinięciem w podpisanej w grudniu 1998 roku w Saint-Malo. Istotą inicjatywy Blaira był zamiar stabilizowania więzi transatlantyckiej.

modyfikacja doktryny odstraszania nuklearnego

Zamiar utrzymania niezależnego potencjału odstraszającego podtrzymano w SDR. Zapowiedziano wówczas, że arsenał brytyjski nie przekroczy 200 głowic, a system „Trident" zostanie przystosowany do możliwości wykonywania substrategicznych (tj. ograniczonych w skali) uderzeń nuklearnych.

Oznaczało to gotowość do użycia broni nuklearnej także w ramach odpowiedzi na atak konwencjonalny i ostrzeżenia agresora przed pełnowymiarowym strategicznym uderzeniem nuklearnym.

W roku 2002 minister Hoon zapowiedział, że dysponujące bronią masowego rażenia „państwa będące przedmiotem troski" mogą być pewne, że w odpowiednich warunkach Londyn może zdecydować się na użycie broni nuklearnej.

Następca Hoona, John Reid, zadeklarował że minimalny brytyjski potencjał odstraszający będzie istniał dopóty, dopóki broń nuklearna będzie znajdowała się w posiadaniu państwa mogącego stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii.

dyplomacja obronności" (Defence Diplomacy)

celem długofalowym jest oprócz zapobiegania konfliktom budowa pozytywnego międzynarodowego wizerunku Wielkiej Brytanii jako „siły na rzecz dobra".

Zmiana koncepcji po 2010 roku:

Zwiększanie dystansu wobec USA

Odrzucenie bandwagoning w stosunkach wobec Ameryki, mimo, ze pozostaje ona głównym sojusznikiem

Opublikowany 20. 10. 2010 r. kolejny Strategiczny Przegląd Obronny SDR przewiduje wprawdzie budowę zamówionych przez rząd Partii Pracy lotniskowców do 2016, lecz równocześnie zakłada plan oszczędnościowy w dobie kryzysu.

Istotne jednak są redukcje - brytyjski potencjał nuklearny ma zostać zredukowany ze 160 do 120 głowic. Redukcja liczebności armii do 2015 o 17 000 żołnierzy do 158.000

SDR wymienia jako najważniejsze zagrożenia dla Wielkiej Brytanii ataki

cyberterrorystyczne, terroryzm międzynarodowy oraz klęski żywiołowe.

Rząd Camerona ma bardziej pragmatyczne i realistyczne podejście do polityki bezpieczeństwa. Podkreślenie znaczenia Francji jako europejskiego partnera

strategicznego. Bilateralna umowa obronna z listopada 2010. Oprócz Francji specjalne partnerstwo z Niemcami. Regionalne interesy - Indie i Chiny. Zwiększenie znaczenia Commonwealthu.

Polityka bezpieczeństwa Francji

Przesłanki redefinicji bezpieczeństwapo zimnej wojnie:

strategiczne

finansowe

socjologiczne

Nowe środowisko strategiczne charakteryzowało się istnieniem trzech typów zagrożeń klasycznych:

zagrożenia wynikające z bezładu, który powstał po rozpadzie Układu Warszawskiego - wybuch nacjonalizmów i agresji;

zagrożenia ze strony „państw zbójeckich", które mogłyby stać się niekontrolowanym źródłem destabilizacji;

zagrożenia, których źródłem są zamorskie terytoria Francji

Nowe zagrożenia:

dysproporcje związane z nierównomiernym rozwojem i wynikające z nich ryzyko konfliktów (globalizacja, rozwarstwienie);

zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa, jego organizacji społecznej i życia gospodarczego (mafia, wywiad gospodarczy, akty terroru, niepokoje społeczne);

wojna gospodarcza i technologiczna;

migracje międzynarodowe;

bezpieczeństwo informacyjne;

konstytuowanie się prawa do interwencji;

hegemonia jednego modelu kulturowego .

