Linux4All Project 0.0.1
Autorami artykułu są Zbigniew Nitecki - http://dziq.net oraz Michał Zunis
Spis treści
Dlaczego napisaliśmy ten tekst ?
Czym jest Linux ?
Dlaczego Linux ?
Krótko o dystrybucjach
Dlaczego Slackware ?
Instalacja Slackware Linux
Podstawowa konfiguracja Slackware Linux
Środowisko graficzne KDE
Na zakończenie
1. Dlaczego napisaliśmy ten tekst ?
1.1. Dlaczego napisaliśmy ten tekst ?
Ponieważ chcemy, drogi Czytelniku, napisać artykuł o Linuksie, artykuł który nie będzie brzmiał jak czysto techniczny tekst zawierający duże ilości słów niezrozumiałych dla przeciętnego zjadacza chleba który pragnie poznać Linuksa, dowiedzieć się o jego zaletach, poznać "wady", być może przekonać się do niego - na podstawie naszych rozważań i dowodów na to dlaczego jednak warto. Chcemy przy okazji przekazać Ci podstawową wiedzę która będzie Ci konieczna, lub bardzo przydatna do rozpoczęcia pracy w nowym, lepszym środowisku.
1.2. Reasumując...
Mamy nadzieję że artykuł ten będzie dla Ciebie na tyle prosty i zrozumiały, byś czytał go z przyjemnością, nie zastanawiając się "o czym oni w ogóle piszą". Jednoczeście w całej jego prostocie chcemy zamieścić na tyle dużo wiedzy i informacji opartej na naszej wiedzy i doświadczeniu w pracy z systemami Linuxowymi, byś mógł po jego przeczytaniu śmiało i bez trudu wstąpić pewnym krokiem w świat nowego systemu operacyjnego, byś mógł stać się jednym z nas, jednym z członków coraz większej i wspaniałej rodziny użytkowników Linuksa. Tak oto, drogi czytelniku, zapraszam Cię do dalszej części artykułu, która będzie jednocześnie wstępem do poznania wspaniałego systemu operacyjnego jakim jest Linux.
2. Czym jest Linux ?
2.1. O Linuksie krótko i zwięźle.
Czy nie uważasz, drogi czytelniku, iż pierwszym pytaniem które nasuwa Ci się, a na które warto by było znać odpowiedź brzmi: czym jest Linux, oraz jaka jest jego historia ? Wszystko zaczęło się w 1991 r. gdy fiński student Linus Torvalds napisał i ochrzcił małe, ale kompletne i stabilne jądro dla procesora 80386 (lub krócej: i386). Tu prawdopodobnie pojawi się pytanie: czym jest jądro Linuksa ? A oto i odpowiedź:
Jądro - jest to integralna część systemu operacyjnego (podkreślam: systemu operacyjnego ogólnie, nie tylko systemu Linuxowego. Systemy Windows także posiadają jądro) odpowiedzialna za komunikację międzyprocesową, zarządzanie procesami, przydzielaniem pamięci i czasu procesora nadchodzącym procesom, odpowiada za komunikację program - urządzenie, użytkownik - program, użytkownik - program - urządzenie itp. Jądro można określić mianem tego programu, który działa w komputerze nieustannie. Czasami też jądro jest systemem operacyjnym (tak jest w wypadku systemów Linuxowych - ale o tym w dalszej części artykułu).
Torvalds udostępnił kod źródłowy swego jądra już we wczesnej fazie rozwoju, dzięki czemu historia Linuksa potoczyła się dalej w formie współpracy wielu programistów i użytkowników z całego świata, która praktycznie całkowicie odbywa się za pośrednictwem sieci Internet. Tak więc z jądra które z początku realizowało jedynie niewielką część usług systemu UNIX, Linux przerodził się w pełnowartościowy system operacyjny realizujący wszystkie funkje UNIXa.
Nie jest to pierwszy przykład w którym pełna dostępność kodu źródłowego sprzyja popularyzacji i rozwojowi systemu operacyjnego. Tak samo początkowo toczyła się kariera oryginalnego UNIXa Thompsona.
Linux jest to więc system operacyjny dla komputerów, jak również jego jądro. Kompletny system operacyjny (jądro i programy użytkownika) jest przez niektórych (m.in. projekt GNU oraz Debian) nazywany GNU/Linux
2.2. Jaka jest funkcja systemu Linux ?
Podstawowy system Linux pełni funkcję środowiska dla aplikacji i programów użytkownika, nie narzuca jednak żadnych standardów korzystania z dostępnych funkcji. W miarę dojrzewania i rozwoju systemu Linux pojawiło się nowe pojęcie - pojęcie pakietu dystrybucyjnego systemu Linux, lub też krócej - dystrybucji Linuxowej. Pakiet taki zawiera wszystkie standardowe funkcje systemu Linux oraz cały zestaw narzędzi administracyjnych, ułatwiających wstępne instalowanie systemu oraz dalsze jego ulepszanie oraz rozwój, oraz instalację lub odinstalowywanie pakietów systemowych, instalowanie programów i aplikacji czy to ze źródeł, czy też ze skompilowanych już, gotowych do instalacji i używania pakietów. Nowoczesna dystrybucja Linuksa zawiera cały zestaw aplikacji do zarządzania systemem plików, tworzeniem i administracją kont użytkowników, administracji siecią, oraz cały zestaw aplikacji użytkowych, działających zarówno w terminalu jak i w środowisku graficznym X-window.
3. Dlaczego Linux ?
3.1. A dlaczego nie ?
Wiele osób żyje w błędnym przekonaniu: Skoro komputera używam do sprawdzania poczty, przeglądania stron internetowych, słuchania muzyki, oglądania filmów, czasami do użycia edytora tekstowego celem napisania podania do pracy czy szkoły, listu do cioci, to po co mi Linux ? Przecież to taki trudny system, będę się musiał(a) uczyć go od nowa, po co mi to, mam na komputerze zainstalowany Windows, nic mi do szczęścia więcej nie potrzeba. I tutaj pojawia się pewna mała różnica zdań. Można również powiedzieć: Skoro używasz komputera do czytania poczty elektronicznej, przeglądania stron internetowych, słuchania muzyki itp. to po co Ci Windows ? Argumentacja niby mało przekonująca. Ale idąc dalej można to przedstawić w następujący sposób:
- Windows XP Professional - około 500 zł
- Adobe Photoshop CE - około 3000 zł
- 3D Studio Max - około 12000zł
- Pajączek 5.0 - 150 zł
- Nero Burning Rom - 240 zł
- PowerDVD - 240 zł
- Norton System Works - 400 zł
- ZoneAlarm Pro - 240 zł
- Pakiet Microsoft Office - około 150 zł w promocji dla pojedynczego użytkownika
- Borland C++ Builder - 4000 zł
razem: 20920 zł
Dla porównania - ten sam cennik w stosunku do Linuksa i Linuxowych odpowiedników programów:
- Slackware Linux - około 4 zł (cena 4 płyt CD)
- The Gimp - 0 zł
- Maya - 0 zł
- Quanta Plus - 0 zł
- K3b - 0 zł
- Xine - 0 zł
- Zbędny jest odpowiednik dla Norton System Works - nie ma takiej potrzeby - 0 zł ;-)
- KMyFirewall - 0 zł
- OpenOffice.org - 0 zł
- KDevelop - 0 zł
razem: 4 zł
3.2. Podsumowując...
By robić pod Windowsem to samo co pod Linuxem zapłacisz jakieś 5320 razy więcej. Widzę teraz uśmiechy na twarzach wśród pewnych grup ludzi. Powiedzą - ale przecież te wszystkie programy można potraktować crackiem i mam je wszystkie za darmo. Ale patrząc na to uczciwie - nie strasząc oczywiście nikogo - co jest bezpieczniejsze Twoim zdaniem - posiadanie nielegalnego Windowsa i całej masy nielegalnych programów, czy posiadanie darmowego, w pełni legalnego Linuksa oraz w pełni legalnego i co najważniejsze - całkowicie DARMOWEGO oprogramowania które nie ustępuje, a niejednokrotnie przewyższa jakością oprogramowanie Windowsowe ? Oczywiście dopóki organy porządkowe pod kątem legalności oprogramowania nie zajmują się użytkownikami prywatnymi a jedynie firmami - ci pierwsi mogą się czuć absolutnie bezkarnie. Ale czy na długo ? Na podstawie informacji wyniesionych z wykładów z prawa gospodarczego mogę wam powiedzieć - nie na długo.
