Patologie społeczne
Ćwiczenia 2009/2010
Mgr Jacek Dąbrowski
WPROWADZENIE W ZAGADNIENIE PATOLOGII SPOŁECZNYCH
Patologia (gr. Patos - cierpienie; logos - nauka) - termin początkowo był używany w medycynie. Dopiero pod koniec XIX wieku zaczęto odnosić go również do zjawisk społecznych. Tak więc szeroko rozumiana patologia to nauka o wszelkich negatywnych przejawach życia społecznego.
Patologia społeczna (słownik języka polskiego) - zjawiska społecznego zachowania się jednostek i określonych grup społecznych sprzeczne z wartościami danej kultury.
Mówiąc o patologiach należy uwzględnić dany kraj, kulturę, kontynent, grupę społeczną, aby można było mówić o powstaniu patologii. Nie w każdej kulturze dana czynność jest uznana za patologiczną; najważniejszy jest kontekst społeczny. Patologie ewoluują, czyli to, co dziś nazywamy patologią, „jutro” może stać się normą.
Patologia społeczna (A. Podgórecki) - destruktywna i autodestruktywne zachowanie ludzi, grup lub całych społeczeństw. Jest to ten typ zachowania i typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej sprzeczności ze światopoglądami, wartościami, które w danym społeczeństwie są akceptowane.
Patologie społeczne jako nauka szuka odpowiedzi na następujące pytania: dlaczego pewne zjawiska szkodliwe dla społeczeństwa pojawiają się w nim (etiologia); jakie są objawy (symptomologia); jakie należy zastosować środki i jaka jest ich skuteczność (profilaktyka).
Klasyfikacja patologii
Istotne zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa stanowią: narkomania, alkoholizm, samobójstwa, dewiacje seksualne i przestępczość seksualna, zabójstwa, społeczne niedostosowanie dzieci i młodzieży, prostytucja, przestępczość gospodarcza, terroryzm, choroby XX w., dysfunkcje rodziny.
W praktyce stosuje się różne typologie zjawisk patologicznych. Nie ma jednak klasyfikacji, która w sposób wyczerpany ukazałaby ich skalę. Taka różnorodność spowodowana jest różnorakimi uwarunkowaniami - indywidualne cechy ludzi uwikłanych w zachowania patologiczne, zakres przyswojenia negatywnych wzorców występujących w określonej grupie wiekowej i zawodowej.
Wzrost i trwałość zjawisk patologicznych uzależnione będą od czynników demograficznych, zdrowotnych, ekonomicznych, socjalnych i kulturowych.
Na klasyfikację zjawisk patologicznych, charakterystycznych dla współczesnej cywilizacji miały wpływ następujące kryteria:
Stopień zagrożenia i szkodliwości
Dehumanizacja rzeczywistości
Wzrost tępa życia
Kryzys wartości, zastępowanie jednych wartości przez inne
Kryzys instytucji rządowych i pozarządowych
Frustracja i związana z nią reakcja emocjonalna
Zgodnie z przyjętymi kryteriami Urszula Świętochowska wyodrębniła następujące grupy zjawisk patologicznych:
zjawiska kryzysowe - bezrobocie jako wywołujące nasilenie zachowań patologicznych; długotrwałe pozostanie ludzi bez pracy wpływa negatywnie na ich sferę materialną i psychiczną, kondycję psychiczną i funkcjonowanie rodziny.
Zagrożenia dla otoczenia przyrodniczego człowieka - niszczenie środowiska naturalnego, biosfery i psychosfery.
Zagrożenie bezpieczeństwa przez narastające afery - korupcje, terror, przestępczość zorganizowana (mafia) - zjawiska zagrażające jednostki, grupy, społeczeństwa i społeczności międzynarodowej.
Konflikty o różnym charakterze, zakresie i różnych przestrzeniach - dotyczą sprzecznych interesów grupy ludzi, mających charakter etniczny, religijny, ekonomiczny, kulturowy i polityczny.
Lista zjawisk patologicznych pozostaje ciągle otwarta. Niemniej jednak można już dokonać charakterystyki najważniejszych z punkty edukacji terapii oraz profilaktyki - zjawisk szkodliwych społecznie tworzących zakres patologii społecznych.
NADURZYCIA SEKSUALNE WOBEC DZIECI
1. Pedofilia (Pederastia) - według DSM - IV, pedofilem jest osoba, która ma co najmniej 16 lat i przynajmniej 5 lat więcej niż wykorzystywane dziecko. Dewiant opatrzony etykietą pedofila zaznaje przyjemność seksualną, kiedy przebywa blisko dzieci lub/i z nimi obcuje. Pedofile bardzo często oglądają ciała małych dzieci, zachwycają się nimi, dotykają ich, ocierają się (feroteryzm). Nie każdy pedofil pragnie uprawiać z dzieckiem seks, czasem wystarczy samo oglądanie i dotykanie dziecka w intymnych miejscach. Ale o wiele częściej dochodzi do aktów płciowych między dzieckiem a pedofilem lub pederastą (pederastą jest osoba o skłonnościach homoseksualnych, czyli np. dorosły mężczyzna molestujący małego chłopca), które w rezultacie stosunkowo często kończą się uśmierceniem dziecka. Niekiedy pedofile zaznają dodatkowego podniecenia podczas mordowania ofiary (nekrofilia).
