2 nauka o człowieku, licencjat(1)


  1. Homeostaza i składowe:

Homeostaza - zdolność do utrzymania stanu równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych.

Utrzymanie wewnętrznej równowagi wymaga regulowania lub kontrolowania wartości najważniejszych parametrów wewnętrznego środowiska organizmu. Należą do nich głównie:

  1. Krwinki czerwone: Erytrocyt - jeden z podstawowych morfotycznych składników krwi. Głównym zadaniem erytrocytów jest przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla, co jest możliwe dzięki obecności w nim czerwonego barwnika hemoglobiny, który ma zdolność do nietrwałego wiązania tlenu i przechodzenia w oksyhemoglobinę. Zdrowy, młody mężczyzna ma około 5,4 mln/mm³ erytrocytów w krwi obwodowej, kobieta około 4,5 mln/mm³, natomiast noworodek około 7 mln/mm³. Ilość erytrocytów w organizmie człowieka może się zmieniać - zależy to m.in. od miejsca, w którym człowiek się znajduje i ciśnienia jakie tam panuje. Krwinki czerwone nie dzielą się. żyją ok. 120 dni i ulegają zniszczeniu głównie w śledzionie rzadziej w wątrobie. Organizm musi zatem nieustannie produkować nowe erytrocyty, które stopniowo zastępują te, które uległy rozpadowi. Wszystkie komórki krwi są wytwarzane w szpiku kostnym (u dzieci do lat 3 wszystkie komórki są wytwarzane przez śledzionę, natomiast erytrocyty zaczynają powstawać w szpiku kostnym dopiero od 4 roku życia), gąbczastej tkance znajdującej się wewnątrz kości w procesie erytropoezy z komórek macierzystych erytrocytów, tzw. erytroblastów.

3.GRANULOCYTY: dzielimy je na:

A) Granulocyty rodzaj leukocytów, które w cytoplazmie zawierają liczne ziarnistości oraz posiadają podzielone na segmenty (segmentowane) jądro komórkowe.

granulocyty powstają na drodze procesu zwanego granulocytopoezą Ma ona miejsce w szpiku czerwonym

W zależności od pochłaniania określonych barwników wyróżnia się trzy rodzaje granulocytów:

  1. obojętnochłonne (neutrofile) - stanowią 60-75% białych krwinek; są makrofagami tkankowymi, ponieważ fagocytują bakterie i ogólnie mają właściwości żerne; gromadzą się w miejscach zapalnych i powodują powstanie ropy - mętnego płynu zawierającego leukocyty, bakterie i części martwej już tkanki; żyją od 2-4 dni;

  2. zasadochłonne (bazofile) - stanowią o,3-0,9% wszystkich białych krwinek; nie są zdolne do fagocytozy, ale zawierają i wydzielają heparynę (substancja przeciwkrzepliwa)

  3. kwasochłonne (eozynofile) - stanowią 2-4% leukocytów; mają zdolność do fagocytozy, ale niewielką; zwalczają pasożyty jelitowe i regulują reakcje alergiczne; wobec tego ich liczba rośnie, gdy występuje np. astma, a maleje przy chorobach zakaźnych; żyją od 8-12 dni; 

B) AGRANULOCYTY: (nie posiadają ziarnistości w cytoplazmie) zaliczamy do nich:
a) monocyty - 4-8% wszystkich leukocytów są największymi komórkami krwi; biorą udział w reakcjach immunologicznych; uwalniają interferon ( czynnik hamujący namnażanie się wirusów); poza tym mogą fagocytować; 

b) limfocyty - stanowią 20-30% ogólnej liczby leukocytów; dzielimy je na:

 - limfocyty B - żyją 5-10 dni, powstają w szpiku, biorą udział wytwarzaniu i wydzielaniu przeciwciał;
- limfocyty T - żyją od 4-10 lat; biorą udział w odpowiedzi komórkowej

Limfocyty t dzielą się jeszcze na 5 grup:
- Th - pomagające; produkujących przeciwciała; 

