MSG zajmuje się badaniami praw rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce narodowej. Zagraniczna polityka ekonomiczna określa metody i środki osiągania przez państwo postawionych sobie celów gospodarczych oraz osiągania celów różnych krajów w drodze współpracy gospodarczej z zagranicą, głównie przez zawieranie międzynarodowych porozumień gospodarczych, jak też tworzenie wspólnych międzynarodowych instytucji, organizacji gospodarczych.

4 podstawowe obszary zainteresowań MSG

1. Obroty towarowe (widzialne) - dobra materialne, wyrób, produkt, czyli inaczej towary.

2. Obroty usługowe (niewidzialne) - przedmiotem tych transakcji jest świadczenie na rzecz podmiotów zagranicznych usług (np. komunikacyjnych, myśl naukowo-techniczna, transportowych, patenty). Znaczenie obrotów usługowych wzrasta. Największym eksporterem licencji jest Japonia. Często sprzedaje się produkt wraz z usługą. Obrót usługami specyficznymi, takimi jak licencje, patenty występuje między krajami najbardziej rozwiniętymi (Japonia, USA). Właściciel patentu często nie jest zainteresowany sprzedażą tego patentu - prawa autorskie są szczególnie chronione.

3. obroty majątkowo - kredytowe (zwane kapitałowymi) - kupno, sprzedaż majątku za granicą, zakup majątku obcego w kraju; joint venture - wspólne przedsięwzięcie:

4. obroty osobowe - przemieszczanie, ruch ludności przez granicę krajów - turystyka. Istnieje dużo krajów, które żyją z turystyki. Obroty te związane są z funkcjonowaniem organizacji międzynarodowych, służb zagranicznych, a także organizacji o charakterze światowym np. wydatki związane z tym, że Polska jest członkiem ONZ (największym dłużnikiem ONZ są Stany Zjednoczone).

Funkcje MSG

1. Podstawową funkcją MSG jest wymiana czynników wytwórczych lub wytwarzanych na ich podstawie dóbr na te towary, których kraj nie posiada lub posiada w niedostatecznej ilości. Musi nastąpić przekonanie lub przymus ekonomiczny, że dany produkt powinien zostać wymieniony lub musi wystąpić sprzeczność interesów między wymieniającymi, czyli względny nadmiar danego produktu, który jest wymienialny - właściciel danego produktu dokonuje decyzji o jego wymianie (banany). Polacy sprzedawali szynkę na eksport, nie było jej w sklepach. Sprzedawano tą szynkę, bo tylko ją można było sprzedać na bardzo korzystnych warunkach. Silnym czynnikiem jest również to, że dany kraj wytwarza dany towar w dużych ilościach, ale wytwarza go nieefektywnie i niedobrze. Dlatego istnieje potrzeba wymiany międzynarodowej (sprzedaż ropy naftowej, a zakup już przetworzonych olejów i paliw).

2. Wymiana międzynarodowa umożliwia korzystanie z korzyści skali produkcji oraz korzyści skali sprzedaży. Spadają koszty stałe i zmienne na skutek dużej skali produkcji. Korzyści skali sprzedaży są funkcją skali produkcji. Można nie osiągnąć korzyści ze skali produkcji, ale osiągnąć je ze skali sprzedaży. Dlatego obserwujemy obecnie pogoń za rynkami zbytu.

3. Wymiana międzynarodowa umożliwia zwiększenie przeciętnej produktywności pracy. Produktywność, wydajność, efektywność. Ważnym czynnikiem produkcji jest kapitał, technika i technologia. We współczesnym świecie ważnym czynnikiem jest również człowiek z jego wiedzą i umiejętnościami. Praca jest ważnym czynnikiem. Wiąże się to ze zwiększeniem konkurencyjności produkcji. Rynek międzynarodowy akceptuje tylko produkt wytwarzany zaawansowanymi technologiami, a nie technologiami prymitywnymi. Może to być praca zawarta w konkretnych maszynach, czy produktach.

4. Wpływ wymiany międzynarodowej na PKB

To co wytworzyło społeczeństwo.

PKB W warunkach gospodarki zamkniętej, autarkicznej PKB

utożsamiamy z tym, co dzielimy między społeczeństwem.

Produkt do podziału staje się mniejszy, bo do podziału

PKB jest 90%, a nie 100%. 10% sprzedaliśmy za granicę.

Tak dobrze sprzedaliśmy te 10 jednostek, że za te pieniądze

kupiliśmy coś za granicą np. 15 jednostek.

5) Osiąganie tego samego, co do struktury i wielkości produktu społecznego znacznie mniejszymi nakładami, albo uzyskiwanie tymi samymi nakładami większego, co do wielkości i bardziej zróżnicowanego produktu społecznego. W wymianie międzynarodowej mamy do czynienia z realizacją zasady racjonalnego gospodarowania.

6) Wymiana międzynarodowa umożliwia korzystanie z zagranicznych źródeł rozwoju np. pożyczek, kredytów, a także osiągnięć myśli naukowo-technicznej (licencje, patenty, know-how).

Istota rynku międzynarodowego

Rynek powinien posiadać w gospodarce swoje miejsce, większe lub mniejsze.

Rynek może być określony jako

1. Forma więzi pomiędzy uczestnikami życia gospodarczego. Podmioty gospodarcze współpracują ze sobą. Zaliczają się tu również więzi o charakterze np. konfliktów, które wynikają z ostrej konkurencji.

2. Forma komunikowania się sprzedawców z nabywcami oraz zawierania transakcji kupna-sprzedaży. Zawieranie tych kontaktów następuje na rynku. Jest to rozumienie rynku bardzo pragmatyczne.

3. Miejsca dokonywania aktów kupna-sprzedaży.

4. Zgrupowanie sprzedawców-nabywców.

Rynek zorganizowany: giełda, targ, wystawa, przetarg.

RYNEK może być określony jako ogół stosunków zachodzących między podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany. Tymi podmiotami są sprzedawcy i nabywcy, którzy reprezentują i kształtują podaż i popyt, a także wzajemne relacje między nimi.

Rynek jest odzwierciedleniem stosunków, które nie mają jednorodnego charakteru.

Rynek tworzą stosunki między

- sprzedawcami a nabywcami ( stosunki wymiany)

- sprzedawcami (stosunki równoległe)

- nabywcami (stosunki równoległe)

S - sprzedawcy

N - nabywcy

Na rynek można spojrzeć z punktu widzenia przedmiotowego i podmiotowego.

Podmioty rynku to

1. gospodarstwa domowe (konsumenci) -najważniejszy podmiot

2. przedsiębiorstwa produkcyjne, rolne

3. przedsiębiorstwa usługowe (handlowe, importowe)

4. banki

5. państwo

2,3,4,5 - podmioty te są ze sobą logicznie związane

Układ przedmiotowy tworzy

1. popyt

2. podaż

3. cena

Prawo Engla - w miarę wzrostu dochodów ogólnych konsumenta spada udział wydatków na dobra podstawowe (w szczególności na żywność).

Powszechnie używane definicje koniunktury:

1)synonim określonej sytuacji gospodarczej kraju lub określonego regionu świata i wtedy mówi się o dobrej lub złej koniunkturze gospodarczej;

2)oznaczenie ruchu podstawowych wielkości ekonomicznych tj. ruch produkcji, sprzedaży, zatrudnienia, cen itp.; chodzi tu o przejawy dynamicznych zmian zachodzących w gospodarce krajowej i światowej;

3)całokształt wskaźników życia gospodarczego charakteryzujących stan gospodarki kraju lub danego rynku towarowego i pozwalających na ocenę trendów rozwojowych.

Całokształt zmian działalności gospodarczej kraju lub innego obszaru gospodarczego nosi nazwę koniunktury.