Strategie Francji w obecnej sytuacji międzynarodowej:

możliwość rozmieszczenia znacznych sił;

zdolność autonomicznej oceny sytuacji konfliktowych;

umiejętność pełnienia roli państwa przewodniego w koalicji;

aktywna działalność dyplomatyczna

Dokumenty programowe:

Białe Księgi

Ustawy dotyczące planowania

wojskowego (Loi de Programmation Militaire - LPM) - od 1989 roku ukazało się ich sześć.

19 corocznych budżetów obronnych, które na Podstawie kolejnych LPM uszczegóławiały wydatki obronne. zmieniona

Dwukrotnie doktryna odstraszania nuklearnego,

Biała Księga wobec Terroryzmu [La France face au terrorism: Livre blanc du Gouvernement sur la securite interieure face au terrorism)

Plan rozwoju na 30 lat (Le plan prospectifa 30 ans).

Ustawy dotyczące planowania wojskowego na lata 1990-1993,1992- 1994.

Biała Księga na temat bezpieczeństwa 1994

Celem pierwszorzędnym Francji jest utrzymanie niezależności państwa i ochrona jego żywotnych interesów.Wśród celów polityki obronnej Biała Księga wyróżniała

trzy zasadnicze:

1. Obrona interesów Francji, które są coraz bardziej współzależne i podlegają ewolucji.

2. Konstruowanie autonomicznych zdolności obronnych Europy oraz wnoszenie wkładu w budowanie międzynarodowejstabilności (zapobieganie konfliktom i wojnom).

3. Implementowanie całościowej koncepcji obrony (militarnej, cywilnej i ekonomicznej)

Biała Księga precyzowała sześć scenariuszy użycia sił zbrojnych:

konflikt regionalny, który nie dotyczy interesów żywotnych Francji;

konflikt regionalny, który może dotyczyć interesów żywotnych Francji;

atak na integralność terytorium narodowego poza metropolią, w terytoriach zamorskich;

implementacja dwustronnych porozumień obronnych;

operacje pokojowe oraz operacje związane z przestrzeganiem prawa międzynarodowego;

odrodzenie się zasadniczego zagrożenia przeciwko Europie Zachodniej".

Ustawy dotyczące planowania wojskowego na lata 1995-2000,1997-2002 oraz dokument Nowa obrona 1997-2015.

Ustawa dotycząca planowania wojskowego na lata 2003-2008

Drugi etap reformy sił zbrojnych przypadł na lata 2003-2008.

Przewidywała także realny wzrost wydatków obronnych w stosunku do wcześniejszego LPM o 22 procent. W dokumencie określono priorytety:

Usprawnienie zarządzania wyposażeniem, zmodernizowanie wyposażenia i przygotowanie się na nowe zagrożenia, umożliwienie Francji odgrywania przewodniej roli w konstruowaniu EPBiO oraz zakończenie profesjonalizacji sił zbrojnych .

Doktryna odstraszania nuklearnego z 2001 i 2006 roku.

Biała Księga w sprawie terroryzmu 2006

Plan rozwoju sił zbrojnych na 30 lat

Polityka bezpieczeństwa Francji

Zmiany w latach 2009 -2012

Polityka bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej

Rozpad imperium radzieckiego był kluczowym czynnikiem, który wpłynął na redefinicję polityki zagranicznej oraz postrzeganie bezpieczeństwa przez Rosję.

Skutki terytorialne

Skutki demograficzne

Skutki militarne

Zmieniona sytuacja geopolityczna

Kulturze politycznej współczesnej Rosji przypisuje się pięć charakterystycznych cech:

mocarstwowość;

politykę historyczną opartą na swoistej interpretacji historii;

autorytaryzm;

skłonność do ingerencji wobec państw słabszych, pozostających w jej strefie wpływów;

swoisty dobór środków i metod w polityce zagranicznej (łącznie z korumpowaniem, groźbami, udzielaniem „dobrych rad").

W redefinicji bezpieczeństwa po zimnej wojnie istotną rolę odegrała doktryna Michaiła Gorbaczowa, nazwana „nowym myśleniem". Jego istotą było odejście od założenia konfrontacji na arenie międzynarodowej. Zachód przestał być postrzegany w kategoriach wroga, lecz zaczął być przedstawiany jako główny sojusznik polityczny i ideologiczny.