Wśród pedofilów można wyróżnić:
Pedofile uwodziciele - bardzo atrakcyjni dla dzieci i młodzieży, często wykonują zawody ułatwiające im do nich dostęp
Pedofile agresywni - działają z całą brutalnością, napadają na nieznane dziecko i swoim zachowaniem przypominają sadystów.
Pedofile infantylni - to osobowość niedojrzała: jest łagodny, preferuje nie tyle ostry seks, ile zabawy seksualne z dziećmi (dotykanie, przytulanie, głaskanie, całowanie)
Pedofile dewiacyjni - jest biologicznie zaprogramowany jedynie na seks z dziećmi. Kontaktów z nieletnimi poszukuje już w wieku dojrzewania. preferuje kontakty oralno - genitalne.
Pedofile regresywni - traktuje dziecko jak osobę dorosłą - dziewczynka jest dla niego kobietą. Doprowadza do pełnych stosunków seksualnych.
Pedofile sadystyczni - osiąga pełną satysfakcję seksualną jedynie przez brutalny gwałt na dziecku.
Pedofile introwertywni - są zupełnie inni niż typ uwodzący, są zahamowani, nie potrafią nawiązać kontaktu ani z dorosłymi, ani z dziećmi, typowym dla nich zachowaniem będzie obnażanie się, ale mogą również w sposób przymuszający dążyć do kontaktu z dzieckiem
Pedofile nieprzystosowani - osoby, które z różnych powodów są nieprzystosowane do życia w swoim środowisku, może to wynikać z zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, chorób psychicznych itd.; nie potrafią oni nawiązywać poprawnych relacji społecznych, emocjonalnych, jak i seksualnych, wywołuje to u nich złość i frustrację, a gdy odczuwają popęd seksualny, zaspokajają go za pośrednictwem dzieci, które są bardziej dla nich osiągalne; jednakże narastająca w nich złość powoduje, że ich kontakty z dziećmi mają często charakter sadystyczny
Pedofile zahamowani - osobnicy, którzy odczuwają potrzebę nawiązania kontaktów z dorosłymi, jednak przez wewnętrzne hamulce nie są w stanie pokonać tych barier, nie radzą sobie w sytuacjach społecznych, tak więc na partnera seksualnego wybierają dziecko; w nich również narasta frustracja z powodu braku umiejętności społecznych, więc kontakt z dzieckiem także ma charakter sadystyczny
Pedofile regresywno-frustracyjni - od zahamowanych różnią się posiadaniem zdolności nawiązywania pozytywnych relacji społecznych, ale nie w sferze seksualnej, chęć zaspokojenia popędu powoduje u nich frustrację, a ta sprawia, że podejmują zachowania regresywne; tym samym cofają się oni w rozwoju, a dziecko uważają za odpowiedniego partnera seksualnego
Pedofile moralnie nieodróżniający - nie posiadają oni żadnych zasad, norm czy barier, które ograniczają zachowania seksualne, dla nich dziecko jest jednakowo dobrym partnerem, jak i dorosły; często osoby te podejmują kontakty seksualne z własnymi dziećmi, gdyż są najbardziej dostępne i nie widzą przy tym negatywów takich sytuacji
Pedofile seksualnie nieodróżniający - dla tych osób każde zachowanie seksualne przynoszące im satysfakcję jest odpowiednie, ważne jest, aby mogli oni spełniać swoje, nawet najbardziej wyszukane fantazje erotyczne; osoby te również mogą korzystać z dostępności własnych dzieci
Pedofilia jest najbardziej karanym przestępstwem seksualnym oraz jest wysoce potępiana w społeczeństwie. Pedofilami w znacznej mierze są mężczyźni.
Skala zjawiska:
¼ dorosłych kobiet i co dziesiąty mężczyzna byli wykorzystywani seksualnie przed 16 rokiem życia (z tego 30-35% w związkach kazirodczych)
25% dziewcząt i 22% chłopców zostało poddanych oddziaływaniu pornografii
9% dziewcząt i 2% chłopców - pobudzeni narządów płciowych
5% dziewcząt i 2% chłopców - czynom lubieżnym
Ok. 1/100 takich czynów zostaje ujawnionych!
Liczba przestępstw wacha się od 1500 do 2000
Kazirodztwo - jest to forma przestępstwa dokonywanego przez rodziców, najbliższych krewnych, rodzeństwo i innych osób spokrewnionych, na dzieciach i/lub starszych członkach rodziny. Osoby takie stosują wobec dziecka nie tylko akty seksualne, ale też tzw. „zły dotyk”, czyli dotykają dziecko w intymnych miejscach. Zaburzeni doznają podniecenia seksualnego mogąc dotknąć bliską sobie osobę, która nie jest ich partnerem (mąż, żona), oraz dokonać z nią stosunku płciowego.
