Jakie czynniki mają największy wpływ na proces socjalizacji.
Czynniki procesu socjalizacji:
- rodzina (trwały świat społeczny) zapewnia ona tożsamość społeczną,
- szkoła (instytucja bezpośrednia odpowiedzialna za przekazanie jednostce informacji, umiejętności i wartości, które społeczeństwo uważa za ważne,
- grupy rówieśnicze, które rozluźniają więzi i konflikty z rodziną,
- grupy zmieniające i organizacje grup:
*dezorganizację,
*reorganizację,
*modernizację.
33. Jaka jest różnica między socjalizacją a resocjalizacją.
Socjalizacja trwa przez całe życie, człowiek ciągle poszerza swoją wiedzę, resocjalizacja jest dobrowolna (istnieje gdy zaistnieje narażenie na inną religię lub przymusową (związana z pobytem karnym i poprawczakiem).
34. Co to jest interakcja społeczna.
Interakcja społeczna - jest to wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie.
35. Scharakteryzuj interakcję społeczną w jednym ze znanych ci ujęć teoretycznych.
Charakterystyka interakcji społecznej.
Każde społeczeństwo tworzy własną wersję świata i jego prawdę, proces ten nazywamy społecznym tworzeniem rzeczywistości i przebiega on w 3 etapach:
- ludzie tworzą kulturę materialną i niematerialną,
- wytwory kultury sklepiają się z rzeczywistością,
- ludzie przyswajają nową rzeczywistość.
36. Co to jest sieć stosunków społecznych.
Interakcje może powodować powstawanie nowych związków społecznych. Zbiór związków społecznych drugiej osoby można nazywać siecią jej stosunków społecznych.
Cechy:
- gęstość - jest to % stosunek związków, które rzeczywiście powstały do wszystkich możliwych związków danej sieci,
- dostępność - liczba związków 2 dowolnymi jednostkami dostępnym do sieci,
- zasięg - liczba bezpośrednich kontaktów każdej jednostki w konkretnej sieci.
37. Co różni dewiację prawną od społecznej.
Dewiacja - odstępstwo od prawa........................
38. Jakie znasz biologiczne lub psychologiczne wyjaśnienia istnienia dewiacji.
Kiedyś twierdzono, że więźniowie mają odrębne cechy fizyczne, uważano, że przestępcy są biologicznie niedorozwinięci. Stwierdzenie to nie było trafne. Następnie uważano, że typ ciała ma związek z przestępczością. Sądzono, że maja on specyficzny wygląd: muskularny i atletyczny. Najnowsi badacze twierdzą, że czynniki biologiczne mają minimalne znaczenie dla zachowań przestępczości, natomiast główną rolę odgrywa środowisko społeczne.
39. Jakie znasz socjologiczne wyjaśnienia dewiacji.
..................................................
40. Scharakteryzuj podstawowe elementy wymiaru sprawiedliwości.
Elementy wymiaru sprawiedliwości: policja, sądy, prokuratura, komornicy. Działalność państwa realizowana przez niezawisłe sądy rozstrzygające w formie procesowej konflikty prawne w celu ochrony zasad praworządności; w Polsce wymiar sprawiedliwości. sprawują: Sąd Najwyższy, sądy apelacyjne, okręgowe, rejonowe i szczególne; niezawisłość organów wymiaru sprawiedliwości jest jedną z głównych konstytucyjnych cech odróżniających je od innych organów orzekających państwowych i społecznych.
Etapy socjalizacji
Płaszczyzny:
1. Całe społeczeństwo, które wyznacza granice procesu społecznego. Komponenty: struktura
ekonomiczna, polityczna, socjalna, kulturalna.
2. Instytucje. Komponenty: zakłady pracy, media, szkoły, uniwersytety, wojsko, wspólnoty wyznaniowe
3. Interakcje i czynności. Komponenty: relacje rodzice-dzieci, uczeń-nauczyciel, komunikowanie się z
przyjaciółmi, krewnymi.
4. Podmiot. Komponenty: wzory doświadczeń, nastawienia, wiedza, struktury emocjonalne i poznawcze
Fazy i etapy:
* niemowlęctwa (0-1)
* wczesne dzieciństwo (2-4) - przedszkole
* dzieciństwo (5-12) - szkoła
* młodość (13-16-18) - osiągnięcie dojrzałości płciowej, ukończenie szkoły średniej/
* wiek dojrzały (16-18-65) - założenie własnej rodziny
* starość (pow. 65) - emerytura
Etapy innego punktu widzenia:
- pierwotny (kształtowanie się osobowości przed osiągnięciem dojrzałości, wpływ głównie rodziców)
- wtórny (w obrębie instytucji np. szkoły)
- tercjalny (trzeciorzędowy - poprzez media)
Odbywają się one jednocześnie.
Socjalizacja niefortunna - jej wyniki są negatywne, nie osiąga swoich celów w prawomocny sposób.
Rezultat - powstanie dewiacji osobniczych - złamanie norm (tak dewiacje definiuje grupa) - przestępstwo lub dziwactwo. Dewiacja zależy od rodzaju społeczności, okoliczności, skali. Nie wszystkie zachowania mniejszościowe i nietypowe traktowane są jako dewiacja.