Kończąc wywód na temat legalności czy nielegalności - przejdźmy do bardziej praktycznej części. Porównajmy dwa systemy - Windows i Linux pod kątem instalacji i użytkowania systemu.
3.3. Porównanie Windowsa i Linuksa
3.3.1. INSTALACJA SYSTEMU
Windows:
Instalacja tego systemu nie powinna raczej przysporzyć nikomu większych problemów. Sam proces ogranicza się do odpowiedzi na kilka pytań, ustawienie hasła dla administratora, stworzenie konta użytkownika. Przyjęło się stwierdzenie iż "każdy bez większych problemów zainstaluje ten system". Instalacja Windows trwa około 30-60 minut. Jednak po instalacji otrzymujemy tzw. goły system - by bezpiecznie z niego korzystać należy zainstalować dodatkowo oprogramowanie antywirusowe, firewalla, programy anty-spyware (pamiętajmy ze statystyczny niezabezpieczony system Windows XP zostaje zainfekowany średnio po upływie 8 sekund od momentu nawiązania połączenia z internetem [sic!]) oraz wiele innych dodatkowych aplikacji (muzycznych, graficznych, biurowych itp.).
Tak naprawde więc instalacja trwa dużo dłużej, i należy włożyć sporo pracy by uzyskać w pełni funkcjonalny i działający system (pomijam już słynne restartowanie komputera po instalacji większości programów - a to też zajmuje czas).
Linux:
Trudność instalacji Linuksa zależy w ogromnym stopniu od dystrybucji jaką instalujemy. I tak na przykład instalacja Mandrakelinuxa, Ubuntu, Red Hata czy SuSE jest prostsza od instalacji Windows - ze względu na dopracowane instalatory graficzne. Instalacja takich dystrybucji jak Slackware czy Arch Linux wymagają już więcej uwagi i są (podobno ;-)) trudniejsze, co w cale nie jest prawdą, co z resztą udowodnimy w dalszej części tego tekstu. Są również dystrybucje takie jak Gentoo Linux, którego instalacja jest naprawde trudna, choć - jeśli instaluje się go z Gentoo Handbook przed oczami - okazuje się że wcale taka skomplikowana nie jest.
Czas instalacji także zależy w dużym stopniu od dystrybucji - dla Slackware jest to około 20 minut, Arch Linux instaluje się około 8-10 minut, Mandrakelinux - 25 minut, a taki np. Gentoo Linux - w zależności od sprzętu jakim dysponujemy - nawet do 16-20 godzin :-)
Ilość oprogramowania dostępnego po instalacji zależy również od dystrybucji. Slackware posiada kilka środowisk graficznych, całe mnóstwo aplikacji konsolowych i graficznych, w tym pakiet biurowy KOffice, kilka aplikacji multimedialnych - ogólnie rzecz biorąc - otrzymujemy gotowy, sprawny i w pełni funkcjonalny system operacyjny. Arch Linux nie posiada w sobie nic poza systemem podstawowym (brak nawet środowiska graficznego - wszystko instaluje się doskonałym menedżerem pakietów o wdzięcznej nazwie pacman - taka jest idea tej dystrybucji - by użytkownik sam od zera tworzył swój system i miał w nim tylko to co sam uważa za niezbędne. Mandrakelinux także posiada całą masę oprogramowania użytkowego w domyślnej instalacji, a z Gentoo jest tak jak z Arch Linuxem - nie posiada w sobie nic, co pozwala na pełną personalizację systemu.
3.3.2. AUTODETEKCJA SPRZĘTU
Windows:
Mimo, że Microsoft zdecydowanie poprawił autodetekcję sprzętu w Windowsie w wersji XP, nadal aby w pełni korzystać z naszego hardware'u, będziemy musieli doinstalować sterowniki co najmniej do karty graficznej i drukarki. Jeśli kupiliśmy nowy komputer, potrzebne sterowniki znajdują się na płytach instalacyjnych dostarczonych ze sprzętem i z ich instalacją nie powinno być specjalnych problemów. Gorzej, gdy kupiliśmy np. laptopa bez żadnych dodatkowych płyt CD. Wtedy czeka nas mozolne poszukiwanie sterowników w Internecie. Zdecydowana większość producentów sprzętu dostarcza jednak sterowniki do Windows, tak więc ogólnie można stwierdzić, że w 99% przypadków nie powinniśmy mieć problemów ze zmuszeniem naszego sprzętu do współpracy z Windowsem.
Linux:
Linux doskonale wykrywa sprzęt już na poziomie instalacji, nie potrzeba ściągać dodatkowych sterowników, ponieważ są one domyślnie instalowane, najczęściej jako moduły jądra, z reguły więc nie musimy niczego ściągać z internetu, zbędne też są płyty od dostawcy sprzętu, co ułatwi nam sprawę w sytuacji gdy posiadamy komputer bez płyt ze sterownikami.
Z drugiej stony Linux może mieć problem ze specyficznymi typami sprzętu, takimi jak karty WiFi, niestandardowe chipsety, karty graficzne czy muzyczne oraz z najnowszym sprzętem (do którego Linuxowych sterowników może po prostu jeszcze nie być). Niestety większość producentów nadal wydaje się nie zauważać Linuksa (do chlubnych wyjątków zalicza się m.in. Samsung czy nVidia), tak więc istnieje szansa iż nasze użądzenie nie będzie po prostu przez Linuksa poprawnie wykrywane - tutaj warto podkreślić iż nie jest to wina Linuksa tylko producentów sprzętu którzy o Linuxowe sterowniki nie zadbali. Przed zakupem komputera, jeśli mamy taką możliwośc, warto sprawdzić, czy dana konfiguracja jest wspierana w Linuksie.
3.3.3. INSTALACJA OPROGRAMOWANIA
Windows:
Instalacja oprogramowania w Windows jest banalna - i każdy, nawet początkujący użytkownik komputera powinien sobie bez większego problemu z nią poradzić. Instalacja programów opiera się w większości wypadków na ściągnięciu z internetu binarnego instalatora danego programu, podwójnym kliknięciu na tymże instalatorze oraz potwierdzanie lub klikanie przycisku "Dalej".
Linux:
W Linuksie istnieją 3 możliwości zainstalowania programu. Pierwszą jest instalacja z pakietu dla danej dystrybucji (Dla Slackware są to pakiety tgz, dla Mandrakelinuxa, Fedory Core, Red Hata są to paczki rpm, dla Debiana i pochodnych są to paczki deb, dla Arch Linuksa są to pakiety o odrobine dłuższym rozszerzeniu - pkg.tar.gz). Instalacja taka odbywa się za pomocą menedżera pakietów (Slackware - pkgtool, swaret, slapt-get, Debian - apt-get, Mandrakelinux - urpmi, Arch Linux - pacman, Gentoo Linux - emerge).
Drugą możliwością instalacji pakietu to instalacja poprzez kompilację źródeł danego programu - jest to możliwe ze względu na dostępność kodu źródłowego programów Linuxowych i zostanie jeszcze dokładniej omówiona.
Trzecią możliwością jest instalacja za pomocą binarnego instalatora - i odbywa się to na podobnej zasadzie jak w Windows - wiele programów posiada taką instalację, gdyż tak jak do ogromnej większości programów Linuxowych dostępny jest kod źródłowy, tak są również takie, których autorzy kodu źródłowego nie udostępniają.
3.3.4. BEZPIECZEŃSTWO
Windows:
Windows zaraz po instalacji to bardzo niebezpieczne narzędzie. Przed pierwszym połączeniem do Internetu należy wykonać kilka istotnych operacji, aby system nie został niemalże natychmiast zainfekowany przez groźne wirusy. Do podstawowych czynności należy:
- instalacja firewalla (lub aktywacja systemowej zapory)
- instalacja programu antywirusowego
- instalacja programu antyspyware
- instalacja najnowszych łatek i Service Packów ze strony Windows Update (ściągniętych i zapisanych na CD jeszcze przed instalacją)
- zastąpienie Internet Explorera i Outlooka bezpiecznymi odpowiednikami, np. Mozilla Firefox/Opera i Mozilla Thunderbird/The Bat (w koncu IE to narzędzie służące do przeglądania Internetu z Twojego komputera i na odwrót ;-))
- odebranie wszystkim użytkownikom logującym się do systemu praw administratora
Po tych operacjach Windows będzie wprawdzie pracował nieco wolniej (działający w tle firewall i antywirus zużywają zasoby), jednak jest to niezbędne aby nasz system funkcjonował sensownie przez dłużej niż kilka tygodni. Oczywiście nadal nie jesteśmy stuprocentowo bezpieczni, ale uzyskujemy w ten sposób podobny poziom bezpieczeństwa, jaki użytkonicy systemu Linux mają zaraz po instalacji.