Wraz z zakończeniem zimnej wojny Gorbaczow zdecydował się na „skrócenie frontu rywalizacji", co uruchomiło proces redukcji radzieckiego wysiłku militarnego. W pierwszej kolejności wycofano wojska radzieckie z Afganistanu w 1989 roku, a następnie z Węgier, Czechosłowacji, Polski i Niemiec.

Na rosyjskiej geopolityce wyraźnie ciąży dziedzictwo poradzieckie, przeświadczenie o roli, jaką Federacja Rosyjska jako spadkobierca ZSRR ma do odegrania w całej poradzieckiej przestrzeni. FR przyznaje sobie tu rolę gwaranta bezpieczeństwa i co za tym idzie, rolę arbitra.

Wizja bezpieczeństwa narodowego FR najpełniej przedstawiona została w:

Koncepcji bezpieczeństwa narodowego;

Doktrynie wojennej;

Koncepcji polityki zagranicznej

Definicję bezpieczeństwa narodowego podaje ustawa federalna o bezpieczeństwie z 5 marca 1992 roku oraz Konstytucja Federacji Rosyjskiej Określa ona bezpieczeństwo narodowe jako stan gwarantujący zachowanie żywotnych interesów jednostki, społeczeństwa i państwa, a także ochronę przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi.

Dwie koncepcje polityki bezpieczeństwa FR - pierwsza przyjęta w 1997 roku, obecnie zaś obowiązuje jej aktualizacja z roku 2000 .

Koncepcja bezpieczeństwa narodowego (z 1997 i2000 roku) składa się z czterech części

przedstawiających:

1) pozycję Rosji w środowisku międzynarodowym,

2) interesy narodowe,

3) zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego,

4) sposoby zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.

Założeniem wyjściowym było stwierdzenie, że po zakończeniu ery konfrontacji bipolarnej zapanowały dwie wzajemnie wykluczające się tendencje.

Umacnianie się ekonomicznych i politycznych pozycji poszczególnych państw oraz ich związków integracyjnych

Próby stworzenia systemu Stosunków międzynarodowych opartego na dominacji rozwiniętych państw zachodnich pod przywództwem USA

interesy narodowe FR:

nienaruszalność ustroju konstytucyjnego państwa,

suwerenność i integralność terytorialna

stabilność polityczną, gospodarczą i społeczną,

przestrzeganie prawa i utrzymanie porządku prawnego,

rozwój równoprawnej i wzajemnie korzystnej współpracy międzynarodowej

Zagrożenia zewnętrzne: (koncepcja 2000)

dążenie do obniżenia roli istniejących mechanizmów zapewniania bezpieczeństwa międzynarodowego(ONZ i OBWE);

osłabienie wpływów Rosji w Europie, na Bliskim Wschodzie, Zakaukaziu, w Azji Środkowej oraz w regionie Azji i Pacyfiku;

wzmocnienie bloków i sojuszy polityczno- wojskowych, przede wszystkim rozszerzenie NATO na wschód;

możliwość pojawienia się w bezpośrednim sąsiedztwie rosyjskich granic obcych baz i dużych kontyngentów wojskowych;

rozprzestrzenianie broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia;

osłabienie procesów integracyjnych w WNP;

powstawanie i eskalacja konfliktów w pobliżu granicy państwowej FR i zewnętrznych granic państw członkowskich WNP;

roszczenia terytorialne wobec Rosji.

Zagrożenia wewnętrzne (2000):

stan gospodarki

niedoskonałość systemu organizacji władzy państwowej i społeczeństwa obywatelskiego

polaryzacja społeczno-polityczna

kryminalizacja stosunków społecznych i przestępczość zorganizowana

zwiększenie skali terroryzmu

zaostrzenie stosunków narodowościowych

W sferze bezpieczeństwa militarnego głównym celem państwa jest zapewnienie możliwości adekwatnego reagowania na zagrożenia.Wprawdzie pierwszeństwo oddano środkom pozamilitarnym, lecz podkreślono, że interesy FR wymagają obecności siły wojskowej, także w innych, strategicznie ważnych regionach świata.