Dewiacja - adaptacja człowieka w społeczeństwie przybiera charakter anomiczny - pobawiony unormowania lub nie przestrzeganie norm.
Anomia (Merton) - zderzenie między normami a celami jednostki w obrębie kultury. Cele życiowe są nieosiągalne, bezsens działań, brak pomocy przyjaciół.
Adaptacja:
1. konformizm - jednostka akceptuje cele, normy i układ instytucjonalny w społeczeństwie.
Charakter anomiczny:
2. innowacja - akceptacja celów, ale nie środków
3. rytualizm - aprobata środków, ale ignorancja celów
4. wycofanie się ucieczka - odrzucenie celów i środków
5. bunt kontranomia - normy alternatywne
RESOCJALIZACJA
Proces radykalnej zmiany osobowości - pozbawienie znaczenia dotychczasowych źródeł doświadczenia społecznego, odizolowanie jednostki od jej dotychczasowego środowiska, osiągnięcie trwałej zmiany albo tylko natychmiastowego podporządkowania się.
Goffman „O instynktach totalnych”
Środki - poniżanie, degradacja, zawstydzenie, profanacja jaźni (np. przymusowe ostrzyżenie, brak prywatności). Profanacja jaźni polega na manifestacyjnym poniżeniu tożsamości człowieka.
Wykorzenieniu towarzyszy budowa nowej jaźni, stosowanie systemu nagród i kar.
Cel: konformizm (podporządkowanie się wzorom, zach. - posłuszeństwo) zewnętrzny i wewnętrzny (problem postawy).
Postawa antycypowana zachowanie ze względu na grupy odniesienia (normatywnego). Jeszcze do niej nie należymy.
SOCJALIZACJA- całokształt wpływów wywieranych na jednostkę przez środowisko społeczno- kulturowe, w którym ona żyje i rozwija się jakby niezależnie od wysiłków, starań wychowawcy i nauczycieli. Proces socjalizacji jest na ogół spontaniczny i mało kontrolowany.
CEL SOCJALIZACJI - poprawne przystosowanie jednostki do adekwatnego funkcjonowania w rolach wyznaczonych jej przez system społeczny.
CEL WYCHOWANIA - wykształcenie pozytywnych systemów wartości, dążenie do pełnego i wszechstronnego rozwoju osobowości jednostek, daje możliwość współdziałania z otoczeniem.
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA (wg. Pytki) - jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, objawami nieprzystosowania i wykolejenia społecznego, paroprzestrzennego, przestępczości.
Mowa tu o osobach w stosunku do których proces wychowania i socjalizacji nie powiódł się, uważamy je za osoby z tzw. odchyleniem od normy.
RE-SOCJALIZACJA- jest niczym innym jak powtórną socjalizacją. Jest zatem procesem zmian, które zachodzą w osobowości jednostki (resocjalizacja nie jest możliwa bez aktywności samego wychowanka)
Pytka twierdzi, iż w kręgu zainteresowań pedagogiki resocjalizacyjnej jest jednostka wadliwie zsocjalizowana lub wychowana.
Cel pedagogiki resocjalizacyjnej:
- doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki
- ukształtowanie takich cech jej zachowania i osobowości, które będą jej gwarantować: optymalne uspołecznienie, twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie, respektowanie standarów aksjologicznych (internalizacja wartości i norm pożądanych przez społeczeństwo)
Realność celów resocjalizacji:
- celem pedagogiki rescjalizacyjnej jest przywrócenie społeczeństwu jednostki niedostosowanej
- nie może się to odbywać bez pokazania ideału, wzorca do którego wychowanek dąży
- cele muszą być realne, możliwe do osiągnięcia, ideał musi być obecny może odwoływać się do różny wartości, które należy dopasować do określonego wzorca.
Perzedmiot pedagogiki resocjalizacyjnej:
Przedmiotem jest takie wychowanie, które polega na względnie trwałym oddziaływaniu na psychiczne procesy regulacji czynności, aby dzięki temu wywołać zmienią określonych ustosunkowań cechujących te czynności; zmiana ta ma polegać na eliminowaniu reakcji negatywnych na oczekiwanie społeczne (Jedleński)
Interdyscyplinarność ped. resocjalizacyjnej: współdziała z: psychologią, filozofią, prawem, aksjologią, etyką, socjologią, ekonomią, patologią społeczną, medycyną, kryminologią, penitencjarystyką.
Warstwy pedagogiki resocjalizacyjnej:
TEORETYCZNA - formułowanie dyrektyw postępowania badawczego, które umożliwiłyby zdobycie, wiedzy i jej projektów dotyczących zmian w procesie kształtowania człowieka, jak i jego środowiska wychowawczego.
PRAKTYCZNA - projektowanie, formułowanie zaleceń, opracowywanie, uzasadnienie, rozważanie określonych projektów dotyczących zmian w procesie kształtowania człowieka jak i jego środowiska wychowawczego.