Przedmiotem badań nauki o koniunkturze gospodarczej jest przede wszystkim obserwacja i wyjaśnianie konkretnych przejawów działania mechanizmów powodujących dynamiczne zmiany w gospodarce narodowej. Nauka o koniunkturze gospodarczej różni się zasadniczo od teorii wzrostu gospodarczego, która także bada proces reprodukcji kapitału społecznego.

Naukę o koniunkturze gospodarczej można podzielić na 2 części

1. analizę koniunkturalną

2. prognozowanie koniunktury gospodarczej

W analizie koniunkturalnej bada się zjawiska wahań cyklicznych ex post.

Prognozowanie koniunktury gospodarczej jest badaniem ex ante (dotyczy przyszłych zdarzeń w sferze wahań gospodarczych).

W tej części nauki wykorzystywane są przede wszystkim metody prognozowania koniunktury gospodarczej.

Analiza koniunkturalna jest badaniem przyczyn i przebiegu wahań gospodarki narodowej jako całości lub jej poszczególnych działów. Powinno otrzymać się odpowiedź na pytanie: dlaczego i jak przebiegają wahania aktywności gospodarczej *

Wśród wahań gospodarczych można wyróżnić

1. zmiany długookresowe wielkości gospodarczych zwane trendami

2. wahania sezonowe, czyli powtarzające się w określonych porach roku, m-ca itp.

3. wahania przypadkowe powodowane takimi zjawiskami jak wojny, powodzie itp.

4. cykliczne wahania gospodarki, które powtarzają się co pewien czas.

W zależności od podmiotu przeprowadzającego badania koniunktury gospodarczej większą lub mniejszą wagę przywiązuje się do sfery produkcji, bądź sfery realizacji.

Po stronie produkcji badania koniunktury gospodarczej realizuje się takie wielkości jak

1. wielkość produkcji

2. koszty produkcji

3. wielkość zatrudnienia

4. wysokość płac

5. rozmiary inwestycji

6. stopień wykorzystania aparatu wytwórczego.

Po stronie realizacji analizuje się

1. wielkość sprzedaży

2. zapasy

3. ceny

4. czas dostaw

5. analiza portfela zamówień

Prognozowanie koniunktury gospodarczej jest to przewidywanie kształtowania się przyszłej sytuacji koniunkturalnej na określonym obszarze geograficznym. Przewidywanie takie powinno opierać się na naukowych

podstawach i metody w nim zastosowane winny być także wypracowanymi przez naukę.

Narzędzie regulacji handlu zagranicznego

NORMY STERUJĄCE:

1. Kurs walutowy jest najważniejszą normą sterującą w handlu międzynarodowym. Jest to cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej. Skoro kurs jest ceną, powinien zatem bilansować popyt na walutę obcą z ich podażą. O poziomie kursu walutowego przesądzają poszczególne składniki podaży i popytu na waluty obce.

Źródłami podaży walut obcych są

1. wpływy z eksportu towarów

2. wpływy z eksportu usług:

- transportowych

- wydatki w kraju podróżnych zagranicznych

- pozostałe bankowe

c) odsetki otrzymane z zagranicy

d) transfery z zagranicy:

- oficjalne

- prywatne (przekazy od emigrantów, renty emerytury)

e) kredyty otrzymane z zagranicy

f) napływ kapitału krótkoterminowego

g) zagraniczne inwestycje bezpośrednie i portfelowe

h) spadek rezerw oficjalnych.

Źródłami popytu są

1. wydatki na import towarów

2. wydatki na import usług

3. odsetki zapłacone z zagranicy

4. transfery za granicę: oficjalne i prywatne

5. kredyty udzielone partnerom zagranicznym

6. odpływ kapitału krótkoterminowego

7. inwestycje bezpośrednie i portfelowe z zagranicą

8. wzrost rezerw oficjalnych.

W gospodarce rynkowej wyróżnia się 2 rodzaje kursu walutowego:

1. Polityka kursu stałego polega na tym, że kurs ustalony w stosunku do jakiejś wielkości bazowej, zwykle innej waluty lub koszyka walut może się zmieniać tylko w niewielkim zakresie w górę lub w dół.

2. Kurs zmienny (płynny) dopuszcza swobodne ustalanie poziomu kursu na rynku w zależności od popytu i podaży na daną walutę.

Oba te kursy mają swoje mocne i słabe strony.

Zaletą kursu stałego jest stabilizowanie warunków wymiany, co sprzyja rozwojowi handlu. Niestety utrzymanie kursu stałego jest trudne, ponieważ wymaga podporządkowania temu celowi całej polityki makroekonomicznej kraju.

II) Stopa procentowa. Wpływa ona na obroty handlu zagranicznego poprzez zmiany popytu globalnego na rynku. Wzrost stopy procentowej na rynku podnosi ceny kredytów i oprocentowanie wkładów bankowych. Droższy kredyt sprawia, że część transakcji staje się nieopłacalna. Jednocześnie rosną oszczędności przyciągane wyższym stopniem oprocentowania kredytów. Względnie wysoka stopa procentowa wpływa na zaostrzenie konkurencji na rynku, powoduje skutki negatywne. Zbyt niska stopa procentowa powoduje z kolei zbyt małą podaż oszczędności i nadmierny popyt na kredyt.

III) Ceny. W gospodarce rynkowej państwo bezpośrednio nie wpływa na ceny, które są ustalane przez sprzedających i kupujących. Państwo wpływa na ogólny poziom cen, troszcząc się o ich stabilizację. Stabilne ceny, a więc niska inflacja sprzyjają inwestycjom bez których nie ma trwałego rozwoju. Niska inflacja, silna konkurencja na rynku wewnętrznym i efektywne inwestowanie tworzą podstawy sukcesu eksportowego. Państwo może pośrednio znacznie wpływać na strukturę cen krajowych poprzez politykę krajową. Państwo ustala normy ekologiczne, techniczne, sanitarne.

Podatki i polityka budżetowa

Podatki dzielą się na:

a) bezpopśrednie - dochód osób fizycznych i przedsiębiorstw

b) pośrednie - towar (efektem jest wzrost cen)

Należą do nich:

- podatek od wartości dodanej VAT

- podatek akcyzowy

- podatki importowe

Znaczna część podatków wraca do gospodarki w sposób pośredni. Zbyt wysokie podatki (zbyt duży udział budżetu w D.N.) szkodzą gospodarce, w wyniku czego następuje alokacja dużej części zasobów, dokonuje się poza rynkiem, opierając się na kryterium biurokratycznym. W efekcie spada konkurencyjność gospodarki i efektywność inwestowania. Sytuacja jest jeszcze gorsza, gdy wpływy z podatków przeznaczone są na subwencjonowanie branż trwale nierentownych. Przykładem branży trwale nierentownej jest górnictwo, PKP (długo finansowane z budżetu państwa).

Dla rozwoju handlu zagranicznego niekorzystna może okazać się także polityka rosnącego deficytu budżetowego.

Deficyt budżetowy stanowi w sensie polityki handlowej pewien dodatkowy popyt na rynku zgłaszany najpierw przez rząd, a później przez odbiorców wydatków budżetowych, np. firmy realizujące zamówienia rządowe, odbiorców subwencji, sferę budżetową.

Ten dodatkowy popyt „rozwadnia” konkurencyjność rynku, łatwiej bowiem jest sprzedać wyprodukowane lub importowane towary, można nieco podnieść ceny.

Mniej konkurencyjny rynek krajowy zniechęca do eksportu i osłabia dążenie do obniżania kosztów i skłonności do inwestycji.

Konkurencja międzynarodowa słabnie.

Polityka podatkowa jest często narzędziem bezpośredniej polityki pro eksportowej. Państwo może bowiem przyznać eksporterom ulgi w podatku dochodowym i niektórych podatkach pośrednich.

Stosowane są instrumenty:

- przyśpieszone odpisy amortyzacyjne, dzięki którym maleje podstawa do opodatkowania.