Osoby molestowane seksualnie przez członków swojej rodziny nie potrafią sobie radzić w życiu, co w bardzo dobry sposób przedstawia film Milczenie (2001), reżyserii Toma McLoughlina.
Rodzaje przemocy seksualnej
Bez kontaktu fizycznego
- Rozmowy o treści seksualnej. Sprawca wyraża wprost swoje pragnienia seksualne wobec dziecka (np. Popatrz na mojego siusiaka, pokaż mi to, co masz pod majteczkami), wyraża opinie na temat atrakcyjności erotycznej dziecka lub własnej (Masz ładną pupę, chcę ją lepiej obejrzeć, masz piękne cycuszki, chcę je pocałować itp.) albo opowiada dziecku o swojej aktywności seksualnej z innymi osobami.
- Ekspozycja anatomii i czynności seksualnej. Sprawca pokazuje dziecku swoje intymne części ciała, może też masturbować się w jego obecności.
- Podglądactwo. Dziecko jest podglądane w czasie kąpieli, czynności fizjologicznych; towarzyszy temu podniecenie i masturbacja sprawcy.
Kontakty seksualne polegające na pobudzaniu intymnych części ciała
- Dotykanie ciała dziecka
- Całowanie intymnych części jego ciała
- Ocieractwo
- Pobudzanie ręczne narządów płciowych dziecka
Kontakty oralno-genitalne
Stosunki udowe
Penetracja seksualna (oralno-genitalna)
Komercyjne seksualne wykorzystywanie dzieci (np. dziecięca pornografia czy prostytucja)
Seksualne wykorzystywanie dzieci powiązane z innymi formami przemocy (np. dewiacyjne formy przemocy seksualnej)
Objawy pedofilii:
Somatyczne (fizyczne)
urazy zew. narządów płciowych, siniaki po wew. stronie ud, pobrudzona bielizna krwią, otarcia, przerwana błona dziewicza, infekcje narządów rodnych / jamy ustnej, choroby weneryczne, ciąża, moczenie nocne, krwawe stolce, urazy odbytu, bóle głowy, brzucha, nudności, wymioty, krwawienia, brak łaknienia
Psychologiczne (emocjonalne)
- niska samoocena
- obniżone poczucie własnej wartości
- poczucie odrzucenia
- wycofanie
- próby samobójcze
- skłonność do izolacji
- fobie, depresja
- trudności z koncentracją
- nieadekwatne do bodźca reakcje emocjonalne,
Społeczne
- wiedza nieadekwatna do rozwoju psychofizycznego
- agresywność seksualna wobec innych dzieci, nieufność wobec dorosłych np. Mężczyzn
- lęk przed kontaktami z osobami dorosłymi,
- zauważalne różnice w ubiorze, nieadekwatne do wieku,
- niechęć do nawiązywania kontaktów, odizolowanie od rówieśników
- zmiana zachowania (wagary, wulgarność itp.), próby samobójcze, autoagresja
- zabawy o charakterze seksualnym, ilustracje, rysunki narządów rodnych, obnażanie się
PRZEPISY KODEKSU KARNEGO
Art. 200.
§ 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
Profilaktyka w internecie:
Program „Szkoła Bezpiecznego Internetu” jest programem edukacyjnym, profilaktycznym skierowanym zarówno do dorosłych (rodzice, kadra nauczycielska), jak i do dzieci. Głównym celem programu jest profilaktyka cyberprzestępczości, jak pedofilia on-line, nękanie rówieśników złośliwymi i krzywdzącymi wpisami w serwisach społecznościowych i forach dyskusyjnych. Cele zostaną osiągnięte poprzez pokazanie bezpiecznego sposobu korzystania z Internetu, z poszanowaniem zasad prawa i etykiety oraz uwzględnieniem potrzeb i praw innych osób. Rodzice i nauczyciele zostaną odpowiednio przygotowani do roli odpowiedzialnych użytkowników Internetu, stanowiących dobry przykład dla młodych pokoleń. Znakiem przeprowadzonych szkoleń i utrzymywania dobrych praktyk w szkołach (podstawowe, gimnazja, licea) będą certyfikaty Szkoły Bezpiecznego Internetu.