Zakres zainteresowań i obszar badań pedagogiki resocjalizacyjnej:
- szkoły, zakłady specjalne dla niedostosowanych społecznie, schroniska dla nieletnich, zakłady karne, zakłady poprawcze.
Działy pedagogiki resocjalizacyjnej:
- teleologia wychowania: (jakie są cele, co chcemy osiągnąć)
- teoria wychowania (w jaki sposób to osiągnąć, jakie wykorzystać i zależności)
- metodyka wychowania (jakimi środkami i metodami zrealizować określone cele, jak powinny być sformułowane)
Problemy pedagogiki resocjalizacyjnej: (wg. Pytki)
- ustalenie nadrzędnych etapów celów wychowania resocjalizującego
- określenie wyjściowego stanu osobowości, postaw
RESOCJALIZACJA A WYCHOWNIE RESOCJALIZACYJNE:
Resocjalizacja - jednostka w skutek niekoniecznie zamierzonych wpływów środowiska na nowo chce pełnić konstruktywnie role społeczne (spontaniczne działania)
Wychowanie resocjalizacyjne - świadomy i zaplanowany proces działania wychowawcy
- główny cel wychowania resocjalizacyjnego polega na trwałym przekształcaniu.
Częścią wspólną tych dwóch procesów jest CEL - ukształtowanie osobowości wychowanka.
ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO:
- wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzeni stanu osobowości (likwidowanie przyczyn, czyli postępowanie etiotropowe)
- naprawienie stanów osobowościowych (usunięcie negatywnych zmian w osobowości, czyli postępowanie ergotropowe)
- utrwalenie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjalizacji i postępowania semiotropowego)
Powodzenie procesu resocjalizacji zależy od podmiotu, skuteczności, stosowanych metod,… itp.
Pedagogika penitencjarna - jest wyodrębnionym działaniem pedagogiki resocjalizacyjnej, a ta zaś jest działem pedagogiki specjalnej.
Nazwa penitencjarne wywodzi się od słowa penitentia co oznacza - pokutę , skruchę.
Inaczej to pedagogika więzienna.
Pedagogika penitencjarna na tle pedagogiki wg. M. Machel.
Ped. ogólna -> Ped. specjalna -> Ped. resocjalizacyjna -> Pedagogika penitencjarna.
NIELETNI:
- osoby do lat 18- stu, które nie weszły jeszcze w kolizję z prawem, ale wykazują przejawy demoralizacji;
- osoby, które ukończyły 13-stu lat, ale nie ukończyły lat 17-stu; jeżeli popełniły czyn karalny, który w rozumieniu ustawy oznacza przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w art. 41, 69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 133 lub 143 kodeksu wykroczeń;
- osoby do lat 21 bez określenia granicy wieku, jeżeli są wykonywane wobec nich orzeczone przez sąd rodzinny środki wychowawcze lub poprawcze;
Nieletni, którzy po ukończeniu 15 lat dopuszczą się czynu zabronionego określonego w art. 13 mogą odpowiadać jako osoby dorosłe:
art. 134- zamach na życie prezydenta
art. 148- paragraf 1,2, lub 3 - zabójstwo
art. 156 par. 1 lub 3 - spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
art. 163 - spowodowanie katastrofy
art. 166- podstępne lub z użyciem gwałtu porwanie
art. 173 par. 1 lub 3 - spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.
art. 197- par. 3 - zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z innymi osobami
art. 252- par. 1 lub 2- wzięcie zakładników
ar. 280 - rozbój
MŁODOCIANY:
art. 115 par. 20 określa młodocianego jako sprawcę, który w chwili popełnienia czynu zabronionego ukończył 17 lat a nie ukończył 21 lat, w czasie orzekania przez sąd I instancji nie ukończył 24 lat
art. 84 par. 1 kodeksu karnego czytamy iż młodociany jest skazany, kiedy nie ukończył 21 r. ż.
MAŁOLETNI:
Osoba która nie ukończyła 18 lat.
Wg. art. 10 par. 1 kodeksu cywilnego - pełnoletnim jest osoba, która ukończyła 18 lat.
Osoba małoletnia nie posiada zdolności do czynności prawnych lub posiada je w stopniu ograniczonym.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych posiada osoba w wieku od 13 lat do 18 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Zdolność do czynności prawnych - to prawo zaciągania zobowiązań lub rozporządzania zwoim prawem (np. zawieranie umów)
CZYN KARALNY:
art. 1 par. 2 u.p.n. przez czyn karalny rozumie się czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w artykule kodeksu wykroczeń:
art. 51 k. w. - zakłócenie spokoju, porządku publicznego, spoczynku nocnego
art. 69 k. w. - umyślne uszkodzenie znaków ostrzegających o niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia
art. 76 k. w. - rzucanie kamieniami (przedmiotami) w pojazd będący w ruchu.
WYKROCZENIE :
wykroczenie to czyn zabroniony pod groźbą kary określanej i zawartej w ustawie - kodeks wykroczeń; wykroczenia różnią się przede wszystkim tzw. „ mniejszym ciężarem gatunkowym” a tym samym niższym wymiarem kary.
zgodnie z k. w. Wykroczenie to czyn czł.owieka, społecznie szkodliwy zabroniony prze ustawę obowiązującą w czasie jego popełniania pod groźną kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywną do 5000 zł lub nagany (art. 1 par. 1 k. w.)