Federacja Rosyjska rozpatruje ewentualność użycia siły wojskowej w dwóch przypadkach:

-w razie konieczności odparcia zewnętrznej agresji zbrojnej, jeśli wszystkie inne sposoby rozwiązania sytuacji kryzysowej zostały wyczerpane bądź okazały się nieskuteczne, przy użyciu wszystkich posiadanych sił i środków, włącznie z bronią jądrową;

- wewnątrz kraju - w ścisłej zgodzie z Konstytucją FR i ustawami federalnymi, jeśli zaistnieje zagrożenie dla życia obywateli, integralności terytorialnej kraju, a także w razie groźby zamachu stanu.

Inne dokumenty programowe:

Podstawy polityki państwa w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego Federacji Rosyjskiej na okres do roku 2010 i w dalszej perspektywie Podstawy polityki państwa w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i promieniotwórczego na okres do 2010 roku i w dalszej perspektywie

Podstawy polityki Federacji Rosyjskiej w dziedzinie technologii do roku 2010 i w dalszej perspektywie

Podstawy polityki państwowej Federacji Rosyjskiej w regionie Arktyki do roku 2020

Doktryna bezpieczeństwa żywnościowego Federacji

Rosyjskiej Bezpieczeństwo (wewnętrzne) państwa i bezpieczeństwo publiczne

Ustawa „O walce z terroryzmem"

Ustawa o„Przeciwdziałaniu działalności ekstremalnej"

Ustawa „O przeciwdziałaniu legalizacji (praniu) dochodów nabytych w drodze przestępstwa i finansowania terroryzmu"

Doktryna bezpieczeństwa informacyjnego Federacji

Rosyjskiej Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Federacji Rosyjskiej

Priorytetowe problemy badań naukowych w zakresie bezpieczeństwa informacyjnego w Federacji Rosyjskiej

Doktryna wojenna Federacji Rosyjskiej jako jeden jednym z głównych dokumentów planowania strategicznego

Prezydent FR Dmitrij Miedwiediew zaakceptował 12 maja 2009 roku nową strategię bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej do 2020 roku, która zastąpiła dotychczasową koncepcję wprowadzoną za kadencji Władimira Putina w 2000 roku.Na kształt dokumentu wpływ miała koncepcja polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej z czerwca 2008 roku oraz zasady polityki zagranicznej i bezpieczeństwa opublikowane wkrótce po konflikcie na Kaukazie w sierpniu 2008 roku.

Strategia uwzględnia różne aspekty bezpieczeństwa, takie jak obrona narodowa, wzrost gospodarczy, polityka zdrowotna, ekologia, kultura czy edukacja.Nowa strategia bezpieczeństwa to powrót Rosji na arenę międzynarodową i odejście od unilateralnego obrazu na rzecz wielobiegunowego pojmowania stosunków międzynarodowych. zagrożenia: Jako nowe zagrożenie określono m.in. jednostronne użycie siły w stosunkach międzynarodowych (zarzut wobec NATO i USA) oraz dążenie niektórych państw do uzyskania dominującej pozycji militarnej w świecie, głównie w dziedzinie strategicznych sił nuklearnych.

Nowe zagrożenia:

cyberterroryzm, ksenofobia, separatyzm, problemy demograficzne, działalność zorganizowanych grup przestępczych i pandemie. Wojny surowcowe

Strategia bezpieczeństwa narodowego - aspekty wewnętrzne bezpieczeństwa: działalność wywiadowcza służb obcych państw rozwój ekonomiczny, bezrobocie, wpływ globalizacji na społeczeństwo, inflacja czy zacofanie rosyjskiej gospodarki.

Wybrane problemy z dziedziny polityki bezpieczeństwa:

"Założenia polityki państwowej w Arktyce do 2020 roku i w dalszej perspektywie"

Rola Rosji w bezpieczeństwie regionalnym Azji

„Strategia energetyczna do roku 2030”

Rozbudowa potencjału militarnego Rosji w regionie, zarówno w odniesieniu do sił morskich (Floty Oceanu Spokojnego), jak i sił lądowych, zgrupowanych w ramach połączonego dowództwa strategicznego „Wschód”

Relacje bilateralne Rosji w Azji

Nowe narzędzie polityki zagranicznej wobec Europy i Ukrainy - South Stream

Szanghajska Organizacja Współpracy 2012

Polityka bezpieczeństwa Szwecji

Państwo wybierające politykę neutralności, podobnie jak państwo neutralne, zobowiązane jest do przyjęcia pewnych zasad, zarówno w polityce zagranicznej, jak i wewnętrznej.