Cło i polityka celna

Cło - podatek, który nakłada się na towary, które przechodzą przez granicę określonego kraju. Wykaz towarów oraz stawki celne zawarte są w tzw. taryfie celnej ustalonej w trybie przewidzianym przez prawo danego kraju.

Cło jest opłatą nakładaną na towary przekraczające granicę celną (definicja lepsza).

Podatek jest nieekwiwalentą, przymusową formą opłaty.

Cła posiadają cechy podatku.

Cechy cła:

- przymusowe

- opłata ekwiwalentna

Funkcje ekonomiczne cła:

1. Funkcja ochronna polega na tym, że obłożone cłem towary importowane stają się droższe, a tym samym mniej konkurencyjne na rynku krajowym. Zagrożona importem produkcja krajowa może być kontynuowana. Cło dobrze pełni funkcję ochronną, jeśli po pewnym czasie w osłanianej branży następuje poprawa konkurencyjności. Cło w takiej sytuacji ma charakter „wychowawczy”.

2. Funkcja fiskalna polega na tym, że następuje dostarczenie środków budżetowi państwa. Jest to najstarsza funkcja cła.

3. Cła chronią bilans płatniczy oddziaływując przede wszystkim na rozmiary importu. Wzrost stawek celnych powoduje wzrost kosztu importowanego dobra zmniejszając popyt. Importerzy płacą więc za sprowadzane towary wg. obowiązującego kursu powiększonego o stawkę celną.

Cło dobrze pełni swoje funkcje, gdy jest skutecznie ściągane. Wysokie cła są natomiast bodźcem do ich omijania (przemyt).

Myto - stara nazwa cła

Rodzaje ceł:

I) z punktu widzenia ruchu towarów przez granicę celną:

1. cła importowe - celem jest ochrona produkcji krajowej i poziomu cen wewnętrznych lub też dążenie do poprawy bilansu handlowego i płatniczego. Podobnie, jak inne rodzaje ceł mogą one służyć również celom fiskalnym tj. zwiększaniu dochodów państwa;

2. cła eksportowe - występują w praktyce niezmiernie rzadko. Ograniczają one możliwość sprzedaży na rynku zagranicznym. Stosuje się je wyjątkowo, jeżeli na rynku krajowym istnieje niedobór towarów i należy ograniczyć ich eksport lub też ze wzg. fiskalnych i tylko w stosunku do takich towarów, w przypadku których istnieje pewność zbytu na rynku zagranicznym;

3. tranzytowe - obecnie nie występują (jedynie w literaturze), z tytułu przewożenia towaru przez granicę;

II) z punktu widzenia sposobu ustalania ich wysokości:

1. cła ad valorem - są ustalane w procentach w stosunku do wartości tzn. ceny towaru przekraczającego granicę i podlegającego ocleniu;

2. specyficzne - określa się specyficznie, w stosunku do ilości towaru wyrażonej w odpowiedniej jednostce miary i wagi;

3. kombinowane - są kombinacją ceł ad valorem i ceł specyficznych. Ich wysokość jest ustalana w zależności od wartości, jak i ilości towaru podlegającego ocleniu;

Środki polityki handlowej

Polityka handlowa jest częścią państwowej polityki ekonomicznej; głównym celem jest optymalne z punktu widzenia interesu danego kraju ukształtowanie stosunków tego kraju z zagranicą. Polityka handlowa jest zatem zbiorem celów działania i środków służących realizacji tych celów.

Polityka handlowa dzieli się na 2 rodzaje:

a) polityka wolnego handlu

b) polityka protekcyjna (autonomiczna)

Ad a) Państwo nie ingeruje w sferę stosunków gospodarczych z zagranicą wierząc, że działanie sił rynkowych ukształtuje te stosunki, gwarantując korzyści z wymiany.

Ad b) Zakłada, że państwo aktywnie, często bezpośrednio wpływa na współpracę gospodarczą z zagranicą, posługując się w tym celu całą gamą instrumentów ekonomicznych i administracyjnych.

Narzędzia ekonomicznej polityki zagranicznej (narzędzia para taryfowe)

Narzędzia para taryfowe - ograniczenia w handlu zagranicznym nie będące cłami, a powodujące skutki identyczne jak cła. W zasadniczej swej części prowadzą one do wzrostu ceny importowanego towaru i zmniejszają jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym kraju, który je stosuje. W takim rozumieniu narzędzia para taryfowe mogą zastępować cła, bądź je uzupełniać. Jest to rola użytkowa, zważywszy że znaczenie ceł w polityce zagranicznej ulega ograniczeniu.

Narzędzia

1. Opłaty wyrównawcze stanowią różnicę między niższą ceną towaru importowanego, a wyższą ustaloną i gwarantowaną przez państwo ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju. Podstawowym celem opłat wyrównawczych jest więc podniesienie ceny towaru importowanego do ceny towaru krajowego w celu zrównania ich konkurencyjności. Opłaty te cechują się zmiennością będącą pochodną wahań cen na rynku międzynarodowym towarów importowanych. W przypadku, gdy ceny ulegają obniżeniu opłaty wyrównawcze rosną, w przeciwnym przypadku maleją. opłaty wyrównawcze są stosowane łącznie z cłem lub zamiast cła. W pierwszym przypadku są one nakładane wtedy, gdy cena importowanego towaru łącznie z cłem jest nadal niższa od ceny wewnętrznej. W efekcie opłaty wyrównawcze prowadzą do szybkiego rozwoju krajowej produkcji towarów, w stosunku do których są stosowane.

2. Inne opłaty:

a) opłaty fiskalne (graniczne) - są one stosowane wobec towarów nie produkowanych w kraju importera w celu zwiększenia dochodów budżetowych. W zakres towarów objętych tymi opłatami wchodzą towary luksusowe o niskiej elastyczności popytu. Wzrost ceny krajowych towarów nie ogranicza popytu, a w niektórych przypadkach go zwiększa. Rzadziej opłaty te są wykorzystywane do ochrony bilansu płatniczego, a więc w stosunku do towarów importowanych o wysokiej elastyczności popytu mających substytuty krajowe;

b) opłaty specjalne (konsularne, stemplowe, administracyjne itp.) mogą spełniać różne funkcje: zwiększać dochody, popyt na substytuty krajowe, chronić bilans płatniczy. Opłaty te funkcjonują nie koniecznie w handlu;

3) Podatki różnią się zakresem stosowania:

a) podatki wewnętrzne - pełnią również funkcję narzędzi para taryfowych. Mogą mieć charakter bezpośrednio obciążający zysk importera, a także charakter pośredni, a więc wpływać na zmniejszenie zysku importera przez podniesienie ceny wewnętrznej przywiezionego towaru . Są więc narzędziami para taryfowymi wtedy, gdy obejmują wyłącznie towary importowane lub gdy są wyższe w odniesieniu do towarów importowanych;

b) podatki pośrednie - (zgodnie z zasadami WTO - Światowej Organizacji Handlu) mogą być zwracane (a nawet powinny być) w kraju eksportującym w wysokości nakładanej przez importera, żeby uniknąć podwójnego opodatkowania eksporterzy również płacą podatki u siebie. Nie przewiduje się takiej procedury w stosunku do podmiotów bezpośrednich. Na wskutek tego eksporterzy obciążeni tymi podatkami są w relatywnie gorszej sytuacji (np. VAT);

4) Subsydia eksportowe świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkujących i sprzedających swoje towary za granicą. Wyrażają się one w formie różnicy między wyższą ceną krajową towaru, a jego niższą ceną na rynku zagranicznym. Subsydiami są premie, ulgi ułatwienia.