PRZESTĘPSTWO:
Zgodnie z kodeksem karnym przestępstwo jest czynem człowieka bezprawnym, karalnym i zawinionym
Przestępstwa dzielą się na:
Wystepek - jest przestępstwem zagrożonym :
- grzywną powyżej 30 stawek dziennych
- ograniczeniem wolności od 1 do 12 miesięcy
- karą pozbawienia wolności przekraczająca 1 miesiąc
Zbrodnia - to umyśle przestępstwo np. zabójstwo zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą 25 lat pozbawienia wolności, kara dożywotniego pozbawienia wolności.
SPRAWCA
POCZYTALNOŚĆ - wg. prawa polskiego jest to stan w którym człowiek może rozpoznać znaczenie swojego czynu i pokierować swoim postępowaniem. To jeden z warunków pełnej odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo lub wykroczenie.
OSOBA POZBAWIONA WOLNOŚCI :
skazany, który odbywa karę pozbawienia wolności i karę aresztu wojskowego
ukarany odbywający karę aresztu za wykroczenia
osoba umieszczona tytułem środka zabezpieczającego w zakładzie zamkniętym
tymczasowo aresztowany wobec którego stosuje się ten środek zapobiegawczy
zatrzymany, umieszczony w stosownej izbie zatrzymań
osoba ukarana izolacyjnymi karami porządkowymi
osoba względem której zastosowano inne środki przymusu skutkujące pozbawieniem wolności
nieletni umieszczany w zakładzie poprawczym lub w schronisku dla nieletnich, ewentualnie w innym zakładzie, np. placówce wychowawczej.
KARA
W wymiarze sprawiedliwości środek przymusu stosowany przez organy państwowe wobec sprawcy przestępstwa lub wykroczenia.
Celem karania jest prewencja.
Ustawodawstwo w naszym kraju przewiduje następujące kary :
grzywnę najniższą 10 zł, najwyższą 2000 zł.
ograniczenie wolności- trwa najkrócej 1 miesiąc a najdłużej 12 miesięcy
pozbawienie wolności - trwa najkrócej 1 miesiąc a najdłużej 15 lat, występuje w formie dwóch rodzajowo wyodrębnionych kar:
kary 25 lat pozbawienia wolności
kary dożywotniego pozbawienia wolności, w Polsce 185 osób w okręgu olsztyńskim 9.
OBRONA KONIECZNA
Nie popełnia przestępstwa ten, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiegokolwiek dobro chronione prawem.
W razie przekroczenia granic obrony koniecznej w szczególności, gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa, zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
ZAKŁADY POPRAWCZE - instytucje, w których wykonuje się środek poprawczy względem nieletniego, który:
a) dopuścił się czynu karalnego, po ukończeniu lat 13
b) ujawnia wysoki stopień demoralizacji
c) prawomocnym wyrokiem sądu uznany został sprawcą przestępstwa
Osadzenie w zakładzie poprawczym jest pozbawieniem wolności o charakterze poprawczym, prognostyczno-wychowującym.
Zakłady poprawcze dzielą się na:
a) resocjalizacyjne
- otwarte - młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej
- półotwarte
- zamknięte
- o wzmocnionym nadzorze wychowawczym
b) resocjalizacyjno- rewalidacyjne
c) resocjalizacyjno- terapeutyczne
ZAKŁADY POPRAWCZE OTWARTE są przeznaczone dla nieletnich którzy:
- nie przebywali w areszcie śledczym lub zakładzie karnym
- nie dopuścili się czynu karalnego określonego w art. 134, 148 par. 1,2 lub 3, 156 par. 1,3, art. 163 par 1 lub 3, art. 166, 173, 197 par. 3 , art. 252 par 1 lub 2 , art. 280 k.k.
-wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji i których postawa oraz zachowanie za tym przemawia
- nie identyfikują się z podkulturą przestępczą.
W zakładach otwartych mogą być umieszczeni wychowankowie z innych zakładów resocjalizacyjnych jeśli przemawiają za tym ich zachowanie, postawy, lub wskazanie zespołu diagnostycznego- korekcyjnego.
W zakładach karnych otwartych liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 12.
W zakładach otwartych :
- kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnienie prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem z uwzględnieniem postaw, potrzeb uzdolnień i zainteresowań wychowanka
- praktyczna nauka zawodu wychowanków może odbywać się poza zakładem
- zajęcia o charakterze kulturalnym, oświatowym, sportowym, rekreacyjnym w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem.
ZAKŁAD POPRAWCZY PÓŁOTWARY:
- są przeznaczone dla nieletnich, którzy popełnili czyny karalne i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładach resocjalizacyjnych półotwartych
W zakładach półotwartych :
- kształcenie ogóle i zawodowe oraz zatrudnienie wychowanków prowadzi się na terenie zakładu
- zajęcia w czasie wolnym do pracy prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładam pod bezpośredni nadzorem pracowników zakładu.