Jego nienaruszalność terytorialna powinna łączyć się z zakazem przemarszu wojsk, zakładania urządzeń i tworzenia obcych oddziałów wojskowych. Zobowiązane jest bronić swojego terytorium, co nie może być traktowane jako akt nieprzyjazny. Narzędziem może być tzw. wiarygodna obrona lub zbrojna neutralność, neutralność czyli budowa odpowiedniego potencjału militarnego, który zniechęcać będzie do potencjalnego ataku

Do zewnętrznych aspektów „Ideologii neutralności"

zaliczyć natomiast należy:

■ bezstronność i przeciwstawianie się naciskom i żądaniom stron;

■ pełnienie misji polubownych i zażegnywanie konfliktów .

Powyższe elementy, w latach 60. uzupełnione o solidaryzm międzynarodowy, miały charakteryzować aktywną politykę neutralności, tzn. taką, która pomimo naturalnych ograniczeń wnosi swój wkład do systemu międzynarodowego.

Rys historyczny:

Korzenie szwedzkiej neutralności łączą się z obawą przed zwiększeniem wpływów Rosji, której potencjałprzestrzenny, ludnościowy, ale także zasadnicza odmienność kulturowa miały stanowić o szwedzkim braku zaufania. że Szwecja nie dążyła do utrzymania równowagi siły, co byłoby wskazane z perspektywy państwa neutralnego.

Sojusze z Wielką Brytanią i Niemcami w XIX w.

Dopiero w 1834 r. - w memorandum wysłanym rządom brytyjskiemu i rosyjskiemu - król jednoznacznie określił, iż unia Szwecji i Norwegii zamierza prowadzić politykę „ścisłej i niezależnej neutralności".

Jednak elastyczne i pragmatyczne traktowanie neutralności.

W czasie I wojny światowej polityka neutralności została dla wymogów bieżących praktycznie wstrzymana. Nie tylko wpływowe kręgi polityczne opowiadały się za współpracą z Niemcami - które w tym czasie stały się czołowym partnerem gospodarczym - ale nawet oficjalna propaganda demonstrowała rezygnację z bezstronność

Okres międzywojenny początkowo Liga Narodów i

„rozbrojona neutralność".

W roku 1936 Szwecja (wraz z Danią, Norwegią,

Finlandią, Holandią, Hiszpanią i Szwajcarią) oficjalnie wystąpiła z Ligi Narodów.

Szwecja, odchodząc od wcześniejszego idealizmu, uznała za właściwy zbrojny unilateralizm i rozpoczęła szybkie zbrojenia

Szwedzka neutralność podczas II wojny światowej

System dwublokowy po II w. św. - początkowo koncepcja Nordyckiej Unii Obronnej.

Przekreślona przez członkostwo Danii i Norwegii w NATO.

Powrót do pozycji państwa neutralnego.

Konceptualnym streszczeniem ówczesnej polityki bezpieczeństwa stało

Się sformułowanie: niezaangażowanie w czasie pokoju, aby umożliwić neutralność w czasie wojny", używane w politycznym obiegu od początku lat 50., jednak formalnie zamieszczone w oświadczeniu rządu dopiero 13 października 1956 r.

„Niezaangażowanie" było w tym kontekście rozumiane jako zdystansowanie się wobec dwóch rywalizujących bloków. O osiągnięciu neutralności miały natomiast stanowić:

■ pozostawanie poza sojuszami, czyli bezaliansowość;

■ budowa własnej niezależnej obrony;

■ unikanie zobowiązań, które mogłyby zaszkodzić wiarygodności państwa.