Profilaktyka
edukacja dzieci od najmłodszych lat- zapoczątkowana przez rodziców, to rodzice powinni wyznaczyć jasno granice intymności dziecka, których nikt nie ma prawa przekroczyć, powinni powiadamiać dziecko jakie zachowania względem nich są złe
edukacja rodziców jak rozmawiać z dziećmi , jak rozpoznać objawy, gdzie się można zgłosić po pomoc
zainteresowanie rodziców gdzie dziecko chodzi, w jakie strony wchodzi na Internecie
zebrania rodziców
zastosowania filtracyjnych programów w Internecie
Kompensacja
- terapia
rozmowa z dzieckiem
jak najmniej pytać -dlaczego, co itp.
stworzyć atmosferę bezpieczeństwa, zaufania
pokazywać, że mu ufamy że mu wierzymy w to co mówi(profesjonalnie)
uświadomić mu że jest niewinne
nie krytykować, nie robić wyrzutów
obserwować podczas rozmowy(to co myśli, powiedział)
zapewnić dziecko, że może liczyć na naszą pomoc
nie robić wyrzutów, nie oskarżać
zapewnić dziecku pomoc
okazać zainteresowanie, ale nie być nadopiekuńczym
posługiwać się terminologią aby dziecko mogło nas zrozumieć
pozwolić dziecku na wszelkiego rodzaju reakcje emocjonalne (płacz krzyk, przeklinanie)
pozwolić na kontakt fizyczny (przytulanie, poklepywanie, trzymanie za rękę)
zapisać później wszystkie spostrzeżenia, hasła, notatki
jak najmniej mieszać w to osób
PRZYCZYNY TEGO, ŻE ZOSTALI PEDOFILAMI :
brak satysfakcji w małżeństwie
brak bliskich więzi miedzy członkami rodziny
uzależnienia, przemoc domowa
bierność ofiary i jej zmysłowość
obojętność wobec norm moralnych
zdegradowane poglądy, egoizm, materializm
degradacja wartości
niedojrzałość seksualna / nie potrafi kochać dojrzałej kobiety- dopiero wchodzi w dorosłość psychicznie
sam był wykorzystywany, zaburzenia psychiczne
niemożność, strata partnera seksualnego( jego niepełnosprawność, upośledzenie)
gdy córka powoli przejmuje obowiązki matki
lęk przed relacjami z osoba dorosłą, wielodzietność
SKUTKI:
problemy w sferze emocjonalnej, poznawczej, behawioralnej, społecznej, zawodowej
choroby somatyczne, dysfunkcje
zaburzenia seksualne, tożsamości płciowej
zachowania aspołeczne i antyspołeczne
zaburzenia psychiczne i osobowości
SEKTY - SPOŁECZNY PROBLEM DLA ZAGROŻENIA ROZWOJU DZIECI
DEFINICJE SEKTY
Pojęcie "sekta" ma wielorakie znaczenie. Dotyczy jednak zawsze określonej wspólnoty, związku, grupy ludzi, która wyodrębniła się z jakiejś wielkiej religii, ruchu społecznego czy światopoglądowego. Pojęcie sekty trzeba więc rozpatrywać na różnych płaszczyznach.
Pojęcie "sekta" pochodzi z języka łacińskiego. SECTA wywodzi się z czasownika "sequor" - iść, podążać za kimś. Stąd wyjaśnienie dotyczące sekty: droga którą się podąża, sposób postępowania.
grupa religijna, która oderwała się od któregoś z wielkich kościołów panujących i przyjęła własne zasady organizacyjne.
grupa społeczna izolująca się od reszty społeczeństwa, mająca własną hierarchię wartości, zespół norm zachowania się, silnie akcentująca przywódcy.
to ugrupowanie lub ruch, wyróżniający się przesadnym oddaniem jakiejś idei i posługujące się nieetyczną perswazją i manipulacją w celu uzyskania poparcia dla zamierzeń przywódców.
Sekta (CULT) — jest to grupa ludzi, która posiada strukturę typu piramidowego i autorytarne kierownictwo. Charakterystyczne dla niej jest nauczanie i przewodnictwo pochodzące od osoby lub osób znajdujących się na szczycie tej hierarchii. Grupa tego typu zazwyczaj uzurpuje sobie prawo do posiadania wiedzy na temat jedynej drogi do Boga, Nirwany, Raju, Ostatecznej Rzeczywistości, Pełnego potencjału, Drogi do szczęścia itd. Celem takiego oddziaływania jest uzyskanie pełnego panowania nad swoimi członkami i zatrzymanie ich na stałe wewnątrz grupy.
Grupa psychomanipulacyjna — pojęciem szerszym od sekty jest grupa psychomanipulacyjna, którą można scharakteryzować jako grupę, która poprzez stosowanie różnorodnych technik:
psychologicznych,
socjologicznych,
wykorzystanie fizyczne, psychiczne, materialne,
system ścisłej kontroli
powoduje uzależnienie osoby od tejże grupy lub jej przywódcy przy jednoczesnym zniechęcaniu lub odrywaniu od dotychczasowych związków rodzinnych i społecznych. Istotnym elementem tego uzależnienia jest rozbieżność między celem jawnie głoszonym a celem ukrytym, realizowanym przez grupę kosztem adepta i jego rodziny, a więc wbrew zagwarantowanej każdemu wolności osobistej.
Cechy charakterystyczne sekty:
Charyzmatyczne przywództwo. Grupa posiada lidera, posiadającego wizję wspólnoty. Występuje zazwyczaj jako pośrednik boga lub jego kolejne wcielenie (???). Lider w swoich decyzjach powołuje się na jedyną prawdę objawioną tylko jemu przez boga.