- w zakładach półotwartych liczba wychowanków w grupie wychowawczej i odziałe szkolnym powinna wynosić 10.
ZAKŁAD POPRAWCZY ZAMKNIĘTY:
- przeznaczone są dla nieletnich, którzy wielokrotnie uciekali z zakładów resocjalizacyjnych otwartych lub półotwartych
- kształcenie ogólne i zawodowe, zatrudnienie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie zakładu
-liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 8.
ZAKŁAD POPRAWCZY O WZMOŻONYM NADZORZE WYCHOWACZYM:
- są przeznaczone dla nieletnich wobec których sąd orzekał umieszczeniu w tego rodzaju zakładzie
- mogą tam być umieszczeni nieletni dezorganizujący pracę w innych zakładach, ale tylko ci, którzy ukończyli lat 16, a w wyjątkowych przypadkach lat 15.
W zakładach tych praca resocjalizacyjna w warunkach wzmożonego nadzoru wychowawczego polega na:
- zaplanowaniu indywidualnych oddziaływań wychowawczych (zajęć czasowego ograniczenia kontaktów z grupą wychowawczą)
- określeniu porządku dla poszczególnych grup wychowawczych, oddziałów szkolnych, grup warsztatowych oraz warunków czasowego ograniczenia kontaktów z innymi wychowankami
- kształcenie ogólne, zawodowe i zatrudnienie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi sie na terenie zakładu
- w szczególnie uzasadnionych przypadkach dla wychowanków wykazujących poprawę w zachowaniu mogą być organizowane zajęcia poza zakładem pod bezpośrednim i stałym nadzorem pracowników zakładu
- liczba wychowanków w grupie i oddziale szkolnym powinna wynosić 4.
ZAKŁADY POPRAWCZE RESOCJALIZACYJNO- REWALIDACYJNE:
- są przeznaczone dla nieletnich upośledzonych umysłowo
- pracę resocjalizacyjną prowadzi się na terenie zakładu lub poza nim z zastosowaniem środków, form, metod wychowania i nauczania przewidzianych dla młodzieży upośledzonej umysłowo
- liczba wychowanków w grupie rówieśniczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 8.
ZAKŁADY POPRAWCZE RESOCJALIZACYJNO- TERAPEUTYCZNE:
- są przeznaczone dla nieletnich z zaburzeniami rozwoju osobowości na tle organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego, uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych, nosicieli wirusa HIV.
- pracę resocjalizacyjna prowadzi się z uwzględnieniem zajęć terapeutyczno-korekcyjnych.
- kształcenie ogólne oraz zawodowe prowadzi się na terenie zakładu, a zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy mogą odbywać się na terenie zakładu lub poza zakładem.
- liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 6.
- liczba wychowanków w grupie warsztatowej powinna być równa połowie liczby wychowanków w grupie wychowawczej.
Dyrektor zakładu może przyznawać wychowankom nagrody za:
- właściwą postawę i zachowanie
- wyróżniające wykonywanie obowiązków
- wzorowe przestrzeganie regulaminu zakładu
- osiąganie bardzo dobrych wyników w nauce
Nagrody: pochwała, list pochwalny, zezwolenie na rozmowę telefoniczną, przyznanie nagrody rzeczowej lub pieniężnej, podwyższenie wychowankowi kieszonkowego, zgoda na udział w imprezach, na noszenie własnej odzieży, skrócenie, zawieszenie lub darowanie uprzednio zastosowanego środka dyscyplinarnego, przepustka na 3 dni, udzielenie urlopu, umieszczenie poza zakładem, przeniesienie do zakładu o wzmożonym nadzorze, przedstawienie wniosku o warunkowe zwolnienie.
Schronisko - jest zakładem resocjalizacyjnym dla młodzieży skierowanej tam przez sąd dla nieletnich na pobyt okresowy, przede wszystkim po to, by przeprowadzić wszechstronne badania psychologiczne, medyczne i środowiskowe. Jest to zatem placówka o charakterze diagnostycznym, resocjalizacyjnym, przeznaczona dla nieletnich powyżej 13 roku życia.
Nieletniego przyjmuje się do schroniska na podstawie:
- postanowienia o umieszczeniu nieletniego w schronisku wydanego przez sąd rodzinny lub prokuratora
- nakazu przyjęcia
Schroniska dzielą się na :
a) zwykłe - przeznaczone dla nieletnich w schronisku na podstawie art. 27 par. 1 lub art. 74 par. 2. ustawy z dnia 26.10. 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
art. 27 - nieletniego można umieścić w schronisku dla nieletnich, jeżeli zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem o go w zakładzie poprawczym, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu karalnego albo jeśli nie można ustalić tożsamości nieletniego.
art. 72 par. 2- w razie gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym natrafiłoby na nie dające się usunąć przeszkody, sąd rodzinny stosuje nadzór kuratora, w wyjątkowych wypadkach uznając, że ze względów wychowawczych jest to konieczne może orzec umieszczenie nieletniego do w schronisku dla nieletnich. Nieletni pozostaje w schronisku do czasu umieszczenia go we właściwym zakładzie, jednak nie dłużej niż 3 miesiące.
b) interwencyjne - przeznaczone są dla nieletnich umieszczonych w schronisku na podstawie art. 27 par 2 ustawy oraz dla nieletnich stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo dla bezpieczeństwa schroniska zwykłego.
art. 27 par. 2 w schroniskach osadza się nieletniego któremu zarzuca się popełnienie czynu karalnego (art. k.k.)