- Ta - wzmacniające; przyspieszają lub hamują powstawanie plazmocytów i przeciwciał przez nie wydzielanych;
- Tc - cytotoksyczne; niszczą obce komórki bezpośrednio po zetknięciu się z nimi
- Td - opóźnionej nadwrażliwości; atakują duże komórki żerne, przyspieszając fagocytozę obcych lub obumarłych komórek;

4.Trombocyty- Płytki krwi - są to małe bezjądrowe komórki o nieregularnych kształtach, które powstają w szpiku i po 1-2 tygodniach są niszczone w wątrobie i śledzionie. Odgrywają ważna rolę w krzepnięciu krwi. W przypadku uszkodzenia naczynia krwionośnego przylegają do ściany naczynia i w ciągu kilku minut powstaje czop uszczelniający ranę, pod warunkiem, że nie jest ona duża. Niedobór płytek krwi zaburza prawidłowe krzepnięcie krwi, natomiast w przypadku nadmiaru płytek krew szybciej krzepnie, co może prowadzić do groźnego w skutkach zaczopowania naczynia.

5. ZNACZENIE HORMONU WZROSTU , AMIN KATECHOLINOWYCH, TYROKSYNY, TRÓJODOTYRONINY

A) Hormon wzrostu- Polipeptydowy hormon produkowany przez komórki kwasochłonne przedniego płata przysadki mózgowej. W ciągu doby wydzielane jest do krwiobiegu około 0,5 mg tego hormonu. Wydzielanie hormonu wzrostu odbywa się pulsacyjnie, a częstość i intensywność pulsów zależna jest od wieku i płci. Głównym działaniem hormonu wzrostu jest pobudzanie wzrostu masy ciała i wzrost, będące wynikiem pobudzenia chondrogenezy i osteogenezy w chrząstkach wzrostowych kości. GH ( wpływa na gospodarkę węglowodanową i zwiększa uwalnianie glukozy z wątroby. Przedłużone stosowanie GH powoduje zwiększone wydzielanie insuliny przez wyspy trzustki. Hormon wzrostu działając na tkankę tłuszczową zwiększa lipolizę i zmniejsza lipogenezę, prowadząc do zwiększenia stężenia wolnych kwasów tłuszczowych w osoczu.

B) aminy katecholinowe- Są one produkowane głównie przez rdzeń nadnerczy .głównie to adrenalina i noradrenalina. wywołują reakcje organizmu, które przygotowują ciało do wysiłku fizycznego związanego z walką lub ucieczką .Typowe afekty działania to podniesienie ciśnienia krwi, przyspieszenie akcji serca, i podniesienie poziomu glukozy we krwi. Natomiast dopamina hamuje uwalnianie prolaktyny.(prolaktyna to hormon który Pobudza wzrost gruczołów sutkowych podczas ciąży i wywołuje laktację)

C) tyroksyna- obok trójjodotyroniny jest podstawowym hormonem tarczycy Tyroksyna pobudza procesy utleniania w tkankach, pobudza rozpad tłuszczów do kwasów tłuszczowych i glicerolu, wzmaga wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i jej zużycie przez komórki.wpływa na czynność gruczołów płciowych. Hormon ten jest bardzo ważny dla rozwoju fizycznego i psychicznego młodych organizmów, wpływa również regulująco na laktację i rozród.

D)trójodotyronina- (T3) - hormon wytwarzany przez komórki pęcherzyków tarczycy, Trójjodotyronina jest u człowieka głównym hormonem tarczycy, który powstaje głównie przez odjodowanie tyroksyny (T4) na poziomie tkankowym. Działanie hormonów tarczycy jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ich działanie ujawnia się we wszystkich komórkach organizmu i jest szczególnie ważne w okresie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego oraz dla wzrostu . Niedobór hormonów tarczycy w okresie niemowlęcym prowadzi do nieodwracalnych zmian w mózgu i niedorozwoju umysłowego. Dawniej to zaburzenie było nazywane kretynizmem tarczycowym.

6.Funkcje hormonów sterydowych kory nadnerczy, znaczenie insuliny i glukagenu.