Obowiązki wynikające z neutralności postrzegano nie tylko jako pozostawanie poza otwartymi konfliktami, lecz jako aktywne działania na rzecz budowy pokoju. inicjatywy pokojowe Szwecji, m.in. plan utworzenia bezatomowego klubu w skali globalnej, przedstawiony w październiku 1961 r. przez ministra O. Undena, oraz odbywająca się w Sztokholmie „Konferencja KBWE w sprawie środków budowy zaufania i bezpieczeństwa oraz rozbrojenia w Europie" (1984-1986).

Szwecja potępiła w 1950 r. działania w Korei Północnej (stała się następnie członkiem Komisji Rozjemczej ONZ), rosyjską inwazję w Czechosłowacji w 1968 r. i w Afganistanie w 1979 r., ale w latach 60. i 70. także wojnę wietnamską,co spowodowało wycofanie

amerykańskiego ambasadora i praktyczne zamrożenie dwustronnych stosunków w latach 1972-1974.

Szwecja przystąpiła do planu Marshalla, a następnie aktywnie uczestniczyła - poprzez zorganizowanie w 1960 r. konferencji założycielskiej - w kształtowaniu Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, którego głównym celem było zlikwidowanie wszelkich barier we wzajemnym handlu i utworzenie strefy wolnego handlu w obrębie państw członkowskich. Ciągłe doskonalenie sił zbrojnych, maksymalna samowystarczalność w zakresie surowców czy półfabrykatów, oraz wysoka rentowność produkcji w celu samofinansowania prac rozwojowych.

Szwecja eksporterem broni do NATO i na Daleki Wschód.

„Zbrojna” neutralność Szwecji . poczucie zagrożenia wzrosło ponadto w wyniku naruszania wód terytorialnych i przestrzeni powietrznej przez wojska rosyjskie. Do najbardziej poważnych należały następujące incydenty: tzw. Whiskey on the Rocks w 1981 r., kiedy rosyjska łódź klasy „Whiskey" (U- 137) wpłynęła na wody wokół bazy morskiej Karlskrona i podobny incydent w Harsfjarden w 1982 r. Świadomość, że w przypadku konfliktu Szwecja nie będzie tylko tłem.

Po zmianach 1990 - początkowo postawa wyczekująca.

Członkostwo w UE -dopiero 26 października 1990 r.rząd szwedzki ogłosił rozpoczęcie przygotowań wniosku aplikacyjnego.W grudniu Riksdag większością 90% głosów przyjął decyzję o złożeniu wniosku akcesyjnego, w którym nie znalazło się żadne odniesienie do szwedzkiej neutralności o proeuropejskim wyniku zdecydowały przede wszystkim czynniki natury zewnętrznej.Złożenie wniosku aplikacyjnego w Brukseli 1 lipca 1991 nadanie nowego wymiaru relacji gospodarka - bezpieczeństwo, przy równoczesnym utrzymaniu neutralności.

Nowy premier Carl Bildt w 1991 r. Pod jego wpływem wiosną 1992 r. Riksdag przyjął koncepcję, iż podstawą szwedzkiej polityki bezpieczeństwa jest „Nieuczestniczenie w sojuszach militarnych, aby umożliwić krajowi zachowanie neutralności w przypadku wojny w sąsiedztwie". Zawężenie do sojuszy militarnych zostało celowo wyszczególnione, ponieważ w tym kontekście członkostwo w UE nie było sprzeczne z doktryną bezpieczeństwa. Pojawił się również nowy, ważny element, w formie wyraźnego odniesienia do sąsiedztwa, które należy rozumieć jako region Morza Bałtyckiego

Premier Bildt, podkreślał, że wkład Szwecji w misjach pokojowych, w byłej Jugosławii jest większy niż wielu państw członkowskich NATO, a aktywność szwedzka w Chorwacji, Macedonii czy Bośni dowodzi, iż w praktyce maleje znaczenie podziału na członków sojuszu militarnego i państwa do niego nienależące, ponieważ najistotniejszy jest realny wkład w budowę pokoju.

Po wstąpieniu do UE- redefinicja polityki bezpieczeństwa Nieuczestniczenie w blokach militarnych musi być połączone z aktywnym popieraniem bezpieczeństwa międzynarodowego, jako najlepszy sposób „ochrony wolności i niezależności kraju", przyczyniający się do „ograniczania napięć i zmniejszania niebezpieczeństwa kryzysów i wojen" .