Bezgraniczne posłuszeństwo. Związane z poprzednią cechą. Członkowie sekty są winni bezgraniczne posłuszeństwo wobec swojego guru (lidera), włącznie ze sprawami osobistymi (intymnymi), często do śmierci włącznie (patrz: zbiorowe samobójstwo sekty Davida Koresha „Bractwo Dawidowe” 1993 w USA, zamach gazowy w Tokio, itd...).
Wspólnota dóbr. Członkowie sekty zobowiązani są zrzec się wszystkiego na rzecz grupy, także wszelkie dochody członka grupy są przeznaczone na rzecz sekty. Dzięki temu dana grupa jest się w stanie utrzymać. Oczywiście wspólnota dóbr zazwyczaj nie dotyczy tzw. guru (lub światłego kierownictwa sekty).
Język wewnętrzny. Grupa posługuję się specyficznym, wykształconym przez siebie językiem, niezrozumiałym dla ludzi spoza grupy. Służy to lepszemu odizolowywaniu od świata zewnętrznego.
Monopol na prawdę (zbawienie). Grupa jest przekonana, że tylko ona (jej guru) posiada całą prawdę, że tylko członkowie tej grupy będą zbawieni, natomiast wszyscy spoza grupy będą potępieni. Oczywiście to przywództwo sekty decyduje, kto będzie zbawiony, dodatkowo określenie "zbawienie" użyte tutaj, nie zawsze utożsamiane jest z chrześcijańskim znaczeniem tego słowa.
Wizja końca świata (Armaggedon). Grupa często szafuje tą wizją pozwalając sobie nawet na wyznaczenie daty końca świata. Chwyt ten umożliwia zwiększenie dyscypliny wśród członków grupy, a przy okazji likwiduje konieczność odpowiedzi na kłopotliwe pytania w stylu "co będzie później...".
Izolacja od świata zewnętrznego. Jest to chyba najbardziej widoczna cecha grupy. Izolacją członków ma na celu zerwanie wszelkich więzi łączących daną osobę z dotychczasowym życiem (z więziami rodzinnymi i małżeńskimi włącznie), czego skutkiem jest przejęcie nad daną osobą całkowitej kontroli. Od tego czasu jedyną rodziną członka sekty jest jego grupa. Oczywiście sekta dopuszcza kontakty ze "światem" w celu werbowania nowych adeptów i pozyskiwania środków finansowych...
Praktyki stosowane w sektach:
Pranie mózgu. Dość złożony proces psychologiczny mający zmienić świadomość danej osoby na inną, odpowiadającą filozofii danej grupy. Skutkiem tego procesu jest zmiana osobowości, zmiana systemu wartości, zmiana spojrzenia na świat, itd. Proces ten można z grubsza podzielić na trzy części:
- rozmiękczenie, czyli podważenie dotychczasowego systemu wartości, podkopanie zaufania do siebie, rodziny, zanegowanie dotychczasowego sposobu widzenia świata, oraz pozbawienie możliwości rozróżniania dobra i zła.
- zmiana, czyli przeprogramowanie. Wpojenie nowych i jedynie słusznych zasad, ustalenie nowego systemu wartości, itd...
- scementowanie, czyli utrwalenie świeżo przyjętych postaw
Efekt: "produkcja" uśmiechniętych, ciężko pracujących ludzi, pozbawionych krytycznych pytań i wątpliwości.
Love bombing - czyli bombardowanie miłością. Jedna z technik stosowana przy werbunku nowych członków. Polega ona na otoczeniu danej osoby atmosferą miłości i życzliwości, co z kolei umożliwia bezkrytyczne przyjmowanie przekazywanych treści. Trzeba dodać, że kiedy dana osoba zostanie członkiem sekty, to "love bombing" się kończy i powraca szara (normalna) rzeczywistość. Niektóre sekty amerykańskie stosują trochę zbliżoną praktykę (do wyżej opisanej) tzw. "love fishing", czyli po prostu werbowanie ludzi poprzez ich uwodzenie.
Kontrola czasu i życia osobistego. Adepci sekty nie mają czasu wolnego, cały czas mają natomiast wypełniony naukami, modłami, pracami na rzecz grupy, itd... Celem tego jest uniemożliwienie danej osobie rozmyślań nad tym, co jest jej przekazywane. Kontrola życia osobistego (intymnego) służy lepszemu podporządkowaniu osby całej grupie (czyt: liderowi). W niektórych grupach nawiązanie głębszych kontaktów (na zasadzie małżeństwa) jest uzależnione od zgody lidera (w kościele Moona sam lider decyduje, kto dla kogo ma być partnerem). Korzystając z tej kontroli, niektóre grupy nakłaniają swoich członków do prostytucji, zbiorowych gwałtów...
Kontrola potrzeb jednostki. Sekta kontroluje podstawowe potrzeby człowieka (takie jak: jedzenie, ubranie, mieszkanie), co zwiększa zależność danej osoby od grupy.