A) Funkcje hormonów sterydowych kory nadnerczy-trzy rodzaje hormonów:
1) mineralokortykosteroidy (aldosteron)które mają wpływ na gospodarkę sodu i potasu w ustroju, a pośrednio wody
2) glikokortykoidy (kortyzon, kortyzol) uczestniczące w przemianie węglowodanów i tłuszczów, mające działanie przeciwalergiczne (alergia) i przeciwzapalne (reakcja zapalna),
3) androgeny, które wpływają na anabolizm białek oraz współdziałają w rozwoju drugorzędnych cech płciowych.
Czynność kory nadnercza regulowana jest na zasadzie mechanizmów zwrotnych przez układ podwzgórzowo-przysadkowy (ACTH).

B) ZNACZENIE INSULINY- anaboliczny hormon peptydowy o działaniu ogólnoustrojowym, odgrywający zasadniczą rolę przede wszystkim w metabolizmie węglowodanów, lecz także białek i tłuszczów.
Nazwa insulina pochodzi od wysepek Langerhansa trzustki, gdzie insulina jest produkowana. zmniejsza zawartość glukozy we krwi i zwrotnie hamuje wydzielanie komórek B, które wydzielają właśnie insulinę.(odpowiedzialna za obniżenie poziomu cukru we krwi)Pod wpływem insuliny wątroba zmniejsza uwalnianie i zwiększa wchłanianie glukozy.

C) GLUKAGON-jest polipeptydowym hormonem wytwarzanym przez komórki A (α) wysp trzustkowych. Hormon ten ma znaczenie w gospodarce węglowodanowej; wykazuje działanie antagonistycznie w stosunku do insuliny, które przede wszystkim objawia się zwiększeniem stężenia glukozy we krwi. Wzmaga on procesy glukoneogenezy i glikogenolizy oraz utleniania kwasów tłuszczowych.

7. FUNKCJE KORY MÓZGOWEJ.-związana jest z polami kojarzeniowymi kory mózgu:

- czołową okolicą kojarzeniową-związana jest z zapamiętywaniem, abstrakcyjnym myśleniem, planowaniem, hamowanie popędów i emocji

- skroniową okolicą kojarzeniową-magazynuje trwale zapamiętane wrażenia zmysłowe

- polityczno-skroniowo-ciemieniową okolicą kojarzeniową-stanowi ośrodek mowy.

CHARAKTERYSTYKA PROCESU UCZENIA SIĘ I ZAPAMIĘTYWANIA.-dopisać!!!!!!!!!!!

Ślina - wydzielina gruczołów ślinowych, nazywanych śliniankami. W ciągu doby, w zależności od spożywanego pokarmu, ślinianki uchodzące do jamy ustnej produkują średnio 1,5 l śliny. W organizmie człowieka wyróżniamy trzy pary dużych ślinianek:

Wydzielanie śliny jest odruchowe i następuje po zadziałaniu bodźców. Najczęściej dochodzi do jej wydzielania przy podrażnieniu receptorów smakowych przez pokarm (wystarczy również samo wyobrażenie). Sygnał przekazywany jest do rdzenia przedłużonego, (to odruch bezwarunkowy). W ślinie zawarty jest enzym który rozkłada cukry już w jamie ustnej. Ślinę możemy podzielić na:

SKŁAD ŚLINY:

Funkcje; nawadnia pokarm, wstępnie rozpuszcza cukry złożone, zawiera substancje odpornościowe chroniące przed infekcjami jamy ustnej, rozpuszczanie ciał stałych dzięki czemu są podrażniane kubki smakowe

Sok żołądkowy - jeden z soków trawiennych, który jest wydzieliną gruczołów trawiennych znajdujących się w błonie śluzowej żołądka. Płyn bezbarwny, przezroczysty, o kwaśnym odczynie.