Od 1999 r. widoczna stała się tendencja ku poszukiwaniu nowej koncepcji dla szwedzkiej polityki neutralności. Rząd socjaldemokratyczny Gorana Perssona - przy poparciu niektórych posłów opozycji - twierdził, że odwoływanie się do neutralności w oficjalnych dokumentach prowadzi do ograniczenia działań Szwecji w UE, Unii Zachodnioeuropejskiej, także innych formach współpracy.

Za realne zagrożenia uznano natomiast pogłębiające się podziały,

Niewłaściwe wykorzystanie środowiska naturalnego,

Konflikty zbrojne i destabilizację gospodarczą w Azji, Rosji i Ameryce Łacińskiej.

W listopadzie 2000 r. premier G. Persson jednoznacznie określił neutralność jako nieaktualną w okresie pozimnowojennym. Stwierdził, że rezygnacja z neutralności dałaby Szwecji lepsze możliwości rozwiązywania takich problemów, jak: rozbrojenie, kontrola broni atomowej i ogólnoeuropejska stabilizacja.

Ostatecznie 11 lutego 2002 r. rząd podjął historyczną decyzję i zrezygnował z jakiegokolwiek odniesienia w doktrynie do neutralności.

Szwedzka polityka bezpieczeństwa miała opierać się na:

pozostawaniu poza sojuszami wojskowymi;

odpowiednich możliwościach defensywnych;

aktywnej współpracy międzynarodowej

W 2004 r., bazując już na nowej doktrynie, do głównych

założeń polityki bezpieczeństwa zaliczono:

zachowanie pokoju i narodowej niezależności;

■ promowanie stabilności i bezpieczeństwa w bezpośrednim sąsiedztwie;

wzmacnianie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa .

Tak więc definitywne odrzucenie neutralności zajęło Szwecji siedem lat - począwszy od przystąpienia do Unii w 1995 r. - i stanowiło duże wyzwanie zarówno dla elit rządzących, jak i dla społeczeństwa.

Szwecja przystąpiła do programu Partnerstwo dla pokoju w 1994 roku.

Członkostwo w NATO -dane z 2009 r. pokazują, że poparcie dla akcesji wyraża jedynie ok. 30 proc. Obywateli.

Listopad 2012 - umowa państw nordyckich Dania Norwegia, Szwecja, Finlandia i Islandia o wspólnej flocie wojskowych samolotów transportowych, oraz w przyszłości systemów radarowych i holowników marynarki wojennej - Pooling and Sparing

Polityka bezpieczeństwa Szwajcarii

W czasie obowiązywania zasady równowagi sił w Europie w XIX i na początku XX wieku, szwajcarska neutralność była uznawana za główny czynnik stabilizujący kontynent.

Negatywna ocena szwajcarskiej neutralności po II wojnie światowej.

W okresie „zimnej wojny”, doradca prawny ministra spraw zagranicznych prof. Rudolf Bindschedler w 1954 roku następująco zdefiniował neutralność tego kraju:

Podział organizacji międzynarodowych na polityczne i niepolityczne ze względu na ich naturę oraz deklaracje jest niezgodny z neutralnością. W efekcie Szwajcaria nie mogłaby być członkiem żadnej z organizacji międzynarodowych.

Wykluczenie opcji przystąpienia do jakiejkolwiek unii gospodarczej. Mimo to Szwajcaria przystępuje do Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej, w 1948 roku, odrzuca jednak wejście do Rady Europy oraz ONZ

Nieuczestniczenie w sankcjach ekonomicznych.

„Polityka bezpieczeństwa” jako pojęcie funkcjonuje dopiero od 1973r. Wcześniejsze określenia to: „Totalna obrona kraju” w obliczu totalnej wojny (Totale Landesverteidigung„) w znaczeniu obrony wojskowej, ale przede wszystkim obrony ludności cywilnej

„Obrona całościowa ("Gesamtverteidigung”) czyli koordynacja obrony militarnej ze środkami cywilnymi (polityka zagraniczna, ochrona cywilna, gospodarcze zaopatrzenie kraju, ochrona państwa i informacji).