Linux:
Linux nie potrzebuje programu antywirusowego, ponieważ praktycznie nie spotykane są wirusy dedykowane dla tego systemu (a jeżeli istnieją to mają z goła zaskakujące działanie - mój znajomy miał okazję "złapać" wirusa dedykowanego dla Linuksa - wirus ten wszedł przez pewną dziurę w systemie, załatał dwie inne dziury, załatał dziurę przez którą wszedł, zostawił informację o tym co zrobił i zniknął :-)). Przyda się także firewall, który jednak instalowany jest automatycznie z systemem (nazywa się on iptables a zarządzać nim możemy np. poprzez program KMyFirewall, lub inne nakładki). Firewall Linuxowy pracuje na niższym poziomie niż odpowiednik Windows i jest lepiej zintegrowany z systemem, tak więc nie zauważamy zupełnie spadku wydajności systemu, gdy jest on włączony. Oczywiście również w systemie Linux warto aktualizować na bieżąco oprogramowanie. Jest to o tyle prostsze, że (w zależności od dystrybucji) do aktualizacji WSZYSTKICH programów w systemie służy jedno narzędzie - menadżer pakietów - o którym wspominałem już wcześniej.
3.3.5. PODSUMOWANIE
Windows
Windows to system który po zainstalowaniu działa. Działa różnie, czasami działa wolno, czasem się zawiesza, gdy nie zabezpieczony, łatwo go zawirusować, łatwo się do niego włamać. Łatwo go używać. Łatwo zainstalować nowe programy, gry. Większość programów działa z Windows bez problemu. Windows, jako system dla przeciętnego użytkownika, gdy dobrze zainstalowany i zabezpieczony, załatany i podany na talerzu może być i często jest użyteczny.
Windows, zainstalowany i używany przez osobę niekompetentną może stać się w krótkim czasie bardzo niebezpiecznym narzędziem, rozsyłającym po Internecie spam, wirusy i robaki, wykorzystywanym w różnych celach, bez zgody i wiedzy właściciela.
Windows to czasem jedyny wybór, gdy np. użytkownikowi zależy na działaniu specyficznego, dedykowanego programu (np. aplikacja finansowa, program rachunkowy, etc). Windows to system prosty w obsłudze. Bardzo wiele operacji jest w stanie wykonać osoba nie mająca zielonego pojęcia o komputerach, systemach operacyjnych czy oprogramowaniu. Oczywiście na takiego nieświadomego użytkownika zastawionych jest mnóstwo pułapek, dlatego zdecydowanie polecaną metodą jest instalacja i wstępna konfiguracja systemu (zabezpieczenie) przez osobę świadomą i kompetentną. Przy odpowiednim ustawieniu uprawnień i zabezpieczeń, Windows może być systemem równie bezpiecznym co Linux.
Linux
Linux to system, który po zainstalowaniu raczej działa, a jeżeli zdarzy się sytuacja że coś nie chce działać tak jak powinno, to użytkownik ma dostęp do ogromnego źródła wiedzy jakim jest internet oraz fora dyskusyjne poświęcone aktualnie użytkowanej dystrybucji. Jeśli działa, działa dobrze, szybko. Jest bezpieczny. Proste operacje wykonuje się równie prosto jak w środowisku Windows. Instalacja standardowego oprogramowania jest prosta (choć nie identyczna jak w systemie Windows). Niestandardowe operacje mogą być jednak poza zasięgiem przeciętnego użytkownika.
Linux to idealny system gdy chcemy mieć kontrolę nad komputerem, dostosować swoje środowisko pracy pod swoje potrzeby, wiedzieć jak działa Twój system operacyjny i co zrobić, jeśli nagle działać przestanie.
Linux jest również idealny jako system dla użytkownika który chce wykonywać na swoim komputerze kilka podstawowych operacji (np. sprawdzać pocztę, przeglądać strony internetowe i korzystać z pakietu biurowego). Używając Linuksa (oczywiście zainstalowanego przez kompetentną osobę, lub samemu), taki użytkownik będzie mógł bardzo długo cieszyć się niezawodnym i funkcjonalnym systemem operacyjnym.
Linux to system, dla przeciętnego użytkownika pozornie dużo trudniejszy w obsłudze niż Windows i aby z niego wydajnie korzystać potrzebny jest na początku chociażby minimalny wysiłek. Z drugiej strony, po zapoznaniu się ze specyficznymi dla Linuksa narzędziami (jak np. menadżer pakietów) wiele operacji (jak np. instalacja oprogramowania) może wydać się prostszymi i mniej pracochłonnymi niż u konkurencji (np. instalacja programu z pakietu trwa o wiele krócej niż w wypadku instalacji programu w systemie Windows, i - co najważniejsze - nie wymaga restartowania komputera tak jak w wielu wypadkach oprogramowania Windowsowego)
4. Krótko o dystrybucjach.
4.1. Co to jest dystrybucja ?
Zanim przejdziemy dalej, powinieneś się dowiedzieć, drogi Czytelniku, co to jest dystrybucja. Przedstawimy tutaj definicję dystrybucji pochodzącą z Wikipedii:
Dystrybucja w odniesieniu do systemu operacyjnego Linux to zestaw programów rozpowszechnianych łącznie i dający po zainstalowaniu gotowy do użycia system.
4.2. Porównanie kilku dystrybucji.
Dystrybucji Linuksa jest wiele. A żeby lepiej zobrazować z jak ogromną ich liczbą mamy do czynienia, w serwisie DistroWatch.com na stronie głównej znajduje sie top 100 dystrybucji, a i to jeszcze nie koniec. W umyśle człowieka który chciałby rozpocząć swoją przygodę z Linuxem pojawia się pytanie i dylemat: Jaką dystrybucję Linuksa wybrać ?. By ułatwić odpowiedź na to pytanie powstało wiele różnych serwisów internernetowych prezentujące rózne metody wyboru dystrybucji w stosunku do potrzeb i umiejętności użytkownika. W naszym artykule postanowiliśmy opisać po krótce kilka przykładowych dystrybucji Linuksa, opierając się o pierwszą dziesiątkę pakietów dystrybucyjnych z serwisu DistroWatch.com.
1. miejsce - Ubuntu
Jest to (wg. rankingu DistroWatch.com) najpopularniejsza dystrybucja Linuksa. Charakteryzuje się banalną wręcz instalacją. Zajmuje ona jedną płytę CD, jest doskonale spolszczona, w domyślnej instalacji znajduje się środowisko graficzne Gnome, pakiet biurowy OpenOffice.org, oraz kilkanaście różnych przydatnych aplikacji, jednak nie posiada ona zbyt dużego zaplecza oprogramowania w instalacji domyślnej, nadrabia jednak bardzo dobrym menedżerem pakietów z nakładką graficzną. Wadą jest brak możliwości logowania się jako root, ponieważ dystrybucja sama decyduje co jest dla użytkownika dobre ;-). Instalacja odbywa się początkowo w trybie tekstowym, dalej w trybie graficznym.
2. miejsce - Mandriva
Dystrybucja powstała z fuzjii Mandrakelinuxa oraz Connectivy. Menedżer pakietów oparty o paczki RPM, domyślna dystrybucja posiada 3 płyty CD lub 1 płytę DVD. W domyślnej instalacji posiada dużą ilość pakietów z oprogramowaniem, domyślnym środowiskiem graficznym dla tej dystrybucji jest KDE, posiada także inne środowiska takie jak Gnome czy XFCE. Mimo ogromnej popularności posiada bardzo niedopracowany system zależności dla swego menedżera pakietów (potrafi np. przy aktualizacji jednego programu usunąć kilkaset megabajtów programów, jednak ze względu na mnóstwo "automagicznych" konfiguratorów jest dobrą dystrybucją dla mniej wymagających użytkowników obawiających się konsoli. Należy do rodziny dystrybucji opierających się na pakiecie dystrybucyjnym Red Hat Linux. Instalacja w trybie graficznym.