W skład soku żołądkowego wchodzą:

Funkcje: aktywuje pepsynogen , zapobiega gniciu (reakcja białek) i fermentacji (r. węglowodanów)

FAZY WYDZIELANIA:

*Stadium przedżołądkowe (faza głogowa)-wyst. Wydzielanie soku żołądkowego pod wpływem odruchów bezwarunkowych(nerw błędny)oraz warunkowych przez połączenie kora-rdzeń przedłużony

*stadium żołądkowe-(faza żołądkowa)nie podlega ukł. Nerwowemu zachodzi wydzielanie gastryny która pobudza gruczoły błony śluzowej żołądka

*stadium pozażołądkowe-(faza jelitowa)występuje gdy miazga przechodzi z żołądka do jelit , trwa dopóki żołądek zawiera pokarm . w dwunastnicy wytwarzana jest gastryna, cholecyctokinina i sekretyna(działa hamująco).

Sok trzustkowy -jeden z soków trawiennych. SKŁAD:

Zawiera enzymy trawienne:
Trypsynogen i chymotrypsynogen - nieaktywne enzymy(za pośrednictwem enzymu enterokinazy przekształcają się w aktywną trypsynę)
Rybonukleazę i deoksyrybonukleazę - enzymy trawiące kwas rybonukleinowy i dezoksyrybonukleinowy.
Alfa-amylazę - enzym rozkładający wielocukry do dwucukrów
Lipazę - enzym hydrolizujący tłuszcze. Działanie lipazy jest utrudnione ponieważ tłuszcze są nierozpuszczalne w wodzie. Tłuszcze są poddawane wstępnej obróbce, w której ważną rolę odgrywa żółć, której tłuszczu na drobne kropelki. składniki powodują rozbicie dużych kropliProces ten jest zwany emulgowaniem tłuszczów.
Poza enzymami trawiennymi w soku trzustkowym znajduje się sód, potas, wapń, magnez, chlor, siarka, fosfor, wodorowęglany, azot, mocznik i kwas moczowy. Sok trzustkowy jest wydzielany na drodze odruchowej już wtedy gdy pokarm znajduje się w jamie ustnej pod wpływem impulsów biegnących nerwami błędnym. Sok trzustkowy zabezpiecza też przed działaniem silnie kwaśnej treści pokarmowej.

SEKRETYNA-wydzielany w postaci nieczynnej prosekretyny przez gruczoły w błonie śluzowej dwunastnicy - komórki S oraz jelita cienkiego. Pod wpływem kwaśnej treści z żołądka staje się uczynnioną sekretyną. Sekretyna należy do tzw. hormonów żołądkowo-jelitowych. Sekretyna wpływa na:

Wydzielanie sekretyny zachodzi pod wpływem kwaśnego pH treści żołądkowej, jaka dociera do dwunastnicy.

Cholecystokinina- peptydowy hormon tkankowy przewodu pokarmowego. Wydzielany jest przez śluzówkę dwunastnicy i jelita czczego. Hormon ten wywiera swoje działanie jako neurohormon w ośrodkowym układzie nerwowym

Zadaniem cholecystokininy jest stymulacja wydzielania żółci i soku trzustkowego. (pobudzanie wydzielania enzymów trzustkowych i przyspieszenie motoryki jelit) Cholecystokinina ma również działanie hamujące uczucie głodu.

FUNKCJE WĄTROBY: nie bierze udziału w trawieniu!!!!!

*Filtracyjna-dla związków wchłanianych z przewodu pokarmowego do krwi i dla związków uwalnianych do krwi z innych układów i narządów

*zewnątrzwydzielnicza- powstawanie i wydzielanie żółci do dwunastnicy

* wewnątrzwydzielnicza- wydziela do krwi i chłonki ich składników(białka osocza poza gamma globulinami)

*magazynująca-cukry witaminy mikroelement. (białka nie)

*detoksykacyjna

*hemodynamiczna

*wydalnicza

*Uczestniczy w regulacji pH

*Sole żółciowe aktywują lipazę

Hipoksja - niedobór tlenu w tkankach powstający w wyniku zmniejszonej dyfuzji tlenu z płuc lub zaburzenia transportu tlenu przez krew do tkanek (hipoksja ischemiczna). Ze względu na czynnik wywołujący można wyróżnić następujące typy hipoksji:

TRAWIENIE i WCHŁANIANIE BIAŁEK i WĘGLOWODANÓW

BIAŁKA trawienie

a)jama ustna-brak trawienia

B) zółądek- przy pomocy enzymu żołądkowego (pepsyna), w wyniku czego białko rozkłada się na krótsze łańcuchy polipeptydowe,

c) jelito cienkie- trypsynogen i chymotrypsynogen są wydz. Przez trzustkę w postaci nieaktywnej w jelicie enterokinaza aktywuje trypsynę a ta, chymotrypsynę. Rozkładaja one , krótsze łańcuchy polipeptydowe rozpadają się na tripeptydy i dipeptydy, które przy pomocy enzymu ściany jelita cienkiego (peptydazy jelitowe), przechodzą w aminokwasy

Wchłanianie: do krwi na drodze aktywnego transportu i żyła wrotna do wątroby i dalej do komórek ciała.

WĘGLOWODANY trawienie

a) rozpoczyna się w jamie ustnej przy udziel enzymu - amylazy ślinowej (rozszczepia łańcuchy skrobi do maltozy)

b) jelito cienkie- następnie działa enzym trzustki - amylaza trzustkowa oraz enzymy jelita cienkiego(maltaza laktaza sacharoza)

c)produkt końcowy-glukoza

Wchłanianie : w dwunastnicy i jelicie czczym .większość monosacharydów (zwłaszcza glukoza i galaktoza) jest wchłaniane na zasadzie transportu aktywnego a niektóre(np. fruktoza) dostają się do krwi dzięki dyfuzji.

TRAWIENIE I WCHŁANIANIE LIPIDÓW

Trawienie:

a)jama ustna i żołądek-brak trawienia (działanie lipazy mało efektywne)

b) jelito cienkie- lipaza trzustkowa rozkłada wiązania chem. Między glicerolem a kwasami tłuszczowymi ale tylko tych cząsteczek które są na powierzchni bryłek. natomiast za proces emulgacji odpowiedzialne są sole żółciowe wątroby

Wchłanianie: nie wszystkie cząsteczki tłuszczów ulegają rozkładowi powstaje mieszanina kw. Tłuszczowych i tłuszczów rozłożonych w różnym stopniu. Tworzą się tzw. Micele które przenikaja do kosmków nabłonkowych jelita cienkiego .powstają kompleksy białkowo-lipdowe które mogą być dalej rozprowadzane.

Tlen i dwutlenek węgla to gazy oddechowe, które muszą być wydajnie transportowane po całym organizmie. Oba gazy przenoszone są wraz z krwią, jednak w różny sposób.

Transport tlenu (O2) przebiega na dwa sposoby. Około 3% tlenu, który dostaje się do krwi ulega fizycznemu rozpuszczeniu w osoczu. Pozostałe 97% tlenu przenoszone jest w erytrocytach. Obecna w nich hemoglobina łączy się z tlenem i powstaje tzw. oksyhemoglobina.

Transport dwutlenku węgla (CO2) przebiega na trzy sposoby. Około 10% dwutlenku węgla rozpuszcza się fizycznie w osoczu. Kolejne 20% dwutlenku węgla transportowane jest w połączeniu z białkami osocza i z białkową częścią hemoglobiny. Pozostała część dwutlenku węgla (ok. 70%) przenoszone jest w osoczu w formie jonów wodorowęglanowych HCO3-. Tlenek węgla CO - wykazuje ok. 200-krotnie wyższe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen. Wysyca całkowicie hemoglobinę powodując tzw. zatrucie czadem.

Cykl pracy serca (cykl hemodynamiczny serca) jest indukowany przez układ bodźcoprzewodzący serca, który pobudza do skurczu w odpowiedniej kolejności wymuszając przepływ krwi. Na układ bodźcoprzewodzący wpływa impulsacja z układu autonomicznego regulując rytm serca i dostosowując go do aktualnych potrzeb ustroju.