Zmiany po 1990:

Położenie - Szwajcaria znalazła się w strefie wewnętrznej bezpieczeństwa

Nowe zagrożenia

Podstawa obecnej polityki stał raport „szwajcarska polityka bezpieczeństwa w okresie zmian z 1.10.1990 ("Schweizerische Sicherheitspolitik im Wandel„) Sformułowano w nim następujące cele nowej polityki bezpieczeństwa:

Pokój w wolności i niezawisłości

Zapewnienie wolności działania i interesów

Ochrona obywateli i ich życia

Obrona terytorium

Przyczynianie się do międzynarodowej stabilności, przede wszystkim w Europie.

Realizacji tych celów winny służyć 3 dziedziny działania:

A) wspieranie pokoju - koordynacja i pomoc, ONZ, OBWE i „dobre usługi”

B) pokojowe rozwiązywanie sporów, rozbrojenie i kontrola zbrojeń, nierozprzestrzenianie broni jądrowej i kontrola eksportu broni.

C) Wspieranie demokracji, poszanowania praw człowieka i humanitarnego prawa międzynarodowego, ochrona środowiska, pomoc rozwojowa i humanitarna

Środki polityki bezpieczeństwa:

Ochrona państwa (Staatsschutz)

Informacja

Koordynacja środków i działań

Polityka zagraniczna,

Siły zbrojne

Obrona cywilna

Polityka gospodarcza

Narodowe rezerwy gospodarcze

Policja

Biuro Ochrony Porządku Konstytucji, Informacji i Komunikacji.

Obecna polityka Szwajcarii koncentruje się na angażowaniu się w proces rozwijania i macniania prawa międzynarodowego i demokracji.

Związane są z tym konkretne działania, :

Członkowstwo i udział w międzynarodowych organizacjach (np. OBWE)

Rozwijanie personelu wojskowego i cywilnego (np. obserwatorzy, „niebieskie berety”, „żółte berety” pomoc dla Kosowa podczas konfliktu).

Działalność humanitarna (np. Szwajcarski Korpus Ekspertów Cywilnego Wspierania Pokoju)

Inicjatywy i świadczenie usług związanych z polityką bezpieczeństwa (np. Genewskie Centrum Pomocy) The Geneva Centre for Security Policy (GCSP) http://www.gcsp.ch

Szwajcarski Korpus Ekspertów Cywilnego Wspierania Pokoju

W roku 2002, po podjęciu decyzji przez naród, Szwajcaria została 190-tym członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ)

Raporty o polityce bezpieczeństwa:

2000 r. „Bezpieczeństwo przez współpracę”:

2010 r. -kompleksowe podejście do polityki bezpieczeństwa .Poprawa współpracy w tej kwestii między federacją, kantonami i gminami

Szwajcaria w 2003 roku, po zatwierdzeniu w referendum (75% za) przeprowadziła reformę swojej armii, zgodnie z projektem "Armia XXI". Polegała ona głównie na redukcji uzbrojenia i personelu. Likwidacji (sprzedaży) uległo 217 pojazdów opancerzonych M 109 64/74 , 63 czołgi, 31 samolotów Tiger i 20 Mirage. Personel zawodowy został zredukowany o ok. 1500 osób. Liczebność armii zmniejszono z 400.000 do ok. 200.000 żołnierzy

Izael

Środowisko bezpieczeństwa

Egipt i Jordania państwa utrzymujące stosunki dyplomatyczne z Izraelem

Wrogość w stosunkach z Iranem, Syrią, Libanem

Problem palestyński

Doktryny w polityce bezpieczeństwa Izraela

1,Doktryna peryferii:

szukanie sojuszników w państwach niearabskich, z poza krajów sąsiadujących z Izraelem

pakty peryferyjne” z Iranem i Turcją

2,Odstraszanie nuklearne à „opcja Samsona”

Możliwość odwetowego ataku nuklearnego w chwili zagrożenia państwowości

3,Możliwy atak prewencyjny à doktryna Begina

---