6. miejsce - Damn Small
Idee tejże dystrybucji są dwie: by działała ona na bardzo słabych komputerach, oraz by mieściła się w 50 megabajtach - jest więc dobrym wyborem na bardzo stare laptopy i komputery. Domyślnym środowiskiem graficznym jest Fluxbox - bardzo lekki graficzny menedżer - ze względu na niewielkie rozmiary (cały Fluxbox zajmuje około 800 kilobajtów) idealnie nadaje się do uruchamiania na słabym sprzęcie. Posiada ciekawą właściwość - jest to tzw. LiveCD (LiveCD to system operacyjny (zazwyczaj zawiera także inne oprogramowanie) przechowywany na bootowalnym CD-ROMie, z którego jest uruchamiany w pamięci RAM bez potrzeby instalowania go na dysku twardym. (Wikipedia)), ale nic nie stoi na przeszkodzie by bez żadnego problemu zainstalować ją na dysku twardym i uruchamiać jako normalny system operacyjny. System pakietów oparty na apt-get z dystrybucji Debian.
7. miejsce - KNOPPIX
Jednen z najbardziej popularnych Linuxowych LiveCD. Domyślnym środowiskiem graficznym jest Gnome. Doskonałe narzędzie do zapoznania się z możliwościami Linuksa - szczególnie polecane początkującym użytkownikom.
8. miejsce - Debian
Jest to jedna z najbardziej dopracowanych, bezpiecznych i stabilnych dystrybucji. Jest także wyjątkowo dobrze rozwiniętą dystrybucją - PEŁNY pakiet dystrybucyjny ostatniej stabilnej wersji systemu - 3.1 Sarge mieści się na (sic!) 15 płytach CD - oczywiście instalacja podstawowa odbywać sie może tylko z pierwszej płyty, ale sama liczba 15 CD mówi za siebie jak bardzo dopracowany jest Debian. Dodatkowo, jeśli mowa juz o dużych liczbach - w internecie można znaleźć około 20000 pakietów dla tej dystrybucji, w dodatku wszystkie bardzo łatwo zainstalować doskonałym menedżerem pakietów - apt-get. Jest to dystrybucja dla bardziej zaawansowanych użytkowników. Instalacja odbywa się w trybie tekstowym.
9. miejsce - Slackware
Jedna z najstarszych dystrybucji Linuksa, która zostanie omówiona szerzej w dziale instalacja. Jedna z najlepszych dystrybucji, 9. miejsce w rankingu DistroWatch.com zawdzięcza swojej rzekomej trudności w instalacji i konfiguracji. Ma swój własny system pakietów tgz, do którego obsługi służy menedżer pkgtools. Ciekawostką jest to iż Slackware posiada tylko jednego słusznego developera - Patricka Volkerdinga, który właściwie sam tworzy tą dystrybucję. Slackware celuje w stabilność i bezpieczeństwo. Przy domyślnej instalacji otrzymujemy wyjątkowo stabilny i bezpieczny system. Proces instalacji przebiega w trybie tekstowym.
10. miejsce - Gentoo
Gentoo jest dobrą dystrybucją dla bardziej zaawansowanych użytkowników Linuksa, co nie znaczy, że jest nieodpowiednią dla początkujących użytkowników. Proces instalacji tej dystrybucji nie przebiega w trybie graficznym, lecz tekstowym. Wymaga znajomości własnego sprzętu i przynajmniej podstawowej wiedzy na temat środowiska Linux. Gentoo posiada własny system pakietów, którymi zarządza system Portage. Portage posiada dane na temat każdego pakietu, jego zależności oraz dostępności. Czesto aktualizowane Portage zapewnia nam zawsze aktualne oprogramowanie, przez co nie musimy się męczyć z przeszukiwaniem sieci nad nowszymi wersjami interesujących nas programów. Niestety Gentoo wymaga dosyć szybkiego łącza internetowego oraz w miare sprawnego sprzętu, ponieważ instalacja oprogramowania odbywa się zawsze przez kompilacje źródeł, co jest czasochłonne.
5. Dlaczego Slackware ?
5.1. Czym jest Slackware.
Chcielibyśmy na początku zapoznać Cię, drogi czytelniku, z dystrybucją Linuksa jaką jest Slackware. Na początek całkowicie obiektywny tekst o Slackware z Wikipedii:
Slackware jest najstarszą aktywnie rozwijaną dystrybucją Linuksa. Slackware prezentuje odmienne podejście niż inne popularne dystrybucje, takie jak Red Hat Linux, Debian, Gentoo Linux, SuSE czy Mandrake. Najtrafniej można ją określić mianem uniksowej, ze względu na politykę dostarczania jedynie stabilnych wersji oprogramowania, organizację skryptów startowych w stylu BSD i brak dedykowanych narzędzi konfiguracyjnych GUI, które można znaleźć w innych odmianach Linuksa. Starzy wyjadacze powiadają: Jeżeli znasz Slackware'a, znasz Linuksa... jeżeli znasz Red Hata, to znasz tylko Red Hata.
Realizacja zarządzania pakietami w Slackware również jest nietypowa ale zgodna z zasadami minimalizmu i prostoty. Pakiety są to zwykłe archiwa tar spakowane programem gzip zawierające dodatkowe informacje o ich zawartości oraz opcjonalnie skrypt instalacyjny. System ten obsługuje instalację, uaktualnianie i usuwanie pakietów równie prosto, jak w innych dystrybucjach. Nie usiłuje jednak śledzić czy pilnować tego, co określa się mianem zależności (tj. upewnienia się, że system posiada wszystkie biblioteki i programy, których nowy pakiet potrzebuje do prawidłowego działania). Dyskusje o zaletach obsługi bądź ignorowania zależności, choć nie tak zażarte, przypominają odwieczną uniksową "świętą wojnę" o edytory tekstu - vi kontra Emacs. Podejście twórców Slackware do tego problemu wydaje się być w pełni akceptowane przez jego - z reguły zaawansowaną - rzeszę użytkowników, którzy własnoręcznie sprawują pełną kontrolę nad zainstalowanym w systemie oprogramowaniem.
5.2. Pewne fakty i mity.
Ciężko jest wystawić tej dystrybucji obiektywną opinię. Przez jednych uważana za "trudną" w instalacji i konfiguracji, przez innych uznawana za jedyną słuszną dystrybucję Linuksa, co jednak nie zmienia faktu, iż jest to najbezpieczniejszy i najbardziej stabilny pakietów dystrybucyjnych z jakim miałem okazję pracować. Przeprowadzając Cię, drogi czytelniku przez fazę instalacji oraz wstępnej konfiguracji tejże dystrybucji udowodnimy Ci iż wszyscy ci którzy mówią że Slackware jest trudny - mylą się i to bardzo.
Slackware charakteryzuje się tym, iż w domyślnej instalacji znajdują się tylko i wyłącznie przetestowane i stabilne, lecz niekoniecznie najnowsze pakiety, co niekiedy jest Slackowi wytykane jako wada. Błędne myślenie polega na tym iż odrobine starszy pakiet uznawany jest przez niektórych jako 'przeterminowany'. Myślenie takie mija się z założeniami Slackware. Patrick Volkerding woli wybrać pakiet x w wersji 3.1.12 jeżeli wie że ta wersja pakietu jest w 100% stabilną, niż instalować pakiet w wersji 3.1.13 który nie jest jeszcze dobrze przetestowany pod kątem stabilności/bezpieczeństwa - a na tych dwóch cechach bazuje filozofia Slackware.