Subsydia są stosowane z kilku powodów

1. w celu wyeksportowania nadwyżek towarowych niemożliwych do sprzedania na rynku wewnętrznym i przez to grożących ograniczeniami w produkcji, wzrostu bezrobocia;

2. w celu pełniejszego wykorzystania zdolności produkcyjnej i wzrostu zatrudnienia;

3. w celu przeciwdziałania deficytowi bilansu handlowego (poprzez rozwój eksportu);

Subsydiami są preferencje kredytowe, pokrywanie części nakładów na badania lub rozwój, finansowanie promocji, eksportu.

Subsydia można podzielić na:

1. bezpośrednie - polegają na wypłacaniu eksporterom określonych premii w zależności od realizowanego eksportu;

2. pośrednie - zostały stworzone po to, by utrudnić ich wykrycie i uchronić eksporterów przed neutralizującymi działaniami ze strony importerów;

Wśród narzędzi para taryfowych najważniejsze są opłaty wyrównawcze i subwencje.

Środki pozataryfowe

Podstawowe narzędzia:

I) Ograniczenia ilościowe - polegają na administracyjnym regulowaniu wolumenu importu. Dotyczą one z reguły tzw. branż wrażliwych, czyli znacznie zagrożonych tańszą konkurencją ze strony państw rozwijających się.

Branże wrażliwe (w krajach rozwijających się) to:

1. tekstylne

2. skórzane

3. stalowe, metali nieżelaznych

4. ciężka chemia

5. spożywczy

6. włókienniczy

7. stoczniowy

Do najczęściej stosowanych ograniczeń ilościowych należą kontyngenty (określone ilościowo lub wartościowo). Od strony eksportera i importera lepsze są kontyngenty ilościowe bądź wartościowe. Często stosowane są także kontyngenty celne dopuszczające import pewnej ilości danego towaru bez cła, a powyżej tej ilości wyłącznie po opłaceniu cła (w Polsce np. oficjalny import samochodów, oczywiście w ramach kontyngentów celnych - ilościowych)

Najsilniejszą formą kontyngentowania jest embargo - całkowity zakaz importu. Bywa, że embarga narzucane są krajom z racji politycznych.

Inna forma ograniczeń ilościowych to wymuszana na eksporterach kwota eksportowa zwana dobrowolnymi ograniczeniami eksportu. Kraje eksportujące są zmuszone do tolerowania tego rodzaju praktyk w obawie przed restrykcjami importerów.

- koncesje importowe lub eksportowe

- licencje importowe lub eksportowe

Są one konieczne do prowadzenia handlu określonymi towarami. Licencjonowanie towarów ma na celu zawężenie kręgu podmiotów handlujących danym towarem, co ułatwia kontrolę obrotów. Licencje i koncesje wprowadza się na towary o dużym znaczeniu strategicznym dla danego kraju np. paliwa, na towary niebezpieczne dla zdrowia, życia lub środowiska, a także na towary akcyzowe. W Przypadku alkoholu koncesja jest zamienna z licencją.

II) Ograniczenia dewizowe - polegają na zredukowaniu przez państwo swobody wypłat za granicę. Ograniczeń tego typu nie spotyka się w grupie państw rozwiniętych, są natomiast rzeczywistością w wielu państwach rozwijających się (WNP - Wspólnota Niepodległych Państw). Kontrola obrotu dewizowego, przepływu określonych sum.

III) Bariery techniczne - są środkiem polityki handlowej zyskującym na znaczeniu w okresie redukowania stawek celnych i znoszenia ograniczeń ilościowych. Bariery techniczne polegają na tym, że wymagania techniczne (normy), sanitarne, ekologiczne i inne są tak ustalone, aby nie przeszkadzały producentom krajowym, ale były trudne do spełnienia przez konkurencję zagraniczną. Formalnie różne normy stają się barierami technicznymi. Regulują one takie sfery życia, jak ekologia, ochrona zdrowia, technika. W praktyce bariery techniczne są bardzo skutecznym instrumentem w stosunku do słabszych technologicznie konkurentów.

Klauzula Najwyższego Uprzywilejowania (przez USA były to Jugosławia, Rumunia, Polska, Węgry).

Y

USA X

Z

Kraj X chce najlepiej traktować USA i odwrotnie, inne kraje się buntują.

Specjalne traktowanie polega na tym, że cła dla danego kraju będą niższe, towary sprzedawane na rynku amerykańskim nie muszą być kontyngentowane (kraj X przez Polskę), przez inne kraje muszą itp. Kraj uprzywilejowany się odwzajemnia. Pozostałe kraje czują się w pewnym sensie dyskryminowane - dążą do tego samego.

13.12 - stan wojenny - USA zawiesiła klauzulę dla Polski ze względów politycznych.

Państwo Y chce być specjalnie traktowane, wymaga tego od USA.

Klauzula nie może być dyskryminująca. Kraj przyznający Klauzulę Najwyższego Uprzywilejowania jakiemuś innemu państwu zobowiązuje się do traktowania kraju lepiej niż inne tzn. co najmniej tak dobrze, ale możliwe, że lepiej, jak by było w przypadku dotychczasowego państwa objętego Klauzulą Najwyższego Uprzywilejowania.

Kraj A zobowiązuje się traktować kraj B co najmniej tak dobrze (lepiej) jak ten, który jest traktowany najlepiej. Klauzula jest formą powszechną.

Polskie prawo celne

9.01.1997 r. Sejm uchwalił ustawę pod nazwą „Kodeks Celny”.

Przepisy kodeksu cywilnego mają w dużej mierze charakter ogólny po to, aby zapewnić niezmienność określonych norm prawnych w czasie. Kodeks celny wprowadza nowe regulacje (w postaci reglamentacji obrotu towarowego, które mają kontrolę nad obrotem towarowym z zagranicą) i nowe technologie. Wprowadzenie nowych procedur miało na celu wprowadzenie i ułatwienie przetwarzania towarów sprowadzanych z zagranicy, co powinno stanowić istotny bodziec dla rozwoju tej formy działalności gospodarczej (chodzi o preferowanie przetwórstwa).

Regulacje, o których mowa są szczególnie przyjazne dla tzw. wiarygodnych podmiotów gospodarczych dając im możliwość szybkiego obrotu towarowego przez granicę, przez ograniczenie formalności administracyjnych do niezbędnego minimum. Zawarte w ustawie tzw. procedury gospodarcze pozwalają polskim podmiotom gospodarczym rozruszać współpracę gospodarczą z partnerem (-ami) zagranicznym(i). Takie działania będą także zachęcały kapitał zagraniczny do inwestowania w Polsce.

W niektórych przypadkach mamy do czynienia z nowatorskim charakterem kodeksu celnego, szczególnie kiedy pojawiają się terminy:

1. wiążąca informacja taryfowa

2. nowa konstrukcja zgłoszenia celnego

3. tzw. procedury uproszczone

4. skatalogowanie i wyraźne nakreślenie ram dla procedur gospodarczych

5. podział składów na publiczne i prywatne

6. zabezpieczenia generalne i ryczałtowe

W art.1 został wprowadzony zakres przedmiotowy ustawy kodeksu celnego. Określono go poprzez przywóz i wywóz towarów z polskiego obszaru celnego i związane z tym prawa i obowiązki oraz uprawnienia organów celnych.

W art.2 wprowadzone zostały przepisy dotyczące wprowadzania i wyprowadzania towarów z polskiego obszaru celnego.

W kodeksie celnym w sposób bezpośredni zostało stwierdzone, iż wprowadzenie towaru na polski obszar celny i odpowiednie jego wyprowadzenie następuje w chwili faktycznego przywozu na polski obszar celny (wywozy).

Wprowadzenie (wyprowadzenie) towaru na polski obszar celny będzie powodować z mocy prawa powstanie obowiązków i uprawnień przewidzianych w przepisach prawa celnego z zastrzeżeniem odmiennego uregulowania tych kwestii w przepisach prawa krajowego i międzynarodowego.