Metody działania sekt wg D. Zarębskiej:
-manipulacja psychiczna
-techniki hipnotyczne
-sugestie posthipnotyczne
-„pranie mózgu”
-odrzucanie dotychczasowego systemu wartości
-zmuszanie do zerwania więzi osobistych
-zmuszanie do darmowej pracy dla sekty
-surowa dieta i „krótki sen”
-stosowanie narkotyków
-brak zgody na kontynuowanie nauki
Skutki działania sekt:
skutki psychiczne
-poczucie izolacji
-utrata woli
-utrata umiejętności samodzielnego myślenia
-ograniczenie słownictwa
-skłonność do euforii i depresji
skutki fizyczne
-brak możliwości uprawiania sportów
-niedożywienie
-zmniejszenie odporności organizmu
skutki społeczne
-przejawia się wrogość do otoczenia
-łamanie praw człowieka
-nie uznawanie świąt państwowych
-odmowa pełnienia służby wojskowej
-pozbawia umiejętności pracy dla innych
Metody werbunku do sekt
Pierwszy kontakt - zainteresowanie myślą, ideą, kolportaż materiałów sekty, metoda flirtu
Bombardowanie miłością - patrz wyżej
Dezinformacja narzędzie narzucania swojej woli ludziom poprzez programowanie ich zachowania w drodze oddziaływania duchowego. Dezinformacja zawsze jest w służbie „porządku światowego”, a posługujący się nią chce tego, co uważa za nasze dobro. Dezinformowanie rekrutowanych osób, co do istotnych aspektów funkcjonowania grupy, i jednoczesne zachęcanie ich do dalszego zaangażowania się działalność przypomina, wykorzystywaną w handlu "technikę niskiej piłki". Jej skuteczność polega na tym, że człowiek skłonny jest trzymać się oferty, która w końcu okazuje się mniej korzystna, niż wyglądała na początku.
Schlebianie, oferowanie „przyjaźni” - do dość często spotykanych metod rekrutacji należy min: spoufalanie się, okazywanie troski, zrozumienia, silnego i podzielanego zainteresowania ideami, celami lub planami osoby werbowanej. Choć Werbujący zazwyczaj z rozmysłem zatajają istotne informacje o funkcjonowaniu grupy, sami zaś usiłują zgromadzić jak najwięcej informacji o kandydacie; począwszy od adresu, numeru telefonu, charakteru wykonywanej pracy, zainteresowaniach a skończywszy na jego marzeniach, obawach, relacjach rodzinnych i aktualnych problemach.
Perswazja - Werbownicy sekt zwykle silnie akcentują, że ich rozmówcy posiadają wolny wybór a kwestia zaangażowania się w praktyki grupowe powinna być pozostawiona wyłącznie ich osobistej decyzji. Przekonują, że uczestnictwo w grupie nie wymaga porzucenia dotychczasowego trybu życia, wyznania, szkoły, rodziny, przyjaciół, zawodu czy zainteresowań. W kontekście tych zapewnień, trudniej jest rozpoznać wywieraną presję i łatwo o złudzenie, że podejmuje się samodzielne wybory. Potem, gdy poziom wymagań ze strony grupy niepostrzeżenie staje się coraz wyższy, młody człowiek, z przeświadczeniem o "wolności" własnego wyboru, porzuca szkołę i "materialne" zainteresowania, izoluje się od rodziny i przyjaciół...
Presja grupy - prawidłowość ta zachodzi np. wtedy, gdy na kilkugodzinnym publicznym wykładzie, organizowanym przez grupę psychomanipulacyjną, znajduje się jedna osoba "z zewnątrz" a reszta uczestników to właściwi członkowie grupy. Jednomyślność i silne przekonanie o słuszności wyznawanych idei wśród kilkudziesięciu pozostałych osób, uczestniczących w spotkaniu - dla osoby "poszukującej", nieświadomej nacisku grupowego, może stać się niecodziennym i silnym przeżyciem, "doświadczeniem prawdy".
Angażowanie autorytetów - Badania Stanley'a Milgrama wykazały jak silny we współczesnej kulturze może być nacisk na posłuszeństwo autorytetom. Wielu normalnych, psychicznie zdrowych ludzi, wbrew własnej woli zadawało innemu człowiekowi bolesne i niebezpieczne wstrząsy elektryczne na polecenie osoby, stanowiącej w określonym momencie autorytet. Nie chodzi tu w istocie o uleganie faktycznemu autorytetowi ale jego oznakom. Większość sekt intensywnie zabiega o to, by sztucznie zwiększyć swoją wiarygodność. Grupy te potrafią wymienić wiele osób i instytucji, które popierają ich działalność. Najczęściej wykorzystują autorytety naukowe, religijne, polityczne, młodzieżowe, instytucji charytatywnych i "pokojowych".