Kolejną zaletą Slacka, uparcie nazywaną przez niektórych wadą, jest to, że użytkownik zmuszony jest do samodzielnej konfiguracji systemu z poziomu konsoli. W Slackware nie znajdziesz automagicznych konfiguratorów rodem z Mandrake, króre poprowadzą Cię za rączkę. Podstawową sprawą jest opanowanie umiejętności konfiguracji Linuksa ręcznie. Wtedy wiemy co robiliśmy, i jeżeli coś przestanie działać z naszej winy, będziemy mogli sami szybko znaleźć powód. Automagiczne konfiguratory cechują się niebezpieczeństwem związanym z faktem, iż czasami lubią robić coś, czego my byśmy nie chcieli. Slackware uczy zatem "grzebania" w systemie, w plikach konfiguracyjnych, a co za tym idzie - uczy podstawowej umiejętności potrzebnej przy pracy z Linuxem - umiejętności poruszania się po systemie przy pomocy konsoli i ręcznej konfiguracji przy pomocy tekstowych edytorów. Dzięki temu początkujący użytkownik bardzo szybko poznaje system, zaczyna rozumieć zasady jakie rządzą Linuxem, nabywa obycia z "przerażającą" konsolą, cały czas uczy się czegoś nowego, a jednocześnie pracuje na szybkim i stabilnym Linuksie, dopracowanym w każdym calu.
5.3. Skąd wziąć Slackware ?
Powoli przechodząc do konkretów związanych z instalacją i konfiguracją systemu Slackware Linux chciałbym jeszcze poinformować Cię czytelniku w jaki sposób stać się posiadaczem płyt instalacyjnych z Linuxem Slackware - możesz pobrać obrazy płyt całkowicie za darmo z ftp://ftp.slackware.at/slackware-10.2-iso - 10.2 jest aktualnie najnowszą wersją Slackware. Jak łatwo zauważyć - do pobrania są 4 płyty z dystrybucją, nas interesują pierwsze dwie: slackware-10.2-install-d1.iso oraz slackware-10.2-install-d2.iso. Płyty z dystrybucją możesz uzyskać także od znajomego który pracuje na Linuksie - często takie osoby posiadają conajmniej kilka różnych dystrybucji Linuksa - często także Slackware. Gdy już masz w ręku płyty instalacyjne Slackware Linux, możemy przejść do kolejnego działu naszego artykułu...
6. Instalacja Slackware Linux
6.1. Zaczynamy...
Wkładamy do napędu pierwszą płytę instalacyjną, nie zapominając o ustawieniu w BIOSie bootowania w pierwszej kolejności na CD-ROM. Po załadowaniu się instalatora naszym oczom ukazuje się następujący widok:
W wierszu poleceń wpisujemy bare.i i naciskamy klawisz Enter. Po ekranie przetoczy się kilkanaście linii z informacjami na temat postępu uruchamiania systemu LiveCD i juz po chwili zostaniemy poproszeni o wybór układu klawiatury. Wciskamy 1 i potwierdzamy wciskając Enter. Następnie przystępujemy do wybrania polskiego układu klawiatury: odnajdujemy na liście pozycję qwerty/pl2.map i zatwierdzamy nasz wybór. Na zakończenie tego etapu w oknie KEYBOARD TEST możemy sprawdzić czy wszytsko jest wporządku (uwaga: w tym momencie nie możemy jeszcze używać polskich znaków). Jeśli wszytsko poszło po naszej myśli wpisujemy 1 i przechodzimy do dalszego etapu instalacji.
6.2. Partycjonowanie dysku
W kolejnym oknie jestesmy proszeni o zalogowanie sie jako root. Po zalogowaniu w wierszu poleceń wpisujemy cfdisk. W tym programie przygotowujemy pratycje na której zostanie zainstalowamy system (uwaga: jeśli posiadasz 2 dyski to pierwszy z nich będzie oznaczony jako hda, natomiast drugi jako hdb. Jesli chcesz partycjonować drugi z dysków wpisujesz polecenie cfdisk /dev/hdb). Przygotuj dla systemu partycję o rozmiarach nie mniejszych niż 3GB oraz partycję swap (generanie dla komputerów posiadających nie więcej niż 256MB RAM stosuje się zasadę swap = 2*RAM, jeśli posiadasz RAM >=512 to stwórz swap = RAM). Obsługa programu cfdisk jest na tyle prosta i intuicyjna, że nie będziemy się rozpisywali na temat jego obsługi.
Jeśli możesz przeznaczyć na potrzeby instalacji większą ilość miejsca, warto utworzyć dodatkową partycję z przeznaczeniem na katalog /home, w którym przechowywane będą pliki użytkowników (szczegóły w dalszej części opisu). Reasumując: - partycja systemowa - nie mniej niż 3GB (polecamy 5GB) - swap - j/w - /home - w zależności od preferencji - jeśli nie chcesz przechowywac tam wiekszej ilości danych wystarczy 1GB (pliki konfiguracyjne programów i dane aplikacji), jeżeli jednak planujesz umieszczać tam swoje dane - utwórz ją wedle własnego uznania.
Tworzenie osobnej partycji z przeznaczeniem na katalog /home jest wyjatkowo korzystne, ponieważ z przypadku reinstalacji lub awarii systemu użytkownicy nie stracą swoich danych oraz ustawień.
Na koniec nie zapomnij zapisac zmian wybierając opcję Write. Pomocne może się okazać również zapisanie oznaczeń poszczególnych partycji.
6.3. Instalacja - przygotowanie.
W tym momencie możemy rozpocząc przygotowania do instalacji. Wpisujemy komendę setup.
W menu wybieramy opcję ADDSWAP. Instalator automatycznie wykryje partycję swap, potwierdzamy wybór i czekamy aż zostanie ona sformatowana. Następnie ukaże się nam okno wyboru partycji głównej. Odnajdujemy na liście wcześniej przygotowaną partycję i zatwierdzamy wybór, wybieramy Format. W kolejnym kroku instalator zapyta nas o to jaki system plików ma zostać użyty.
6.3.1. O systemach plików w skócie:
ext2 to sprawdzony i popularny linuksowy system plików, którego główną wadą jest to, że nie posiada księgowania. Powoduje to, iż jego regularne kontrole przy starcie systemu bywają długotrwałe. Obecnie istnieją nowoczesne systemy plików z księgowaniem, które można szybko sprawdzić i to właśnie te polecamy naszym użytkownikom. Księgowanie zapobiega długotrwałym kontrolom podczas uruchamiania systemu oraz ewentualnym błędom spójności danych.
ext3 to odpowiednik ext2 posiadający księgowanie w trybach full oraz ordered, dzięki czemu w razie awarii dane odzyskiwane są błyskawicznie. Jest on bardzo dobrym i niezawodnym rozwiązaniem. Posiada ukrytą opcję korzystania z drzewa b, co znacznie poprawia wydajność niemal we wszystkich sytuacjach. Księgowanie można włączyć dodając opcję -O dir_index jako argument polecenia mke2fs. Krótko mówiąc, ext3 jest świetny.
ReiserFS to system plików oparty na drzewie B, oferujący dużą wydajność. Przy wielu małych plikach może być szybszy od ext3 nawet piętnastokrotnie. ReiserFS jest wysoce skalowalny i posiada księgowanie, a począwszy od jądra 2.4.18, charakteryzuje go niezawodność i użyteczność zarówno na partycjach ogólnego przeznaczenia jak i w ekstremalnych przypadkach, takich jak ogromne partycje, operacje na wielu bardzo małych, lub bardzo dużych plikach czy też operacje na katalogach zawierających dziesiątki tysięcy plików.
Z wyżej wymienionych względów polecamy wybrać ReiserFS.
Jeśli tworzyłeś osobną partycję na /home to instalator automatycznie ją wykryje i zapyta w którym miejscu ma zostać zamontowana. Wybieramy partycję z listy i po zatwierdzeniu określamy punkt montowania jako /home.
W kolejnym kroku instalator poprosi o wybór nośnika z którego ma zostac zainstalowany system. Wybieramy opcje nr 1 (Install from a Slackware CD or DVD). Następnie wybieramy opcję auto aby pozwolić instalatorowi na samodzielne odnalezienie nośnika.
6.4. Wybór pakietów do instalacji.
Po chwili na ekranie ukarze się okno w którym dokonamy wyboru pakietów do instalacji
Spacją zaznaczamy lub odznaczamy pakiety. Bez dłuższego zastanawiania się możesz odznaczyć pakiety: GNU Emacs oraz TeX typesetting software. Jako początkujący użytkownik napewno nie będziesz z nich korzystał, natomiast zaoszczędzisz sporo miejsca, a zawsze możesz doinstalować te pakiety narzędziem installpkg. Należy zaznaczyć pakiet KDEI - iternational language support for KDE (pakiety językowe do środowiska graficznego KDE). Wybór pakietów zatwierdzamy przycisk OK.