- m.in.: zamach na życie prezydenta, zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, spowodowanie katastrofy.
Schroniska:
- praca wychowawcza wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach interwencyjnych jest ukierunkowana w szczególności na eliminowanie przyczyn zachowań agresywnych.
- kształcenie ogólne i zawodowe zatrudnienie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie schroniska.
- w szczególnie uzasadnionych przypadkach kształcenie i zatrudnienie może odbywać się poza schroniskiem za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje nieletni.
w schroniskach zwykłych liczba nieletnich w grupie wychowawczej i na oddziale powinna wynosić 10 a w schroniskach interwencyjnych 6.
Policyjna Izba Dziecka
Jest placówką opiekuńczo- wychowawczą funkcjonującą przy Rejonowej Komendzie Policji. Realizując zadania w zakresie zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich, policja uprawniona jest do zatrzymania nieletniego w w/w placówce.
Umieszczanie:
Jeśli jest to koniecznie ze względu na okoliczności sprawy Policyjna Izba Dziecka zatrzyma nieletniego, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił czyn karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów tego czynu lub gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego- dotyczy to nieletnich którzy ukończyli 13 lat ale nie ukończyli 17- lat.
Gdy wymagane jest zapewnienie nieletniemu natychmiastowej opieki, lecz nie możliwym jest przekazanie go rodzicom (opiekunom) albo umieszczenie w pogotowiu opiekuńczym lub w innej placówce opiekuńczo-wychowaczej(dotyczy to nieletnich, którzy ukończyli lat 13 a nie ukończył lat 18- stu).
Zatrzymanego w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich lub zakładem poprawczym na czas niezbędny do przekazania nieletniego właściwemu zakładowi, nie dłużej jednak niż 5 dni.
Czas zatrzymania: Umieszczenie w izbie nastąpić ma na okres:
- 48 godzin w przypadku czynu karalnego
- 72 godzin w przypadku braku opieki
Dłuższy pobyt nieletniego może nastąpić jedynie za zgodą sędziego rodzinnego na czas przez niego określony, nie przekraczający 14 dni.
Powiadomienie: o zatrzymaniu Policja niezwłocznie zawiadamia:
- rodziców lub opiekunów- zawiadomienie zawiera informacje o przyczynach zatrzymania, prawie do złożenia zażalenia i innych przysługujących prawach
- sąd rodzinny (nie później niż 24 godz. od chwili zatrzymania)
ZADANIA POLICYJNEJ IZBY DZIECKA:
- zapewnienie doraźnej opieki nieletnim zatrzymanym w związku z popełnieniem czynu karalnego lub w związku z prowadzonym postępowaniem przygotowawczym czy przekonwojowaniem go do innej jednostki
- ustala przyczyny moralnego zagrożenia w celu ich likwidacji
- prowadzi działalność profilaktyczno- wychowawczą wobec nieletniego zatrzymanego w izbie
- ustala przyczyny lub potwierdza tożsamość zatrzymanego nieletniego
- zbiera informacje o sytuacji środowiskowej i rodzinnej nieletniego
- informuje o sytuacji nieletniego instytucje państwowe zajmujące się opieką, wychowaniem np. szkoły, poradnie wych.- zawod. itp. w celu udzielenia nieletniemu pomocy
-utrzymanie stałego kontaktu z sądem rodzinnym
ZWOLNIENIE :
Zatrzymanego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać rodzicom lub opiekunom jeżeli:
-ustanie przyczyna zatrzymania
-poleci to Sąd Rodzinny
-nie został zachowany termin powiadomienia Sądu Rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego niezwłocznie, nie później niż 24 godz. od chwili zatrzymania
w ciągu 72 godz. od chwili zatrzymania nie ogłoszono nieletniemu postanowienia o umieszczeniu w placówce opiekuńczo- wychowawczej albo w zakładzie poprawczym
1. Agresja jako instynkt.
Przedstawiciele instynktowej interpretacji agresji przyjmują, że powstała ona w drodze ewolucji i jest potrzebna, a nawet konieczna do utrzymania gatunku - jako napęd działania.
Człowiek rodzi się z gotowym instynktem, nazywanym przez niektórych instynktem walki , niezbędnym do życia, który wg M.C. Dougalla jest podstawowym i najważniejszym instynktem człowieka, nierozerwalnie związanym z uczuciem gniewu. Pobudza on bowiem do zachowań umożliwiających zaspokojenie potrzeb człowieka, skłania do obrony przed atakiem i umożliwia utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania.
W teorii instynktowej opartej na psychologicznej teorii agresji Freuda człowiek rodzi się z instynktem życia - Eros i śmierci - Thanatos[2].