Technika „małych kroków” - wymuszanie wielu drobnych decyzji, które nawet jeśli są błędne mają tendencję do samopodtrzymywania się, dzięki temu, że „zapuszczają korzenie”. Innymi słowy - ludzie często usprawiedliwiają przed samym sobą podjęte decyzje wymyślając nowe powody i uzasadnienia;
Ukryty system kar i nagród - modelowanie zachowania adepta bez jego świadomości poprzez wyrażanie aprobaty, bądź dezaprobaty i nakłanianie go w ten sposób do działania zgodnego z interesami danej grupy
Reinterpretacja rzeczywistości - wielokrotne powtarzanie tych samych tekstów, czytanie lektur, naśladowanie osób znaczących w grupie powoduje kształtowanie się nowej tożsamości;
Szantaż emocjonalny - wzbudzenie strachu przed nieistniejącym wrogiemoraz karą z powodu opuszczenia grupy;
Autocenzura myślenia - indywidualizm, krytyczne, samodzielne myślenie jest identyfikowane ze starymi (złymi) schematami myślenia lub z brakiem wiary;
Techniki relaksacyjne i hipnotyczne - wprowadzanie w odmienne stany świadomości za pomocą monotonnego powtarzania sylab, ćwiczeń oddechowych, rytmicznego tańca, długotrwałej koncentracji, itp. w celu podwyższenia podatności na sugestię i zmiany percepcji zewnętrznej rzeczywistości.
Kompensacja:
- rozmowa z dzieckiem na temat jego nowej religii.
- zapoznanie się z materiałami dotyczącymi sekt, w które uwikłane jest dziecko.
- należy wskazywać dziecku literaturę wyjaśniającą mechanizm oddziaływania sekty na jego psychikę
- podtrzymywać kontakt z dzieckiem włączając go do problemów dnia codziennego rodziny
- nie wolno dopuścić by się całkowicie odizolowało
- zasad moralnych należy je uczyć przez miłość i dyscyplinę
- wskazane jest skontaktowanie się z duszpasterzem, pedagogiem w szkole, poradnią dla rodziców poszkodowanych przez sekty
- skorzystanie z dominikańskiego centrum informacji o sektach
- Ruch Effatha, który pomaga osobą należącym do sekt
Profilaktyka:
- konferencje, spotkania na temat zagrożeń sekt w celu dostarczeniu podstawowych informacji zarówno dla dzieci jak i dorosłych
- informacje dla dorosłych jak rozmawiać z dzieckiem zbuntowanym
- należenie do grup modlitewnych-parafialnych gdzie krzewi się wiara, siła woli
- uczestnictwo w stowarzyszeniach parafialnych
- kontrola rodziców w jakie stronu internetowe wchodzą ich dzieci
ZJAWISKO PROSTYTUCJI
Prostytucja to różnorodne w formie kontakty hetero i homoseksualne uprawiane w celach zarobkowych z większą liczbą osób. Stosunek prostytucyjny jest traktowany w kategoriach rzeczowych (usługowych) i wyklucza więź emocjonalną.
Prostytucja w Polsce nie jest karana, co nie znaczy jednak, że w Polsce podobnie jak w Holandii czy Niemczech została zalegalizowana. W naszym kraju nawet nie planuje się wprowadzać tego typu zmiany legislacyjne. Karze podlegają jednak ci, którzy zmuszają do nierządu (sutenerzy) lub przedstawiciele zorganizowanych grup przestępczych, zbierający haracze za możliwość pracy na ulicy określonego miasta.
Do czynników, które prowadzą do prostytucji zalicza się:
Złą atmosferę wychowawczą w domu rodzinnym;
Alkoholizm lub nadużywanie alkoholu w rodzinach prostytutek
Wczesne rozpoczynanie życia seksualnego z przygodnymi partnerami
Niski status materialny rodziny
Zmienność środowisk wychowawczych
niski poziom wykształcenia szkolnego, brak przygotowania do zawodu - prostytucja jako łatwy sposób zarobku
czynniki związane z rodziną: rodziny niepełne (rozwody, separacje), kłótnie małżeńskie, niewystarczająca opieka, brak poczucia bezpieczeństwa
przynależność do grup młodzieżowych, częste ucieczki z domu, zmienność autorytetów
odrzucenie szkoły, dużo wolnego czasu
Czynniki sprzyjające zjawisku prostytucji nieletnich i młodych ludzi:
Somatyzacja tożsamości - Ciało jako sacrum- dbałość o ciało, o jego atrakcyjność w celu używania go jako towaru, który pomaga w zdobywaniu pozycji w świecie. Somatyzacja tożsamości zanegowała wartości.
Kultura pozoru - Relatywizm, kultura powierzchownych doznań i konsumpcji. Myślenie o względności wszystkiego i błędnie pojęta tolerancja wobec patologii (nie ma domów publicznych, ale są agencje towarzyskie i wszyscy wiedzą, co to za instytucje). Brak autorytetów. Zaburzona identyfikacja płciowa (chłopcy niewieścieją, a dziewczęta „chłopieją”, stąd m. in. przejawy brutalnej agresji u dziewcząt).
Ekshibicjonizm społeczny - Sprzedawanie intymności, - „ iść na całość”. Brak troski o ochronę sfery osobistej, brak intymności- wszystko na sprzedaż. Demokratyzacja seksbiznesu.