6.5. Wybór trybu instalacji.
Kolejnym etapem jest wybór trybu instalacji. Zalecamy instalację FULL, gdyż nie posiadasz jeszcze wiedzy o tym ktore z pakietów sa istotne, a których nigdy w życiu nie użyjesz.
Uzbrój się w cierpliwość. W zależności od konfiguracji sprzętowej twojego komputera instalacja potrwa od 15 do 30 minut.
W pewnym momencie instalator poprosi Cię o zmianę płyty, wkładamy więc płytę oznaczoną jako 2 i zatwierdzamy.
6.6. Czynności poinstalacyjne.
6.6.1. Wybór jądra.
Po poprawnie zakończonym procesie instalacji zostaniemy zapytani o jądro które ma zostać zainstalowane. Jako że jest to opcja przeznaczona dla bardziej zaawansowanych użytkowników toteż wybieramy SKIP. Zainstalowane zostanie domyślne jądro.
6.6.2. Dyskietka startowa.
W kolejnym kroku instalator zapyta nas o to czy chcemy utworzyć dyskietkę startową. Chociaż jest to "Highly recommended" to jednak "nikt nigdy tego nie robi bo jest niepotrzebne" :)
6.6.3. Konfiguracja modemu.
W kolejnym oknie możemy przystąpić do konfiguracji modemu. Jeśli posiadasz modem to najprawdopodobniej bedzie to /dev/ttyS0 więc zalecamy wybranie tej opcji. Jeśli modemu nie posiadasz to wybieramy opcję No modem.
6.6.4. Podsystem Hotplug.
Następnie zostaniemy zapytani czy chcemy uruchomić podsystem hotplug podczas uruchamiania systemu. Służy on do automatycznego wykrywania użądzeń oraz ładowania odpowiednich sterowników. Zaleca się wybranie YES.
6.6.5. Linux Loader.
Instalacja lilo to nasze kolejne zadanie. Lilo jest prostym programem służącym do uruchamiania systemów operacyjnych. Szczególnie przydatne kiedy korzystamy jednocześnie z dwóch lub więcej systemów operacyjnych. Wybieramy opcję Simple, jest ona absolutnie wystarczająca do poprawnej instalacji Lilo. Wybieramy odpowiadający nam tryb graficzny, najlepszym będzie 1024x768x256. Okno Optional Lilo Line zatwierdzamy przyciskiem OK. W kolejnym oknie wybieramy opcję MBR, która zainstaluje Lilo w głównym sektorze rozruchowym.
6.6.6. Konfiguracja myszy.
Po instalacji Lilo zostaniemy zapytani o rodzaj posiadanej myszy. Większość będzie działała bezproblemowo w standardzie PS2. Jeśli posiadamy mysz podłączaną do portu USB to wybieramy opcję USB
6.6.7. Konfiguracja sieci
Przed nami kolejny etap konfiguracji. Jeśli nasz komputer jest podłączony do sieci LAN w oknie Configure Network wybieramy YES. Hostname to nazwa dla naszego komputera, wpisujemy tutaj co nam ślina na język przyniesie :). Jeśli łączymy się przez serwer DHCP, wybieramy stosowną opcję, pomijając kolejne okno. Jeśli dostawca odgórnie narzuca nam wpisanie konkretnych danych, czynimy to po wybraniu opcji Static IP i wprowadzeniu danych otrzymanych od naszego dostawcy internetu.
6.6.8. Wybór usług systemowych.
Jedną z ostatnich rzeczy jaką musimy zrobić jest wybór usług, które bedą uruchamiane wraz ze startem systemu. Jeżeli posiadamy drukarkę zaznaczamy rc.cups, warto by również było odznaczyć rc.sendmail. W kolejnym oknie wybieramy YES i wyszukujemy na liście pozycję lat2-16.psfu.gz w celu ustawienia dla konsoli czcionki z polskimi znakami. Następnie zatwierdzamy 2 kolejne okna oraz wybieramy strefę czasową (Europe/Warsaw) oraz wybieramy domyślne środowisko graficzne (polecamy KDE).
6.6.9. Hasło roota.
Na koniec ustawiamy hasło roota. Po wykonaniu tej czynności opuszczamy okno instalatora, wyciągamy płytę z napędu i wciskamy kombinację klawiszy ctrl+alt+del.
7. Podstawowa konfiguracja Slackware Linux
7.1. Uruchomienie systemu.
Po ponownym uruchomieniu komputera czeka nas wybór systemu operacyjnego do załadowania. Wybieramy opcję Linux i czekamy na załadowanie sie Slacka. W przeciwieństwie do Windowsa tutaj mamy doskonały wgląd w to, co dzieje się podczas startu systemu. Nie przejmuj się, że nic z tego nie rozumiesz, z czasem wszytko będzie stawało się jasne.
Gdy system zostanie uruchomiony zobaczymy ekran powitalny logowania:
Welcome to Linux 2.4.31 (tty1)
nazwa_komputera login:
Logujemy sie do systemu jako root, pojąc wcześniej ustawione hasło. Pierwszą czynnością, którą trzeba wykonać po zalogowaniu się jest utworzenie konta użytkownika, jako że używanie konta roota do codziennych czynności może nie być zbyt zdrowe dla systemu jak i bezpieczeństwa naszych danych.
Root - jest to tzw. superuser, konto administratora systemu za pomocą którego będziemy dokonywali konfiguracji systemu, jako że root, w przeciwieństwie do zwykłych użytkowników nie posiada żadnych ograniczeń w systemie.
7.2. Tworzymy konto użytkownika.
Do tworzenia konta użytkownika posłuży nam skrypt adduser. Wpisujemy zatem adduser nawza_uzytkownika (nie używamy znaków specjalnych ani polskich literek). Kolejne zapytania pomijamy klawiszem Enter gdyż podawanie danych osobowych na temat użytkownika nie jest konieczne. Na końcu dochodzimy to pytania o hasło. Pamiętajmy aby nie było ono zbyt proste.
7.3. Konfiguracja Linuksa Slackware.
Jeśli chodzi o konfigurację, nadszedł czas na przejście do konkretów.
7.3.1. inittab
Plik ten odpowiada za sposób ładowania systemu. Naszym zadaniem będzie sprawienie aby srodowisko graficzne ładowało się automatycznie razem ze startem systemu. W celu edycji pliku inittab wpisujemy komendę pico /etc/inittab (pico to prosty, konsolowy edytor tekstowy, natomiast /etc/inittab to scieżka dostępu do pliku, która może tylko częściowo przypominać tą z Windows). W pliku musimy odnaleść linię
#Default runlevel. (Do not set to 0 or 6)
id:3:initdefault:
Domyślny tryb uruchamiania systemu jest ustawiony na 3 (konsolowy tryb wielu użytkowników). Wystarczy teraz zmienić 3 na 4. Naciskamy teraz ctrl+x w celu celu zamknięcia edytora. Zostaniemy zapytani o chęc zapisania zmian. Naciskamy klawisz Y w celu potwierdzenia.
7.3.2. fstab
Jest to plik odpowiedzalny za poinformowanie systemu o tym jak i gdzie ma zamontować poszczególne partycje oraz inne użączenia typu CD-ROM, pendrive itp. Twój fstab będzię wyglądał mniej-więcej tak:
/dev/hda6 swap swap defaults 0 0
/dev/hda8 / reiserfs defaults 1 1
/dev/cdrom /mnt/cdrom auto noauto,owner,ro 0 0
/dev/fd0 /mnt/floppy auto noauto,owner 0 0
devpts /dev/pts devpts gid=5,mode=620 0 0
proc /proc proc defaults 0 0
jeśli posiadasz partycje vfat to znajdziesz jeszcze wpis(y) typu:
/dev/hdb1 /mnt/fat1 vfat defaults 1 0
Pierwsza kolumna pokazuje nam umiejscowienie urządzenia w katalogu /dev odpowiedzalnego za sprzęt znajdujący sie w komputerze. Kolejna kolumna wskazuje nam na miejsce w ktorym zotanie zamontowany dany system plików, kolejna określa typ systemu plików znajdujący się na danym urządzeniu (fat32, ext2 czy ext3). Czwarta kolumna zawiera wszelkie dodatkowe opcje związane z uprawnieniami. Dwie ostatnie to informacje dla programu fsck na temat kolejności w której ma sprawdzać dyski przy bootowaniu systemu.Jak łatwo zauważyć urządzenie /mnt/cdrom i /mnt/floppy mają w dodatkowej konfiguracji wpis owner. Oznacza to, że użytkownik nie będzie mógł z nich korzystać. By umożliwić mu ich używanie zamieniamy wpis owner na user.