Są one źródłem sprzecznych tendencji i dążeń, a w wyniku ich zwalczania powstają wczesne formy ludzkiej aktywności, również agresja. W rezultacie konfliktu destruktywne popędy skierowane pierwotnie na własną osobę przesuwają się na osoby i rzeczy znajdujące się w otoczeniu. Jedyne czynniki hamujące ,przeciwdziałające przejawom instynktu agresji, to strach przed karą i użyciem siły. Te środki wychowawcze powinny zostać użyte już we wczesnym dzieciństwie. Pod ich wpływem jednostka stosuje rozmaite mechanizmy obronne, które nadają przejawom agresji formy nieszkodliwe - dozwolone społecznie, a nawet społecznie pozytywne. Najważniejszym z tych mechanizmów jest sublimacja, dzięki której uczucia wrogie, agresywne mogą wyrażać się w zwalczaniu trudności, w działaniu twórczym, czy też w poświęceniu się dla powszechnego dobra.
Całkowite podporządkowanie zachowania ludzkiego niezmiennym instynktom budziło sprzeciw, w związku z tym w przedstawionych powyżej poglądach można zauważyć dość wyraźne zróżnicowanie. Instynkt agresji jest wrodzony i niezmienny. Natomiast zachowania agresywne wzbudzane przez instynkt są mniej lub bardziej podatne na wpływy zewnętrzne, mogą być modyfikowane przez wychowanie. Świadomie uznały to rozróżnienie współczesne nauki biologiczne, które - nie odrzucając istnienia roli instynktów - oparły na tym rozróżnieniu swoje teorie zmienności zachowania pod wpływem uczenia się. Jedną z takich nauk jest etologia, nauka o zachowaniu się zwierząt. Jej twórcami są K. Lorenz i N. Tinbergen.
Zdaniem K. Lorenza agresja wiąże się z ewolucją. Stanowi jej narzędzie, czynnik, który powoduje, że ewolucja zachodzi. Jednocześnie sama agresja podlega ciągłym zmianom ewolucyjnym[3]. Agresja w formie prowadzącej do wzajemnego niszczenia się osobników tego samego gatunku -według K. Lorenza - nie istnieje. Oczywiście można przytoczyć wiele przykładów zabijania ludzi przez ludzi w czasie wojen, a nawet w warunkach pokojowych. Takie zjawiska autor traktuje jako przejaw szczególnej patologii.
Agresja „wewnatrzgatunkowa” to „niezbędny do utrzymania życia i systemu element organizacji wszystkich istot, którego funkcja wprawdzie, jak wszystko na tej ziemi, może ulec wypaczeniu i który może prowadzić do niszczenia życia, ale pomimo to działa dla dobra wielkiej sprawy życia”[4] .
Dzięki niej zachodzi dobór naturalny, tworzą się więzy przyjaźni, która jest czynnikiem hamującym zachowania agresywne skierowane przeciwko osobnikom tego samego gatunku. Przeciwko sobie skierowane są tylko nieszkodliwe, zrytualizowane formy agresji.
Oceniając z pedagogicznego punktu widzenia przedstawione powyżej teorie agresji, uznające ją za instynkt, należy przyznać, że ich zwolennicy dostrzegali zmienność w zachowaniu się istot żywych i starali się znaleźć dla niej uzasadnienie w ramach swej teorii. Żadna z nich nie uznaje zjawiska agresji za całkowicie szkodliwe społecznie. Wszystkie zasadniczo podkreślają, że zachowania agresywne mogą występować w formie dopuszczalnej, akceptowanej, a nawet wręcz korzystnej ze społecznego punktu widzenia. Jednak jedynie ostatnia z tych teorii (etologiczna) próbuje oprzeć swe rozważania nad przyczynami zmienności zachowań agresywnych na naukowych podstawach, skrupulatnej obserwacji praw rządzących tą zmiennością w naturze oraz sposobów jej utrwalania (prawa uczenia się i ewolucja).
2. Agresja jako reakcja na frustrację.
Psycholog J. Dollard podkreśla związek frustracji z agresją, która powstaje, gdy człowiek w toku realizacji jakiegoś celu natrafia na przeszkodę, udaremniającą tę realizację. Według podstawowego założenia, które przyjmuje, rezultatem frustracji jest zawsze agresja. Zatem można być pewnym istnienia frustracji u człowieka, który przejawia zachowania agresywne.
J. Dollard przez agresję rozumie zachowanie występujące w celu uszkodzenia czy zniszczenia przedmiotu (osoby), na który zostaje skierowana[5] .
Zachowania agresywne mogą mieć różny kierunek, a najczęściej skierowane są na rzecz, czy osobę będącą przyczyną frustracji. W takim wypadku mogą one usunąć przyczynę , wtedy osiągnięcie celu staje się realne. Oczywiście dzieje się tak tylko czasami. Nierzadko jednak zachowania agresywne zostają przeniesione na całkiem inny przedmiot, a nawet na samego siebie.