Ważną konstrukcją w kodeksie celnym jest zgłoszenie celne, gdzie wprowadzono zasadę, że przyjęcie zgłoszenia celnego będzie powodować z mocy samego prawa objęcie towaru procedurą celną oraz określenie kwoty wynikającej z tzw. długu celnego.

Instytucja rynku celnego to powstałe z mocy prawa zobowiązanie do uiszczenia należności celnych przywozowych lub wywozowych odnoszące się do towarów.

Nowymi konstrukcjami kodeksu celnego są instytucje tzw. przeznaczenia celnego oraz procedury celnej.

Przeznaczenie celne oznacza te wszystkie możliwości, którymi dysponuje osoba chcąca dokonać obrotu towarowego z zagranicą.

Kodeks celny specyfikuje 8 procedur celnych i są to:

1. dopuszczenie do obrotu

2. tranzyt

3. uszlachetnianie czynne

4. uszlachetnianie bierne

5. odprawa czasowa

6. przetwarzanie pod kontrolą celną

7. wywóz

8. skład celny

W kodeksie celnym wprowadzono uprawnienia mówiące, że każda osoba, która zamierza faktycznie dokonać wywozu lub wwozu ma prawo uzyskać od administracji celnej informacje dotyczące przepisów prawa celnego . Umożliwia to uzyskanie informacji jeszcze na etapie kalkulacji kosztów przed, faktycznym obrotem towarowym.

W kodeksie cywilnym uregulowano tematykę praw i obowiązków związanych z kontrolą celną osób biorących udział w obrocie towarowym oraz organów celnych. Nowe uprawnienie to np. zweryfikowanie decyzji celnej - może następować w każdym momencie, nawet po dokonaniu kontroli lub po jej nieczynieniu.

Podstawowym instrumentem wpływającym na wymianę towarową z zagranicą jest taryfa celna. W Polsce obejmuje ona:

1. Polską Scaloną Nomenklaturę Towarową Handlu Zagranicznego

2. stawki celne, sposób, warunki i zakres ich stosowania

3. jednostki miar

4. obniżone stawki celne

5. preferencyjne stawki celne.

Ad. 1) PSNTHZ została wprowadzona dla celów ewidencji i statystyki dla handlu zagranicznego. Jest kopią tej stosowanej w UE.

Ad. 2) Rodzaje stawek celnych:

- konkurencyjne

- autonomiczne

- podwyższone

Ad. 4) Obniżone stawki celne zostały określone na podstawie umów z krajami lub organizacjami gospodarczymi np. EFTA, CEFTA, z Litwą, Łotwą, Izraelem.

Procedury celne są określone.

Podstawowym dokumentem, który brany jest w transakcjach eksport - import jest dokument stosowany w UE i jest nim świadectwo przewozowe EUR. Podstawowe świadectwo przewozowe to EUR 1. Może to być również deklaracja na fakturę.

Przepisy prawa celnego dopuszczają złożenie tzw. zabezpieczenia na poczet długu celnego, przede wszystkim w formie depozytów w gotówce. Depozyt powinien być złożony w walucie krajowej lub za zgodą organów celnych w walucie wymienialnej.

Inne zabezpieczenia:

• w formie gwarancji bankowych

• w postaci dokumentów gwarancyjnych

• książeczek oszczędnościowych na okaziciela

imiennej książeczki oszczędnościowej wraz z pisemnym potwierdzeniem krajowego banku prowadzącego rachunek oszczędnościowy o postawienie wkładu przez jego właściciela do wyłącznej dyspozycji organu celnego.

PROCEDURA SKŁADU CELNEGO

Skład celny - konstrukcja ta w ostatnim okresie czasu znacznie przyczyniła się do identyfikacji obrotów z zagranicą.

Instytucja składu celnego ma spełniać 2 zasadnicze funkcje:

1. odroczenie płatności cła i podatków w odniesieniu do towarów importowanych przeznaczonych do dopuszczenia do obrotu na polskim obszarze celnym

2. stanowi ogniwo pośrednie w reeksporcie towarów sprowadzanych z zagranicy i przeznaczonych do późniejszego wywozu.

1. Ważną funkcją składu celnego jest zapewnienie ciągłości zaopatrzenia w towary niekrajowe niezbędne do realizacji procesów produkcyjnych.

Dysponowanie odpowiednim zapasem towarów (w składzie celnym) uniezależnia producentów i handlowców od wahań podaży, które mogą wystąpić na rynkach zagranicznych.

Nowy Kodeks Cywilny wprowadza 2 rodzaje składów celnych:

1. publiczne - to takie, z których może korzystać każda osoba krajowa w celu składowania towarów. Krąg osób korzystających bardzo wyraźnie określa się w ustawie i są to:

- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce

- osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale mające siedzibę główną w Polsce

- oddziały i przedstawicielstwa w Polsce osób zagranicznych.

Jak wynika z przedstawionego zestawienia publiczny skład celny powinien mieć charakter usługowy, polegający na świadczeniu usług w zakresie składowania towarów na rzecz osób trzecich.

b) prywatne - są przeznaczone do składowania towarów na potrzeby prowadzonej przez prowadzącego skład działalności gospodarczej. Objęcie towaru procedurą składu celnego uzależnione jest od złożenia zabezpieczenia długu celnego. Zabezpieczenie takie składa korzystający ze składu. Korzystającym ze składu jest osoba, na rzecz której dokonano zgłoszenia do procedury składu celnego. Kodeks celny wyłącza możliwość korzystania ze składu celnego przez osoby zagraniczne.

Wykonywanie działalności w formie składu celnego wymaga pozwolenia na prowadzenie składu celnego, które wydawane jest przez Prezesa GUC_-u. Dotyczy wszystkich składów celnych i wydawane jest najczęściej na czas nieoznaczony.

Towary objęte procedurą składu celnego mogą być poddane w składzie celnym zwyczajowym czynnościom mającym na celu:

1. zapewnienie ich utrzymania w stanie niezmienionym

2. poprawie ich wyglądu bądź jakości handlowej

3. przygotowanie ich do dystrybucji bądź odsprzedaży.

Te zwyczajowe czynności nie powinny powodować zmiany pozycji taryfy celnej.

Towary można pakować w składzie celnym.

Uszlachetnianie czynne jest to przetwarzanie w Polsce towarów przywiezionych z zagranicy, za które w momencie przywozu albo nie płaci się cła, albo istnieje możliwość zwrotu zaleconego bądź umorzenia należnego cła.

Kodeks wprowadza 2 formy uszlachetniania czynnego:

1. system zawieszeń

2. system ceł zwrotnych

Ad 2)

Procedura dopuszcza do obrotu towar niekrajowy i nadaje mu status towaru krajowego. Warunkiem zastosowania tej procedury jest wykazanie przez zgłaszającego, że istnieją możliwości wywozu głównego produktu kompensacyjnego z Polski (po uszlachetnieniu pojedzie tam i tam)

Uszlachetnianie bierne polega na czasowym wywozie z Polski towarów krajowych, poddaniu ich poza polskim obszarem celnym procesom uszlachetniania oraz dopuszczeniu do obrotu produktów powstałych w wyniku tych procesów z częściowym lub całkowitym zwolnieniem od cła (składamy coś za granicą, następnie pozwalamy na wwóz tych towarów na terytorium obcego kraj).

Katalog procedur uszlachetniania biernego obejmuje:

1. obróbkę towarów w tym składzie

2. montaż lub instalowanie w innych towarach

3. przetwarzanie towarów, przerabianie - zmienianie kształtu, wyglądu

4. naprawa towarów, w tym odnawianie i porządkowanie.