By użytkownik mógł bez przeszkód używać partycji windowsowych należy zmienić (np.)
/dev/hdb1 /mnt/fat1 vfat defaults 1 0
na
/dev/hdb1 /mnt/fat1 vfat umask=000 1 0
7.3.3. xorgcfg
Przedostatnią czynnością jaką wykonujemy jest uruchomienie skryptu xorgcfg. W tym celu wpisujemy w konsoli xorgcfg. Skrypt automatycznie wykryje nasz sprzęt. Po chwili naszym oczom ukaże się prosty program służący do zatwierdzania zaproponowanej konfiguracji. Naciskamy Quit i zmieniamy lokalizacje pliku z
/usr/X11R6/lib/X11/xorg.conf
na
/etc/X11/xorg.conf
W kolejnym okienku zostaniemy zapytani o ścieżkę konfiguracji dla XKB - pozostawiamy ją bez zmian. Uwaga: w systemach unixowych, w przeciwieństwie do Windowsa wielkość liter w nazwach plików i poleceniach ma znaczenie
7.3.4. alsaconf
Jest to skrypt, którego zadaniem jest automatycznie wykrycie naszej karty dźwiękowej i odpowiednie jej skonfigurowanie. Po chwili pracy ukaże się okienko z wyborem karty, która będzie obsługiwana przez system ALSA (Advanced Linux Sound Architecture). Kartę rozpoznajemy po jej nazwie wyświetlonej w drugiej kolumnie. Następnie do końca potwierdzamy swój wybór.
7.4. Podstawowe informacje o użytkowaniu Linuksa.
Zanim rozpoczniemy pracę w środowisku graficznym warto zapoznać się ze strukturą systemu Linux, poznać podstawowe komendy konsolowe.
7.4.1. Struktura katalogów w Linuksie
Struktura katalogów wygląda następująco:
/bin - znajdują się tutaj najważniejsze wykonywalne pliki programów systemowych
/boot - zawiera jądro oraz wszelkie pliki potrzebne do rozruchu systemu
/dev - zawiera pliki urządzeń (dyski twarde, drukarki, skanery, mysz, klawiatura, urządzenia USB)
/etc - znajdują się w niej pliki konfiguracyjne dla ogólnosystemowych aplikacji
/home - znajdują się w niej katalogi użytkowników
--/uzytkownik1 - przykładowy katalog użytkownika
/lib - zawiera biblioteki systemowe
/mnt - zawiera katalogi dodatkowych systemów plików
/opt - zawiera pakiety zainstalowane opcjonalnie
/proc - jest to pseudo system plików z informacjami o procesach
/root - jest to katalog domowy użytkownika root
/sbin - zawiera pliki wykonywalne dla administratorów systemu
/tmp - katalog dla plików tymczasowych
/usr - katalog ten zawiera programy zainstalowane podczas instalacji systemu lub te, które instalowaliśmy ręcznie
/var - katalog dla logów systemowych oraz dla ważnych plików tymczasowych, informacji o zainstalowanych pakietach.
7.4.2. Podstawowe komendy Linuxowe.
Aby ułatwić Ci, czytelniku poruszanie się po tym systemie za pomocą konsoli oraz dokonywania pewnych zmian podajemy trochę podstawowych poleceń służących do wykonywania operacji na plikach i katalogach, i nie tylko.
cd nazwa_katalogu - zmiana bieżącego katalogu w którym się znajdujemy.
touch nazwa_pliku - stworzenie nowego, pustego pliku (tekstowego)
rm plik - usunięcie pliku
rm -fr katalog - usunięcie katalogu
cp plik_lub_katalog plik_lub_katalog_docelowy - kopiowanie pliku lub katalogu w inne miejsce
mv plik_lub_katalog plik_lub_katalog_docelowy - przeniesienie pliku lub katalogu w inne miejsce
chmod plik_lub_katalog - zmiana praw do pliku lub katalogu
chown plik_lub_katalog - zmiana właściciela pliku lub katalogu
mkdir nazwa_katalogu - stworzenie katalogu
rmdir nazwa_katalogu - usunięcie katalogu
ls - wyświetlenie zawartości katalogu
man nazwa_programu - wyświetlenie pliku pomocy do określonego programu
pico nazwa_pliku - edycja zawartości pliku edytorem tekstowym pico
Jest to coprawda bardzo mała ilość poleceń - jest ich o wiele wiele więcej. Jednak wymienianie ich wszystkich nie ma większego sensu - nowych poleceń nauczysz się bardzo szybko jeśli tylko nie będziesz unikać pracy z konsolą.
7.4.3. Instalacja nowego oprogramowania w Slackware.
7.4.3.1. Instalacja z pakietów.
Podstawowym sposobem instalacji oprogramowania w Slackware jest instalacja za pomocą natywnych pakietów kompilowanych dla Slacka. Ogromna liczba tychże pakietów dostępna jest w serwisie www.linuxpackages.net. Instalacja odbywa się w konsoli, spod użytkownika root. Istnieją 3 podstawowe komendy obsługi pakietów:
installpkg program-wersja.tgz - instaluje nowy pakiet
removepkg nazwa_programu - usuwa zainstalowany pakiet
upgradepkg program-wersja.tgz - uaktualnienie starszej wersji programu do wersji nowszej
7.4.3.2. Instatacja ze źródeł.
Jeśli nie możemy znaleźć pakietu dla Slackware pozostaje instalacja ze źródeł. Polega ona na odnalezieniu kodu źródłowego poszukiwanego programu (bardzo dobre serwisy z których można pobrać ogromne ilości źródeł programów to www.sourceforge.net oraz www.freshmeat.net), następnie rozpakowanie archiwum, przejście w konsoli do katalogu w którym zostały rozpakowane źródła, i wykonanie kilku czynności:
./configure - sprawdza zależności i system, konfigurując źródła pod architekturę naszego komputera
make - buduje program ze źródeł tworząc wykonywalne pliki binarne.
następnie należy jako root wykonać polecenie:
make install - instaluje pliki binarne i dane aplikacji w systemie.
8. Środowisko graficzne KDE.
8.1. Krótko o KDE
KDE - K Desktop Envinorement - jest to środowisko graficzne należące do kategorii wolnego oprogramowania, tworzone dla systemów operacyjnych Unix oraz Linux.
Wielokrotnie już pojawiało się w naszym artykuje stwierdzenie środowisko graficzne - nie zostało ono jednak zbyt dobrze wyjaśnione. Przyszedł więc czas by wyjaśnić Ci, czytelniku czym jest środowisko graficzne, i czym różni się ono od systemu X-window.
System X-windows - jest to graficzny system okienkowy który tworzy okna, na których program może tworzyć obraz, oraz zajmuje sięobsługą urządzeń wejściowych (np. klawiatura, myszka).
Menedżer okien - jest to program kontrolujący położenie i wyświetlanie okien aplikacji w systemie X-window, pozwalających użytkownikowi na interakcję z wieloma programami jednocześnie.
Istnieje kilka różnych środowisk graficznych. Od kombajnów posiadających ogrom aplikacji własnych takie jak KDE czy GNOME, poprzez lżejsze, choć niewiele mniej funkcjonalne takie jak XFCE, aż do bardzo lekkich, superszybkich środowisk dostosowanych do działania nawet na bardzo starych i słabych maszynach, na których system Windows nie miałby prawa ruszyć - takich jak Fluxbox, Windowmaker i inne.
Opisanie każdego z osobna byłoby rzeczą pracochłonną, i nie do końca sensowną, dlatego opiszemy jedno, bardzo popularne i funkcjonalne środowisko graficzne jakim jest KDE.
8.2. Uruchomienie KDE
Nie pozostało nam już nic innego jak tylko wpisac init 4 uruchamiając tym samym graficzny interfejs logowania. Wpisujemy swoją nazwę użytkownika oraz hasło i klikamy Login.