Podsumowując przedstawione powyżej rozważania , agresja jest popędem będącym reakcją na frustrację. Człowiek zmierza zawsze do osiągnięcia jakiegoś celu, a w momencie napotkania trudności, uniemożliwiających jego zdobycie, pojawia się frustracja prowadząca do napięcia emocjonalnego wywołując agresję skierowaną na źródło frustracji. Jeśli źródło frustracji jest dostatecznie silne i reakcja agresji może spotkać się z karą, to wówczas agresja przemieszcza się na inny obiekt.
Przedstawione koncepcje agresji nie wyczerpują całości problematyki z tego zakresu. W związku ze złożonością teoretycznej interpretacji zjawiska, poniżej zostaną omówione dwie teorie agresji zaproponowane przez Ch.N. Cofera i M.H. Appleya.
3. Agresja jako nabyty popęd.
Istnieje kilka nieznacznie różniących się od siebie koncepcji agresji jako nabytego popędu. Jedne z nich podkreślają rolę gniewu, drugie rolę konfliktowych oczekiwań dotyczących wzmocnienia agresywnego[6] .
J. Dollard i N.R. Miller sugerują, że gniew jest wyuczanym popędem, tj. szarpanie, bicie, drapanie są wrodzonymi reakcjami gniewnymi na określone sytuacje.. Jeśli reakcje lub niektóre z nich zostaną związane
z neutralnymi uprzednio bodźcami sygnałowymi, to bodźce będą inicjować reakcję gniewu[7]. Ponieważ zachowanie agresywne bywa często konsekwencją gniewu, to może być i następstwem wystąpienia bodźców sygnałowych. Reakcja gniewu - to wzmocnienie agresji.
A. Buss twierdzi, że jedynym aspektem agresywnego zachowania, który można rozpatrywać w kategoriach popędowych, jest emocjonalna reakcja gniewu. Jeśli agresja nie ma charakteru „gniewnej” , A. Buss nie dostrzega możliwości interpretowania jej jako popędu[8] .
R.R. Sears uznaje możliwość wytworzenia się nowych popędów w wyniku konfliktu dwu jednakowo silnych tendencji - jednej związanej z oczekiwaniem nagrody, a drugiej z przewidywaniem kary za określone zachowanie Tłumaczy on w ten sposób powstanie popędów zależności i agresji, które rozwijają się we wczesnym dzieciństwie na podłożu zachowań instrumentalnych znajdujących wzmocnienie w uzyskiwanym zainteresowaniu i w pomocy dorosłych.
Podsumowując, Ch.N. Cofer i M.H. Appley stwierdzają, że wyniki eksperymentów mających potwierdzić istnienie omawianych popędów, dadzą się pogodzić równie dobrze, a może i lepiej z alternatywną interpretacją, która wiąże zachowania zależne i agresywne z redukcją innych popędów.
4. Agresja jako nawyk.
Na wstępie zasygnalizowano, że termin „agresja” określa nie tylko tendencję człowieka do zachowań destrukcyjnych, wrogich, czynnych lub słownych skierowanych przeciwko komuś lub czemuś - lecz również tylko same takie zachowania. Analizując agresję jako nawyk, przyjęto drugie z wymienionych stanowisk. Zachowanie dobrze utrwalone, do tego stopnia, że jest zautomatyzowane i realizowane bez pełnej kontroli świadomości, nazywamy nawykiem[9] .
A. Buss prezentuje stanowisko, że agresja jest nawykiem napastowania i może być trwałą cechą charakteryzującą osobowość człowieka[10].
Uważa ,że istnieją cztery czynniki determinujące siłę agresywności (nawyku atakowania) u jednostki:
Ø częstość i intensywność doznawanych frustracji, przykrości, napaści, które poprzedzają agresję,
Ø rodzaj wzmocnienia agresywnego zachowania, czyli nagroda lub kara otrzymane po „wyładowaniu się”,
Ø facylitacja społeczna: wzajemny wpływ członków grupy, powodujący
wzrost zachowań określonego rodzaju, np. wzajemne pobudzanie się
członków grupy do czynów agresywnych przez manifestowanie
podobnych zachowań ,
Ø temperament, czyli „zespól formalnych i względnie stałych cech zachowania, przejawiających się w siłę lub wielkość reagowania oraz w czasowych parametrach reakcji”[11].
Współcześni amerykańscy badacze A. Bandura i R.H. Walters twierdzą, że zachowanie agresywne to wyuczony sposób zachowania się
Już utrwalone, powinno być likwidowane drogą uczenia się, polegającą na konsekwentnym odmawianiu nagrody, ewentualnie na aktywnym karaniu.
Jeśli kara zahamuje występowanie zachowań agresywnych, to wytworzy się sytuacja sprzyjająca wystąpieniu innych nieagresywnych sposobów dochodzenia do celu, które przez stosowanie nagród będą wzmacniane. Trudno rozstrzygnąć, które z omawianych powyżej stanowisk dotyczących genezy agresji jest słuszne, nie ma bowiem wystarczająco silnych argumentów przemawiających jednoznacznie za jakimkolwiek z nich. Natomiast bezsprzecznie siła agresji, częstotliwość występowania, rodzaj manifestowanych zachowań zależą tak jak osobowość człowieka, od zadatków wrodzonych, aktywności własnej, wpływów środowiska i wychowania.