Przetwarzanie pod kontrolą celną. Procedura ta umożliwia przywóz na polski obszar celny towarów w celu poddania ich procesom zmieniającym ich stan lub rodzaj bez stosowania wobec nich należności przywozowych i środków polityki handlowej, a następnie dopuszczenia do obrotu produktów powstałych z takich procesów z zastosowaniem właściwych dla tych produktów należności przywozowych. Ta procedura jest nowiu w naszej praktyce. Ma na celu zaktywizowanie rozwoju handlu.

Szczególnym rynkiem, który nie podlega pewnym zasadom jest rynek amerykański - zawsze certyfikacja.

Odprawa czasowa pozwala na wykorzystanie w Polsce towarów niekrajowych przeznaczonych do powrotnego wywozu z całkowitym lub częściowym zwolnieniem od cła pod warunkiem, że na towarach tych nie będą dokonywane żadne zmiany za wyjątkiem zużycia wynikającego z używania towaru w Polsce.

Odprawa czasowa z całkowitym zwolnieniem od cła obejmuje takie towary jak:

1. wyposażenie zawodowe

2. towary przeznaczone do wystawienia na targach, wystawach

3. materiały przeznaczone do zwalczania katastrof

4. formy, matryce, modele, wzory produkcyjne

5. drogowe środki transportu do użytku zawodowego lub prywatnego

6. opakowania wielokrotnego użytku (palety, kontenery)

Odprawa czasowa ma na celu usprawnienie handlu.

Kodeks celny przewiduje możliwość zwolnienia od cła towarów powracających na polski obszar celny (chodzi o towary wyprodukowane w Polsce i powracające na polski obszar celny).

K.C. jest nowatorski, mocno kompatybilny z dokumentami UE. Jest to dokument odpowiadający organizacjom światowego handlu, sprzyja liberalizacji międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Zwyczaje, uzanse i reguły handlowe. Formuły CIF.

Zwyczaj (w handlu zagranicznym) - pewna kategoria ekonomiczna, tradycyjna forma postępowania przy zawieraniu kontraktów albo przyjęty jednolity sposób interpretacji terminologii stosowanej w handlu.

Zwyczaj portowy - zwyczaj szczególny.

Konosament - dokument wystawiony przez przewoźnika morskiego, potwierdzający przyjęcie ładunku do przewozu, zawierający zobowiązanie przewiezienia tego ładunku i wydanie go w porcie przeznaczenia.

Uzans - zwyczaj handlowy potwierdzony oficjalnie przez miarodajną instytucję np. Międzynarodową Izbę Handlową i ogłoszony przez nią jako obowiązujący lub jako zalecany.

Uzans nie może być utożsamiany ze zwyczajem.

Uzans uzyskuje akceptację przez handlowców.

Zasady kontraktu nie mogą naruszać przepisów prawa.

Uzanse podobnie jak zwyczaje handlowe, na podstawie których są tworzone nie mają charakteru obligatoryjnego dla stron kontraktu i mogą być przez uczestników umowy zmienione.

Uzanse mają ograniczony zakres i zasięg pod względem

1. osobowym - tzn. funkcjonują w określonym kręgu osób (specjalistów) np. przy sprzedaży wełny;

2. terytorialnym - zostają stwierdzone na terytorium, na którym działa oficjalna instytucja np. obrót ryżem;

3. przedmiotowym - są ustanowione do obrotu pewnymi określonymi towarami.

Formuły handlowe → str. 131 formuły „inco - terms” (1990), ogólne warunki dostaw OWD, RWPG (dawniej istniało), znowelizowane amerykańskie definicje w handlu zagranicznym (refit - refrot), „combi - terms”.

Formuła handlowa - to typowe najczęściej stosowane w praktyce kombinacje szczegółów zobowiązań umownych uczestników umowy kupna - sprzedaży, a więc sprzedającego i kupującego przybierające formę pewnych skróconych określeń.

Kombinacja mówi o różnych prawach i obowiązkach stron kontraktu.

W 1936 r. powstały zasady inco - terms

1953, 1967, 1976, 1980 - zmiany w zasadach

1990 - najnowsza zasada formuły inco - terms

Zasady inco - terms nie mają charakteru wiążącego, obowiązują wówczas, gdy strony zgadzają się na zastosowanie ich interpretacji, odnoszą się tylko do kupującego i sprzedającego, nie dotyczą banków i nim podobnych instytucji.

Są pewne grupy:

I) grupa E → formuła EXW

II) grupa F → formuła FCA

formuła FAS

formuła FOB

III) grupa C (sprzedający zawiera umowę przewozu)

→ formuła CFR

formuła CIF

formuła CET

formuła CIP

IV) grupa D → formuła DAF

formuła DES

formuła DEQ

formuła DDU

formuła DDE

Obowiązująca nas formuła to FOB i CIF.

Formuła CIF - oznaczony port przeznaczenia, dotyczy transportu morskiego i śródlądowego; wykonanie dostawy przez eksportera - przyjęcie towaru przez importera następuje w chwili dostarczenia towaru na pokład statku w porcie załadunku. Tam importer akceptuje dostawę i przyjmuje dostawę od przewoźnika w oznaczonym porcie przewoźnika. Ryzyko związane z towarem przechodzi z eksportera na importera w chwili przejścia towaru przez nadburcie towaru. Ryzyko dotyczy utraty lub uszkodzenia towaru w transporcie.

Gdy nadburcie statku nie ma praktycznego znaczenia lepiej stosować zamiast formuły CIF formułę CIP.

Formuła FOB - formuła stosowana w handlu morskim i śródlądowym. Obowiązkiem sprzedającego jest dostarczenie towaru na statek. Umowę przewozu zawiera z armatorem na swój koszt kupujący. Przy tej formule linia podziału ryzyka to linia nadburcia statku w porcie załadunku.

Dobra informacja to informacja:

1. szybka

2. pełna (dotyczy danego zjawiska, pełna charakterystyka danego zjawiska)

3. wiarygodna (trzeba to uzasadniać).

Informacja przetworzona - informacja wtórna

Informacje handlowe, podatkowe, finansowe - dotarcie do tego typu informacji jest trudne.

Informacje „rynkowe” wyrastają z badań rynkowych, które prowadzą pewne instytucje.

Możliwości zdobywania informacji:

1. odpłatnie

2. nieodpłatnie

Ad a) i b)

Korzystamy tutaj z sieci instytucji, które zajmują się gromadzeniem, przetwarzaniem i udostępnianiem informacji

Można zlecić zgromadzenie informacji specjalnej osobie/instytucji wg. przygotowanego przez nas szablonu. Te instytucje to wywiadownie gospodarcze.

Krajowa Izba Gospodarcza (KIG) - instytucja ta powstała w nowych warunkach politycznych, ma swoje agendy i przedstawicielstwa o określonym zakresie i zasięgu działania.

Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego (IKAC) - ma całe departamenty zajmujące się badaniem koniunktury. Wydaje „Rynki Zagraniczne” - periodyk specjalistyczny.

Źródłem informacji są raporty opracowane przez różnego rodzaju instytucje i fundacje non - profit.

Za opinie pobiera się opłaty.

Oferta i zapytanie ofertowe w wymianie międzynarodowej

Oferta - wiążąca propozycja sprzedaży towaru lub świadczenia usługi lub też obu łącznie z jednoczesnym precyzyjnym określeniem istotnych warunków przyszłej umowy sprzedaży.

Oferent składa ofertę i nie może się wycofać. Istnieją dla oferenta konsekwencje w przypadku wycofania się z oferty.

Możliwe jest złożenie oferty niewiążącej. Oferta ma charakter informacyjny.

Rodzaje ofert:

1. wywołane (żądane) przez konkretnego partnera handlowego, zainteresowanego nabyciem konkretnego towaru lub usługi; są one skierowane na skutek zapytania (zapytania ofertowego);

2. niewywołane - przesyłane przez składającego, z jego inicjatywy w celu wywołania zainteresowania towarem lub usługą, czego efektem będzie złożenie formalnego zamówienia.