Po poprawnym zalogowaniu ukaże się wstępny konfigurator ustawień KDE. Na początku zmieniamy język na Polski. Przechodzimy kolejne okna klawiszem Next, w kroku 3 wybieramy ilość efektów wizualnych. Ustawienia domyślne są całkiem dobre, jednak jeśli pracujemy na słabym sprzęcie to wskazane jest ich zmniejszenie. Po zakończeniu pracy konfiguratora załadowane zostanie środowisko KDE.
Uwaga !Jeśli po uruchomieniu KDE nie usłyszysz dźwięku powitalnego oznacza to, że dźwięk jest wyciszony. Aby uporać się z tym problemem klikamy prawym przyciskiem myszy na pulpicie wybieramy wykonaj polecenie, a następnie w okienku wpisujemy kmix i dostosowujemy głośność do naszych potrzeb.
Warto zauważyć, iż domyślna czcionka systemowa nie obsługuje polskich znaków. Aby ustawić polską czcionkę otwieramy menu KDE (przycisk w lewym dolnym rogu ekranu), następnie wybieramy Centrum Sterowania (doskonałe narzędzie służące do konfiguracji naszego środowiska) następnie Wygląd i motywy po czym Czcionki i ostatecznie Ustaw wszystkie czcionki. Zaznaczamy Czcionka i wybieramy Luxi Sans. Czas zająć się układem klawiatury. Wybieramy Regionalne i Dostępność, następnie Układ klawiatury, po czym usuwamy układ amerykański i z listy po lewej dodajemy układ polski.
To tyle jeśli chodzi o postawy w dziedzinie konfiguracji KDE. Jest to potężne środowisko graficzne, i omówienie wszystkich jego możliwości zajęłoby ogromną ilość czasu. Zalecamy dogłębne zapoznanie się z Centrum Sterowania KDE oraz z wszelakimi opcjami dostępnymi pod prawym przyciskiem myszki.
Przechodzimy teraz do krótkiego omówienia graficznych aplikacji Linuxowych oraz porównania ich z Windowsowymi odpowiednikami.
8.3. Oprogramowanie.
Sporym problemem dla nowego użytkownika systemu Linux może byc brak znajomości oprogramowania odpowiadającego swoją funkcjonalnością i możliwościami dotychczas używanym programom. Aby ułatwić odnalezienie stosownych alternatyw przygotowaliśmy zestawienie najczęściej używanych i niezbędnych każdemu programów.
8.3.1. Przeglądarki WWW:
Serce roście, że wreszcie możemy przestać patrzeć na Internet Explorera. Wiele przeglądarek spotykanych pod Windows posiada swoje Linuxowe odpowiedniki. Należą do nich: Opera, Firefox, Links, Netscape. A także natywne przeglądarki takie jak: Konqueror i Nautilus.
8.3.2. Klient pocztowy:
Godny polecenia jest Thunderbird, a poza tym: Netscape, Mozilla, Sylpheed oraz Kmail.
8.3.3. Komunikatory:
W Linuksie mamy do dyspozycji graficzny odpowienik gg - Kadu, GNU gadu, oraz konsolowy EKG.
Pozostałe komunikatory: ICQ: Licq, MSN: aMSN, multikomunikatory: Kopete i Gaim.
8.3.4. IRC:
Tutaj gratka dla miłośników gatunku :)))) Najlepszy z najlepszych, bez wątpienia klient IRC czyli IRSSI jest dostępny zaraz po instalacji systemu, a prócz tego: BitchX, XChat, KSirc.
8.3.5. Firewall
W tej dziedzinie bez wątpienia przoduje KMyFirewall będący graficzną nakładką na systemowego firewalla - iptables.
8.3.6. Menadżer plików:
Krusader - jeśli ktoś jest przyzwyczajony do znanego z Windows Total Commandera to będze zadowolony. Midnight Commander (MC) - konsolowy menedżer plików. Bardzo dobre narzędzie.
8.3.7. Kompresja danych:
Ark - przynależny KDE program graficzny korzystający z konsolowych narzędzi. Poza tym: gzip, bzip2, tar.
8.3.8. Edytor tekstu
Konsola: vim, pico, MCedit
Graficzne: Kate, KWrite, KEdit, Gvim, Scite
8.3.9. Pakiet biurowy:
OpenOffice.org, Koffice - to te najbardziej znane.
8.3.10. Nagrywanie CD oraz DVD:
Kombajn do archiwizacji danych na nośnikach CD i DVD: K3b, oraz lżejsze narzędzie: Graveman.
8.3.11. Muzyka
Tutaj kolejna gratka. Amarok - absolutnie najlepszy kombain muzyczny pelen doskonałych funkcji, rozwiazan i możliwości bijący WinAmpa na głowę pod każdym względem. A poza tym: xmms, noatun, beep media player.
8.3.12. Odtwarzanie filmów:
Tutaj mamy 3 podstawowe programy: xine (odtwarza także DVD), mplayer (również odtwarza DVD), noatun
8.3.13. Edycja audio:
W tej kategorii mamy następujące programy: Audacity, WaveForge, Sweep, Glame.
8.3.14. Grafika:
Przeglądarki obrazów - kuickshow
Edycja - The gimp, ImageMagick
Grafika 3D - Blender, Maya
8.3.15. Programowanie:
Kdevelop jest najlepszym graficznym środowiskiem wspomagającym programowanie (programiści i tak używają Emacs lub Vima ;-))
8.3.16. Wine
Jest to program służący do urychamiana windowsowych aplikacji pod Linuxem. Czasami bywa przydatny, dlatego warto zdawać sobie sprawę z jego istnienia :) Obsluga jest banalnie prosta, wpisujemy w konsoli
wine /sciezka/do/programu/ktory/chce/uruchomic.exe
Powyższa lista pownna wstępnie wyczerpać twoje zapotrzebowanie na podstawowe aplikacje.
9. Na zakończenie.
9.1. Skoro udało Ci się przebrnąć przez ten tekst...
Mamy nadzieję że tekst ten wystarczająco pomógł Ci w wejście do środowiska tego wspaniałego systemu operacyjnego jakim jest Linux. Twoja przygoda tak naprawdę się zaczyna. Linux kryje przed Tobą jeszcze wiele tajemnic. Nie tylko jako system na biurko, także jako doskonałe rozwiązanie na serwer, przed Tobą otworem stoi potęga SSH, tajniki Apache, i chyba najważniejsze - wejście we wspaniały świat użytkowników Linuksa, którzy stworzyli potężną sieć for, grup dyskusyjnych oraz pomagających w rozwiązywaniu podstawowych problemów początkującego stron internetowych.
Najpopularniejsze serwisy związane ze Slackware to:
www.slackware.com - główna strona projektu
ftp.slackware.at - stąd można pobrać obrazy płyt ze Slackware jak i pojedyncze pakiety
www.slackware.com.pl - Polski serwis na temat Slackware z dość dużą ilością ciekawych porad.
www.slackware.pl - kolejny bardzo dobry Polski serwis
forum.slackware.pl - największe Polskojęzyczne forum Slackware - 59607 postów, 6897 tematów oraz 2768 zarejestrowanych użytkowników mówi za siebie :-)
9.2. Dlaczego oni ciągle odsyłają mnie do Google, do manuali i do forum.slackware.pl/szukaj ???
Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Linux uczy samodzielności, dlatego na forach i grupach dyskusyjnych za zadawanie oczywistych pytań można często jako odpowiedź dostać adres www.google.pl lub odesłanie do funkcji "Szukaj" na forum, ewentualnie odesłanie do dokumentu man programu o który pytamy. I jest to jak najbardziej logiczne posunięcie. Np. pytanie o to jak zmusić kółko w myszce do działania było tyle razy przerabiane na praktycznie każdym forum i grupie dyskusyjnej, że dla bardziej zaawansowanych użytkowników jest to temat nudny, a dla starych Linuxowych wyjadaczy jest to temat bardzo wręcz irytujący. Naucz się więc korzystać z Google, z przeszukiwania forum i czytania manuali.
Na zakończenie życzymy Ci powodzenia i wytrwałości w pracy i poznawaniu nowego systemu operacyjnego jakim jest Linux.
Pragniemy podziękować: Cladiushowi za opis do Gentoo oraz j3d1emu za wsparcie duchowe.
Wyszukiwarka