Za początek cyklu pracy serca przyjmuje się pauzę. W czasie pauzy przedsionki i komory serca są w stanie rozkurczu i krew pod wpływem różnicy ciśnień przelewa się z żył głównych i płucnych do przedsionków, a stamtąd do komór.

Następnie dochodzi do skurczu przedsionków, zwiększając ciśnienie w przedsionkach i powodując dopchnięcie jeszcze porcji krwi do komór, objętość komór po skurczu przedsionków nazywa się objętością późnorozkurczową, a ciśnienie panujące w komorach ciśnieniem późnorozkurczowym lub obciążeniem wstępnym.

Ciśnienie w komorach wzrasta powyżej ciśnienia w przedsionkach i następuje zamknięcie zastawek, odpowiednio trójdzielnej po prawej i mitralnej po lewej stronie serca i uderzenie krwi o zastawki od strony komór. Zamknięcie zastawek wywołuje efekt akustyczny w postaci pierwszego tonu serca.

Następnie rozpoczyna się skurcz komór nie powodujący zmiany objętości krwi zawartej w komorach jest to tzw. skurcz izowolumetryczny. W czasie skurczu izowolumetrycznego narasta napięcie ścian komór serca, co powoduje wzrost ciśnienia w komorach. Gdy ciśnienie przekroczy ciśnienie odpowiednio w pniu płucnym i aorcie następuje faza wyrzutu i pewna objętość krwi zostaje wypchnięta do pnia płucnego i aorty, jest to tzw. objętość wyrzutowa. Po fazie wyrzutu ciśnienie w komorach zaczyna spadać co powoduje zamknięcie zastawek pnia płucnego i aortalnej i wywołuje drugi ton serca.

W komorach po wyrzucie pozostaje zawsze pewna ilość krwi jest to objętość późnoskurczowa, a ciśnienie panujące w komorze nazywane jest ciśnieniem późnoskurczowym. Rozpoczyna się rozkurcz komór. W początkowej fazie rozkurczu ciśnienie w komorach jest jeszcze wyższe niż w przedsionkach i zastawki przedsionkowo-komorowe są zamknięte, ta faza rozkurczu nazywana jest rozkurczem izowolumetrycznym. Gdy ciśnienie w komorach spadnie poniżej ciśnienia w przedsionkach zastawki otwierają się i krew przelewa się z przedsionków do komór i cały cykl powtarza się.

Mięśnie w naszym organizmie pełnią różne funkcje, w zależności od rodzaju. Tak więc:

Mięśnie gładkie tworzone są przez komórki jednojądrowe, o kształcie wrzecionowatym. Nie widać tu prążkowania. Skurcz i rozkurcz mięśni gładkich są powolne, mogą utrzymywać się przez długi czas. Funkcjonowanie ich nie podlega naszej woli i nie następuje zmęczenie. Ten rodzaj mięśni wyściela przewody układów i narządów wewnętrznych - przewód pokarmowy, naczynia krwionośne, przewody wyprowadzające gruczołów. Występują też w innych narządach, np. w obrębie układu wydalniczego, oddechowego itp.

MIKROKRĄZENIE- jest to odcinek krwioobiegu który transportuje krew przez mikrotętnice do tzw. Naczyń włosowatych czyli do obszaru wymiany substancji między krwią a ludzkimi tkankami i narządami. Sieć naczyń obszaru mikrokrażenia składa się z mikrotętniczek i tzw. prekapilar - włośniczek oraz sieć naczyń „odsysających” odpady komórkowej przemiany materii składająca się z kapilar żylnych i mikrożyłek. Od momentu, gdy tlen i substancje odżywcze znajdą się w naczyniach włosowatych zaczyna się odżywianie komórkowe. Tlen i substancje odżywcze po wykorzystaniu przez komórki są wydalane do płynu tkankowego jako metabolity w postaci nieprzyjaznych dla organizmu substancji, takich jak - dwutlenek węgla, mocznik, itp. „Wysysanie” do krążenia żylnego płynu tkankowego pełnego tych produktów komórkowej przemiany materii - jest zadaniem kończącym mikrokrążenia.


Wyszukiwarka