Zapytanie ofertowe nie jest złożeniem oferty.

Importer składa zapytanie ofertowe. Oferent składa ofertę w postaci złożenia oferty, na co importer składa zamówienie ofertowe.

Faktura handlowa zawiera konieczne elementy i elementy dodatkowe (są one zbędne).

Oferta i zapytanie ofertowe

Przedsiębiorstwo zainteresowane importem jakiegoś towaru powinno najpierw rozpoznać rynek i skierować do eksportera zapytanie ofertowe. Zapytanie ofertowe może stanowić pierwszy dokument między stronami.

Zapytanie ofertowe jest dokumentem sporządzonym przez importera wysyłanym potencjalnym oferentom z prośbą o złożenie oferty.

Powinno ono zawierać pewny wskazania informacji, które importer chciałby otrzymać, ale i równocześnie musi być sformułowane jasno i zwięźle. Najczęściej ma formę pisemną na formularzu lub w formie tzw. listu handlowego.

Elementy zapytania ofertowego:

1. dane formalno - porządkowe

2. zapytanie o informacje skierowane do potencjalnego eksportera

3. informacje podawane przez importera.

Ad 1.) Dane te to:

- nazwa i adres przesyłającego zapytanie

- numer zapytania z prośbą o powołanie się na ten numer w ofercie

- nazwa i adres otrzymującego zapytanie

- musi być napisane „zapytanie ofertowe” lub „dotyczy zapytania ofertowego”

- prośba o przesłanie oferty w określonej liczbie egzemplarzy, która zawierałaby poszczególne elementy.

Ad 2.

Zapytanie o cenę z uwzględnieniem określonej fazy dostawy.

Eksporter może nam podać cenę w pewnym przedziale, podać, że cena jest specjalna lub do uzgodnienia.

Informacje skierowane do potencjalnego eksportera:

- termin dostawy

- warunki płatności

- waga brutto i netto

- termin ważności oferty

Pozostałe informacje podane przez importera:

- określenie towaru

- ilość towaru

- preferowany termin dostawy

Formularz standartowy oferty zawiera:

1. Nagłówek:

- nazwa firmy oferującej

- jej adres, nr telefonu, e-mail

2) Numer ewidencyjny oferty z prośbą o powołanie się.

3) Numer i datę zapytania ofertowego, jeśli oferta jest odpowiedzią na zapytanie ofertowe.

4) Nazwę i numer otrzymującego ofertę oraz jej adres, wskazane jest podanie nazwiska.

Oferta powinna być złożona w odpowiedniej formie.

Warunki dostawy

np. CIF-Handlung

Warunki płatności

Są one kwestią pewnej mody. Muszą respektować porządek prawny.

Termin dostawy

Musi być realny, konkurencyjny. Może być podane wskazanie miesiąca, data kalendarzowa, pewien okres.

Przedmiot oferty

Należy zastosować opis, mogą być pewne instrukcje techniczne, wykresy załączniki, informacje o pewnych nagrodach, które ten produkt otrzymał, normy, które zostały zastosowane.

Ilość towaru

Musi być podana jednostka miary, ma być to podane czytelnie.

Cena

Powinna być wynikiem szczegółowej kalkulacji, jak została zbudowana np. w celu porównania z innymi cenami (konkurencji). Szczegółowa kalkulacja nie musi zawierać podziału rodzajowego kosztów. Mają to być tylko elementy, które składają się na cenę.

Kontrakty i transakcje

Kontrakt - umowa dotycząca kupna - sprzedaży produktu.

Transakcje - czynności związane z eksportem lub importem produktu.

Kontrakt to nie to samo co transakcja.

Nazwa transakcji bardzo często bierze się od określenia kontraktu.

Ze względu na kontakty stron kontrakty można podzielić na:

1. k. swobodne - zawierane są przez strony na warunkach ustalanych przez te strony, zgodnie z przepisami prawa, regułami obowiązującymi na danym terenie;

2. k. zawierane w sposób zorganizowany (giełdy, aukcje, przetargi, targi, wystawy). To są kontrakty typowe, są one opracowane wg jednolitych dokumentów (schematów). Sposób kontaktu jest narzucony przez zrzeszenia branżowe, kupców branżowych, zwłaszcza w handlu masowym lub przez pieniądze (giełda pieniężna).

Ze względu na termin dostawy wyróżniamy kontrakty:

1. k. z natychmiastową dostawą (spoot), kontrakty na miejscu (loco)

2. k. z późniejszym terminem dostawy.

Wyróżnia się tutaj kontrakty

1. k. sprzedaży wg próbki - na podstawie tej próbki dokonujemy sprzedaży;

2. k. sprzedaży wg opisu - stosowane wówczas, gdy towary nie nadają się do pobrania z nich reprezentatywnych próbek, np. drewno, kauczuk, skóra;

3. k. sprzedaży wg nazwy handlowej - stosowane wówczas, gdy można zastosować identyfikator (chodzi o identyfikator powszechnie znany), np. sprzedaż herbaty wełny, częściowo bawełny;

4. k. sprzedaży wg bazy, zawartości lub analizy - dotyczy artykułów rolno-spożywczych: buraki, trzcina cukrowa, kauczuk.

DOKUMENTY KONTRAKTOWE

Dokumenty dzielimy na pewne grupy

1. d. podstawowe - dokumenty reprezentujące towar;

2. d. dodatkowe - dokumenty towarzyszące towarowi.

Ad 1.) Zaliczamy tutaj:

- dokumenty przewozowe

- dokumenty ubezpieczeniowe

- faktura handlowa (najważniejsza)

Ad 2.) Zaliczamy tutaj:

- świadectwo pochodzenia towaru

- certyfikaty jakościowe

- fakturę konsularną

- inne

FAKTURA

W fakturze muszą być zawarte odpowiedzi na następujące pytania: kto (jaka firma), komu, ile, za co (cena jednostkowa powinna być podana w fakturze), kiedy i w jakiej formie ma uregulować.

Musi być podana formuła w jakiej nastąpi rozliczenie.

Uregulowanie powinno nastąpić w określonym, ustalonym czasie, bądź czasie narzuconym przez prawo. Nieprzestrzeganie terminu zapłaty pociąga za sobą skutki prawne.

FAKTURA KONSULARNA

Jest to dokument dodatkowy wymagany podczas odprawy celnej przy imporcie do krajów stosujących ograniczenia ilościowe. Dane zawierają i opisują towar i dodatkowo surowiec zużyty do tej produkcji oraz cenę krajową.

ŚWIADECTWO POCHODZENIA

Dokument stwierdzający, że towar którego świadectwo dotyczy został wyprodukowany w kraju, z którego został dostarczony.

CERTYFIKATY JAKOŚCI

Zawierają informacje o jakości eksportowanego towaru. Są wydawane przez odpowiednie instytucje dla kontroli ładunków, dostaw. Są one podstawą jakości produktu finalnego - jaki surowiec taka jakość.

Cykl transakcji eksportowej

Zbiór logicznych czynności zmierzających do określonego celu.

Producent Pośrednik Konsument

Punkt widzenia klasyczny - punkt widzenia pośrednika.

Może być również sytuacja, że producent będzie się zajmował dystrybucją, ale nie jest to polem naszego zainteresowania.

I FAZA - FAZA PRZYGOTOWANIA TRANSAKCJI

Kolejne czynności:

1. Ustalenie w porozumieniu z krajowym dostawcą masy krajowej na eksport.

2. Badanie rynków zbytu → badania marketingowe

3. Prowadzenie akwizycji

4. Oddziaływanie na dostawców w celu pobudzenia ich do dostosowania się do wymagań na określonych rynkach zbytu oraz do żądań nabywców.