Hedonizm - pogląd, doktryna, uznająca przyjemność, rozkosz za najwyższe dobro i cel życia, główny motyw ludzkiego postępowania. Unikanie cierpienia i bólu jest głównym warunkiem osiągnięcia szczęścia. Hedonizmem etycznym nazywamy takie poglądy, wg których ludzie powinni zmierzać do szczęścia (cudzego lub swojego), bowiem jest to "etycznie dobre". Hedonizm psychologiczny głosi, iż ludzie pragną szczęścia, nie mówi nic jednak co do sposobu (oraz rodzaju) jego osiągnięcia. Hedonizm materialistyczny dopatruje się najwyższej lub jedynej wartości w gromadzeniu i zużywaniu dóbr materialnych.
Cyberprzestrzeń - określana jako nowego typu przestrzeń społeczna, w której spotykają się internauci. Rzeczywistość wirtualna, w której wszystko jest możliwe, relacje interpersonalne stają się częścią świata nierzeczywistego, istniejącego w sieci.
Skutki prostytucji
a) psychiczne:
poczucie winy i upokorzenia,
strach przed ujawnieniem,
niskie poczucie własnej wartości,
obrzydzenie lub nieakceptowanie własnego ciała,
problemy seksualne i emocjonalne w kontakcie ze stałym partnerem,
uzależnienia,
samookaleczenia,
przemoc psychiczną,
zastraszanie,
zmuszanie do zachowań niechcianych lub nieakceptowanych;
b) fizyczne:
narażanie się na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową,
ryzyko kradzieży,
pobicia oraz zachowań agresywnych ze strony klienta,
łącznie z ryzykiem utraty życia,
niechciana ciąża
c) społeczne
izolacja
napiętnowanie/etykietowanie
niedostosowanie społeczne
nieumiejętność pełnienia ról w społeczeństwie
nieumiejętność hierarchizacji wartości
Profilaktyka:
poszerzenie wiedzy dorastających chłopców i dziewcząt o seksualności człowieka,
ukazywanie przedmiotowego traktowania człowieka w prostytucji
rozszerzanie programowe edukacji seksualnej z młodzieżą szkół gimnazjalnych i średnich; kierowanie tej edukacji nie tylko na aspekty zdrowotne, lecz także etyczno moralne, rozumiane nie tylko w perspektywie religijnej (grzechu), lecz także podmiotowości osoby ludzkiej
poszerzenie wiedzy nauczycieli i pedagogów (psychologów) prowadzących zajęcia w ramach cyklu „Wychowanie do życia w rodzinie” na poziomie gimnazjalnym i średnim
podejmowanie tej problematyki w procesie edukacyjnym w trakcie studiów wyższych oraz w działaniach edukacyjno-wychowawczych prowadzonych w formacjach zamkniętych (wojsko, policja)
ułatwienie startu życiowego ludzi młodych
Zmobilizowanie już istniejących i otwarcie nowych Poradni Psychologiczno - Pedagogicznych do wczesnej diagnozy środowiska i młodzieży zagrożonej patologiami (alkoholizm, narkomania, przestępczość, pornografia, dewiacje seksualne)
Zagospodarowanie wolnego czasu na terenie rodziny, szkoły poprzez organizacje religijne, kościelne, szkolne, harcerstwo, sport
Uświadamianie rodziców i młodzieży, gdzie można szukać pomocy w kryzysach rozwojowych, prawidłowym kształtowaniu uczuć, w rozwoju tożsamości płciowej, seksualnej i postaw rodzicielsko-macierzyńskich i ojcowskich
Mówić dzieciom i młodzieży jakie zagrożenia niesie za sobą prostytucja
Kompensacja:
zmiana miejsca zamieszkania
pomoc w znalezieniu pracy
terapia
telefony zaufania, punkty wsparcia
Akty prawne odnoszące się do prostytucji w Polsce:
Rozdział XXV - Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności
Art. 203.
Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 204.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji za granicą.
Wzór kompensacji
TEORIA → ANALIZA (sytuacja rodzinna, rozwój psychofizyczny, sytuacje traumatyczne, status społeczny, relacje z rówieśnikami, itp.) → GŁÓWNA PRZYCZYNA → METODA (kierunek pomocy)
Literatura
Nowak A., Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne, Kraków 2003
Pospieszył I., Patologie społeczne
Kozaczuk F., Młodzież wobec współczesnych zagrożeń
Świętochowska U., Patologie cywilizacji współczesnej
Szczęsny W., Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki
Moczuk E., Czy patologie społeczne…
Nowak A., Wysocka E., Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie. Elementy patologii społecznej i kryminologii.
Dynek-Marcelek K., Patologie zachowań społecznych. Rzeczywistość przełomu wieków XX i XXI.
Kurzępa J., Młodzież pogranicza. „Świnki”, czyli o prostytucji nieletnich
Podgajna-Kuśmierek M., Pedofilia. Zarys, zagrożenia
Zaworska-Nikoniuk D., Metody pomocy i samopomocy w uzależnieniach