5. Sporządzenie kalkulacji eksportowej i powzięcie wstępnej decyzji co do ceny i warunków sprzedaży.

6. Opracowanie oferty eksportowej.

Nasz punkt widzenia (punkt widzenia pośrednika, handlowca)

Producent Konsument

Pośrednik

Odbiorcy Wyroby	A	B	C
Y (wf)	0,65	0,82	0,76
Z (wf)

Odbiorca C - specjalny odbiorca (znamy się już długo); z punktu widzenia rachunku ekonomicznego eksport jest nieopłacalny.

7) Kiedy oferta eksportowa jest gotowa możemy pertraktować zagranicznych odbiorców.

8) Następnie dokonujemy wyboru odbiorcy z punktu widzenia:

a) osoby kontrahenta (jest to bardzo ważne)

b) korzyści ekonomicznych wynikających z transakcji.

II FAZA - FAZA ZAWARCIA TRANSAKCJI

Czynności:

1. Negocjowanie, sformułowanie i zawarcie kontraktu (strony wyrażają swoją wolę).

2. Uzyskanie pozwolenia na wywóz (często ta czynność nie jest wymagana, bo są przecież towary, które nie wymagają pozwolenia na wywóz).

3. Udzielenie dyspozycji spedycyjno-transportowych.

4. Udzielenie formalnego zezwolenia krajowemu dostawcy.

5. Otrzymanie od niego potwierdzenia przyjęcia zamówienia do wykonania.

6. Potwierdzenie zagranicznemu kontrahentowi przyjęcia zamówienia do wykonania.

III FAZA - FAZA WYKONANIA TRANSAKCJI

Czynności:

1. Dopilnowanie terminowego wykonania przez krajowego dostawcę.

2. Dopilnowanie terminowego i prawidłowego wykonania zobowiązań umownych przez zagranicznego kontrahenta.

3. Kontrola jakościowa eksportowanego towaru w toku jego produkcji.

4. Zorganizowanie kontroli ilościowej i jakościowej oraz odbiorców stosownie do warunków umownych, wymagań zwyczajowych, itp.

5. Skompletowanie dokumentacji potrzebnych do przedłożenia nabywcy, ich odpowiednie przygotowanie i przekazanie.

6. Rozliczenie uczestników transakcji.

7. Rozpatrzenie ewentualnych reklamacji.

8. Przekazanie ewentualnej prowizji agentowi.

9. Uporządkowanie całej dokumentacji transakcji.

Międzynarodowa integracja gospodarcza

Międzynarodowa integracja gospodarcza (ujęcie potoczne) jest to proces scalania (zespalania) gospodarek narodowych. Scalanie nie oznacza dodawania potencjałów ekonomicznych, lecz tworzenie nowych organizmów gospodarczych o odmiennych własnościach.

X

Nie można powiedzieć, że w wyniku zjawisk integracyjnych pojawiają się problemy globalne.

Wg. prof. Kaneckiego integracja rozumiana jest jako stan i jako proces.

Przez integrację należy rozumieć wytworzenie się na podstawie wykształconej jednolitej struktury ekonomicznej pewnego organizmu gospodarczego obejmującego grupę krajów. Organizm ten ze względu na wysoki stopień wewnętrznych powiązań ekonomicznych i osiągniętą w wyniku tego wewnętrzną spoistość ekonomiczną wyodrębnia się w sposób widoczny z całokształtu gospodarki światowej.

Integracja (wg. Balassy) - to proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturze ekonomicznej danej grupy krajów w kierunku wytworzenia się jednolitej struktury ekonomicznej i w oparciu o nią jednolitego organizmu gospodarczego.

Proces integracji (wg. Interbergera) - to proces koordynacji, a następnie unifikacji polityki ekonomicznej w obrębie grupy państw.

Według Bożyka i Buzka poprzez międzynarodową integrację gospodarczą należy rozumieć rozwijanie takich powiązań, które wszystkim krajom należącym do ugrupowania integracyjnego przynoszą korzyści większe od możliwych do osiągnięcia w przypadku braku integracji.

Podstawowym celem integracji jest wzrost efektywności gospodarowania, którego syntetycznym wyrazem jest wzrost dochodu narodowego. Służy temu przede wszystkim unowocześnienie gospodarki przez strukturalne zmiany w produkcji (zaniechanie bądź ograniczenie działań o relatywnie niskiej efektywności oraz zwiększenie znaczenia dziedzin uznanych za specjalistyczne). Jest to możliwe dzięki powstaniu rynków zbytu poza granice państwowe.

Przesłanki międzynarodowej integracji można podzielić na

1. polityczne

2. społeczno-gospodarcze

3. inne

Ad. 1) Zaliczamy tutaj:

• jednolity ustrój

• zbieżność celów polityki zagranicznej

• inne

Jest to warunek konieczny, ale niewystarczający. Różnice polityczne mogą umożliwić lub utrudnić międzynarodową integrację gospodarczą, ale ich brak nie oznacza, że ta integracja będzie się rozwijać.

Ad. 2) Na szczególną uwagę zasługuje pozytywny wpływ na przyśpieszenie wzrostu dochodu narodowego i na wzrost dobrobytu społecznego. Wpływ następuje przede wszystkim poprawy warunków rozwoju handlu, korzystniejszych cen, większych możliwości zakupu oraz zbytu towaru.

Zjawisko specjalizacji, zjawisko kooperacji

Przesłanki kształtujące się pod wpływem infrastruktury, ekologii, informatyki.

W literaturze rozróżnia się 2 pojęcia:

1. integracja międzynarodowa

2. integracja ponadnarodowa

W przypadku integracji ponadnarodowej mamy instytucje, które wydają dyrektywy, rozporządzenia dla państw członkowskich. Zwykle te decyzje mają charakter obligatoryjny. premiowana jest reguła consensusu (wszyscy się zgadzają). Dyrektywy te związane są z pojęciem suwerenności danego kraju. Jeśli chodzi o suwerenność to chodzi o zwierzchnictwo terytorialne, osobowe, kwestię roli i znaczenia stosunków parlamentarnych. Może istnieć dobrowolne ograniczenie suwerenności. Potrzebna jest jednak zgoda na przystąpienie do określonej struktury.

Modele i mechanizmy integracji w gospodarce rynkowej

Strefa Wolnego Handlu - najprostsze rozwiązanie integracyjne. Oznacza ona likwidację ceł i ograniczeń ilościowych w handlu między grupą krajów. Kraje te utrzymują autonomiczną zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich.

Unia Celna - jest na wyższym etapie. Sprzyja ona rozwojowi handlu wzajemnego krajów członkowskich i ogranicza handel z krajami spoza ugrupowania.

Wywołuje 2 efekty:

1. efekt przesunięcia handlu

2. efekt kreacji handlu.

Efekt przesunięcia handlu wyraża się zwiększeniem udziału krajów należących do UC w handlu krajów-członków unii oraz zmniejszeniu udziału krajów trzecich.

Efekt kreacji handlu wyraża się we wzroście wolumenu krajów tworzących UC w wyniku usunięcia ceł i innych barier w handlu między krajami unii oraz wprowadzenia wspólnej zewnętrznej taryfy celnej.

Wspólny Rynek- w ramach tego ugrupowania zniesiono nie tylko cła we wzajemnych obrotach i wprowadzono taryfę celną, ale także swobodę przepływu kapitału, siły roboczej w obrębie wspólnoty.

Unia Walutowa - mamy tu koordynację, unifikację polityki walutowej.

Unia Ekonomiczna - koordynacja, unifikacja polityki ekonomicznej.

Unia Polityczna - koordynacja, unifikacja zarówno polityki wewnętrznej i zagranicznej krajów wchodzących w skład ugrupowania.

N

S

N

S

N_{1111111111111111111}

S11111111111₁₁₁₁₁₁

X≠1+2+3+4

Integracja

poprzez

mniejsze

integracje

---